ān níng chéng, hòu hàn yuán dǐng èr nián fú bō jiāng jūn mǎ yuán lì tóng zhù dìng jiāng jiè zhī suǒ àn: mǎ yuán dìng jiāo zhǐ, wèi hòu hàn guāng wǔ dì jiàn wǔ shí jiǔ nián shì. yuán dǐng nǎi xī hàn wǔ dì jì nián, hòu hàn bìng wú cǐ hào, gài fán chuò shī yú kǎo jù zhī wù. qù jiāo zhǐ chéng chí sì shí bā rì chéng. hàn shí chéng bì shàng cún, bēi míng bìng zài.
安寧城，後漢元鼎二年伏波將軍馬援立銅柱定疆界之所（案：馬援定交阯，為後漢光武帝建武十九年事。元鼎乃西漢武帝紀年，後漢並無此號，蓋樊綽失於考據之誤）。去交阯城池四十八日程。漢時城壁尚存，碑銘並在。

jū miē shàng yīn xié, xià fú chà qiè chéng, cóng ān nán fǔ chéng zhì mán wáng jiàn zuò jū miē chéng shuǐ lù wǔ shí èr rì chéng, zhǐ jì rì, wú lǐ shù. cóng ān nán shàng shuǐ zhì fēng zhōu liǎng rì, zhì dēng zhōu liǎng rì, zhì zhōng chéng zhōu sān rì, zhì duō lì zhōu liǎng rì, zhì qí fù zhōu liǎng rì, zhì gān táng zhōu liǎng rì, zhì xià bù sān rì, zhì lí wǔ bì shān sì rì, zhì jiǎ nán bù wǔ rì. yǐ shàng èr shí wǔ rì chéng, bìng shì shuǐ lù. dà zhōng chū, xī shǔ ān nán guǎn xì, qí cì shǐ bìng wěi shǒu lǐng gōu dāng. dà zhōng bā nián, jīng lüè shǐ kē bào, chuān dòng lí xīn, jiāng nèi shǒu lǐng xuán bèi mán zéi yòu yǐn, shù chù xiàn zài zéi zhōng. cóng jiǎ yǒng bù dēng lù zhì yǐ fú guǎn yī rì. cóng yǐ fú guǎn zhì qū wū guǎn yī rì, zhì sī xià guǎn yī rì, zhì shā shuāng guǎn yī rì, zhì nán chǎng guǎn yī rì, zhì qǔ jiāng guǎn yī rì, zhì tōng hǎi chéng yī rì, zhì jiāng chuān xiàn yī rì, zhì jìn níng guǎn yī rì, zhì shàn chǎn zhè dōng chéng yī rì àn: zhè dōng, jiù táng shū jí tōng jiàn jù zuò tà dōng hú, sān xǐng yún, yán kāi tà dōng jìng yě, xīn táng shū zuò zhè, cóng mù, yǔ cǐ tóng. cóng zhè dōng jié dù chéng zhì níng shí guǎn yī rì, ān níng guǎn běn shì hàn níng jùn chéng yě. cóng ān níng chéng zhì lóng hé guǎn yī rì, zhì shā cí guǎn yī rì, zhì qū guǎn yī rì, zhì shā què guǎn yī rì, zhì qiú zèng guǎn yī rì, zhì yún nán yì yī rì, zhì bō dà yì yī rì, zhì bái yán yì yī rì, zhì lóng wěi chéng yī rì. lǐ mì fá mán yú lóng wěi chéng, wù xiàn jūn èr shí wàn zhòng, jīn wèi wàn rén zhǒng. zhì yáng yáng, xīn táng shū zuò yáng jū miē chéng yī rì mán wáng cóng dà hé chéng yí zài jū miē chéng. àn mán wáng zhì miē chéng shí yī zì, yuán běn wù rù zhèng wén, jīn gǎi zhèng zì xī chuān chéng dū fǔ zhì yún nán mán wáng fǔ zhōu xiàn guǎn yì jiāng lǐng kāi sāi, bìng lǐ shù jì èr qiān qī bǎi èr shí lǐ.
