hé qú sān
◎河渠三
yùn hé shàng
○运河上
míng chéng zǔ zhào jiàn běi jīng, zhuǎn cáo dōng nán, shuǐ lù jiān wǎn, réng yuán rén zhī jiù, cān yòng hǎi yùn. dǎi huì tōng hé kāi, hǎi lù bìng bà. nán jí jiāng kǒu, běi jǐn dà tōng qiáo, yùn dào sān qiān yú lǐ. zōng ér jì zhī, zì chāng píng shén shān quán zhū shuǐ, huì guàn dū chéng, guò dà tōng qiáo, dōng zhì tōng zhōu rù bái hé zhě, dà tōng hé yě. zì tōng zhōu ér nán zhì zhí gū, huì wèi hé rù hǎi zhě, bái hé yě. zì lín qīng ér běi zhì zhí gū, huì bái hé rù hǎi zhě, wèi shuǐ yě. zì wèn shàng nán wàng fēn liú, běi jīng zhāng qiū zhì lín qīng, huì wèi hé, nán zhì jǐ níng tiān jǐng zhá, huì sì yí guāng sān shuǐ zhě, wèn shuǐ yě. zì jǐ níng chū tiān jǐng zhá, yǔ wèn hé liú, zhì nán yáng xīn hé, jiù chū chá chéng, huì huáng qìn hòu chū xià zhèn, xún jiā hé dá zhí kǒu, rù huáng jì yùn zhě, sì guāng xiǎo yí hé jí shān dōng quán shuǐ yě. zì chá chéng qín gōu, nán lì xú lǚ, fú pī, huì dà yí hé, zhì qīng hé xiàn rù huái hòu, cóng zhí hé kǒu dǐ qīng kǒu zhě, huáng hé shuǐ yě. zì qīng kǒu ér nán, zhì yú guā yí zhě, huái yáng zhū hú shuǐ yě. guò cǐ zé cháng jiāng yǐ. cháng jiāng yǐ nán, zé sōng sū zhè jiāng yùn dào yě. huái yáng zhì jīng kǒu yǐ nán zhī hé, tōng wèi zhī zhuǎn yùn hé, ér yóu guā yí dá huái ān zhě, yòu wèi zhī nán hé, yóu huáng hé dá fēng pèi yuē zhōng hé, yóu shān dōng dá tiān jīn yuē běi hé, yóu tiān jīn dá zhāng jiā wān yuē tōng jì hé, ér zǒng míng yuē cáo hé. qí yú jīng shī ér dōng ruò jì zhōu, xī běi ruò chāng píng, jiē cháng yǒu hé tōng, zhuǎn cáo xiǎng jūn.
明成祖肇建北京,转漕东南,水陆兼輓,仍元人之旧,参用海运。逮会通河开,海陆并罢。南极江口,北尽大通桥,运道三千馀里。综而计之,自昌平神山泉诸水,汇贯都城,过大通桥,东至通州入白河者,大通河也。自通州而南至直沽,会卫河入海者,白河也。自临清而北至直沽,会白河入海者,卫水也。自汶上南旺分流,北经张秋至临清,会卫河,南至济宁天井闸,会泗、沂、洸三水者,汶水也。自济宁出天井闸,与汶合流,至南阳新河,旧出茶城,会黄、沁后出夏镇,循泇河达直口,入黄济运者,泗、洸、小沂河及山东泉水也。自茶城秦沟,南历徐、吕,浮邳,会大沂河,至清河县入淮后,从直河口抵清口者,黄河水也。自清口而南,至於瓜、仪者,淮、扬诸湖水也。过此则长江矣。长江以南,则松、苏、浙江运道也。淮、扬至京口以南之河,通谓之转运河,而由瓜、仪达淮安者,又谓之南河,由黄河达丰、沛曰中河,由山东达天津曰北河,由天津达张家湾曰通济河,而总名曰漕河。其逾京师而东若蓟州,西北若昌平,皆尝有河通,转漕饷军。
cáo hé zhī bié, yuē bái cáo wèi cáo zhá cáo hé cáo hú cáo jiāng cáo zhè cáo. yīn dì wèi hào, liú sú suǒ tōng chēng yě. huái yáng zhū shuǐ suǒ huì, xú yǎn hé liú suǒ jīng, shū yuè jué pái, yī rén lì shì xì, gù zhá hé hú yú zhuǎn cáo yóu jí.
漕河之别,曰白漕、卫漕、闸漕、河漕、湖漕、江漕、浙漕。因地为号,流俗所通称也。淮、扬诸水所汇,徐、兖河流所经,疏瀹决排,繄人力是系,故闸、河、湖於转漕尤急。
zhá cáo zhě, jí huì tōng hé. běi zhì lín qīng, yǔ wèi hé huì, nán chū chá chéng kǒu, yǔ huáng hé huì, zī wèn guāng sì shuǐ jí shān dōng quán yuán. quán yuán zhī pài yǒu wǔ. yuē fēn shuǐ zhě, wèn shuǐ pài yě, quán bǎi sì shí yǒu wǔ. yuē tiān jǐng zhě, jì hé pài yě, quán jiǔ shí yǒu liù. yuē lǔ qiáo zhě, sì hé pài yě, quán èr shí yǒu liù. yuē shā hé zhě, xīn hé pài yě, èr shí yǒu bā. yuē pī zhōu zhě, yí hé pài yě, quán shí yǒu liù. zhū quán suǒ huì wèi hú, qí jìn shí wǔ. yuē nán wàng, dōng xī èr hú, zhōu bǎi wǔ shí yú lǐ, yùn qú guàn qí zhōng. běi yuē mǎ tà, nán yuē shǔ shān, yuē sū lǔ. yòu nán yuē mǎ chǎng. yòu nán bā shí lǐ yuē nán yáng, yì yuē dú shān, zhōu qī shí yú lǐ. běi yuē ān shān, zhōu bā shí sān lǐ. nán yuē dà xiǎo zhāo yáng, dà hú mào shí bā lǐ, xiǎo hú shā sān zhī yī, zhōu bā shí yú lǐ. yóu mǎ jiā qiáo liú chéng zhá ér nán, yuē wǔ jiā, yuē chì shān, yuē wēi shān, yuē lǚ mèng, yuē zhāng wáng zhū hú, lián zhù bā shí lǐ, yǐn xuē hé yóu dì bāng gōu chū, huì yú chì lóng tán, bìng qū chá chéng. zì nán wàng fēn shuǐ běi zhì lín qīng sān bǎi lǐ, dì jiàng jiǔ shí chǐ, wèi zhá èr shí yǒu yī nán zhì zhèn kǒu sān bǎi jiǔ shí lǐ, dì jiàng bǎi shí yǒu liù chǐ, wèi zhá èr shí yǒu qī. qí wài yòu yǒu jī shuǐ jìn shuǐ jiǎn shuǐ píng shuǐ zhī zhá wǔ shí yǒu sì. yòu wèi bà èr shí yǒu yī, suǒ yǐ fáng yùn hé zhī xiè, zuǒ zhá yǐ wéi yòng zhě yě. qí hòu kāi jiā hé èr bǎi liù shí lǐ, wèi zhá shí yī, wèi bà sì. yùn zhōu bù chū zhèn kǒu, yǔ huáng hé huì yú dǒng gōu.
闸漕者,即会通河。北至临清,与卫河会,南出茶城口,与黄河会,资汶、洸、泗水及山东泉源。泉源之派有五。曰分水者,汶水派也,泉百四十有五。曰天井者,济河派也,泉九十有六。曰鲁桥者,泗河派也,泉二十有六。曰沙河者,新河派也,二十有八。曰邳州者,沂河派也,泉十有六。诸泉所汇为湖,其浸十五。曰南旺,东西二湖,周百五十馀里,运渠贯其中。北曰马蹋,南曰蜀山,曰苏鲁。又南曰马场。又南八十里曰南阳,亦曰独山,周七十馀里。北曰安山,周八十三里。南曰大、小昭阳,大湖袤十八里,小湖杀三之一,周八十馀里。由马家桥留城闸而南,曰武家,曰赤山,曰微山,曰吕孟,曰张王诸湖,连注八十里,引薛河由地浜沟出,会於赤龙潭,并趋茶城。自南旺分水北至临清三百里,地降九十尺,为闸二十有一;南至镇口三百九十里,地降百十有六尺,为闸二十有七。其外又有积水、进水、减水、平水之闸五十有四。又为坝二十有一,所以防运河之泄,佐闸以为用者也。其后开泇河二百六十里,为闸十一,为坝四。运舟不出镇口,与黄河会於董沟。
hé cáo zhě, jí huáng hé. shàng zì chá chéng yù huì tōng hé huì, xià zhì qīng kǒu yǔ huái hé huì. qí dào yǒu sān: zhōng lù yuē zhuó hé, běi lù yuē yín hé, nán lù yuē fú lí hé. nán jìn líng, běi jìn yùn, wéi zhōng lù qù líng yuǎn, yú yùn yǒu jì. ér hé liú qiān xǐ bù cháng, shàng liú kǔ kuì, xià liú kǔ yū. yùn dào zì nán ér běi, chū qīng kǒu, jīng táo sù, sù èr hóng, rù zhèn kǒu, zhì xiǎn wǔ bǎi yú lǐ. zì èr hóng yǐ shàng, hé yǔ cáo bù xiāng shè yě. zhì jiā hé kāi ér èr hóng bì, dǒng gōu pì ér zhí hé yū, yùn dào zhī zī hé zhě èr bǎi liù shí lǐ ér zhǐ, dǒng gōu yǐ shàng, hé yòu wú bìng yú cáo yě.
河漕者,即黄河。上自茶城与会通河会,下至清口与淮河会。其道有三:中路曰浊河,北路曰银河,南路曰符离河。南近陵,北近运,惟中路去陵远,於运有济。而河流迁徙不常,上流苦溃,下流苦淤。运道自南而北,出清口,经桃、宿,溯二洪,入镇口,陟险五百馀里。自二洪以上,河与漕不相涉也。至泇河开而二洪避,董沟辟而直河淤,运道之资河者二百六十里而止,董沟以上,河又无病於漕也。
hú cáo zhě, yóu huái ān dǐ yáng zhōu sān bǎi qī shí lǐ, dì bēi jī shuǐ, huì wèi zé guó. shān yáng zé yǒu guǎn jiā shè yáng, bǎo yìng zé yǒu bái mǎ sì guāng, gāo yóu zé yǒu shí jiù pì shè wǔ ān shào bó zhū hú. yǎng shòu shàng liú zhī shuǐ, bàng jiē zhū shān zhī yuán, jù jìn lián gèn, yóu wǔ táng yǐ dá yú jiāng. lǜ huái dōng qīn, zhù gāo jiā yàn jù qí shàng liú, zhù wáng jiǎn zhāng fú èr dī yù qí fēn xiè. lǜ huái qīn ér cáo bài, kāi huái ān yǒng jì gāo yóu kāng jì bǎo yìng hóng jì sān yuè hé yǐ tōng zhōu. zhì yáng zi wān dōng, zé fēn èr dào: yī yóu yí zhēn tōng jiāng kǒu, yǐ cáo shàng jiāng hú guǎng jiāng xī yī yóu guā zhōu tōng xī jiāng zuǐ, yǐ cáo xià jiāng liǎng zhè. běn fēi hé dào, zhuān qǔ zhū hú zhī shuǐ, gù yuē hú cáo.
湖漕者,由淮安抵扬州三百七十里,地卑积水,汇为泽国。山阳则有管家、射阳,宝应则有白马、汜光,高邮则有石臼、甓社、武安、邵伯诸湖。仰受上流之水,傍接诸山之源,巨浸连亘,由五塘以达於江。虑淮东侵,筑高家堰拒其上流,筑王简、张福二堤御其分泄。虑淮侵而漕败,开淮安永济、高邮康济、宝应弘济三月河以通舟。至扬子湾东,则分二道:一由仪真通江口,以漕上江湖广、江西;一由瓜洲通西江嘴,以漕下江两浙。本非河道,专取诸湖之水,故曰湖漕。
tài zǔ chū qǐ dà jūn běi fá, kāi tà chǎng kǒu nài láo pō, tōng cáo yǐ xiǎng liáng jìn. dìng dū yìng tiān, yùn dào tōng lì: jiāng xī hú guǎng zhī sù, fú jiāng zhí xià zhè xī wú zhōng zhī sù, yóu zhuǎn yùn hé fèng sì zhī sù, fú huái hé nán shān dōng zhī sù, xià huáng hé. cháng yóu kāi fēng yùn sù, sù hé dá wèi, yǐ gěi shǎn xī, yòng hǎi yùn yǐ xiǎng liáo zú, yǒu shì yú xī běi zhě shén xiān. huái yáng zhī jiān, zhù gāo yóu hú dī èr shí yú lǐ, kāi bǎo yìng yǐ hú zhí qú sì shí lǐ, zhù dī hù zhī. tā xiǎo xiū zhù, wú dà lì hài yě.
