rú zhě chēng shèng rén zhī shēng, bù yīn rén qì, gèng bǐng jīng yú tiān. yǔ mǔ tūn yì yǐ ér shēng yǔ, gù xià xìng yuē sì xiè mǔ tūn yàn luǎn ér shēng xiè, gù yīn xìng yuē zi. hòu jì mǔ lǚ dà rén jī ér shēng hòu jì, gù zhōu xìng yuē jī. shī yuē: bù chè bù fù. shì shēng hòu jì. shuō zhě yòu yuē: yǔ xiè nì shēng, kǎi mǔ bèi ér chū hòu jì shùn shēng, bù chè bù fù. bù gǎn dòng mǔ tǐ, gù yuē bù chè bù fù. nì shēng zhě zi sūn nì sǐ, shùn shēng zhě zi sūn shùn wáng. gù jié zhòu zhū sǐ, nǎn wáng duó yì. yán zhī yǒu tóu zú, gù rén xìn qí shuō míng shì yǐ yàn zhèng, gù rén rán qí wén. chèn shū yòu yán: yáo mǔ qìng dōu yě chū, chì lóng gǎn jǐ, suì shēng yáo. gāo zǔ běn jì yán: liú ǎo cháng xī dà zé zhī bēi, mèng yǔ shén yù. shì shí, léi diàn huì míng, tài gōng wǎng shì, jiàn jiāo lóng yú shàng. yǐ ér yǒu shēn, suì shēng gāo zǔ. qí yán shén yàn, wén yòu míng zhe, shì rú xué zhě, mò wèi bù rán. rú shí lùn zhī, xū wàng yán yě.
儒者稱聖人之生,不因人氣,更稟精於天。禹母吞薏苡而生禹,故夏姓曰姒;卨母吞燕卵而生卨,故殷姓曰子。后稷母履大人跡而生后稷,故周姓曰姬。《詩》曰:「不坼不副」。是生后稷。說者又曰:「禹、卨逆生,闓母背而出;后稷順生,不坼不副。不感動母體,故曰「不坼不副」。逆生者子孫逆死,順生者子孫順亡。故桀、紂誅死,赧王奪邑」。言之有頭足,故人信其說;明事以驗證,故人然其文。讖書又言:「堯母慶都野出,赤龍感己,遂生堯」。《高祖本紀》言:劉媼嘗息大澤之陂,夢與神遇。是時,雷電晦冥,太公往視,見蛟龍於上。已而有身,遂生高祖。其言神驗,文又明著,世儒學者,莫謂不然。如實論之,虛妄言也。
bǐ shī yán bù chè bù fù, yán qí bù gǎn dòng mǔ tǐ, kě yě yán qí mǔ bèi ér chū, wàng yě. fū chán zhī shēng fù yù yě, kǎi bèi ér chū. tiān zhī shēng shèng zi, yǔ fù yù tóng dào hū? tù shǔn háo ér huái zi, jí qí zi shēng, cóng kǒu ér chū. àn yǔ mǔ tūn yì yǐ, xiè mǔ yàn yàn luǎn, yǔ tù shǔn háo tóng shí yě. yǔ xiè zhī mǔ shēng, yí jiē cóng kǒu, bù dāng kǎi bèi. fū rú shì, kǎi bèi zhī shuō, jìng xū wàng yě. shì jiān xuè rèn sǐ zhě duō, wèi bì qí xiān zǔ chū wèi rén zhě shēng shí nì yě. qín shī tiān xià, yán lè zhǎn hú hài, xiàng yǔ zhū zi yīng. qín zhī xiān zǔ bó yì, qǐ nì shēng hū? rú shì wèi shùn nì zhī shuō, yǐ yàn sān jiā zhī zǔ, wù yǐ.
