mò jiā zhī lùn, yǐ wéi rén sǐ wú mìng rú jiā zhī yì, yǐ wéi rén sǐ yǒu mìng. yán yǒu mìng zhě, jiàn zi xià yán" sǐ shēng yǒu mìng, fù guì zài tiān." yán wú mìng zhě, wén lì yáng zhī dōu, yī xiǔ chén ér wèi hú qín jiāng bái qǐ kēng zhào jiàng zú yú cháng píng zhī xià, sì shí wàn zhòng, tóng shí jiē sǐ chūn qiū zhī shí, bài jī zhī jūn, sǐ zhě bì cǎo, shī qiě wàn shù jī jǐn zhī suì, è zhě mǎn dào wēn qì yì lì, qiān hù miè mén, rú bì yǒu mìng, hé qí qín qí tóng yě? yán yǒu mìng zhě yuē: fū tiān xià zhī dà, rén mín zhī zhòng, yī lì yáng zhī dōu, yī cháng píng zhī kēng, tóng mìng jù sǐ, wèi kě guài yě. mìng dāng nì sǐ, gù xiāng jù yú lì yáng mìng dāng yā sǐ, gù xiāng jī yú cháng píng. yóu gāo zǔ chū qǐ, xiāng gōng rù fēng pèi zhī bāng, duō fēng hóu zhī rén yǐ, wèi bì lǎo shào nán nǚ jù guì ér yǒu xiāng yě, zhuō lì shí jiàn, wǎng wǎng jiē rán. ér lì yáng zhī dōu, nán nǚ jù méi, cháng píng zhī kēng, lǎo shào bìng xiàn, wàn shù zhī zhōng, bì yǒu cháng mìng wèi dāng sǐ zhī rén. zāo shí shuāi wēi, bīng gé bìng qǐ, bù dé zhōng qí shòu. rén mìng yǒu cháng duǎn, shí yǒu shèng shuāi, shuāi zé jí bìng, bèi zāi méng huò zhī yàn yě."
墨家之论,以为人死无命;儒家之议,以为人死有命。言有命者,见子夏言“死生有命,富贵在天。”言无命者,闻历阳之都,一宿沉而为湖;秦将白起坑赵降卒於长平之下,四十万众,同时皆死;春秋之时,败绩之军,死者蔽草,尸且万数;饥馑之岁,饿者满道;温气疫疬,千户灭门,如必有命,何其秦、齐同也?言有命者曰:夫天下之大,人民之众,一历阳之都,一长平之坑,同命俱死,未可怪也。命当溺死,故相聚於历阳;命当压死,故相积於长平。犹高祖初起,相工入丰、沛之邦,多封侯之人矣,未必老少男女俱贵而有相也,卓砾时见,往往皆然。而历阳之都,男女俱没,长平之坑,老少并陷,万数之中,必有长命未当死之人。遭时衰微,兵革并起,不得终其寿。人命有长短,时有盛衰,衰则疾病,被灾蒙祸之验也。”
sòng wèi chén zhèng tóng rì bìng zāi, sì guó zhī mín, bì yǒu lù shèng wèi dāng shuāi zhī rén, rán ér jù miè, guó huò líng zhī yě. gù guó mìng shèng rén mìng, shòu mìng shèng lù mìng. rén yǒu shòu yāo zhī xiāng, yì yǒu pín fù guì jiàn zhī fǎ, jù jiàn yú tǐ. gù shòu mìng xiū duǎn, jiē bǐng yú tiān gǔ fǎ shàn è, jiē jiàn yú tǐ. mìng dāng yāo zhé, suī bǐng yì xíng, zhōng bù dé zhǎng lù dāng pín jiàn, suī yǒu shàn xìng, zhōng bù dé suì. xiàng yǔ qiě sǐ, gù wèi qí tú yuē:" wú bài nǎi mìng, fēi yòng bīng zhī guò." cǐ yán shí yě. shí zhě xiàng yǔ yòng bīng guò yú gāo zǔ, gāo zǔ zhī qǐ, yǒu