hé qú èr
◎河渠二
huáng hé xià
○黄河下
wàn lì yuán nián, hé jué fáng cūn, zhù dī wā zi tóu zhì qín gōu kǒu. míng nián, jǐ shì zhōng zhèng yuè yán:" yùn dào zì chá chéng zhì huái ān wǔ bǎi yú lǐ, zì jiā jìng sì shí sì nián hé shuǐ dà fā, huái kǒu chū shuǐ zhī jì, hǎi shā jiàn yū, jīn qiě gāo yǔ shān děng. zì huái ér shàng, hé liú bù xùn, ní shuǐ yù yū. yú shì pī zhōu qiǎn, fáng cūn jué, lǚ liáng èr hóng píng, chá chéng dào liú, jiē zuò cǐ yě. jīn bù zhì hǎi kǒu zhī shā, nǎi rì zhù xú pèi jiān dī àn, táo sù ér xià, tīng qí suǒ zhī. mín zhī wèi yú, wèi yǒu yǐ shí yě." yīn xiàn sòng lǐ gōng yì wáng lìng tú jùn chuān pá fǎ. mìng hé chén kān zòu, cóng qí suǒ yán. ér shì nián qiū, huái hé bìng yì. míng nián bā yuè hé jué dàng shān jí shào jiā kǒu cáo jiā zhuāng hán dēng jiā kǒu ér běi, huái yì jué gāo jiā yàn ér dōng, xú pī huái nán běi piāo méi qiān lǐ. zì cǐ táo qīng shàng xià hé dào yū sè, cáo sōu gěng zǔ zhě shù nián, huái yáng duō shuǐ huàn yǐ. zǒng hé dōu yù shǐ fù xī zhì gǎi zhù dàng shān yuè dī, zàn liú sān kǒu wèi xiè shuǐ zhī lù. qí dōng, bìng sāi zhī.
万历元年,河决房村,筑堤洼子头至秦沟口。明年,给事中郑岳言:“运道自茶城至淮安五百馀里,自嘉靖四十四年河水大发,淮口出水之际,海沙渐淤,今且高与山等。自淮而上,河流不迅,泥水愈淤。於是邳州浅,房村决,吕、梁二洪平,茶城倒流,皆坐此也。今不治海口之沙,乃日筑徐、沛间堤岸,桃、宿而下,听其所之。民之为鱼,未有已时也。”因献宋李公义、王令图浚川爬法。命河臣勘奏,从其所言。而是年秋,淮、河并溢。明年八月河决砀山及邵家口、曹家庄、韩登家口而北,淮亦决高家堰而东,徐、邳、淮南北漂没千里。自此桃、清上下河道淤塞,漕艘梗阻者数年,淮、扬多水患矣。总河都御史傅希挚改筑砀山月堤,暂留三口为泄水之路。其冬,并塞之。
sì nián èr yuè, dū cáo shì láng wú guì máng yán:" huái yáng hóng lǎo bēn chōng, gài yuán hǎi bīn chà gǎng jiǔ yīn, rù hǎi zhǐ yún tī yī jìng, zhì hǎi yōng héng shā, hé liú fàn yì, ér yán ān gāo bǎo bù kě shōu shí. guó jiā zhuǎn yùn, wéi zhī jí cáo, ér bù xiá jí cáo, ér bù xiá jí mín, gù cháo tíng shè guān, yì zhǔ zhì hé, ér bù zhī zhì hǎi. qǐng shè shuǐ lì qiān shì yī yuán, zhuān shū hǎi dào, shěn duó dì lì, rú cǎo wān jí lǎo huáng hé jiē kě qū hǎi, hé bì zhuān shì yún tī zāi?" dì yōu zhào bào kě.
四年二月,督漕侍郎吴桂芒言:“淮、扬洪潦奔冲,盖缘海宾汊港久堙,入海止云梯一径,致海拥横沙,河流泛溢,而盐、安、高、宝不可收拾。国家转运,惟知急漕,而不暇急漕,而不暇急民,故朝廷设官,亦主治河,而不知治海。请设水利佥事一员,专疏海道,审度地利,如草湾及老黄河皆可趋海,何必专事云梯哉?”帝优诏报可。
guì fāng fù yán:" huáng shuǐ dǐ qīng hé yǔ huái hé liú, jīng qīng jiāng pǔ wài hé, dōng zhì cǎo wān, yòu zhé ér xī nán, guò huái ān xīn chéng wài hé, zhuǎn rù ān dōng xiàn qián, zhí xià yún tī guān rù hǎi. jìn nián guān kǒu duō yōng, hé liú rì qiǎn, wéi cǎo wān dì dī xià, huáng hé chōng jué, qīn qīn yù duó ān dōng rù hǎi, yǐ xiàn zhì suǒ guān, lǚ jué lǚ sāi. qù suì, cǎo wān yí dōng zì jué yī kǒu, yí yú jué kǒu zhī xī kāi tiāo xīn kǒu, yǐ yíng sào wān zhī liū, ér yú jīn chéng zhì wǔ gǎng àn zhù dī shù shuǐ. yǔ yún:" jiù yí lù kū, bù dàng fù jì yī jiā kū." jīn huái yáng fèng sì pī xú bù chì yí lù yǐ. ān dōng zì zhòng liú huì wéi, zhǐ wén miào xiàn shǔ jǐn cún chuán wǎ, qí shì chuí xiàn, bù rú wěi zhī, yǐ zhěng quán huái." dì bù yù qì ān dōng, ér mìng kāi cǎo wān rú suǒ qǐng. bā yuè, gōng jùn, zhǎng wàn yī qiān yī bǎi yú zhàng, sāi jué kǒu èr shí èr, yì fū sì wàn sì qiān. dì yǐ hǎi kǒu kāi jùn, shuǐ huàn jiàn píng, lài guì fāng děng yǒu chà.
桂芳复言:“黄水抵清河与淮合流,经清江浦外河,东至草湾,又折而西南,过淮安、新城外河,转入安东县前,直下云梯关入海。近年关口多壅,河流日浅,惟草湾地低下,黄河冲决,骎骎欲夺安东入海,以县治所关,屡决屡塞。去岁,草湾迤东自决一口,宜於决口之西开挑新口,以迎埽湾之溜,而於金城至五港岸筑堤束水。语云:“救一路哭,不当复计一家哭。”今淮、扬、凤、泗、邳、徐不啻一路矣。安东自众流汇围,只文庙、县署仅存椽瓦,其势垂陷,不如委之,以拯全淮。”帝不欲弃安东,而命开草湾如所请。八月,工竣,长万一千一百馀丈,塞决口二十二,役夫四万四千。帝以海口开浚,水患渐平,赉桂芳等有差。
wèi jǐ, hé jué wéi jiā lóu, yòu jué pèi xiàn lǚ shuǐ dī, fēng cáo èr xiàn zhǎng dī, fēng pèi xú zhōu suī níng jīn xiāng yú tái dān cáo tián lú piào nì wú suàn, hé liú niè sù qiān chéng. dì cóng guì fāng qǐng, qiān xiàn zhì zhù tǔ chéng bì zhī. yú shì yù shǐ chén shì bǎo qǐng fù lǎo huáng hé gù dào, yán:" hé zì táo yuán sān yì zhèn lì qīng hé xiàn běi, zhì dà hé kǒu huì huái rù hǎi. yùn dào zì huái ān tiān fēi miào luàn huái ér xià, shí lǐ zhì dà hé kǒu, cóng sān yì zhèn chū kǒu xiàng táo yuán dà hé ér qù, fán qī shí yú lǐ, shì wèi lǎo huáng hé. zhì jiā jìng chū, sān yì zhèn kǒu yū, ér huáng hé gǎi qū qīng hé xiàn nán yǔ huái huì, zì cǐ yùn dào bù yóu dà hé kǒu ér jìng yóu qīng hé běi shàng yǐ. jìn zhě, cuī zhèn lǚ jué, hé shì jiàn qū gù dào. ruò réng kāi sān yì zhèn kǒu yǐn hé rù qīng hé běi, huò lìng chū dà hé kǒu yǔ huái liú hé, huò cóng qīng hé xī bié kāi yī hé, yǐn huái chū hé shàng yóu, zé yùn dào wú kǒng, ér huái sì zhī shuǐ bù wéi huáng liú suǒ zhǎng." bù fù yǔn xíng.
未几,河决韦家楼,又决沛县缕水堤,丰、曹二县长堤,丰、沛、徐州、睢宁、金乡、鱼台、单、曹田庐漂溺无算,河流啮宿迁城。帝从桂芳请,迁县治、筑土城避之。於是御史陈世宝请复老黄河故道,言:“河自桃源三义镇历清河县北,至大河口会淮入海。运道自淮安天妃庙乱淮而下,十里至大河口,从三义镇出口向桃源大河而去,凡七十馀里,是为老黄河。至嘉靖初,三义镇口淤,而黄河改趋清河县南与淮会,自此运道不由大河口而径由清河北上矣。近者,崔镇屡决,河势渐趋故道。若仍开三义镇口引河入清河北,或令出大河口与淮流合,或从清河西别开一河,引淮出河上游,则运道无恐,而淮、泗之水不为黄流所涨。”部覆允行。
guì fāng yán:" huái shuǐ xiàng jīng qīng hé huì huáng hé qū hǎi. zì qù qiū hé jué cuī zhèn, qīng jiāng zhèng hé yū diàn, huái kǒu gěng sè. yú shì huái ruò hé qiáng, bù néng duó cǎo wān rù hǎi zhī tú, ér quán huái nán xǐ, héng guàn shān yáng gāo bǎo jiān, xiàng lái hú shuǐ bù yú wǔ chǐ, dī jǐn qī chǐ, jīn dī jiā zhàng èr, ér shuǐ gèng guò zhī. yí jí hù hú dī yǐ shā shuǐ shì." bù yì yǐ wéi bì huái yǒu suǒ guī, ér hòu dī kě bǎo, qǐng lìng guì fāng děng shú jì. bào kě.
桂芳言:“淮水向经清河会黄河趋海。自去秋河决崔镇,清江正河淤淀,淮口梗塞。於是淮弱河强,不能夺草湾入海之途,而全淮南徙,横灌山阳、高、宝间,向来湖水不逾五尺,堤仅七尺,今堤加丈二,而水更过之。宜急护湖堤以杀水势。”部议以为必淮有所归,而后堤可保,请令桂芳等熟计。报可。
kāi hé hù dī èr shuō wèi dìng, ér hé fù jué cuī zhèn, sù pèi qīng táo liǎng àn duō huài, huáng hé rì yū diàn, huái shuǐ wèi hé suǒ pò, xǐ ér nán, shí wǔ nián bā yuè yě. xī zhì yì sāi jué kǒu, shù shuǐ guī cáo. guì fāng yù chōng shuā chéng hé, yǐ wéi lǎo huáng hé rù hǎi zhī lù. dì lìng jí sāi jué kǒu, ér qí shuǐ shì shāo dìng, nǎi cóng guì fāng yán. shí jǐ shì zhōng tāng pìn yǐn yì dǎo huái rù jiāng yǐ bì huáng, huì guì fāng yán:" huáng shuǐ xiàng lǎo huáng hé gù dào ér qù, xià bēn rú shǐ, huái suì chéng xū yǒng rù qīng kǒu gù dào, huái yáng shuǐ shì jiàn xiāo." bù yì xíng kān, yǐ hé huái jì hé, nǎi qǐn qí yì.
开河、护堤二说未定,而河复决崔镇,宿、沛、清、桃两岸多坏,黄河日淤垫,淮水为河所迫,徙而南,时五年八月也。希挚议塞决口,束水归漕。桂芳欲冲刷成河,以为老黄河入海之路。帝令急塞决口,而俟水势稍定,乃从桂芳言。时给事中汤聘尹议导淮入江以避黄,会桂芳言:“黄水向老黄河故道而去,下奔如驶,淮遂乘虚涌入清口故道,淮、扬水势渐消。”部议行勘,以河、淮既合,乃寝其议。
guǎn lǐ nán hé gōng bù láng zhōng shī tiān lín yán:
管理南河工部郎中施天麟言:
" huái sì zhī shuǐ bù xià qīng kǒu ér xià shān yáng, cóng huáng pǔ kǒu rù hǎi. pǔ kǒu bù néng jǐn xiè, jìn yín gāo bǎo shào bó zhū hú, ér hú dī jǐn méi, zé yǐ huái sì běn bù rù hú, ér jīn rù hú gù yě. huái sì zhī rù hú zhě, yòu yuán qīng kǒu xiàng wèi yū sè, ér jīn yū sè gù yě. qīng kǒu zhī yū sè zhě, yòu yuán huáng hé yū sè rì gāo, huái shuǐ bù dé bù ràng hé ér nán xǐ yě. gài huái shuǐ bìng lì dí huáng, shèng fù huò yì xiāng bàn, zì gāo jiā yàn fèi huài, ér qīng kǒu nèi tōng jì qiáo zhū jiā děng kǒu huái shuǐ nèi guàn, yú shì huái sì zhī lì fēn, ér huáng hé dé yǐ quán lì zhì qí bì, cǐ qīng kǒu suǒ yǐ dú yū yú jīn suì yě. xià liú jì yū, zé shàng liú bù dé bù jué.
“淮、泗之水不下清口而下山阳,从黄浦口入海。浦口不能尽泄,浸淫高、宝邵伯诸湖,而湖堤尽没,则以淮、泗本不入湖,而今入湖故也。淮、泗之入湖者,又缘清口向未淤塞,而今淤塞故也。清口之淤塞者,又缘黄河淤塞日高,淮水不得不让河而南徙也。盖淮水并力敌黄,胜负或亦相半,自高家堰废坏,而清口内通济桥、朱家等口淮水内灌,於是淮、泗之力分,而黄河得以全力制其敝,此清口所以独淤於今岁也。下流既淤,则上流不得不决。
měi suì liáng sōu yǐ sì wǔ yuè bì yùn, ér dī yǐ liù qī yuè huài. shuǐ fā zhī shí bù néng wéi lì, shuǐ luò zhī hòu fāng tú dǔ sè. fǔ jí chūn chū, yùn shì yòu pò, jǐn wán dī gōng, yú hé shēn wú yǔ. hé shēn bù tiāo zé lái nián yì gāo. shàng liú zhī jué, bì jí yú xú lǚ, ér bù zhǐ yú pī qiān xià liú zhī hé, jiāng jǐn hū pī qiān, ér bù zhǐ yú qīng táo. xū bù xī yī nián liáng yùn, bù xī shù wàn tǎng zàng, kāi tiāo zhèng hé, kuān xiàn zé chéng, nǎi wèi yī láo yǒng yì.
每岁粮艘以四五月毕运,而堤以六七月坏。水发之时不能为力,水落之后方图堵塞。甫及春初,运事又迫,仅完堤工,於河身无与。河身不挑则来年益高。上流之决,必及於徐、吕,而不止於邳、迁;下流之涸,将尽乎邳、迁,而不止於清、桃。须不惜一年粮运,不惜数万帑藏,开挑正河,宽限责成,乃为一劳永逸。
zhì gāo jiā yàn zhū jiā děng kǒu, yí jí shí zhù sāi, shǐ huái sì bìng lì zú yǐ dí huáng, zé huái shuǐ zhī gù dào kě fù, gāo bǎo zhī dà huàn kě jiǎn. ruò xìng yán hǎi kǒu yīn sāi, yì yí dà jiā shū jùn. ér hú dī duō jiàn jiǎn shuǐ dà zhá, dī xià duō kāi zhī hé. yào wèi yǒu bù xiān huáng hé ér kě yǐ zhì huái, yì wèi yǒu bù shū tōng huái shuǐ ér kě yǐ gù dī zhě yě." shì xià hé cáo zhū chén huì yì.
至高家堰、朱家等口,宜及时筑塞,使淮、泗并力足以敌黄,则淮水之故道可复,高、宝之大患可减。若兴、盐海口堙塞,亦宜大加疏浚。而湖堤多建减水大闸,堤下多开支河。要未有不先黄河而可以治淮,亦未有不疏通淮水而可以固堤者也。”事下河漕诸臣会议。
huái zhī chū qīng kǒu yě, yǐ huáng shuǐ yóu lǎo huáng hé bēn zhù, ér lǎo huáng hé jiǔ yū, wèi jǐ fù sāi, huái shuǐ réng zhǎng yì. jǐ shì zhōng liú xuàn qǐng jí kāi tōng hǎi kǒu, ér jiǎn dà chén huì tóng hé cáo zhū chén wǎng zhì. nǎi mìng guì fāng wèi gōng bù shàng shū jiān lǐ hé cáo, ér cái zǒng hé dōu yù shǐ guān. guì fāng fǔ shòu mìng ér zú.
