wáng shǒu rén jì yuán hēng
王守仁(冀元亨)
wáng shǒu rén, zì bó ān, yú yáo rén. fù huá, zì dé huī, chéng huà shí qī nián jìn shì dì yī. shòu xiū zhuàn. hóng zhì zhōng, lèi guān xué shì shǎo zhān shì. huá yǒu qì dù, zài jiǎng wò zuì jiǔ, xiào zōng shén juàn zhī. lǐ guǎng guì xìng, huá jiǎng dà xué yǎn yì, zhì táng lǐ fǔ guó yǔ zhāng hòu biǎo lǐ yòng shì, zhǐ chén shén qiè. dì mìng zhòng guān cì shí láo yān. zhèng dé chū, jìn lǐ bù zuǒ shì láng. yǐ shǒu rén wǔ liú jǐn, chū wèi nán jīng lì bù shàng shū, zuò shì bà. xuán yǐ huì diǎn xiǎo wù, jiàng yòu shì láng. jǐn bài, nǎi fù gù, wú hé zú. huá xìng xiào, mǔ cén nián yú bǎi suì zú. huá yǐ nián qī shí yú, yóu qǐn shān shū shí, shì lùn duō zhī.
王守仁,字伯安,餘姚人。父華,字德輝,成化十七年進士第一。授修撰。弘治中,累官學士、少詹事。華有器度,在講幄最久,孝宗甚眷之。李廣貴幸,華講《大學衍義》,至唐李輔國與張後表里用事,指陳甚切。帝命中官賜食勞焉。正德初,進禮部左侍郎。以守仁忤劉瑾,出為南京吏部尚書,坐事罷。旋以《會典》小誤,降右侍郎。瑾敗,乃復故,無何卒。華性孝,母岑年逾百歲卒。華已年七十餘,猶寢苫蔬食,士論多之。
shǒu rén shēn shí sì yuè ér shēng. zǔ mǔ mèng shén rén zì yún zhōng sòng ér xià, yīn míng yún. wǔ suì bù néng yán, yì rén fǔ zhī, gēng míng shǒu rén, nǎi yán. nián shí wǔ, fǎng kè jū yōng shān hǎi guān. shí lán chū sài, zòng guān shān chuān xíng shèng. ruò guàn jǔ xiāng shì, xué dà jìn. gù yì hǎo yán bīng, qiě shàn shè. dēng hóng zhì shí èr nián jìn shì. shǐ zhì qián wēi níng bó wáng yuè zàng, hái ér cháo yì fāng jí xī běi biān, shǒu rén tiáo bā shì shàng zhī. xún shòu xíng bù zhǔ shì. jué qiú jiāng běi, yǐn jí guī. qǐ bǔ bīng bù zhǔ shì. zhèng dé yuán nián dōng, liú jǐn dǎi nán jīng gěi shì zhōng yù shǐ dài xiǎn děng èr shí yú rén. shǒu rén kàng zhāng jiù, jǐn nù, tíng zhàng sì shí, zhé guì zhōu lóng chǎng yì chéng. lóng chǎng wàn shān cóng báo, miáo liáo zá jū. shǒu rén yīn sú huà dǎo, yí rén xǐ, xiāng shuài fá mù wèi wū, yǐ qī shǒu rén. jǐn zhū, liàng yí lú líng zhī xiàn. rù jìn, qiān nán jīng xíng bù zhǔ shì, lì bù shàng shū yáng yī qīng gǎi zhī yàn fēng. lǚ qiān kǎo gōng láng zhōng, zhuó nán jīng tài pú shǎo qīng, jiù qiān hóng lú qīng.
守仁娠十四月而生。祖母夢神人自雲中送兒下,因名雲。五歲不能言,異人拊之,更名守仁,乃言。年十五,訪客居庸、山海關。時闌出塞,縱觀山川形勝。弱冠舉鄉試,學大進。顧益好言兵,且善射。登弘治十二年進士。使治前威寧伯王越葬,還而朝議方急西北邊,守仁條八事上之。尋授刑部主事。決囚江北,引疾歸。起補兵部主事。正德元年冬,劉瑾逮南京給事中御史戴銑等二十餘人。守仁抗章救,瑾怒,廷杖四十,謫貴州龍場驛丞。龍場萬山叢薄,苗、僚雜居。守仁因俗化導,夷人喜,相率伐木為屋,以棲守仁。瑾誅,量移廬陵知縣。入覲,遷南京刑部主事,吏部尚書楊一清改之驗封。屢遷考功郎中,擢南京太僕少卿,就遷鴻臚卿。
bīng bù shàng shū wáng qióng sù qí shǒu rén cái. shí yī nián bā yuè zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ nán gàn. dāng shì shí, nán zhōng dào zéi fēng qǐ. xiè zhì shān jù héng shuǐ zuǒ xī tǒng gāng, chí zhòng róng jù liàn tóu, jiē chēng wáng, yǔ dà yǔ chén yuē néng lè chāng gāo kuài mǎ chēn zhōu gōng fú quán děng gōng piāo fǔ xiàn. ér fú jiàn dà mào shān zéi zhān shī fù děng yòu qǐ. qián xún fǔ wén sēn tuō jí bì qù. zhì shān hé lè chāng zéi lüè dà yǔ, gōng nán kāng gàn zhōu, gàn xiàn zhǔ bù wú pín zhàn sǐ. shǒu rén zhì, zhī zuǒ yòu duō zéi ěr mù, nǎi hū lǎo xiá lì jié zhī. lì zhàn lì bù gǎn yǐn, yīn shì qí zuì, lìng tián zéi, zéi dòng jìng wú wù zhī. yú shì xí fú jiàn guǎng dōng huì bīng, xiān tǎo dà mào shān zéi. míng nián zhēng yuè, dū fù shǐ yáng zhāng děng pò zéi zhǎng fù cūn, bī zhī xiàng hú shān, zhǐ huī tán huán xiàn chéng jì yōng zhàn sǐ. shǒu rén qīn lǜ ruì zú tún shàng háng. yáng tuì shī, chū bù yì dǎo zhī, lián pò sì shí yú zhài, fú zhǎn qī qiān yǒu qí, zhǐ huī wáng kǎi děng qín shī fù. shū yán quán qīng, wú yǐ lìng jiāng shì, qǐng gěi qí pái, tí dū jūn wù, dé pián yí cóng shì. shàng shū wáng qióng zòu cóng qí qǐng. nǎi gèng bīng zhì: èr shí wǔ rén wèi wǔ, wǔ yǒu xiǎo jiǎ èr wǔ wèi duì, duì yǒu zǒng jiǎ sì duì wèi shào, shào yǒu zhǎng, xié shào èr zuǒ zhī èr shào wèi yíng, yíng yǒu guān, cān móu èr zuǒ zhī sān yíng wèi zhèn, zhèn yǒu piān jiāng èr zhèn wèi jūn, jūn yǒu fù jiāng. jiē lín shì wěi, bù mìng yú cháo fù jiāng yǐ xià, dé dì xiāng fá zhì.
