wáng bǎi hù
王百戶
bǎi hù wáng mǒu, zhōu zhōng yù qí jiā, bǎi hù quàn zhōng sǐ, zhōng bù yīng, chū mén yù jiàng. bǎi hù wǎn zhōng dài duàn, zhōng bù tīng, bǎi hù zì yì.
百戶王某,周鍾寓其家,百戶勸鍾死,鐘不應,出門欲降。百戶挽鍾帶斷,鐘不聽,百戶自縊。
bǎi hù yì qí yǐ zāi. bù dú zì yì, ér qiě quàn zhōng, kě wèi zhōng chén liáng yǒu yǐ. shǐ zhōng néng tīng qí yán, qǐ fēi míng yǔ tiān rǎng tóng bì hū!
百戶亦奇矣哉。不獨自縊,而且勸鍾,可謂忠臣良友矣。使鍾能聽其言,豈非名與天壤同敝乎!
wáng chéng ēn
王承恩
tài jiān wáng chéng ēn, cóng dì yú méi shān. dì bēng, chéng ēn zài bài tòng kū, tuì ér zì yì yú tíng xià, yǔ dà xíng xiāng wàng, nán dōu shì zhōng mǐn.
太監王承恩,從帝於煤山。帝崩,承恩再拜慟哭,退而自縊於亭下,與大行相望,南都諡忠愍。
yī yún sī lǐ jiān wáng zhī jùn, cóng shàng sǐ méi shān. huò yún cóng sǐ zhě wáng zhī xīn, ér zhī jùn yǔ wáng dé huà, jù zì jǐn. gèng xiáng. wáng zhī xīn, nán dōu shì zhōng mǐn. yòu yǒu lǐ fèng xiáng jiàng zéi bèi shā, yì shì gōng zhuàng.
一雲司禮監王之俊,從上死煤山。或雲從死者王之心,而之俊與王德化,俱自盡。更詳。王之心,南都諡忠愍。又有李鳳翔降賊被殺,亦諡恭壯。
dà shì jì yún: xùn cóng yú xiān dì zhī páng zhě, zhǐ yǒu nèi chén yī rén, huò yún wáng chéng ēn, huò yún wáng zhī jùn, huò wèi wáng zhī jìn, huò yuē wáng zhī chén.
大事記云:殉從於先帝之旁者,止有內臣一人,或雲王承恩,或雲王之俊,或謂王之進,或曰王之臣。
cáo wén yào
曹文耀
cáo wén yào, xiáng shì. zì shā. yuán jí sū zhōu, gù jìn shì cáo zi dēng zhī hòu. qī zhāng shì, shēng sì zǐ xùn sù mǐn yì, yī nǚ shùn. zhāng shì lǜ zǐ nǚ kū yú jiā cí. wén yào fù qiè qī xùn qī lǐ shì yì qī dèng shì shùn jí rǔ mǔ mèng yǔ sù mǐn bā rén tóng yì. yì jí sù qī zhōu shì, shéng duàn bù sǐ ér táo. xùn zì wěn bù shū, zéi sōu qí jiā cái, shì zhī.
曹文耀,庠士。自殺。原籍蘇州,故進士曹子登之後。妻張氏,生四子遜、肅、敏、毅,一女順。張氏率子女哭於家祠。文耀父妾、妻、遜妻李氏、毅妻鄧氏、順及乳母孟與肅、敏八人同縊。毅及肅妻周氏,繩斷不死而逃。遜自刎不殊,賊搜其家財,釋之。
zhāng shì xǐ
張世禧
zhāng shì xǐ, rú shì. èr zi mào shǎng mào guān, fù zǐ jù zì yì.
張世禧,儒士。二子懋賞、懋官,父子俱自縊。
zhōu mǒu
周某
tóng shēng zhōu mǒu, wén dì bēng, fèn jī chuí xiōng, ǒu xuè shù shēng, yī tòng ér jué. yòu běi tōng zhōu yǒu tóng shēng, fèn fā yì sǐ, xī bù chuán qí xìng míng.