淮之出清口也,以黄水由老黄河奔注,而老黄河久淤,未几复塞,淮水仍涨溢。给事中刘铉请亟开通海口,而简大臣会同河漕诸臣往治。乃命桂芳为工部尚书兼理河漕,而裁总河都御史官。桂芳甫受命而卒。
liù nián xià, pān jì xún dài. shí jǐ shì zhōng lǐ lái qǐng duō jùn hǎi kǒu, yǐ dǎo zhòng shuǐ zhī guī. jǐ shì zhōng wáng dào chéng zé qǐng sāi cuī zhèn jué kǒu, zhù táo sù zhǎng dī, xiū lǐ gāo jiā yàn, kāi fù lǎo huáng hé. bìng xià hé chén yì. jì xún yǔ dū cáo shì láng jiāng yī lín xiāng dù shuǐ shì, yán:
六年夏,潘季驯代。时给事中李涞请多浚海口,以导众水之归。给事中王道成则请塞崔镇决口,筑桃、宿长堤,修理高家堰,开复老黄河。并下河臣议。季驯与督漕侍郎江一麟相度水势,言:
" hǎi kǒu zì yún tī guān sì tào yǐ xià, kuò qī bā lǐ zhì shí yú lǐ, shēn sān sì zhàng. yù bié yì kāi záo, bì xū shēn kuò xiāng lèi, fāng kě zhù fàng, gōng lì shén nán. qiě wèi zhì hǎi kǒu, gān dì yóu kě shī gōng, qí jiāng rù hǎi zhī dì, cháo xī wǎng lái, yǔ jiù kǒu děng ěr. jiù kǒu jiē xì jī shā, rén lì suī bù kě jùn, shuǐ lì zì néng chōng shuā, hǎi wú kě jùn zhī lǐ. wéi dāng dǎo hé guī hǎi, zé yǐ shuǐ zhì shuǐ, jí jùn hǎi zhī cè yě. hé yì fēi kě yǐ rén lì dǎo, wéi dāng shàn zhì dī fáng, bǐ wú páng jué, zé shuǐ yóu dì zhōng, shā suí shuǐ qù, jí dǎo hé zhī cè yě.
“海口自云梯关四套以下,阔七八里至十馀里,深三四丈。欲别议开凿,必须深阔相类,方可注放,工力甚难。且未至海口,乾地犹可施工,其将入海之地,潮汐往来,与旧口等耳。旧口皆系积沙,人力虽不可浚,水力自能冲刷,海无可浚之理。惟当导河归海,则以水治水,即浚海之策也。河亦非可以人力导,惟当缮治堤防,俾无旁决,则水由地中,沙随水去,即导河之策也。
pín nián yǐ lái, rì yǐ shàn dī wèi shì, gù bēi báo ér bù néng zhī, pò jìn ér bù néng róng, zá yǐ fú shā ér bù néng jiǔ. shì yǐ hé jué cuī zhèn, shuǐ duō běi kuì, wèi wú dī yě. huái jué gāo jiā yàn huáng pǔ kǒu, shuǐ duō dōng kuì, dī fú gù yě. bù jiù zhì zhī wèi bèi, ér jiù zhù dī wéi xià cè, qǐ tōng lùn zāi! shàng liú jì páng kuì, yòu qí xià liú ér fēn zhī, qí qū yún tī rù hǎi kǒu zhě, pì yóu qiáng nǔ zhī mò ěr. shuǐ shì yì fēn zé lì yì ruò, ān néng dǎo jī shā yǐ zhù hǎi?
频年以来,日以缮堤为事,顾卑薄而不能支,迫近而不能容,杂以浮沙而不能久。是以河决崔镇,水多北溃,为无堤也。淮决高家堰、黄浦口,水多东溃,堤弗固也。不咎制之未备,而咎筑堤为下策,岂通论哉!上流既旁溃,又岐下流而分之,其趋云梯入海口者,譬犹强弩之末耳。水势益分则力益弱,安能导积沙以注海?
gù jīn rì jùn hǎi jí wù, bì xiān sāi jué yǐ dǎo hé, yóu dāng gù dī yǐ dù jué, ér yù dī zhī bù jué, bì zhēn tǔ ér wù zá fú shā, gāo hòu ér wù xī jù fèi, ràng yuǎn ér wù yǔ zhēng dì, zé dī nǎi kě gù yě. yán hé dī gù, ér cuī zhèn kǒu sāi, zé huáng bù páng jué ér chōng cáo lì zhuān. gāo jiā yàn zhù, zhū jiā kǒu sāi, zé huái bù páng jué ér huì huáng lì zhuān. huái huáng jì hé, zì yǒu kòng hǎi zhī shì. yòu jù qí fēn ér lì ruò yě, bì zàn sāi qīng jiāng pǔ hé, ér yán sī qǐ bì yǐ fáng qí nèi bēn. gū zhì cǎo wān hé, ér zhuān fù yún tī yǐ huán qí gù dào. réng jiē zhù huái ān xīn chéng zhǎng dī, yǐ fáng qí mò liú. shǐ huáng huái lì quán, juān dī xī qū yú hǎi, zé lì qiáng qiě zhuān, xià liú zhī jī shā zì qù, hǎi bù jùn ér pì, hé bù tiāo ér shēn, suǒ wèi gù dī jí yǐ dǎo hé, dǎo hé jí yǐ jùn hǎi yě."
故今日浚海急务,必先塞决以导河,尤当固堤以杜决,而欲堤之不决,必真土而勿杂浮沙,高厚而勿惜钜费,让远而勿与争地,则堤乃可固也。沿河堤固,而崔镇口塞,则黄不旁决而冲漕力专。高家堰筑,朱家口塞,则淮不旁决而会黄力专。淮、黄既合,自有控海之势。又惧其分而力弱也,必暂塞清江浦河,而严司启闭以防其内奔。姑置草湾河,而专复云梯以还其故道。仍接筑淮安新城长堤,以防其末流。使黄、淮力全,涓滴悉趋於海,则力强且专,下流之积沙自去,海不浚而辟,河不挑而深,所谓固堤即以导河,导河即以浚海也。”
yòu yán:" huáng shuǐ rù xú, lì pī sù táo qīng, zhì qīng kǒu huì huái ér dōng rù hǎi. huái shuǐ zì luò jí fèng, lì xū sì, zhì qīng kǒu huì hé ér dōng rù hǎi. cǐ liǎng hé gù dào yě. yuán cáo jiāng nán sù, zé yóu yáng zhōu zhí běi miào wān rù hǎi, wèi cháng sù huái. chén xuān shǐ dī guǎn jiā zhū hú, tōng huái wèi yùn dào. lǜ huái shuǐ zhǎng yì, zé zhù gāo jiā yàn dī yǐ hàn zhī, qǐ wǔ jiā dūn, jīng dà xiǎo jiàn zhì fù níng hú, ér huái bù dōng qīn. yòu lǜ huáng hé zhǎng yì, zé dī xīn chéng běi yǐ hàn zhī, qǐ qīng jiāng pǔ, yán bō chí shān liǔ pǔ wān yí dōng, ér huáng bù nán qīn.
又言:“黄水入徐,历邳、宿、桃、清,至清口会淮而东入海。淮水自洛及凤,历盱、泗,至清口会河而东入海。此两河故道也。元漕江南粟,则由扬州直北庙湾入海,未尝溯淮。陈瑄始堤管家诸湖,通淮为运道。虑淮水涨溢,则筑高家堰堤以捍之,起武家墩,经大、小涧至阜宁湖,而淮不东侵。又虑黄河涨溢,则堤新城北以捍之,起清江浦,沿钵池山、柳浦湾迤东,而黄不南侵。
qí hòu, dī àn jiàn qīng, shuǐ cóng gāo yàn jué rù, huái jùn suì tóng yú biē. ér dāng shì zhě wèi kǎo qí gù, wèi hǎi kǒu yōng bì, yí jí chuān zhī qú. jù zhī cǎo wān yī kāi, xī qiáo yǐ shàng zhèng hé suì zhì yū zǔ. fū xīn hé kuò èr shí yú zhàng, shēn jǐn zhàng xǔ, jiào gù dào jǐn sān shí zhī yī, qǐ néng shòu quán hé zhī shuǐ? xià liú jì yōng, shàng liú zì kuì, cǐ cuī zhèn zhū kǒu suǒ yóu jué yě. jīn xīn hé fù sāi, gù hé jiàn yǐ tōng liú, suī shēn kuò wèi jí yuán hé shí yī, ér liǎng hé quán xià, shā suí shuǐ shuā, yù qí quán fù hé shēn bù nán yě. hé shēn jì fù, kuò zhě qī bā lǐ, xiá yì bù xià sān sì bǎi zhàng, tāo tāo dōng xià, hé shuǐ bù róng? fěi wéi bù bì bié záo tā suǒ, jí cǎo wān yì kě zhì wù jùn yǐ.
其后,堤岸渐倾,水从高堰决入,淮郡遂同鱼鳖。而当事者未考其故,谓海口壅闭,宜亟穿支渠。讵知草湾一开,西桥以上正河遂至淤阻。夫新河阔二十馀丈,深仅丈许,较故道仅三十之一,岂能受全河之水?下流既壅,上流自溃,此崔镇诸口所由决也。今新河复塞,故河渐已通流,虽深阔未及原河十一,而两河全下,沙随水刷,欲其全复河身不难也。河身既复,阔者七八里,狭亦不下三四百丈,滔滔东下,何水不容?匪惟不必别凿他所,即草湾亦可置勿浚矣。
gù wèi jīn jì, wéi xiū fù chén xuān gù jī, gāo zhù nán běi liǎng dī, yǐ duàn liǎng hé zhī nèi guàn, zé huái yáng hūn diàn kě miǎn. sāi huáng pǔ kǒu, zhù bǎo yìng dī, jùn dōng guān děng qiǎn, xiū wǔ zhá, fù wǔ bà, zé huái nán yùn dào wú yú. jiān sāi táo yuán yǐ xià cuī zhèn kǒu zhū jué, zé quán hé kě guī gù dào. huáng huái jì wú páng jué, bìng qū rù hǎi, zé shā suí shuǐ shuā, hǎi kǒu zì fù, ér táo qīng qiǎn zǔ, yòu bù zú yán. cǐ yǐ shuǐ zhì shuǐ zhī fǎ yě. ruò fú pá lāo zhī shuō, jǐn kě xíng zhū zhá hé, qián rù lǚ shì wú gōng, tú fèi gōng liào."
故为今计,惟修复陈瑄故迹,高筑南北两堤,以断两河之内灌,则淮、扬昏垫可免。塞黄浦口,筑宝应堤,浚东关等浅,修五闸,复五坝,则淮南运道无虞。坚塞桃源以下崔镇口诸决,则全河可归故道。黄、淮既无旁决,并驱入海,则沙随水刷,海口自复,而桃、清浅阻,又不足言。此以水治水之法也。若夫爬捞之说,仅可行诸闸河,前入屡试无功,徒费工料。”
yú shì tiáo shàng liù yì: yuē sāi jué kǒu yǐ wǎn zhèng hé, yuē zhù dī fáng yǐ dù kuì jué, yuē fù zhá bà yǐ fáng wài hé, yuē chuàng gǔn shuǐ bà yǐ gù dī àn, yuē zhǐ jùn hǎi gōng chéng yǐ shěng mí fèi, yuē qǐn kāi lǎo huáng hé zhī yì yǐ réng lì shè. dì xī cóng qí qǐng.
於是条上六议:曰塞决口以挽正河,曰筑堤防以杜溃决,曰复闸坝以防外河,曰创滚水坝以固堤岸,曰止浚海工程以省糜费,曰寝开老黄河之议以仍利涉。帝悉从其请。
qī nián shí yuè, liǎng hé gōng chéng, lài jì xún yī lín yín bì, ér qiǎn jǐ shì zhōng yǐn jǐn kān shí. bā nián chūn jìn jì xún tài zǐ tài bǎo gōng bù shàng shū, yīn yī zi. yī lín děng qiān zhuó yǒu chà. shì yì yě, zhù gāo jiā yàn dī liù shí yú lǐ, guī rén jí dī sì shí yú lǐ, liǔ pǔ wān dī dōng xī qī shí yú lǐ, sāi cuī zhèn děng jué kǒu bǎi sān shí, zhù xú suī pī sù táo qīng liǎng àn yáo dī wǔ wàn liù qiān yú zhàng, dàng fēng dà bà gè yī dào, xú pèi fēng dàng lǚ dī bǎi sì shí yú lǐ, jiàn cuī zhèn xú shēng jì tài sān yì jiǎn shuǐ shí bà sì zuò, qiān tōng jì zhá yú gān luó chéng nán, huái yáng jiān dī bà wú bù xiū zhù, fèi tǎng jīn wǔ shí liù wàn yǒu qí. qí qiū zhuó jì xún nán jīng bīng bù shàng shū. jì xún yòu qǐng fù xīn jí zhì xiǎo fú qiáo gù dào, jǐ shì zhōng wáng dào chéng hé nán xún fǔ zhōu jiàn děng bù kě ér zhǐ. zì guì fāng jì xún shí bà zǒng hé bù shè, qí hòu dàn yǐ dū cáo jiān lǐ hé dào. gāo yàn chū zhù, qīng kǒu fāng chàng, liú lián shù nián, hé dào wú dà huàn.
七年十月,两河工成,赉季驯、一麟银币,而遣给事中尹瑾勘实。八年春进季驯太子太保工部尚书,荫一子。一麟等迁擢有差。是役也,筑高家堰堤六十馀里,归仁集堤四十馀里,柳浦湾堤东西七十馀里,塞崔镇等决口百三十,筑徐、睢、邳、宿、桃、清两岸遥堤五万六千馀丈,砀、丰大坝各一道,徐、沛、丰、砀缕堤百四十馀里,建崔镇、徐升、季泰、三义减水石坝四座,迁通济闸於甘罗城南,淮、扬间堤坝无不修筑,费帑金五十六万有奇。其秋擢季驯南京兵部尚书。季驯又请复新集至小浮桥故道,给事中王道成、河南巡抚周鉴等不可而止。自桂芳、季驯时罢总河不设,其后但以督漕兼理河道。高堰初筑,清口方畅,流连数年,河道无大患。
zhì shí wǔ nián, fēng qiū yǎn shī dōng míng cháng yuán lǚ bèi chōng jué. dà xué shì shēn shí xíng yán:" hé suǒ jué dì zài sān xǐng, shǒu chén huà dì fēn xiū, yì tuī wěi. hé dào wèi dà huài, bù bì shè dōu yù shǐ, yí qiǎn fēng lì lǎo chéng jǐ shì zhōng yī rén xíng hé." nǎi mìng gōng kē dōu jǐ shì zhōng cháng jū jìng wǎng. jū jìng qǐng xiū zhù dà shè jí dōng zhì bái máo jí zhǎng dī bǎi lǐ. cóng zhī.