兵部尚書王瓊素奇守仁才。十一年八月擢右僉都御史,巡撫南、贛。當是時,南中盜賊蜂起。謝志山據橫水、左溪、桶岡,池仲容據浰頭,皆稱王,與大庾陳曰能、樂昌高快馬、郴州龔福全等攻剽府縣。而福建大帽山賊詹師富等又起。前巡撫文森託疾避去。志山合樂昌賊掠大庾,攻南康、贛州,贛縣主簿吳玭戰死。守仁至,知左右多賊耳目,乃呼老黠隸詰之。隸戰慄不敢隱,因貰其罪,令填賊,賊動靜無勿知。於是檄福建、廣東會兵,先討大帽山賊。明年正月,督副使楊璋等破賊長富村,逼之象湖山,指揮覃桓、縣丞紀鏞戰死。守仁親率銳卒屯上杭。佯退師,出不意搗之,連破四十餘寨,俘斬七千有奇,指揮王鎧等擒師富。疏言權輕,無以令將士,請給旗牌,提督軍務,得便宜從事。尚書王瓊奏從其請。乃更兵制:二十五人為伍,伍有小甲;二伍為隊,隊有總甲;四隊為哨,哨有長,協哨二佐之;二哨為營,營有官,參謀二佐之;三營為陣,陣有偏將;二陣為軍,軍有副將。皆臨事委,不命於朝;副將以下,得遞相罰治。
qí nián qī yuè jìn bīng dà yǔ. zhì shān chéng jiān jí gōng nán ān, zhī fǔ jì xiào jī bài zhī. fù shǐ yáng zhāng děng yì shēng zhí yuē néng yǐ guī. suì yì tǎo héng shuǐ zuǒ xī. shí yuè, dōu zhǐ huī xǔ qīng gàn zhōu zhī fǔ xíng xún níng dōu zhī xiàn wáng tiān yǔ gè yī jūn huì héng shuǐ, xiào jí shǒu bèi jiá wén tīng zhōu zhī fǔ táng chún xiàn chéng shū fù gè yī jūn huì zuǒ xī, jí ān zhī fǔ wǔ wén dìng chéng xiāng zhī xiàn zhāng jiǎn è qí bēn yì. shǒu rén zì zhù nán kāng, qù héng shuǐ sān shí lǐ, xiān qiǎn sì bǎi rén fú zéi cháo zuǒ yòu, jìn jūn bī zhī. zéi fāng yíng zhàn, liǎng shān jǔ zhì. zéi dà jīng, wèi guān jūn yǐ jǐn lí qí cháo, suì kuì. chéng shèng kè héng shuǐ, zhì shān jí qí dǎng xiāo guì mó děng jiē zǒu tǒng gāng. zuǒ xī yì pò. shǒu rén yǐ tǒng gāng xiǎn gù, yí yíng jìn dì, yù yǐ huò fú. zéi shǒu lán tíng fèng děng fāng zhèn kǒng, jiàn shǐ zhì dà xǐ, qī zhòng dōng shuò jiàng, ér xún wén dìng yǐ mào yǔ duó xiǎn rù. zéi zǔ shuǐ zhèn, xún zhí qián bó zhàn, wén dìng yǔ jiǎn zì yòu chū, zéi cāng zú bài zǒu, yù chún bīng yòu bài. zhū jūn pò tǒng gāng, zhì shān guì mó tíng fèng miàn fù jiàng. fán pò cháo bā shí yǒu sì, fú zhǎn liù qiān yǒu qí. shí hú guǎng xún fǔ qín jīn yì pò fú quán. qí dǎng qiān rén tū zhì, zhū jiāng qín zhǎn zhī. nǎi shè chóng yì xiàn yú héng shuǐ, kòng zhū yáo.
其年七月進兵大庾。志山乘間急攻南安,知府季斅擊敗之。副使楊璋等亦生縶曰能以歸。遂議討橫水、左溪。十月,都指揮許清、贛州知府邢珣、寧都知縣王天與各一軍會橫水,斅及守備郟文、汀州知府唐淳、縣丞舒富各一軍會左溪,吉安知府伍文定、程鄉知縣張戩遏其奔軼。守仁自駐南康,去橫水三十里,先遣四百人伏賊巢左右,進軍逼之。賊方迎戰,兩山舉幟。賊大驚,謂官軍已盡犁其巢,遂潰。乘勝克橫水,志山及其黨蕭貴模等皆走桶岡。左溪亦破。守仁以桶岡險固,移營近地,諭以禍福。賊首藍廷鳳等方震恐,見使至大喜,期仲冬朔降,而珣、文定已冒雨奪險入。賊阻水陣,珣直前搏戰,文定與戩自右出,賊倉卒敗走,遇淳兵又敗。諸軍破桶岡,志山、貴模、廷鳳面縛降。凡破巢八十有四,俘斬六千有奇。時湖廣巡撫秦金亦破福全。其黨千人突至,諸將擒斬之。乃設崇義縣於橫水,控諸瑤。
hái zhì gàn zhōu, yì tǎo liàn tóu zéi. chū, shǒu rén zhī píng shī fù yě, lóng chuān zéi lú kē zhèng zhì gāo chén yīng xián qǐng jiàng. jí zhēng héng shuǐ, liàn tóu zéi jiāng huáng jīn cháo yì yǐ wǔ bǎi rén jiàng, dú zhòng róng wèi xià. héng shuǐ pò, zhòng róng shǐ qiǎn dì zhòng ān lái guī, ér yán wèi zhàn shǒu bèi. guǐ yán: kē zhì gāo, chóu yě, jiāng xí wǒ, gù wèi bèi. shǒu rén yáng zhàng xì kē děng, ér yīn shǐ kē dì jí bīng dài, suì xià lìng sǎn bīng. suì shǒu dà zhāng dēng lè, zhòng róng xìn qiě yí. shǒu rén cì yǐ jié wù, yòu rù xiè. zhòng róng lǜ jiǔ shí sān rén yíng jiào chǎng, ér zì yǐ shù rén rù yè. shǒu rén ā zhī yuē: ruò jiē wú mín, tún yú wài, yí wǒ hū? xī yǐn rù xiáng fú gōng, hòu yǐn shí zhī. zéi dà xǐ guò wàng, yì zì ān. shǒu rén liú zhòng róng guān dēng lè. zhēng yuè sān rì dà xiǎng, fú jiǎ shì yú mén, zhū zéi rù, yǐ cì xī qín lù zhī. zì jiāng dǐ zéi cháo, lián pò shàng zhōng xià sān liàn, zhǎn guó èr qiān yǒu qí. yú zéi bēn jiǔ lián shān. shān héng gèn shù bǎi lǐ, dǒu jué bù kě gōng. nǎi jiǎn zhuàng shì qī bǎi rén yī zéi yī, bēn yá xià, zéi zhāo zhī shàng. guān jūn jìn gōng, nèi wài hé jī, qín zhǎn wú yí. nǎi yú xià liàn lì hé píng xiàn, zhì shù ér guī. zì shì jìng nèi dà dìng.
