sòng xiàn cè yǔ lǐ yán yì míng cháo qǔ shì zhī bì
宋獻策與李岩議明朝取士之弊
xiàn cè jì zòu shū, chū cháo yù lǐ yán sàn bù xié xíng, shì jiàn èr sēng, shè liǎng àn, gōng yǎng chóng zhēn líng wèi, cóng páng sòng jīng lǐ chàn, jiàng chén xiù yī chéng mǎ, ā dǎo ér guò, jìng wú cǎn qī yì. yán yuē: hé yǐ shā mào fǎn bù rú hé shàng? xiàn cè yuē: cǐ děng shā mào, yuán shì lòu pǐn, fēi hé shàng zhī pǐn néng chāo yú ruò bèi yě. yán yuē: míng cháo xuǎn shì, yóu xiāng shì ér huì shì, yóu huì shì ér tíng shì, rán hòu guān zhèng hòu xuǎn, kě wèi yán hé zhī zhì yǐ. hé yǐ guó jiā yǒu shì, bào xiào zhī rén, bù néng duō jiàn yě. xiàn cè yuē: míng cháo guó zhèng, wù zài zhòng zhì kē, cháo tíng gāo jué hòu lù, yī dàn jūn fù yǒu nán, gè sī zì bǎo. qí xīn jìn zhě, gài yuē: wǒ gōng míng shí fēi róng yì, èr shí nián dēng chuāng xīn kǔ, cái bó de yī shā mào shàng tóu, yī shì wèi chéng yān. wǒ guān jū jí pǐn, yì fēi róng yì, èr shí nián shì tú xiǎo xīn, shǐ dé zhì cǐ dì wèi. dà chén fēi cǐ yī rén, wǒ jí dú sǐ wú yì. cǐ zī gé zhī bù dé rén yě. èr zhě, jiē wèi gōng míng shì jǐ suǒ zhì, suǒ yǐ quán wú gǎn dài cháo tíng zhī yì. wú guài qí qì jiù shì xīn, ér mò bù xiāng guān yě. kě jiàn rú cǐ yòng rén, yuán bù xiǎn cháo tíng dài shì zhī ēn, nǎi yù zé qí bào xiào, bù yì yú zāi! qí jiān gèng yǒu quán shì zhī jiā, xùn qíng miàn ér jìn zhě, yǎng chéng jiāo màn, yī wèi tān chī, bù zhī xiào dì, yān néng zhōng yì? yòu yǒu fù háo zhī zú, cóng yín yuán ér jìn zhě, jì fèi zī cái, sī quán zǐ mǔ, wèi xí wén zhāng, yān zhī zhōng yì? cǐ ěr lái qǔ shì zhī dà bì yě. dāng shì zhě ruò néng jiǎo qí bì ér fǎn qí zhèng, zé cháo wú xìng wèi, ér yě wú yí xián yǐ. yán yuē: shì jiàn sēng rén jìng lǐ jiù zhǔ, zú jiàn qí liáng xīn bù mǐn, rán zé shì jiào yì suǒ dāng chóng jìng. xiàn cè yuē: shì shì běn xī zhú zhī yì, yì duān zhī jiào, xié shuō wū mín, chōng sè rén yì, bù wéi yú fū sú zǐ, huò yú qí shù, nǎi zhì xué shì dài fū, yì jiē zūn qí jiào ér qū xí zhī. ǒu yǒu fèn jí, zé gòng pī tì ér bì shì fēi, hū zhí huàn nán, zé rù kōng mén ér wàng jūn fù. cóng lín bǎo shā zhī qū, xī wèi cáng jiān nà pàn zhī sǒu. jūn bù dé ér chén, fù bù dé ér zi, yǐ bù yī ér kàng wáng hóu, yǐ yì duān ér xiáo zhèng jiào, duò màn zhī fēng, mò cǐ wèi shén. ruò yún sòng jīng yǒu yì, zé bīng lín chéng xià zhī shí, hé bù sòng zhī tuì dí? lǐ chàn yǒu gōng, zé jūn sǐ shè jì zhī rì, hé bù lǐ chàn yán nián. cǐ shì jiào zhī huāng miù wú jī, ér tú fèi bǎi xìng zhī zhī gāo yǐ fèng zhī yě. suǒ dāng rén qí rén, ér huǒ qí shū, qū tiān xià zhī yóu duò, yǐ xī tiān xià zhī cái fèi, zé guó yòng zì zú, ér yě wú yóu mín yǐ. yán yuē: jūn shī yì lùn jí zhèng, dàn yuàn zhǔ gōng xìn cóng qí shuō, tòng xǐ jī xí zhī lòu, chéng tiān xià guó jiā zhī xìng yě. yǔ bì gè guī yíng.
