lú xiàng shēng zhàn sǐ
盧象升戰死
wù yín, xiàng shēng dīng wài jiān, huì běi bīng rù, má yī cǎo lǚ, fèng zhào dū shī. bì jiàn, shàng kòu fāng lüè. zòu yuē: chén yì zhǔ zhàn, shàng biàn sè jiǔ. nǎi yì yuē: cháo tíng yuán wèi yán fǔ, suǒ wèi fǔ, nǎi wài tíng zhī yì. xiàng shēng yuē: dí zhī suǒ huàn, zhe zhe yí fáng. bī líng qǐn yǐ zhèn rén xīn, yī kě lǜ. qū shén jīng yǐ hàn gēn běn, èr kě lǜ. fèn chū jī nán, piāo fā páng jùn, è wǒ liáng dào, sān kě lǜ. hòu jí wǒ bīng, bèi zhī zé guǎ fā ér duō shī, fēn bīng yǐ sì yīng, zé sàn chū ér wú gōng, bīng shǎo zé bù bèi, shí shǎo zé shēng luàn, cǐ yù zhī nán yě. shàng zhuàng zhī. mìng chū yǔ yáng sì chāng yì, xiàng shēng yī zhǔ zhàn, sì chāng xiāo jǔ, hé hé bù néng yǔ, tú jiè wù làng zhàn. xiàng shēng qǐ bié, hái chāng píng, lìng zhū dà shuài gè xuǎn jìn, yuē yú shí yuè shí wǔ rì yè fēn, sì lù shí miàn, xí jié dí yíng, dāo bì jiàn xuè, rén bì dài shāng, mǎ bì chuǎn hàn, wéi zhě zhǎn. guān jūn shǐ yí shū ní zhī, wèi wén xuě yè xià cài zhōu, wèi wén yǐ yuè yè, qiě qí shī yóu yí yòng guǎ. zhǒng zhǒng zǔ náo. xiàng shēng shū qǐng fēn bīng. sì chāng bō xuān yún jìn sān zhèn shǔ zhī, hào chēng èr wàn, yǐ duǎn bīng qì, xiàng shēng kè qī zhàn, shì shī gǒng huá, lín lí kāng kǎi, tì qì rú yǔ. sì chāng bù néng píng, sī zǔ zhī. nǐ piào lìng fù tōng, jiù jiān gāo qǐ qián. xiàng shēng bù fù, sì chāng suì shū yún: dí nán xià dū yīng qū tōng jiù jiān, dí wèi xià jiān yīng qū jīng jiù dū. xiàng shēng tàn yuē: shū bù bù guò yù zǒng jiān náo wǒ shī qī ěr. huì shén. huì sì chāng fù jūn zhōng, lì shēng zé fū, jǔ shī yǎng huàn zuì, wèi gōng děng jiān yì yán fǔ, dú bù wén chéng xià zhī méng chūn qiū chǐ zhī hū? qiě mǒu dāo jiàn yìn, zhǎng ān kǒu shé rú fēng, tǎng wěi wěi cóng yì, yuán chóng huàn zhī huò lì zhì, zòng bù wèi huò, níng bù niàn shuāi yī yǐn fú zhī shēn, jì bù néng yí xiào zuò zhōng, fèn shēn bào guó, jiāng zhōng xiào xū shī, jǐn sàng běn lái, hé yán miàn lì rén shì hū? sì chāng sè zhàn. fèn yán yuē: gōng zhí yǐ shàng fāng jiàn jiā wú jǐng yé! xiàng shēng yuē: shàng fāng jiàn, xū cóng jǐ jǐng xià guò, rú bù jiān dí, wèi yì jiā rén. ruò shě zhàn yán fǔ, yǎng huò rǔ shēn, fēi mǒu suǒ néng zhī yě. sì chāng dùn yán, cóng lái wú fǔ yì. xiàng