tiān mìng yān. guó mìng xì yú zhòng xīng, liè sù jí xiōng, guó yǒu huò fú zhòng xīng tuī yí, rén yǒu shèng shuāi. rén zhī yǒu jí xiōng, yóu suì zhī yǒu fēng hào, mìng yǒu shuāi shèng, wù yǒu guì jiàn. yī suì zhī zhōng, yī guì yī jiàn yī shòu zhī jiān, yī shuāi yī shèng. wù zhī guì jiàn, bù zài fēng hào rén zhī shuāi shèng, bù zài xián yú. zi xià yuē" sǐ shēng yǒu mìng, fù guì zài tiān", ér bù yuē" sǐ shēng zài tiān, fù guì yǒu mìng" zhě, hé zé? sǐ shēng zhě, wú xiàng zài tiān, yǐ xìng wéi zhǔ. bǐng dé jiān qiáng zhī xìng, zé qì wò hòu ér tǐ jiān qiáng, jiān qiáng zé shòu mìng zhǎng, shòu mìng zhǎng zé bù yāo sǐ. bǐng xìng ruǎn ruò zhě, qì shǎo pō ér xìng léi yǔ, léi yǔ zé shòu mìng duǎn, duǎn zé zǎo sǐ. gù yán" yǒu mìng", mìng zé xìng yě. zhì yú fù guì suǒ bǐng, yóu xìng suǒ bǐng zhī qì, dé zhòng xīng zhī jīng. zhòng xīng zài tiān, tiān yǒu qí xiàng. dé fù guì xiàng zé fù guì, dé pín jiàn xiàng zé pín jiàn, gù yuē" zài tiān". zài tiān rú hé? tiān yǒu bǎi guān, yǒu zhòng xīng. tiān shī qì ér zhòng xīng bù jīng, tiān suǒ shī qì, zhòng xīng zhī qì zài qí zhōng yǐ. rén bǐng qì ér shēng, hán qì ér zhǎng, dé guì zé guì, dé jiàn zé jiàn guì huò zhì yǒu gāo xià, fù huò zī yǒu duō shǎo, jiē xīng wèi zūn bēi xiǎo dà zhī suǒ shòu yě. gù tiān yǒu bǎi guān, tiān yǒu zhòng xīng, dì yǒu wàn mín, wǔ dì sān wáng zhī jīng. tiān yǒu wáng liáng zào fù, rén yì yǒu zhī, bǐng shòu qí qì, gù qiǎo yú yù.
宋、卫、陈、郑同日并灾,四国之民,必有禄盛未当衰之人,然而俱灭,国祸陵之也。故国命胜人命,寿命胜禄命。人有寿夭之相,亦有贫富贵贱之法,俱见於体。故寿命修短,皆禀於天;骨法善恶,皆见於体。命当夭折,虽禀异行,终不得长;禄当贫贱,虽有善性,终不得遂。项羽且死,顾谓其徒曰:“吾败乃命,非用兵之过。”此言实也。实者项羽用兵过於高祖,高祖之起,有天命焉。国命系於众星,列宿吉凶,国有祸福;众星推移,人有盛衰。人之有吉凶,犹岁之有丰耗,命有衰盛,物有贵贱。一岁之中,一贵一贱;一寿之间,一衰一盛。物之贵贱,不在丰耗;人之衰盛,不在贤愚。子夏曰“死生有命,富贵在天”,而不曰“死生在天,富贵有命”者,何则?死生者,无象在天,以性为主。禀得坚强之性,则气渥厚而体坚强,坚强则寿命长,寿命长则不夭死。禀性软弱者,气少泊而性羸窳,羸窳则寿命短,短则蚤死。故言“有命”,命则性也。至於富贵所禀,犹性所禀之气,得众星之精。众星在天,天有其象。得富贵象则富贵,得贫贱象则贫贱,故曰“在天”。在天如何?天有百官,有众星。天施气而众星布精,天所施气,众星之气在其中矣。人禀气而生,含气而长,得贵则贵,得贱则贱;贵或秩有高下,富或资有多少,皆星位尊卑小大之所授也。故天有百官,天有众星,地有万民,五帝、三王之精。天有王梁、造父,人亦有之,禀受其气,故巧於御。