獻策既奏疏,出朝遇李岩散步偕行,適見二僧,設兩案,供養崇禎靈位,從旁誦經禮懺,降臣繡衣乘馬,呵導而過,竟無慘戚意。岩曰:何以紗帽反不如和尚?獻策曰:此等紗帽,原是陋品,非和尚之品能超於若輩也。岩曰:明朝選士,由鄉試而會試,由會試而廷試,然後觀政候選,可謂嚴核之至矣。何以國家有事,報效之人,不能多見也。獻策曰:明朝國政,誤在重製科,朝廷高爵厚祿,一旦君父有難,各思自保。其新進者,蓋曰:我功名實非容易,二十年燈窗辛苦,才博得一紗帽上頭,一事未成焉。我官居極品,亦非容易,二十年仕途小心,始得至此地位。大臣非此一人,我即獨死無益。此資格之不得人也。二者,皆謂功名是己所致,所以全無感戴朝廷之意。無怪其棄舊事新,而漠不相關也。可見如此用人,原不顯朝廷待士之恩,乃欲責其報效,不亦愚哉!其間更有權勢之家,徇情面而進者,養成驕慢,一味貪痴,不知孝弟,焉能忠義?又有富豪之族,從寅緣而進者,既費資財,思權子母,未習文章,焉知忠義?此邇來取士之大弊也。當事者若能矯其弊而反其政,則朝無幸位,而野無遺賢矣。岩曰:適見僧人敬禮舊主,足見其良心不泯,然則釋教亦所當崇敬。獻策曰:釋氏本西竺之裔,異端之教,邪說誣民,充塞仁義,不惟愚夫俗子,惑於其術,乃至學士大夫,亦皆尊其教而趨習之。偶有憤極,則共披剃而避是非,忽值患難,則入空門而忘君父。叢林寶剎之區,悉為藏奸納叛之藪。君不得而臣,父不得而子,以布衣而抗王侯,以異端而淆正教,惰慢之風,莫此為甚。若雲誦經有益,則兵臨城下之時,何不誦之退敵?禮懺有功,則君死社稷之日,何不禮懺延年。此釋教之荒謬無稽,而徒費百姓之脂膏以奉之也。所當人其人,而火其書,驅天下之游惰,以惜天下之財費,則國用自足,而野無遊民矣。岩曰:軍師議論極正,但願主公信從其說,痛洗積習之陋,誠天下國家之幸也。語畢各歸營。
niú jīn xīng yù yì sēng
牛金星遇異僧
niú jīn xīng jiāng rù cháo, yì dēng jí shì, xíng zhì zhǎng ān mén wài jiàn yī sēng fú nà yī lán jiē, dà hū yuē: xiǎo sēng yǒu jǐn jí shì qíng, yào gào míng. jīn xīng wèn yuē: hé shàng yǒu hé jǐn shì? sēng yuē: chóng zhēn yé shì gè hǎo huáng dì, yǐ wèi lǐ jiā dà bīng lái, jiù bī tā diào sǐ, jì duó le míng cháo jiāng shān, yòu bù jiàn tài zǐ xià luò, tè lái bǐng wèn chéng xiàng. jīn xīng dà nù, zuǒ yòu yù shā zhī. sēng hē hē dà xiào yuē: hé shàng zhǐ yī gè tóu, kǎn le zhí shén me? rǔ bèi jǐ wàn tóu què rú hé? jīn xīng yuē: cǐ diān sēng yě, wù shā, mìng zhī sù qù. sēng xíng shù bù, huà yī zhèn qīng fēng, bù zhī zōng jī.