苴咩（上音斜，下符差切）城，從安南府城至蠻王見坐苴咩城水陸五十二日程，只計日，無里數。從安南上水至峰州兩日，至登州兩日，至忠誠州三日，至多利州兩日，至奇富州兩日，至甘棠州兩日，至下步三日，至黎武賁柵四日，至賈男步五日。已上二十五日程，並是水路。大中初，悉屬安南管系，其刺史並委首領勾當。大中八年，經略使苛暴，川洞離心，疆內首領旋被蠻賊誘引，數處陷在賊中。從賈勇步登陸至矣符管一日。從矣符管至曲烏館一日，至思下館一日，至沙雙館一日，至南場館一日，至曲江館一日，至通海城一日，至江川縣一日，至進寧館一日，至鄯闡柘東城一日（案：「柘東，」《舊唐書》及《通鑑》俱作「拓東胡」，三省雲，言開拓東境也，《新唐書》作「柘」，從木，與此同）。從柘東節度城至寧寔館一日，安寧館本是漢寧郡城也。從安寧城至龍和館一日，至沙雌館一日，至曲館一日，至沙卻館一日，至求贈館一日，至雲南驛一日，至波大驛一日，至白嚴驛一日，至龍尾城一日。李謐伐蠻於龍尾城，誤陷軍二十萬眾，今為萬人冢。至陽（「陽」，《新唐書》作「羊」）苴咩城一日（蠻王從大和城移在苴咩城。案「蠻王至咩城」十一字，原本誤入正文，今改正）自西川成都府至雲南蠻王府、州、縣、館、驛、江、嶺開塞，並里數計二千七百二十里。

cóng fǔ chéng zhì shuāng liú xiàn èr jiāng yì sì shí lǐ, zhì shǔ zhōu xīn jīn xiàn sān jiāng yì sì shí lǐ, zhì yán gòng yì sì shí lǐ, zhì lín qióng yì sì shí lǐ, zhì shùn chéng yì wǔ shí lǐ, zhì yǎ zhōu bǎi zhàng yì sì shí lǐ, zhì míng shān xiàn shùn yáng yì sì shí lǐ, zhì yán dào xiàn yán huà yì sì shí lǐ, cóng yán huà yì liù shí lǐ zhì guǎn zhǎng bì guān, cóng fèng yì yì zhì yǎ zhōu jiè róng jīng xiàn nán dào yì qī shí wǔ lǐ, zhì hàn chāng liù shí lǐ àn: cǐ jù shàng yǒu tuō wén, shǔ yǎ zhōu, chéng míng gé diàn. zhì pí diàn sān shí lǐ, zhì lí zhōu pān cāng yì wǔ shí lǐ, zhì lí wǔ chéng liù shí lǐ, zhì bái shì yì sān shí wǔ lǐ guò hàn yuán xiàn shí lǐ, zhì tōng wàng xiàn běn láng yì sì shí lǐ qù dà dù shí lǐ, zhì wàng xīng yì sì shí wǔ lǐ, zhì qīng xī guān wǔ shí lǐ, zhì dà dìng chéng liù shí lǐ, zhì dá shì yì wǔ shí lǐ lí guī èr zhōu fēn jiè, zhì xīn ān chéng sān shí lǐ, zhì jīng kǒu yì liù shí lǐ, zhì róng shuǐ yì bā shí lǐ, zhì chū lǐ yì sān shí wǔ lǐ, zhì tái dēng chéng píng lè yì sì shí lǐ gǔ xiàn, jīn fèi, zhì sū qí yì sì shí lǐ gǔ xiàn, zhì guī zhōu sān fù chéng sì shí lǐ zhōu chéng zài sān fù shān shàng, zhì shā yě chéng bā shí lǐ gù guī zhōu, dà hé nián yí zài tái dēng, zhì jiǎn làng yì bā shí lǐ, zhì é huái lǐng qī shí lǐ, xià cǐ lǐng rù yún nán jiè. yǐ shàng sān shí èr yì, jì yī qiān bā bǎi bā shí lǐ àn: shàng wén wéi sān shí yì, jì yī qiān sì bǎi jiǔ shí wǔ lǐ, yǔ cǐ shù bù fú. bìng shǔ xī chuān guǎn, chà guān rén jiāng jūn zhuān zhī yì wù.
