xī zōng
◎熹宗
xī zōng dá tiān chǎn dào dūn xiào dǔ yǒu zhāng wén xiāng wǔ jìng mù zhuāng qín zhé huáng dì, huì yóu xiào, guāng zōng zhǎng zi yě. mǔ xuǎn shì wáng shì. wàn lì sān shí sān nián shí yī yuè, shén zōng yǐ yuán sūn shēng, zhào gào tiān xià.
熹宗達天闡道敦孝篤友章文襄武靖穆莊勤悊皇帝,諱由校,光宗長子也。母選侍王氏。萬曆三十三年十一月,神宗以元孫生,詔告天下。
sì shí bā nián, shén zōng yí zhào huáng zhǎng sūn jí shí cè lì, wèi jí xíng. jiǔ yuè yǐ hài, guāng zōng bēng, yí zhào huáng zhǎng zǐ sì huáng dì wèi. qún chén kū lín bì, qǐng jiàn huáng zhǎng zi yú qǐn mén, fèng zhì wén huá diàn xíng lǐ, hái jū cí qìng gōng. bǐng zǐ, bān yí zhào. shí xuǎn shì lǐ shì jū gān qīng gōng, lì bù shàng shū zhōu jiā mó děng jí yù shǐ zuǒ guāng dòu shū qǐng xuǎn shì yí gōng, yù shǐ wáng ān shùn shū lùn lǐ kě zhuó jìn yào zhī wù, hóng wán yí gōng èr àn zì shì qǐ. jǐ mǎo, xuǎn shì yí rén shòu diàn. gēng chén, jí huáng dì wèi. zhào shè tiān xià, yǐ míng nián wèi tiān qǐ yuán nián. jǐ chǒu, yǐ shì nián bā yuè yǐ hòu chēng tài chāng yuán nián. xīn mǎo, dǎi liáo dōng zǒng bīng guān lǐ rú bǎi. jiǎ wǔ, yīn tài jiān wèi jìn zhōng xiōng jǐn yī wèi qiān hù. fēng rǔ bǎo kè shì wèi fèng shèng fū rén, guān qí zi. dōng shí yuè bǐng wǔ, zàng xiǎn huáng dì xiào duān xiǎn huáng hòu yú dìng líng. wù shēn, liáo dōng xún fǔ dōu yù shǐ yuán yīng tài wèi bīng bù shì láng, jīng lüè liáo dōng, dài xióng tíng bì. xīn yǒu, yù jīng yán. rén xū, lǐ bù shàng shū sūn rú yóu jiān dōng gé dà xué shì, yù jī wù. dīng mǎo, huì luán gōng zāi. shí yī yuè bǐng zǐ, zhuī shì huáng bǐ xiào yuán zhēn huáng hòu, shēng mǔ xiào hé huáng tài hòu. shí èr yuè xīn yǒu, fāng cóng zhé zhì shì.
四十八年,神宗遺詔皇長孫及時冊立,未及行。九月乙亥,光宗崩,遺詔皇長子嗣皇帝位。群臣哭臨畢,請見皇長子於寢門,奉至文華殿行禮,還居慈慶宮。丙子,頒遺詔。時選侍李氏居乾清宮,吏部尚書周嘉謨等及御史左光斗疏請選侍移宮,御史王安舜疏論李可灼進藥之誤,「紅丸」、「移宮」二案自是起。己卯,選侍移仁壽殿。庚辰,即皇帝位。詔赦天下,以明年為天啟元年。己丑,以是年八月以後稱泰昌元年。辛卯,逮遼東總兵官李如柏。甲午,蔭太監魏進忠兄錦衣衛千戶。封乳保客氏為奉聖夫人,官其子。冬十月丙午,葬顯皇帝、孝端顯皇后於定陵。戊申,遼東巡撫都御史袁應泰為兵部侍郎,經略遼東,代熊廷弼。辛酉,御經筵。壬戌,禮部尚書孫如游兼東閣大學士,預機務。丁卯,噦鸞宮災。十一月丙子,追諡皇妣孝元貞皇后,生母孝和皇太后。十二月辛酉,方從哲致仕。
tiān qǐ yuán nián chūn zhēng yuè gēng chén, xiǎng tài miào. rén chén, zhuī shì wǔ wén dìng děng qī shí sān rén. rén yín, yù shǐ wáng xīn yī qǐng bà kè shì xiāng huǒ tǔ tián, wèi jìn zhōng líng gōng xù lù, bù bào. èr yuè jiǎ chén, yán guān qǐng fù dāng cháo kǒu zòu jí zhào duì zhī diǎn, cóng zhī. jǐ wèi, yù jīng yán. rùn yuè yǐ yǒu, yǐ fēng mái yù qún chén xiū shěng. dīng hài, sūn rú yóu zhì shì. bǐng shēn, chú qí tài huáng zi chéng qī shǔ shù jí. wù xū, zhāo hé diàn zāi. sān yuè yǐ mǎo, dà qīng bīng qǔ shěn yáng, zǒng bīng guān yóu shì gōng hè shì xián zhàn sǐ. zǒng bīng guān chén cè tóng zhòng kuí qī jīn zhāng míng shì shuài zhū jiāng yuán liáo, zhàn yú hún hé, jiē bài méi. rén xū, dà qīng bīng qǔ liáo yáng, jīng lüè yuán yīng tài děng sǐ zhī. xún àn yù shǐ zhāng quán bèi zhí, bù qū sǐ. bǐng yín, yù bīng bù: guó jiā wén wǔ bìng yòng, qǐng chéng píng rì jiǔ, shì wǔ biàn bù chì nú lì, zhì lìng háo jié jiě tǐ. jīn biān jiāng duō gù, dà fēng měng shì shēn zhěn zhèn huái, qí lìng yǒu sī yú shān lín cǎo zé jiān shèn