牛金星將入朝,議登極事,行至長安門外見一僧服衲衣攔街,大呼曰:小僧有緊急事情,要告明。金星問曰:和尚有何緊事?僧曰:崇禎爺是個好皇帝,以為李家大兵來,就逼他吊死,既奪了明朝江山,又不見太子下落,特來稟問丞相。金星大怒,左右欲殺之。僧呵呵大笑曰:和尚只一個頭,砍了值什麼?汝輩幾萬頭卻如何?金星曰:此癲僧也,勿殺,命之速去。僧行數步,化一陣清風,不知蹤跡。
zì chéng wěi xí
自成偽檄
zì chéng xiàn jīng shī, yī miàn qiǎn rén zhāo wú sān guì, yī miàn xíng wén zhāo zuǒ liáng yù bìng gāo jié liú zé qīng děng zhū jiāng. wěi xí yún yún, jù zài wú sān guì qǐng bīng nèi.
自成陷京師,一面遣人招吳三桂,一面行文招左良玉、並高傑、劉澤清等諸將。偽檄云云,具在吳三桂請兵內。
zì chéng zhà chēng fú mìng
自成詐稱符命
gōng zhōng hū sōu chū shèn jīn tóng lú jí qī jīn gè yī, shàng kè yǒng chāng yuán nián sān yuè zhī jí. rén rén jīng hài, hū guǒ jiāng jūn rù cháo bào yún: sì yí guǎn yǒu xī yù fān sēng shí yú rén, yán yǔ zhū, jù biǎo wén yī dào, yì chū shì xī tiān zhú guó wáng mí lí duō sī mǎn lái bīn, wén zhōng guó yǒu xīn tiān zǐ dēng wèi qiāng lái rù hè zhě.
宮中忽搜出滲金銅爐及漆金各一,上刻永昌元年三月之吉。人人驚駭,忽果將軍入朝報云:四夷館有西域番僧十餘人,言語侏,具表文一道,譯出是西天竺國王彌離哆斯滿來賓,聞中國有新天子登位、羌來入賀者。
zì chéng gǎi yī fú yìn qì
自成改衣服印契
fán wén guān jù shòu dà jiāng jūn jié zhì, yī pǐn guān shàng chā zhì wěi, yī gōng fú yòng qí pán fāng lǐng bǔ zi fú sè, wén wǔ yī yàng gǎi huàn. yìn zhāng sān pǐn yǐ shàng wèi fú, sì pǐn yǐ xià wèi qì.
凡文官俱受大將軍節制,一品冠上插雉尾,一公服用棋盤方領補子服色,文武一樣改換。印章三品以上為符,四品以下為契。
gōng zhǔ mèng dì hòu
公主夢帝後
hé xīn jiù gōng zhǔ rù zhōu kuí jiā, gōng zhǔ sī niàn fù huáng mǔ hòu, shí shí yù jué yǐn shí, zuǒ yòu kǔ quàn, miǎn yán. yī rì jiǎ mèi, hū jiàn xiān dì hòu yǔ wáng chéng ēn zhì. yuē: wǒ yǐ sù yú shàng dì, nì zéi è guàn mǎn yíng, bù jiǔ zì dāng xiāo miè, dàn jié shù shàng wèi jǐn, gōu xiāo yì zhī zài yī nián yú yǐ. yǔ bì jiàn xiān dì pī fà zhàng jiàn, zhú shā chuǎng zéi, lián shēng pào xiǎng, gōng zhǔ jīng jué, yǐ gào zhōu kuí yún.