shēng yuē: zhōu yuán zhōng fù běi jiǎng fǔ, jīng shù rì wǎng lái, shǐ shì yú jì mén dū jiān, shòu jiè yú shū bù jīng yíng, tōng guó gòng wén, jiāng fù shuí huì? zhōu yuán zhōng zhě, mài bo shuāng gǔ rén yě. yǔ liáo rén shú shí, gù qiǎn zhī. dà bīng yún. cǐ shì zhòng dà, hé wú zhuān guān, qiǎn fèi jí lái, zhí wán wǔ ěr. yù zhǎn yuán zhōng, qǐ āi nǎi zhǐ. dāng shì shí, xiàng shēng jiā shàng shū jí, bīng qì shèng, xún rì jiān kè fù zhōu yì shén zhòng. sì chāng jì gōng, zhé cóng zhōng zhǐ. biān xiū yáng tíng lín zòu yuē: nán zhòng zài nèi, lǐ gāng wú gōng qián shàn bǐng chéng, zōng zé yǔn hèn guó yǒu ruò chén, fēi fēng jiāng fú. shū shàng: zhé jūn qián zàn huà. xiàng shēng wèi tíng lín yuē: dí shì shén guǎng, bīng qū zhī, bù zǒu líng, jí zǒu jīng, wǒ jīng bīng guǎ shí fá, bù zhàn, dí yì qīng wǒ. zhàn jí shēng tā duān. gōng wèi wǒ wǎng zhēn dìng, yǔ fǔ àn qǐ liáng, wǒ dàn xī bīng chéng sǐ yǐ bào guó yǐ. suì tǒng qí wǔ qiān, shàng xià qiān lǐ, sān jūn fá shí, kōng fù ér chí. xiàng shēng āi kěn jí hū, mò zhī jiù, chén chū zhàng, sì miàn bài yuē: wú yǔ jiāng shì, gòng shòu cháo tíng ēn, huàn bù de sǐ, wù huàn bù dé shēng. zhòng jiē qì, bù rěn yǎng shì. yú shì bá sāi qǐ, jiān chéng zhì jiǎ zhuāng. tún yíng, lǜ wǔ qiān rén chū jī, shè yī qí, dà bīng hé wéi jìn, hū jūn jí chí, bēn chōng rù, dà bīng tuì. xiàng shēng yù jiāng shì yuē: jīn suī shèng, bǐ bì fèn jí zhū qí chéng wú, ěr wú dài. yuè míng rì, dà bīng lǜ zhòng chōng yíng, xiàng shēng gù zuǒ yòu yuē: shuí wèi wǒ qǔ bǐ zhě? zǒng bīng hǔ dà wēi chí zú cuī zhī, bù shèng qiě què. xiàng shēng dà hū yuē: hǔ jiāng jūn, jīn wú bèi xiào mìng qiū, wú zì ài, nǎi zhāo hòu qí jiē wǎng. xiàng shēng fèn lì rù, jī shā shí yú rén, shēn zhōng èr shǐ èr rèn, hū bù yǐ. yuē: guān yǔ duàn tóu, mǎ yuán guǒ gé zài cǐ shí yǐ. mǎ jué zhèn wáng. shí wù yín shí èr yuè shí èr rì. cóng sǐ wèi pū gù xiǎn zhǎng mù yáng lù kǎi. yú sì nián zhào zèng hù bù shàng shū, shì zhōng liè, yǔ jì zàng, cì yīn ēn lǐ yǒu jiā yún. yī yún xiàng shēng yǔ sì chāng bù hé, yuán duàn liáng jué, jūn shì yǐn shuǐ qī rì ér wú pàn zhì, kùn shén. xiàng shēng fú xiǎo jūn yī, shàng shū yìn fù zhǒu hòu, bèi liú shǐ sǐ, yǔ hóng chéng chóu lì miào běi jīng, sì shí zhì jì.