從府城至雙流縣二江驛四十里，至蜀州新津縣三江驛四十里，至延貢驛四十里，至臨邛驛四十里，至順城驛五十里，至雅州百丈驛四十里，至名山縣順陽驛四十里，至嚴道縣延化驛四十里，從延化驛六十里至管長賁關，從奉義驛至雅州界榮經縣南道驛七十五里，至漢昌六十里（案：此句上有脫文），屬雅州，城名葛店。至皮店三十里，至黎州潘倉驛五十里，至黎武城六十里，至白士驛三十五里（過漢源縣十里），至通望縣本筤驛四十里（去大渡十里），至望星驛四十五里，至清溪關五十里，至大定城六十里，至達士驛五十里（黎、巂二州分界），至新安城三十里，至菁口驛六十里，至榮水驛八十里，至初里驛三十五里，至台登城平樂驛四十里（古縣，今廢），至蘇祁驛四十里（古縣），至巂州三阜城四十里（州城在三阜山上），至沙也城八十里（故巂州，大和年移在台登），至儉浪驛八十里，至俄淮嶺七十里，下此嶺入雲南界。已上三十二驛，計一千八百八十里（案：上文惟三十驛，計一千四百九十五里，與此數不符）。並屬西川管，差官人將軍專知驛務。

yún nán mán jiè: cóng guī zhōu é huái lǐng qī shí lǐ zhì jīng kǒu yì, sān shí lǐ zhì pí yì, liù shí lǐ zhì huì chuān zhèn, chà mán sān rén chōng zhèn. wǔ shí wǔ lǐ zhì mù jí yì, qī shí lǐ zhì huì chuān, yǒu mán chōng cì shǐ, chēng huì chuān dū du. cóng mù jí yì zhì hé zi zhèn qī shí lǐ. lú jiāng, chéng pí chuán dù lú shuǐ, cóng hé zi zhèn zhì mò shān guǎn wǔ shí lǐ, zhì jiā pí guǎn qī shí lǐ, zhì qīng qú pù bā shí lǐ, dù shéng qiáo yún nán xíng jì yún qú sāng yì. zhì cáng bàng guǎn qī shí sì lǐ, zhì yáng póu guǎn liù shí lǐ, guò dà lǐng, xiǎn jùn jí. cóng yáng póu zhì nòng dòng chéng qī shí lǐ, běn shì yáo zhōu, jiù shǔ xī chuān. tiān bǎo jiǔ zài, wèi yáo zhōu dū du zhāng gān àn: gān táng shū zuò qián tuó fù mán suǒ xiàn. cóng nòng dòng chéng zhì wài mí dàng bā shí lǐ, cóng wài mí dàng zhì qiú zèng guǎn àn: cǐ jù xià yǒu tuō wén. zhì yún nán chéng qī shí lǐ, zhì bō dà yì sì shí lǐ, zhì qú lán zhào guǎn sì shí lǐ, zhì lóng wěi chéng sān shí lǐ. cóng lóng wěi chéng zhì yáng jū miē chéng wǔ shí lǐ, yǐ shàng yī shí jiǔ yì, jì yī qiān wǔ shí sì lǐ àn: shí jiǔ yì, gòng jì yī qiān liù shí jiǔ lǐ, yǔ cǐ shù yì bù fú.
