fán rén shì huàn yǒu jī liú bù jìn, xíng jié yǒu huǐ shāng bù quán, zuì guò yǒu lěi jī bù chú, shēng míng yǒu àn mèi bù míng, cái fēi xià, xíng fēi bèi yě yòu zhī fēi hūn, cè fēi mèi yě féng zāo wài huò, lèi hài zhī yě. fēi wéi rén xíng, fán wù jiē rán, shēng dòng zhī lèi, xián bèi lèi hài. lèi hài zì wài, bù yóu qí nèi. fū bù běn lèi hài suǒ cóng shēng qǐ, ér tú guī zé yú bèi lèi hài zhě, zhì bù míng, àn sāi yú lǐ zhě yě. wù yǐ chūn shēng, rén bǎo zhī yǐ qiū chéng, rén bì bù néng bǎo zhī. zú rán niú mǎ jiàn gēn, dāo lián gē jīng, shēng zhě bù yù, zhì qiū bù chéng. bù chéng zhī lèi, yù hài bù suí, bù dé shēng yě. fū shǔ shè fàn zhōng, juān ér bù shí. juān fàn zhī wèi, yǔ bǐ bù wū zhě jūn, yǐ shǔ wéi hài, qì ér bù yù. jūn zǐ zhī lèi hài, yǔ bǐ bù yù zhī wù, bù yù zhī fàn, tóng yī shí yě, jù yóu wài lái, gù wèi lèi hài.
凡人仕宦有稽留不进,行节有毁伤不全,罪过有累积不除,声名有暗昧不明,才非下,行非悖也;又知非昬,策非昧也;逢遭外祸,累害之也。非唯人行,凡物皆然,生动之类,咸被累害。累害自外,不由其内。夫不本累害所从生起,而徒归责於被累害者,智不明,暗塞於理者也.物以春生,人保之;以秋成,人必不能保之。卒然牛马践根,刀镰割茎,生者不育,至秋不成。不成之类,遇害不遂,不得生也。夫鼠涉饭中,捐而不食。捐饭之味,与彼不污者钧,以鼠为害,弃而不御。君子之累害,与彼不育之物,不御之饭,同一实也,俱由外来,故为累害。
xiū shēn zhèng xíng, bù néng lái fú zhàn lì jiè shèn, bù néng bì huò. huò fú zhī zhì, xìng bù xìng yě. gù yuē: dé fēi jǐ lì, gù wèi zhī fú lái bù yóu wǒ, gù wèi zhī huò. bù yóu wǒ zhě, wèi zhī hé yóu? yóu xiāng lǐ yǔ cháo tíng yě. fū xiāng lǐ yǒu sān lèi, cháo tíng yǒu sān hài. lèi shēng yú xiāng lǐ, hài fā yú cháo tíng, gǔ jīn cái hóng xíng shū zhī rén yù cǐ duō yǐ.
修身正行,不能来福;战栗戒慎,不能避祸。祸福之至,幸不幸也。故曰:得非己力,故谓之福;来不由我,故谓之祸。不由我者,谓之何由?由乡里与朝廷也。夫乡里有三累,朝廷有三害。累生於乡里,害发於朝廷,古今才洪行淑之人遇此多矣。
hé wèi sān lèi sān hài?
何谓三累三害?
fán rén cāo xíng, bù néng shèn zé yǒu, yǒu tóng xīn ēn dǔ, yì xīn shū báo, shū báo yuàn hèn, huǐ shāng qí xíng, yī lèi yě. rén cái gāo xià, bù néng jūn tóng, tóng shí bìng jìn, gāo zhě dé róng, xià zhě cán huì, huǐ shāng qí xíng, èr lèi yě. rén zhī jiāo yóu, bù néng cháng huān, huān zé xiāng qīn, fèn zé shū yuǎn, shū yuǎn yuàn hèn, huǐ shāng qí xíng, sān lèi yě. wèi shǎo rén zhòng, shì zhě zhēng jìn, jìn zhě zhēng wèi, jiàn jiàng xiàng huǐ, zēng jiā fù zhì, jiāng mèi bù míng, rán nà qí yán, yī hài yě. jiāng lì yì hǎo, qīng zhuó shū cāo, qīng lì zēng yù yù zhī bái, jǔ juān juān zhī yán, zhuó lì huái huì hèn, xú qiú qí guò, yīn xiān wēi zhī bàng, bèi yǐ zuì fá, èr hài yě. jiāng huò xìng zuǒ lì zhī shēn, nà xìn qí yán, zuǒ lì fēi qīng jié, bì bá rén yuè cì. wù shī qí yì, huǐ zhī guò dù qīng zhèng zhī shì, kàng xíng shēn zhì, suì wèi suǒ zēng, huǐ shāng yú jiāng, sān hài yě. fū wèi jìn yě, shēn bèi sān lèi yǐ yòng yě, shēn méng sān hài, suī kǒng qiū mò dí bù néng zì miǎn, yán huí zēng shēn bù néng quán shēn yě.