彼《詩》言「不坼不副」,言其不感動母體,可也;言其母背而出,妄也。夫蟬之生復育也,闓背而出。天之生聖子,與復育同道乎?兔吮毫而懷子,及其子生,從口而出。案禹母吞薏苡,卨母咽燕卵,與兔吮毫同實也。禹、卨之母生,宜皆從口,不當闓背。夫如是,闓背之說,竟虛妄也。世間血刃死者多,未必其先祖初為人者生時逆也。秦失天下,閻樂斬胡亥,項羽誅子嬰。秦之先祖伯翳,豈逆生乎?如是為順逆之說,以驗三家之祖,誤矣。
qiě fú yì yǐ, cǎo yě yàn luǎn, niǎo yě dà rén jī, tǔ yě, sān zhě jiē xíng, fēi qì yě, ān néng shēng rén? shuō shèng zhě, yǐ wèi bǐng tiān jīng wēi zhī qì, gù qí wèi yǒu shū jué zhī zhī. jīn sān jiā zhī shēng, yǐ cǎo yǐ niǎo yǐ tǔ, kě wèi jīng wēi hū? tiān dì zhī xìng, wéi rén wèi guì, zé wù jiàn yǐ. jīn guì rén zhī qì, gèng bǐng jiàn wù zhī jīng, ān néng jīng wēi hū? fū lìng jiū què shī qì yú yàn hú, zhōng bù chéng zi zhě, hé yě? jiū què zhī shēn xiǎo, yàn hú zhī xíng dà yě. jīn yàn zhī shēn bù guò wǔ cùn, yì yǐ zhī jīng bù guò shù chǐ, èr nǚ tūn qí luǎn shí, ān néng chéng qī chǐ zhī xíng hū? shuò yī dǐng zhī tóng, yǐ guàn yī qián zhī xíng, bù néng chéng yī dǐng, míng yǐ. jīn wèi dà rén tiān shén, gù qí jī jù. jù jī zhī rén, yī dǐng zhī shuò tóng yě jiāng yuán zhī shēn, yī qián zhī xíng yě. shǐ dà rén shī qì yú jiāng yuán, jiāng yuán zhī shēn xiǎo, ān néng jǐn dé qí jīng? bù néng jǐn dé qí jīng, zé hòu jì bù néng chéng rén. yáo gāo zǔ shěn lóng zhī zǐ, zi xìng lèi fù, lóng néng chéng yún, yáo yǔ gāo zǔ yì yí néng yān. wàn wù shēng yú tǔ, gè shì běn zhǒng bù lèi tǔ zhě, shēng bù chū yú tǔ, tǔ tú yǎng yù zhī yě. mǔ zhī huái zi, yóu tǔ zhī yù wù yě. yáo gāo zǔ zhī mǔ, shòu lóng zhī shī, yóu tǔ shòu wù zhī bō yě. wù shēng zì lèi běn zhǒng, fū èr dì yí shì lóng yě. qiě fú hán xuè zhī lèi, xiāng yǔ wèi pìn mǔ pìn mǔ zhī huì, jiē jiàn tóng lèi zhī wù. jīng gǎn yù dòng, nǎi néng shòu shī. ruò fú mǔ mǎ jiàn cí niú, xióng què jiàn pìn jī, bù xiāng yǔ hé zhě, yì lèi gù yě. jīn lóng yǔ rén yì lèi, hé néng gǎn yú rén ér shī qì? huò yuē: xià zhī shuāi, èr lóng dòu yú tíng, tǔ chí yú dì. lóng wáng chí zài, dú ér