chuán yuē:" shuō mìng yǒu sān, yī yuē zhèng mìng, èr yuē suí mìng, sān yuē zāo mìng." zhèng mìng, wèi běn bǐng zhī zì dé jí yě. xìng rán gǔ shàn, gù bù jiǎ cāo xíng yǐ qiú fú ér jí zì zhì, gù yuē zhèng mìng. suí mìng zhě, chuō lì cāo xíng ér jí fú zhì, zòng qíng shī yù ér xiōng huò dào, gù yuē suí mìng. zāo mìng zhě, xíng shàn dé è, fēi suǒ jì wàng, féng zāo yú wài ér dé xiōng huò, gù yuē zāo mìng. fán rén shòu mìng, zài fù mǔ shī qì zhī shí, yǐ dé jí xiōng yǐ. fū xìng yǔ mìng yì, huò xìng shàn ér mìng xiōng, huò xìng è ér mìng jí. cāo xíng shàn è zhě, xìng yě huò fú jí xiōng zhě, mìng yě. huò xíng shàn ér dé huò, shì xìng shàn ér mìng xiōng huò xíng è ér dé fú, shì xìng è ér mìng jí yě. xìng zì yǒu shàn è, mìng zì yǒu jí xiōng. shǐ mìng jí zhī rén, suī bù xíng shàn, wèi bì wú fú xiōng mìng zhī rén, suī miǎn cāo xíng, wèi bì wú huò. mèng zǐ yuē:" qiú zhī yǒu dào, dé zhī yǒu mìng." xìng shàn nǎi néng qiú zhī, mìng shàn nǎi néng dé zhī. xìng shàn mìng xiōng, qiú zhī bù néng de yě. xíng è zhě huò suí ér zhì. ér dào zhí zhuāng juē héng xíng tiān xià, jù dǎng shù qiān, gōng duó rén wù, duàn zhǎn rén shēn, wú dào shén yǐ, yí yù qí huò, nǎi yǐ shòu zhōng. fū rú shì, suí mìng zhī shuō, ān suǒ yàn hū? zāo mìng zhě, xíng shàn yú nèi, zāo xiōng yú wài yě. ruò yán yuān bó niú zhī tú, rú hé zāo xiōng? yán yuān bó niú, xíng shàn zhě yě, dāng de suí mìng, fú yòu suí zhì, hé gù zāo xiōng? yán yuān kùn yú xué, yǐ cái zì shā bó niú kōng jū ér zāo è jí. jí qū píng wǔ yuán zhī tú, jìn zhōng fǔ shàng, jié wáng chén zhī jié, ér chǔ fàng qí shēn, wú pēng qí shī. xíng shàn dāng de suí mìng zhī fú, nǎi chù zāo mìng zhī huò, hé zāi? yán suí mìng zé wú zāo mìng, yán zāo mìng zé wú suí mìng, rú zhě sān mìng zhī shuō, jìng hé suǒ dìng? qiě mìng zài chū shēng, gǔ biǎo zhe jiàn. jīn yán suí cāo xíng ér zhì, cǐ mìng zài mò, bù zài běn yě. zé fù guì pín jiàn jiē zài chū bǐng zhī shí, bù zài zhǎng dà zhī hòu, suí cāo xíng ér zhì yě. zhèng mìng zhě, zhì bǎi ér sǐ suí mìng zhě, wǔ shí ér sǐ. zāo mìng zhě, chū bǐng qì shí zāo xiōng è yě, wèi rèn shēn zhī shí zāo dé è yě, huò zāo léi yǔ zhī biàn, zhǎng dà yāo sǐ. cǐ wèi sān mìng.