何新救公主入周奎家,公主思念父皇母后,時時欲絕飲食,左右苦勸,勉延。一日假寐,忽見先帝後與王承恩至。曰:我已訴於上帝,逆賊惡貫滿盈,不久自當消滅,但劫數尚未盡,勾銷亦只在一年余矣。語畢見先帝披髮仗劍,逐殺闖賊,連聲炮響,公主驚覺,以告周奎雲。
lǐ zì chéng sǐ luó gōng shān
李自成死羅公山
zì chéng sì yuè sān shí rì xī bēn, fén wǔ fèng lóu, jiǔ mén fàng huǒ, huǒ guāng zhú tiān, hào kū zhī shēng, wén shù shí lǐ. wén táng tōng wèi féng yǒu wēi shā. wǔ yuè chū èr, sān guì bīng zhuī zhì dìng zhōu qīng shuǐ hé xià àn, zhǎn zéi jiāng gǔ dà chéng, zuǒ guāng xiān duò mǎ zhé zú, zì chéng lǚ běi. wǔ yuè wǔ rì, lǜ zhū jiāng zhí bī wú yíng dà zhàn. zì chén zhì yǒu, hù yǒu shā shāng, hū kuáng fēng qǐ, zéi zhèn qí zhì xī pū, zì chéng zhōng jiàn, luò mǎ hái yíng. zì cǐ qiě zhàn qiě zǒu, sān guì yì bù jí zhuī. niú jīn xīng jiàn shì jiàn shī, yǒu tā zhì, jì lǐ yán lǐ móu dé jūn mín xīn, yù qù zhī. huì bào hé nán guī dé fǔ tóng zhī chén qí shāng qiū jiǎ shì jùn, dìng líng lìng xǔ chéng yīn lù yì lìng sūn chéng kǎo chéng lìng fàn juàn zhè chéng lìng guō jīng bāng jí shàng guó jùn qī rén, jù bèi bīng bù shàng shū dīng qǐ ruì mìng cān jiāng dīng qǐ guāng qín fù, wǎng nán jīng lǐ yán qǐng lǜ bīng huī fù. zì chéng xǔ zhī. jīn xīng yuē: lǐ yán cǐ qù bì bù fǎn, pàn xíng zǎo yǐ lù, bù rú zhū zhī. zì chéng xìn qí yán, lìng jīn xīng shè jiǔ yòu ér shā zhī. sòng xiàn cè sù shàn lǐ yán, suì wǎng jiàn liú zōng mǐn, yǐ cí jī zhī. zōng mǐn nù yuē: bǐ wú yī jiàn gōng, gǎn shàn shā liǎng dà jiāng, xū zhū zhī. yóu shì zì chéng jiāng xiāng lí xīn, xiàn cè tā wǎng, zōng mǐn lǜ zhòng fù hé nán, zì chéng yǔ lǐ guò jí xiāo jiāng shù rén, lǜ bīng shí yú wàn, zì hé nán zhì hú guǎng, yù hé zhāng xiàn zhōng, dù jiāng dǐ chén zhōu, zhī xiàn zhōng yǐ rù chuān, suì zhù qián yáng èr shí lǐ wài. hóng guāng yuán nián zhēng yuè xià xún yě. jū èr shí rì, bǎi xìng kǔ zhī, zì chéng wén hé téng jiāo bīng jiāng zhì, rù shān yuè shì yào hài, jiàn luó gōng shān xiǎn jùn ér guǎng dà, suì fēn jié sān dà yíng yú qí xià, wèi jiǔ zhù qián yáng zhī jì. dàn bīng xiǎng wú liǎng yuè zhī, mìng liú zōng yáo děng lǜ bīng èr qiān dù jiāng, wǎng yù chǔ jiè jùn xiàn jié liáng mìng xīn sī zhōng yáng yàn lǜ bīng èr qiān, yú hú guǎng yán jiāng fǔ xiàn jié liáng. yī xī zì chéng fāng qǐn, dà hū yuē: shā shā shā! wǒ bù jù rǔ. dòu shì jīng wèn. zì chéng yuē: shì mèng zuò běi jīng diàn shàng, hū jiàn chóng zhēn huáng dì, yǔ fàn jǐng wén ní yuán lù wāng wěi wú xiāng zhōu yù jí děng shù shí rén, yù zhí yǔ. yǔ xiāng zhèn ér xǐng. dòu shì yuē: wù yì yě, yí xīn shēng àn guǐ ěr. zì chéng fǔ shuì, fù mèng rú qián. jiàn wén wǔ chì shēng rú léi. nǎi wù. cì rì dé jí. lǐ guò rì jìn hòu, yóu shì yǔ dòu shì tōng. zì chéng bìng yì dǔ, yè bàn lián hū yún: huáng dì xìng shì wǒ. suì sǐ. lǐ guò yǐ dì lǐ zàng zhī.
