dèng qiān zhé sǐ
鄧謙磔死
dèng qiān, zì shǎo yú, hú guǎng dé ān fǔ xiào gǎn xiàn rén. yòu mù yú zhōng sù gōng wèi rén, měi dú qí jí, zhì yī qiāng rè xuè bù zhī jìng sǎ hé dì děng yǔ, zhé zhuó jǐ kuáng jiào, yīn zì hào yǐ jiàn zhì. chóng zhēn wù chén chéng jìn shì, wù yín wèi shān dōng cān zhèng. shì dōng jì nán zài kùn, yuán bāo dēng pí, lù lì shí zhòu yè, shǐ jǐn shí qióng, é ér dēng bīng qiān yú rén, yuán zhě wèi nèi yīng, hū dà fēng zhòu huì, chéng xiàn. qiān shǒu jià dà pào, zhí jìn gōng zhǎn shè duō rén, jì lì bù zhī, bèi zhí zhé sǐ. mǔ huáng shì, nì mín jiān, yì bù shí sǐ. liǎng zi jù xī, wèi qín qù, yú nián, zhòng zi zì běi táo guī, fǔ shí suì, yú chèn xuán lǐ. shì wén, zèng zhōng xiàn dài fū, shì zhōng yì. dū xué gāo shì tài xí rù xiāng xián cí. shí yǒu liú huà guāng, jì nán lì chéng xiàn rén, yǔ zi hàn yí, jù xiào lián, pò jiā shǒu chéng, lǜ xiāng bīng xiàng zhàn, gé shā wú shù, xún yǐ dà duì huán gōng, jiàn rú fēi huáng, huà guāng fú xì, jí chéng pò, huà guāng tóu kǎn sān dāo, yāo zhōng èr qiāng, bèi zhōng shù jiàn hàn yí yì tóu kǎn sān dāo, shēn zhōng qī jiàn, sǐ zhī. tóng shí yòu yǒu lǐ yīng jiàn, dōng chāng fǔ ēn xiàn rén, jìn shì, shòu yù shǐ, yǐ qīn àn xuē zhí guī, juān zī mù yǒng dēng pí shǒu yù, bǐ chéng xiàn, yīng jiàn shēn zhōng yī qiāng, yóu lǜ jiā dīng gé dòu, jí bèi chéng, lì shēng dà mà, zhuó èr dāo, duàn yī zhǐ ér sǐ.
鄧謙,字少於,湖廣德安府孝感縣人。幼慕於忠肅公為人,每讀其集,至「一腔熱血不知竟灑何地」等語,輒斫幾狂叫,因自號以見志。崇禎戊辰成進士,戊寅為山東參政。是冬濟南再困,援枹登陴,露立十晝夜,矢盡石窮,俄而登兵千餘人,援者為內應,忽大風晝晦,城陷。謙手架大炮,執勁弓斬射多人,既力不支,被執磔死。母黃氏,匿民間,亦不食死。兩子俱樨,為擒去,逾年,仲子自北逃歸,甫十歲,輿襯旋里。事聞,贈中憲大夫,諡忠毅。督學高世泰檄入鄉賢祠。時有劉化光,濟南歷城縣人,與子漢儀,俱孝廉,破家守城,率鄉兵巷戰,格殺無數,尋以大隊環攻,箭如飛蝗,化光弗郤,及城破,化光頭砍三刀,腰中二槍,背中數箭;漢儀亦頭砍三刀,身中七箭,死之。同時又有李應薦,東昌府恩縣人,進士,授御史,以欽案削職歸,捐資募勇登陴守御,比城陷,應薦身中一槍,猶率家丁格鬥,及被城,厲聲大罵,斫二刀,斷一指而死。
sū zhōu jǐng zhōng tiě xiá
蘇州井中鐵匣
chóng zhēn shí yī nián wù yín, sū zhōu chéng tiān sì jǐng zhōng, lǚ yǒu bái qì chōng shàng, shǐ rén rù jǐng táo zhī, dé yī tiě xiá. fēng róng shén gù. fā shì, nèi cáng xīn shǐ yī bù, zì sòng duān zōng qǐ, qì yuán chéng zōng zhǐ, jiē yán sòng zhèng kuān hòu, jí yuán rén shā lù děng shì, nǎi sòng mò zhèng sī xiào suǒ zuò, sī xiào, zì suǒ nán, shì shí duān zōng jǐng yán zhǐ sān nián, dì bǐng xiáng xìng jǐn èr nián, yú jí yuán shì zǔ zhì yuán sān shí wǔ nián, chéng zōng yuán zhēn shí sān nián ěr. suǒ nán shǐ nèi, suǒ zài shù shí nián shì, jù shū jǐng yán jǐ nián, bù yòng zhì yuán yuán zhēn děng hào. suǒ nán míng sī xiào zhě, sī zhào yě, zì shǐ jīn shēng bù néng fù zhào, yuàn lái shì xìng zhào yún yún. shí sū zhōu xún fǔ zhāng guó wéi, jiàn ér yì zhī, zǐ xíng yú shì, rán zé xīn shǐ zuò yú sān bǎi nián qián, ér chū yú sān bǎi nián hòu, tiān gài yǐn shì yǐ míng zhī jiāng fù wèi sòng yě yú!