童生周某,聞帝崩,憤激捶胸,嘔血數升,一慟而絕。又北通州有童生,憤發縊死,惜不傳其姓名。
tāng wén qióng
湯文瓊
tāng wén qióng, cài yōng yě. jiàn xiān dì zǐ gōng guò, tòng kū chù shí sǐ. yī yún, běi jīng bù yī tāng wén qióng, wén méi shān zhī biàn, gǎn kǎi zì shā, qí yī dài suǒ cáng yǒu yún: wèi fēi wén chéng xiàng zhī wèi, xīn tóng wén chéng xiàng zhī xīn. zéi wén zhī, yì tàn qí zhōng yì yún. nán dōu zèng zhōng shū shè rén, cì cí, é yuē jīng zhōng.
湯文瓊,菜傭也。見先帝梓宮過,慟哭觸石死。一雲,北京布衣湯文瓊,聞煤山之變,感慨自殺,其衣帶所藏有云:位非文丞相之位,心同文丞相之心。賊聞之,亦嘆其忠義雲。南都贈中書舍人,賜祠,額曰旌忠。
biān nián yún: wén qióng wén biàn, shū qí shēn yuē: wèi fēi yún yún, bào shī dū shì, jiàn zhě āi zhī.
編年云:文瓊聞變,書其身曰:位非云云,暴屍都市,見者哀之。
lǐ xiǎo huái
李小槐
lǐ xiǎo huái, shùn tiān mín yě. qī dù shì, èr zi yī nǚ, yī bì, chà cì yì bì, xiǎo huái nǎi yì. yòu jū mín tián shì, hé mén zì fén. huò yún yǒu tián xìng, yì yú zì tǎ xiàng. hòu rén rù qí shì, jiàn shū jí shén duō, jīng chéng jiāng mǐ xiàng kǒu, yǒu chuán shén zhě, fū fù tóng yì.
李小槐,順天民也。妻杜氏,二子一女,一婢,差次縊畢,小槐乃縊。又居民田氏,闔門自焚。或雲有田姓,縊於自塔巷。後人入其室,見書籍甚多,京城江米巷口,有傳神者,夫婦同縊。
wǔ shì pū
武氏仆
wǔ shì pū mǒu, bù xiáng míng xìng. sù yǒu yì fēng, dāng qí zhǔ wǔ sù shòu zéi wěi zhí, suǒ jí fú, pū dà tòng yuē: nú wén zhǔ yōu chén rǔ, zhǔ rǔ chén sǐ, jīn shèng jià bēng, zhǔ rén bù bēn sàng kū lín, yòu qǔ jí fú, xiǎng jiàn xīn jūn hū? è sǐ shì xiǎo, shī jié shì dà. wàng sān sī zhī. kòu tóu chū xuè, sù bù tīng. qiě chì zhī chū. pū yuē: zhǔ rén wèi míng lì suǒ huò, wàng yì yī tǒng, bù tīng wú yán, hòu bì yǒu huǐ. lǐ zéi tān yín wú dào, shàng gàn tiān nù, xià fú mín qíng, bù jiǔ bì bài, wú bù rěn jiàn zhǔ shī suǒ yě. bù shí ér zú. sù guān wěi huái yáng fáng yù shǐ, hòu wèi huái fǔ lù zhèn fēi qín, jiě nán jīng zhǎn zhī.
武氏仆某,不詳名姓。素有義風,當其主武愫受賊偽職,索吉服,仆大慟曰:奴聞主憂臣辱,主辱臣死,今聖駕崩,主人不奔喪哭臨,又取吉服,想見新君乎?餓死事小,失節事大。望三思之。叩頭出血,愫不聽。且叱之出。仆曰:主人為名利所惑,妄意一統,不聽吾言,後必有悔。李賊貪淫無道,上干天怒,下拂民情,不久必敗,吾不忍見主失所也。不食而卒。愫官偽淮揚防禦使,後為淮撫路振飛擒,解南京斬之。
yī shí cháo shì xiān jǐ, dà yì jù xùn cǐ pū.