xuǎn jiāng cái. dīng mǎo, jīng shī jiè yán. xià sì yuè rén shēn shuò, rì yǒu shí zhī. jiǎ xū, jìn chāo fā jūn jī. bǐng zǐ, liáo dōng xún fǔ qiān dōu yù shǐ xuē guó yòng wèi bīng bù shì láng, jīng lüè liáo dōng. cān yì wáng huà zhēn wèi yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ guǎng níng. wù yín, mù bīng yú tōng zhōu tiān jīn xuān fǔ dà tóng. jiǎ wǔ, mù bīng yú shǎn xī hé nán shān xī zhè jiāng. wù xū, cè huáng hòu zhāng shì. wǔ yuè dīng wèi, guì zhōu hóng miáo píng. jiǎ yín, jìn é yán. xīn yǒu, shǎn xī dōu zhǐ huī chén yú zhí yǐ gù yuán bīng rù yuán, kuì yú lín míng. wèi jǐ, níng xià yuán liáo bīng kuì yú sān hé. liù yuè guǐ yǒu, hé zōng yàn rù gé. bǐng zǐ, zhū guó zuò rù gé. xióng tíng bì wèi bīng bù shàng shū jiān yòu fù dōu yù shǐ, jīng lüè liáo dōng. xīn sì, bīng bù shàng shū wáng xiàng gān zǒng dū jì liáo jūn wù. qiū qī yuè yǐ sì, shěn liú rù gé. bā yuè bǐng zǐ, zhuó cān jiāng máo wén lóng wèi fù zǒng bīng, zhù shī zhèn jiāng chéng. wù zǐ, háng zhōu dà huǒ, zhào tíng qiáng zào. guǐ sì, tíng xíng. jiǔ yuè rén yín, zàng zhēn huáng dì yú qìng líng. yǐ mǎo, yǒng níng xuān fǔ shǐ shē chóng míng fǎn, shā xún fǔ xú kě qiú, jù zhòng qìng, fēn bīng xiàn hé jiāng nà xī lú zhōu. dīng mǎo, xiàn xìng wén, zhī xiàn zhāng zhèn dé sǐ zhī. dōng shí yuè wù chén, yù shǐ zhōu zōng jiàn qǐng chū kè shì yú wài, bù tīng. gěi shì zhōng ní sī huī zhū qīn xiāng děng xiāng jì yán, jiē zhé wài rèn. bǐng zǐ, shǐ jì xié rù gé. yǐ yǒu, shē chóng míng wéi chéng dū, bù zhèng shǐ zhū xiè yuán gù shǒu. xún zhuó xiè yuán qiān dōu yù shǐ, xún fǔ sì chuān. shí zhù xuān fǔ shǐ nǚ tǔ guān qín liáng yù qǐ bīng tǎo zéi. rén chén, yè xiàng gāo rù gé. shí èr yuè dīng chǒu, xún fǔ hé nán dōu yù shǐ zhāng wǒ xù wèi bīng bù shì láng, tí dū chuān guì jūn wù. shǎn xī xún fǔ yí zhù hàn zhōng, yún yáng xún fǔ yí zhù yí líng. hú guǎng guān jūn yóu wū xiá qū zhōng fú tǎo zéi. gēng chén, yuán liáo zhè bīng huā yú yù tián. xīn mǎo, yǐ xióng tíng bì wáng huà zhēn lǚ yì zhàn shǒu bù hé, qiǎn shǐ xuān yù. shì nián, ān nán tǔ lǔ fān wū sī cáng rù gòng.
天啟元年春正月庚辰,享太廟。壬辰,追諡伍文定等七十三人。壬寅,御史王心一請罷客氏香火土田,魏進忠陵工敘錄,不報。二月甲辰,言官請復當朝口奏及召對之典,從之。己未,御經筵。閏月乙酉,以風霾諭群臣修省。丁亥,孫如游致仕。丙申,除齊泰、黃子澄戚屬戍籍。戊戌,昭和殿災。三月乙卯,大清兵取瀋陽,總兵官尤世功、賀世賢戰死。總兵官陳策、童仲揆、戚金、張名世帥諸將援遼,戰於渾河,皆敗沒。壬戌,大清兵取遼陽,經略袁應泰等死之。巡按御史張銓被執,不屈死。丙寅,諭兵部:「國家文武並用,頃承平日久,視武弁不啻奴隸,致令豪傑解體。今邊疆多故,大風猛士深軫朕懷,其令有司於山林草澤間慎選將材。」丁卯,京師戒嚴。夏四月壬申朔,日有食之。甲戌,禁抄發軍機。丙子,遼東巡撫僉都御史薛國用為兵部侍郎,經略遼東。參議王化貞為右僉都御史,巡撫廣寧。戊寅,募兵於通州、天津、宣府、大同。甲午,募兵於陝西、河南、山西、浙江。戊戌,冊皇后張氏。五月丁未,貴州紅苗平。甲寅,禁訛言。辛酉,陝西都指揮陳愚直以固原兵入援,潰於臨洺。未幾,寧夏援遼兵潰於三河。六月癸酉,何宗彥入閣。丙子,朱國祚入閣。熊廷弼為兵部尚書兼右副都御史,經略遼東。辛巳,兵部尚書王象乾總督薊、遼軍務。秋七月乙巳,沈飀入閣。八月丙子,擢參將毛文龍為副總兵,駐師鎮江城。戊子,杭州大火,詔停強造。癸巳,停刑。九月壬寅,葬貞皇帝於慶陵。乙卯,永寧宣撫使奢崇明反,殺巡撫徐可求,據重慶,分兵陷合江、納溪、瀘州。丁卯,陷興文,知縣張振德死之。冬十月戊辰,御史周宗建請出客氏於外,不聽。給事中倪思輝、朱欽相等相繼言,皆謫外任。丙子,史繼偕入閣。乙酉,奢崇明圍成都,布政使朱燮元固守。尋擢燮元僉都御史,巡撫四川。石砫宣撫使女土官秦良玉起兵討賊。壬辰,葉向高入閣。十二月丁丑,巡撫河南都御史張我續為兵部侍郎,提督川、貴軍務。陝西巡撫移駐漢中,鄖陽巡撫移駐夷陵。湖廣官軍由巫峽趨忠、涪討賊。庚辰,援遼浙兵嘩於玉田。辛卯,以熊廷弼、王化貞屢議戰守不合,遣使宣諭。是年,安南、土魯番、烏斯藏入貢。