至十五年,封丘、偃师、东明、长垣屡被冲决。大学士申时行言:“河所决地在三省,守臣画地分修,易推委。河道未大坏,不必设都御史,宜遣风力老成给事中一人行河。”乃命工科都给事中常居敬往。居敬请修筑大社集东至白茅集长堤百里。从之。
chū, huáng hé yóu xú zhōu xiǎo fú qiáo rù yùn, qí hé shēn qiě jìn hóng, néng shuā hóng yǐ shēn hé, lì yú yùn dào. hòu jiàn xǐ pèi xiàn fēi yún qiáo jí xú zhōu dà xiǎo liū gōu. zhì jiā jìng mò, jué shào jiā kǒu, chū qín gōu, yóu zhuó hé kǒu rù yùn, hé qiǎn, pò chá chéng, chá chéng suì yū, yùn dào shù hài. wàn lì wǔ nián dōng, hé fù nán qū, chū xiǎo fú qiáo gù dào, wèi jǐ fù yīn. pān jì xún zhī sāi cuī zhèn yě, hòu zhù dī àn, shù shuǐ guī cáo. sì hòu shuǐ fā, hé chén zhé jiā dī, ér hé shēn rì gāo yǐ. yú shì dū cáo qiān dōu yù shǐ yáng yī kuí yù fù huáng hé gù dào, qǐng zì guī dé yǐ xià dīng jiā dào kǒu jùn zhì shí jiāng jūn miào, lìng hé réng zì xiǎo fú qiáo chū. yòu yán:" shàn zhì shuǐ zhě, yǐ shū bù yǐ zhàng. nián lái dī shàng jiā dī, shuǐ gāo líng kōng, bù chì guò sǎng. bīn hé chéng guō, jué shuǐ kě guàn. yí cè hé shēn shēn qiǎn, suí chù tiāo jùn, ér yú huáng hé fēn liú gù dào, shè jiǎn shuǐ shí mén yǐ xiè bào zhǎng." jǐ shì zhōng wáng shì xìng zé qǐng fù lǎo huáng hé gù dào. dà lüè yán:
初,黄河由徐州小浮桥入运,其河深且近洪,能刷洪以深河,利於运道。后渐徙沛县飞云桥及徐州大、小溜沟。至嘉靖末,决邵家口,出秦沟,由浊河口入运,河浅,迫茶城,茶城岁淤,运道数害。万历五年冬,河复南趋,出小浮桥故道,未几复堙。潘季驯之塞崔镇也,厚筑堤岸,束水归漕。嗣后水发,河臣辄加堤,而河身日高矣。於是督漕佥都御史杨一魁欲复黄河故道,请自归德以下丁家道口浚至石将军庙,令河仍自小浮桥出。又言:“善治水者,以疏不以障。年来堤上加堤,水高凌空,不啻过颡。滨河城郭,决水可灌。宜测河身深浅,随处挑浚,而於黄河分流故道,设减水石门以泄暴涨。”给事中王士性则请复老黄河故道。大略言:
" zì xú ér xià, hé shēn rì gāo, ér wèi dī yǐ shù zhī, dī yǔ xú zhōu chéng děng. shù yì jí, liú yì xùn, wěi quán lì yú huái ér huái bù rèn. gù xī zhī huáng huái hé, jīn huáng qiáng ér huái yì suō, bù fù hé yǐ. huáng qiáng ér yī qǐ tiān fēi tōng jì zhū zhá, zé guàn yùn hé rú jiàn líng. gāo bǎo yī gěng, jiāng nán zhī yùn zuò fèi. huái suō zé tuì ér qīn sì. wèi zǔ líng jì, bù dé bù jiàn shí dī hù zhī. dī zēng hé yì gāo, gēn běn dà kě yú yě. hé zhì qīng hé fán sì zhé ér hòu rù hǎi. huái ān gāo bǎo yán xìng shù bǎi wàn shēng líng zhī mìng tuō zhī yī wán ní, jué zé jǐn chéng yú xiá yǐ.
“自徐而下,河身日高,而为堤以束之,堤与徐州城等。束益急,流益迅,委全力於淮而淮不任。故昔之黄、淮合,今黄强而淮益缩,不复合矣。黄强而一启天妃、通济诸闸,则灌运河如建瓴。高、宝一梗,江南之运坐废。淮缩则退而侵泗。为祖陵计,不得不建石堤护之。堤增河益高,根本大可虞也。河至清河凡四折而后入海。淮安、高、宝、盐、兴数百万生灵之命托之一丸泥,决则尽成鱼暇矣。
fēn fēn zhī yì, yǒu yù zēng dī sì zhōu zhě, yǒu yù kāi yán jiā guàn kǒu yǒng jì sān hé, nán zhòu gāo jiā yàn běi zhù gǔn shuǐ bà zhě. zǒng bù rú fù hé gù dào, wèi yī láo yǒng yì zhī jì yě. hé gù dào yóu sān yì zhèn dá yè jiā chōng yǔ huái hé, zài qīng hé xiàn běi bié yǒu jì yùn hé, zài xiàn nán gài zhī hé ěr. hé qiáng duó zhī hé, zhí qū xiàn nán, ér zì qì běi liú zhī dào, rán hé xíng gù zài yě. zì táo yuán zhì wǎ zi tān fán jiǔ shí lǐ, wā xià bù gēng, wú shì lú tián mù zhī ài, suī kāi hé fèi jù, ér gù dào yī fù, wèi lì wú qióng."
纷纷之议,有欲增堤泗州者,有欲开颜家、灌口、永济三河,南甃高家堰、北筑滚水坝者。总不如复河故道,为一劳永逸之计也。河故道由三义镇达叶家冲与淮合,在清河县北别有济运河,在县南盖支河耳。河强夺支河,直趋县南,而自弃北流之道,然河形固在也。自桃源至瓦子滩凡九十里,洼下不耕,无室庐填墓之碍,虽开河费钜,而故道一复,为利无穷。”
yì jiē wèi dìng. jū jìng jí yù shǐ qiáo bì xīng jiē qǐng fù zhuān shè zǒng lǐ dà chén. nǎi mìng pān jì xún wèi yòu dōu yù shǐ zǒng dū hé dào.
议皆未定。居敬及御史乔璧星皆请复专设总理大臣。乃命潘季驯为右都御史总督河道。
shí dì cóng jū jìng yán, bà lǎo huáng hé yì, ér jì xún dǐ guān, yán:" qīn jí gù dào, gù lǎo yán' tóng bāng tiě dǐ', dāng kāi, dàn suì jiǎn fèi fán, wèi néng jù xíng." yòu yán:" huáng shuǐ zhuó ér qiáng, wèn sì qīng qiě ruò, jiāo huì chá chéng. fú qiū huáng shuǐ fā, zé dào guàn rén cáo, shā tíng ér yū, shì suǒ bì zhì. rán huáng shuǐ yī luò, cáo jí cóng zhī, shā suí shuǐ qù, bù jùn zì tōng, zòng yǒu qiǎn zǔ, bù guò xún rì. wǎng shí jiàn gǔ hóng nèi huá èr zhá, huáng zhǎng zé bì zhá yǐ è zhuó liú, huáng tuì zé qǐ zhá yǐ zòng quán shuǐ. jìn zhě jū jìng fù zēng jiàn zhèn kǒu zhá, qù hé yù jìn, zé tǔ nà yù yì. dàn dāng yán zhá jìn rú qīng jiāng pǔ sān zhá zhī fǎ, zé hé qú yǒng lài yǐ." dì fāng wěi jì xún, jí cóng qí yán, bà gù dào zhī yì. wèi jǐ, shuǐ huàn yì shén.
时帝从居敬言,罢老黄河议,而季驯抵官,言:“亲集故道,故老言‘铜帮铁底’,当开,但岁俭费繁,未能遽行。”又言:“黄水浊而强,汶、泗清且弱,交会茶城。伏秋黄水发,则倒灌人漕,沙停而淤,势所必至。然黄水一落,漕即从之,沙随水去,不浚自通,纵有浅阻,不过旬日。往时建古洪、内华二闸,黄涨则闭闸以遏浊流,黄退则启闸以纵泉水。近者居敬复增建镇口闸,去河愈近,则吐纳愈易。但当严闸禁如清江浦三闸之法,则河渠永赖矣。”帝方委季驯,即从其言,罢故道之议。未几,水患益甚。
shí qī nián liù yuè, huáng shuǐ bào zhǎng, jué shòu yī kǒu yuè dī, màn lǐ jǐng gāo kǒu xīn dī, chōng rù xià zhèn nèi hé, huài tián lú, méi rén mín wú suàn. shí yuè, jué kǒu sāi. shí bā nián, dà yì, xú zhōu shuǐ jī chéng zhōng zhě yú nián. zhòng yì qiān chéng gǎi hé. jì xún jùn kuí shān zhī hé yǐ tōng zhī, qǐ sū bó hú zhì xiǎo hé kǒu, jī shuǐ nǎi xiāo. shí jiǔ nián jiǔ yuè, sì zhōu dà shuǐ, zhōu zhì yān sān chǐ, jū mín chén nì shí jiǔ, jìn jí zǔ líng. ér shān yáng fù hé jué, jiāng dū shào bó yòu yīn hú shuǐ xià zhù, tián lú jìn shāng. gōng bù shàng shū céng tóng hēng shàng qí shì, yì zhě fēn qǐ. nǎi mìng gōng kē jǐ shì zhōng zhāng zhēn guān wǎng sì zhōu kān shì shuǐ shì, ér cóng jǐ shì zhōng yáng qí xiū yán, fàng jì xún guī, yòng shū yìng lóng wèi gōng bù shàng shū zǒng dū hé dào.
十七年六月,黄水暴涨,决兽医口月堤,漫李景高口新堤,冲入夏镇内河,坏田庐,没人民无算。十月,决口塞。十八年,大溢,徐州水积城中者逾年。众议迁城改河。季驯浚魁山支河以通之,起苏伯湖至小河口,积水乃消。十九年九月,泗州大水,州治淹三尺,居民沉溺十九,浸及祖陵。而山阳复河决,江都、邵伯又因湖水下注,田庐浸伤。工部尚书曾同亨上其事,议者纷起。乃命工科给事中张贞观往泗州勘视水势,而从给事中杨其休言,放季驯归,用舒应龙为工部尚书总督河道。
èr shí nián sān yuè, jì xún jiāng qù, tiáo shàng biàn huò zhě liù shì, lì yán hé bù liǎng xíng, xīn hé bù dàng kāi, zhī qú bù dàng jùn. yòu zhù shū yuē hé fáng yī lǎn, dà zhǐ zài zhù dī zhàng hé, shù shuǐ guī cáo zhù yàn zhàng huái, bī huái zhù huáng. yǐ qīng shuā zhuó, shā suí shuǐ qù. hé zé liú jí, jí zé dàng dí ér hé shēn fēn zé liú huǎn, huǎn zé tíng zhì ér shā jī. shàng liú jì jí, zé hǎi kǒu zì pì ér wú dài yú kāi. qí zhì dī zhī fǎ, yǒu lǚ dī yǐ shù qí liú, yǒu yáo dī yǐ kuān qí shì, yǒu gǔn shuǐ bà yǐ xiè qí nù. fǎ shén xiáng, yán shén biàn. rán dàng shì shí, shuǐ shì héng kuì, xú sì huái yáng jiān wú suì bù shòu huàn, zǔ líng bèi shuǐ. jì xún wèi dāng zì xiāo, yǐ ér bù yàn. yú shì jì xún yán qū, ér fēn huáng dǎo huái zhī yì yóu cǐ qǐ yǐ.
二十年三月,季驯将去,条上辨惑者六事,力言河不两行,新河不当开,支渠不当浚。又著书曰河防一览,大旨在筑堤障河,束水归漕;筑堰障淮,逼淮注黄。以清刷浊,沙随水去。合则流急,急则荡涤而河深;分则流缓,缓则停滞而沙积。上流既急,则海口自辟而无待於开。其治堤之法,有缕堤以束其流,有遥堤以宽其势,有滚水坝以泄其怒。法甚详,言甚辩。然当是时,水势横溃,徐、泗、淮、扬间无岁不受患,祖陵被水。季驯谓当自消,已而不验。於是季驯言诎,而分黄导淮之议由此起矣。
zhēn guān dǐ sì zhōu yán:" chén yè zǔ líng, jiàn sì chéng rú shuǐ shàng fú yú, yú zhōng zhī shuǐ fù mǎn. zǔ líng zì shén lù zhì sān qiáo dan chi, wú yī bù bèi shuǐ. qiě gāo yàn wēi rú lěi luǎn, yòu gāo bǎo yǐn huò yě. jīn yù xiè huái, dāng yǐ pì hǎi kǒu jī shā wèi dì yī yì. rán xiè huái bù ruò shā huáng, ér shā huáng yú huái liú zhī jì hé, bù ruò shā yú wèi hé. dàn shā yú jì hé zhě yǔ yùn wú fáng, shā yú wèi hé zhě yǔ yùn shāo ài. bié biāo běn, jiū lì hài, bì dāng shā yú wèi hé zhī xiān. zhì yú guǎng rù hǎi zhī tú, zé zì bào jiā kǒu huáng jiā yíng zhì yú gōu jīn chéng zuǒ yòu, dì shì pō xià, shì dāng yīn ér lì dǎo zhī." zhēn guān yòu huì yìng lóng jí zǒng cáo chén yú bì děng yán:" huái huáng tóng qū zhě wéi hǎi, ér huái zhī yóu huáng dá hǎi zhě wéi qīng kǒu. zì hǎi shā kāi jùn wú qī, yīn ér hé shēn rì gāo zì hé liú dào guàn wú yǐ, yīn ér qīng kǒu rì sāi. yǐ zhì huái shuǐ shàng jìn zǔ líng, màn jí gāo bǎo, ér xìng tài yùn dī yì chōng jué yǐ. jīn yì pì qīng kǒu shā, qiě fēn huáng hé zhī liú yú qīng kǒu shàng liú shí lǐ dì, qù kǒu bù yuǎn, bù zhì wéi yùn dào gěng. fēn yú shàng, fù hé yú xià, zé chōng hǎi zhī lì zhuān. hé bì yú cǎo wān zhī xià, kǒng qí fù chōng zhèng hé, wèi huái chéng huàn yě. sāi bào jiā kǒu huáng jiā yíng èr jué, kǒng héng chōng xīn hé, sàn yì wú guī. liǎng àn jù dī, zé dōng běi qīng shù hǎi ān wā xià dì bù yú kuì jué. jì fèi fán sān shí liù wàn yǒu qí. ruò hǎi kǒu zhī sāi, zé cháo xī mò kuī qí yá, nán shī běn chā. wéi huái huáng hé liú dōng xià, hé shēn dí ér jiàn shēn, hǎi kǒu shuā ér jiàn pì, yì shì lǐ zhī kě bì zhě." dì xī cóng qí qǐng. nǎi yì yú qīng kǒu shàng liú běi àn, kāi yāo pù zhī hé dá yú cǎo wān.
贞观抵泗州言:“臣谒祖陵,见泗城如水上浮盂,盂中之水复满。祖陵自神路至三桥、丹墀,无一不被水。且高堰危如累卵,又高、宝隐祸也。今欲泄淮,当以辟海口积沙为第一义。然泄淮不若杀黄,而杀黄於淮流之既合,不若杀於未合。但杀於既合者与运无妨,杀於未合者与运稍碍。别标本,究利害,必当杀於未合之先。至於广入海之途,则自鲍家口、黄家营至鱼沟、金城左右,地势颇下,似当因而利导之。”贞观又会应龙及总漕陈於陛等言:“淮、黄同趋者惟海,而淮之由黄达海者惟清口。自海沙开浚无期,因而河身日高;自河流倒灌无已,因而清口日塞。以致淮水上浸祖陵,漫及高、宝,而兴、泰运堤亦冲决矣。今议辟清口沙,且分黄河之流於清口上流十里地,去口不远,不至为运道梗。分於上,复合於下,则冲海之力专。合必於草湾之下,恐其复冲正河,为淮城患也。塞鲍家口、黄家营二决,恐横冲新河,散溢无归。两岸俱堤,则东北清、沭、海、安洼下地不虞溃决。计费凡三十六万有奇。若海口之塞,则潮汐莫窥其涯,难施畚锸。惟淮、黄合流东下,河身涤而渐深,海口刷而渐辟,亦事理之可必者。”帝悉从其请。乃议於清口上流北岸,开腰铺支河达於草湾。
jì ér huái shuǐ zì jué zhāng fú dī. zhí lì xún àn péng yīng cān yán:" zǔ líng dù kě wú yú, qiě fāng dōng bèi wō jǐng, yí zàn tíng hé gōng." bù yì lìng hé chén shú jì. yìng lóng zhēn guān yán:" wèi zǔ líng jiǔ yuǎn jì, zhī hé shí bì bù róng yǐ zhī gōng, qǐng hòu míng chūn wō jǐng níng xī jǔ xíng." qí shì suì qǐn.