還至贛州,議討浰頭賊。初,守仁之平師富也,龍川賊盧珂、鄭志高、陳英咸請降。及征橫水,浰頭賊將黃金巢亦以五百人降,獨仲容未下。橫水破,仲容始遣弟仲安來歸,而嚴為戰守備。詭言:「珂、志高,仇也,將襲我,故為備。」守仁佯杖系珂等,而陰使珂弟集兵待,遂下令散兵。歲首大張燈樂,仲容信且疑。守仁賜以節物,誘入謝。仲容率九十三人營教場,而自以數人入謁。守仁呵之曰:「若皆吾民,屯於外,疑我乎?」悉引入祥符宮,厚飲食之。賊大喜過望,益自安。守仁留仲容觀燈樂。正月三日大享,伏甲士於門,諸賊入,以次悉擒戮之。自將抵賊巢,連破上、中、下三浰,斬馘二千有奇。余賊奔九連山。山橫亘數百里,陡絕不可攻。乃簡壯士七百人衣賊衣,奔崖下,賊招之上。官軍進攻,內外合擊,擒斬無遺。乃於下浰立和平縣,置戍而歸。自是境內大定。
chū, cháo yì zéi shì qiáng, fā guǎng dōng hú guǎng bīng hé jiǎo. shǒu rén shàng shū zhǐ zhī, bù jí. tǒng gāng jì miè, hú guǎng bīng shǐ zhì. jí píng liàn tóu, guǎng dōng shàng wèi chéng xí. shǒu rén suǒ jiāng jiē wén lì jí piān bì xiǎo xiào, píng shù shí nián jù kòu, yuǎn jìn jīng wèi shén. jìn yòu fù dōu yù shǐ, yǔ shì xí jǐn yī wèi bǎi hù, zài jìn fù qiān hù.
初,朝議賊勢強,發廣東、湖廣兵合剿。守仁上疏止之,不及。桶岡既滅,湖廣兵始至。及平浰頭,廣東尚未承檄。守仁所將皆文吏及偏裨小校,平數十年巨寇,遠近驚為神。進右副都御史,予世襲錦衣衛百戶,再進副千戶。
shí sì nián liù yuè, mìng kān fú jiàn pàn jūn. xíng zhì fēng chéng ér níng wáng chén háo fǎn, zhī xiàn gù bì yǐ gào. shǒu rén jí qū jí ān, yǔ wǔ wén dìng zhēng diào bīng shí, zhì qì xiè zhōu jí, chuán xí bào chén háo zuì, bǐ shǒu lìng gè lǜ lì shì qín wáng. dōu yù shǐ wáng mào zhōng, biān xiū zōu shǒu yì, fù shǐ luó xún luó qīn dé, láng zhōng céng zhí, yù shǐ zhāng áo shān zhōu lǔ, píng shì luó qiáo, tóng zhī guō xiáng péng, jìn shì guō chí píng, jiàng zhé yì chéng wáng sī lǐ zhōng, xián fù shǒu rén jūn. yù shǐ xiè yuán wǔ xī rú zì guǎng dōng hái, shǒu rén liú zhī jì gōng. yīn jí zhòng yì yuē: zéi ruò chū zhǎng jiāng shùn liú dōng xià, zé nán dōu bù kě bǎo. wú yù yǐ jì náo zhī, shǎo chí xún rì wú huàn yǐ. nǎi duō qiǎn jiān dié, xí fǔ xiàn yán: dū du xǔ tài xì yǒng jiāng biān bīng, dū du liú huī guì yǒng jiāng jīng bīng, gè sì wàn, shuǐ lù bìng jìn. nán gàn wáng shǒu rén hú guǎng qín jīn liǎng guǎng yáng dàn gè lǜ suǒ bù hé shí liù wàn, zhí dǎo nán chāng, suǒ zhì yǒu sī quē gōng zhě, yǐ jūn fǎ lùn. yòu wèi là shū yí wěi xiāng lǐ shì shí liú yǎng zhèng, xù qí guī guó zhī chéng, lìng cóng yú zǎo fā bīng dōng xià, ér zòng dié xiè zhī. chén háo guǒ yí. yǔ shì shí yǎng zhèng móu, zé jiē quàn zhī jí qū nán jīng jí dà wèi, chén háo yì dà yí. shí yú rì xiòng zhī zhōng wài bīng bù zhì, nǎi wù shǒu rén dài zhī. qī yuè rén chén shuò, liú yí chūn wáng gǒng yán jū shǒu, ér jié qí zhòng liù wàn rén, xí xià jiǔ jiāng nán kāng, chū dà jiāng, báo ān qìng. shǒu rén wén nán chāng bīng shǎo zé dà xǐ, qū zhāng shù zhèn. zhī fǔ lín jiāng dài dé rú yuán zhōu xú liǎn gàn zhōu xíng xún, dōu zhǐ huī yú ēn, tōng pàn ruì zhōu hú yáo yuán tóng qí fǔ zhōu zōu hǔ ān jí tán chǔ, tuī guān wáng wěi xú wén yīng, zhī xiàn xīn gàn lǐ měi tài hé lǐ jí wàn ān wáng miǎn níng dōu wáng tiān yǔ, gè yǐ bīng lái huì, hé bā wàn rén, hào sān shí wàn. huò qǐng jiù ān qìng, shǒu rén yuē: bù rán. jīn jiǔ jiāng nán kāng yǐ wèi zéi shǒu, wǒ yuè nán chāng yǔ xiāng chí jiāng shàng, èr jùn bīng jué wǒ hòu, shì fù bèi shòu dí yě. bù rú zhí dǎo nán chāng. zéi jīng ruì xī chū, shǒu bèi xū. wǒ jūn xīn jí qì ruì, gōng bì pò. zéi wén nán chāng pò, bì jiě wéi zì jiù. nì jī zhī hú zhōng, miè bù shèng yǐ. zhòng yuē shàn. jǐ yǒu cì fēng chéng, yǐ wén dìng wèi qián fēng, xuǎn qiǎn fèng xīn zhī xiàn liú shǒu xù xí qí fú bīng. gēng xū yè bàn, wén dìng bīng dǐ guǎng rùn mén, shǒu bīng hài sàn. xīn hài lí míng, zhū jūn tī gēng dēng, fù gǒng yán děng, gōng rén duō fén sǐ. jūn shì pō shā lüè, shǒu rén lù fàn lìng zhě shí yú rén, yòu xié cóng, ān shì mín, wèi yù zōng shì, rén xīn nǎi yuè.