崇禎十一年戊寅,蘇州承天寺井中,屢有白氣衝上,使人入井淘之,得一鐵匣。封絨甚固。發視,內藏心史一部,自宋端宗起,迄元成宗止,皆言宋政寬厚,及元人殺戮等事,乃宋末鄭思肖所作,思肖,字所南,是時端宗景炎止三年,帝昺祥興僅二年,余即元世祖至元三十五年,成宗元貞十三年耳。所南史內,所載數十年事,俱書景炎幾年,不用至元、元貞等號。所南名思肖者,思趙也,自矢今生不能復趙,願來世興趙云云。時蘇州巡撫張國維,見而異之,梓行於世,然則心史作於三百年前,而出於三百年後,天蓋隱示以明之將復為宋也歟!
yuán shì zǔ zài wèi sān shí wǔ nián, shí chéng zhèng tǒng shí liù nián, zé xīn shǐ yuē sān shí yú nián shì, cǐ shū yī shí shèng xíng, xū zài hé qí qǐ zhǐ.
元世祖在位三十五年,實承正統十六年,則心史約三十餘年事,此書一時盛行,須再覈其起止。
tiě sù lè hé xīn shǐ shī tú hú kū nú yú
鐵肅樂和心史詩(徒胡枯奴渝)
qián sù lè, zì xī shēng, zhè zhī yín xiàn rén. chóng zhēn dīng chǒu jìn shì, shī yǒu xī shān cǎi jué gē yóu zhuàng, dōng lǔ bēi lín bǐ jǐ kū zhī jù.
錢肅樂,字希聲,浙之鄞縣人。崇禎丁丑進士,詩有『西山采蕨歌猶壯,東魯悲麟筆幾枯』之句。
shì jūn zǐ bù kě yī rì zāo xīn shǐ zhī shì, bù kě yī rì bù cún xīn shǐ zhī xīn, cǐ xīn zhī shī, zé rén ér qín yǐ. bái rì ér hūn yè yǐ. wén zì zhào yāo, kǒu shé zhàn xuè yǐ. jīn shuò ér shí chuān yǐ. cǐ xīn zhī cún, zé rén ér tiān yǐ. yī rì ér qiān gǔ yǐ. shī wén ér shǐ yǐ. yì jīng yǐ. yì tú lù yǐ. yuān jǐng wèi míng shān zhī cáng, shí xiá yǒu jiǎ zǐ zhī hù yǐ. xīn zhī zhòng yú rén yě rú shì. jīn shèng tiān zǐ zài shàng, zhèng jiào xiáng zhì, shì dài fū jiē chóng shàng jié yì, suì yǐ wù yín ér zhèng suǒ nán xīn shǐ, jiàn yú chéng tiān sì jǐng zhōng, fǔ gōng zhāng dà rén zǐ yǐ xíng shì, hǎi nèi jiàn xiān shēng zhī shǐ zhě, wú bù zhī xiān shēng zhī xīn yǐ. rán cǐ xīn fēi dú xiān shēng yǒu yě. yú yǐ xiá rì ǒu lǎn sī biān, chéng shī yī lǜ, qǐ gǎn fù yín yǒng zhī mò! yì yǐ xìng qíng suǒ zhōng, bù néng zì jué shì yǒu guān zhě, de wèi zhì xī shēng yú háng dào qǐ rén zhī liè zú yǐ.
士君子不可一日遭心史之事,不可一日不存心史之心,此心之失,則人而禽矣。白日而昏夜矣。文字召妖,口舌戰血矣。金鑠而石穿矣。此心之存,則人而天矣。一日而千古矣。詩文而史矣。亦經矣。亦圖籙矣。眢井為名山之藏,石匣有甲子之護矣。心之重於人也如是。今聖天子在上,政教翔治,士大夫皆崇尚節義,歲以戊寅而鄭所南心史,見於承天寺井中,撫公張大人梓以行世,海內見先生之史者,無不知先生之心矣。然此心非獨先生有也。余以暇日偶覽斯編,成詩一律,豈敢附吟詠之末!亦以性情所鍾,不能自絕世有觀者,得位置希聲於行道乞人之列足矣。
huáng
蝗
bā yuè shí liù rì, wú xī fēi huáng bì tiān, zì xī běi lái, wǎng dōng nán qù. fán liù rì, zhì èr shí yī rì zhǐ. shí yuè èr shí liù rì, dǎ qiǎng wáng zhōng rèn jiā zhōng qìng jǐn.
八月十六日,吾錫飛蝗蔽天,自西北來,往東南去。凡六日,至二十一日止。十月二十六日,打搶王中訒家中罄盡。