传曰:“说命有三,一曰正命,二曰随命,三曰遭命。”正命,谓本禀之自得吉也。性然骨善,故不假操行以求福而吉自至,故曰正命。随命者,戳力操行而吉福至,纵情施欲而凶祸到,故曰随命。遭命者,行善得恶,非所冀望,逢遭於外而得凶祸,故曰遭命。凡人受命,在父母施气之时,已得吉凶矣。夫性与命异,或性善而命凶,或性恶而命吉。操行善恶者,性也;祸福吉凶者,命也。或行善而得祸,是性善而命凶;或行恶而得福,是性恶而命吉也。性自有善恶,命自有吉凶。使命吉之人,虽不行善,未必无福;凶命之人,虽勉操行,未必无祸。孟子曰:“求之有道,得之有命。”性善乃能求之,命善乃能得之。性善命凶,求之不能得也。行恶者祸随而至。而盗跖、庄蹻横行天下,聚党数千,攻夺人物,断斩人身,无道甚矣,宜遇其祸,乃以寿终。夫如是,随命之说,安所验乎?遭命者,行善於内,遭凶於外也。若颜渊、伯牛之徒,如何遭凶?颜渊、伯牛,行善者也,当得随命,福佑随至,何故遭凶?颜渊困於学,以才自杀;伯牛空居而遭恶疾。及屈平、伍员之徒,尽忠辅上,竭王臣之节,而楚放其身,吴烹其尸。行善当得随命之福,乃触遭命之祸,何哉?言随命则无遭命,言遭命则无随命,儒者三命之说,竟何所定?且命在初生,骨表著见。今言随操行而至,此命在末,不在本也。则富贵贫贱皆在初禀之时,不在长大之後,随操行而至也。正命者,至百而死;随命者,五十而死。遭命者,初禀气时遭凶恶也,谓妊娠之时遭得恶也,或遭雷雨之变,长大夭死。此谓三命。
yì yǒu sān xìng: yǒu zhèng, yǒu suí, yǒu zāo. zhèng zhě, bǐng wǔ cháng zhī xìng yě suí zhě, suí fù mǔ zhī xìng zāo zhě, zāo dé è wù xiàng zhī gù yě. gù rèn fù shí tù, zi shēng quē chún. yuè lìng yuē:" shì yuè yě, léi jiāng fā shēng." yǒu bù jiè qí róng zhě, shēng zǐ bù bèi, bì yǒu dà xiōng, yīn lóng bǒ máng. qì zāo tāi shāng, gù shòu xìng kuáng bèi. yáng shé shì wǒ chū shēng zhī shí, shēng shì chái láng, zhǎng dà xìng è, bèi huò ér sǐ. zài mǔ shēn shí, zāo shòu cǐ xìng, dān zhū shāng jūn zhī lèi shì yě. xìng mìng zài běn, gù lǐ yǒu tāi jiào zhī fǎ: zi zài shēn shí, xí bù zhèng bù zuò, gē bù zhèng bù shí, fēi zhèng sè mù bù shì, fēi zhèng shēng ěr bù tīng. jí zhǎng, zhì yǐ xián shī liáng fù, jiào jūn chén fù zǐ zhī dào, xián bù xiào zài cǐ shí yǐ. shòu qì shí, mǔ bù jǐn shèn, xīn wàng lǜ xié, zé zǐ cháng dà, kuáng bèi bù shàn, xíng tǐ chǒu è. sù nǚ duì huáng dì chén wǔ nǚ zhī fǎ, fēi tú shāng fù mǔ zhī shēn, nǎi yòu zéi nán nǚ zhī xìng.
亦有三性:有正,有随,有遭。正者,禀五常之性也;随者,随父母之性;遭者,遭得恶物象之故也。故妊妇食兔,子生缺脣。《月令》曰:“是月也,雷将发声。”有不戒其容者,生子不备,必有大凶,喑聋跛盲。气遭胎伤,故受性狂悖。羊舌似我初生之时,声似豺狼,长大性恶,被祸而死。在母身时,遭受此性,丹硃、商均之类是也。性命在本,故《礼》有胎教之法:子在身时,席不正不坐,割不正不食,非正色目不视,非正声耳不听。及长,置以贤师良傅,教君臣父子之道,贤不肖在此时矣。受气时,母不谨慎,心妄虑邪,则子长大,狂悖不善,形体丑恶。素女对黄帝陈五女之法,非徒伤父母之身,乃又贼男女之性。