既而淮水自决张福堤。直隶巡按彭应参言:“祖陵度可无虞,且方东备倭警,宜暂停河工。”部议令河臣熟计。应龙、贞观言:“为祖陵久远计,支河实必不容已之工,请候明春倭警宁息举行。”其事遂寝。
èr shí yī nián chūn, zhēn guān bào mìng, yì kāi guī xú dá xiǎo hé kǒu, yǐ jiù xú pī zhī yì dǎo zhuó hé rù xiǎo fú qiáo gù dào, yǐ shū zhèn kǒu zhī huàn. xià zǒng hé huì guān jí yì, wèi dìng. wǔ yuè, dà yǔ, hé jué shàn xiàn huáng gù kǒu, yī yóu xú zhōu chū xiǎo fú qiáo, yī yóu jiù hé dá zhèn kǒu zhá. pī chéng xiàn shuǐ zhōng, gāo bǎo zhū hú dī jué kǒu wú suàn. míng nián, hú dī jǐn zhù sāi, ér huáng shuǐ dà zhǎng, qīng kǒu shā diàn, huái shuǐ bù néng dōng xià, yú shì xié shàng yuán fù líng zhū hú yǔ shān xī zhī shuǐ, bào jìn zǔ líng, sì chéng yān mò. èr shí sān nián, yòu jué gāo yóu zhōng dī jí gāo jiā yàn gāo liáng jiàn, ér shuǐ huàn yì jí yǐ.
二十一年春,贞观报命,议开归、徐达小河口,以救徐、邳之溢;导浊河入小浮桥故道,以纾镇口之患。下总河会官集议,未定。五月,大雨,河决单县黄堌口,一由徐州出小浮桥,一由旧河达镇口闸。邳城陷水中,高、宝诸湖堤决口无算。明年,湖堤尽筑塞,而黄水大涨,清口沙垫,淮水不能东下,於是挟上源阜陵诸湖与山溪之水,暴浸祖陵,泗城淹没。二十三年,又决高邮中堤及高家堰、高良涧,而水患益急矣。
xiān shì, yù shǐ chén bāng kē yán:" gù dī shù shuǐ wèi shōu shuā shā zhī lì, ér fǎn zhì chōng jué. fǎ dāng yòng jùn, qí fāng yǒu sān. dōng chūn shuǐ hé, lìng yán hé qiǎn fū chéng shí lāo qiǎn, zé shā bù tíng ér qù, yī yě. guān mín chuán wǎng lái, chuán wěi xī xì bǎ lí, chéng fēng sōu dí, zé shā bù níng ér qù, èr yě. fǎng shuǐ mó shuǐ duì zhī fǎ, zhì wèi mù jī, chéng shuǐ gǔn dàng, zé shā bù liú ér qù, sān yě. zhì huái bì bù kě bú huì huáng, gù gāo yàn duàn bù kě qì. hú yì bì shāng dī, gù zhōu jiā qiáo kuì chù duàn bù kě kāi. yǐ qì zhī dào bì yū mǎn, gù lǎo huáng hé cǎo wān děng chù duàn bù kě." shū xià suǒ sī yì. hù bù láng zhōng huá cún lǐ zé qǐng fù huáng hé gù dào, bìng jùn cǎo wān. ér shì shí yāo pù yóu wèi kāi, gōng bù shì láng shěn jié fǔ yán:" fù huáng hé wèi kě qīng yì, zhì zhū cè jiē dì bǔ piān jiù bì ér yǐ, yí gài tíng bà." nǎi zhào yìng lóng hái gōng bù, shí èr shí èr nián jiǔ yuè yě.
先是,御史陈邦科言:“固堤束水未收刷沙之利,而反致冲决。法当用浚,其方有三。冬春水涸,令沿河浅夫乘时捞浅,则沙不停而去,一也。官民船往来,船尾悉系钯犁,乘风搜涤,则沙不宁而去,二也。仿水磨、水碓之法,置为木机,乘水滚荡,则沙不留而去,三也。至淮必不可不会黄,故高堰断不可弃。湖溢必伤堤,故周家桥溃处断不可开。已弃之道必淤满,故老黄河、草湾等处断不可。”疏下所司议。户部郎中华存礼则请复黄河故道,并浚草湾。而是时腰铺犹未开,工部侍郎沈节甫言:“复黄河未可轻议,至诸策皆第补偏救弊而已,宜概停罢。”乃召应龙还工部,时二十二年九月也。
jì ér jǐ shì zhōng wú yīng míng yán:" xiān yīn huáng hé qiān xǐ wú cháng, shè yáo lǚ èr dī shù shuǐ guī cáo, jí shuǐ guò shā tíng, hé shēn rì gāo, xú pī yǐ xià jū mín jǐn zài shuǐ dǐ. jīn qīng kǒu wài zé huáng liú zǔ è, qīng kǒu nèi zé yū shā héng jié, qiáng hé héng guàn shàng liú yuē bǎi lǐ xǔ, huái shuǐ jǐn chū shā shàng zhī fú liú, ér zhū xù yú xū sì zhě suì wèi zǔ líng huàn yǐ. zhāng zhēn guān suǒ yì yāo pù zhī hé guī zhī cǎo wān, huò cóng qīng hé nán àn bié kāi xiǎo hé zhì luò jiā yíng mǎ chǎng děng dì, chū huì dà hé, jiàn zhá qǐ bì, yī yù yùn qiǎn, jí xíng cǐ hé, yì cè zhī biàn zhě." zhì zhì sì shuǐ, zé yǒu yì kāi lǎo zi shān, yǐn huái shuǐ rù jiāng zhě. yí zhì zhá yǐ shí qǐ bì, chāi zhāng fú dī ér dī qīng kǒu, shǐ hé shuǐ wú nán xiàng. bù yì xià hé cáo zhū chén huì kān. zhí lì xún àn niú yīng yuán yīn yè zǔ líng, mù jī hé huàn, huì tú yǐ jìn, yīn shàng shū yán:
既而给事中吴应明言:“先因黄河迁徙无常,设遥、缕二堤束水归漕,及水过沙停,河身日高,徐、邳以下居民尽在水底。今清口外则黄流阻遏,清口内则淤沙横截,强河横灌上流约百里许,淮水仅出沙上之浮流,而潴蓄於盱、泗者遂为祖陵患矣。张贞观所议腰铺支河归之草湾,或从清河南岸别开小河至骆家营、马厂等地,出会大河,建闸启闭,一遇运浅,即行此河,亦策之便者。”至治泗水,则有议开老子山,引淮水入江者。宜置闸以时启闭,拆张福堤而堤清口,使河水无南向。部议下河漕诸臣会勘。直隶巡按牛应元因谒祖陵,目击河患,绘图以进,因上疏言:
" huáng gāo huái yōng, qǐ yú jiā jìng mò nián hé chén záo xú lǚ èr hóng jù shí, ér shā rì tíng, hé shēn rì gāo, kuì jué yóu cǐ qǐ. dāng shì zhě jì wú fù zhī, liǎng àn zhù zhǎng dī yǐ shù, yuē lǚ dī. lǚ dī fù jué, gèng yú shù lǐ wài zhù zhòng dī yǐ fáng, yuē yáo dī. suī suì jué suì bǔ, ér mò kě shuí hé yǐ.
“黄高淮壅,起於嘉靖末年河臣凿徐、吕二洪巨石,而沙日停,河身日高,溃决由此起。当事者计无复之,两岸筑长堤以束,曰缕堤。缕堤复决,更於数里外筑重堤以防,曰遥堤。虽岁决岁补,而莫可谁何矣。
huáng huái jiāo huì, běn zì qīng hé běi èr shí lǐ luò jiā yíng, zhé ér dōng zhì dà hé kǒu huì huái, suǒ chēng lǎo huáng hé shì yě. chén xuān yǐ qí yū qū, cóng luò jiā yíng kāi yī zhī hé, wèi jiàn jīn hé dào, ér lǎo huáng hé yū yǐ. wàn lì jiān, fù kāi cǎo wān zhī hé, huáng shě gù dào ér qū, yǐ zhì qīng kǒu jiāo huì zhī dì, èr shuǐ xiàng chí, huái bù shèng huáng, zé cuàn rù gè zhá kǒu, huái ān shì mín yú gè zhá kǒu zhù yī tǔ gěng yǐ fáng zhī. sì hòu huáng huái bào zhǎng, shuǐ tuì shā tíng, qīng kǒu suì yū, jīn chēng mén xiàn shā shì yě. dāng shì zhě bù sī tiāo mén xiàn shā, nǎi bàng tǔ gěng zhù gāo yàn, héng gèn liù shí lǐ, zhì quán huái zhèng liú zhī kǒu bù shì, fù jiāng cóng páng rù huáng zhī zhāng fú kǒu yī bìng zhù dī sāi zhī, suì dào liú ér wèi sì líng huàn yǐ. qián suì, kē chén zhēn guān yì pì mén xiàn shā, cái zhāng fú dī, qí suǒ chóng yòu zài zhī hé yāo pù zhī kāi.
黄、淮交会,本自清河北二十里骆家营,折而东至大河口会淮,所称老黄河是也。陈瑄以其迂曲,从骆家营开一支河,为见今河道,而老黄河淤矣。万历间,复开草湾支河,黄舍故道而趋,以致清口交会之地,二水相持,淮不胜黄,则窜入各闸口,淮安士民於各闸口筑一土埂以防之。嗣后黄、淮暴涨,水退沙停,清口遂淤,今称门限沙是也。当事者不思挑门限沙,乃傍土埂筑高堰,横亘六十里,置全淮正流之口不事,复将从旁入黄之张福口一并筑堤塞之,遂倒流而为泗陵患矣。前岁,科臣贞观议辟门限沙,裁张福堤,其所重又在支河腰铺之开。
zǒng zhī, quán kǒu yū shā wèi jǐn tiāo pì, jí yāo pù gōng chéng, huái shuǐ wèi néng chū yě, kuàng xià liú bào wáng zhū kǒu yǐ jué, nán yǐ shī gōng. qǐ ruò fù huáng hé gù dào, jǐn pì qīng kǒu yū shā zhī wèi yào hū? qiě shū shàng liú, bù ruò kē chén yīng míng suǒ yì, jiù cǎo wān xià liú jùn zhū jué kǒu, bǐ yóu ān dōng guī wǔ gǎng, huò yú zhōu jiā qiáo liàng wèi shū tōng, ér jí sāi huáng gù kǒu, tiāo xiāo dàng qú dào, jùn fú lí qiǎn zǔ. zhì sù qiān xiǎo hé wèi huái shuǐ rù huáng zhèng lù, jí yí tiāo pì, shǐ yǒu suǒ guī."
总之,全口淤沙未尽挑辟,即腰铺工成,淮水未能出也,况下流鲍、王诸口已决,难以施工。岂若复黄河故道,尽辟清口淤沙之为要乎?且疏上流,不若科臣应明所议,就草湾下流浚诸决口,俾由安东归五港,或於周家桥量为疏通,而急塞黄堌口,挑萧、砀渠道,浚符离浅阻。至宿迁小河为淮水入黄正路,急宜挑辟,使有所归。”
yìng lóng yán:" zhāng fú dī yǐ jué bǎi yú zhàng, qīng kǒu fāng tiāo shā, ér yāo pù zhī kāi yóu bù kě fèi." gōng bù shì láng chén sī xiào yīn yán:" lǎo huáng hé zì sān yì zhèn zhì yè jiā chōng jǐn bā qiān yú zhàng, hé xíng shàng cún. yí jí kāi jùn, zé hé fēn wéi èr, yī cóng gù dào dǐ yán jiā hé rù hǎi, yī cóng qīng kǒu huì huái, huàn dāng zì mǐ. qǐng qiǎn fēng lì kē chén yī rén, yǔ hé cáo zhū chén dìng huà yī zhī jì." nǎi mìng lǐ kē jǐ shì zhōng zhāng qǐ chéng wǎng kān. ér yǐ shuǐ huàn lěi nián, qì wú chéng huà, qiān yán mí fèi, bà yìng lóng zhí wèi mín, cháng jū jìng zhāng zhēn guān péng yīng cān děng jiē qiǎn zé yǒu chà.
应龙言:“张福堤已决百馀丈,清口方挑沙,而腰铺之开尤不可废。”工部侍郎沈思孝因言:“老黄河自三义镇至叶家冲仅八千馀丈,河形尚存。宜亟开浚,则河分为二,一从故道抵颜家河入海,一从清口会淮,患当自弭。请遣风力科臣一人,与河漕诸臣定画一之计。”乃命礼科给事中张企程往勘。而以水患累年,迄无成画,迁延糜费,罢应龙职为民,常居敬、张贞观、彭应参等皆谴责有差。
yù shǐ gāo jǔ qǐng" shū zhōu jiā qiáo, cái zhāng fú dī, pì mén xiàn shā, jiàn gǔn shuǐ shí bà yú zhōu jiā qiáo dà xiǎo jiàn kǒu wǔ jiā dūn lǜ yáng gōu shàng xià, ér bà wài jùn hé zhù àn, shǐ xíng dì zhōng. gǎi táng gěng shí èr zhá wèi bà, guàn zhá wài shí èr hé, yǐ pì rù hǎi zhī lù. jùn máng dào hé, qiě duō jiàn bīn jiāng shuǐ zhá, yǐ guǎng rù jiāng zhī tú. rán hǎi kǒu rì yōng, zé hé shā rì jī, hé shēn rì gāo, ér huái yì bù néng ān liú. yǒu guàn kǒu zhě, shì zhū kǒu pō dà, ér jìn rì suǒ jué jiǎng jiā bào jiā bì jiā sān kǒu zhí yǔ xiāng shè, yí tiāo jùn chéng hé, bǐ yóu cǐ rù hǎi." gōng bù zhǔ shì fán zhào chéng yì yì pì hǎi kǒu, ér yán:" jiù hǎi kǒu jué bù kě jùn, dāng zì bào jiā yíng zhì wǔ gǎng kǒu tiāo jùn chéng hé, lìng cóng guàn kǒu rù hǎi." jù xià gōng bù. qǐng bìng wěi qǐ chéng kān yì.
御史高举请“疏周家桥,裁张福堤,辟门限沙,建滚水石坝於周家桥、大小涧口、武家墩、绿杨沟上下,而坝外浚河筑岸,使行地中。改塘埂十二闸为坝,灌闸外十二河,以辟入海之路。浚芒稻河,且多建滨江水闸,以广入江之途。然海口日壅,则河沙日积,河身日高,而淮亦不能安流。有灌口者,视诸口颇大,而近日所决蒋家、鲍家、畀家三口直与相射,宜挑浚成河,俾由此入海。”工部主事樊兆程亦议辟海口,而言:“旧海口决不可浚,当自鲍家营至五港口挑浚成河,令从灌口入海。”俱下工部。请并委企程勘议。
shì shí, zǒng hé gōng bù shàng shū yáng yī kuí bèi lùn, qǐ bà, yīn yán:" qīng kǒu yí jùn, huáng hé gù dào yí fù, gāo yàn bù bì xiū, shí dī bù bì qì, jiǎn shuǐ zhá bà bù bì yòng." dì bù yǔn cí, ér zhào yǐ jìn xīn rèn shì. yù shǐ xià zhī chén zé yán:" hǎi kǒu shā bù kě pī, cǎo wān hé bù bì jùn, yāo pù xīn hé sì shí lǐ bù bì kāi, yún tī guān bù bì pì, wéi dāng jí kāi gāo yàn, yǐ jiù zǔ líng." qiě yán:" lì nián yǐ lái, gāo liáng jiàn tǔ dī měi yù fú qiū jí chōng jué, dà jiàn kǒu shí dī měi yù xiōng yǒng jí bēng kuì. shì gāo yàn zài, wèi gāo bǎo zhī lì xiǎo ér gāo yàn jué, zé wèi gāo bǎo zhī hài dà yě. shú ruò míng yì ér míng kāi zhī, shǐ zhī qū bì hū?" jǐ shì zhōng huáng yùn tài zé yòu yán:" huáng hé xià liú wèi xiè, ér jù kāi gāo yàn zhōu qiáo yǐ xiè huái shuǐ, zé huái liú nán xià, huáng bì chéng zhī, gāo bǎo jiān jǐn wèi zhǎo, ér yùn dào yuè hé bì chōng jué yǐ. bù rú jùn wǔ gǎng kǒu, dá guàn kǒu mén, yǐ rù yú hǎi zhī wèi de yě." zhào bìng xíng kān yì.