cáng zhī. zhì zhōu yōu wáng fā chū lóng chí, huà wèi xuán yuán, rù yú hòu gōng, yǔ chù nǚ jiāo, suì shēng bāo sì. xuán yuán yǔ rén yì lèi, hé yǐ gǎn yú chù nǚ ér shī qì hū? fū xuán yuán suǒ jiāo fēi zhèng, gù bāo sì wèi huò, zhōu guó yǐ wáng. yǐ fēi lèi wàng jiāo, zé yǒu fēi dào wàng luàn zhī zǐ. jīn yáo gāo zǔ zhī mǔ, bù yǐ dào jiē huì, hé gù èr dì xián shèng, yǔ bāo sì yì hū? huò yuē: zhào jiǎn zi bìng, wǔ rì bù zhī rén. jué yán, wǒ zhī dì suǒ, yǒu xióng lái, dì mìng wǒ shè zhī, zhōng xióng, sǐ yǒu pí lái, wǒ yòu shè zhī, zhōng pí, pí sǐ. hòu wèn dāng dào zhī guǐ, guǐ yuē: xióng pí, jìn èr qīng zhī xiān zǔ yě. xióng pí wù yě, yǔ rén yì lèi, hé yǐ shī lèi yú rén, ér wèi èr qīng zǔ? fū jiǎn zi suǒ shè xióng pí, èr qīng zǔ dāng wáng, jiǎn zi dāng chāng zhī xiān yě. jiǎn zi jiàn zhī, ruò qǐn mèng yǐ. kōng xū zhī xiàng, bù bì yǒu shí. jiǎ lìng yǒu zhī, huò shí xióng pí xiān huà wèi rén. nǎi shēng èr qīng. lǔ gōng niú āi bìng huà wèi hǔ. rén huà wèi shòu, yì rú shòu wèi rén. xuán yuán rù hòu gōng, dài xiān huà wèi rén. tiān dì zhī jiān, yì lèi zhī wù, xiāng yǔ jiāo jiē, wèi zhī yǒu yě.
且夫薏苡,草也;燕卵,鳥也;大人跡,土也,三者皆形,非氣也,安能生人?說聖者,以為稟天精微之氣,故其為有殊絕之知。今三家之生,以草、以鳥、以土,可謂精微乎?天地之性,唯人為貴,則物賤矣。今貴人之氣,更稟賤物之精,安能精微乎?夫令鳩雀施氣於雁鵠,終不成子者,何也?鳩雀之身小,雁鵠之形大也。今燕之身不過五寸,薏苡之莖不過數尺,二女吞其卵實,安能成七尺之形乎?爍一鼎之銅,以灌一錢之形,不能成一鼎,明矣。今謂大人天神,故其跡巨。巨跡之人,一鼎之爍銅也;姜原之身,一錢之形也。使大人施氣於姜原,姜原之身小,安能盡得其精?不能盡得其精,則後稷不能成人。堯、高祖審龍之子,子性類父,龍能乘雲,堯與高祖亦宜能焉。萬物生於土,各似本種;不類土者,生不出於土,土徒養育之也。母之懷子,猶土之育物也。堯、高祖之母,受龍之施,猶土受物之播也。物生自類本種,夫二帝宜似龍也。且夫含血之類,相與為牝牡;牝牡之會,皆見同類之物。精感欲動,乃能授施。若夫牡馬見雌牛,雄雀見牝雞,不相與合者,異類故也。今龍與人異類,何能感於人而施氣?或曰:夏之衰,二龍斗於庭,吐漦於地。龍亡漦在,櫝而藏之。至周幽王發出龍漦,化為玄黿,入於後宮,與處女交,遂生褒姒。玄黿與人異類,何以感於處女而施氣乎?夫玄黿所交非正,故褒姒為禍,周國以亡。以非類妄交,則有非道妄亂之子。今堯、高祖之母,不以道接會,何故二帝賢聖,與褒姒異乎?或曰:「趙簡子病,五日不知人。覺言,我之帝所,有熊來,帝命我射之,中熊,死;有羆來,我又射之,中羆,羆死。後問當道之鬼,鬼曰:「熊羆,晉二卿之先祖也。」熊羆物也,與人異類,何以施類於人,而為二卿祖?夫簡子所射熊羆,二卿祖當亡,簡子當昌之祆也。簡子見之,若寢夢矣。空虛之象,不必有實。假令有之,或時熊羆先化為人。乃生二卿。魯公牛哀病化為虎。人化為獸,亦如獸為人。玄黿入後宮,殆先化為人。天地之間,異類之物,相與交接,未之有也。