rén yǒu mìng, yǒu lù, yǒu zāo yù, yǒu xìng ǒu. mìng zhě, pín fù guì jiàn yě lù zhě, shèng shuāi xīng fèi yě. yǐ mìng dāng fù guì, zāo dāng shèng zhī lù, cháng ān bù wēi yǐ mìng dāng pín jiàn, yù dāng shuāi zhī lù, zé huò yāng nǎi zhì, cháng kǔ bù lè. zāo zhě, zāo féng fēi cháng zhī biàn, ruò chéng tāng qiú xià tái, wén wáng è yǒu lǐ yǐ. yǐ shèng míng zhī dé, ér yǒu qiú è zhī biàn, kě wèi zāo yǐ. biàn suī shén dà, mìng shàn lù shèng, biàn bù wéi hài, gù chēng zāo féng zhī huò. yàn zǐ suǒ zāo, kě wèi dà yǐ. zhí bīng zhǐ xiōng, bái rèn rú jǐng, dǎo sǐ wáng zhī dì, dāng jiàn jǐ zhī fēng, zhí sǐ dé shēng huán. mìng shàn lù shèng, zāo féng zhī huò, bù néng hài yě. lì yáng zhī dōu, cháng píng zhī kēng, qí zhōng bì yǒu mìng shàn lù shèng zhī rén, yī xiǔ tóng tián ér sǐ. zāo féng zhī huò dà, mìng shàn lù shèng bù néng què yě. pì yóu shuǐ huǒ xiāng gèng yě, shuǐ shèng shèng huǒ, huǒ shèng shèng shuǐ. yù zhě, yù qí zhǔ ér yòng yě. suī yǒu shàn mìng shèng lù, bù yù zhī jǐ zhī zhǔ, bù dé xiào yàn. xìng zhě, wèi suǒ zāo chù dé shàn è yě. huò zuì dé tuō, xìng yě. wú zuì jiàn jū, bù xìng yě. zhí jū wèi jiǔ, méng lìng dé chū, mìng shàn lù shèng, yāo zāi zhī huò bù néng shāng yě. ǒu zhě, wèi shì jūn yě. yǐ dào shì jūn, jūn shàn qí yán, suì yòng qí shēn, ǒu yě. xíng yǔ zhǔ guāi, tuì ér yuǎn, bù ǒu yě. tuì yuǎn wèi jiǔ, shàng guān lù zhào, mìng shàn lù shèng, bù ǒu zhī hài bù néng liú yě.
人有命,有禄,有遭遇,有幸偶。命者,贫富贵贱也;禄者,盛衰兴废也。以命当富贵,遭当盛之禄,常安不危;以命当贫贱,遇当衰之禄,则祸殃乃至,常苦不乐。遭者,遭逢非常之变,若成汤囚夏台,文王厄牖里矣。以圣明之德,而有囚厄之变,可谓遭矣。变虽甚大,命善禄盛,变不为害,故称遭逢之祸。晏子所遭,可谓大矣。直兵指胸,白刃如颈,蹈死亡之地,当剑戟之锋,执死得生还。命善禄盛,遭逢之祸,不能害也。历阳之都,长平之坑,其中必有命善禄盛之人,一宿同填而死。遭逢之祸大,命善禄盛不能却也。譬犹水火相更也,水盛胜火,火盛胜水。遇者,遇其主而用也。虽有善命盛禄,不遇知己之主,不得效验。幸者,谓所遭触得善恶也。获罪得脱,幸也。无罪见拘,不幸也。执拘未久,蒙令得出,命善禄盛,夭灾之祸不能伤也。偶者,谓事君也。以道事君,君善其言,遂用其身,偶也。行与主乖,退而远,不偶也。退远未久,上官录召,命善禄盛,不偶之害不能留也。
gù fū zāo yù xìng ǒu, huò yǔ mìng lù bìng, huò yǔ mìng lí. zāo yù xìng ǒu, suì yǐ chéng wán zāo yù bù xìng ǒu, suì yǐ bài shāng, shì yǔ mìng bìng zhě yě. zhōng bù suí chéng, shàn zhuǎn wéi è, shì yǔ mìng lù lí zhě yě. gù rén zhī zài shì, yǒu jí xiōng zhī mìng, yǒu shèng shuāi zhī, zhòng yǐ zāo yù xìng ǒu zhī féng, huò cóng shēng sǐ ér zú qí shàn è zhī xíng, dé qí xiōng zhōng zhī zhì, xī yǐ.
故夫遭遇幸偶,或与命禄并,或与命离。遭遇幸偶,遂以成完;遭遇不幸偶,遂以败伤,是与命并者也。中不遂成,善转为恶,是与命禄离者也。故人之在世,有吉凶之命,有盛衰之,重以遭遇幸偶之逢,获从生死而卒其善恶之行,得其胸中之志,希矣。