是时,总河工部尚书杨一魁被论,乞罢,因言:“清口宜浚,黄河故道宜复,高堰不必修,石堤不必砌,减水闸坝不必用。”帝不允辞,而诏以尽心任事。御史夏之臣则言:“海口沙不可劈,草湾河不必浚,腰铺新河四十里不必开,云梯关不必辟,惟当急开高堰,以救祖陵。”且言:“历年以来,高良涧土堤每遇伏秋即冲决,大涧口石堤每遇汹涌即崩溃。是高堰在,为高、宝之利小;而高堰决,则为高、宝之害大也。孰若明议而明开之,使知趋避乎?”给事中黄运泰则又言:“黄河下流未泄,而遽开高堰、周桥以泄淮水,则淮流南下,黄必乘之,高、宝间尽为沼,而运道月河必冲决矣。不如浚五港口,达灌口门,以入於海之为得也。”诏并行勘议。
qǐ chéng nǎi shàng yán:" qián cǐ hé bù wéi líng huàn, zì lóng qìng mò nián gāo bǎo huái yáng gào jí, dāng shì niǔ yú mù qián, qīng kǒu jì yū, yòu zhù gāo yàn yǐ è zhī, dī zhāng fú yǐ shù zhī, zhàng quán huái zhī shuǐ yǔ huáng jiǎo shèng, bù yú qí shì bù dí yě. dài hòu zhòu shí jiā zhù, yīn sāi yù jiān, jǔ qī shí èr xī zhī shuǐ huì yú sì zhě, jǐn liú shù zhàng yī kǒu chū zhī, chū zhě shén yī, tíng zhě shén jiǔ. hé shēn rì gāo, liú rì yōng, huái rì yì bù dé chū, ér zhū xù rì yì shēn, ān dé bù dǎo liú páng yì wèi sì líng huàn hū? jīn yì shū huái yǐ ān líng, shū huáng yǐ dǎo huái zhě, yán rén rén shū. ér wèi gāo yàn dāng jué zhě, chén yǐ wéi píng hàn huái yáng, dài bù kě shǎo. mò ruò yú qí nán wǔ shí lǐ kāi zhōu jiā qiáo zhù cǎo zi hú, dà jiā kāi jùn, yī yóu jīn jiā wān rù máng dào hé zhù zhī jiāng, yī yóu zǐ yīng gōu rù guǎng yáng hú dá zhī hǎi, zé huái shuǐ shàng liú bàn yǒu xuān xiè yǐ. yú qí běi shí wǔ lǐ kāi wǔ jiā dūn, zhù yǒng jì hé, yóu yáo wān zhá chū kǒu zhí dá jīng hé, cóng shè yáng hú rù hǎi, zé huái shuǐ xià liú bàn yǒu guī sù yǐ. cǐ jí jiù zǔ líng dì yī yì yě." huì shì shí, zǔ líng jī shuǐ shāo tuì, yī kuí yǐ wén, dì dà yuè, réng yù zhū chén jí xié yì xuān xiè.
企程乃上言:“前此河不为陵患,自隆庆末年高、宝、淮、扬告急,当事狃於目前,清口既淤,又筑高堰以遏之,堤张福以束之,障全淮之水与黄角胜,不虞其势不敌也。迨后甃石加筑,堙塞愈坚,举七十二溪之水汇於泗者,仅留数丈一口出之,出者什一,停者什九。河身日高,流日壅,淮日益不得出,而潴蓄日益深,安得不倒流旁溢为泗陵患乎?今议疏淮以安陵,疏黄以导淮者,言人人殊。而谓高堰当决者,臣以为屏翰淮、扬,殆不可少。莫若於其南五十里开周家桥注草子湖,大加开浚,一由金家湾入芒稻河注之江,一由子婴沟入广洋湖达之海,则淮水上流半有宣泄矣。於其北十五里开武家墩,注永济河,由窑湾闸出口直达泾河,从射阳湖入海,则淮水下流半有归宿矣。此急救祖陵第一义也。”会是时,祖陵积水稍退,一魁以闻,帝大悦,仍谕诸臣急协议宣泄。
yú shì qǐ chéng yī kuí gòng yì yù fēn shā huáng liú yǐ zòng huái, bié shū hǎi kǒu yǐ dǎo huáng. ér dū cáo shàng shū chǔ fū zé yǐ jiāng běi suì jìn, mín bù kān dà yì, yù xiān xiè huái ér xú yì fēn huáng. yù shǐ yīng yuán shé zhōng qí shuō, yán:" dǎo huái shì biàn ér gōng yì, fēn huáng gōng dà ér lì yuǎn. gù hé chén suǒ qǐng yì dì liù shí bā wàn jīn, guó jiā yì hé jìn yú cǐ?" yù shǐ chén kuǐ cháng lìng bǎo yìng, lǜ zhōu jiā qiáo jì kāi, zé yǐ gāo yóu shào bó wèi hè, yùn dào mín chǎn yán chǎng jiāo shòu qí hài, shàng shū zhēng zhī, yǔ shén jī, dà zhǐ fēn huáng wèi xiān, ér huái bù bì shēn zhì. qiě yù duō kāi rù hǎi zhī lù, lìng gāo bǎo zhū hú zhī shuǐ jiē dōng, ér hòu zhōu jiā qiáo wǔ jiā dūn zhī shuǐ kě zhù. ér huái ān zhī fǔ mǎ huà lóng fù jìn fēn huáng wǔ nán zhī shuō. yǐng zhōu bīng bèi dào lǐ hóng dào yòu wèi yí kāi gāo yàn. fū suì jù yǐ shàng wén. jǐ shì zhōng lín xī chūn bó zhī, yán:" huái yóu xī rì zhī huái, ér hé fēi xī rì zhī hé, xiān shì hé shēn wèi gāo, ér huái shàng ān liú, jīn zé hé shēn jì gāo, ér huái shòu dào guàn, cǐ dǎo huái gù yǐ wéi huái, fēn huáng yì yǐ wéi huái." gōng bù nǎi fù zòu yún:" xiān yì kāi yāo pù zhī hé yǐ fēn huáng liú, yǐ wō jǐng zāi shāng tíng qǐn, suì yí jīn rì zhī huàn. jīn huáng jiā bà fēn huáng zhī gōng ruò fù jǔ gé, huái yōng wéi hài, shuí zhí qí jiù? qǐng lìng zhì hé zhū chén dǎo huái fēn huáng, jí xíng xìng jǔ." bào kě.
於是企程、一魁共议欲分杀黄流以纵淮,别疏海口以导黄。而督漕尚书褚鈇则以江北岁祲,民不堪大役,欲先泄淮而徐议分黄。御史应元折衷其说,言:“导淮势便而功易,分黄功大而利远。顾河臣所请亦第六十八万金,国家亦何靳於此?”御史陈煃尝令宝应,虑周家桥既开,则以高邮、邵伯为壑,运道、民产、盐场交受其害,上疏争之,语甚激,大旨分黄为先,而淮不必深治。且欲多开入海之路,令高、宝诸湖之水皆东,而后周家桥、武家墩之水可注。而淮安知府马化龙复进分黄五难之说。颍州兵备道李弘道又谓宜开高堰。鈇遂据以上闻。给事中林熙春驳之,言:“淮犹昔日之淮,而河非昔日之河,先是河身未高,而淮尚安流,今则河身既高,而淮受倒灌,此导淮固以为淮,分黄亦以为淮。”工部乃覆奏云:“先议开腰铺支河以分黄流,以倭儆、灾伤停寝,遂贻今日之患。今黄家坝分黄之工若复沮格,淮壅为害,谁职其咎?请令治河诸臣导淮分黄,亟行兴举。”报可。
èr shí sì nián bā yuè, yī kuí xīng gōng wèi jùn, fù tiáo shàng fèn huái dǎo huáng shì yí shí shì. shí yuè, hé gōng gào chéng, zhí lì xún àn yù shǐ jiǎng chūn fāng yǐ wén, fù tiáo shàng shàn hòu shì yí shí liù shì. nǎi shǎng lài yī kuí děng yǒu chà. shì yì yě, yì fū èr shí wàn, kāi táo yuán huáng hé bà xīn hé, qǐ huáng jiā zuǐ, zhì ān dōng wǔ gǎng guàn kǒu, zhǎng sān bǎi yú lǐ, fēn xiè huáng shuǐ rù hǎi, yǐ yì huáng qiáng. pì qīng kǒu shā qī lǐ, jiàn wǔ jiā dūn gāo liáng jiàn zhōu jiā qiáo shí zhá, xiè huái shuǐ sān dào rù hǎi, qiě yǐn qí zhī liú rù jiāng. yú shì sì líng shuǐ huàn píng, ér huái yáng ān yǐ.
二十四年八月,一魁兴工未竣,复条上分淮导黄事宜十事。十月,河工告成,直隶巡按御史蒋春芳以闻,复条上善后事宜十六事。乃赏赉一魁等有差。是役也,役夫二十万,开桃源黄河坝新河,起黄家嘴,至安东五港、灌口,长三百馀里,分泄黄水入海,以抑黄强。辟清口沙七里,建武家墩、高良涧、周家桥石闸,泄淮水三道入海,且引其支流入江。於是泗陵水患平,而淮、扬安矣。
rán shì shí yī kuí zhuān lì táo qīng huái sì jiān, ér shàng liú shàn xiàn huáng gù kǒu zhī jué, yǐ wéi bù bì sāi. fū jí chūn fāng jiē qǐng sāi zhī. jǐ shì zhōng lǐ yīng cè yán:" cáo chén zhǔ yùn, hé chén zhǔ gōng, gè zì wèi jiàn. yí zài lìng xī yì." yī kuí yán:" huáng gù kǒu yī zhī yóu yú chéng xià yì jiē dàng shān xiāo xiàn sù zhōu zhì sù qiān, chū bái yáng hé, yī xiǎo zhī fēn xiāo xiàn liǎng hé kǒu, chū xú zhōu xiǎo fú qiáo, xiāng jù bù mǎn sì shí lǐ. dāng shū jùn yǔ zhèng hé huì, gèng tōng zhèn kǒu zhá lǐ hú zhī shuǐ, yǔ xiǎo fú qiáo èr shuǐ huì, zé huáng gù kǒu bù bì sāi, ér yùn dào wú zhì yǐ." cóng zhī. yú shì yì jùn xiǎo fú qiáo yí hé kǒu xiǎo hé kǒu yǐ jì xú pī yùn dào, yǐ xiè dàng xiāo màn liú, póu guī rén dī yǐ hù líng qǐn.
然是时一魁专力桃、清、淮、泗间,而上流单县黄堌口之决,以为不必塞。鈇及春芳皆请塞之。给事中李应策言:“漕臣主运,河臣主工,各自为见。宜再令析议。”一魁言:“黄堌口一支由虞城、夏邑接砀山、萧县、宿州至宿迁,出白洋河,一小支分萧县两河口,出徐州小浮桥,相距不满四十里。当疏浚与正河会,更通镇口闸里湖之水,与小浮桥二水会,则黄堌口不必塞,而运道无滞矣。”从之。於是议浚小浮桥、沂河口、小河口以济徐、邳运道,以泄砀、萧漫流,掊归仁堤以护陵寝。
shì shí, xú pī fù jiàn qīng sì yùn dào bù lì, fū zhōng yǐ wéi yōu. èr shí wǔ nián zhēng yuè, fù jí yán huáng gù kǒu bù sāi, zé quán hé nán xǐ, hài qiě lì jiàn. yì zhě yì duō kǒng xià niè guī rén, wèi èr líng huàn. sān yuè, xiǎo fú qiáo děng kǒu gōng chuí jùn, yī kuí yán:
是时,徐、邳复见清、泗运道不利,鈇终以为忧。二十五年正月,复极言黄堌口不塞,则全河南徙,害且立见。议者亦多恐下啮归仁,为二陵患。三月,小浮桥等口工垂竣,一魁言:
" yùn dào tōng lì, hé xǐ bù xiāng fáng, yǐ yǒu míng yàn. wéi yì zhě yǐ zǔ líng wèi lǜ, qǐng zhēng wǎng shì zhé zhī. hóng wǔ èr shí sì nián, hé jué yuán wǔ, dōng nán zhì shòu zhōu rù huái. yǒng lè jiǔ nián, hé běi rù yú tái. wèi jǐ fù nán jué, yóu wō hé jīng huái yuǎn rù huái. shí liǎng hé hé liú, lì fèng sì yǐ chū qīng kǒu, wèi wén wèi zǔ líng huàn. zhèng tǒng shí sān nián, hé běi chōng zhāng qiū. jǐng tài zhōng, xú yǒu zhēn sāi zhī, fù yóu wō hé rù huái. hóng zhì èr nián, hé yòu běi chōng, bái áng liú dà xià sāi zhī, fù nán liú, yī yóu zhōng mù zhì yǐng shòu, yī yóu bó zhōu zhì wō hé rù huái, yī yóu sù qiān xiǎo hé kǒu huì sì. quán hé dà shì zòng héng yǐng bó fèng sì jiān, xià yì fú lí suī sù, wèi wén wèi zǔ líng lǜ, yì bù wén dī jí guī rén yě.
“运道通利,河徙不相妨,已有明验。惟议者以祖陵为虑,请徵往事折之。洪武二十四年,河决原武,东南至寿州入淮。永乐九年,河北入鱼台。未几复南决,由涡河经怀远入淮。时两河合流,历凤、泗以出清口,未闻为祖陵患。正统十三年,河北冲张秋。景泰中,徐有贞塞之,复由涡河入淮。弘治二年,河又北冲,白昂、刘大夏塞之,复南流,一由中牟至颍、寿,一由亳州至涡河入淮,一由宿迁小河口会泗。全河大势纵横颍、亳、凤、泗间,下溢符离、睢、宿,未闻为祖陵虑,亦不闻堤及归仁也。
zhèng dé sān nián hòu, hé jiàn běi xǐ, yóu xiǎo fú qiáo fēi yún qiáo gǔ tíng sān dào rù cáo, jǐn qū xú pī, chū èr hóng, yùn dào suī jì, ér fàn yì shí shén. jiā jìng shí yī nián, zhū shang shǐ yǒu wō hé yī zhī zhōng jīng fèng yáng zǔ líng wèi gǎn qīng jǔ zhī shuō. rán dāng shí yóu shí jùn xiáng fú zhī dǒng pén kǒu níng líng zhī wǔ lǐ pù xíng zé zhī sūn jiā dù lán yáng zhī zhào pí zhài, yòu huò jué suī zhōu zhī dì qiū diàn jiè pái kǒu yě jī gāng, níng líng zhī yáng cūn pù, jù rù jiù hé, cóng bó fèng rù huái, nán liú wèi jué, yì hé cháng wèi zǔ líng huàn?
正德三年后,河渐北徙,由小浮桥、飞云桥、谷亭三道入漕,尽趋徐、邳,出二洪,运道虽济,而泛溢实甚。嘉靖十一年,朱裳始有涡河一支中经凤阳祖陵未敢轻举之说。然当时犹时浚祥符之董盆口、宁陵之五里铺、荥泽之孙家渡、兰阳之赵皮寨,又或决睢州之地丘店、界牌口、野鸡冈,宁陵之杨村铺,俱入旧河,从亳、凤入淮,南流未绝,亦何尝为祖陵患?
jiā jìng èr shí wǔ nián hòu, nán liú gù dào shǐ jǐn sāi, huò yóu qín gōu rù cáo, huò yóu zhuó hé rù cáo. wǔ shí nián lái quán hé jǐn chū xú pī, duó sì rù huái. ér dāng shì zhě fāng rèn kè zuò zhǔ, rì zhù dī ér jiǒng zhī, yǐ zhì hé liú rì yōng, huái bù dí huáng, tuì ér nèi zhū, suì yí xū sì zǔ líng zhī huàn. cǐ shí yóu nèi shuǐ zhī tíng yōng, bù yóu wài shuǐ zhī chōng shè yě. wàn lì qī nián, pān jì xún shǐ lǜ huáng liú dào guàn xiǎo hé bái yáng děng kǒu, xié zhū hé shuǐ chōng shè zǔ líng, nǎi zuò guī rén dī wèi bǎo zhàng jì, fù zhāng dà qí shuō, wèi zǔ líng mìng mài quán lài cǐ dī. xí wén qí shuō zhě, suì yí huáng gù zhī jué, xià niè guī rén, bù zhī huáng gù yī jué, xià liú yì xiè, bì wú shàng guàn zhī yú. kuàng jīn xiǎo hé bù rì jùn gōng, yǐn hé fù guī gù dào, yún guī rén yì yuǎn, xī fán guò jì wèi?" bào kě.