太祖初起大军北伐,开蹋场口、耐牢坡,通漕以饷梁、晋。定都应天,运道通利:江西、湖广之粟,浮江直下;浙西、吴中之粟,由转运河;凤、泗之粟,浮淮;河南、山东之粟,下黄河。尝由开封运粟,溯河达渭,以给陕西,用海运以饷辽卒,有事於西北者甚鲜。淮、扬之间,筑高邮湖堤二十馀里,开宝应倚湖直渠四十里,筑堤护之。他小修筑,无大利害也。
yǒng lè sì nián, chéng zǔ mìng píng jiāng bó chén xuān dū zhuǎn yùn, yī réng yóu hǎi, ér yī zé fú huái rù hé, zhì yáng wǔ, lù wǎn bǎi qī shí lǐ dǐ wèi huī, fú yú wèi, suǒ wèi lù hǎi jiān yùn zhě yě. hǎi yùn duō xiǎn, lù wǎn yì jiān. jiǔ nián èr yuè nǎi yòng jǐ níng zhōu tóng zhī pān shū zhèng yán, mìng shàng shū sòng lǐ shì láng jīn chún dū du zhōu cháng jùn huì tōng hé. huì tōng hé zhě, yuán zhuǎn cáo gù dào yě, yuán mò yǐ fèi bù yòng. hóng wǔ èr shí sì nián, hé jué yuán wǔ, màn ān shān hú ér dōng, huì tōng jǐn yū, zhì shì fù zhī. yóu jǐ níng zhì lín qīng sān bǎi bā shí wǔ lǐ, yǐn wèn sì rù qí zhōng. sì chū sì shuǐ péi wěi shān, sì quán bìng fā, xī liú zhì yǎn zhōu chéng dōng, hé yú yí. wèn hé yǒu èr: xiǎo wèn hé chū xīn tài gōng shān xià dà wèn hé chū tài ān xiān tái lǐng nán, yòu chū lái wú yuán shān yīn jí zhài zi cūn. jù zhì jìng fēng zhèn hé liú, ráo cú lái shān yáng, ér xiǎo wèn hé lái huì. jīng níng yáng běi gāng chéng, xī nán liú bǎi yú lǐ, zhì wèn shàng. qí zhī liú yuē guāng hé, chū gāng chéng xī nán, liú sān shí lǐ, huì níng yáng zhū quán, jīng jǐ níng dōng, yǔ sì hé. yuán chū, bì fǔ guó shǐ yú gāng chéng zuǒ wèn shuǐ yīn zuò dǒu mén, dǎo wèn rù guāng. zhì yuán zhōng, yòu fēn liú běi rù jì, yóu shòu zhāng zhì lín qīng, tōng zhāng yù rù hǎi.
永乐四年,成祖命平江伯陈瑄督转运,一仍由海,而一则浮淮入河,至阳武,陆挽百七十里抵卫辉,浮於卫,所谓陆海兼运者也。海运多险,陆挽亦艰。九年二月乃用济宁州同知潘叔正言,命尚书宋礼、侍郎金纯、都督周长浚会通河。会通河者,元转漕故道也,元末已废不用。洪武二十四年,河决原武,漫安山湖而东,会通尽淤,至是复之。由济宁至临清三百八十五里,引汶、泗入其中。泗出泗水陪尾山,四泉并发,西流至兖州城东,合於沂。汶河有二:小汶河出新泰宫山下;大汶河出泰安仙台岭南,又出莱芜原山阴及寨子村。俱至静丰镇合流,饶徂徕山阳,而小汶河来会。经宁阳北堈城,西南流百馀里,至汶上。其支流曰洸河,出堈城西南,流三十里,会宁阳诸泉,经济宁东,与泗合。元初,毕辅国始於堈城左汶水阴作斗门,导汶入洸。至元中,又分流北入济,由寿张至临清,通漳、御入海。
nán wàng zhě, nán běi zhī jí yě. zì zuǒ ér nán, jù jǐ níng jiǔ shí lǐ, hé yí sì yǐ jì zì yòu ér běi, jù lín qīng sān bǎi yú lǐ, wú tā shuǐ, dú lài wèn. lǐ yòng wèn shàng lǎo rén bái yīng cè, zhù bà dōng píng zhī dài cūn, è wèn shǐ wú rù guāng, ér jǐn chū nán wàng, nán běi zhì zhá sān shí bā. yòu kāi xīn hé, zì wèn shàng yuán jiā kǒu zuǒ xǐ wǔ shí lǐ zhì shòu zhāng zhī shā wān, yǐ jiē jiù hé. qí qiū, lǐ hái, yòu qǐng shū dōng píng dōng jìng shā hé yū shā sān lǐ, zhù yàn zhàng zhī, hé mǎ cháng pō zhī liú rù huì tōng jì yùn. yòu yú wèn shàng dōng píng jǐ níng pèi xiàn bìng hú dì shè shuǐ guì dǒu mén. zài cáo hé xī zhě yuē shuǐ guì, dōng zhě yuē dǒu mén, guì yǐ xù quán, mén yǐ xiè zhǎng. chún fù jùn jiǎ lǔ hé gù dào, yǐn huáng shuǐ zhì tā chǎng kǒu huì wèn, jīng xú lǚ rù huái. yùn dào yǐ dìng.
南旺者,南北之脊也。自左而南,距济宁九十里,合沂、泗以济;自右而北,距临清三百馀里,无他水,独赖汶。礼用汶上老人白英策,筑坝东平之戴村,遏汶使无入洸,而尽出南旺,南北置闸三十八。又开新河,自汶上袁家口左徙五十里至寿张之沙湾,以接旧河。其秋,礼还,又请疏东平东境沙河淤沙三里,筑堰障之,合马常泊之流入会通济运。又於汶上、东平、济宁、沛县并湖地设水柜、陡门。在漕河西者曰水柜,东者曰陡门,柜以蓄泉,门以泄涨。纯复浚贾鲁河故道,引黄水至塌场口会汶,经徐、吕入淮。运道以定。
qí hòu xuān zōng shí, cháng fā jūn mín shí èr wàn, jùn jǐ níng yǐ běi zì zhǎng gōu zhì zǎo lín zhá bǎi èr shí lǐ, zhì zhá zhū qiǎn, jùn hú táng yǐ yǐn shān quán. zhèng tǒng shí, jùn téng pèi yū hé, yòu yú jǐ níng shèng sān zhōu xiàn shū quán zhì zhá, yì jīn kǒu yàn tǔ bà wèi shí, xù shuǐ yǐ zī huì tōng. jǐng dì shí, zēng zhì jǐ níng dǐ lín qīng jiǎn shuǐ zhá. tiān shùn shí, tà lín qīng jiù zhá, yí wǔ shí zhàng. xiàn zōng shí, zhù wèn shàng jǐ níng jué dī bǎi yú lǐ, zēng nán wàng shàng xià jí ān shān sān zhá. mìng gōng bù shì láng dù qiān kān zhì wèn sì guāng zhū quán. wǔ zōng shí, zēng zhì wèn shàng yuán jiā kǒu jí sì qián pù shí zhá, jùn nán wàng yū bā shí lǐ, ér zhá cáo zhī zhì xiáng. wéi hé jué zé xié cáo ér qù, wèi dà hài.
其后宣宗时,尝发军民十二万,浚济宁以北自长沟至枣林闸百二十里,置闸诸浅,浚湖塘以引山泉。正统时,浚滕、沛淤河,又於济宁、胜三州县疏泉置闸,易金口堰土坝为石,蓄水以资会通。景帝时,增置济宁抵临清减水闸。天顺时,拓临清旧闸,移五十丈。宪宗时,筑汶上、济宁决堤百馀里,增南旺上、下及安山三闸。命工部侍郎杜谦勘治汶、泗、洸诸泉。武宗时,增置汶上袁家口及寺前铺石闸,浚南旺淤八十里,而闸漕之治详。惟河决则挟漕而去,为大害。
chén xuān zhī dū yùn yě, yú hú guǎng jiāng xī zào píng dǐ qiǎn bān sān qiān sōu. èr shěng jí jiāng zhè zhī mǐ jiē yóu jiāng yǐ rù, zhì huái ān xīn chéng, pán wǔ bà guò huái. rén yì èr bà zài dōng mén wài dōng běi, lǐ zhì xìn sān bà zài xī mén wài xī běi, jiē zì chéng nán yǐn shuǐ dǐ bà kǒu, qí wài jí huái hé. qīng jiāng pǔ zhě, zhí huái chéng xī, yǒng lè èr nián cháng yī xiū zhá. qí kǒu yū sè, zé cáo chuán yóu èr bà, guān mín shāng chuán yóu sān bà rù huái, wǎn shū shén láo kǔ. xuān fǎng zhī gù lǎo, yán:" huái chéng xī guǎn jiā hú xī běi, jù huái hé yā chén kǒu jǐn èr shí lǐ, yǔ qīng jiāng kǒu xiāng zhí, yí záo wèi hé, yǐn hú shuǐ tōng cáo, sòng qiáo wéi yuè suǒ kāi shā hé jiù qú yě." xuān nǎi záo qīng jiāng pǔ, dǎo shuǐ yóu guǎn jiā hú rù yā chén kǒu dá huái. shí sān nián wǔ yuè, gōng chéng. yuán xī hú zhù dī gèn shí lǐ yǐ yǐn zhōu. huái kǒu zhì sì zhá, yuē yí fēng qīng jiāng fú xīng xīn zhuāng. yǐ shí qǐ bì, yán qí jìn. bìng jùn yí zhēn guā zhōu hé yǐ tōng jiāng hú, záo lǚ liáng bǎi bù èr hóng shí yǐ píng shuǐ shì, kāi tài zhōu bái tǎ hé yǐ dá dà jiāng. zhù gāo yóu hé dī, dī nèi záo qú sì shí lǐ. jiǔ zhī, fù zhì lǚ liáng shí zhá, bìng zhù bǎo yìng sì guāng bái mǎ zhū hú dī, dī jiē zhì hán dòng, hù xiāng guàn zhù. shì shí huái shàng xú zhōu jǐ níng lín qīng dé zhōu jiē jiàn cāng zhuǎn shū. bīn hé zhì shě wǔ bǎi liù shí bā suǒ, shě zhì qiǎn fū. shuǐ sè zhōu jiāo, bǐ zhī dǎo xíng. zēng zhì qiǎn chuán sān qiān yú sōu. shè xú pèi gū tóu jīn gōu shān dōng gǔ tíng lǔ qiáo děng zhá. zì shì cáo yùn zhí dá tōng zhōu, ér hǎi lù yùn jù fèi.
陈瑄之督运也,於湖广、江西造平底浅般三千艘。二省及江、浙之米皆由江以入,至淮安新城,盘五坝过淮。仁、义二坝在东门外东北,礼、智、信三坝在西门外西北,皆自城南引水抵坝口,其外即淮河。清江浦者,直淮城西,永乐二年尝一修闸。其口淤塞,则漕船由二坝,官民商船由三坝入淮,輓输甚劳苦。瑄访之故老,言:“淮城西管家湖西北,距淮河鸭陈口仅二十里,与清江口相值,宜凿为河,引湖水通漕,宋乔维岳所开沙河旧渠也。”瑄乃凿清江浦,导水由管家湖入鸭陈口达淮。十三年五月,工成。缘西湖筑堤亘十里以引舟。淮口置四闸,曰移风、清江、福兴、新庄。以时启闭,严其禁。并浚仪真、瓜洲河以通江湖,凿吕梁、百步二洪石以平水势,开泰州白塔河以达大江。筑高邮河堤,堤内凿渠四十里。久之,复置吕梁石闸,并筑宝应、汜光、白马诸湖堤,堤皆置涵洞,互相灌注。是时淮上、徐州、济宁、临清、德州皆建仓转输。滨河置舍五百六十八所,舍置浅夫。水涩舟胶,俾之导行。增置浅船三千馀艘。设徐、沛、沽头、金沟、山东、谷亭、鲁桥等闸。自是漕运直达通州,而海陆运俱废。
xuān dé liù nián yòng yù shǐ bái guī yán, jùn jīn lóng kǒu, yǐn hé shuǐ dá xú zhōu yǐ biàn cáo. mò nián zhì yīng zōng chū zài jùn, bìng jí fèng chí kǒu shuǐ, xú lǚ èr hóng, xī xiǎo hé, ér huì tōng ān liú, zì yǒng xuān zhì zhèng tǒng jiān fán shù shí zài. zhì shí sān nián, hé jué xíng yáng, dōng chōng zhāng qiū, kuì shā wān, yùn dào shǐ huài. mìng tíng chén sāi zhī.