戊寅,象升丁外艱,會北兵入,麻衣草履,奉詔督師。陛見,上叩方略。奏曰:臣意主戰,上變色久。乃懌曰:朝廷原未言撫,所謂撫,乃外廷之議。象升曰:敵之所患,着着宜防。逼陵寢以震人心,一可慮。趨神京以撼根本,二可慮。分出畿南,剽發旁郡,扼我糧道,三可慮。厚集我兵,備之則寡發而多失,分兵以四應,則散出而無功,兵少則不備,食少則生亂,此御之難也。上壯之。命出與楊嗣昌議,象升一主戰,嗣昌消沮,齕齕不能語,徒戒勿浪戰。象升起別,還昌平,令諸大帥各選勁,約於十月十五日夜分,四路十面,襲劫敵營,刀必見血,人必帶傷,馬必喘汗,違者斬。觀軍使遺書泥之,謂聞雪夜下蔡州,未聞以月夜,且奇師尤宜用寡。種種阻撓。象升疏請分兵。嗣昌撥宣、雲、晉三鎮屬之,號稱二萬,以短兵氣,象升刻期戰,誓師鞏華,淋漓慷慨,涕泣如雨。嗣昌不能平,思阻之。擬票令赴通,就監高起潛。象升不赴,嗣昌遂疏云:敵南下督應趨通就監,敵未下監應趨京就督。象升嘆曰:樞部不過欲總監撓我師期耳。恚甚。會嗣昌赴軍中,厲聲責敷,沮師養患罪,謂公等堅意言撫,獨不聞城下之盟、春秋恥之乎?且某叨劍印,長安口舌如風,倘唯唯從議,袁崇煥之禍立至,縱不畏禍,寧不念衰衣引紼之身,既不能移孝作忠,奮身報國,將忠孝胥失,盡喪本來,何顏面立人世乎?嗣昌色戰。奮言曰:公直以尚方劍加吾頸耶!象升曰:尚方劍,須從己頸下過,如不殲敵,未易加人。若舍戰言撫,養禍辱身,非某所能知也。嗣昌遁言,從來無撫議。象升曰:周元忠赴北講撫,經數日往來,始事於薊門督監,受戒於樞部京營,通國共聞,將復誰諱?周元忠者,賣卜雙瞽人也。與遼人熟識,故遣之。大兵雲。此事重大,何無專官,遣廢疾來,直玩侮耳。欲斬元忠,乞哀乃止。當是時,象升加尚書級,兵氣盛,旬日間克復州邑甚眾。嗣昌忌功,輒從中止。編修楊廷麟奏曰:南仲在內,李綱無功;潛善秉成,宗澤隕恨;國有若臣,非封疆福。疏上:謫軍前贊畫。象升謂廷麟曰:敵勢甚廣,兵趨之,不走陵,即走京,我京兵寡食乏,不戰,敵益輕我。戰即生他端。公為我往真定,與撫按乞糧,我旦悉兵乘死以報國矣。遂統騎五千,上下千里,三軍乏食,空腹而馳。象升哀懇疾呼,莫之救,晨出帳,四面拜曰:吾與將士,共受朝廷恩,患不得死,勿患不得生。眾皆泣,不忍仰視。於是拔塞起,兼程至賈莊。屯營,率五千人出擊,射一騎,大兵合圍進,呼軍疾馳,奔沖入,大兵退。象升諭將士曰:今雖勝,彼必憤集諸騎乘吾,爾毋怠。越明日,大兵率眾沖營,象升顧左右曰:誰為我取彼者?總兵虎大威馳卒摧之,不勝且卻。象升大呼曰:虎將軍,今吾輩效命秋,無自愛,乃招後騎皆往。象升奮力入,擊殺十餘人,身中二矢二刃,呼不已。曰:關羽斷頭,馬援裹革;在此時矣。馬蹶陣亡。時戊寅十二月十二日。從死為仆顧顯、掌牧楊陸凱。逾四年詔贈戶部尚書,諡忠烈,予祭葬,賜蔭恩禮有加雲。一雲象升與嗣昌不合,援斷糧絕,軍士飲水七日而無叛志,困甚。象升服小軍衣,尚書印縛肘後,被流矢死,與洪承疇立廟北京,四時致祭。
xiàng shēng suǒ yǐ sǐ yǒu liù. yī yǔ sì chāng xiāng zuǒ, èr yǔ qǐ qián bù xié, sān yǐ ruò dāng qiáng, sì yǐ guǎ jī zhòng, wǔ wú xiǎng, liù wú yuán. rán hòu wǔ zhě, jiē sì chāng jiān móu suǒ zhì, suī rán shā xiàng shēng zhī shēn yú yī shí zhě sì chāng yě, chéng xiàng shēng zhī míng yú qiān zài zhě yì sì chāng yě. jūn zǐ zhèng bù bì wèi rén jiù yǐ.