èr nián chūn zhēng yuè dīng wèi, yán suī zǒng bīng guān dù wén huàn sì chuān zǒng bīng guān yáng yù mào tǎo yǒng níng zéi. dīng sì, dà qīng bīng qǔ xī píng bǎo, fù jiāng luó yī guì sǐ zhī. zhèn wǔ yíng zǒng bīng guān liú qú qí bǐng zhōng nì zhàn yú píng yáng qiáo, bài méi. wáng huà zhēn zǒu lǘ yáng, yǔ xióng tíng bì děng jù rù guān. cān zhèng gāo bāng zuǒ liú sōng shān, sǐ zhī. rén xū, zhèn shān dōng liú xǐ liáo mín. guǐ hài, bīng bù shàng shū zhāng hè míng shì shī liáo dōng. yǐ chǒu, jīng shī jiè yán. hé tào bù fàn yán suī. yǒng níng zéi jiāng luó gān xiàng yuē jiàng, yǔ guān jūn gòng jī zéi, chéng dū wéi jiě. èr yuè guǐ yǒu, shuǐ xī tǔ tóng zhī ān bāng yàn fǎn, xiàn bì jié ān shùn píng bà zhān yì lóng lǐ, suì wéi guì yáng, xún fǔ dōu yù shǐ lǐ yùn xún àn yù shǐ shǐ yǒng ān gù shǒu. wù yín, miǎn tiān xià dài zhēng qián liáng èr nián jí běi jī jiā pài. lǐ bù yòu shì láng sūn chéng zōng wèi bīng bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì, yù jī wù. jǐ chǒu, sūn chéng zōng jiān lǐ bīng bù shì. sān yuè dīng yǒu shuò, liú yī jing zhì shì. jiǎ chén, yáng wǔ hòu xuē lián guǎn lǐ mù bīng. bīng bù shì láng wáng zài jìn wèi shàng shū jiān yòu fù dōu yù shǐ, jīng lüè liáo jì tiān jīn dēng lái jūn wù. jiǎ yín, cì wén zhèn mèng děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. dīng sì, chì hú guǎng yún nán guǎng xī guān jūn yuán guì zhōu. shì chūn, jǔ nèi cāo. xià sì yuè jiǎ shēn, jīng shī hàn. wǔ yuè wù xū, fù zhāng jū zhèng yuán guān. jǐ hài, lù fāng xiào rú yí sì, xún yǔ jì zàng jí shì. bǐng wǔ, shān dōng bái lián zéi xú hóng rú fǎn, xiàn yùn chéng. guǐ hài, qín liáng yù dù wén huàn pò zéi yú fú tú guān, guān jūn hé wéi zhòng qìng, fù zhī. liù yuè wù chén, xú hóng rú xiàn zōu xiàn téng xiàn, téng xiàn zhī xiàn jī wén yìn sǐ zhī. jiā máo wén lóng wèi zǒng bīng guān. guì zhōu zǒng bīng guān zhāng yàn fāng wèi píng mán zǒng bīng guān, cóng xún fǔ dōu yù shǐ wáng sān shàn tǎo shuǐ xī zéi. jǐ sì, qián zǒng bīng guān yáng zhào jī yóu jī chén jiǔ dé shuài bīng tǎo shān dōng zéi. qiū qī yuè jiǎ chén, sōng pān fù shǐ lǐ zhōng chén yuē zǒng bīng guān yáng yù mào móu fù yǒng níng, bù kè, jiē sǐ zhī. zéi gōng dà bà, yóu jī gōng wàn lù zhàn sǐ, suì xiàn zūn yì. guǐ chǒu, shěn liú zhì shì. yǐ mǎo, shén zōng shén zhǔ fù tài miào. gēng shēn, yuán qián bīng kuì yú xīn tiān. guǐ hài, wǔ yì zéi yú hóng zhì zuò luàn, xún fú zhū. bā yuè gēng chén, sūn chéng zōng yǐ yuán guān dū lǐ shān hǎi guān jí jì liáo tiān jīn dēng lái jūn wù. jiǔ yuè jiǎ wǔ shuò, guāng zōng shén zhǔ fù tài miào. rén yín, yù shǐ féng yīng qǐng shè zhōu xiàn bīng, àn mǔ gōng xiǎng, cóng zhī. yǐ mǎo, fēng huáng dì yóu jiǎn wèi xìn wáng. tíng xíng. dōng shí yuè xīn wèi, shuǐ xī zéi fàn yún nán, guān jūn jī bài zhī. xīn sì, guān jūn fù zōu xiàn, qín xú hóng rú děng, shān dōng zéi píng. rén wǔ, zǒng bīng guān lǔ qīn dài dù wén huàn wèi zǒng lǐ, yuán guì zhōu. shí yī yuè guǐ chǒu, zhū xiè yuán zǒng dū sì chuān jūn wù. shí èr yuè jǐ sì, wáng sān shàn fù zǒng bīng liú chāo bài zéi yú lóng lǐ, guì yáng wéi jiě. shì nián, xiān luó rù gòng.