宣德六年用御史白圭言,浚金龙口,引河水达徐州以便漕。末年至英宗初再浚,并及凤池口水,徐、吕二洪,西小河,而会通安流,自永、宣至正统间凡数十载。至十三年,河决荥阳,东冲张秋,溃沙湾,运道始坏。命廷臣塞之。
jǐng tài sān nián wǔ yuè, dī gōng nǎi wán. wèi zā yuè ér běi mǎ tóu fù jué, chè cáo liú yǐ dōng. qīng hé xùn dǎo táng xué chéng yán:" hé jué shā wān, lín qīng gào hé. dì bēi dī báo, huáng hé shì jí, gù fǔ wán dī ér fù jué yě. lín qīng zhì shā wān shí èr zhá, yǒu shuǐ zhī rì, qí shì shén dǒu. qǐng yú lín qīng yǐ nán jùn yuè hé tōng zhōu, zhí dǐ shā wān, bù fù yóu zhá, zé shuǐ shì huǎn ér cáo yùn tōng yǐ." dì jí mìng xué chéng yǔ shān dōng xún fǔ hóng yīng xiāng dù. gōng bù shì láng zhào róng zé yán:" shā wān dǐ zhāng qiū àn báo, gù shù jué. qǐng yú jué chǔ zhì jiǎn shuǐ shí bà, shǐ dōng rù yán hé, zé yùn hé zhī shuǐ kě xù. rán hòu hòu dī àn, tián jué kǒu, shù wú hòu huàn."
景泰三年五月,堤工乃完。未匝月而北马头复决,掣漕流以东。清河训导唐学成言:“河决沙湾,临清告涸。地卑堤薄,黄河势急,故甫完堤而复决也。临清至沙湾十二闸,有水之日,其势甚陡。请於临清以南浚月河通舟,直抵沙湾,不复由闸,则水势缓而漕运通矣。”帝即命学成与山东巡抚洪英相度。工部侍郎赵荣则言:“沙湾抵张秋岸薄,故数决。请於决处置减水石坝,使东入盐河,则运河之水可蓄。然后厚堤岸,填决口,庶无后患。”
míng nián sì yuè, jué kǒu fāng bì gōng, ér jiǎn shuǐ bà jí nán fēn shuǐ dūn xiān bài, yǐ, fù jǐn chōng dūn àn qiáo liáng, jué běi mǎ tóu, chè cáo shuǐ rù yán hé, yùn zhōu xī zǔ. jiào yù péng xūn qǐng lì zhá yǐ zhì shuǐ shì, kāi hé yǐ fēn shàng liú. yù shǐ liàn gāng shàng qí cè. zhào xià shàng shū shí pú. pú nǎi záo hé sān lǐ, yǐ bì jué kǒu, shàng xià yǔ yùn hé tōng. shì suì, cáo zhōu bù qián zhě, mìng cáo yùn zǒng bīng guān xú gōng gū shū dōng chāng jǐ níng cāng. jí míng nián, yùn hé jiāo qiǎn rú gù. gōng yǔ dōu yù shǐ wáng hóng yán:" cáo zhōu yǐ jù lín qīng shàng xià, qǐng jí chì dōu yù shǐ xú yǒu zhēn zhù sāi shā wān jué hé." yǒu zhēn bù kě, ér xiàn shàng sān cè, qǐng zhì shuǐ zhá, kāi fēn shuǐ hé, tiāo yùn hé.
明年四月,决口方毕工,而减水坝及南分水墩先败,已,复尽冲墩岸桥梁,决北马头,掣漕水入盐河,运舟悉阻。教谕彭埙请立闸以制水势,开河以分上流。御史练纲上其策。诏下尚书石璞。璞乃凿河三里,以避决口,上下与运河通。是岁,漕舟不前者,命漕运总兵官徐恭姑输东昌、济宁仓。及明年,运河胶浅如故。恭与都御史王竑言:“漕舟蚁聚临清上下,请亟敕都御史徐有贞筑塞沙湾决河。”有贞不可,而献上三策,请置水闸,开分水河,挑运河。
liù nián sān yuè, zhào qún chén jí yì fāng lüè. gōng bù shàng shū jiāng yuān děng qǐng yòng guān jūn wǔ wàn yǐ jùn yùn. yǒu zhēn kǒng yì jūn fèi zhòng, qǐng fù chén xuān jiù zhì, zhì lāo qiǎn fū, yòng yán hé zhōu xiàn mín, miǎn qí yì.
六年三月,诏群臣集议方略。工部尚书江渊等请用官军五万以浚运。有贞恐役军费重,请复陈瑄旧制,置捞浅夫,用沿河州县民,免其役。
wǔ yuè, jùn cáo gōng jùn. qī yuè, shā wān jué kǒu gōng yì jùn, huì tōng fù ān. dōu yù shǐ chén tài yī jùn huái yáng cáo hé, zhù kǒu zhì bà. huáng hé cháng guàn xīn zhuāng zhá zhì qīng jiāng pǔ sān shí yú lǐ, yū qiǎn zǔ cáo, shāo shāo jùn zhì, jí fù qí jiù. yīng zōng chū, mìng guān dū cáo, fēn jǐ níng nán běi wèi èr, shì láng zhèng chén zhì qí nán, fù dōu yù shǐ jiǎ liàng zhì qí běi.
五月,浚漕工竣。七月,沙湾决口工亦竣,会通复安。都御史陈泰一浚淮、扬漕河,筑口置坝。黄河尝灌新庄闸至清江浦三十馀里,淤浅阻漕,稍稍浚治,即复其旧。英宗初,命官督漕,分济宁南北为二,侍郎郑辰治其南,副都御史贾谅治其北。
chéng huà qī nián, yòu yīn tíng yì, fēn cáo hé pèi xiàn yǐ nán dé zhōu yǐ běi jí shān dōng wèi sān dào, gè wěi cáo láng jí jiān sī zhuān lǐ, qiě qǐng jiǎn fēng lì dà chén zǒng lǐ qí shì. shǐ mìng shì láng wáng shù wèi zǒng hé. èr shí yī nián chì gōng bù shì láng dù qiān jùn yùn dào, zì tōng zhōu zhì huái yáng, huì shān dōng hé nán fǔ àn xiāng dù jīng lǐ.
成化七年,又因廷议,分漕河沛县以南、德州以北及山东为三道,各委曹郎及监司专理,且请简风力大臣总理其事。始命侍郎王恕为总河。二十一年敕工部侍郎杜谦浚运道,自通州至淮、扬,会山东、河南抚按相度经理。
hóng zhì èr nián, hé fù jué zhāng qiū, chōng huì tōng hé, mìng hù bù shì láng bái áng xiāng zhì. áng zòu jīn lóng kǒu jué kǒu yǐ yū, hé bìng wèi yī dà zhī, yóu xiáng fú hé qìn xià xú zhōu ér qù. qí jiān hé dào qiǎn ài, yí yú suǒ jīng qī xiàn, zhù dī àn yǐ wèi zhāng qiū. xià gōng bù yì, cóng qí qǐng. áng yòu yǐ cáo chuán jīng gāo yóu pì shè hú duō nì, qǐng yú dī dōng kāi fù hé xī sì shí lǐ yǐ tōng zhōu. yuè sì nián, hé fù jué shù dào rù yùn hé, huài zhāng qiū dōng dī, duó wèn shuǐ rù hǎi, cáo liú jué. shí gōng bù shì láng chén zhèng zǒng lǐ hé dào, jí fū shí wǔ wàn, zhì wèi xiào ér zú.
弘治二年,河复决张秋,冲会通河,命户部侍郎白昂相治。昂奏金龙口决口已淤,河并为一大支,由祥符合沁下徐州而去。其间河道浅隘,宜於所经七县,筑堤岸以卫张秋。下工部议,从其请。昂又以漕船经高邮甓社湖多溺,请於堤东开複河西四十里以通舟。越四年,河复决数道入运河,坏张秋东堤,夺汶水入海,漕流绝。时工部侍郎陈政总理河道,集夫十五万,治未效而卒。
liù nián chūn, fù dōu yù shǐ liú dà xià fèng chì wǎng zhì jué hé. xià bàn, cáo zhōu lín jí, nǎi xiān zì jué kǒu xī àn záo yuè hé yǐ tōng cáo. jīng yíng èr nián, zhāng qiū jué kǒu jiù sāi, fù zhù huáng líng gāng shàng liú. yú shì hé fù nán xià, yùn dào wú zǔ. nǎi gǎi zhāng qiū yuē ān píng zhèn, jiàn miào cì é yuē xiǎn huì shén cí, mìng dà xué shì wáng ào jì qí shì, lēi yú shí. ér bái áng suǒ kāi gāo yóu fù hé yì chéng, cì míng kāng jì, qí xī àn yǐ shí zhòu zhī. yòu zhòu gāo yóu dī, zì háng jiā zhá zhì zhāng jiā zhèn fán sān shí lǐ. gāo yóu dī zhě, hóng wǔ shí suǒ zhù yě. chén xuān yīn jiù zēng zhù, yán jí bǎo yìng, tǔ rén xiāng yán wèi zhī lǎo dī. zhèng tǒng sān nián yì tǔ yǐ shí. chéng huà shí, qiǎn guān zhù zhòng dī yú gāo yóu shào bó bǎo yìng bái mǎ sì hú lǎo dī zhī dōng. ér wáng shù wèi zǒng hé, xiū huái ān yǐ nán zhū jué dī, qiě jùn huái yáng cáo hé. zhòng hú ruán mín dào jué gài tián zhī fá, zào zhá shí dá yǐ chǔ hú shuǐ. jí dà xià sāi zhāng qiū, ér áng yòu kāi kāng jì, cáo hé shàng xià wú dà huàn zhě èr shí yú nián.
六年春,副都御史刘大夏奉敕往治决河。夏半,漕舟鳞集,乃先自决口西岸凿月河以通漕。经营二年,张秋决口就塞,复筑黄陵冈上流。於是河复南下,运道无阻。乃改张秋曰安平镇,建庙赐额曰显惠神祠,命大学士王鏊纪其事,勒於石。而白昂所开高邮複河亦成,赐名康济,其西岸以石甃之。又甃高邮堤,自杭家闸至张家镇凡三十里。高邮堤者,洪武时所筑也。陈瑄因旧增筑,延及宝应,土人相沿谓之老堤。正统三年易土以石。成化时,遣官筑重堤於高邮、邵伯、宝应、白马四湖老堤之东。而王恕为总河,修淮安以南诸决堤,且浚淮、扬漕河。重湖壖民盗决溉田之罚,造闸〈石达〉以储湖水。及大夏塞张秋,而昂又开康济,漕河上下无大患者二十馀年。
shí liù nián, xún fǔ xú yuán yán:" jǐ níng dì zuì gāo, bì yǐn shàng yuán guāng shuǐ yǐ jì, qí kǒu zài gāng chéng shí lài zhī shàng. yuán shí zhì zhá zuò yàn, shǐ shuǐ jǐn rù nán wàng, fēn jǐ nán běi yùn. chéng huà jiān, yì tǔ yǐ shí. fū tǔ yàn zhī lì, shuǐ xiǎo zé è yǐ rù táo, shuǐ dà zé bì zhá yǐ fáng shā yōng, tīng qí màn yàn xī liú. zì shí yàn chéng, shuǐ suì héng yì, shí yàn jì huài, mín tián yì chōng. guāng hé shā sāi, suī yǒu zhá mén, yā bù néng qǐ. qǐ huǐ shí fù tǔ, shū guāng kǒu yōng sè yǐ zhì jǐ níng, ér zhù gāng chéng yí xī chūn chéng kǒu zi jué àn." dì mìng shì láng lǐ suì wǎng kān, yán:" gāng chéng shí yàn, yī kě è yū shā, bù wéi nán wàng hú zhī hài, yī kě shā shuǐ shì, bù lǜ dài cūn bà zhī chōng, bù yí huǐ. jìn yàn jī shā, yí jùn. gāng chéng shāo dōng yǒu yuán shí jiù zhá, yǐn guāng shuǐ rù jǐ níng, xià jiē xú lǚ cáo hé. dōng píng zhōu dài cūn, zé wèn shuǐ rù hǎi gù dào yě. zì yǒng lè chū, héng zhù yī bà, è wèn rù nán wàng hú, cáo hé shǐ tōng. jīn zì fēn shuǐ lóng wáng miào zhì tiān jǐng zhá jiǔ shí lǐ, shuǐ gāo sān zhàng yǒu qí, ruò guāng hé gèng jùn ér shēn, zé wèn liú jìn xiàng jǐ níng ér nán, lín qīng hé dào bì hé. guāng kǒu bù kě jùn. gāng chéng kǒu zhì liǔ quán jiǔ shí lǐ, wú guān yùn dào, kě fú shì. liǔ quán zhì jǐ níng, wèn sì zhū shuǐ huì liú chù, yí shū zhě èr shí yú lǐ. chūn chéng kǒu, wài zhàng wèn shuǐ, nèi fáng mín tián, dī bēi àn báo, yí yǔ dài cūn bà bìng xiū zhù." cóng zhī. zhèng dé sì nián shí yuè, hé jué pèi xiàn fēi yún qiáo, rù yùn. xún sāi.