象升所以死有六。一與嗣昌相左,二與起潛不協,三以弱當強,四以寡擊眾,五無餉,六無援。然後五者,皆嗣昌奸謀所致,雖然殺象升之身於一時者嗣昌也,成象升之名於千載者亦嗣昌也。君子正不必為人咎矣。
yí xìng chén shēng yǔ yǔ yuē: xiàng shēng fù, yǎ yǔ yī dì shī yǒu, wèi zé yī dì yú shān, sì wéi jiē shí, wéi zhōng dú tǔ, míng yuē shí shān tǔ xué, jí qǐ shì, xià yǒu yī shí sǔn, qí fēng rú jiàn, jiān bù kě qù. dì shī mìng zhì jiù yú shàng. qiě yuē: hòu shì dāng chū xiǎn guān ér zhōng zhě. lú fù yuē: jié wèi zhōng chén, yì hé bù kě, suì zàng zhī. chū xiàng shēng xiàng guān děng xiōng dì, rán zé dì shī yì fēi cháng rén yě zāi liù yuè èr shí yī rì bǐ!
宜興陳生語予曰:象升父,雅與一地師友,為擇一地於山,四圍皆石,惟中獨土,名曰石山土穴,及啟士,下有一石筍,其鋒如劍,堅不可去。地師命置柩於上。且曰:後世當出顯官而忠者。盧父曰:孑為忠臣,亦何不可,遂葬之。出象升、象觀等兄弟,然則地師亦非常人也哉(六月二十一日筆)!
liú tíng xùn wú qiáo sǐ nán
劉廷訓吳橋死難
liú tíng xùn, zì shì bó, shùn tiān tōng zhōu rén, yǐ suì gòng shēng xuǎn hé wèn zhī wú qiáo xùn dǎo. wù yín shí yuè, dà bīng rù, yǔ lìng jiān shǒu. sān yuè, chū yǐ piān shī lái zhé yǐn qù. jì jǐn ruì lì gōng, lìng zhuì chéng dùn qù, tíng xùn rù xué shě, huī qí qiè qū qù, wǒ jiāng zhǐ sǐ, shǔ qí zhì sūn míng zēng zhě, yú suǒ shàn sēng lóng guì, jiè ér qū nán chéng. shì shǒu zhě yuē: shǒu sǐ, táo yì sǐ, hé ruò shǒu sǐ, wèi mǎn chéng zhōng yì guǐ hū, shǒu zhě kū yuē: yuàn wèi gōng sǐ shǒu. sān rì yè, chéng sān yú rào luàn, dú chéng nán yàn rán. dà bīng ròu báo ér dēng, rú qiáng yǐn shè, shǐ zhù yì jiǎ, xuè zhū yīn xué xiōng ér chū, rú lǚ shǔ yú lǚ, yóu shù xiōng jù zhàn, lián zhōng liù shǐ, nǎi pū. yú yuè, qí zi fā guān gèng liàn, miàn rú shēng, xū rán yì yì fèn jǔ. sàng zhī guī yě, zhū shēng shù bǎi dào kū, xiǎo mín jiē jiǎn zhǐ mǎi jiāng yǐ diàn. shí nián liù shí yǒu wǔ.
劉廷訓,字式伯,順天通州人,以歲貢生選河問之吳橋訓導。戊寅十月,大兵入,與令堅守。三月,初以偏師來輒引去。既盡銳力攻,令縋城遁去,廷訓入學舍,麾其妾趨去,我將止死,屬其稚孫名增者,於所善僧隆貴,介而趨南城。誓守者曰:守死,逃亦死,曷若守死,為滿城忠義鬼乎,守者哭曰:願為公死守。三日夜,城三隅繞亂,獨城南晏然。大兵肉薄而登,如牆引射,矢注衣甲,血朱殷穴胸而出,濡縷屬於屢,猶束胸拒戰,連中六矢,乃仆。逾月,其子發棺更殮,面如生,須髯奕奕奮舉。喪之歸也,諸生數百道哭,小民皆剪紙買漿以奠。時年六十有五。
dèng fān xī bù qū
鄧藩錫不屈