凡人操行,不能慎择友,友同心恩笃,异心疏薄,疏薄怨恨,毁伤其行,一累也。人才高下,不能钧同,同时并进,高者得荣,下者惭恚,毁伤其行,二累也。人之交游,不能常欢,欢则相亲,忿则疏远,疏远怨恨,毁伤其行,三累也。位少人众,仕者争进,进者争位,见将相毁,增加傅致,将昧不明,然纳其言,一害也。将吏异好,清浊殊操,清吏增郁郁之白,举涓涓之言,浊吏怀恚恨,徐求其过,因纤微之谤,被以罪罚,二害也。将或幸佐吏之身,纳信其言,佐吏非清节,必拔人越次。迕失其意,毁之过度;清正之仕,抗行伸志,遂为所憎,毁伤於将,三害也。夫未进也,身被三累;已用也,身蒙三害,虽孔丘、墨翟不能自免,颜回、曾参不能全身也。
dòng bǎi xíng, zuò wàn shì, jí dù zhī rén, suí ér yún qǐ, zhǐ jí gōu guà róng tǐ, fēng chài zhī dǎng, zhuó shì huái cāo qǐ tú liù zāi! liù zhě zhāng zhāng, shì céng bú jiàn. fū bù yuán shì zhī cāo xíng yǒu sān lèi, shì huàn yǒu sān hài, shēn wán quán zhě wèi zhī jié, bèi huǐ bàng zhě wèi zhī rǔ guān shēng jìn zhě wèi zhī shàn, wèi fèi tuì zhě wèi zhī è. wán quán shēng jìn, xìng yě, ér chēng zhī huǐ bàng fèi tuì, bù yù yě, ér zī zhī: yòng xīn ruò cǐ, bì wèi sān lèi sān hài yě.
动百行,作万事,嫉妒之人,随而云起,枳棘钩挂容体,蜂虿之党,啄螫怀操岂徒六哉!六者章章,世曾不见。夫不原士之操行有三累,仕宦有三害,身完全者谓之洁,被毁谤者谓之辱;官升进者谓之善,位废退者谓之恶。完全升进,幸也,而称之;毁谤废退,不遇也,而訾之:用心若此,必为三累三害也。
lùn zhě jì bù zhī lèi hài suǒ cóng shēng, yòu bù zhī bèi lèi hài zhě xíng xián jié yě, yǐ tú bó ní, yǐ hēi diǎn zēng, shú yǒu zhī zhī? qīng shòu chén, bái qǔ gòu, qīng yíng suǒ wū, cháng zài liàn sù. chù diān zhě wēi, shì fēng zhě kuī, tuí zhuì zhī lèi, cháng zài xuán chuí. qū píng jié bái, yì quǎn qún fèi, fèi suǒ guài yě, fēi jùn yí jié, gù yōng néng yě. wěi shì zuò yǐ jùn jié zhī cái, zhāo zhì qún fèi zhī shēng. fū rú shì, qǐ yí gèng miǎn nú xià, xún bù xiào zāi? bù xiào nú xià, fēi suǒ miǎn yě, qǐ yí gèng ǒu sú quán shēn yǐ mǐ bàng zāi? ǒu sú quán shēn, zé xiāng yuán yě. xiāng yuán zhī rén, xíng quán wú quē, fēi zhī wú jǔ, cì zhī wú cì yě. cǐ yòu kǒng zǐ zhī suǒ zuì, mèng kē zhī suǒ qiān yě.