雲南蠻界：從巂州俄淮嶺七十里至菁口驛，三十里至芘驛，六十里至會川鎮，差蠻三人充鎮。五十五里至目集驛，七十里至會川，有蠻充刺史，稱會川都督。從目集驛至河子鎮七十里。瀘江，乘皮船渡瀘水，從河子鎮至末柵館五十里，至伽毗館七十里，至清渠鋪八十里，渡繩橋（《雲南行記》雲「渠桑驛」）。至藏傍館七十四里，至陽裒館六十里，過大嶺，險峻極。從陽裒至弄棟城七十里，本是姚州，舊屬西川。天寶九載，為姚州都督張乾（案：「乾」《唐書》作「虔」）陀附蠻所陷。從弄棟城至外彌盪八十里，從外彌盪至求贈館（案：此句下有脫文）。至雲南城七十里，至波大驛四十里，至渠藍趙館四十里，至龍尾城三十里。從龍尾城至陽苴咩城五十里，以上一十九驛，計一千五十四里（案：十九驛，共計一千六十九里，與此數亦不符）。

nán mán yīn yáo zhōu zhī hòu, shǔ mán guǎn xì. cóng yōng zhōu lù zhì mán jū miē chéng, cóng qián zhōu lù zhì mán jū miē chéng, liǎng dì tú chéng, chén wèi ān. wěi fú qǐ xià táng tiē lìng fēn xī. yuán nán mán jiān huá, gōng jié zài xīn, tián sāng zhī yú, biàn chāng dòu dí. ruò bù sì miàn zhēng zhàn, xiōng è nán quān. suǒ yǐ lù qí chéng zhèn chuān yuán, zhǔ dú chén yǐ. huò jì pò qí yǐ jù zhī zhòng, yǒng qīng qiāng lǔ zhī yí. chén pī lì kěn chén, wú rèn yǔn yuè zhī zhì àn: cǐ tiáo nǎi fù zài chén shuō zhī cí, rú hòu shì zhe shū zhī àn yǔ, yuán běn wù lián zhèng wén, suì lìng wén yì gé ài, jīn dī yī gé yǐ bié zhī, hòu fǎng cǐ.
南蠻因姚州之後，屬蠻管系。從邕州路至蠻苴咩城，從黔州路至蠻苴咩城，兩地途程，臣未諳。委伏乞下堂帖令分析。緣南蠻奸猾，攻劫在心，田桑之餘，便昌斗敵。若不四面征戰，兇惡難悛。所以錄其城鎮川原，麈黷宸扆。或冀破其蟻聚之眾，永清羌虜之夷。臣披瀝懇忱，無任隕越之至（案：此條乃附載陳說之詞，如後世著書之案語，原本誤連正文，遂令文義格礙，今低一格以別之，後仿此）。

cóng shí mén wài chū lǔ wàng kūn chuān zhì yún nán, wèi zhī běi lù. lí zhōu qīng xī guān chū qióng bù, guò huì tōng, zhì yún nán, wèi zhī nán lù. cóng róng zhōu nán shí rì chéng zhì shí mén, shàng yǒu suí chū kān jì chù, yún: kāi huáng wǔ nián shí yuè èr shí wǔ rì, jiān fǎ cáo huáng róng lǐng shǐ yì èr zhōu shí jiàng, záo shí sì kǒng, gè shēn yī zhàng, zào piān liáng qiáo gé, tōng yuè xī zhōu jīn zhōu. gài shǐ wàn suì nán zhēng chū yú cǐ yě. yuè xī zhōu jīn xī hé hé dōng yī rì chéng, yuè xī zhōu zī zhǎng gù dì yě. jīn zhōu wèi xiáng qí chù. tiān bǎo zhōng, xiān yú zhòng tōng nán xī xià bīng, yì shì cǐ lù, hòu suì bì jué. jǐn wǔ shí nián lái, zhēn yuán shí nián, nán zhào lì gōng guī huà, cháo tíng fā shǐ cè mìng. ér qióng bù jiù lù fāng yǒu zhào tǔ bō qǐng chāo gé guān. qí nián qī yuè, xī chuān jié dù wéi gāo nǎi qiǎn xún guān jiān chá yù shǐ mǎ yì bì shí mén lù, liàng xíng guǎn. shí mén dōng yá shí bì, zhí shàng wàn rèn, xià lín zhū tí jiāng liú, yòu