十四年六月,命勘福建叛軍。行至豐城而寧王宸濠反,知縣顧佖以告。守仁急趨吉安,與伍文定徵調兵食,治器械舟楫,傳檄暴宸濠罪,俾守令各率吏士勤王。都御史王懋中,編修鄒守益,副使羅循、羅欽德,郎中曾直,御史張鰲山、周魯,評事羅僑,同知郭祥鵬,進士郭持平,降謫驛丞王思、李中,咸赴守仁軍。御史謝源、伍希儒自廣東還,守仁留之紀功。因集眾議曰:「賊若出長江順流東下,則南都不可保。吾欲以計撓之,少遲旬日無患矣。」乃多遣間諜,檄府縣言:「都督許泰、郤永將邊兵,都督劉暉、桂勇將京兵,各四萬,水陸並進。南贛王守仁、湖廣秦金、兩廣楊旦各率所部合十六萬,直搗南昌,所至有司缺供者,以軍法論。」又為蠟書遺偽相李士實、劉養正,敘其歸國之誠,令從臾早發兵東下,而縱諜泄之。宸濠果疑。與士實、養正謀,則皆勸之疾趨南京即大位,宸濠益大疑。十餘日詗知中外兵不至,乃悟守仁紿之。七月壬辰朔,留宜春王拱嵒居守,而劫其眾六萬人,襲下九江、南康,出大江,薄安慶。守仁聞南昌兵少則大喜,趨樟樹鎮。知府臨江戴德孺、袁州徐璉、贛州邢珣,都指揮余恩,通判瑞州胡堯元、童琦、撫州鄒琥、安吉談儲,推官王暐、徐文英,知縣新淦李美、泰和李楫、萬安王冕、寧都王天與,各以兵來會,合八萬人,號三十萬。或請救安慶,守仁曰:「不然。今九江、南康已為賊守,我越南昌與相持江上,二郡兵絕我後,是腹背受敵也。不如直搗南昌。賊精銳悉出,守備虛。我軍新集氣銳,攻必破。賊聞南昌破,必解圍自救。逆擊之湖中,蔑不勝矣。」眾曰「善」。己酉次豐城,以文定為前鋒,選遣奉新知縣劉守緒襲其伏兵。庚戌夜半,文定兵抵廣潤門,守兵駭散。辛亥黎明,諸軍梯縆登,縛拱嵒等,宮人多焚死。軍士頗殺掠,守仁戮犯令者十餘人,宥脅從,安士民,慰諭宗室,人心乃悅。
jū èr rì, qiǎn wén dìng xún liǎn dé rú gè jiāng jīng bīng fēn dào jìn, ér shǐ yáo yuán děng shè fú. chén háo guǒ zì ān qìng hái bīng. yǐ mǎo yù yú huáng jiā dù. wén dìng dāng qí qián fēng, zéi qū lì. xún rào chū zéi bèi guàn qí zhōng, wén dìng ēn chéng zhī, liǎn dé rú zhāng liǎng yì fēn zéi shì, yáo yuán děng fú fā, zéi dà kuì, tuì bǎo bā zì nǎo. chén háo jù, jǐn fā nán kāng jiǔ jiāng bīng. shǒu rén qiǎn zhī fǔ fǔ zhōu chén huái ráo zhōu lín chéng qǔ jiǔ jiāng, jiàn chāng céng yú guǎng xìn zhōu cháo zuǒ qǔ nán kāng. bǐng chén fù zhàn, guān jūn què, shǒu rén zhǎn xiān què zhě. zhū jūn shū sǐ zhàn, zéi fù dà bài. tuì bǎo qiáo shě, lián zhōu wèi fāng zhèn, jǐn chū jīn bǎo kào shì. míng rì, chén háo fāng chén cháo qí qún chén, guān jūn yǎn zhì. yǐ xiǎo zhōu zài xīn, chéng fēng zòng huǒ, fén qí fù zhōu, fēi lóu shì yǐ xià jiē tóu shuǐ sǐ. chén háo zhōu jiāo qiǎn, cāng zú yì zhōu dùn, wáng miǎn suǒ bù bīng zhuī zhí zhī. shì shí yǎng zhèng jí jiàng zéi àn chá shǐ yáng zhāng děng jiē jiù qín. nán kāng jiǔ jiāng yì xià. fán sān shí wǔ rì ér zéi píng. jīng shī wén biàn, zhū dà chén zhèn jù. wáng qióng dà yán yuē: wáng bó ān jū nán chāng shàng yóu, bì qín zéi. zhì shì, guǒ zòu jié.
居二日,遣文定、珣、璉、德孺各將精兵分道進,而使堯元等設伏。宸濠果自安慶還兵。乙卯遇於黃家渡。文定當其前鋒,賊趨利。珣繞出賊背貫其中,文定、恩乘之,璉、德孺張兩翼分賊勢,堯元等伏發,賊大潰,退保八字腦。宸濠懼,盡發南康、九江兵。守仁遣知府撫州陳槐、饒州林城取九江,建昌曾璵、廣信周朝佐取南康。丙辰復戰,官軍卻,守仁斬先卻者。諸軍殊死戰,賊復大敗。退保樵舍,聯舟為方陣,盡出金寶犒士。明日,宸濠方晨朝其群臣,官軍奄至。以小舟載薪,乘風縱火,焚其副舟,妃婁氏以下皆投水死。宸濠舟膠淺,倉卒易舟遁,王冕所部兵追執之。士實、養正及降賊按察使楊璋等皆就擒。南康、九江亦下。凡三十五日而賊平。京師聞變,諸大臣震懼。王瓊大言曰:「王伯安居南昌上游,必擒賊。」至是,果奏捷。
dì shí yǐ qīn zhēng, zì chēng wēi wǔ dà jiāng jūn, lǜ jīng biān xiāo zú shù wàn nán xià. mìng ān biān bó xǔ tài wèi fù jiāng jūn, xié tí dū jūn wù tài jiān zhāng zhōng píng zéi jiāng jūn zuǒ dū du liú huī jiāng jīng jūn shù qiān, sù jiāng ér shàng, dǐ nán chāng. zhū bì xìng gù yǔ chén háo tōng, shǒu rén chū shàng chén háo fǎn shū, yīn yán: jì yú zhě fēi tè yī níng wáng, qǐng chù jiān yú yǐ huí tiān xià háo jié xīn. zhū bì xìng jiē hèn. chén háo jì píng, zé xiāng yǔ mào gōng. qiě jù shǒu rén jiàn tiān zǐ fā qí zuì, jìng wèi fēi yǔ, wèi shǒu rén xiān yǔ tōng móu, lǜ shì bù chéng, nǎi qǐ bīng. yòu yù lìng zòng chén háo hú zhōng, dài dì zì qín. shǒu rén chéng zhōng tài wèi zhì, xiān fú chén háo, fā nán chāng. zhōng tài yǐ wēi wǔ dà jiāng jūn xí yāo zhī guǎng xìn. shǒu rén bù yǔ, jiān dào qū yù shān, shàng shū qǐng xiàn fú, zhǐ dì nán zhēng. dì bù xǔ. zhì qián táng yù tài jiān zhāng yǒng. yǒng tí dū zàn huà jī mì jūn wù, zài zhōng tài bèi shàng, ér gù yǔ yáng yī qīng shàn, chú liú jǐn, tiān xià chēng zhī. shǒu rén yè jiàn yǒng, sòng qí xián, yīn jí yán jiāng xī kùn bì, bù kān liù shī rǎo. yǒng shēn rán zhī, yuē: yǒng cǐ lái, wèi diào hù shèng gōng, fēi yāo gōng yě. gōng dà xūn, yǒng zhī zhī, dàn shì bù kě zhí qíng ěr. shǒu rén nǎi yǐ chén háo fù yǒng, ér shēn zhì jīng kǒu, yù cháo xíng zài. wén xún fǔ jiāng xī mìng, nǎi hái nán chāng. zhōng tài yǐ xiān zhì, hèn shī chén háo. gù zòng jīng jūn fàn shǒu rén, huò hū míng mān mà. shǒu rén bù wèi dòng, fǔ zhī yù hòu. bìng yǔ yào, sǐ yǔ guān, zāo sàng yú dào, bì tíng chē wèi wèn liáng jiǔ shǐ qù. jīng jūn wèi wáng dōu táng ài wǒ, wú fù fàn zhě. zhōng tài yán: níng fǔ fù hòu jiǎ tiān xià, jīn suǒ xù ān zài? shǒu rén yuē: chén háo yì shí jǐn yǐ shū jīng shī yào rén, yuē nèi yīng, jí kě àn yě. zhōng tài gù cháng nà chén háo huì zhě, qì shè bù gǎn fù yán. yǐ, qīng shǒu rén wén shì, qiáng zhī shè. xú qǐ, sān fā sān zhōng. jīng jūn jiē huān hū, zhōng tài yì jǔ. huì dōng zhì, shǒu rén mìng jū mín xiàng jì, yǐ, shàng zhǒng kū. shí xīn sàng luàn, bēi hào zhèn yě. jīng jūn lí jiā jiǔ, wén zhī wú bù qì xià sī guī zhě. zhōng tài bù dé yǐ bān shī. bǐ jiàn dì, yǔ jì gōng gěi shì zhōng zhù xù yù shǐ zhāng lún chán huǐ bǎi duān, dú yǒng shí shí zuǒ yòu zhī. zhōng yáng yán dì qián yuē: shǒu rén bì fǎn, shì zhào zhī, bì bù zhì. zhōng tài lǚ jiǎo zhǐ zhào shǒu rén. shǒu rén dé yǒng mì xìn, bù fù. jí shì zhī chū dì yì, lì chí zhì. zhōng tài jì jǔ, bù lìng jiàn dì. shǒu rén nǎi rù jiǔ huá shān, rì yàn zuò sēng sì. dì chān zhī zhī, yuē: wáng shǒu rén xué dào rén, wén zhào jí zhì, hé wèi fǎn? nǎi qiǎn hái zhèn, lìng gèng shàng jié yīn. shǒu rén nǎi yì qián zòu, yán fèng wēi wǔ dà jiāng jūn fāng lüè tǎo píng pàn luàn, ér jǐn rù zhū bì xìng míng, jiāng bīn děng nǎi wú yán.