dèng fān xī, zì jìn bó, hào yún zhōng, nán zhí jīn tán rén. chū shēng shí, fù hé tái mèng yù hè rén yú yī hái yuē: shì zi chāo chāo fān fǔ zhī miáo, xī shān qí tuí, dōng shān qí gāo, yīn míng fān xī. nián shí qī, dú xún yuǎn chuán, liú tì zhōng rì. tiān qǐ xīn yǒu dēng xián shū, chóng zhēn jiǎ xū jìn shì. dāng zhī yǎn zhōu shí, dàn xié yī zhì zǐ yī qiè yǐ xíng, dǐ jùn cái sì shí yú rì, dà bīng shù wàn yǐ jí yú chéng xià, nǎi qǐng lǔ wáng yuē: chén wén chéng zhī bù shǒu, jiē yóu chéng nèi guì jiā zì xī jīn qián, zì ài ān lè, ér lìng jù rén yōng zi dēng pí jī tuò, suì duō bài shì. wáng néng chū jīn yǐ kào sǐ shì, chéng yóu kě cún, mìng yóu kě bǎo, bù rán, dà shì yī qù, yù shí jiē jìn yǐ. wáng bù tīng. fān xī zì chū jīn láo jiè shì. yè zhuì chéng xià, fā yī dà pào, jī shā shù qiān rén. dà bīng lì gōng nán mén, zǒng bīng mǒu nèi yīng, chéng suì pò, bèi fù, dà shuài jiā rèn qí jǐng yuē: bù jiàng hǎi yǐ. fān xī dà mà bù qū, dà shuài nù, xié lìng bài, fān xī gù qiào qí zú, nǎi xiān duàn qí yī zú, ér zhī jiě ér zhuó zhī. qí qiè xié yī zi zì tóu yú jǐng, shì wén, zèng tài pú sì qīng.
鄧藩錫,字晉伯,號雲中,南直金壇人。初生時,父和台夢馭鶴人舁一孩曰:是子超超藩輔之苗,西山其頹,東山其高,因名藩錫。年十七,讀巡遠傳,流涕終日。天啟辛酉登賢書,崇禎甲戌進士。當知兗州時,但攜一稚子、一妾以行,抵郡才四十餘日,大兵數萬已集於城下,乃請魯王曰:臣聞城之不守,皆由城內貴家自惜金錢,自愛安樂,而令窶人傭子登陴擊柝,遂多敗事。王能出金以犒死士,城猶可存,命猶可保,不然,大事一去,玉石皆燼矣。王不聽。藩錫自出金勞介士。夜縋城下,發一大炮,擊殺數千人。大兵力攻南門,總兵某內應,城遂破,被縛,大帥加刃其頸曰:不降醢矣。藩錫大罵不屈,大帥怒,脅令拜,藩錫故翹其足,乃先斷其一足,而支解而灼之。其妾攜一子自投於井,事聞,贈太僕寺卿。
sūn shì měi shēn zhōu zì wěn
孫士美深州自刎
sūn shì měi, hào dàn rú, nán zhí qīng pǔ rén, yòu qí yǐng jué lún, dú shū mù shí háng xià, měi qū zhǐ gǔ rén, zhì táng zhāng zhōng chéng sòng lǐ shì láng děng, tàn xiàn bù zhì. fù nè, yì xù zhī yuē: fán wèi liè shì, dāng rú shì yǐ. tiān qǐ xīn yǒu xiāng jiàn, lèi shàng gōng chē, zhé bào bà. shì měi fèn rán yuē: liè zhàng fū qǐ yǐ yī dì lè zāi? gǒu huò yīng bàn zhì, bào jūn qīn, chà bù fù píng rì zì mìng gǔ rén, yì zú yǐ. dāng shì shì dài fū, qǐ fá qǔ gāo dì, dēng yào jīn, ér lù lù yǐ zhōng, bù zì biǎo jiàn, děng yú xún cháng wú wén zhī rén zhě zāi? zú yǐ xiào lián yè xuǎn, bǐng duó shū chéng, zì lùn wén kè shì wài, jué wú gàn dú sī. shū guó dàn wán yì, rán jiāng huái kǒng dào, yì nán běi yī yào chōng yě. jiǎ xū zhēng yuè, zéi dù hé ér nán, jiāng běi dà zhèn, jiǔ zhī, zéi fén zhèng yáng, qù shū èr bǎi yú