嘉靖二十五年后,南流故道始尽塞,或由秦沟入漕,或由浊河入漕。五十年来全河尽出徐、邳,夺泗入淮。而当事者方认客作主,日筑堤而窘之,以致河流日壅,淮不敌黄,退而内潴,遂贻盱、泗祖陵之患。此实由内水之停壅,不由外水之冲射也。万历七年,潘季驯始虑黄流倒灌小河、白洋等口,挟诸河水冲射祖陵,乃作归仁堤为保障计,复张大其说,谓祖陵命脉全赖此堤。习闻其说者,遂疑黄堌之决,下啮归仁,不知黄堌一决,下流易泄,必无上灌之虞。况今小河不日竣工,引河复归故道,云归仁益远,奚烦过计为?”报可。
yī kuí jì kāi xiǎo fú qiáo, zhù yì ān shān, jùn xiǎo hé kǒu, yǐn wǔ yí quán jì yùn. jí shì nián sì yuè, hé fù dà jué huáng gù kǒu, yì xià yì yǒng chéng, yóu sù zhōu fǔ lí qiáo chū sù qiān xīn hé kǒu rù dà hé, qí bàn yóu xú zhōu rù jiù hé jì yùn. shàng yuán shuǐ kū, ér yì ān shù shuǐ héng bà fù chōng èr shí yú zhàng, xiǎo fú qiáo shuǐ mài wēi xì, èr hóng gào hé, yùn dào zǔ sè. yī kuí yīn yì tiāo huáng gù kǒu yí shàng sào wān yū zuǐ èr chù, qiě dà tiāo qí xià lǐ jí kǒu běi xià zhuó hé, jiù xiǎo fú qiáo shàng liú shù shí lǐ zhī hé. fù shàng yán:" huáng hé nán xuán zhì hán jiā dào pán chà hé dīng jiā zhuāng, jù àn kuò bǎi zhàng, shēn yú èr zhàng, nǎi tóng bāng tiě dǐ gù dào yě. zhì liú jiā wā, shǐ qiáng bàn nán liú, dé shān xī pō yǒng hé hú yǐ wéi hè, chū xī kǒu rù fú lí hé, yì gù dào yě. wéi xú pī yùn dào qiǎn hé, suǒ yǐ shǒu yì kāi xiǎo fú qiáo, zài jiā tiāo pì, bì dà wéi yùn dào zhī lì. nǎi yù zì huáng gù wǎn huí quán hé, bì xū tiāo sì bǎi lǐ yū gāo zhī hé shēn, zhù sān bǎi lǐ nán àn zhī zhǎng dī, bù wéi suǒ fèi bù zī, qiè kǒng hòu huàn wú yǐ." yù shǐ yáng guāng xùn děng yì yì tiāo sào wān zhí qú, zhǎn jì zhuó hé, jí zhù shān xī pō guī rén dī, yǔ yī kuí hé, dú fū yì yì. dì mìng cóng yī kuí yán.
一魁既开小浮桥,筑义安山,浚小河口,引武沂泉济运。及是年四月,河复大决黄堌口,溢夏邑、永城,由宿州府离桥出宿迁新河口入大河,其半由徐州入旧河济运。上源水枯,而义安束水横坝复冲二十馀丈,小浮桥水脉微细,二洪告涸,运道阻涩。一魁因议挑黄堌口迤上埽湾、淤嘴二处,且大挑其下李吉口北下浊河,救小浮桥上流数十里之涸。复上言:“黄河南旋至韩家道、盘岔河、丁家庄,俱岸阔百丈,深逾二丈,乃铜帮铁底故道也。至刘家洼,始强半南流,得山西坡、永涸湖以为壑,出溪口入符离河,亦故道也。惟徐、邳运道浅涸,所以首议开小浮桥,再加挑辟,必大为运道之利。乃欲自黄堌挽回全河,必须挑四百里淤高之河身,筑三百里南岸之长堤,不惟所费不赀,窃恐后患无已。”御史杨光训等亦议挑埽湾直渠,展济浊河,及筑山西坡归仁堤,与一魁合,独鈇异议。帝命从一魁言。
yī kuí fù yán:" guī rén zài xī běi, sì zhōu zài dōng nán, xiāng jù bǎi jiǔ shí lǐ, zhōng gé zhòng gāng dié zhàng. qiě guī rén zhī běi yǒu bái yáng hé zhū jiā gōu zhōu jiā gōu hú jiā gōu xiǎo hé kǒu xiè rù yùn hé, shì rú jiàn líng, jí wú guī rén, zǔ líng wú zú lǜ. zhuó hé yū diàn, gāo chū dì shàng, cáo dān jiān kuò yī èr bǎi zhàng, shēn èr sān zhàng, shàng bù miǎn héng liú, xú pī jiān jǐn bǎi zhàng, shēn zhǐ zhàng yú, xú xī yǒu qiǎn zhì èr sān chǐ zhě, ér xià yǒng hán jiā dào kǒu zhì fú lí, hé kuò shēn shì cáo dān, bì gāo jiù xià, shuǐ zhī běn xìng, hé liú suǒ qì, zì gǔ nán fù. qiě yùn hé běn jí shān dōng zhū quán, bù zī huáng shuǐ, wéi dāng fǎng zhèng tǒng jiān èr hóng nán běi kǒu jiàn zhá zhī zhì, yú zhèn kǒu zhī xià, dà fú qiáo zhī shàng, lǚ liáng zhī xià hóng, pī zhōu zhī shā fāng, gè jiàn shí zhá, jié xuān wèn sì, ér yǐ xiǎo fú qiáo yí hé kǒu èr shuǐ zhù zhī, gèng yú zhèn kǒu xī zhù bà jié huáng, kāi táng jiā kǒu ér zhù zhī lóng gōu, huì xiǎo fú qiáo rù yùn, yǐ dù guàn yū zhèn kǒu zhī hài, shí wàn quán jì yě." bào kě.
一魁复言:“归仁在西北,泗州在东南,相距百九十里,中隔重冈叠嶂。且归仁之北有白洋河、朱家沟、周家沟、胡家沟、小河口泄入运河,势如建瓴,即无归仁,祖陵无足虑。浊河淤垫,高出地上,曹、单间阔一二百丈,深二三丈,尚不免横流,徐、邳间仅百丈,深止丈馀,徐西有浅至二三尺者,而夏、永、韩家道口至符离,河阔深视曹、单,避高就下,水之本性,河流所弃,自古难复。且运河本籍山东诸泉,不资黄水,惟当仿正统间二洪南北口建闸之制,於镇口之下,大浮桥之上,吕梁之下洪,邳州之沙坊,各建石闸,节宣汶、泗,而以小浮桥、沂河口二水助之,更於镇口西筑坝截黄,开唐家口而注之龙沟,会小浮桥入运,以杜灌淤镇口之害,实万全计也。”报可。
èr shí liù nián chūn, cóng yáng guāng xùn děng yì, chè fū, mìng yī kuí jiān guǎn cáo yùn. liù yuè, zhào yī kuí zhǎng bù shì, mìng liú dōng xīng wèi gōng bù shì láng, zǒng lǐ hé cáo.
二十六年春,从杨光训等议,撤鈇,命一魁兼管漕运。六月,召一魁掌部事,命刘东星为工部侍郎,总理河漕。
èr shí qī nián chūn, dōng xīng shàng yán:" hé zì shāng yú ér xià, yóu dīng jiā dào kǒu dǐ hán jiā dào kǒu zhào jiā quān shí jiāng jūn miào liǎng hé kǒu, chū xiǎo fú qiáo xià èr hóng, nǎi jiǎ lǔ gù dào yě. zì yuán jí wǒ cháo xíng zhī shén lì. jiā jìng sān shí qī nián běi xǐ zhuó hé, ér cǐ hé suì yū. pān jì xún yì fù kāi zhī, yǐ gōng fèi hào fán ér zhǐ. jīn hé dōng jué huáng gù, yóu hán jiā dào kǒu zhì zhào jiā quān bǎi yú lǐ, chōng shuā chéng hé, jí jì xún yì fù zhī gù dào yě. yóu zhào jiā quān zhì liǎng hé kǒu, zhí jiē sān xiān tái xīn qú, zhǎng jǐn sì shí lǐ, mù fū wǔ wàn jùn zhī, yú yuè dāng jùn, ér dà tiāo yùn hé, xiǎo tiāo zhuó hé, jù kě jié shěng. wéi lǐ jí kǒu gù dào cháng tiāo fù yū, qù dōng yǐ tiāo shù lǐ, qián gōng nán qì, rán zhì zhèn kǒu sān bǎi lǐ ér yáo, bù ruò zhào jiā quān zhì liǎng hé kǒu sì shí lǐ ér jìn. kuàng dà fú qiáo yǐ jiàn zhá xù wèn sì zhī shuǐ, zé zhèn kǒu jì yùn yì wú jí huáng liú." bào kě. shí yuè, gōng chéng, jiā dōng xīng gōng bù shàng shū, yī kuí jí yú guān shǎng lài yǒu chà.
二十七年春,东星上言:“河自商、虞而下,由丁家道口抵韩家道口、赵家圈、石将军庙、两河口,出小浮桥下二洪,乃贾鲁故道也。自元及我朝行之甚利。嘉靖三十七年北徙浊河,而此河遂淤。潘季驯议复开之,以工费浩繁而止。今河东决黄堌,由韩家道口至赵家圈百馀里,冲刷成河,即季驯议复之故道也。由赵家圈至两河口,直接三仙台新渠,长仅四十里,募夫五万浚之,逾月当竣,而大挑运河,小挑浊河,俱可节省。惟李吉口故道尝挑复淤,去冬已挑数里,前功难弃,然至镇口三百里而遥,不若赵家圈至两河口四十里而近。况大浮桥已建闸蓄汶、泗之水,则镇口济运亦无藉黄流。”报可。十月,功成,加东星工部尚书,一魁及馀官赏赉有差。
chū, jǐ shì zhōng yáng tíng lán yīn huáng gù zhī jué, qǐng kāi jiā hé, jǐ shì zhōng yáng yīng wén yì zhǔ qí shuō. jì ér zhí lì xún àn yù shǐ èr qí fù yán zhī. dōng xīng jì kāi zhào jiā quān, fù cǎi zhòng shuō, záo jiā hé, yǐ dì duō shā shí, gōng wèi jiù ér dōng xīng bìng. hé jì nán xǐ, lǐ jí kǒu yū shui diàn rì gāo, běi liú suì jué, ér zhào jiā quān yì rì jiù yū sè, xú pī jiān sān bǎi lǐ, hé shuǐ chǐ yú, liáng sōu zǔ sè.
初,给事中杨廷兰因黄堌之决,请开泇河,给事中杨应文亦主其说。既而直隶巡按御史佴祺复言之。东星既开赵家圈,复采众说,凿泇河,以地多沙石,工未就而东星病。河既南徙,李吉口淤氵殿日高,北流遂绝,而赵家圈亦日就淤塞,徐、邳间三百里,河水尺馀,粮艘阻塞。
èr shí jiǔ nián qiū, gōng kē jǐ shì zhōng zhāng wèn dá shū lùn zhī. huì kāi guī dà shuǐ, hé zhǎng shāng qiū, jué xiāo jiā kǒu, quán hé jǐn nán zhù. hé shēn biàn wéi píng shā, shāng gǔ zhōu jiāo shā shàng. nán àn méng qiáng sì hū xǐ zhì běi àn, shāng yú duō bèi yān mò, hé shì jǐn qū dōng nán, ér huáng gù duàn liú. hé nán xún fǔ céng rú chūn yǐ wén, yuē:" cǐ hé xǐ, fēi jué yě." wèn dá fù yán:" xiāo jiā kǒu zài huáng gù shàng liú, wèi yǒu shāng zhōu bù néng xíng yú xiāo jiā kǒu ér néng xíng yú huáng gù yǐ dōng zhě, yùn sōu dà kě lǜ." dì cóng qí yán, fāng mìng dōng xīng kān yì, ér dōng xīng zú yǐ. wèn dá fù yán:" yùn dào zhī huài, yī yīn huáng gù kǒu zhī jué, bù zǎo dù sè gèng yīn bìng lì jiā hé, yǐ zhì zhào jiā quān yū sè duàn liú, hé shēn rì gāo, hé shuǐ rì qiǎn, ér xiāo jiā kǒu suì jué, quán hé bēn kuì rù huái, shì jí líng qǐn. dōng xīng yǐ shì, yí jí bǔ hé chén, zǎo dìng cháng cè." dà xué shì shěn yī guàn jǐ shì zhōng guì yǒu gēn jiē qù jiǎn hé chén.
二十九年秋,工科给事中张问达疏论之。会开、归大水,河涨商丘,决萧家口,全河尽南注。河身变为平沙,商贾舟胶沙上。南岸蒙墙寺忽徙置北岸,商、虞多被淹没,河势尽趋东南,而黄堌断流。河南巡抚曾如春以闻,曰:“此河徙,非决也。”问达复言:“萧家口在黄堌上流,未有商舟不能行於萧家口而能行於黄堌以东者,运艘大可虑。”帝从其言,方命东星勘议,而东星卒矣。问达复言:“运道之坏,一因黄堌口之决,不早杜塞;更因并力泇河,以致赵家圈淤塞断流,河身日高,河水日浅,而萧家口遂决,全河奔溃入淮,势及陵寝。东星已逝,宜急补河臣,早定长策。”大学士沈一贯、给事中桂有根皆趣简河臣。
yù shǐ gāo jǔ xiàn sān cè. qǐng jùn huáng gù kǒu yǐ xià jiù hé, yǐn huáng shuǐ zhù zhī dōng, suì sāi huáng gù kǒu, ér è qí nán, qí jiù hé chōng shuā shēn, zé bìng sāi xīn jué zhī kǒu. qí èr zé qǐng kāi jiā hé jí jiāo lái hé, ér yán hé cáo bù yí bìng yú yī rén, dāng xuǎn zé fēn rèn qí shì. jiāng běi xún àn yù shǐ wú chóng lǐ zé qǐng zì méng qiáng sì xī běi huáng hé wān qū zhī suǒ, kāi jùn zhí hé, yǐn shuǐ dōng liú. qiě jùn lǐ jí kǒu zhì jiān chéng jí yū dào sān shí yú lǐ, ér jǐn sāi huáng gù yǐ nán jué kǒu, shǐ hé liú jìn guī zhèng cáo. gōng bù shàng shū yī kuí zhuó jǔ chóng lǐ zhī yì, yǐ kāi zhí hé sāi huáng gù kǒu jùn yū dào wèi zhèng cè, ér yǐ jiā hé wèi páng cè, jiāo lái wèi bèi cè. dì mìng jí tiāo jiù hé, sāi jué kǒu, qiě jiān tiāo jiā hé yǐ bèi yòng. xià shān dōng fǔ àn kān shì jiāo lái hé.
御史高举献三策。请浚黄堌口以下旧河,引黄水注之东,遂塞黄堌口,而遏其南,俟旧河冲刷深,则并塞新决之口。其二则请开泇河及胶莱河,而言河漕不宜并於一人,当选择分任其事。江北巡按御史吴崇礼则请自蒙墙寺西北黄河湾曲之所,开浚直河,引水东流。且浚李吉口至坚城集淤道三十馀里,而尽塞黄堌以南决口,使河流尽归正漕。工部尚书一魁酌举崇礼之议,以开直河、塞黄堌口、浚淤道为正策,而以泇河为旁策,胶莱为备策。帝命急挑旧河,塞决口,且兼挑泇河以备用。下山东抚按勘视胶莱河。
sān shí nián chūn, yī kuí fù hé fǔ rú chūn shū yán:" huáng hé shì qū pī sù, qǐng zhù biàn dī zì guī dé zhì líng hóng, yǐ zhàng nán xǐ. qiě shū xiǎo hé kǒu, shǐ huáng liú jìn guī zhī, zé mí màn zì xiāo, zǔ líng kě wú huàn." dì xǐ nà zhī. yǐ ér yán zhě zài shū gōng yī kuí. dì yǐ yī kuí bù sāi huáng gù kǒu, zhì chōng zǔ líng, chì wèi mín. fù yòng chóng lǐ yì, fēn shè hé cáo èr chén, mìng rú chūn wèi gōng bù shì láng, zǒng lǐ hé dào. rú chūn yì kāi yú chéng wáng jiā kǒu, wǎn quán hé dōng guī, xū fèi liù shí wàn.