tiān rén tóng dào, hǎo è jūn xīn. rén bù hǎo yì lèi, zé tiān yì bù yǔ tōng. rén suī shēng yú tiān, yóu jǐ shī shēng yú rén yě. rén bù hǎo jǐ shī, tiān wú gù yù shēng yú rén. hé zé? yì lèi shū xìng, qíng yù bù xiāng de yě. tiān dì, fū fù yě, tiān shī qì yú dì yǐ shēng wù. rén zhuǎn xiāng shēng, jīng wēi wèi shèng, jiē yīn fù qì, bù gēng bǐng qǔ. rú gèng bǐng zhě wèi shèng, hòu jì bù shèng. rú shèng rén jiē dāng gèng bǐng, shí èr shèng bù jiē rán yě. huáng dì dì kù dì zhuān xū dì shùn zhī mǔ, hé suǒ shòu qì? wén wáng wǔ wáng zhōu gōng kǒng zǐ zhī mǔ, hé suǒ gǎn tūn?
天人同道,好惡均心。人不好異類,則天亦不與通。人雖生於天,猶蟣虱生於人也。人不好蟣虱,天無故欲生於人。何則?異類殊性,情慾不相得也。天地,夫婦也,天施氣於地以生物。人轉相生,精微為聖,皆因父氣,不更稟取。如更稟者為聖,、後稷不聖。如聖人皆當更稟,十二聖不皆然也。黃帝、帝嚳、帝顓頊、帝舜之母,何所受氣?文王、武王、周公、孔子之母,何所感吞?
cǐ huò shí jiàn sān jiā zhī xìng, yuē sì shì zi shì jī shì, zé yīn yī fàng, kōng shēng guài shuō, yóu jiàn dǐng hú zhī dì, ér zhe huáng dì shēng tiān zhī shuō yǐ. shī dào zhī yì, hái fǎn qí zì. cāng xié zuò shū, yǔ shì xiāng lián. jiāng yuán lǚ dà rén jī. jī zhě jī yě, xìng dāng wèi qí xià tǔ, nǎi wèi nǚ páng chén, fēi jī jī zhī zì, bù hé běn shì, yí fēi shí yě. yǐ zhōu jī kuàng xià yīn, yì zhī zi zhī yǔ sì, fēi yàn zi yì yǐ yě. huò shí yǔ qì hòu jī zhī mǔ shì yù huái rèn, zāo tūn yì yǐ yàn luǎn, lǚ dà rén jī yě. shì hào qí guài, gǔ jīn tóng qíng. bù jiàn qí guài, wèi dé bù yì, gù yīn yǐ wèi xìng. shì jiān chéng xìn, yīn yǐ wèi rán. shèng rén zhòng yí, yīn bù fù dìng. shì shì qiǎn lùn, yīn bù fù biàn. rú shēng shì gǔ, yīn shēng qí shuō. bèi shī yán bù chè bù fù zhě, yán hòu jī zhī shēng, bù gǎn dòng mǔ shēn yě. rú shēng chuān záo, yīn zào yǔ qì nì shēng zhī shuō. gǎn yú lóng, mèng yǔ shén yù, yóu cǐ lǜ yě. yáo gāo zǔ zhī mǔ, shì yù huái rèn, zāo féng léi lóng zài yún yǔ ér xíng, rén jiàn