论者既不知累害(所从生,又不知被累害)者行贤洁也,以涂博泥,以黑点缯,孰有知之?清受尘,白取垢,青蝇所污,常在练素。处颠者危,势丰者亏,颓坠之类,常在悬垂。屈平洁白,邑犬群吠,吠所怪也,非俊疑杰,固庸能也。伟士坐以俊杰之才,招致群吠之声。夫如是,岂宜更勉奴下,循不肖哉?不肖奴下,非所勉也,岂宜更偶俗全身以弭谤哉?偶俗全身,则乡原也。乡原之人,行全无阙,非之无举,刺之无刺也。此又孔子之所罪,孟轲之所愆也。
gǔ xián měi jí, wú yǐ wèi shēn. gù xún xìng xíng yǐ qí lèi hài zhě, guǒ xián jié zhī rén yě! jí lèi hài zhī bàng, ér xián jié zhī shí jiàn yān. lì xián jié zhī jī, huǐ bàng zhī chén ān dé bù shēng? xián zhě sī zhé bó yá zhī zhǐ, yù zhě yuàn cuī wáng liáng zhī shǒu. hé zé? yù zhuān liáng shàn zhī míng, è bǐ zhī shèng jǐ yě. shì gù wèi nǚ sè yàn, zhèng xiù yì zhī cháo wú zhōng zhēn, wú jì zhú zhī. qī shī mí dù, qú chú duō nìng. shì gù shī táng bù sǎ chén, bēi wū bù bì fēng fēng chōng zhī wù bù dé yù, shuǐ tuān zhī àn bù dé qiào. rú shì, yǒu lǐ chén cài kě dé zhī, ér chén jiāng dǎo hé yě. yǐ yì cái qǔ róng mèi yú sú, qiú quán gōng míng yú jiāng, bù zāo dèng xī zhī huò, qǔ zi xū zhī zhū, xìng yǐ. mèng bēn zhī shī, rén bù rèn zhě, qì jué yě. sǐ huī bǎi hú, rén bù wò zhě, guāng miè yě. dòng shēn zhāng zhì, xiǎn guāng qì yú shì fèn zhì áo dǎng, lì zhuō yì yú sú, gù cháng tōng rén suǒ chán jí yě. yǐ fāng xīn ǒu sú zhī lèi, qiú yì fǎn sǔn, gài kǒng zǐ suǒ yǐ yōu xīn, mèng kē suǒ yǐ chóu chàng yě.
古贤美极,无以卫身。故循性行以俟累害者,果贤洁之人也!极累害之谤,而贤洁之实见焉。立贤洁之迹,毁谤之尘安得不生?弦者思折伯牙之指,御者愿摧王良之手。何则?欲专良善之名,恶彼之胜己也。是故魏女色艳,郑袖劓之;朝吴忠贞,无忌逐之。戚施弥妒,蘧除多佞。是故湿堂不洒尘,卑屋不蔽风;风冲之物不得育,水湍之岸不得峭。如是,牖里、陈蔡可得知,而沉江蹈河也。以轶才取容媚於俗,求全功名於将,不遭邓析之祸,取子胥之诛,幸矣。孟贲之尸,人不刃者,气绝也。死灰百斛,人不沃者,光灭也。动身章智,显光气於世;奋志敖党,立卓异於俗,固常通人所谗嫉也。以方心偶俗之累,求益反损,盖孔子所以忧心,孟轲所以惆怅也。
dé hóng zhě zhāo bàng, wèi shì zhě duō kǒu. yǐ xiū chì zhī shēng, mí kǒu shé zhī huàn, qiú wú wēi qīng zhī hài, yuǎn yǐ. zāng cāng zhī huǐ wèi cháng jué yě, gōng bó liáo zhī sù wèi cháng miè yě. dié chéng qiū shān, wū wèi jiāng hé yǐ. fū rú shì shì hǔ zhī é, tóu zhù zhī wù, bù zú guài, zé yù biàn wéi shí, zhū huà wéi lì, bù zú guǐ yě. hé zé? mèi xīn míng míng zhī zhī shǐ zhī rán yě. wén wáng suǒ yǐ wéi fèn tǔ, ér è lái suǒ yǐ wéi jīn yù yě, fēi zhòu zēng shèng ér hào wù yě, xīn zhī huò bì. bì huò bù néng shěn, zé wēi zǐ shí qù, bǐ gàn wǔ pōu, wèi zú tòng yě. gù sān jiān chán shèng rén, zhōu gōng bēn chǔ. hòu mǔ huǐ xiào zǐ, bó qí fàng liú. dāng shí zhōu shì shú yǒu bù huò hū? hòu chī xiāo zuò, ér shǔ lí xìng, fěng yǒng zhī zhě, nǎi bēi shāng zhī. gù wú léi fēng zhī biàn, zhōu gōng zhī è bù miè dāng xià bù yǔn shuāng, zōu yǎn zhī zuì bù chú. dé bù néng gǎn tiān, chéng bù néng dòng biàn, jūn zǐ dǔ xìn shěn jǐ yě, ān néng è lèi hài yú rén?
德鸿者招谤,为士者多口。以休炽之声,弥口舌之患,求无危倾之害,远矣。臧仓之毁未尝绝也,公伯寮之溯未尝灭也。垤成丘山,污为江河矣。夫如是市虎之讹,投杼之误,不足怪,则玉变为石,珠化为砾,不足诡也。何则?昧心冥冥之知使之然也。文王所以为粪土,而恶来所以为金玉也,非纣憎圣而好恶也,心知惑蔽。蔽惑不能审,则微子十去,比干五剖,未足痛也。故三监谗圣人,周公奔楚。後母毁孝子,伯奇放流。当时周世孰有不惑乎?後《鸱鸮》作,而《黍离》兴,讽咏之者,乃悲伤之。故无雷风之变,周公之恶不灭;当夏不陨霜,邹衍之罪不除。德不能感天,诚不能动变,君子笃信审己也,安能遏累害於人?