三十年春,一魁覆河抚如春疏言:“黄河势趋邳、宿,请筑汴堤自归德至灵、虹,以障南徙。且疏小河口,使黄流尽归之,则弥漫自消,祖陵可无患。”帝喜纳之。已而言者再疏攻一魁。帝以一魁不塞黄堌口,致冲祖陵,斥为民。复用崇礼议,分设河漕二臣,命如春为工部侍郎,总理河道。如春议开虞城王家口,挽全河东归,须费六十万。
sān shí yī nián chūn, shān dōng xún fǔ huáng kè zuǎn yán:" wáng jiā kǒu wèi méng qiáng shàng yuán, shàng liú jì dá, zé xià liú bù kě páng xiè, yí suì sāi méng qiáng kǒu." cóng zhī. shí méng qiáng jué kǒu guǎng bā shí yú zhàng, rú chūn suǒ kāi xīn hé wèi jí qí bàn, sāi ér zhù zhī, lǜ bù rèn shòu. yǒu xiàn cè zhě yán:" hé liú jì huí, shì ruò léi tíng, jí qí shì chōng zhī, qiǎn zhě kě shēn yě." rú chūn suì lìng fàng shuǐ, shuǐ jiē ní shā, liú shǎo huǎn, xuán yū. xià sì yuè, shuǐ bào zhǎng, chōng yú dān fēng pèi jiān, rú chūn yǐ yōu zú. nǎi mìng lǐ huà lóng wèi gōng bù shì láng, dài qí rèn.
三十一年春,山东巡抚黄克缵言:“王家口为蒙墙上源,上流既达,则下流不可旁泄,宜遂塞蒙墙口。”从之。时蒙墙决口广八十馀丈,如春所开新河未及其半,塞而注之,虑不任受。有献策者言:“河流既回,势若雷霆,藉其势冲之,浅者可深也。”如春遂令放水,水皆泥沙,流少缓,旋淤。夏四月,水暴涨,冲鱼、单、丰、沛间,如春以忧卒。乃命李化龙为工部侍郎,代其任。
jǐ shì zhōng sòng yī hán yán:" huáng hé gù dào yǐ fù, líng yùn wú yú. jué kǒu jù nán sāi, yí shēn jùn jiān chéng yǐ shàng qiǎn zǔ, ér zēng zhù xú pī liǎng àn, shǐ xià liú yǒu suǒ róng, zé jiù hé kě sài." jǐ shì zhōng mèng chéng jǐ yán:" sāi jiù hé jí, ér jùn xīn hé yóu jí." huà lóng fǔ zhì, hé dà jué shàn xiàn sū jiā zhuāng jí cáo xiàn lǚ dī, yòu jué pèi xiàn sì pù kǒu tài xíng dī, guàn zhāo yáng hú, rù xià zhèn, héng chōng yùn dào. huà lóng yì kāi jiā hé, shǔ zhī pī zhōu zhí hé, yǐ bì hé xiǎn. jǐ shì zhōng hóu qìng yuǎn yīn yán:" jiā hé chéng, zé tā gōng kě xú tú, dì wú zòng hé rù huái. huái lì zé hóng zé shuǐ jiǎn, ér líng zì ān yǐ."
给事中宋一韩言:“黄河故道已复,陵、运无虞。决口惧难塞,宜深浚坚城以上浅阻,而增筑徐、邳两岸,使下流有所容,则旧河可塞。”给事中孟成己言:“塞旧河急,而浚新河尤急。”化龙甫至,河大决单县苏家庄及曹县缕堤,又决沛县四铺口太行堤,灌昭阳湖,入夏镇,横冲运道。化龙议开泇河,属之邳州直河,以避河险。给事中侯庆远因言:“泇河成,则他工可徐图,第毋纵河入淮。淮利则洪泽水减,而陵自安矣。”
sān shí èr nián zhēng yuè, bù fù huà lóng shū, dà lüè yán:" hé zì guī dé ér xià, hé yùn rù hǎi, qí lù yǒu sān: yóu lán yáng dào kǎo chéng zhì lǐ jí kǒu, guò jiān chéng jí, rù liù zuò lóu, chū chá chéng ér xiàng xú pī, shì míng zhuó hé, wèi zhōng lù yóu cáo dān jīng fēng pèi, chū fēi yún qiáo, fàn zhāo yáng hú, rù lóng táng, chū qín gōu ér xiàng xú pī, shì míng yín hé, wèi běi lù yóu pān jiā kǒu guò sī jiā dào kǒu, zhì hé jiā dī, jīng fú lí, dào suī níng, rù sù qiān, chū xiǎo hé kǒu rù yùn, shì míng fú lí hé, wèi nán lù. nán lù jìn líng, běi lù jìn yùn, wéi zhōng lù jì yuǎn yú líng, qiě kě jì yùn, qián hé chén xìng yì wèi jùn, ér hé xíng shàng zài." yīn zòu kāi jiā yǒu liù shàn. dì cóng qí yì.
三十二年正月,部覆化龙疏,大略言:“河自归德而下,合运入海,其路有三:由兰阳道考城至李吉口,过坚城集,入六座楼,出茶城而向徐、邳,是名浊河,为中路;由曹、单经丰、沛,出飞云桥,泛昭阳湖,入龙塘,出秦沟而向徐、邳,是名银河,为北路;由潘家口过司家道口,至何家堤,经符离,道睢宁,入宿迁,出小河口入运,是名符离河,为南路。南路近陵,北路近运,惟中路既远於陵,且可济运,前河臣兴役未竣,而河形尚在。”因奏开泇有六善。帝从其议。
gōng bù shàng shū yáo jì kě yán:" huáng hé chōng xǐ, hé chén yì yú jiān chéng jí yǐ shàng kāi qú yǐn hé, shǐ xià liú shū tōng, fù fēn liù zuò lóu yuàn jiā lóu èr lù shā qí shuǐ shì, jì kě yí fēng pèi zhī huàn, yòu bù zhì zhǎo dàng shān zhī chéng. kāi jiā fēn huáng, liǎng gōng bìng jǔ, qǐ sù fā tǎng yǐ jì." yǔn zhī. bā yuè, huà lóng zòu fēn shuǐ hé chéng. shì jù jiā hé zhì zhōng. jiā huà lóng tài zǐ shǎo bǎo bīng bù shàng shū. huì huà lóng dīng jiān hòu dài, mìng cáo shí pìn wèi gōng bù shì láng, zǒng lǐ hé dào. shì qiū, hé jué fēng xiàn, yóu zhāo yáng hú chuān lǐ jiā gǎng kǒu, chū zhèn kǒu, shàng guàn nán yáng, ér shàn xiàn jué kǒu fù kuì, yú tái jǐ níng jiān píng dì chéng hú.
工部尚书姚继可言:“黄河冲徙,河臣议於坚城集以上开渠引河,使下流疏通,复分六座楼、苑家楼二路杀其水势,既可移丰、沛之患,又不至沼砀山之城。开泇分黄,两工并举,乞速发帑以济。”允之。八月,化龙奏分水河成。事具《泇河志》中。加化龙太子少保兵部尚书。会化龙丁艰候代,命曹时聘为工部侍郎,总理河道。是秋,河决丰县,由昭阳湖穿李家港口,出镇口,上灌南阳,而单县决口复溃,鱼台、济宁间平地成湖。
sān shí sān nián chūn, huà lóng yán:" fēng zhī shī, yóu xún shǒu bù yán, dān zhī shī, yóu xià sào bù zǎo, ér jiē yóu sū jiā zhuāng zhī jué. nán zhí shān dōng xiāng tuī wěi, qǐng gè fá fáng hé shǒu chén. zhì nián lái huǎn dī fáng ér jí tiāo jùn, dī huài shuǐ yì, bù jiù shǒu dī zhī bù lì, wéi wěi jùn hé zhī bù shēn. fū hé běi àn zì cáo xiàn yǐ xià wú rù zhāng qiū zhī lù, nán àn zì yú chéng yǐ xià wú rù huái zhī lù, wéi yóu xú pī dá zhèn kǒu wèi yùn dào. gù hé běi jué cáo yùn fēng pèi jiān, zé yóu zhāo yáng hú chū lǐ jiā kǒu, ér yùn dào yì nán jué yú xià xú pī jiān, zé yóu xiǎo hé kǒu jí bái yáng hé, ér yùn dào hé. jīn jiā hé jì chéng, qǐ zhí hé zhì xià zhèn, yǔ huáng hé gé jué, shān dōng zhí lì jiān, hé bù néng zhì yùn dào zhī mìng. dú zhū wàng kǒu yǐ shàng, jué dān zé dān zhǎo, jué cáo zé cáo yú, jí fēng pèi xú pī yú dàng jiē mìng xuán yī xiàn dī fáng, hé kě huǎn yě? zhì zhōng zhōu jīng lóng kǒu tóng wǎ xiāng jiē rù zhāng qiū zhī lù, sūn jiā dù yě jī gāng méng qiáng sì jiē rù huái zhī lù, yī bù shǒu, zé běi huài yùn, nán fàn líng, qí hài shén dà. qǐng xī zì kāi fēng, dōng zhì xú pī, wú bù shǒu zhī dì, shàng zì sī dào, xià zhì fǔ xiàn, wú bù shǒu zhī rén, shù jī kě xī hé huàn." nǎi chì shí pìn shēn chì yān.
三十三年春,化龙言:“丰之失,由巡守不严,单之失,由下埽不早,而皆由苏家庄之决。南直、山东相推诿,请各罚防河守臣。至年来缓堤防而急挑浚,堤坏水溢,不咎守堤之不力,惟委浚河之不深。夫河北岸自曹县以下无入张秋之路,南岸自虞城以下无入淮之路,惟由徐、邳达镇口为运道。故河北决曹、郓、丰、沛间,则由昭阳湖出李家口,而运道溢;南决虞、夏、徐、邳间,则由小河口及白洋河,而运道涸。今泇河既成,起直河至夏镇,与黄河隔绝,山东、直隶间,河不能制运道之命。独朱旺口以上,决单则单沼,决曹则曹鱼,及丰、沛、徐、邳、鱼、砀皆命悬一线堤防,何可缓也?至中州荆隆口、铜瓦厢皆入张秋之路,孙家渡、野鸡冈、蒙墙寺皆入淮之路,一不守,则北坏运,南犯陵,其害甚大。请西自开封,东至徐、邳,无不守之地,上自司道,下至府县,无不守之人,庶几可息河患。”乃敕时聘申饬焉。
qí qiū, shí pìn yán:" zì sū zhuāng yī jué, quán hé běi zhù zhě sān nián. chū fàn fēng pèi, jì zhǎo dān yú, chén càn zhī sāi bù chéng, nán yáng zhī dī jǐn huài. jīn qiě shàng guàn quán jì, páng qīn yùn dào yǐ. chén qīn yì cáo dān, shàng shì wáng jiā kǒu xīn zhù zhī bà, xià shì zhū wàng kǒu běi kuì zhī liú, zhī hé zhī dà kě yōu zhě sān, ér jī zhī bù kě shī zhě èr. hé jué xíng dī, fàn yì píng dì, zhāo yáng rì diàn, xià liú rì yū, shuǐ chū lǐ jiā kǒu zhě rì jiàn wēi huǎn, shì bù dé bù tuì ér shàng yì. yì yú nán, zé sūn jiā dù yě jī gāng jiē rù huái gù dào, wú wèi méng qiáng yǐ sāi, ér wú yōu yú líng. yì yú běi, zé zhī má zhuāng jīng lóng kǒu jiē rù zhāng qiū gù dào, wú wèi jiā yì yǐ chéng, ér wú yōu yú yùn. qiě nán zhī xià shāng, běi zhī cáo pú, qí dì yì chā, qí huò yì liè, qí wǎn huí yì bù yì, wú wèi zāi zhǐ yú jì, ér wú yōu yú mín. gù zì wáng jiā kǒu yǐ dá zhū wàng, xīn dǎo zhī hé zài yān. shū qí xià liú yǐ chū xiǎo fú qiáo, zé sān bǎi lǐ cháng hé chàng liú, jī kě chéng zhě yī.
其秋,时聘言:“自苏庄一决,全河北注者三年。初泛丰、沛,继沼单、鱼,陈灿之塞不成,南阳之堤尽坏。今且上灌全济,旁侵运道矣。臣亲诣曹、单,上视王家口新筑之坝,下视朱旺口北溃之流,知河之大可忧者三,而机之不可失者二。河决行堤,泛溢平地,昭阳日垫,下流日淤,水出李家口者日渐微缓,势不得不退而上溢。溢於南,则孙家渡、野鸡冈皆入淮故道,毋谓蒙墙已塞,而无忧於陵。溢於北,则芝麻庄、荆隆口皆入张秋故道,毋谓泇役已成,而无忧於运。且南之夏、商,北之曹、濮,其地益插,其祸益烈,其挽回益不易,毋谓灾止鱼、济,而无忧于民。顾自王家口以达朱旺,新导之河在焉。疏其下流以出小浮桥,则三百里长河畅流,机可乘者一。
zì xú ér xià, qīng huáng bìng xíng, shā suí shuǐ shuā, cǐ shù shí nián suǒ wèi yǒu, yīn ér dǎo shuǐ guī xú, róng shòu yǒu dì, jī kě chéng zhě èr. chén yǔ zhū chén shú jì, hé zhī zhōng lù yǒu nán běi èr zhī: běi chū zhuó hé, cháng zài shū zài yōng wéi nán chū xiǎo fú qiáo, dì xíng bēi xià, qí shì shén shùn, dù zhǎng sān wàn zhàng yǒu qí, gū yín bā shí wàn liǎng. gōng zhū xū hào, qǐ duō fāng chù gěi." shū shàng liú zhōng. shí pìn nǎi dà tiāo zhū wàng kǒu. shí yī yuè xīng gōng, yòng fū wǔ shí wàn. sān shí sì nián sì yuè, gōng chéng, zì zhū wàng dá xiǎo fú qiáo yán mào bǎi qī shí lǐ, qú guǎng dī hòu, hé guī gù dào.
自徐而下,清黄并行,沙随水刷,此数十年所未有,因而导水归徐,容受有地,机可乘者二。臣与诸臣熟计,河之中路有南北二支:北出浊河,尝再疏再壅;惟南出小浮桥,地形卑下,其势甚顺,度长三万丈有奇,估银八十万两。公诸虚耗,乞多方处给。”疏上留中。时聘乃大挑朱旺口。十一月兴工,用夫五十万。三十四年四月,工成,自朱旺达小浮桥延袤百七十里,渠广堤厚,河归故道。
liù yuè, hé jué xiāo xiàn guō nuǎn lóu rén zì kǒu, běi zhī zhì chá chéng zhèn kǒu. sān shí wǔ nián, jué shàn xiàn. sān shí jiǔ nián liù yuè, jué xú zhōu láng shǐ gōu. sì shí nián jiǔ yuè, jué xú zhōu sān shān, chōng lǚ dī èr bǎi bā shí zhàng, yáo dī bǎi qī shí yú zhàng, lí lín pù yǐ xià èr shí lǐ zhèng hé xī wèi píng lù, pī suī hé shuǐ hào jié. zǒng hé dōu yù shǐ liú shì zhōng kāi hán jiā bà wài xiǎo qú yǐn shuǐ, yóu shì bà yǐ dōng shǐ tōng zhōu jí. sì shí èr nián, jué líng bì chén pù. sì shí sì nián wǔ yuè, fù jué láng shǐ gōu, yóu há mán zhōu liǔ zhū hú rù jiā hé, chū zhí kǒu, fù yǔ huáng huì. liù yuè, jué kāi fēng táo jiā diàn zhāng jiā wān, yóu huì chéng dà dī xià chén liú, rù bó zhōu wō hé. sì shí qī nián jiǔ yuè, jué yáng wǔ pí shā gāng, yóu fēng qiū cáo dān zhì kǎo chéng, fù rù jiù hé. shí cháo zhèng rì chí, hé chén zòu bào duō bù xǐng. sì shí èr nián, liú shì zhōng zú, zǒng hé yuè sān nián bù bǔ. sì shí liù nián rùn sì yuè, shǐ mìng gōng bù shì láng wáng zuǒ dū hé dào. hé fáng rì yǐ fèi huài, dāng shì zhě bù néng yǒu wéi.