二年春正月丁未,延綏總兵官杜文煥、四川總兵官楊愈懋討永寧賊。丁巳,大清兵取西平堡,副將羅一貴死之。鎮武營總兵官劉渠、祁秉忠逆戰於平陽橋,敗沒。王化貞走閭陽,與熊廷弼等俱入關。參政高邦佐留松山,死之。壬戌,振山東流徙遼民。癸亥,兵部尚書張鶴鳴視師遼東。乙丑,京師戒嚴。河套部犯延綏。永寧賊將羅乾象約降,與官軍共擊賊,成都圍解。二月癸酉,水西土同知安邦彥反,陷畢節、安順、平壩、霑益、龍里,遂圍貴陽,巡撫都御史李枟、巡按御史史永安固守。戊寅,免天下帶徵錢糧二年及北畿加派。禮部右侍郎孫承宗為兵部尚書兼東閣大學士,預機務。己丑,孫承宗兼理兵部事。三月丁酉朔,劉一燝致仕。甲辰,陽武侯薛濂管理募兵。兵部侍郎王在晉為尚書兼右副都御史,經略遼、薊、天津、登、萊軍務。甲寅,賜文震孟等進士及第、出身有差。丁巳,敕湖廣、雲南、廣西官軍援貴州。是春,舉內操。夏四月甲申,京師旱。五月戊戌,復張居正原官。己亥,錄方孝孺遺嗣,尋予祭葬及諡。丙午,山東白蓮賊徐鴻儒反,陷鄆城。癸亥,秦良玉、杜文煥破賊於佛圖關,官軍合圍重慶,復之。六月戊辰,徐鴻儒陷鄒縣、滕縣,滕縣知縣姬文胤死之。加毛文龍為總兵官。貴州總兵官張彥芳為平蠻總兵官,從巡撫都御史王三善討水西賊。己巳,前總兵官楊肇基、游擊陳九德帥兵討山東賊。秋七月甲辰,松潘副使李忠臣約總兵官楊愈懋謀復永寧,不克,皆死之。賊攻大壩,游擊龔萬祿戰死,遂陷遵義。癸丑,沈飀致仕。乙卯,神宗神主祔太廟。庚申,援黔兵潰於新添。癸亥,武邑賊於弘志作亂,尋伏誅。八月庚辰,孫承宗以原官督理山海關及薊、遼、天津、登、萊軍務。九月甲午朔,光宗神主祔太廟。壬寅,御史馮英請設州縣兵,按畝供餉,從之。乙卯,封皇弟由檢為信王。停刑。冬十月辛未,水西賊犯雲南,官軍擊敗之。辛巳,官軍復鄒縣,擒徐鴻儒等,山東賊平。壬午,總兵官魯欽代杜文煥為總理,援貴州。十一月癸丑,朱燮元總督四川軍務。十二月己巳,王三善、副總兵劉超敗賊於龍里,貴陽圍解。是年,暹羅入貢。
sān nián chūn zhēng yuè jǐ yǒu, lǐ bù shì láng zhū guó zhēn, shàng shū gù bǐng qiān, shì láng zhū yán xǐ wèi guǎng wēi, jù lǐ bù shàng shū dōng gé dà xué shì, yù jī wù. yǐ mǎo, hóng yí jù péng hú. guì zhōu guān jūn sān lù jìn tǎo shuǐ xī, fù zǒng bīng liú chāo bài jī yú lù guǎng hé. èr yuè yǐ yǒu, zèng xù zōu xiàn sǐ nán bó shì mèng chéng guāng jí mǔ kǒng shì, zi hóng lüè. shì yuè, tíng nán jīng jìn xiān. sān yuè guǐ mǎo, cháo xiān fèi qí zhǔ lǐ hún. shì chūn, zhèn shān dōng bèi bīng zhōu xiàn. xià sì yuè gēng shēn shuò, jīng shī dì zhèn. jǐ sì, zhū guó zuò zhì shì. wǔ yuè xīn chǒu, sì chuān guān jūn bài zéi yú yǒng níng, shē chóng míng zǒu hóng yá. qiū qī yuè xīn mǎo, nán jīng dà nèi zāi. rén chén, shē chóng míng zǒu lóng chǎng, yǔ ān bāng yàn hé. dīng yǒu, ān nán kòu guǎng xī, xún fǔ dōu yù shǐ hé shì jìn yù què zhī. jǐ hài, shǐ jì xié zhì shì. jiǔ yuè guǐ sì, gěi shì zhōng chén liáng xùn shū chén fáng wēi sì shì, xià zhèn fǔ sī yù. dōng shí yuè yǐ hài, jīng shī dì zhèn. dīng chǒu, tíng xíng. rùn yuè rén yín, yǐ huáng zǐ shēng, zhào shè tiān xià. shì yuè, wáng sān shàn jiǎo shuǐ xī, lǚ pò zéi, zhì dà fāng. shí yī yuè dīng sì shuò, sì tiān yú nán jiāo. shí èr yuè guǐ sì, fēng lǐ zōng wèi cháo xiān guó wáng. wù xū, jīng shī dì zhèn. gēng xū, wèi zhōng xián zǒng dū dōng chǎng. shì nián, xiān luó liú qiú rù gòng.