shèng xián bù zhì míng, hài zhì bù miǎn pì, xíng zhāng mò duǎn, yǎn nì bái zhǎng bù lǐ shēn yuān, bù mǐ liú yán, shòu gòu qǔ huǐ, bù qiú jié wán, gù è jiàn ér shàn bù zhāng, xíng quē ér jī bù xiǎn. xié wěi zhī rén, zhì shēn yǐ qiǎo sú, xiū zhà yǐ ǒu zhòng. yóu qī pán yú zhī gōng, chuān qiáng bú jiàn nòng wán jiàn zhī chàng, shǒu zhǐ bù zhī yě. shì bú jiàn duǎn, gù gòng chēng zhī jiāng bù wén è, gù xiǎn yòng zhī. fū rú shì, shì sú zhī suǒ wèi xián jié zhě, wèi bì fēi è suǒ wèi xié wū zhě, wèi bì fēi shàn yě.
圣贤不治名,害至不免辟,形章墨短,掩匿白长;不理身冤,不弭流言,受垢取毁,不求洁完,故恶见而善不彰,行缺而迹不显。邪伪之人,治身以巧俗,修诈以偶众。犹漆盘盂之工,穿墙不见;弄丸剑之倡,手指不知也。世不见短,故共称之;将不闻恶,故显用之。夫如是,世俗之所谓贤洁者,未必非恶;所谓邪污者,未必非善也。
huò yuē:" yán yǒu zhāo huàn, xíng yǒu zhào chǐ, suǒ zài cháng yóu xiǎo rén." fū xiǎo rén xìng huàn chǐ zhě yě, hán xié ér shēng, huái wěi ér yóu, mù yù lèi hài zhī zhōng, hé zhāo zhào zhī yǒu? gù fū huǒ shēng zhě bù shāng shī, shuǐ jū zhě wú nì huàn. huǒ bù kǔ rè, shuǐ bù tòng hán, qì xìng zì rán yān, zhāo zhī? jūn zǐ yě, yǐ zhōng yán zhāo huàn, yǐ gāo xíng zhāo chǐ, hé shì bù rán?
或曰:“言有招患,行有召耻,所在常由小人。”夫小人性患耻者也,含邪而生,怀伪而游,沐浴累害之中,何招召之有?故夫火生者不伤湿,水居者无溺患。火不苦热,水不痛寒,气性自然焉,招之?君子也,以忠言招患,以高行招耻,何世不然?
rán ér tài shān zhī è, jūn zǐ bù dé míng máo fà zhī shàn, xiǎo rén bù dé yǒu yě. yǐ diàn wū yán zhī, qīng shòu chén ér bái qǔ gòu yǐ huǐ bàng yán zhī, zhēn liáng jiàn dù, gāo qí jiàn zào yǐ yù zuì yán zhī, zhōng yán zhāo huàn, gāo xíng zhāo chǐ yǐ bù chún yán zhī, yù yǒu xiá ér zhū yǒu huǐ. jiāo chén liú jūn xiōng, míng chēng yǎn zhōu, xíng wán jī jié, wú xiān jiè zhī huǐ jí qí dāng wèi cóng shì, cì shǐ jiāo kāng chù ér bù yòng. fū wèi jìn yě bèi sān lèi, yǐ yòng yě méng sān hài, suī kǒng qiū mò dí bù néng zì miǎn, yán huí zēng shēn bù néng quán shēn yě. hé zé? zhòng hǎo chún yù zhī rén, fēi zhēn xián yě. gōng hóu yǐ xià, yù shí zá róu. xián shì zhī xíng, shàn è xiàng bāo. fū cǎi yù zhě pò shí bá yù, xuǎn shì zhě qì è qǔ shàn. fū rú shì, lèi hài zhī rén fù shì yǐ xíng, zhǐ jī zhī zhě cóng hé wǎng zāi?
然而太山之恶,君子不得名;毛发之善,小人不得有也。以玷污言之,清受尘而白取垢;以毁谤言之,贞良见妒,高奇见噪;以遇罪言之,忠言招患,高行招耻;以不纯言之,玉有瑕而珠有毁。焦陈留君兄,名称兗州,行完迹洁,无纤芥之毁;及其当为从事,刺史焦康绌而不用。夫未进也被三累,已用也蒙三害,虽孔丘、墨翟不能自免,颜回、曾参不能全身也。何则?众好纯誉之人,非真贤也。公侯已下,玉石杂糅。贤士之行,善恶相苞。夫采玉者破石拔玉,选士者弃恶取善。夫如是,累害之人负世以行,指击之者从何往哉?