xià rù dì zhōng shù bǎi chǐ, wéi wén shuǐ shēng, rén bù kě dào. xī yá yì shì shí bì, bàng yá yì yǒu gé lù, héng kuò yī bù, xié gèn sān shí yú lǐ, bàn bì jià kōng yī wēi xū xiǎn, qí ān liáng shí kǒng, jí suí cháo suǒ záo yě. gé wài zhì kuí lǐng qī rì chéng, zhí jīng zhū tí jiāng, xià shàng jī pān, yǔ shēn cè zú, yòu yǒu huáng yíng fēi zhì dú shé duǎn hú shā shī zhī lèi. shí mén wài dì sān chéng zhì niú tóu shān, shān yǒu zhū gé gǔ chéng, guǎn lín shuǐ, míng mǎ ān dù. shàng yuán cóng ā děng lù bù luò, rào méng kuí shān, yòu dōng zhé yǔ zhū tí jiāng hé. dì wǔ chéng zhì shēng mán ā bù luò, dì qī chéng zhì méng kuí lǐng, lǐng dāng dà lòu tiān, zhí shàng èr shí lǐ, jī yīn níng bì, zhòu yè bù fēn. cóng cǐ lǐng tóu nán xià bā jiǔ lǐ, qīng sōng bái cǎo, chuān lù jiàn píng. dì jiǔ chéng zhì lǔ wàng, jí mán hàn liǎng jiè, jiù qǔ jìng zhī dì yě. qū zhōu jìng zhōu fèi chéng jí qiū mù bēi què jiē zài. yī shān yǒu ā gān lù bù luò, guò lǔ wàng dì qī chéng zhì zhú zi lǐng, lǐng dōng yǒu bào mán bù luò, lǐng xī yǒu lú lù mán bù luò. dì liù chéng zhì shēng mán mó mí diàn bù luò, cǐ děng bù luò jiē dōng cuàn wū mán yě. nán zé fà jì, nǚ zé sàn fā, jiàn rén wú lǐ jié bài guì, sān yì sì yì, nǎi yǔ huá tōng. dà bù luò zé yǒu guǐ zhǔ, bǎi jiā èr bǎi niú mǎ àn: cǐ jù wèi xiáng, wú bù bó, nán nǚ xī pī niú yáng pí. dì jiǔ chéng zhì zhì zhǎng guǎn, yú shì shǐ yǒu mén gé xiè yǔ yíng hòu gōng yǎng zhī lǐ, jiē hàn dì. fán cóng lǔ wàng xíng shí èr chéng fāng shǐ dào zhè dōng.
從石門外出魯望、昆川至雲南，謂之北路。黎州、清溪關出邛部，過會通，至雲南，謂之南路。從戎州南十日程至石門，上有隋初刊記處，云：「開皇五年十月二十五日，兼法曹黃榮領始、益二州石匠，鑿石四孔，各深一丈，造偏梁橋閣，通越析州、津州。」蓋史萬歲南征出於此也。越析州今西河河東一日程，越析州諮長故地也。津州未詳其處。天寶中，鮮于仲通南溪下兵，亦是此路，後遂閉絕。僅五十年來，貞元十年，南詔立功歸化，朝廷發使冊命。而邛部舊路方有兆吐蕃請鈔隔關。其年七月，西川節度韋皋乃遣巡官監察御史馬益閉石門路，量行館。石門東崖石壁，直上萬仞，下臨朱提江流，又下入地中數百尺，惟聞水聲，人不可到。西崖亦是石壁，傍崖亦有閣路，橫闊一步，斜亘三十餘里，半壁架空欹危虛險，其安梁石孔，即隋朝所鑿也。閣外至夔嶺七日程，直經朱提江，下上躋攀，傴身側足，又有黃蠅、飛蛭、毒蛇、短狐、沙虱之類。石門外第三程至牛頭山，山有諸葛古城，館臨水，名馬安渡。上源從阿等路部落，繞蒙夔山，又東折與朱提江合。第五程至生蠻阿部落，第七程至蒙夔嶺，嶺當大漏天，直上二十里，積陰凝閉，晝夜不分。從此嶺頭南下八九里，青松白草，川路漸平。第九程至魯望，即蠻、漢兩界，舊曲靖之地也。曲州、靖州廢城及邱墓碑闕皆在。依山有阿竿路部落，過魯望第七程至竹子嶺，嶺東有暴蠻部落，嶺西有盧鹿蠻部落。第六程至生蠻磨彌殿部落，此等部落皆東爨烏蠻也。男則髮髻，女則散發，見人無禮節拜跪，三譯四譯，乃與華通。大部落則有鬼主，百家二百牛馬（案：此句未詳），無布帛，男女悉披牛羊皮。第九程至制長館，於是始有門閣廨宇迎候供養之禮，皆漢地。凡從魯望行十二程方始到柘東。