qí xíng, suì wèi zhī rán. mèng yǔ shén yù, dé shèng zi zhī xiàng yě. mèng jiàn guǐ hé zhī, fēi mèng yǔ shén yù hū, ān dé qí shí! yě chū gǎn lóng, jí jiāo lóng jū shàng, huò yáo gāo zǔ shòu fù guì zhī mìng. lóng wèi jí wù, zāo jiā qí shàng, jí xiáng zhī ruì, shòu mìng zhī zhèng yě. guāng wǔ huáng dì chǎn yú jì yáng gōng, fèng huáng jí yú dì, jiā hé shēng yú wū. shèng rén zhī shēng, qí niǎo jí wù zhī wèi ruì yīng. bì yǐ qí jí zhī wù jiàn ér zi shēng, wèi zhī wù zhī zǐ, shì zé guāng wǔ huáng dì jiā hé zhī jīng, fèng huáng zhī qì yú? àn dì xì zhī piān jí sān dài shì biǎo, yǔ, gǔn zhī zǐ yě xiè jì jiē dì kù zhī zǐ, qí mǔ jiē dì kù zhī fēi yě, jí yáo, yì kù zhī zǐ. dì wáng zhī fēi, hé wèi shì cǎo yě? gǔ shí suī zhì, lǐ yǐ shè zhì, dì wáng zhī fēi, hé wèi yù yú shuǐ? fū rú shì, yán shèng rén gèng bǐng qì yú tiān, mǔ yǒu gǎn tūn zhě, xū wàng zhī yán yě. shí zhě, shèng rén zì yǒu zhǒng zú, rú wén wǔ gè yǒu lèi. kǒng zǐ chuī lǜ, zì zhī yīn hòu xiàng yǔ zhòng tóng, zì zhī yú shùn miáo yì yě. wǔ dì sān wáng jiē zǔ huáng dì. huáng dì shèng rén, běn bǐng guì mìng, gù qí zi sūn jiē wèi dì wáng. dì wáng zhī shēng, bì yǒu guài qí, bù jiàn yú wù, zé xiào yú mèng yǐ.
此或時見三家之姓,曰姒氏、子氏、姬氏,則因依放,空生怪說,猶見鼎湖之地,而著黃帝升天之說矣。失道之意,還反其字。蒼頡作書,與事相連。姜原履大人跡。跡者基也,姓當為其下土,乃為女旁臣,非基跡之字,不合本事,疑非實也。以周姬況夏殷,亦知子之與姒,非燕子、薏苡也。或時禹、契、後稽之母適欲懷妊,遭吞薏苡、燕卵,履大人跡也。世好奇怪,古今同情。不見奇怪,謂德不異,故因以為姓。世間誠信,因以為然。聖人重疑,因不復定。世士淺論,因不復辨。儒生是古,因生其說。《被詩》言「不坼不副」者,言後稽之生,不感動母身也。儒生穿鑿,因造禹、契逆生之說。感於龍,夢與神遇,猶此率也。堯、高祖之母,適欲懷妊,遭逢雷龍載雲雨而行,人見其形,遂謂之然。夢與神遇,得聖子之象也。夢見鬼合之,非夢與神遇乎,安得其實!「野出感龍」,及「蛟龍居上」,或堯、高祖受富貴之命。龍為吉物,遭加其上,吉祥之瑞,受命之證也。光武皇帝產於濟陽宮,鳳皇集於地,嘉禾生於屋。聖人之生,齊鳥吉物之為瑞應。必以奇吉之物見而子生,謂之物之子,是則光武皇帝嘉禾之精,鳳皇之氣歟?案《帝系》之篇及《三代世表》,禹,鯀之子也;卨、稷皆帝嚳之子,其母皆帝嚳之妃也,及堯,亦嚳之子。帝王之妃,何為適草野?古時雖質,禮已設制,帝王之妃,何為浴於水?夫如是,言聖人更稟氣於天,母有感吞者,虛妄之言也。實者,聖人自有種族,如文、武各有類。孔子吹律,自知殷後;項羽重瞳,自知虞舜苗裔也。五帝、三王皆祖黃帝。黃帝聖人,本稟貴命,故其子孫皆為帝王。帝王之生,必有怪奇,不見於物,則效於夢矣。