三年春正月己酉,禮部侍郎朱國禎,尚書顧秉謙,侍郎朱延禧、魏廣微,俱禮部尚書東閣大學士,預機務。乙卯,紅夷據澎湖。貴州官軍三路進討水西,副總兵劉超敗績於陸廣河。二月乙酉,贈恤鄒縣死難博士孟承光及母孔氏,子弘略。是月,停南京進鮮。三月癸卯,朝鮮廢其主李琿。是春,振山東被兵州縣。夏四月庚申朔,京師地震。己巳,朱國祚致仕。五月辛丑,四川官軍敗賊於永寧,奢崇明走紅崖。秋七月辛卯,南京大內災。壬辰,奢崇明走龍場,與安邦彥合。丁酉,安南寇廣西,巡撫都御史何士晉御卻之。己亥,史繼偕致仕。九月癸巳,給事中陳良訓疏陳防微四事,下鎮撫司獄。冬十月乙亥,京師地震。丁丑,停刑。閏月壬寅,以皇子生,詔赦天下。是月,王三善剿水西,屢破賊,至大方。十一月丁巳朔,祀天於南郊。十二月癸巳,封李倧為朝鮮國王。戊戌,京師地震。庚戌,魏忠賢總督東廠。是年,暹羅、琉球入貢。
sì nián chūn zhēng yuè bǐng chén shuò, zhǎng xìng mín wú yě qiáo shā zhī xiàn shí yǒu héng zhǔ bù xú kě xíng, xún fú zhū. yǐ chǒu, wáng sān shàn zì dà fāng xuán shī yù fú, bèi zhí sǐ zhī, zhū guān jiāng jiē sǐ. gēng wǔ, hé zōng yàn zú. èr yuè dīng yǒu, jì zhōu yǒng píng shān hǎi guān dì zhèn, huài chéng guō lú shě. jiǎ yín, jīng shī dì zhèn, gōng diàn dòng yáo yǒu shēng. dì bù yù. sān yuè dīng sì, jí yù. gēng shēn, háng zhōu bīng biàn. shì yuè, jīng shī lǚ dì zhèn. xià wǔ yuè jiǎ yín shuò, fú níng bīng biàn, yǒu sī fǔ dìng zhī. liù yuè guǐ wèi, zuǒ fù dōu yù shǐ yáng lián hé wèi zhōng xián èr shí sì dà zuì, nán běi zhū chén lùn zhōng xián zhě xiāng jì, jiē bù nà. bǐng shēn, dà yǔ báo. zhàng shā gōng bù láng zhōng wàn jing, dǎi zhàng yù shǐ lín rǔ zhù. qiū qī yuè xīn yǒu, yè xiàng gāo zhì shì. guǐ hài, hé jué xú zhōu. zhèn shān dōng jī. dōng shí yuè, xuē lì bù shì láng chén yú tíng fù dōu yù shǐ yáng lián qiān dōu yù shǐ zuǒ guāng dòu jí. shí yī yuè jǐ sì, hán kuàng zhì shì. shì yuè, guì zhōu guān bīng bài zéi yú pǔ dìng, jìn zhì zhī jīn, pò zhī. shí èr yuè xīn sì, dǎi nèi gé zhōng shū wāng wén yán xià zhèn fǔ sī yù. bǐng shēn, zhū guó zhēn zhì shì. guǐ mǎo, nán jīng dì zhèn rú léi. shì yuè, liǎng dāng mín biàn, shā zhī xiàn niú de yòng.
四年春正月丙辰朔,長興民吳野樵殺知縣石有恆、主簿徐可行,尋伏誅。乙丑,王三善自大方旋師遇伏,被執死之,諸官將皆死。庚午,何宗彥卒。二月丁酉,薊州、永平、山海關地震,壞城郭廬舍。甲寅,京師地震,宮殿動搖有聲。帝不豫。三月丁巳,疾愈。庚申,杭州兵變。是月,京師屢地震。夏五月甲寅朔,福寧兵變,有司撫定之。六月癸未,左副都御史楊漣劾魏忠賢二十四大罪,南北諸臣論忠賢者相繼,皆不納。丙申,大雨雹。杖殺工部郎中萬燝,逮杖御史林汝翥。秋七月辛酉,葉向高致仕。癸亥,河決徐州。振山東飢。冬十月,削吏部侍郎陳於廷、副都御史楊漣、僉都御史左光斗籍。十一月己巳,韓爌致仕。是月,貴州官兵敗賊於普定,進至織金,破之。十二月辛巳,逮內閣中書汪文言下鎮撫司獄。丙申,朱國禎致仕。癸卯,南京地震如雷。是月,兩當民變,殺知縣牛得用。
wǔ nián chūn zhēng yuè guǐ hài, dà qīng bīng qǔ lǚ shùn. wù yín, yǐ qìng líng gōng chéng, yǔ wèi zhōng xián děng yīn lài. shì yuè, zǒng lǐ lǔ qīn liú chāo děng zì zhī jīn xuán shī, wèi zéi suǒ xí, zhū yíng bīng kuì. sān yuè jiǎ yín. shì diàn yú xiān shī kǒng zǐ. bǐng yín, cì yú huáng děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. jiǎ xū, zhū xiè yuán zǒng dū yún guì chuān hú guǎng xī jūn wù, tǎo ān bāng yàn. dīng