十六年,巡抚徐源言:“济宁地最高,必引上源洸水以济,其口在堈城石濑之上。元时治闸作堰,使水尽入南旺,分济南北运。成化间,易土以石。夫土堰之利,水小则遏以入洮,水大则闭闸以防沙壅,听其漫堰西流。自石堰成,水遂横溢,石堰既坏,民田亦冲。洸河沙塞,虽有闸门,压不能启。乞毁石复土,疏洸口壅塞以至济宁,而筑堈城迤西春城口子决岸。”帝命侍郎李遂往勘,言:“堈城石堰,一可遏淤沙,不为南旺湖之害,一可杀水势,不虑戴村坝之冲,不宜毁。近堰积沙,宜浚。堈城稍东有元时旧闸,引洸水入济宁,下接徐、吕漕河。东平州戴村,则汶水入海故道也。自永乐初,横筑一坝,遏汶入南旺湖,漕河始通。今自分水龙王庙至天井闸九十里,水高三丈有奇,若洸河更浚而深,则汶流尽向济宁而南,临清河道必涸。洸口不可浚。堈城口至柳泉九十里,无关运道,可弗事。柳泉至济宁,汶、泗诸水会流处,宜疏者二十馀里。春城口,外障汶水,内防民田,堤卑岸薄,宜与戴村坝并修筑。”从之。正德四年十月,河决沛县飞云桥,入运。寻塞。
shì zōng zhī chū, hé shù huài cáo. jiā jìng liù nián, guāng lù shǎo qīng huáng wǎn lùn quán yuán zhī lì, yán:" cáo hé quán yuán jiē fā shān dōng nán wàng mǎ chǎng fán cūn ān shān zhū hú. quán shuǐ suǒ zhōng, jí yí xiū jùn, qiě yǐn tā quán bìng xù, zé cáo bù jié. nán wàng mǎ chǎng dī wài sūn cūn dì wā, ruò zhū wèi hú, gǎi zuò cáo dào, yóu kě miǎn jǐ níng gāo yuán qiǎn sè zhī kǔ." dì mìng zǒng hé shì láng zhāng zhěng yì. ér zhěng yǐ huáng shuǐ rù yùn, yùn chuán zǔ pèi shàng, fāng wèi yù shǐ wú zhòng suǒ hé. zhěng yán:" hé sāi nán jù tōng, wéi jīn gōu kǒu yí běi xīn chōng yī qú kě lìng yùn chuán yóu cǐ rù zhāo yáng hú, chū shā hé bǎn qiáo. qí xiān zǔ qiǎn zhě, zé xī lì jī zhǒng sì, chū miào dào běi kǒu tōng xíng. xià bù bìng yì, wèi jué. jǐ shì zhōng zhāng sōng yán:" zhāo yáng hú dì bì, hé shì gāo, yǐn hé guàn hú, bì zhì mí màn, shǐ hú dào fù zǔ. qǐng bà zhěng, bié tuī dà chén." bù yì rú sōng yán. zhěng zài shū zì hé, qǐ bà, bù xǔ. zú yǐn yùn chuán dào hú zhōng. qí dōng, zhào zhěng hái jīng bié xù, ér mìng zé dà chén dū lǐ.
世宗之初,河数坏漕。嘉靖六年,光禄少卿黄绾论泉源之利,言:“漕河泉源皆发山东南旺、马场、樊村、安山诸湖。泉水所钟,亟宜修浚,且引他泉并蓄,则漕不竭。南旺、马场堤外孙村地洼,若潴为湖,改作漕道,尤可免济宁高原浅涩之苦。”帝命总河侍郎章拯议。而拯以黄水入运,运船阻沛上,方为御史吴仲所劾。拯言:“河塞难遽通,惟金沟口迤北新冲一渠可令运船由此入昭阳湖,出沙河板桥。其先阻浅者,则西历鸡冢寺,出庙道北口通行。下部并议,未决。给事中张嵩言:“昭阳湖地庳,河势高,引河灌湖,必致弥漫,使湖道复阻。请罢拯,别推大臣。”部议如嵩言。拯再疏自劾,乞罢,不许。卒引运船道湖中。其冬,诏拯还京别叙,而命择大臣督理。
zhū dà chén duō jìn zhì hé yì. zhān shì huò tāo wèi:" qián yì yì shān dōng hé nán dīng fū shù wàn, shū jùn yū shā yǐ tōng yùn. rán shā suí shuǐ xià, xuán jùn xuán yū. jīn yùn zhōu yóu zhāo yáng hú rù jī míng tái zhì shā hé, yū huí bù guò bǎi lǐ. ruò yán hú zhù dī, jùn wèi xiǎo hé, hé kǒu wèi zhá, yǐ dài xù xiè, shuǐ yì kě bì fēng tāo, shuǐ hé yì wèi shū jùn. sān yuè ér tǔ dī chéng, yī nián ér shí dī chéng, yòng lì shǎo, qǔ xiào sù. huáng hé yù yì, yùn dào yù lì, jiào zhī yì dīng fū yǐ jùn yū tǔ, láo yì dà bù móu yě." shàng shū lǐ chéng xūn wèi:" yú zhāo yáng hú zuǒ bié kāi yī hé, yǐn zhū quán wèi yùn dào, zì liú chéng shā hé wèi yóu biàn." yǔ dōu yù shǐ hú shì níng yì hé. qī nián zhēng yuè, zǒng hé dōu yù shǐ shèng yīng qī zòu rú shì níng cè, qǐng yú zhāo yáng hú dōng záo xīn hé, zì wāng jiā kǒu nán chū liú chéng kǒu, zhǎng bǎi sì shí lǐ, kè qī liù yuè bì gōng. gōng wèi bàn, ér yīng qī bà qù, yì suì yǐ. qí hòu sān shí nián, zhū héng shǐ xún qí yí jī, jùn ér chéng zhī. shì nián dōng, zǒng hé shì láng pān xī huì jiā zhù jì pèi jiān dōng xī liǎng dī, yǐ jù huáng hé.
诸大臣多进治河议。詹事霍韬谓:“前议役山东、河南丁夫数万,疏浚淤沙以通运。然沙随水下,旋浚旋淤。今运舟由昭阳湖入鸡鸣台至沙河,迂回不过百里。若沿湖筑堤,浚为小河,河口为闸,以待蓄泄,水溢可避风涛,水涸易为疏浚。三月而土堤成,一年而石堤成,用力少,取效速。黄河愈溢,运道愈利,较之役丁夫以浚淤土,劳逸大不侔也。”尚书李承勋谓:“於昭阳湖左别开一河,引诸泉为运道,自留城沙河为尤便。”与都御史胡世宁议合。七年正月,总河都御史盛应期奏如世宁策,请於昭阳湖东凿新河,自汪家口南出留城口,长百四十里,刻期六月毕工。工未半,而应期罢去,役遂已。其后三十年,朱衡始循其遗迹,浚而成之。是年冬,总河侍郎潘希会加筑济、沛间东西两堤,以拒黄河。
shí jiǔ nián qī yuè, hé jué yě jī gāng, èr hóng hé. dū lǐ hé cáo shì láng wáng yǐ qí qǐng jùn shān dōng zhū quán yǐ jì yùn, qiě zhù zhǎng dī jù shuǐ, rú zhá hé zhì. suì qīng jiù quán bǎi qī shí bā, kāi xīn quán sān shí yī. yǐ qí fù zòu sì shì. yī qǐng yǐ zhū quán fēn lì shǒu tǔ guān jiān lǐ qí shì, wú shǐ yīn sāi. yī qǐng yú jìng shān zhèn xú lǚ èr hóng zhī xià, gè jiàn shí zhá, xù shuǐ shù chǐ yǐ xíng zhōu, páng liú yuè hé yǐ xiè bào xùn zhù sì mù zhá yú wǔ jiā gōu xiǎo hé kǒu shí chéng shi tóu wān, ér zhì fāng chuán yú shā fāng děng qiǎn, yǐ bèi lāo jùn. yī yán cáo hé liǎng àn yǒu nán wàng ān shān mǎ chǎng zhāo yáng sì hú, míng wéi shuǐ guì, suǒ yǐ huì zhū quán jì cáo hé yě. háo qiáng qīn zhàn, xù shuǐ bù duō, ér zhāo yáng yī hú yū chéng gāo dì, dà fēi guó chū shè hú chū yì. yí wěi guān qīng lǐ, tiān zhì zhá bà dǒu mén, péi zhù dī àn, duō kāi gōu qú, jùn shēn hé dǐ, yǐ fù sì guì. yī yán huáng hé nán xǐ, jiù zhá kǒu jù sāi, wéi sūn jì yī kǒu dú cún. dǎo hé chū xú zhōu xiǎo fú qiáo, xià xú lǚ èr hóng, cǐ jì yùn zhī dà zhě. qǐng yú sūn jì kǒu duō kāi yī gōu, jí shí shū yuè, shù èr hóng dé jì. dì kě qí zòu, ér yǐ guǎn quán zhuān zé zhī bù cáo.
十九年七月,河决野鸡冈,二洪涸。督理河漕侍郎王以旂请浚山东诸泉以济运,且筑长堤聚水,如闸河制。遂清旧泉百七十八,开新泉三十一。以旂复奏四事。一请以诸泉分隶守土官兼理其事,毋使堙塞。一请於境山镇、徐、吕二洪之下,各建石闸,蓄水数尺以行舟,旁留月河以泄暴汛;筑四木闸於武家沟、小河口、石城、匙头湾,而置方船於沙坊等浅,以备捞浚。一言漕河两岸有南旺、安山、马场、昭阳四湖,名为水柜,所以汇诸泉济漕河也。豪强侵占,蓄水不多,而昭阳一湖淤成高地,大非国初设湖初意。宜委官清理,添置闸、坝、斗门,培筑堤岸,多开沟渠,浚深河底,以复四柜。一言黄河南徙,旧闸口俱塞,惟孙继一口独存。导河出徐州小浮桥,下徐、吕二洪,此济运之大者。请於孙继口多开一沟,及时疏瀹,庶二洪得济。帝可其奏,而以管泉专责之部曹。
xú lǚ èr hóng zhě, hé cáo yān hóu yě. zì chén xuān záo shí shū qú, zhèng tǒng chū, fù jùn hóng xī xiǎo hé. cáo yùn cān jiāng tāng jié yòu yǐ hóng xùn bài zhōu, yú shàng liú zhù yàn, bī shuǐ guī yuè hé, hé nán jiàn zhá yǐ xù shuǐ shì. chéng huà sì nián, guǎn hé zhǔ bù guō shēng yǐ dà shí zhù liǎng dī, gù yǐ tiě dìng, záo wài hóng bài chuán è shí sān bǎi, ér píng zhù lǐ hóng dī àn, yòu zhòu shí àn dōng xī sì bǎi yú zhàng. shí liù nián zēng zhòu lǚ liáng hóng shí dī shí bà èr bǎi yú zhàng, yǐ zī qiān wǎn. jí shì jiàn zhá, xíng zhě yì biàn zhī.