lǐ, wèi jǐ, kùn lù ān, qù shū jǐn bǎi yú lǐ. yòu wèi jǐ, zéi qiě báo chéng xià, shí yì lìng yè huái zài dào, shì mín xiōng xiōng, chéng wú gù zhì, shì měi qīn mào shǐ shí, dū zhàn shǒu, zì jiān biàn yǐ zhì zéi tuì, fán qī shí yú rì. fū lú shǔ bā yì, féi liù jù yǒu gāo chéng shēn gōu, tún liáng wèi zú, dú shū dǒu dà gū chéng, xuán chù sì chōng zhī dì, bīng xiǎng liǎng jué, rán zú yǐ huò quán, bù zhì wèi lú cháo xù zhě, shì měi zhī lì yě. bǐng zǐ, yǐ qián jī zhuó zhī shēn zhōu. wù yín shí yī yuè, hū tuó shuǐ hé, dà bīng sān wàn báo chéng ér yíng. shí sān rì yè, lǜ sǐ shì duàn róng sì děng, xí zhī, zhǎn qí shuài. shí sì rì lái gōng yì jí. shí wǔ rì mǎo kè, yú yún chē shù shí, yuán chéng dōng nán, pān dié zhí shàng, yòu dū jiāng shì gé shā wú suàn, shì shāo què, hū yòng shǐ yǐ huǒ shè chéng lóu, liè yàn yān téng, shǒu zhě mí xuàn, bù zhī suǒ wèi. yīn chéng shì lì gōng, chéng suì xiàn. shì měi xiàng běi zài bài, zì wěn yú chéng zhī wú lóu tíng. shí fù nè zài shǔ, nián qī shí yú, wén zhī tàn yuē: wú nǎng zhě yǐ zhōng xiào miǎn wú zi, zhōng xiào běn wú èr zhì, sǐ zhōng jí shì sǐ xiào, wú jí wèi bài guān, rán yǐ zǐ jué, fēng yì chén yě. bù sǐ hé yǐ xiè jūn? bìng hé yǐ xiè wú zi. qǐng zhī yì yù hài. yī jiā sǐ zhě shí yǒu wǔ rén, shì wén, zèng tài pú sì qīng.
孫士美,號澹如,南直清浦人,幼奇穎絕倫,讀書目十行下,每屈指古人,至唐張中丞、宋李侍郎等,嘆羨不置。父訥,亦勖之曰:凡為烈士,當如是矣。天啟辛酉鄉薦,累上公車,轍報罷。士美憤然曰:烈丈夫豈以一第樂哉?苟或膺半秩,報君親,差不負平日自命古人,意足矣。當世士大夫,豈乏取高第,登要津,而碌碌以終,不自表見,等於尋常無聞之人者哉?卒以孝廉謁選,秉鐸舒城,自論文課士外,絕無干牘私。舒國彈丸邑,然江淮孔道,亦南北一要衝也。甲戌正月,賊渡河而南,江北大震,久之,賊焚正陽,去舒二百餘里,未幾,困六安,去舒僅百餘里。又未幾,賊且薄城下,時邑令謁淮在道,士民洶洶,城無固志,士美親冒矢石,督戰守,自間變以至賊退,凡七十餘日。夫廬屬八邑,肥六俱有高城深溝,屯糧衛卒,獨舒斗大孤城,懸處四沖之地,兵餉兩絕,然卒以獲全,不至為廬、巢續者,士美之力也。丙子,以前績擢知深州。戊寅十一月,滹沱水合,大兵三萬薄城而營。十三日夜,率死士段容嗣等,襲之,斬其帥。十四日來攻益急。十五日卯刻,舁雲車數十,緣城東南,攀堞直上,又督將士格殺無算,勢稍卻,忽用矢以火射城樓,烈焰煙騰,守者迷眩,不知所為。因乘勢力攻,城遂陷。士美向北再拜,自刎於城之蕪蔞亭。時父訥在署,年七十餘,聞之嘆曰:吾曩者以忠孝勉吾子,忠孝本無二致,死忠即是死孝,吾即未拜官,然以子爵,封亦臣也。不死何以謝君?並何以謝吾子。頃之亦遇害。一家死者十有五人,事聞,贈太僕寺卿。
sòng xué zhū jì nán bèi wéi
宋學朱濟南被圍