六月,河决萧县郭暖楼人字口,北支至茶城、镇口。三十五年,决单县。三十九年六月,决徐州狼矢沟。四十年九月,决徐州三山,冲缕堤二百八十丈,遥堤百七十馀丈,梨林铺以下二十里正河悉为平陆,邳、睢河水耗竭。总河都御史刘士忠开韩家坝外小渠引水,由是坝以东始通舟楫。四十二年,决灵璧陈铺。四十四年五月,复决狼矢沟,由蛤鳗、周柳诸湖入泇河,出直口,复与黄会。六月,决开封陶家店、张家湾,由会城大堤下陈留,入亳州涡河。四十七年九月,决阳武脾沙堽,由封丘、曹、单至考城,复入旧河。时朝政日驰,河臣奏报多不省。四十二年,刘士忠卒,总河阅三年不补。四十六年闰四月,始命工部侍郎王佐督河道。河防日以废坏,当事者不能有为。
tiān qǐ yuán nián, hé jué líng pì shuāng gōu huáng pù, yóu yǒng jī hú chū bái yáng xiǎo hé kǒu, réng yǔ huáng huì, gù dào yān hé. zǒng hé shì láng chén dào hēng yì fū zhù sāi. shí huái ān yín yǔ lián xún, huáng huái bào zhǎng shù chǐ, ér shān yáng lǐ wài hé jí qīng hé jué kǒu huì chéng jù jìn, shuǐ guàn huái chéng, mín yǐ chéng yǐ jū, zhōu xíng jiē shì. jiǔ zhī shǐ sāi. sān nián, jué xú zhōu qīng tián dà lóng kǒu, xú pī líng suī hé bìng yū, lǚ liáng chéng nán yú yǐn, shā gāo píng dì zhàng xǔ, shuāng gōu jué kǒu yì mǎn, shàng xià bǎi wǔ shí lǐ xī chéng píng lù. sì nián liù yuè, jué xú zhōu kuí shān dī, dōng běi guàn zhōu chéng, chéng zhōng shuǐ shēn yī zhàng sān chǐ, yī zì nán mén zhì yún lóng shān xī běi dà ān qiáo rù shí gǒu hú, yī yóu jiù zhī hé nán liú zhì dèng èr zhuāng, lì zū gōu dōng nán yǐ dá xiǎo hé, chū bái yáng, réng yǔ huáng huì. xú mín kǔ yān nì, yì jí zī qiān chéng. jǐ shì zhōng lù wén xiàn shàng xú chéng bù kě qiān liù yì. ér shì bù dé yǐ, suì qiān zhōu zhì yú yún lóng, hé shì zhì bù jiǎng yǐ. liù nián qī yuè, hé jué huái ān, nì rù luò mǎ hú, guàn pī sù.
天启元年,河决灵譬双沟、黄铺,由永姬湖出白洋、小河口,仍与黄会,故道湮涸。总河侍郎陈道亨役夫筑塞。时淮安霪雨连旬,黄、淮暴涨数尺,而山阳里外河及清河决口汇成巨浸,水灌淮城,民蚁城以居,舟行街市。久之始塞。三年,决徐州青田大龙口,徐、邳、灵、睢河并淤,吕梁城南隅隐,沙高平地丈许,双沟决口亦满,上下百五十里悉成平陆。四年六月,决徐州魁山堤,东北灌州城,城中水深一丈三尺,一自南门至云龙山西北大安桥入石狗湖,一由旧支河南流至邓二庄,历租沟东南以达小河,出白洋,仍与黄会。徐民苦淹溺,议集赀迁城。给事中陆文献上徐城不可迁六议。而势不得已,遂迁州治於云龙,河事置不讲矣。六年七月,河决淮安,逆入骆马湖,灌邳、宿。
chóng zhēn èr nián chūn, hé jué cáo xiàn shí sì pù kǒu. sì yuè, jué suī níng, zhì qī yuè zhōng, chéng jǐn pǐ. zǒng hé shì láng lǐ ruò xīng qǐng qiān chéng bì zhī, ér kāi pī zhōu bà xiè shuǐ rù gù dào, qiě sāi cáo jiā kǒu shi tóu wān, bī shuǐ běi zhù, yǐ jiǎn suī níng zhī huàn. cóng zhī. sì nián xià, hé jué yuán wǔ hú cūn pù, yòu jué fēng qiū jīng lóng kǒu, bài cáo xiàn tǎ ér wān dà xíng dī. liù yuè huáng huái jiāo zhǎng, hǎi kǒu yōng sè, hé jué jiàn yì zhū kǒu, xià guàn xīng huà yán chéng, shuǐ shēn èr zhàng, cūn luò jǐn piào méi. qūn xún yú nián, shǐ yì zhù sāi. xīng gōng wèi jǐ, fú qiū shuǐ fā, huáng huái bēn zhù, xìng yán wèi hè, ér hǎi cháo fù nì chōng, huài fàn gōng dī. jūn mín jí shāng zào hù sǐ zhě wú suàn, shào zhuàng zhuǎn xǐ, gài jiāng yí tōng tài jiān, dào zéi qiān bǎi xiào jù. zhì liù nián, yán chéng mín xú ruì děng yán qí zhuàng. dì mǐn zhī, mìng yì fá hé cáo guān. ér shì shí, zǒng hé zhū guāng zuò fāng yì kāi gāo yàn sān zhá. huái yáng zài cháo zhě hé shū yán:" jiàn yì zhū kǒu wèi sāi, mín tián jǐn chén shuǐ dǐ. sān zhá yī kāi, gāo bǎo zhū yì dàng wèi hú hǎi, ér cáo liáng yán kè jiē hài yǐ. gāo yàn jiàn zhá shǐ yú wàn lì èr shí sān nián, wèi jǐ quán sāi. jīn gāo yàn rì huài, fāng dāng jí yì xiū zhù, kě qīng yán kāi jùn hū?" dì shì qí yán, shì suì qǐn. yòu cóng yù shǐ wú zhèn yīng qǐng, xiū sù níng shàng xià xī běi jiù dī, yǐ hàn guī rén. qī nián èr yuè, jiàn yì jué kǒu gōng chéng, cì dū cáo shàng shū yáng yī péng zǒng hé shàng shū liú róng sì yín bì.
崇祯二年春,河决曹县十四铺口。四月,决睢宁,至七月中,城尽圮。总河侍郎李若星请迁城避之,而开邳州坝泄水入故道,且塞曹家口匙头湾,逼水北注,以减睢宁之患。从之。四年夏,河决原武湖村铺,又决封丘荆隆口,败曹县塔儿湾大行堤。六月黄、淮交涨,海口壅塞,河决建义诸口,下灌兴化、盐城,水深二丈,村落尽漂没。逡巡逾年,始议筑塞。兴工未几,伏秋水发,黄、淮奔注,兴、盐为壑,而海潮复逆冲,坏范公堤。军民及商灶户死者无算,少壮转徙,丐江、仪、通、泰间,盗贼千百啸聚。至六年,盐城民徐瑞等言其状。帝悯之,命议罚河曹官。而是时,总河朱光祚方议开高堰三闸。淮、扬在朝者合疏言:“建义诸口未塞,民田尽沉水底。三闸一开,高、宝诸邑荡为湖海,而漕粮盐课皆害矣。高堰建闸始於万历二十三年,未几全塞。今高堰日坏,方当急议修筑,可轻言开浚乎?”帝是其言,事遂寝。又从御史吴振缨请,修宿、宁上下西北旧堤,以捍归仁。七年二月,建义决口工成,赐督漕尚书杨一鹏、总河尚书刘荣嗣银币。
bā nián jiǔ yuè, róng sì dé zuì. chū, róng sì yǐ luò mǎ hú yùn dào kuì yū, chuàng wǎn hé zhī yì, qǐ sù qiān zhì xú zhōu, bié záo xīn hé, fēn huáng shuǐ zhù qí zhōng, yǐ tōng cáo yùn. jì gōng èr bǎi yú lǐ, jīn qián wǔ shí wàn. ér qí suǒ záo pī zhōu shàng xià, xī huáng hé gù dào, jùn chǐ xǔ, qí xià jiē shā, tiāo jué chéng hé, jīng sù shā luò, hé kǎn fù píng, rú cǐ zhě shù sì. dài yǐn huáng shuǐ rù qí zhōng, bō liú xùn jí, shā suí shuǐ xià, lǜ yū qiǎn bù kě yǐ zhōu. jí cáo zhōu jiāng zhì, ér luò mǎ hú zhī kuì jué shì píng, zhōu rén jiē bù yuàn yóu xīn hé. róng sì zì wǎng dū zhī, yù shéng yǐ jūn fǎ. yǒu rù zhě zhé kǔ yū qiǎn, biàn zú duō yuàn. xún cáo yù shǐ ní yú yì hé qí qī wǎng wù gōng, nán jīng jǐ shì zhōng cáo jǐng cān fù zhòng hé zhī, dǎi wèn, zuò zāng, fù zǐ jiē yǔ sǐ. láng zhōng hú liǎn fēn gōng dú duō, yì zuò sǐ. qí hòu luò mǎ hú fù kuì, zhōu xíng xīn hé, wú bù sī róng sì gōng zhě.
八年九月,荣嗣得罪。初,荣嗣以骆马湖运道溃淤,创挽河之议,起宿迁至徐州,别凿新河,分黄水注其中,以通漕运。计工二百馀里,金钱五十万。而其所凿邳州上下,悉黄河故道,浚尺许,其下皆沙,挑掘成河,经宿沙落,河坎复平,如此者数四。迨引黄水入其中,波流迅急,沙随水下,率淤浅不可以舟。及漕舟将至,而骆马湖之溃决适平,舟人皆不愿由新河。荣嗣自往督之,欲绳以军法。有入者辄苦淤浅,弁卒多怨。巡漕御史倪於义劾其欺罔误工,南京给事中曹景参复重劾之,逮问,坐赃,父子皆瘐死。郎中胡琏分工独多,亦坐死。其后骆马湖复溃,舟行新河,无不思荣嗣功者。
dàng shì shí, hé huàn rì jí, ér dì yòu zhòng fǎ chéng xià, lǐ ruò xīng yǐ xiū jùn bù lì bà guān, zhū guāng zuò yǐ jiàn yì sū zuǐ jué kǒu dǎi xì. liù nián zhī zhōng, hé chén sān yì. jǐ shì zhōng wáng jiā yàn cháng qiè yán zhī. guāng zuò yì jìng yǔ sǐ. ér jì róng sì zhě zhōu dǐng xiū jiā lì yùn pō yǒu gōng, zài shì wǔ nián, jìng zuò cáo zhōu zǔ qiǎn, yòng gù jué hé fáng lì, qiǎn shù yān zhàng. jǐ shì zhōng shěn yìn péi xíng bù shì láng huì shì yáng zǒng hé shì láng zhāng guó wéi gè shū qǐng kuān zhī, nǎi huò yòu miǎn yún.
当是时,河患日棘,而帝又重法惩下,李若星以修浚不力罢官,朱光祚以建义苏嘴决口逮系。六年之中,河臣三易。给事中王家彦尝切言之。光祚亦竟瘐死。而继荣嗣者周鼎修泇利运颇有功,在事五年,竟坐漕舟阻浅,用故决河防例,遣戍烟瘴。给事中沈胤培、刑部侍郎惠世扬、总河侍郎张国维各疏请宽之,乃获宥免云。
shí wǔ nián, liú zéi wéi kāi fēng jiǔ, shǒu chén móu yǐn huáng hé guàn zhī. zéi zhēn zhī, yù wèi bèi. chéng shuǐ zhǎng, lìng qí dǎng jué hé guàn chéng, mín jǐn nì sǐ. zǒng hé shì láng zhāng guó wéi fāng fèng zhào fù jīng, zòu qí zhuàng. shān dōng xún fǔ wáng yǒng jí shàng yán:" huáng hé jué biàn chéng, zhí zǒu suī yáng, dōng nán zhù yān líng lù yì, bì hài bó sì, qīn zǔ líng, ér pī sù yùn hé bì hé." dì lìng zǒng hé shì láng huáng xī xiàn jí wǎng hàn yù, xī xiàn yǐ shēn jū jǐ níng bù néng shè biàn, qǐng tè shè zhòng chén dū lǐ. mìng gōng bù shì láng zhōu kān gēng dū xiū biàn hé.
十五年,流贼围开封久,守臣谋引黄河灌之。贼侦知,预为备。乘水涨,令其党决河灌城,民尽溺死。总河侍郎张国维方奉诏赴京,奏其状。山东巡抚王永吉上言:“黄河决汴城,直走睢阳,东南注鄢陵、鹿邑,必害亳、泗,侵祖陵,而邳、宿运河必涸。”帝令总河侍郎黄希宪急往捍御,希宪以身居济宁不能摄汴,请特设重臣督理。命工部侍郎周堪赓督修汴河。
shí liù nián èr yuè, kān gēng shàng yán:" hé zhī jué kǒu yǒu èr: yī wèi zhū jiā zhài, kuān èr lǐ xǔ, jū hé xià liú, shuǐ miàn kuān ér shuǐ shì huǎn yī wèi mǎ jiā kǒu, kuān yī lǐ yú, jū hé shàng liú, shuǐ shì měng, shēn bù kě cè. liǎng kǒu xiāng jù sān shí lǐ, zhì biàn dī zhī wài, hé wéi yī liú, jué yī dà kǒu, zhí chōng biàn chéng yǐ qù, ér hé zhī gù dào zé hé wèi píng dì. nù tāo qiān qǐng, gōng lì nán shī, bì guǎng jùn jiù qú, yuǎn shù shí lǐ, fēn shā shuǐ shì, rán hòu běn chā kě cuò. gù zhù jùn bìng jǔ, xū fū sān wàn. hé běi huāng hàn, yǎn xī bīng huǒ, jié lì yǐ gōng, bù mǎn wàn rén, hé nán wàn sǐ yī shēng zhī yú, wèi shěn néng yìng mù fǒu, shì bù dé bù jiè zhù yú fǔ zhèn zhī bīng yě." nǎi chì bīng bù sù yì, ér lìng kān gēng kè qī xīng gōng. zhì sì yuè, sāi zhū jiā zhài jué kǒu, xiū dī sì bǎi yú zhàng. mǎ jiā kǒu gōng wèi jiù, hū chōng dōng àn, zhū sào jǐn piào méi. kān gēng qǐng tíng dōng àn ér zhuān shì xī àn. dì lìng jí jùn gōng.
十六年二月,堪赓上言:“河之决口有二:一为朱家寨,宽二里许,居河下流,水面宽而水势缓;一为马家口,宽一里馀,居河上流,水势猛,深不可测。两口相距三十里,至汴堤之外,合为一流,决一大口,直冲汴城以去,而河之故道则涸为平地。怒涛千顷,工力难施,必广浚旧渠,远数十里,分杀水势,然后畚锸可措。顾筑浚并举,需夫三万。河北荒旱,兖西兵火,竭力以供,不满万人,河南万死一生之馀,未审能应募否,是不得不借助於抚镇之兵也。”乃敕兵部速议,而令堪赓刻期兴工。至四月,塞朱家寨决口,修堤四百馀丈。马家口工未就,忽冲东岸,诸埽尽漂没。堪赓请停东岸而专事西岸。帝令急竣工。
liù yuè, kān gēng yán:" mǎ jiā jué kǒu bǎi èr shí zhàng, liǎng àn jiē zhù sì zhī yī, zhōng jiān qī shí yú zhàng, shuǐ shēn liú jí, nán yǐ cuò shǒu, qǐng qí shuāng jiàng hòu xīng gōng." yǐ ér yán:" wǔ yuè fú shuǐ dà zhǎng, gù dào shā tān yōng hé zhě shuā shēn shù zhàng, hé zhī dà shì jǐn guī yú dōng, yùn dào yǐ tōng, líng yuán wú yàng." shū fǔ shàng, jué kǒu zài kuì. dì qù jiū gōng, wèi zòu jī ér míng wáng.
六月,堪赓言:“马家决口百二十丈,两岸皆筑四之一,中间七十馀丈,水深流急,难以措手,请俟霜降后兴工。”已而言:“五月伏水大涨,故道沙滩壅涸者刷深数丈,河之大势尽归於东,运道已通,陵园无恙。”疏甫上,决口再溃。帝趣鸠工,未奏绩而明亡。