徐、吕二洪者,河漕咽喉也。自陈瑄凿石疏渠,正统初,复浚洪西小河。漕运参将汤节又以洪迅败舟,於上流筑堰,逼水归月河,河南建闸以蓄水势。成化四年,管河主簿郭升以大石筑两堤,锢以铁锭,凿外洪败船恶石三百,而平筑里洪堤岸,又甃石岸东西四百馀丈。十六年增甃吕梁洪石堤、石坝二百馀丈,以资牵挽。及是建闸,行者益便之。
sì shí sì nián qī yuè, hé dà jué pèi xiàn, màn zhāo yáng hú, yóu shā hé zhì èr hóng, hào miǎo wú jì, yùn dào yū sè bǎi yú lǐ. dū lǐ hé cáo shàng shū zhū héng xún lǎn shèng yīng qī suǒ záo xīn hé yí jī, qǐng kāi nán yáng liú chéng shàng xià. zǒng hé dōu yù shǐ pān jì xún bù kě. héng yán:" shì hé zhí qín gōu, yǒu suǒ shù ài. fú qiū huáng shuǐ shèng, zhāo yáng shòu zhī, bù wéi hè yě." nǎi jué jì kāi jùn, shēn zì dū gōng, zhòng chéng bù yòng mìng zhě. jǐ shì zhōng zhèng qīn hé héng gù xìng nán chéng zhī yì, nüè mín xìng gōng. cháo tíng qiǎn guān kān xīn jiù hé shú lì. jǐ shì zhōng hé qǐ míng kān hé hái, yán:" jiù hé nán fù yǒu wǔ, ér xīn hé zhī nán chéng zhě yì yǒu sān. gù xīn hé duō jiù dī gāo fù, huáng shuǐ nán qīn, suō ér tōng zhī, yùn dào bì lì. suǒ wèi sān nán zhě, yī yǐ xià cūn yí běi dì gāo, kǒng nán jiē shuǐ, rán dì shì gāo dī, dà yuē bù guò èr zhàng, yī shì shuǐ píng jiā shēn, hé huàn shuǐ qiǎn. yī yǐ sān hé kǒu jī shā shēn hòu, shuǐ shì tuān jí, bù wú zǔ sè, rán jiàn bà lán jié, suì yī tiāo jùn zhī, hé huàn shā yōng. yī yǐ mǎ jiā qiáo zhù dī, wēi shān qǔ tǔ bù biàn, yòu kǒng shuǐ kǒu tóu sào, shì bì bù jiān, rán shǐ wěi rèn dé rén, péi zhù gāo hòu, wú bì bù kě cuò lì zhī lǐ. kāi xīn hé biàn." xià tíng chén jí yì, yán xīn hé yǐ yǒu cì dì, bù kě zhǐ. kuàng bǎi zhòng qiáo zhì liú chéng bái yáng qiǎn, chū jìng shān, shū jùn bǔ zhù, yì bù quán qì jiù hé, qún yì jù hé. dì yì nǎi jué. shí dà yǔ, huáng shuǐ zhòu fā, jué mǎ jiā qiáo, huài xīn zhù dōng xī èr dī. jǐ shì zhōng wáng yuán chūn yù shǐ huáng xiāng jiē hé héng qī wù, qǐ míng yì biàn qí shuō. huì héng zòu xīn jiù hé bǎi jiǔ shí sì lǐ jù yǐ liú tōng, cáo chuán zhì nán yáng chū kǒu wú zhì. zhào liú héng yǔ jì xún xiáng yì kāi shàng yuán zhù zhǎng dī zhī biàn.
四十四年七月,河大决沛县,漫昭阳湖,由沙河至二洪,浩渺无际,运道淤塞百馀里。督理河漕尚书朱衡循览盛应期所凿新河遗迹,请开南阳、留城上下。总河都御史潘季驯不可。衡言:“是河直秦沟,有所束隘。伏秋黄水盛,昭阳受之,不为壑也。”乃决计开浚,身自督工,重惩不用命者。给事中郑钦劾衡故兴难成之役,虐民幸功。朝廷遣官勘新旧河孰利。给事中何起鸣勘河还,言:“旧河难复有五,而新河之难成者亦有三。顾新河多旧堤高阜,黄水难侵,睃而通之,运道必利。所谓三难者,一以夏村迤北地高,恐难接水,然地势高低,大约不过二丈,一视水平加深,何患水浅。一以三河口积沙深厚,水势湍急,不无阻塞,然建坝拦截,岁一挑浚之,何患沙壅。一以马家桥筑堤,微山取土不便,又恐水口投埽,势必不坚,然使委任得人,培筑高厚,无必不可措力之理。开新河便。”下廷臣集议,言新河已有次第,不可止。况百中桥至留城白洋浅,出境山,疏浚补筑,亦不全弃旧河,群议俱合。帝意乃决。时大雨,黄水骤发,决马家桥,坏新筑东西二堤。给事中王元春、御史黄襄皆劾衡欺误,起鸣亦变其说。会衡奏新旧河百九十四里俱已流通,漕船至南阳出口无滞。诏留衡与季驯详议开上源、筑长堤之便。
lóng qìng yuán nián zhēng yuè, héng qǐng bà shàng yuán yì, wéi kāi guǎng qín gōu, jiān zhù nán cháng dī. wǔ yuè, xīn hé chéng, xī qù jiù hé sān shí lǐ. jiù hé zì liú chéng yǐ běi, jīng xiè gōu xià gū tóu zhōng gū tóu jīn gōu sì zhá, guò pèi xiàn, yòu jīng miào dào kǒu hú líng chéng mèng yáng bā lǐ wān gǔ tíng wǔ zhá, ér zhì nán yáng zhá. xīn hé zì liú chéng ér běi, jīng mǎ jiā qiáo xī liǔ zhuāng mǎn jiā qiáo xià zhèn yáng zhuāng zhū méi lì jiàn qī zhá, zhì nán yáng zhá hé jiù hé, fán bǎi sì shí lǐ yǒu qí. yòu yǐn nián yú zhū quán jí xuē hé shā hé zhù qí zhōng, ér shè bà yú sān hé zhī kǒu, zhù mǎ jiā qiáo dī, è huáng shuǐ rù qín gōu, yùn dào nǎi dà tōng. wèi jǐ, nián yú kǒu shān shuǐ bào jué, méi cáo sōu. dì cóng héng qǐng, zì dōng shào kāi zhī hé sān dào yǐ fēn xiè zhī, yòu kāi zhī hé yú dōng shào zhī shàng, lì dōng cāng qiáo yǐ dá bǎi zhòng qiáo, záo zhì lǐ gōu zhū chù wèi qú, shǐ shuǐ rù chì shān hú, yóu zhī yǐ guī lǚ mèng hú, xià jìng shān ér qù.
隆庆元年正月,衡请罢上源议,惟开广秦沟,坚筑南长堤。五月,新河成,西去旧河三十里。旧河自留城以北,经谢沟、下沽头、中沽头、金沟四闸,过沛县,又经庙道口、湖陵城、孟阳、八里湾、谷亭五闸,而至南阳闸。新河自留城而北,经马家桥、西柳庄、满家桥、夏镇、杨庄、硃梅、利建七闸,至南阳闸合旧河,凡百四十里有奇。又引鲇鱼诸泉及薛河、沙河注其中,而设坝於三河之口,筑马家桥堤,遏黄水入秦沟,运道乃大通。未几,鲇鱼口山水暴决,没漕艘。帝从衡请,自东邵开支河三道以分泄之,又开支河於东邵之上,历东沧桥以达百中桥,凿豸里沟诸处为渠,使水入赤山湖,由之以归吕孟湖,下境山而去。
héng zhào rù wèi gōng bù shàng shū, dōu yù shǐ wēng dà lì dài, shàng yán:" cáo hé zī quán shuǐ, ér dì xíng dōng gāo xī xià, fēi hú zhū zhī zé hé, gù cáo hé yǐ dōng jiē yǒu guì fēi hú xiè zhī zé kuì, gù cáo hé yǐ xī jiē yǒu hè. huáng liú nì bēn, zé yǐ zhāo yáng hú wèi sǎn màn zhī qū shān shuǐ dōng tū, zé yǐ nán yáng hú wèi zhū xù zhī dì. yí yóu huí huí mù kāi tōng yǐ dá hóng gōu, lìng gǔ tíng hú líng zhī shuǐ jiē rù zhāo yáng hú, jí jùn hóng gōu fèi qú, yǐn zhāo yáng hú shuǐ yán qú dōng chū liú chéng. qí hú dì tuì tān zhě, yòu kě dé tián shù qiān qǐng." dà lì yòu yán:" xuē hé shuǐ tuān hàn, jīn jǐn zhù chì shān hú, rù wēi shān hú yǐ dá lǚ mèng hú, cǐ shàng shū héng chéng jī yě. wéi lǚ mèng zhī nán wèi shào jiā lǐng, huáng liú tián yū, dì xíng gāo yǎng, qiū shuǐ shí zhì, xī nà zhě xiǎo, jìn yín píng yě, duó mín tián zhī lì. wēi shān zhī xī wèi mǎ jiā qiáo, bǐ cǎo chuàng yī dī yǐ kāi yùn dào, tǔ wèi jí jiān ér shí wéi jī shuǐ suǒ hàn, yǐ xún zhàng zhī zhǐ, èr liú jiā gōng, lǜ yǒu qīng pǐ. yí záo shào jiā lǐng, lìng shuǐ yóu dì bāng gōu chū jìng shān yǐ rù cáo hé, zé hú dì kě gēng, hé dī bù kuì. gèng yú mǎ jiā qiáo jiàn jiǎn shuǐ zhá, shì hàn lào wèi qǐ bì, nǎi tōng cáo cháng cè yě." bìng cóng zhī.
衡召入为工部尚书,都御史翁大立代,上言:“漕河资泉水,而地形东高西下,非湖潴之则涸,故漕河以东皆有柜;非湖泄之则溃,故漕河以西皆有壑。黄流逆奔,则以昭阳湖为散漫之区;山水东突,则以南阳湖为潴蓄之地。宜由回回墓开通以达鸿沟,令谷亭、湖陵之水皆入昭阳湖,即浚鸿沟废渠,引昭阳湖水沿渠东出留城。其湖地退滩者,又可得田数千顷。”大立又言:“薛河水湍悍,今尽注赤山湖,入微山湖以达吕孟湖,此尚书衡成绩也。惟吕孟之南为邵家岭,黄流填淤,地形高仰,秋水时至,翕纳者小,浸淫平野,夺民田之利。微山之西为马家桥,比草创一堤以开运道,土未及坚而时为积水所撼,以寻丈之址,二流夹攻,虑有倾圮。宜凿邵家岭,令水由地浜沟出境山以入漕河,则湖地可耕,河堤不溃。更於马家桥建减水闸,视旱涝为启闭,乃通漕长策也。”并从之。
sān nián qī yuè, hé jué pèi xiàn, chá chéng yū sè, liáng sōu èr qiān yú jiē zǔ pī zhōu. dà lì yán:" chén àn xíng xú zhōu, xún zǐ fáng shān, guò liáng shān, zhì jìng shān, rù dì bāng gōu, zhí qū mǎ jiā qiáo, shàng xià bā shí lǐ jiān, kě bié kāi yī hé yǐ cáo." jí suǒ wèi jiā hé yě. qǐng jí tíng yì, shàng jí mìng xíng zhī. wèi jǐ, huáng luò cáo tōng, qián yì suì qǐn. shí huái shuǐ zhǎng yì, zì qīng hé zhì huái ān chéng xī yū sān shí yú lǐ, jué lǐ xìn èr bà chū hǎi, bǎo yìng hú dī duō huài. shān dōng zhū shuǐ cóng zhí hé chū pī zhōu. dà lì yǐ wén. qí dōng, zì huái ān bǎn zhá zhì qīng hé xī hú zuǐ kāi jùn chuí chéng, ér lǐ kǒu fù sāi. dū cáo shì láng zhào kǒng zhāo yán:" qīng jiāng yí dài huáng hé wǔ shí lǐ, yí zhù yàn yǐ fáng hé yì huái hé gāo liáng jiàn yí dài qī shí yú lǐ, yí zhù yàn yǐ fáng huái zhǎng." dì lìng jí jùn lǐ kǒu, yǔ dà lì shāng zhù yàn shì yí, bìng yì hǎi kǒu zhù sāi jí bǎo yìng yuè hé èr shì.
三年七月,河决沛县,茶城淤塞,粮艘二千馀皆阻邳州。大立言:“臣按行徐州,循子房山,过梁山,至境山,入地浜沟,直趋马家桥,上下八十里间,可别开一河以漕。”即所谓泇河也。请集廷议,上即命行之。未几,黄落漕通,前议遂寝。时淮水涨溢,自清河至淮安城西淤三十馀里,决礼、信二坝出海,宝应湖堤多坏。山东诸水从直河出邳州。大立以闻。其冬,自淮安板闸至清河西湖嘴开浚垂成,而里口复塞。督漕侍郎赵孔昭言:“清江一带黄河五十里,宜筑堰以防河溢;淮河高良涧一带七十馀里,宜筑堰以防淮涨。”帝令亟浚里口,与大立商筑堰事宜,并议海口筑塞及宝应月河二事。
sì nián liù yuè, huái hé jí hóng gōu jìng shān shū jùn gōng jùn. dà lì fāng zòu wén, zhū shuǐ hū zhòu yì, jué zhòng jiā qiǎn, yǔ huáng hé hé, chá chéng fù yū. wèi jǐ, zì tài shān miào zhì qī lǐ gōu, huái hé yū shí yú lǐ, qí shuǐ cóng zhū jiā gōu páng chū, zhì qīng hé xiàn hé nán zhèn yǐ hé yú huáng hé. dà lì qǐng kāi xīn zhuāng zhá yǐ tōng huí chuán, jiān jùn gǔ suī hé, xiè èr hóng shuǐ, qiě fēn hé zì yú gōu xià cǎo wān, bǎo nán běi yùn dào. dì mìng xīn rèn zǒng hé dōu yù shǐ pān jì xún qū huà. qǐng zhī, hé dà jué pī zhōu, suī níng yùn dào yū bǎi yú lǐ. dà lì qǐng kāi jiā kǒu xiāo xiàn èr hé. huì jì xún zhù sāi zhū jué, hé shuǐ guī zhèng liú, cáo chuán huò tōng. dà lì kǒng zhāo jiē yǐ chí wù cáo liáng xuē jí, kāi jiā zhī yì bù guǒ xíng.