chǒu, yàn wāng wén yán yù, dǎi yáng lián zuǒ guāng dòu yuán huà zhōng wèi dà zhōng zhōu cháo ruì gù dà zhāng, xuē shàng shū zhào nán xīng děng jí. wèi jǐ, lián děng dǎi zhì, xià zhèn fǔ sī yù, xiāng jì sǐ yù zhōng. xià sì yuè jǐ hài, xuē dà xué shì liú yī jing jí. wǔ yuè guǐ hài, gěi shì zhōng yáng suǒ xiū qǐng yǐ tǐng jī hóng wán yí gōng sān àn biān cì chéng shū, cóng zhī. yǐ chǒu, sì dì yú běi jiāo. gēng wǔ, xíng zōng shì xiàn lù fǎ. liù yuè bǐng xū, zhū yán xǐ zhì shì. qiū qī yuè rén xū, huǐ shǒu shàn shū yuàn. rén shēn, hán kuàng xuē jí. jiǎ xū, zhuī lùn wàn lì xīn hài dīng sì guǐ hài sān jīng chá, shàng shū lǐ sān cái gù xiàn chéng děng xuē jí. bā yuè rén wǔ, huǐ tiān xià dōng lín jiǎng xué shū yuàn. xuē shàng shū sūn shèn xíng děng jí. wù zǐ, lǐ bù shàng shū zhōu rú pán jiān dōng gé dà xué shì, shì láng dīng shào shì huáng lì jí wèi lǐ bù shàng shū, shǎo zhān shì féng quán wèi lǐ bù yòu shì láng, bìng jiān dōng gé dà xué shì, yù jī wù. jǐ hài, wèi guǎng wēi bà. rén yín, xióng tíng bì qì shì, chuán shǒu jiǔ biān. jiǔ yuè rén zǐ, liáo dōng fù zǒng bīng lǔ zhī jiǎ bài méi yú liǔ hé. dōng shí yuè jǐ mǎo, bīng bù shàng shū gāo dì jīng lüè liáo jì dēng lái tiān jīn jūn wù. bǐng xū, tíng xíng. gēng yín, sūn chéng zōng zhì shì. bǐng shēn, dǎi zhōng shū shè rén wú huái xián xià zhèn fǔ sī yù, zhàng shā zhī. gēng zǐ, yǐ huáng zǐ shēng, zhào shè tiān xià. shí yī yuè rén zǐ, zhōu rú pán zhì shì. shí èr yuè yǐ yǒu, bǎng dōng lín dǎng rén xìng míng, bān shì tiān xià. wù zǐ, shù qián shàng shū zhào nán xīng. shì nián, liú qiú wū sī cáng rù gòng.
五年春正月癸亥,大清兵取旅順。戊寅,以慶陵工成,予魏忠賢等蔭賚。是月,總理魯欽、劉超等自織金旋師,為賊所襲,諸營兵潰。三月甲寅。釋奠於先師孔子。丙寅,賜余煌等進士及第、出身有差。甲戌,朱燮元總督雲、貴、川、湖、廣西軍務,討安邦彥。丁丑,讞汪文言獄,逮楊漣、左光斗、袁化中、魏大中、周朝瑞、顧大章,削尚書趙南星等籍。未幾,漣等逮至,下鎮撫司獄,相繼死獄中。夏四月己亥,削大學士劉一燝籍。五月癸亥,給事中楊所修請以「梃擊」、「紅丸」、「移宮」三案編次成書,從之。乙丑,祀地於北郊。庚午,行宗室限錄法。六月丙戌,朱延禧致仕。秋七月壬戌,毀首善書院。壬申,韓爌削籍。甲戌,追論萬曆辛亥、丁巳、癸亥三京察,尚書李三才、顧憲成等削籍。八月壬午,毀天下東林講學書院。削尚書孫慎行等籍。戊子,禮部尚書周如磐兼東閣大學士,侍郎丁紹軾、黃立極為禮部尚書,少詹事馮銓為禮部右侍郎,併兼東閣大學士,預機務。己亥,魏廣微罷。壬寅,熊廷弼棄市,傳首九邊。九月壬子,遼東副總兵魯之甲敗沒於柳河。冬十月己卯,兵部尚書高第經略遼、薊、登、萊、天津軍務。丙戌,停刑。庚寅,孫承宗致仕。丙申,逮中書舍人吳懷賢下鎮撫司獄,杖殺之。庚子,以皇子生,詔赦天下。十一月壬子,周如磐致仕。十二月乙酉,榜東林黨人姓名,頒示天下。戊子,戍前尚書趙南星。是年,琉球、烏斯藏入貢。