帝時已親征,自稱「威武大將軍」,率京邊驍卒數萬南下。命安邊伯許泰為副將軍,偕提督軍務太監張忠、平賊將軍左都督劉暉將京軍數千,溯江而上,抵南昌。諸嬖倖故與宸濠通,守仁初上宸濠反書,因言:「覬覦者非特一寧王,請黜奸諛以回天下豪傑心。」諸嬖倖皆恨。宸濠既平,則相與媢功。且懼守仁見天子發其罪,競為蜚語,謂守仁先與通謀,慮事不成,乃起兵。又欲令縱宸濠湖中,待帝自擒。守仁乘忠、泰未至,先俘宸濠,發南昌。忠、泰以威武大將軍檄邀之廣信。守仁不與,間道趨玉山,上書請獻俘,止帝南征。帝不許。至錢唐遇太監張永。永提督贊畫機密軍務,在忠、泰輩上,而故與楊一清善,除劉瑾,天下稱之。守仁夜見永,頌其賢,因極言江西困敝,不堪六師擾。永深然之,曰:「永此來,為調護聖躬,非邀功也。公大勛,永知之,但事不可直情耳。」守仁乃以宸濠付永,而身至京口,欲朝行在。聞巡撫江西命,乃還南昌。忠、泰已先至,恨失宸濠。故縱京軍犯守仁,或呼名嫚罵。守仁不為動,撫之愈厚。病予藥,死予棺,遭喪於道,必停車慰問良久始去。京軍謂「王都堂愛我」,無復犯者。忠、泰言:「寧府富厚甲天下,今所蓄安在?」守仁曰:「宸濠異時盡以輸京師要人,約內應,籍可按也。」忠、泰故嘗納宸濠賄者,氣懾不敢復言。已,輕守仁文士,強之射。徐起,三發三中。京軍皆歡呼,忠、泰益沮。會冬至,守仁命居民巷祭,已,上冢哭。時新喪亂,悲號震野。京軍離家久,聞之無不泣下思歸者。忠、泰不得已班師。比見帝,與紀功給事中祝續、御史章綸讒毀百端,獨永時時左右之。忠揚言帝前曰:「守仁必反,試召之,必不至。」忠、泰屢矯旨召守仁。守仁得永密信,不赴。及是知出帝意,立馳至。忠、泰計沮,不令見帝。守仁乃入九華山,日晏坐僧寺。帝覘知之,曰:「王守仁學道人,聞召即至,何謂反?」乃遣還鎮,令更上捷音。守仁乃易前奏,言「奉威武大將軍方略討平叛亂」,而盡入諸嬖倖名,江彬等乃無言。
dāng shì shí, chán xié gòu shān, huò biàn pǒ cè, wēi shǒu rén, dōng nán shì jǐ dài. shì zōng shēn zhì zhī. fǔ jí wèi, qù zhào rù cháo shòu fēng. ér dà xué shì yáng tíng hé yǔ wáng qióng bù xiāng néng. shǒu rén qián hòu píng zéi, lǜ guī gōng qióng, tíng hé bù xǐ, dà chén yì duō jì qí gōng. huì yǒu yán guó āi wèi bì, bù yí jǔ yàn xíng shǎng zhě, yīn bài shǒu rén nán jīng bīng bù shàng shū. shǒu rén bù fù, qǐng guī shěng. yǐ, lùn gōng fēng tè jìn guāng lù dài fū zhù guó xīn jiàn bó, shì xí, suì lù yī qiān dàn. rán bù yǔ tiě quàn, suì lù yì bù gěi. zhū tóng shì yǒu gōng zhě, wéi jí ān shǒu wǔ wén dìng zhì dà guān, dāng shàng shǎng. qí tā jiē míng shì qiān, ér yīn chù zhī, fèi chì wú cún zhě. shǒu rén fèn shén. shí yǐ dīng fù yōu, lǚ shū cí jué, qǐ lù zhū chén gōng, xián bào qǐn. miǎn sàng, yì bù zhào. jiǔ zhī, suǒ shàn xí shū jí mén rén fāng xiàn fū huáng wǎn yǐ yì lǐ de xìng, yán yú zhāng cōng guì è, jiāng zhào yòng, ér fèi hóng gù xián shǒu rén, fù jǔ zhī. lǚ tuī bīng bù shàng shū, sān biān zǒng dū, tí dū tuán yíng, jiē fú guǒ yòng.