四年六月,淮河及鸿沟境山疏浚工竣。大立方奏闻,诸水忽骤溢,决仲家浅,与黄河合,茶城复淤。未几,自泰山庙至七里沟,淮河淤十馀里,其水从朱家沟旁出,至清河县河南镇以合於黄河。大立请开新庄闸以通回船,兼浚古睢河,泄二洪水,且分河自鱼沟下草湾,保南北运道。帝命新任总河都御史潘季驯区画。顷之,河大决邳州,睢宁运道淤百馀里。大立请开泇口、萧县二河。会季驯筑塞诸决,河水归正流,漕船获通。大立、孔昭皆以迟误漕粮削籍,开泇之议不果行。
wǔ nián sì yuè, hé fù jué pī zhōu wáng jiā kǒu, zì shuāng gōu ér xià, nán běi jué kǒu shí yú, sǔn cáo chuán yùn jūn qiān jì, méi liáng sì shí wàn yú shí, ér shi tóu wān yǐ xià bā shí lǐ jiē yū. yú shì jiāo lái hǎi yùn zhī yì fēn qǐ. huì jì xún zòu pī hé gōng chéng. dì yǐ cáo yùn chí, qiǎn jǐ shì zhōng luò zūn wǎng kān. zǒng cáo chén kài jí jì xún jù bà guān.
五年四月,河复决邳州王家口,自双沟而下,南北决口十馀,损漕船运军千计,没粮四十万馀石,而匙头湾以下八十里皆淤。於是胶、莱海运之议纷起。会季驯奏邳河功成。帝以漕运迟,遣给事中雒遵往勘。总漕陈炌及季驯俱罢官。
liù nián, cóng luò zūn yán, xiū zhù chá chéng zhì qīng hé zhǎng dī wǔ bǎi wǔ shí lǐ, sān lǐ yī pù, pù shí fū, shè guān huà dì ér shǒu. yòu jiē zhù chá chéng zhì kāi fēng liǎng àn dī. cóng zhū héng yán, shàn fēng pèi dài huáng dī. héng yòu yán:" cáo hé qǐ yí zhēn qì zhāng jiā wān èr qiān bā bǎi yú lǐ, hé shì fán sì duàn, gè bù xiāng tóng. qīng jiāng pǔ yǐ nán, lín qīng yǐ běi, jiē yuǎn gé huáng hé, bù fán yòng lì. wéi chá chéng zhì lín qīng, zé zhá zhū quán wèi hé, yǔ huáng xiāng jìn. qīng hé zhì chá chéng, zé huáng hé jí yùn hé yě. chá chéng yǐ běi, dāng fáng huáng hé zhī jué ér rù chá chéng yǐ nán, dāng fáng huáng hé zhī jué ér chū. fáng huáng hé jí suǒ yǐ bǎo yùn hé, gù zì chá chéng zhì pī qiān, gāo zhù liǎng dī, sù qiān zhì qīng hé, jǐn sāi quē kǒu, gài yǐ fáng huáng shuǐ zhī chū, zé zhèng hé bì yū, zuó suì xú pī zhī huàn shì yě. zì chá chéng qín gōu kǒu zhì fēng pèi cáo dān, chuàng zhù zēng zhù yǐ jiē lǚ shuǐ jiù dī, gài yǐ fáng huáng shuǐ zhī rù, zé zhèng hé bì jué, wǎng nián cáo pèi zhī huàn shì yě. èr chù gào jùn, gù hé shēn shuǐ shù, wú páng jué zhōng kuì zhī yú. shui shì xiàn zhī yáo zǐ tóu zhì qín gōu kǒu, yīng zhù dī qī shí lǐ, jiē gǔ běi dī. xú pī zhī jiān, dī bī hé shēn, yí yú xīn dī wài bié zhù yáo dī." zhào rú qí yì, yǐ mìng zǒng hé shì láng wàn gōng.
六年,从雒遵言,修筑茶城至清河长堤五百五十里,三里一铺,铺十夫,设官画地而守。又接筑茶城至开封两岸堤。从朱衡言,缮丰、沛大黄堤。衡又言:“漕河起仪真讫张家湾二千八百馀里,河势凡四段,各不相同。清江浦以南,临清以北,皆远隔黄河,不烦用力。惟茶城至临清,则闸诸泉为河,与黄相近。清河至茶城,则黄河即运河也。茶城以北,当防黄河之决而入;茶城以南,当防黄河之决而出。防黄河即所以保运河,故自茶城至邳、迁,高筑两堤,宿迁至清河,尽塞缺口,盖以防黄水之出,则正河必淤,昨岁徐、邳之患是也。自茶城秦沟口至丰、沛、曹、单,创筑增筑以接缕水旧堤,盖以防黄水之入,则正河必决,往年曹、沛之患是也。二处告竣,故河深水束,无旁决中溃之虞。氵市县之窑子头至秦沟口,应筑堤七十里,接古北堤。徐、邳之间,堤逼河身,宜於新堤外别筑遥堤。”诏如其议,以命总河侍郎万恭。
wàn lì yuán nián, gōng yán:" zǔ zōng shí zào qiǎn chuán jìn wàn, fēi bù zhī mǎn zài shěng zhōu zhī biàn, yǐ zhá hé liú qiǎn, gù bù gǎn guò sì bǎi shí yě. qí zhì dǐ píng cāng qiǎn, dǐ píng zé rù shuǐ bù shēn, cāng qiǎn zé fù zài bù mǎn. yòu xiàn qiǎn chuán yòng shuǐ bù dé guò liù ná, shēn dà zhǐ yǔ shí zhǐ xiāng jù wèi yī ná, liù ná bù guò sān chǐ xǔ, míng shòu shuǐ qiǎn yě. jīn bù wù zūn xíng, ér jìng gù chuán dā yùn. gù chuán yǒu sān hài, dā yùn yǒu wǔ hài, jiē bìng hé dào. qǐng xī zūn jiù zhì." cóng zhī.
万历元年,恭言:“祖宗时造浅船近万,非不知满载省舟之便,以闸河流浅,故不敢过四百石也。其制底平、仓浅,底平则入水不深,仓浅则负载不满。又限浅船用水不得过六拏,伸大指与食指相距为一拏,六拏不过三尺许,明受水浅也。今不务遵行,而竞雇船搭运。雇船有三害,搭运有五害,皆病河道。请悉遵旧制。”从之。
gōng yòu qǐng fù huái nán píng shuǐ zhū zhá, shàng yán:" gāo bǎo zhū hú zhōu zāo shù bǎi lǐ, xī shòu tiān cháng qī shí yú hé, tú shì bǎi lǐ cháng dī, ruò zhàng zhī shǐ wú shū xiè, shì kuì dī yě. yǐ gù zǔ zōng zhī fǎ, piān zhì shù shí xiǎo zhá yú zhǎng dī zhī jiān, yòu wèi lìng yuē:" dàn xǔ shēn hú, bù xǔ gāo dī", gù shè qiǎn chuán qiǎn fū qǔ hú zhī yū yǐ hòu dī. fū zhá duō zé shuǐ yì luò ér dī jiān, jùn qín zé hú yù shēn ér dī hòu, yì zhì shēn yuǎn yě. bǐ nián wèi xiū zhá zhī láo, měi huài yī zhá jí yīn yī zhá, suì yuè jì jiǔ, zhū zhá jǐn yīn, ér zhǎng dī wèi sǐ zhàng yǐ. wèi jùn qiǎn zhī kǔ, měi hú qiǎn yī chǐ zé jiā dī yī chǐ, suì yuè jì jiǔ, hú shuǐ pěng qǐ, ér gāo bǎo wèi yú chéng yǐ. qiě hú cáo wù dī yǔ wú cáo tóng, hú dī wù zhá yǔ wú dī tóng. chén xuān dà zhì jiǎn shuǐ zhá shù shí, hú shuǐ yì zé xiè yǐ lì dī, shuǐ luò zé bì yǐ lì cáo, zuì wéi wán jì. jī jiǔ ér jiǎn shuǐ gù jī bù kě fù dé, hú qiě chén dī. qǐng fù jiàn píng shuǐ zhá, zhá yù mì, mì zé shuǐ shū, wú zhǎng mèn huàn zhá yù xiá, xiá zé shì huǎn, wú niè jué yú." shàng shū héng fù zòu rú qí qǐng. yú shì yí zhí jiāng dū gāo yóu bǎo yìng shān yáng shè zhá èr shí sān, jùn qiǎn fán wǔ shí yī chù, gè shè lāo qiǎn chuán èr, qiǎn fū shí.
恭又请复淮南平水诸闸,上言:“高、宝诸湖周遭数百里,西受天长七十馀河,徒恃百里长堤,若障之使无疏泄,是溃堤也。以故祖宗之法,偏置数十小闸於长堤之间,又为令曰:“但许深湖,不许高堤”,故设浅船浅夫取湖之淤以厚堤。夫闸多则水易落而堤坚,浚勤则湖愈深而堤厚,意至深远也。比年畏修闸之劳,每坏一闸即堙一闸,岁月既久,诸闸尽堙,而长堤为死障矣。畏浚浅之苦,每湖浅一尺则加堤一尺,岁月既久,湖水捧起,而高、宝为盂城矣。且湖漕勿堤与无漕同,湖堤勿闸与无堤同。陈瑄大置减水闸数十,湖水溢则泻以利堤,水落则闭以利漕,最为完计。积久而减水故迹不可复得,湖且沉堤。请复建平水闸,闸欲密,密则水疏,无涨懑患;闸欲狭,狭则势缓,无啮决虞。”尚书衡覆奏如其请。於是仪直、江都、高邮、宝应、山阳设闸二十三,浚浅凡五十一处,各设捞浅船二,浅夫十。
gōng yòu yán:" qīng jiāng pǔ hé liù shí lǐ, chén xuān jùn zhì tiān fēi cí dōng, zhù yú huáng hé. yùn sōu chū tiān fēi kǒu rù huáng chuān qīng tè bàn xiǎng ěr. hòu huáng zhǎng, nì zhù rù kǒu, qīng suì duō yū. yì zhě bù zhì tiān fēi kǒu ér jù sāi zhī, lìng huái shuǐ wù yǔ huáng zhí. kāi xīn hé yǐ jiē huái hé, yuē" jiē qīng liú wù jiē zhuó liú, kě bù yū yě". bù zhī huáng hé fēi ān liú zhī shuǐ, fú qiū shèng fā, zé xī yōng huái liú shù shí lǐ, bìng guàn xīn kāi hé. bǐ tiān fēi kǒu, yī huáng shuǐ zhī yū ěr. jīn huái huáng huì yú xīn zhá kāi hé kǒu, shì èr yū yě. fáng yī yū, shēng èr yū, yòu shēng huái huáng jiāo huì zhī qiǎn. suì yì dīng fū qiān bǎi, jùn zhì fāng bì, shuǐ guò fù hé. yòu shǐ yùn sōu yū bā lǐ qiǎn zhì ér shǐ dá yú qīng hé, shú yǔ chū tiān fēi kǒu zhě zhī biàn qiě lì? qǐng jiàn tiān fēi zhá, bǐ cáo chuán zhí dá qīng hé. yùn jǐn ér huáng shuǐ shèng fā, zé bì zhá jué huáng, shuǐ luò zé qǐ tiān fēi zhá yǐ lì shāng chuán. xīn hé kǒu wù jùn kě yě.". nǎi jiàn tiān fēi miào kǒu shí zhá.
恭又言:“清江浦河六十里,陈瑄浚至天妃祠东,注於黄河。运艘出天妃口入黄穿清特半饷耳。后黄涨,逆注入口,清遂多淤。议者不制天妃口而遽塞之,令淮水勿与黄值。开新河以接淮河,曰“接清流勿接浊流,可不淤也”。不知黄河非安流之水,伏秋盛发,则西拥淮流数十里,并灌新开河。彼天妃口,一黄水之淤耳。今淮、黄会於新闸开河口,是二淤也。防一淤,生二淤,又生淮、黄交会之浅。岁役丁夫千百,浚治方毕,水过复合。又使运艘迂八里浅滞而始达於清河,孰与出天妃口者之便且利?请建天妃闸,俾漕船直达清河。运尽而黄水盛发,则闭闸绝黄,水落则启天妃闸以利商船。新河口勿浚可也。”。乃建天妃庙口石闸。
gōng yòu yán:" yóu huáng hé rù zhá hé wèi chá chéng, chū lín qīng bǎn zhá qī bǎi yú lǐ, jiù yǒu qī shí èr qiǎn. zì chuàng kāi xīn hé, wèn liú píng yǎn, dì shì gāo xià bù shèn xiāng xuán, qī shí qiǎn xī wèi tōng qú. wéi chá huáng jiāo huì jiān, yùn shèng zhī shí, zhèng zhí huáng hé shuǐ luò zhī hòu, gāo xià bù xiāng jiē, shì yǐ yǒu chá chéng huáng jiā zhá zhī qiǎn, lián nián huàn zhī. zǔ zōng shí, cháng jiàn jìng shān zhá, zì xīn hé shuǐ píng, zhá méi ní nào qiě zhàng yú. qí zhá shàng jù huáng jiā zhá èr shí lǐ, xià jiē chá chéng shí lǐ, yīn gù jī lèi shí wèi zhī, kě liú huáng jiā zhá wài èr shí lǐ zhī shàng liú, jiē chá chéng nèi shí lǐ zhī xià liú, qiě xié èr shí lǐ shuǐ shì, chōng shí lǐ zhī xiá liú, miè bù shèng yǐ." nǎi fù jìng shān jiù zhá.