liù nián chūn zhēng yuè wù wǔ, xiū sān cháo yào diǎn. dīng mǎo, dà qīng bīng wéi níng yuǎn, zǒng bīng guān mǎn guì níng qián dào cān zhèng yuán chóng huàn gù shǒu. jǐ sì, wéi jiě. èr yuè yǐ hài, yuán chóng huàn wèi qiān dōu yù shǐ, zhuān lǐ jūn wù, réng zhù níng yuǎn. wù xū, yǐ sū háng zhī zào tài jiān lǐ shí zòu, dǎi qián yīng tiān xún fǔ zhōu qǐ yuán, lì bù zhǔ shì zhōu shùn chāng, zuǒ dōu yù shǐ gāo pān lóng, yù dé móu chāng qī, yù shǐ lǐ yīng shēng zhōu zōng jiàn huáng zūn sù. pān lóng fù shuǐ sǐ, qǐ yuán děng xià zhèn fǔ sī yù, xiāng jì sǐ yù zhōng. jǐ hài. jì rì yú dōng jiāo. sān yuè dīng wèi, shè gè biān zhèn jiān jūn nèi chén. tài jiān liú yīng kūn zhèn shǒu shān hǎi guān, dà xué shì dīng shào shì bīng bù shàng shū wáng yǒng guāng děng lǚ jiàn bù tīng. lùn níng yuǎn jiě wéi gōng, fēng wèi zhōng xián cóng zi liáng qīng sù níng bó. gēng xū, ān bāng yàn fàn guì zhōu, guān jūn bài jī, zǒng lǐ lǔ qīn sǐ zhī. rén zǐ, yuán chóng huàn xún fǔ liáo dōng shān hǎi. xià sì yuè dīng chǒu, mìng nán jīng shǒu bèi nèi chén sōu kuò yīng tiān gè fǔ zhù kù yín, chōng diàn gōng bīng xiǎng. wù xū, dīng shào shì zú. wǔ yuè wù shēn, wáng gōng chǎng zāi, sǐ zhě shén zhòng. jǐ yǒu, yǐ hàn zāi chì qún chén xiū shěng. guǐ hài, cháo tiān gōng zāi. liù yuè bǐng zǐ, jīng shī dì zhèn, líng qiū dì zhèn jīng yuè. rén wǔ, hé jué guǎng wǔ. xīn mǎo, sān cháo yào diǎn chéng, kān bù zhōng wài. rùn yuè xīn chǒu, xún fǔ zhè jiāng qiān dōu yù shǐ pān rǔ zhēn qǐng jiàn wèi zhōng xián shēng cí, xǔ zhī. sì shì jiàn cí jǐ biàn tiān xià. rén yín, féng quán bà. rén zǐ, zhū xiè yuán yǐ yōu qù, piān yuán xún fǔ dōu yù shǐ mǐn mèng dé dài zhī. shì xià, jīng shī dà shuǐ, jiāng běi shān dōng hàn huáng. qiū qī yuè xīn wèi shuò, rì dāng shí, yīn yún bù jiàn. xīn sì, xià qián yáng zhōu zhī fǔ liú duó zhào yù, shā zhī. bǐng xū, lǐ bù shì láng shī fèng lái zhāng ruì tú, zhān shì lǐ guó mù pǔ, jù lǐ bù shàng shū dōng gé dà xué shì, yù jī wù. bā yuè, shǎn xī liú zéi qǐ, yóu bǎo níng fàn guǎng yuán. jiǔ yuè gēng yín, gù bǐng qiān zhì shì. rén chén, huáng jí diàn chéng, tíng xíng. jǐ hài, wèi liáng qīng jìn fēng sù níng hóu. shì yuè, cān jiāng yáng míng huī jī chì zhāo yù shuǐ xī zéi, bèi shā. shì qiū, jiāng běi dà shuǐ, hé nán huáng. dōng shí yuè wù shēn, jìn wèi zhōng xián jué shàng gōng, wèi liáng qīng níng guó gōng, yǔ gào quàn, jiā cì zhuāng tián yī qiān qǐng. jǐ yǒu, yǐ huáng jí diàn chéng zhào tiān xià, guān jiàng zá liú shēng shòu zhě jiǔ bǎi liù shí wǔ rén. guǐ chǒu, gǎi xiū guāng zōng shí lù. shí yī yuè gēng yín, yǔ wèi liáng qīng tiě quàn. shí èr yuè wù shēn, nán jīng dì zhèn. jiǎ zǐ, xún zhōu zéi shā shǒu bèi cài rén lóng. shì nián, ān nán wū sī cáng liú qiú rù gòng.