sòng xué zhū, zì yòng huì, hào xù chū. nán zhí zhǎng zhōu rén. chóng zhēn gēng wǔ jǔ xiāng jiàn, xīn wèi chéng jìn shì, chū shòu nán gōng bù zhǔ shì, huì yǒu zhù qián chà zhī shì, lì wèi zhèng bì ruò bó shā, yī xǐ dí zhī, měi rì bǎ sī yì fēn, chù zhī yì nì yě. wù yín, xún àn shān dōng, shū dàn yáng sì chāng táng shì jì děng. bā yuè, chū dōu. shí yī yuè, xún lì zhāng qiū. huì bào dà bīng rù shěng, suì xīng yè mào wéi chí rù jì nán wèi zhì, dà bīng yǐ guò dé zhōu, ér shěng chéng biāo bīng sān qiān, xiān suí xún fǔ yuǎn zhù běi zhí chéng zhōng, zhǐ liú lǎo ruò xiāng bīng wǔ bǎi, jí lái bīng qī bǎi ér yǐ. xué zhū zhì, qīn lǜ sī dào dēng chéng hàn yù. shí yǐ qí bīng chū jī, zhòng wéi shāo jiě, xiāng shǒu liù xún, bù jiě dài, bù jiāo jié, tóu fà jǐn bái. shàng qiú yuán qī shū. shí yáng sì chāng wèi shū fǔ, liú zhōng bù bào, gāo qǐ qián yōng jīng qí, xiáng xiáng lín jìng, bù fā yī yuán. dà bīng shù shí wàn báo chéng, chéng wài xī běi yú, píng shuǐ wèi háo, xiǎn gù yì shǒu, dú dōng nán yī wàng píng wò, yǔ bīng shǐ zhōu zhī xùn qīn shǒu nán mén, shēn fàn shǐ shí, dà bīng bù dé shàng, měi niàng jiǔ chéng tóu, yè fēn wò shǒu yǔ, xī xū dá dàn. jǐ mǎo zhēng yuè chū èr zǎo, dà bīng gōng xī běi chéng shén jí, yún tī yōng shàng, xué zhū lǜ zú yuè mǎ xún chéng ér xī, chōng fēng jiù yuán, rèn zhōng yú miàn, bèi zhí bù qū, nǎi xuán chéng lóu zhī gān shā zhī. xū yú zòng huǒ fén lóu, shī suì jìn zhī, xùn yì sǐ zhī. fǔ àn qǐng xù, sì chāng xián yuàn bù xǔ. hóng guāng chū, zèng dà lǐ sì qīng. zi sān, zhǎng dé chén, cì dé yí, yòu cì dé hóng. dé yí shùn zhì yǐ wèi jìn shì, biān xiū. dé hóng, xīn mǎo jǔ rén.
宋學朱,字用晦,號旭初。南直長洲人。崇禎庚午舉鄉薦,辛未成進士,初授南工部主事,會有鑄錢差之事,吏為政弊若搏沙,一洗滌之,每日把絲易紛,處脂易膩也。戊寅,巡按山東,疏彈楊嗣昌、唐世濟等。八月,出都。十一月,巡歷章邱。會報大兵入省,遂星夜冒圍馳入濟南;未至,大兵已過德州,而省城標兵三千,先隨巡撫遠駐北直城中,止留老弱鄉兵五百,及萊兵七百而已。學朱至,親率司道登城捍禦。時以奇兵出擊,重圍稍解,相守六旬,不解帶,不交睫,頭髮盡白。上求援七疏。時楊嗣昌為樞輔,留中不報,高起潛擁精騎,翔翔鄰境,不發一援。大兵數十萬薄城,城外西北隅,憑水為濠,險固易守,獨東南一望平沃,與兵使周之訓親守南門,身犯矢石,大兵不得上,每釀酒城頭,夜分握手語,欷歔達旦。己卯正月初二早,大兵攻西北城甚急,雲梯擁上,學朱率卒躍馬循城而西,衝鋒救援,刃中於面,被執不屈,乃懸城樓之竿殺之。須臾縱火焚樓,屍遂燼之,訓亦死之。撫按請恤,嗣昌銜怨不許。弘光初,贈大理寺卿。子三,長德宸,次德宜,又次德宏。德宜順治乙未進士,編修。德宏,辛卯舉人。
huò yún jǐ mǎo suì, xué zhū céng guī, zú rén yù jiàn zhī, yè jí zhuì chéng dùn qù wèi sēng, shí wèi sǐ yě liù yuè èr shí èr bǐ.
或雲己卯歲,學朱曾歸,族人慾見之,夜即縋城遁去為僧,實未死也(六月二十二筆)。