一時朝士先幾,大義俱遜此仆。
zhū tíng huàn
朱庭煥
zhū tíng huàn, zì zhōng bái, dān xiàn rén. chóng zhēn jiǎ xū jìn shì, shòu gōng bù zhǔ shì, shēng lú zhōu zhī fǔ. dīng yōu, fú chú bǔ dà míng, lèi qiān zhǔ zhěng chì dà míng, guǎn lǐ hé dào mǎ zhèng, yì chuán bīng bèi fù shǐ. jiǎ shēn sān yuè, zéi jiāng liú zōng mǐn chuán pái zhāo xiáng, gōng jī suì qí pái, gǔ lì jìn shēn shì shù, fēn shǒu chéng mén, fáng yù yán sù. bù yì jiān tú gōu yǐn. chū sì, zéi fēng yōng huán gōng, nán mén pò, zéi rù, gōng bèi zhí, bī jiàng bù qū, mà bù jué kǒu. zéi nù, fù wéi gān shā zhī, xuán shǒu tōng qú, hé jiā tóu jǐng shòu huán sǐ. dì tíng bǐng. jù shū chén qíng, nán dōu zèng gōng yòu dōu yù shǐ. gōng lì rèn shí nián, qīng shèn qín wú yī xī zhī wéi, ér zhōng xiào dà jié, yóu suǒ zhì jǐn. chù shàng jìng ér bù ā, yù xià yán ér bù kè. zài dà míng shí, jūn xìng páng wǔ, gōng sù yè lì shì, shū suǒ xíng zhě yú bì ér rì jī xiāo zhī, lì shǔ jǐng wèi, xíng yù yī qīng, shì mín huái dé, yǒu gǔ xún liáng fēng yún.
朱庭煥,字中白,單縣人。崇禎甲戌進士,授工部主事,升廬州知府。丁憂,服除補大名,累遷主整飭大名,管理河道馬政,驛傳兵備副使。甲申三月,賊將劉宗敏傳牌招降,公擊碎其牌,鼓勵縉紳士庶,分守城門,防禦嚴肅。不意奸徒勾引。初四,賊蜂擁環攻,南門破,賊入,公被執,逼降不屈,罵不絕口。賊怒,縛桅杆殺之,懸首通衢,合家投井授繯死。弟廷炳。具疏陳情,南都贈公右都御史。公曆任十年,清慎勤無一息之違,而忠孝大節,尤所致謹。處上敬而不阿,御下嚴而不刻。在大名時,軍興旁午,公夙夜蒞事,書所行者於壁而日稽銷之,吏屬警畏,刑獄一清,士民懷德,有古循良風雲。
fāng wén yào
方文耀
fāng wén yào, zì huái hù, lóng xī rén. chóng zhēn gēng chén jìn shì, shòu hù bù zhǔ shì, lì yuán wài láng zhōng, shēng hé jiān fǔ zhī fǔ. zéi xiàn chéng, gōng bù qū, zéi zhàng zhī, dà mà bù jué kǒu. sǐ zhī.
方文耀,字懷怙,龍溪人。崇禎庚辰進士,授戶部主事,歷員外郎中,升河間府知府。賊陷城,公不屈,賊杖之,大罵不絕口。死之。
péng shì hóng
彭士宏
péng shì hóng, liáo dōng rén, wèi nán gōng zhī xiàn. chuǎng zéi zhǎng qū jī nán, suǒ zhì kuǎn fù. gōng lì shì mín, chì shǒu jù, zhòng xián wèi yì xiǎo bù zhī, gōng yuē wú fèng mìng shǒu cǐ tǔ, shēng sǐ yǐ zhī, fèn yǒng jī zéi, zòng bù shèng, sǐ yì míng mù. zhòng huán qì yuē: chén yì yě, rú shēng líng hé? gōng yì qì yuē: rén xīn rú cǐ, dà shì yǐ qù. wú jǐn wú xīn ěr. shì shēn zú yíng zéi rù, gōng fēi yī zuò táng shàng, zéi wèn hé gù bù bèi liáng qiǔ, gōng zì liè zhǐ fā yuē: wǒ cháo tíng guān, ér wèi zéi bèi liáng hū? zéi nù zhǎn zhī, xuán shǒu chéng mén.