恭又言:“由黄河入闸河为茶城,出临清板闸七百馀里,旧有七十二浅。自创开新河,汶流平衍,地势高下不甚相悬,七十浅悉为通渠。惟茶、黄交会间,运盛之时,正值黄河水落之候,高下不相接,是以有茶城黄家闸之浅,连年患之。祖宗时,尝建境山闸,自新河水平,闸没泥淖且丈馀。其闸上距黄家闸二十里,下接茶城十里,因故基累石为之,可留黄家闸外二十里之上流,接茶城内十里之下流,且挟二十里水势,冲十里之狭流,蔑不胜矣。”乃复境山旧闸。
gōng jiàn sān yì, shàng shū héng fù xíng zhī, wèi yùn dào yǒng lì. ér shì shí, chá chéng suì yū, gōng fāng bào zhèng hé ān liú, huí kōng chuán sù chū. jǐ shì zhōng zhū nán yōng yǐ huí kōng duō zǔ, hé gōng yǐn bì nì zhí. dì qiè zé gōng, bà qù.
恭建三议,尚书衡覆行之,为运道永利。而是时,茶城岁淤,恭方报正河安流,回空船速出。给事中朱南雍以回空多阻,劾恭隐蔽溺职。帝切责恭,罢去。
sān nián èr yuè, zǒng hé dōu yù shǐ fù xī zhì qǐng kāi jiā hé yǐ bì huáng xiǎn, bù guǒ xíng. xī zhì yòu qǐng jùn liáng shān yǐ xià, yǔ chá chéng hù yòng, yū jiù zé tōng xīn ér tiāo jiù, yū xīn zé tōng jiù ér tiāo xīn, zhù bà duàn liú, cháng tōng qí yī yǐ bèi bù yú. zhào cóng suǒ qǐng. gōng wèi chéng, ér hé jué cuī zhèn, huái jué gāo jiā yàn, gāo yóu hú jué qīng shuǐ tán dīng zhì děng kǒu, huái chéng jǐ méi. zhī fǔ shào yuán zhé kāi jú huā tán, yǐ xiè huái ān gāo bǎo sān chéng zhī shuǐ, dōng fāng chú mǐ shǎo tōng.
三年二月,总河都御史傅希挚请开泇河以避黄险,不果行。希挚又请浚梁山以下,与茶城互用,淤旧则通新而挑旧,淤新则通旧而挑新,筑坝断流,常通其一以备不虞。诏从所请。工未成,而河决崔镇,淮决高家堰,高邮湖决清水潭、丁志等口,淮城几没。知府邵元哲开菊花潭,以泄淮安、高、宝三城之水,东方刍米少通。
míng nián chūn, dū cáo shì láng zhāng chōng yǐ zhù qīng shuǐ tán dī gōng jù bù kè jiù, yù lìng liáng chuán zàn yóu quān zi tián yǐ xíng. xún àn yù shǐ chén gōng bù kě. hé cáo shì láng wú guì fāng yán:" gāo yóu hú lǎo dī, chén xuān suǒ jiàn. hòu bái áng kāi yuè hé, jù hú shù lǐ, zhōng wèi tǔ dī, dōng wèi shí dī, shǒu wěi jiàn zhá, míng wéi kāng jì hé. qí zhōng dī zhī xī, lǎo dī zhī dōng, mín tián shù wàn mǔ, suǒ wèi quān zi tián yě. hé hú xiāng qù tài yuǎn, lǎo dī quē huài bù xiū, suì zhì shuǐ rù quān tián, yòu chéng yī hú. ér zhōng dī kuì huài, dōng dī dú shòu shù bǎi lǐ hú tāo, qīng shuǐ tán zhī jué, shì suǒ bì zhì. yí zūn hóng zhì jiān wáng shù zhī yì, jiù lǎo dī wèi yuè hé, dàn xiū dōng xī èr dī, fèi shěng ér gōng yì jǔ." dì mìng rú suǒ qǐng xíng zhī. shì nián, yuán zhé xiū zhù huái ān zhǎng dī, yòu shū yán chéng shí shí dá kǒu xià liú rù hǎi.
明年春,督漕侍郎张翀以筑清水潭堤工钜不克就,欲令粮船暂由圈子田以行。巡按御史陈功不可。河漕侍郎吴桂芳言:“高邮湖老堤,陈瑄所建。后白昂开月河,距湖数里,中为土堤,东为石堤,首尾建闸,名为康济河。其中堤之西,老堤之东,民田数万亩,所谓圈子田也。河湖相去太远,老堤缺坏不修,遂至水入圈田,又成一湖。而中堤溃坏,东堤独受数百里湖涛,清水潭之决,势所必至。宜遵弘治间王恕之议,就老堤为月河,但修东西二堤,费省而工易举。”帝命如所请行之。是年,元哲修筑淮安长堤,又疏盐城石〈石达〉口下流入海。
wǔ nián èr yuè, gāo yóu shí dī jiāng chéng, guì fāng qǐng bàng lǎo dī shí shù zhàng kāi tiāo yuè hé. yīn yán:" bái áng kāng jì yuè hé qù lǎo dī tài yuǎn, rén xīn niǔ yuè hé zhī ān, wàng lǎo dī wài hàn zhī lì. nián fù yī nián, bù jiā xǐng shì, lǎo zhōng èr dī jù huài, ér dōng dī bù néng dú cún. jīn hé yǔ lǎo dī jìn, zé yì yú guǎn shè." yù shǐ chén shì bǎo lùn jiāng běi hé dào, qǐng yú bǎo yìng hú dī bǔ shí dī yǐ gù qí wài, ér yú shí dī zhī dōng fù zhù yī dī, yǐ tōng yuè hé, cáo zhōu xíng qí zhōng. bìng yì xíng. qí dōng, gāo yóu hú tǔ shí èr dī xīn kāi cáo hé nán běi èr zhá jí lǎo dī jiā shí zēng hù dī mù chéng gè gōng jùn shì. guì fāng yòu yǔ yuán zhé zēng zhù shān yáng zhǎng dī, zì bǎn zhá zhì huáng pǔ gèn qī shí lǐ, bì tōng jì zhá bù yòng, ér jiàn xīng wén zhá, qiě xiū xīn zhuāng zhū zhá, zhù qīng jiāng pǔ nán dī, chuàng bǎn zhá cáo dī, nán běi yǔ xīn jiù dī jiē. bǎn zhá jí gù yí fēng zhá yě. dī zhá bìng xiū, huái yáng cáo dào jiàn gù.
五年二月,高邮石堤将成,桂芳请傍老堤十数丈开挑月河。因言:“白昂康济月河去老堤太远,人心狃月河之安,忘老堤外捍之力。年复一年,不加省视,老、中二堤俱坏,而东堤不能独存。今河与老堤近,则易於管摄。”御史陈世宝论江北河道,请於宝应湖堤补石堤以固其外,而於石堤之东复筑一堤,以通月河,漕舟行其中。并议行。其冬,高邮湖土石二堤、新开漕河南北二闸及老堤加石、增护堤木城各工竣事。桂芳又与元哲增筑山阳长堤,自板闸至黄浦亘七十里,闭通济闸不用,而建兴文闸,且修新庄诸闸,筑清江浦南堤,创板闸漕堤,南北与新旧堤接。板闸即故移风闸也。堤、闸并修,淮、扬漕道渐固。
liù nián, zǒng lǐ hé cáo dōu yù shǐ pān jì xún zhù gāo jiā yàn, jí qīng jiāng pǔ liǔ pǔ wān yǐ dōng jiā zhù lǐ zhì èr bà, xiū bǎo yìng huáng qīng děng bā qiǎn dī, gāo bǎo jiǎn shuǐ zhá sì, yòu chāi xīn zhuāng zhá ér gǎi jiàn tōng jì zhá yú gān luó chéng nán. míng chū yùn liáng, zì guā yí zhì huái ān wèi zhī lǐ hé, zì wǔ bà zhuǎn huáng hé wèi zhī wài hé, bù xiāng tōng. jí kāi qīng jiāng pǔ, shè zhá tiān fēi kǒu, chūn xià zhī jiāo zhòng yùn bì, jí bì yǐ jù huáng. suì jiǔ fǎ chí, zhá bù fēng ér huáng shuǐ rù. jiā jìng mò, sāi tiān fēi kǒu, yú pǔ nán sān lǐ gōu kāi xīn hé, shè tōng jì zhá yǐ jiù huái shuǐ. yǐ yòu cóng wàn gōng yán, fù tiān fēi zhá. wèi jǐ yòu cóng yù shǐ liú guāng guó yán, zēng zhù tōng jì, zì zhòng xià zhì jì qiū, gé rì yī fàng huí kōng cáo chuán. jì ér qǐ bì bù shí, yū sè rì shén, kāi zhū jiā kǒu yǐn qīng shuǐ guàn zhī, jǐn tōng zhōu. zhì shì gǎi jiàn gān luó chéng nán, zhuān xiàng huái shuǐ, shǐ hé bù dé zhí shè.
六年,总理河漕都御史潘季驯筑高家堰,及清江浦柳浦湾以东加筑礼、智二坝,修宝应、黄清等八浅堤,高、宝减水闸四,又拆新庄闸而改建通济闸於甘罗城南。明初运粮,自瓜、仪至淮安谓之里河,自五坝转黄河谓之外河,不相通。及开清江浦,设闸天妃口,春夏之交重运毕,即闭以拒黄。岁久法驰,闸不封而黄水入。嘉靖末,塞天妃口,於浦南三里沟开新河,设通济闸以就淮水。已又从万恭言,复天妃闸。未几又从御史刘光国言,增筑通济,自仲夏至季秋,隔日一放回空漕船。既而启闭不时,淤塞日甚,开朱家口引清水灌之,仅通舟。至是改建甘罗城南,专向淮水,使河不得直射。
shí nián, dū cáo shàng shū líng yún yì yǐ yùn chuán yóu qīng jiāng pǔ chū kǒu duō jiān xiǎn, nǎi zì pǔ xī kāi yǒng jì hé sì shí wǔ lǐ, qǐ chéng nán yáo wān, lì lóng jiāng zhá, zhì yáng jiā jiàn chū wǔ jiā dūn, zhé ér dōng, hé tōng jì zhá chū kǒu. gèng zhì zhá sān, yǐ bèi qīng jiāng pǔ zhī xiǎn. shì shí cáo hé jiù zhì, huái yáng miǎn shuǐ zāi zhě shí yú nián. chū, huáng hé zhī hài cáo yě, zì jīn lóng kǒu ér dōng, zé huì tōng yǐ yū. dài sāi shā wān zhāng qiū zhá, cáo yǐ ān, zé xú shui shì jiān shù bèi qí hài. zhì cuī zhèn gāo yàn zhī jué, huáng huái jiāo zhǎng ér hài cáo, nǎi zài huái yáng jiān, hú kuì zé bài cáo. jì xún yǐ gāo yàn zhàng hóng zé, bǐ yàn dōng sì hú wù shòu huái qīn, cáo shǐ wú bài. ér hé cáo zhū chén jù hú hài, rì yè cháng zhuì zhuì.