六年春正月戊午,修《三朝要典》。丁卯,大清兵圍寧遠,總兵官滿桂、寧前道參政袁崇煥固守。己巳,圍解。二月乙亥,袁崇煥為僉都御史,專理軍務,仍駐寧遠。戊戌,以蘇杭織造太監李實奏,逮前應天巡撫周起元,吏部主事周順昌,左都御史高攀龍,諭德繆昌期,御史李應升、周宗建、黃尊素。攀龍赴水死,起元等下鎮撫司獄,相繼死獄中。己亥。祭日於東郊。三月丁未,設各邊鎮監軍內臣。太監劉應坤鎮守山海關,大學士丁紹軾、兵部尚書王永光等屢諫不聽。論寧遠解圍功,封魏忠賢從子良卿肅寧伯。庚戌,安邦彥犯貴州,官軍敗績,總理魯欽死之。壬子,袁崇煥巡撫遼東、山海。夏四月丁丑,命南京守備內臣搜括應天各府貯庫銀,充殿工、兵餉。戊戌,丁紹軾卒。五月戊申,王恭廠災,死者甚眾。己酉,以旱災敕群臣修省。癸亥,朝天宮災。六月丙子,京師地震,靈丘地震經月。壬午,河決廣武。辛卯,《三朝要典》成,刊布中外。閏月辛丑,巡撫浙江僉都御史潘汝楨請建魏忠賢生祠,許之。嗣是建祠幾遍天下。壬寅,馮銓罷。壬子,朱燮元以憂去,偏沅巡撫都御史閔夢得代之。是夏,京師大水,江北、山東旱蝗。秋七月辛未朔,日當食,陰雲不見。辛巳,下前揚州知府劉鐸詔獄,殺之。丙戌,禮部侍郎施鳳來、張瑞圖,詹事李國〈木普〉,俱禮部尚書東閣大學士,預機務。八月,陝西流賊起,由保寧犯廣元。九月庚寅,顧秉謙致仕。壬辰,皇極殿成,停刑。己亥,魏良卿進封肅寧侯。是月,參將楊明輝齎敕招諭水西賊,被殺。是秋,江北大水,河南蝗。冬十月戊申,進魏忠賢爵上公,魏良卿寧國公,予誥券,加賜莊田一千頃。己酉,以皇極殿成詔天下,官匠雜流升授者九百六十五人。癸丑,改修《光宗實錄》。十一月庚寅,予魏良卿鐵券。十二月戊申,南京地震。甲子,潯州賊殺守備蔡人龍。是年,安南、烏斯藏、琉球入貢。
qī nián chūn zhēng yuè xīn wèi, zhèn fèng yáng jī. yǐ hài, tài jiān tú wén fǔ zǒng dū tài cāng yín kù jié shèn kù, cuī wén shēng lǐ míng dào tí dū cáo yùn hé dào, hé jīng shī tōng zhōu zhū cāng. xīn mǎo, miǎn què tóng guān xián yáng shāng shuì. èr yuè rén xū, xiū lóng dé diàn. sān yuè guǐ yǒu, fēng chéng hóu lǐ chéng zuò qǐng kāi cǎi zhū chí tóng kuàng, bù xǔ. wù zǐ, chéng chéng mín biàn, shā zhī xiàn zhāng dòu yào. shì chūn, dà qīng bīng zhēng cháo xiān. xià sì yuè dīng yǒu, xià qián shì láng wáng zhī cǎi zhèn fǔ sī yù, sǐ yù zhōng. wǔ yuè jǐ sì, jiān shēng lù wàn líng qǐng jiàn wèi zhōng xián shēng cí yú tài xué páng, sì lǐ rú kǒng zǐ, xǔ zhī. bǐng zǐ, dà qīng bīng wéi jǐn zhōu. guǐ sì, gōng níng yuǎn. liù yuè gēng zǐ, jǐn zhōu wéi jiě. qiū qī yuè yǐ chǒu shuò, dì bù yù. bǐng yín, bà yuán chóng huàn. jǐ mǎo, fēng wèi zhōng xián sūn péng yì wèi ān píng bó. rén wǔ, shù sūn shèn xíng. dīng hài, hǎi zéi kòu guǎng dōng. shì yuè, zhè jiāng dà shuǐ. bā yuè bǐng shēn, jiā wèi liáng qīng tài shī, wèi péng yì shǎo shī. wù xū, zhōng jí jiàn jí èr diàn chéng. yǐ sì, zhào jiàn gé bù kē dào zhū chén yú gān qīng gōng, yù yǐ wèi zhōng xián wáng tǐ gān zhōng zhēn kě jì dà shì. fēng zhōng xián zhí liáng dòng wèi dōng ān hóu. jiǎ yín, dà jiàn. yǐ mǎo, bēng yú gān qīng gōng, nián èr shí sān. yí zhào yǐ huáng dì wǔ dì xìn wáng yóu jiǎn sì huáng dì wèi. dōng shí yuè gēng zǐ, shàng zūn shì, miào hào xī zōng, zàng dé líng.
七年春正月辛未,振鳳陽飢。乙亥,太監塗文輔總督太倉銀庫、節慎庫,崔文升、李明道提督漕運河道,核京師、通州諸倉。辛卯,免榷潼關、咸陽商稅。二月壬戌,修隆德殿。三月癸酉,豐城侯李承祚請開採珠池、銅礦,不許。戊子,澄城民變,殺知縣張斗耀。是春,大清兵征朝鮮。夏四月丁酉,下前侍郎王之寀鎮撫司獄,死獄中。五月己巳,監生陸萬齡請建魏忠賢生祠於太學旁,祀禮如孔子,許之。丙子,大清兵圍錦州。癸巳,攻寧遠。六月庚子,錦州圍解。秋七月乙丑朔,帝不豫。丙寅,罷袁崇煥。己卯,封魏忠賢孫鵬翼為安平伯。壬午,戍孫慎行。丁亥,海賊寇廣東。是月,浙江大水。八月丙申,加魏良卿太師,魏鵬翼少師。戊戌,中極、建極二殿成。乙巳,召見閣部、科道諸臣於乾清宮,諭以魏忠賢、王體乾忠貞可計大事。封忠賢侄良棟為東安侯。甲寅,大漸。乙卯,崩於乾清宮,年二十三。遺詔以皇第五弟信王由檢嗣皇帝位。冬十月庚子,上尊諡,廟號熹宗,葬德陵。
zàn yuē: míng zì shì zōng ér hòu, gāng jì rì yǐ líng yí, shén zōng mò nián, fèi huài jí yǐ. suī yǒu gāng míng yīng wǔ zhī jūn, yǐ nán fù zhèn. ér zhòng yǐ dì zhī yōng nuò, fù sì qiè bǐng, làn shǎng yín xíng, zhōng liáng cǎn huò, yì zhào lí xīn, suī yù bù wáng, hé kě dé zāi.
贊曰:明自世宗而後,綱紀日以陵夷,神宗末年,廢壞極矣。雖有剛明英武之君,已難復振。而重以帝之庸懦,婦寺竊柄,濫賞淫刑,忠良慘禍,億兆離心,雖欲不亡,何可得哉。