彭士宏,遼東人,為南宮知縣。闖賊長驅畿南,所至款附。公勵士民,飭守具,眾咸謂邑小不支,公曰吾奉命守此土,生死以之,奮勇擊賊,縱不勝,死亦瞑目。眾環泣曰:臣誼也,如生靈何?公亦泣曰:人心如此,大事已去。吾盡吾心耳。士紳卒迎賊入,公緋衣坐堂上,賊問何故不備糧糗,公眥裂指發曰:我朝廷官,而為賊備糧乎?賊怒斬之,懸首城門。
fēng jiāng zhī chén, yīng sǐ fēng jiāng, ruò sān gōng zhě, kě wèi wú kuì jué zhí yǐ. yì yú wén zhī yǒu rén yún, wú xiāng mǒu, wèi jī nán sī lǐ, shǒu jū yōng, wén zéi zhì, wǎng yíng èr bǎi lǐ, jì dǐ guān, chuǎng yí yǒu fú, mìng mǒu wǎng fǎn guān mén shù sì, shǐ lìng qián qí zhēn zhī, guǒ wú bèi, chuǎng nǎi rù. dà xiào yuē: gǔ suǒ wèi yī fū dāng guān, wàn rén mò dí yě, shǐ jià pào yú cǐ, yǐ wǔ bǎi rén shǒu zhī, wú yì qǐ néng guò zāi. mǒu yì dà xiào yuē: cǐ tiān shēng chén yǐ zī wú zhǔ. wū hū, fū dú wú fēng jiāng zhī zé zhě hū? shì sān gōng hé rú?
封疆之臣,應死封疆,若三公者,可謂無愧厥職矣。抑余聞之友人云,吾鄉某,為畿南司理,守居庸,聞賊至,往迎二百里,既抵關,闖疑有伏,命某往返關門數四,始令前騎偵之,果無備,闖乃入。大笑曰:古所謂一夫當關,萬人莫敵也,使架炮於此,以五百人守之,吾亦豈能過哉。某亦大笑曰:此天生臣以資吾主。嗚呼,夫獨無封疆之責者乎?視三公何如?
jīn yù dòng
金毓峒
jīn yù dòng, zì hè chōng, běi zhí bǎo dìng wán xiàn rén. fù huì quán, guān sī tú, wèi wàn lì gēng chén jìn shì. gōng shǎo yǔ cóng zi xiào sūn, dú shū láng shān, kǎi rán yǒu chéng qīng zhī zhì. zhōng chóng zhēn jiǎ xū jìn shì, chú zhōng shū shè rén. xīn sì qiū yǐ chén cáo wù chēng zhǐ, shòu hú guǎng dào yù shǐ. xún chū àn tài chuān, jí fù mìng, zéi shǐ rù hán gǔ. jiǎ shēn chūn, zhào duì biàn diàn, xuán cǎo zhào mìng jiān xuān dà jūn. xuān yún gào xiàn, suí fèng mìng dū jìn lǚ, è jī nán yào hài, gōng chí zhì bǎo dìng, sàn jiā zī qiān jīn, kào shì zú, wèi gù shǒu jì. shí gōng cóng zi zhèn sūn, yǐ jiàn shù dēng wǔ kē, xiāng jiàn qì xià, wèi shì sǐ. zhèn sūn zhě, xiào sūn dì yě. zéi wéi jí, zhèn sūn dēng pí xié shǐ, yì qú shuài shù rén, xiōng dì sī shì yuē: yī dàn yǒu biàn, bì cóng jì fù yóu dì xià. gōng wén zhī, wèi xiào sūn yuē: sǐ yì cún gū nán, wǒ yǐ ruò zi wèi tuō, xiào sūn shòu mìng, fēn pèi wáng rú rén, jǐn chū zān ěr yǐ kào shì. shì yì fèn zéi yù yǐn qù. ér sān yuè shí jiǔ zhī xìn zhì yǐ. gōng tòng kū yǔ chéng jù sǐ, xuán yín pái yǐ shǎng jī zéi zhě. dé jí wú shù. èr shí sì chén kè, chéng nán lóu huǒ qǐ, zéi chéng yàn dēng chéng, suì xiàn. zhèn sūn yuè mǎ fù zéi yuē: chéng tóu shā ěr shuài zhě, wǒ yě. gé dòu bì shù rén ér sǐ. zéi zhī jiě zhī. gōng liè zì mà, tí jiàn zhǎn yī lǜ yī zéi, fù yìn běi kòu shǒu yuē: chén lì jié yǐ. tóu sān huáng miào gǔ jǐng sǐ. wáng rú rén yì sǐ. zhí sūn jīn yīng, qī chén shì, jí shì ér guì xiāng, jiē tóu jǐng sǐ. zéi dà suǒ liǎng gū, xiào sūn bèi shòu páo luò cǎn xíng, tǐ cì duō wú wán fū, zhōng yǐ dé miǎn. sān rì hòu, xiào sūn shōu gōng hái gǔ rú shēng, rén gòng yì zhī.