自成四月三十日西奔,焚五鳳樓,九門放火,火光燭天,號哭之聲,聞數十里。聞唐通為馮有威殺。五月初二,三桂兵追至定州清水河下岸,斬賊將谷大成,左光先墮馬折足,自成屢北。五月五日,率諸將直逼吳營大戰。自辰至酉,互有殺傷,忽狂風起,賊陣旗幟悉仆,自成中箭,落馬還營。自此且戰且走,三桂亦不急追。牛金星見勢漸失,有他志,忌李岩、李牟得軍民心,欲去之。會報河南歸德府同知陳奇、商丘賈士俊,定陵令許承蔭、鹿邑令孫澄、考城令范雋、柘城令郭經邦及尚國俊七人,俱被兵部尚書丁啟睿命參將丁啟光擒縛,往南京;李岩請率兵恢復。自成許之。金星曰:李岩此去必不返,叛形早已露,不如誅之。自成信其言,令金星設酒誘而殺之。宋獻策素善李岩,遂往見劉宗敏,以辭激之。宗敏怒曰:彼無一箭功,敢擅殺兩大將,須誅之。由是自成將相離心,獻策他往,宗敏率眾赴河南,自成與李過及驍將數人,率兵十餘萬,自河南至湖廣,欲合張獻忠,渡江抵辰州,知獻忠已入川,遂駐黔陽二十里外。弘光元年正月下旬也。居二十日,百姓苦之,自成聞何騰蛟兵將至,入山閱視要害,見羅公山險峻而廣大,遂分結三大營於其下,為久駐黔陽之計。但兵餉無兩月支,命劉宗堯等率兵二千渡江,往豫楚界郡縣劫糧;命辛思忠、楊彥率兵二千,於湖廣沿江府縣劫糧。一夕自成方寢,大呼曰:殺殺殺!我不懼汝。竇氏驚問。自成曰:適夢坐北京殿上,忽見崇禎皇帝,與范景文、倪元璐、汪偉、吳襄、周遇吉等數十人,欲執予。予相振而醒。竇氏曰:勿異也,疑心生暗鬼耳。自成甫睡,復夢如前。見文武叱聲如雷。乃寤。次日得疾。李過日進候,由是與竇氏通。自成病益篤,夜半連呼云:皇帝幸釋我。遂死。李過以帝禮葬之。
qí shí, dà qīng cháo yǒu hè biǎo wèi bìng gù yě.
其時,大清朝有賀表謂病故也。
lǐ guò jiàng hé téng jiāo
李過降何騰蛟
lǐ zì chéng jì sǐ, qí zhí lǐ guò, yǔ hè jǐn niú quán rèn jì zōng liú tǐ rén děng gòng yì, zhū jiāng jù quàn jiàng hé téng jiāo, lǐ guò suì lǜ zhòng guī zhī.
李自成既死,其侄李過,與賀錦、牛佺、任繼宗、劉體仁等共議,諸將俱勸降何騰蛟,李過遂率眾歸之。
yī yún: lǐ jǐn hào yī zhī hǔ, zì chéng zhí yě. zì chéng sǐ, jǐn fèng zì chéng qī gāo shì, dù dòng tíng, jù shān zhài. lóng wǔ qiǎn mǎ jí xiáng zhāo zhī, cì jǐn míng chì xīn, gāo shì wèi zhōng yì fū rén. lóng wǔ jì méi, dǔ yìn xī yǐ yǒng lì gé bù fǔ hú nán, chì xīn jiù zhāo chēng chén. rán jié ào shén, zài yíng chēng shì wèi tài hòu, jù shū chēng zì chéng wèi xiān dì. cháo yì téng rěn tīng zhī. hé téng jiāo yǐ gé bù dū shī qīng qí yì chì xīn yíng, huì shī qǔ zhǎng shā, fēng chì xīn xìng guó hóu.
一云:李錦號一隻虎,自成侄也。自成死,錦奉自成妻高氏,渡洞庭,踞山寨。隆武遣馬吉翔招之,賜錦名赤心,高氏為忠義夫人。隆武既沒,堵胤錫以永曆閣部撫湖南,赤心就招稱臣。然桀驁甚,在營稱氏為太后,具疏稱自成為先帝。朝議騰忍聽之。何騰蛟以閣部督師輕騎詣赤心營,會師取長沙,封赤心興國侯。
lǐ guò suī jiàng, bù guò míng yān ér yǐ. shì jiè zhì cǐ, bù chéng shì jiè. cháo tíng zhì cǐ, bù chéng cháo tíng. jūn zǐ dú zhī, néng wú sān tàn yé! kāng xī shí nián sì yuè shí sān rì, yòng bīn shì shū yú shè tǔ zhī wáng guǎn.
李過雖降,不過名焉而已。世界至此,不成世界。朝廷至此,不成朝廷。君子讀之,能無三嘆耶!康熙十年四月十三日,用賓氏書於社土之王館。