當是時,讒邪構煽,禍變叵測,微守仁,東南事幾殆。世宗深知之。甫即位,趣召入朝受封。而大學士楊廷和與王瓊不相能。守仁前後平賊,率歸功瓊,廷和不喜,大臣亦多忌其功。會有言國哀未畢,不宜舉宴行賞者,因拜守仁南京兵部尚書。守仁不赴,請歸省。已,論功封特進光祿大夫、柱國、新建伯,世襲,歲祿一千石。然不予鐵券,歲祿亦不給。諸同事有功者,惟吉安守伍文定至大官,當上賞。其他皆名示遷,而陰絀之,廢斥無存者。守仁憤甚。時已丁父憂,屢疏辭爵,乞錄諸臣功,咸報寢。免喪,亦不召。久之,所善席書及門人方獻夫、黃綰以議禮得幸,言於張璁、桂萼,將召用,而費宏故銜守仁,復沮之。屢推兵部尚書,三邊總督,提督團營,皆弗果用。
jiā jìng liù nián, sī ēn tián zhōu tǔ qiú lú sū wáng shòu fǎn. zǒng dū yáo mò bù néng dìng, nǎi zhào shǒu rén yǐ yuán guān jiān zuǒ dōu yù shǐ, zǒng dū liǎng guǎng jiān xún fǔ. wǎn yīn shàng shū sòng shǒu rén gōng, qǐng cì tiě quàn suì lù, bìng xù tǎo zéi zhū chén, dì xián bào kě. shǒu rén zài dào, shū chén yòng bīng zhī fēi, qiě yán: sī ēn wèi shè liú guān, tǔ qiú suì chū bīng sān qiān, tīng guān zhēng diào. jì shè liú guān, wǒ fǎn suì qiǎn bīng shù qiān fáng shù. shì liú guān zhī shè, wú yì kě zhī. qiě tián zhōu lín jiāo zhǐ, shēn shān jué gǔ, xī yáo tóng pán jù, bì réng shè tǔ guān, sī kě jí qí bīng lì wèi píng bì. ruò gǎi tǔ wèi liú, zé biān bǐ zhī huàn, wǒ zì dāng zhī, hòu bì yǒu huǐ. zhāng xià bīng bù, shàng shū wáng shí zhōng tiáo qí bù hé zhě wǔ, dì lìng shǒu rén gèng yì. shí èr yuè, shǒu rén dǐ xún zhōu, huì xún àn yù shǐ shí jīn dìng jì zhāo fǔ. xī sàn qiǎn zhū jūn, liú yǒng shùn bǎo jìng tǔ bīng shù qiān, jiě jiǎ xiū xī. sū shòu chū qiú fǔ bù dé, wén shǒu rén zhì yì jù, zhì shì zé dà xǐ. shǒu rén fù nán níng, èr rén qiǎn shǐ qǐ xiáng, shǒu rén lìng yì jūn mén. èr rén qiè yì yuē: wáng gōng sù duō zhà, kǒng dài wǒ. chén bīng rù jiàn. shǒu rén shù èr rén zuì, zhàng ér shì zhī. qīn rù yíng, fǔ qí zhòng qī wàn. zòu wén yú cháo, chén yòng bīng shí hài, zhāo fǔ shí shàn. yīn qǐng fù shè liú guān, liàng gē tián zhōu dì, bié lì yī zhōu, yǐ cén měng cì zǐ bāng xiāng wèi lì mù, shǔ zhōu shì, qí yǒu gōng zhuó zhī zhōu. ér yú tián zhōu zhì shí jiǔ xún jiǎn sī, yǐ sū shòu děng rèn zhī, bìng shòu yuē shù yú liú guān zhī fǔ. dì jiē cóng zhī. duàn téng xiá yáo zéi, shàng lián bā zhài, xià tōng xiān tái huā xiāng zhū dòng mán, pán gèn sān bǎi yú lǐ, jùn yì lí hài zhě shù shí nián. shǒu rén yù tǎo zhī, gù liú nán níng. bà hú guǎng bīng, shì bù zài yòng. cì zéi bù bèi, jìn pò niú cháng liù sì děng shí yú zhài, xiá zéi xī píng. suì xún héng shí jiāng ér xià, gōng kè xiān tái huā xiāng bái zhú gǔ táo luó fèng zhū zéi. lìng bù zhèng shǐ lín fù lǜ sū shòu bīng zhí dǐ bā zhài, pò shí mén, fù jiāng shěn xī yí yāo zhǎn yì zéi, jǐn píng bā zhài.
嘉靖六年,思恩、田州土酋盧蘇、王受反。總督姚鏌不能定,乃詔守仁以原官兼左都御史,總督兩廣兼巡撫。綰因上書訟守仁功,請賜鐵券、歲祿,並敘討賊諸臣,帝咸報可。守仁在道,疏陳用兵之非,且言:「思恩未設流官,土酋歲出兵三千,聽官徵調。既設流官,我反歲遣兵數千防戍。是流官之設,無益可知。且田州鄰交阯,深山絕谷,悉瑤、僮盤據,必仍設土官,斯可藉其兵力為屏蔽。若改土為流,則邊鄙之患,我自當之,後必有悔。」章下兵部,尚書王時中條其不合者五,帝令守仁更議。十二月,守仁抵潯州,會巡按御史石金定計招撫。悉散遣諸軍,留永順、保靖土兵數千,解甲休息。蘇、受初求撫不得,聞守仁至益懼,至是則大喜。守仁赴南寧,二人遣使乞降,守仁令詣軍門。二人竊議曰:「王公素多詐,恐紿我。」陳兵入見。守仁數二人罪,杖而釋之。親入營,撫其眾七萬。奏聞於朝,陳用兵十害,招撫十善。因請復設流官,量割田州地,別立一州,以岑猛次子邦相為吏目,署州事,俟有功擢知州。而于田州置十九巡檢司,以蘇、受等任之,並受約束於流官知府。帝皆從之。斷藤峽瑤賊,上連八寨,下通仙台、花相諸洞蠻,盤亘三百餘里,郡邑罹害者數十年。守仁欲討之,故留南寧。罷湖廣兵,示不再用。伺賊不備,進破牛腸、六寺等十餘寨,峽賊悉平。遂循橫石江而下,攻克仙台、花相、白竹、古陶、羅鳳諸賊。令布政使林富率蘇、受兵直抵八寨,破石門,副將沈希儀邀斬軼賊,盡平八寨。
shǐ, dì yǐ sū shòu zhī fǔ, qiǎn xíng rén fèng xǐ shū jiǎng yù. jí zòu duàn téng xiá jié, zé yǐ shǒu zhào wèn gé chén yáng yī qīng děng, wèi shǒu rén zì kuā dà, qiě jí qí shēng píng xué shù. yī qīng děng bù zhī suǒ duì. shǒu rén zhī qǐ yóu cōng è jiàn, è gù bù shàn shǒu rén, yǐ cōng qiáng zhī. hòu è zhǎng lì bù, cōng rù nèi gé, jī bù xiāng xià. è bào guì xǐ gōng míng, fēng shǒu rén qǔ jiāo zhǐ, shǒu rén cí bù yīng. yī qīng yǎ zhī shǒu rén, ér huáng wǎn cháng shàng shū yù lìng shǒu rén rù fǔ, huǐ yī qīng, yī qīng yì bù néng wú yí hàn. è suì xiǎn dǐ shǒu rén zhēng fǔ jiāo shī, shǎng gé bù xíng. xiàn fū jí huò tāo bù píng, shàng shū zhēng zhī, yán: zhū yáo wèi huàn jī nián, chū cháng yòng bīng shù shí wàn, jǐn dé yī tián zhōu, xuán fù zhào kòu. shǒu rén piàn yán chí yù, sī tián qǐ shǒu. zhì bā zhài duàn téng xiá zéi, zǔ shēn yán jué gāng, guó chū yǐ lái wèi yǒu qīng yì jiǎo zhě, jīn yī jǔ dàng píng, ruò lā kū xiǔ. yì zhě nǎi yán shǒu rén shòu mìng zhēng sī tián, bù shòu mìng zhēng bā zhài. fū dài fū chū jiāng, yǒu kě yǐ ān guó jiā, lì shè jì, zhuān zhī kě yě, kuàng shǒu rén gù chéng zhào dé pián yí cóng shì zhě hū? shǒu rén tǎo píng pàn fān, jì zhě wū yǐ chū tóng zéi móu, yòu wū qí niǎn zài jīn bó. dāng shí dà chén yáng tíng hé qiáo yǔ shì chéng qí shì, zhì jīn wèi bái. fū zhōng rú shǒu rén, yǒu gōng rú shǒu rén, yī qū yú jiāng xī, zài qū yú liǎng guǎng. chén kǒng láo chén huī xīn, jiāng shì jiě tǐ, hòu cǐ jiāng yǔ yǒu shì, shuí fù wèi bì xià rèn zhī! dì bào wén ér yǐ.