金毓峒,字鶴沖,北直保定完縣人。父諱銓,官司徒,為萬曆庚辰進士。公少與從子肖孫,讀書郎山,慨然有澄清之志。中崇禎甲戌進士,除中書舍人。辛巳秋以陳漕務稱旨,授湖廣道御史。尋出按泰川,及復命,賊始入函谷。甲申春,召對便殿,旋草詔命監宣大軍。宣雲告陷,隨奉命督禁旅,扼畿南要害,公馳至保定,散家貲千金,犒士卒,為固守計。時公從子振孫,以劍術登武科,相見泣下,為誓死。振孫者,肖孫弟也。賊圍急,振孫登陴挾矢,殪渠帥數人,兄弟私誓曰:一旦有變,必從季父游地下。公聞之,謂肖孫曰:死易存孤難,我以弱子為托,肖孫受命,分配王孺人,盡出簪珥以犒士。士益奮賊欲引去。而三月十九之信至矣。公痛哭與城俱死,懸銀牌以賞擊賊者。得級無數。二十四辰刻,城南樓火起,賊乘焰登城,遂陷。振孫躍馬赴賊曰:城頭殺爾帥者,我也。格鬥斃數人而死。賊支解之。公裂眥罵,提劍斬一綠衣賊,負印北叩首曰:臣力竭矣。投三皇廟古井死。王孺人縊死。侄孫金罌,妻陳氏,及侍兒桂香,皆投井死。賊大索兩孤,肖孫備受炮烙慘刑,體刺剟無完膚,終以得免。三日後,肖孫收公骸骨如生,人共義之。
yī yún gōng fēn shǒu xī mén, chéng xiàn, zéi zhí zhī, jiē rù sān huáng miào, yè wěi jiāng, gōng fèn quán ōu zéi shuài pū zhī, yuè rù jǐng zhōng sǐ. zhèn sūn dēng chéng shè zéi, duō yīng xián ér bì. chéng xiàn, zhòng jiě róng yī zì nì, zhèn sūn bù kěn yuē: wǔ fū běn shǎi yě. zéi hào yú zhòng yuē: xiāng guān zǐ dì, kě sù jiù xíng. zhèn sūn yī mí fú dà hū yuē: wǒ yù shǐ jīn yù dòng zhí yún yún. zéi zhī jiě zhī. xiào sūn zi yīng xí chén shì, gù jìn shì chén shì zhāng sūn nǚ, nián shí bā, yǔ zǔ mǔ zhāng mǔ yáng sǎo cháng sān shì sì rén, tóng shí tóu jǐng. zhāng shì bào qí sūn yú huái tóng xià, shì ér guì xiāng děng sì rén yì cóng ér xià, jiē sǐ.
一雲公分守西門,城陷,賊執之,揭入三皇廟,謁偽將,公奮拳毆賊帥仆之,躍入井中死。振孫登城射賊,多應弦而斃。城陷,眾解戎衣自匿,振孫不肯曰:武夫本色也。賊號於眾曰:鄉官子弟,可速就刑。振孫衣禰福大呼曰:我御史金毓峒侄云云。賊支解之。肖孫子罌媳陳氏,故進士陳士章孫女,年十八,與祖母張、母楊、嫂常三世四人,同時投井。張氏抱其孫於懷同下,侍兒桂香等四人亦從而下,皆死。
gōng yīng chéng xùn shǒu, jié bǐ suī yáng, zhì xiào sūn bǎo gū, wú yì chéng yīng, ér zhèn sūn cóng sǐ, yǒu rú nán bā. xià dǎi jīn guó, cóng róng jiù yì, yóu shì zhī suǒ nán.
公嬰城殉守,節比睢陽,至肖孫保孤,無異程嬰,而振孫從死,有如南八。下逮巾幗,從容就義,尤世之所難。