lí zhōu nán yī bǎi sān shí lǐ yǒu qīng xī xiá, qián yuán èr nián zhì guān. guān wài sān shí lǐ jí guī zhōu jiè yě. xíng sān bǎi wǔ shí lǐ zhì qióng bù chuān, gù qióng bù xiàn zhī dì yě. xià nán yī bǎi sān shí lǐ zhì tái dēng, xī nán bā shí lǐ zhì pǔ ān chéng, jiàn nán xī chuān jié dù shǐ zhòng bīng dà jiāng zhèn yān. tái dēng zhí běi qù bǎo sāi chéng bā shí lǐ, tǔ bō wèi zhī běi gǔ, tiān bǎo yǐ qián guī zhōu liǔ qiáng zhèn yě. zì rù tǔ bō, gèng zēng xiū xiǎn, yīn chéng xià yǒu lù xiàng nǎng gōng dì. gǔ dōng nán yī bǎi sān shí lǐ zhì luó shān chéng, tiān bǎo yǐ hòu, tǔ bō xīn zhú, fēi guó jiā jiù chéng. zhēn yuán shí nián shí yuè, xī chuān jié dù bīng mǎ yǔ yún nán jūn bìng lì pò bǎo sāi, dà dìng, xiàn fú què xià. shí yī nián zhēng yuè, xī chuān yòu bá luó shān, zhì bīng gù shǒu. qióng nán yì lù yóu cǐ suì tōng. tái dēng chéng zhí xī yǒu xī wàng chuān, xíng yī bǎi wǔ shí lǐ rù qū luó. lú shuǐ cóng běi lái, zhì qū luó yíng jiǒng sān qǔ. měi zhōng jiān jiē yǒu mó xiē bù luò, yǐ qí fù zǔ shēn xiǎn, chéng shàng mò néng gōng tǎo tóng chuān. biān shuǐ zuǒ yòu, zǒng wèi zhī xī mán. qióng bù dōng nán sān bǎi wǔ shí lǐ zhì wù dèng bù luò, rù guǐ zhǔ mèng chōng, dì fāng kuò qiān lǐ. qióng bù yī xìng bái mán, wǔ xìng wū mán. chū zhǐ wǔ xìng, zài qióng bù tái dēng zhōng jiān, jiē wū mán yě. fù rén yǐ hēi huì wèi yī, qí zhǎng yè dì, yòu shù qīn liǎng xìng zài běi gǔ, jiē bái mán, sān xìng jiē shǔ. mèng chōng nèi shòu ēn shǎng yú guó, wài sī yú tǔ bō. zhēn yuán qī nián, jié dù shǐ wéi gāo shǐ guī zhōu cì shǐ sū kuí shā mèng chōng, yīn bié lì dà guǐ zhǔ. wù dèng nán qī shí lǐ yǒu liǎng xìng bù luò.
黎州南一百三十里有清溪峽，乾元二年置關。關外三十里即巂州界也。行三百五十里至邛部川，故邛部縣之地也。下南一百三十里至台登，西南八十里至普安城，劍南西川節度使重兵大將鎮焉。台登直北去保塞城八十里，吐蕃謂之北谷，天寶以前巂州柳強鎮也。自入吐蕃，更增修嶮，因城下有路向曩恭地。谷東南一百三十里至羅山城，天寶以後，吐蕃新築，非國家舊城。貞元十年十月，西川節度兵馬與雲南軍併力破保塞，大定，獻俘闕下。十一年正月，西川又拔羅山，置兵固守。邛南驛路由此遂通。台登城直西有西望川，行一百五十里入曲羅。瀘水從北來，至曲羅縈迥三曲。每中間皆有磨些部落，以其負阻深險，承上莫能攻討同川。邊水左右，總謂之西蠻。邛部東南三百五十里至勿鄧部落，入鬼主夢沖，地方闊千里。邛部一姓白蠻，五姓烏蠻。初止五姓，在邛部、台登中間，皆烏蠻也。婦人以黑繪為衣，其長曳地，又束、欽兩姓在北谷，皆白蠻，三姓皆屬。夢沖內受恩賞於國，外私於吐蕃。貞元七年，節度使韋皋使巂州刺史蘇隗殺夢沖，因別立大鬼主。勿鄧南七十里有兩姓部落。