始,帝以蘇、受之撫,遣行人奉璽書獎諭。及奏斷藤峽捷,則以手詔問閣臣楊一清等,謂守仁自誇大,且及其生平學術。一清等不知所對。守仁之起由璁、萼薦,萼故不善守仁,以璁強之。後萼長吏部,璁入內閣,積不相下。萼暴貴喜功名,風守仁取交阯,守仁辭不應。一清雅知守仁,而黃綰嘗上疏欲令守仁入輔,毀一清,一清亦不能無移憾。萼遂顯詆守仁征撫交失,賞格不行。獻夫及霍韜不平,上疏爭之,言:「諸瑤為患積年,初嘗用兵數十萬,僅得一田州,旋復召寇。守仁片言馳諭,思、田稽首。至八寨、斷藤峽賊,阻深岩絕岡,國初以來未有輕議剿者,今一舉蕩平,若拉枯朽。議者乃言守仁受命征思、田,不受命征八寨。夫大夫出疆,有可以安國家,利社稷,專之可也,況守仁固承詔得便宜從事者乎?守仁討平叛藩,忌者誣以初同賊謀,又誣其輦載金帛。當時大臣楊廷和、喬宇飾成其事,至今未白。夫忠如守仁,有功如守仁,一屈於江西,再屈於兩廣。臣恐勞臣灰心,將士解體,後此疆圉有事,誰復為陛下任之!」帝報聞而已。
shǒu rén yǐ bìng shén, shū qǐ hái gǔ, jǔ yún yáng xún fǔ lín fù zì dài, bù qí mìng jìng guī. xíng zhì nán ān zú, nián wǔ shí qī. sàng guò jiāng xī, jūn mín wú bù gǎo sù kū sòng zhě.
守仁已病甚,疏乞骸骨,舉鄖陽巡撫林富自代,不俟命竟歸。行至南安卒,年五十七。喪過江西,軍民無不縞素哭送者。
shǒu rén tiān zī yì mǐn. nián shí qī yè shàng ráo lóu liàng, yǔ lùn zhū zǐ gé wù dà zhǐ. hái jiā, rì duān zuò, jiǎng dú wǔ jīng, bù gǒu yán xiào. yóu jiǔ huá guī, zhú shì yáng míng dòng zhōng. fàn làn èr shì xué, shù nián wú suǒ de. zhé lóng chǎng, qióng huāng wú shū, rì yì jiù wén. hū wù gé wù zhì zhī, dāng zì qiú zhū xīn, bù dāng qiú zhū shì wù, kuì rán yuē: dào zài shì yǐ. suì dǔ xìn bù yí. qí wèi jiào, zhuān yǐ zhì liáng zhī wèi zhǔ. wèi sòng zhōu chéng èr zi hòu, wéi xiàng shān lù shì jiǎn yì zhí jié, yǒu yǐ jiē mèng shì zhī chuán. ér zhū zǐ jí zhù huò wèn zhī lèi, nǎi zhōng nián wèi dìng zhī shuō. xué zhě xī rán cóng zhī, shì suì yǒu yáng míng xué yún.
守仁天姿異敏。年十七謁上饒婁諒,與論朱子格物大指。還家,日端坐,講讀《五經》,不苟言笑。游九華歸,築室陽明洞中。泛濫二氏學,數年無所得。謫龍場,窮荒無書,日繹舊聞。忽悟格物致知,當自求諸心,不當求諸事物,喟然曰:「道在是矣。」遂篤信不疑。其為教,專以致良知為主。謂宋周、程二子後,惟象山陸氏簡易直捷,有以接孟氏之傳。而朱子《集注》、《或問》之類,乃中年未定之說。學者翕然從之,世遂有「陽明學」雲。
shǒu rén jì zú, guì è zòu qí shàn lí zhí shǒu. dì dà nù, xià tíng chén yì. è děng yán: shǒu rén shì bù shī gǔ, yán bù chēng shī. yù lì yì yǐ wèi gāo, zé fēi zhū xī gé wù zhì zhī zhī lùn zhī zhòng lùn zhī bù yǔ, zé wèi zhū xī wǎn nián dìng lùn zhī shū. hào zhào mén tú, hù xiāng chàng hé. cái měi zhě lè qí rèn yì, yōng bǐ zhě jiè qí xū shēng. chuán xí zhuǎn é, bèi miù mí shén. dàn tǎo bǔ fàn zéi, qín huò pàn fān, gōng yǒu zú lù, yí miǎn zhuī duó bó jué yǐ zhāng dà xìn, jìn xié shuō yǐ zhèng rén xīn. dì nǎi xià zhào tíng shì xí, xù diǎn jù bù xíng.
守仁既卒,桂萼奏其擅離職守。帝大怒,下廷臣議。萼等言:「守仁事不師古,言不稱師。欲立異以為高,則非朱熹格物致知之論;知眾論之不予,則為朱熹晚年定論之書。號召門徒,互相倡和。才美者樂其任意,庸鄙者借其虛聲。傳習轉訛,背謬彌甚。但討捕軬賊,擒獲叛藩,功有足錄,宜免追奪伯爵以章大信,禁邪說以正人心。」帝乃下詔停世襲,恤典俱不行。
lóng qìng chū, tíng chén duō sòng qí gōng. zhào zèng xīn jiàn hóu, shì wén chéng. èr nián yǔ shì xí bó jué. jì yòu yǒu qǐng yǐ shǒu rén yǔ xuē xuān chén xiàn zhāng tóng cóng sì wén miào zhě. dì dú yǔn lǐ chén yì, yǐ xuān pèi. jí wàn lì shí èr nián, yù shǐ zhān shì jiǎng shēn qián qǐng. dà xué shì shēn shí xíng děng yán: shǒu rén yán zhì zhī chū dà xué, liáng zhī chū mèng zǐ. chén xiàn zhāng zhǔ jìng, yán sòng rú zhōu dūn yí chéng hào. qiě xiào yǒu chū chù rú xiàn zhāng, qì jié wén zhāng gōng yè rú shǒu rén, bù kě wèi chán, chéng yí chóng sì. qiě yán hú jū rén chún xīn dǔ xíng, zhòng lùn suǒ guī, yì yí bìng sì. dì jiē cóng zhī. zhōng míng zhī shì, cóng sì zhě zhǐ shǒu rén děng sì rén.
隆慶初,廷臣多頌其功。詔贈新建侯,諡文成。二年予世襲伯爵。既又有請以守仁與薛瑄、陳獻章同從祀文廟者。帝獨允禮臣議,以瑄配。及萬曆十二年,御史詹事講申前請。大學士申時行等言:「守仁言致知出《大學》,良知出《孟子》。陳獻章主靜,沿宋儒周敦頤、程顥。且孝友出處如獻章,氣節文章功業如守仁,不可謂禪,誠宜崇祀。」且言胡居仁純心篤行,眾論所歸,亦宜並祀。帝皆從之。終明之世,從祀者止守仁等四人。
shǐ shǒu rén wú zi, yù dì zǐ zhèng xiàn wèi hòu. wǎn nián, shēng zǐ zhèng yì, èr suì ér gū. jì zhǎng, xí jǐn yī fù qiān hù. lóng qìng chū, xí xīn jiàn bó. wàn lì wǔ nián zú. zi chéng xūn sì, dū cáo yùn èr shí nián. zi xiān jìn, wú zi, jiāng yǐ dì xiān dá zi yè hóng jì. xiān dá qī yuē: bó wú zi, jué zì chuán wú fū. yóu fù jí zi, jué ān wǎng? xiān jìn nù, yīn yù zú zi yè xún wèi hòu. jí chéng xūn zú, xiān jìn wèi xí sǐ. yè xún zì yǐ fēi dí sì, zhōng dāng guī jué xiān dá, qiě yú qí zhēng, nǎi bàng xiān dá wèi qǐ yǎng, ér bié tuī chéng xūn dì zǐ xiān tōng dāng sì, lǚ zhēng yú cháo, shù shí nián bù jué. chóng zhēn shí, xiān dá zi yè hóng fù yǔ xiān tōng shū biàn. ér yè xún xiōng yè hào shí wèi zǒng dū, suǒ sī jù wǔ yè hào, jìng yǐ xiān tōng sì. yè hóng fèn, chí shū rù jìn mén sù. zì wěn bù shū, zhí xià yù, xún shì. xiān tōng xí bó sì nián, liú zéi xiàn jīng shī, bèi shā.
始守仁無子,育弟子正憲為後。晚年,生子正億,二歲而孤。既長,襲錦衣副千戶。隆慶初,襲新建伯。萬曆五年卒。子承勛嗣,督漕運二十年。子先進,無子,將以弟先達子業弘繼。先達妻曰:「伯無子,爵自傳吾夫。由父及子,爵安往?」先進怒,因育族子業洵為後。及承勛卒,先進未襲死。業洵自以非嫡嗣,終當歸爵先達,且虞其爭,乃謗先達為乞養,而別推承勛弟子先通當嗣,屢爭於朝,數十年不決。崇禎時,先達子業弘復與先通疏辨。而業洵兄業浩時為總督,所司懼忤業浩,竟以先通嗣。業弘憤,持疏入禁門訴。自刎不殊,執下獄,尋釋。先通襲伯四年,流賊陷京師,被殺。
shǒu rén dì zǐ yíng tiān xià, qí yǒu chuán zhě bù fù zài. wéi jì yuán hēng cháng yǔ shǒu rén gòng huàn nán.
守仁弟子盈天下,其有傳者不復載。惟冀元亨嘗與守仁共患難。
jì yuán hēng, zì wéi gān, wǔ líng rén. dǔ xìn shǒu rén xué. jǔ zhèng dé shí yī nián xiāng shì. cóng shǒu rén yú gàn, shǒu rén shǔ yǐ jiào zǐ. chén háo huái bù guǐ, ér wài wù míng gāo, yí shū shǒu rén wèn xué, shǒu rén shǐ yuán hēng wǎng. chén háo yǔ tiāo zhī, yáng bù yù, dú yǔ zhī lùn xué, chén háo mù wèi chī. tā rì jiǎng xī míng, fǎn fù jūn chén yì shén xī. chén háo yì fú, hòu zèng qiǎn zhī, yuán hēng fǎn qí zèng yú guān. yǐ, chén háo bài, zhāng zhōng xǔ tài wū shǒu rén yǔ tōng. jié chén háo, yán wú yǒu. zhōng děng jié bù yǐ, yuē: dú cháng qiǎn jì yuán hēng lùn xué. zhōng děng dà xǐ, bàng yuán hēng, jiā yǐ páo luò, zhōng bù chéng, xiè xì jīng shī zhào yù.
冀元亨,字惟乾,武陵人。篤信守仁學。舉正德十一年鄉試。從守仁於贛,守仁屬以教子。宸濠懷不軌,而外務名高,貽書守仁問學,守仁使元亨往。宸濠語挑之,佯不喻,獨與之論學,宸濠目為痴。他日講《西銘》,反覆君臣義甚悉。宸濠亦服,厚贈遣之,元亨反其贈於官。已,宸濠敗,張忠、許泰誣守仁與通。詰宸濠,言無有。忠等詰不已,曰:「獨嘗遣冀元亨論學。」忠等大喜,搒元亨,加以炮烙,終不承,械繫京師詔獄。
shì zōng sì wèi, yán zhě jiāo bái qí yuān, chū yù wǔ rì zú. yuán hēng zài yù, shàn dài zhū qiú ruò xiōng dì, qiú jiē gǎn qì. qí bèi dǎi yě, suǒ sī xì qí qī lǐ, lǐ wú bù sè, yuē: wú fū zūn shī lè shàn, qǐ tā lǜ zāi! yù zhōng yǔ èr nǚ zhì má xǐ bù chuò. shì qiě bái, shǒu zhě yù chū zhī. yuē: wèi jiàn wú fū, chū ān wǎng? àn chá zhū liáo fù wén qí xián, zhào zhī, cí bù fù. yǐ jiù jiàn, zé qiú fú jiàn, shǒu bù shì má xǐ. wèn qí fū xué, yuē: wú fū zhī xué, bù chū guī mén rèn xí jiān. wén zhě sǒng rán.
世宗嗣位,言者交白其冤,出獄五日卒。元亨在獄,善待諸囚若兄弟,囚皆感泣。其被逮也,所司系其妻李,李無怖色,曰:「吾夫尊師樂善,豈他慮哉!」獄中與二女治麻枲不輟。事且白,守者欲出之。曰:「未見吾夫,出安往?」按察諸僚婦聞其賢,召之,辭不赴。已就見,則囚服見,手不釋麻枲。問其夫學,曰:「吾夫之學,不出閨門衽席間。」聞者悚然。
zàn yuē: wáng shǒu rén shǐ yǐ zhí jié zhe. bǐ rèn jiāng shì, tí ruò zú, cóng zhū shū shēng sǎo jī nián bū kòu, píng dìng niè fān. zhōng míng zhī shì, wén chén yòng bīng zhì shèng, wèi yǒu rú shǒu rén zhě yě. dāng wēi yí zhī jì, shén míng yù dìng, zhì lǜ wú yí, suī yóu tiān zī gāo, qí yì yǒu de yú zhōng zhě yú. jīn qí chuàng huò, biāo yì rú xiān, zú wèi xué zhě jī. shǒu rén cháng wèi hú shì níng shǎo jiǎng xué, shì níng yuē: mǒu hèn gōng duō jiǎng xué ěr. guì è zhī yì suī chū yú mào jì zhī sī, yì liú bì shí rán, gù bù néng yǐ gōng duō wèi huì yǐ.
贊曰:王守仁始以直節著。比任疆事,提弱卒,從諸書生掃積年逋寇,平定孽藩。終明之世,文臣用兵制勝,未有如守仁者也。當危疑之際,神明愈定,智慮無遺,雖由天資高,其亦有得於中者歟。矜其創穫,標異儒先,卒為學者譏。守仁嘗謂胡世寧少講學,世寧曰:「某恨公多講學耳。」桂萼之議雖出於媢忌之私,抑流弊實然,固不能以功多為諱矣。