十年,督漕尚书凌云翼以运船由清江浦出口多艰险,乃自浦西开永济河四十五里,起城南窑湾,历龙江闸,至杨家涧出武家墩,折而东,合通济闸出口。更置闸三,以备清江浦之险。是时漕河就治,淮、扬免水灾者十馀年。初,黄河之害漕也,自金龙口而东,则会通以淤。迨塞沙湾、张秋闸,漕以安,则徐、氵市间数被其害。至崔镇高堰之决,黄、淮交涨而害漕,乃在淮、扬间,湖溃则败漕。季驯以高堰障洪泽,俾堰东四湖勿受淮侵,漕始无败。而河漕诸臣惧湖害,日夜常惴惴。
shí sān nián cóng zǒng cáo dōu yù shǐ lǐ shì dá yì, kāi bǎo yìng yuè hé. bǎo yìng sì guāng hú, zhū hú zhōng zuì tuān xiǎn zhě yě, guǎng bǎi èr shí yú lǐ. huái jiǎo lóu dāng qí zhōng, xíng qū rú jī, wǎ diàn yì qí nán, chèng gōu wān yì qí běi. xī fēng gǔ làng, wǎng wǎng fù zhōu. chén xuān zhù dī hú dōng, xù shuǐ wèi yùn dào. shàng yǒu suǒ shòu, xià wú suǒ xuān, suì jué wèi bā qiǎn, huì wèi liù tán, xìng yán zhū chǎng jiē méi. ér huái shuǐ yòu cóng zhōu jiā qiáo màn rù, nì rén mín, hài cáo yùn. wǔ zōng mò nián, láng zhōng yáng zuì qǐng kāi yuè hé, bù fù bù cóng. jiā jìng zhōng, gōng bù láng zhōng chén yù xián hù bù yuán wài fàn sháo yù shǐ wén rén quán yùn liáng qiān hù lǐ xiǎn jiē yǐ wéi yán, yì xíng wèi guǒ. zhì shì, gōng bù láng zhōng xǔ yīng kuí jiàn yì, shì dá yòng qí yán yǐ zòu, nǎi jué xíng zhī. jùn hé qiān qī bǎi yú zhàng, zhì shí zhá sān, jiǎn shuǐ zhá èr, zhù dī jiǔ qiān yú zhàng, shí dī sān zhī yī, zǐ dī wǔ qiān yú zhàng. gōng chéng, cì míng hóng jì. xún gǎi shí zhá wèi píng shuǐ zhá. yīng kuí yòu zhù gāo yóu hù chéng dī. qí hòu, hóng jǐ nán běi zhá, xià qiū huái zhǎng, tūn tǔ bù jí, zhōu duō fù zhě. shén zōng jì nián, dū cáo shì láng chén jiàn yú nán běi gè kāi yuè hé yǐ shā hé nù, ér liū shǐ píng.
十三年从总漕都御史李世达议,开宝应月河。宝应汜光湖,诸湖中最湍险者也,广百二十馀里。槐角楼当其中,形曲如箕,瓦店翼其南,秤钩湾翼其北。西风鼓浪,往往覆舟。陈瑄筑堤湖东,蓄水为运道。上有所受,下无所宣,遂决为八浅,汇为六潭,兴、盐诸场皆没。而淮水又从周家桥漫入,溺人民,害漕运。武宗末年,郎中杨最请开月河,部覆不从。嘉靖中,工部郎中陈毓贤、户部员外范韶、御史闻人诠、运粮千户李显皆以为言,议行未果。至是,工部郎中许应逵建议,世达用其言以奏,乃决行之。浚河千七百馀丈,置石闸三,减水闸二,筑堤九千馀丈,石堤三之一,子堤五千馀丈。工成,赐名弘济。寻改石闸为平水闸。应逵又筑高邮护城堤。其后,弘济南北闸,夏秋淮涨,吞吐不及,舟多覆者。神宗季年,督漕侍郎陈荐於南北各开月河以杀河怒,而溜始平。
shí wǔ nián, dū cáo shì láng yáng yī kuí qǐng xiū gāo jiā yàn yǐ bǎo shàng liú, qì fàn jiā kǒu yǐ zhì páng jué, shū cǎo wān yǐ shā hé shì, xiū lǐ bà yǐ bǎo xīn chéng. zhào rú qí yì. yī kuí yòu gǎi jiàn gǔ hóng zhá. xiān shì, wèn sì zhī shuǐ yóu chá chéng huì huáng hé. lóng qìng jiān, zhuó liú dào guàn, jī zǔ yùn chuán, láng zhōng chén yīng yí huáng hé kǒu yú chá chéng dōng bā lǐ, jiàn gǔ hóng nèi huá èr zhá, cáo hé cóng gǔ hóng chū kǒu. hòu huáng shuǐ fā, yū yì shén. yī kuí jì gǎi gǔ hóng, dì yòu cóng jǐ shì zhōng cháng jū jìng yán, lìng zēng zhù zhèn kǒu zhá yú gǔ hóng wài, jù hé jǐn bā shí zhàng, tǔ nà yì yì, liáng yùn lì zhī.
十五年,督漕侍郎杨一魁请修高家堰以保上流,砌范家口以制旁决,疏草湾以杀河势,修礼坝以保新城。诏如其议。一魁又改建古洪闸。先是,汶、泗之水由茶城会黄河。隆庆间,浊流倒灌,稽阻运船,郎中陈瑛移黄河口於茶城东八里,建古洪、内华二闸,漕河从古洪出口。后黄水发,淤益甚。一魁既改古洪,帝又从给事中常居敬言,令增筑镇口闸於古洪外,距河仅八十丈,吐纳益易,粮运利之。
gōng bù shàng shū shí xīng yì jì xún jū jìng tiáo shàng shàn hòu shì yí, qǐng fēn dì zé chéng: jiē zhù tǎ shān lǚ dī, qīng jiāng pǔ cǎo bà, chuàng zhù bǎo yìng xī dī, shí qì shào bó hú dī, shū jùn lǐ hé yū qiǎn, dāng zài huái yáng xìng jǔ chá fù nán wàng mǎ tà shǔ shān mǎ chǎng sì hú, jiàn zhù kǎn hé gǔn shuǐ bà, jiā jiàn tōng jì yǒng tōng èr zhá, chá fù ān shān hú dì, dāng zài shān dōng xīng jǔ. dì cóng qí yì. wèi jǐ, zhòng gōng jiē chéng.
工部尚书石星议季驯、居敬条上善后事宜,请分地责成:接筑塔山缕堤,清江浦草坝,创筑宝应西堤,石砌邵伯湖堤,疏浚里河淤浅,当在淮、扬兴举;察复南旺、马踏、蜀山、马场四湖,建筑坎河滚水坝,加建通济、永通二闸,察复安山湖地,当在山东兴举。帝从其议。未几,众工皆成。
shí jiǔ nián, jì xún yán:" sù qiān yǐ nán, dì xíng xī wā, qǐng kāi lǚ dī fàng shuǐ. shā suí shuǐ rù, dì suí shā gāo, shù shuǐ huàn xiāo ér fèi kě shěng." yòu qǐng yì gāo jiā yàn tǔ dī wèi shí, zhù mǎn jiā zhá xī lán hé bà, shǐ wèn sì jǐn guī xīn hé. shè jiǎn shuǐ zhá yú lǐ jiā kǒu, yǐ xiè pèi xiàn jī shuǐ. cóng zhī. shí yuè, huái hú dà zhǎng, jiāng dū chún jiā wān shí dī shào bó nán bà gāo yóu zhōng dī zhū jiā dūn qīng shuǐ tán jiē jué. láng zhōng huáng rì jǐn zhù sāi jǐn jùn, ér shān yáng dī yì jué.
十九年,季驯言:“宿迁以南,地形西洼,请开缕堤放水。沙随水入,地随沙高,庶水患消而费可省。”又请易高家堰土堤为石,筑满家闸西拦河坝,使汶、泗尽归新河。设减水闸於李家口,以泄沛县积水。从之。十月,淮湖大涨,江都淳家湾石堤、邵伯南坝、高邮中堤、朱家墩、清水潭皆决。郎中黄日谨筑塞仅竣,而山阳堤亦决。
èr shí yī nián wǔ yuè, héng yǔ. cáo hé fàn yì, kuì jǐ níng jí huái hé zhū dī àn. zǒng hé shàng shū shū yìng lóng yì: zhù gāng chéng bà, è wèn shuǐ zhī nán, kāi mǎ tà hú yuè hé kǒu, dǎo wèn shuǐ zhī běi. kāi tōng jì zhá, fàng yuè hé tǔ bà yǐ shā xiōng yǒng zhī shì. cóng qí zòu. shù nián zhī jiān, huì tōng shàng xià wú zǔ, ér huáng huái bìng zhǎng, gāo yàn jí gāo yóu dī shù jué hài cáo. yìng lóng zú bà qù. jiàn yì zhě fēn fēn, wèi yǒu suǒ dìng.
二十一年五月,恒雨。漕河泛溢,溃济宁及淮河诸堤岸。总河尚书舒应龙议:筑堽城坝,遏汶水之南,开马踏湖月河口,导汶水之北。开通济闸,放月河土坝以杀汹涌之势。从其奏。数年之间,会通上下无阻,而黄、淮并涨,高堰及高邮堤数决害漕。应龙卒罢去。建议者纷纷,未有所定。
yáng yī kuí dài yìng lóng wèi zǒng hé shàng shū, lì zhǔ fēn huáng dǎo huái. zhì yú nián, gōng jiāng jùn, yòu qǐng jué hú shuǐ yǐ shū cáo qú, yán:" gāo bǎo zhū hú běn wò rǎng yě, zì huái huáng nì yōng, suì chéng hūn diàn. jīn rù jiāng rù hǎi zhī lù jí jùn, yí kāi zhì jīng hé zǐ yīng gōu jīn wān hé zhū zhá jí guā yí èr zhá, dà fàng hú shuǐ, jiù hú shū qú, yǔ gāo bǎo yuè hé xiāng jiē. jì bì yùn dào fēng bō zhī xiǎn, ér shuǐ hé chéng tián, gěi mín gēng zhòng, jiàn yì qǐ kē, kě chōng hé fèi." mìng rú yì xíng. shí xià liú jì shū, huái shuǐ jiàn tiē, ér hé fāng jué huáng gù kǒu. dū cáo dōu yù shǐ chǔ fū kǒng xiè tài duō, xú pī yū zǔ, lì qǐng sāi zhī. yī kuí chí bù kě, jùn liǎng hé kǒu zhì xiǎo fú qiáo gù dào yǐ tōng cáo. rán hé dà shì nán xǐ, èr hóng cáo lǚ hé, fù dà tiāo huáng gù xià zhī lǐ jí kǒu, wǎn huáng yǐ jì zhī, fēi jiǔ zhé yū.
杨一魁代应龙为总河尚书,力主分黄导淮。治逾年,工将竣,又请决湖水以疏漕渠,言:“高、宝诸湖本沃壤也,自淮、黄逆壅,遂成昏垫。今入江入海之路即浚,宜开治泾河、子婴沟、金湾河诸闸及瓜、仪二闸,大放湖水,就湖疏渠,与高、宝月河相接。既避运道风波之险,而水涸成田,给民耕种,渐议起科,可充河费。”命如议行。时下流既疏,淮水渐帖,而河方决黄堌口。督漕都御史褚鈇恐泄太多,徐、邳淤阻,力请塞之。一魁持不可,浚两河口至小浮桥故道以通漕。然河大势南徙,二洪漕屡涸,复大挑黄堌下之李吉口,挽黄以济之,非久辄淤。
yī kuí rù zhǎng bù shì. èr shí liù nián, liú dōng xīng jì zhī, shǒu yī kuí jiù yì, lǐ jí kǒu yū yì gāo. suì dōng yuè, jí qí dì kāi yī xiǎo hé, chūn xià yǐn shuǐ rù xú zhōu, rú shì zhě sān nián, dà dǐ zhì qiū jí yū. nǎi fù kāi zhào jiā quān yǐ jiē huáng, kāi jiā hé yǐ jì yùn. zhào jiā quān xuán yū, jiā hé wèi fù, ér dōng xīng zú. yú shì fèng yáng xún fǔ dōu yù shǐ lǐ sān cái jiàn yì zì zhèn kǒu zhá zhì mó ér zhuāng fǎng zhá hé zhì, sān shí lǐ yī zhá, fán jiàn liù zhá yú hé zhōng, jié xuān wèn jì zhī shuǐ, liáo yǐ tōng cáo. cáo zhōu zhì jīng, bù fù néng rú qī yǐ. dōng xīng zài shì, kāi shào bó yuè hé, zhǎng shí bā lǐ, kuò shí bā zhàng yǒu qí, yǐ bì hú xiǎn. yòu kāi jiè shǒu yuè hé, zhǎng qiān bā bǎi yú zhàng. gè jiàn jīn mén shí zhá èr, cáo zhōu lì yān.
一魁入掌部事。二十六年,刘东星继之,守一魁旧议,李吉口淤益高。岁冬月,即其地开一小河,春夏引水入徐州,如是者三年,大抵至秋即淤。乃复开赵家圈以接黄,开泇河以济运。赵家圈旋淤,泇河未复,而东星卒。於是凤阳巡抚都御史李三才建议自镇口闸至磨儿庄仿闸河制,三十里一闸,凡建六闸於河中,节宣汶、济之水,聊以通漕。漕舟至京,不复能如期矣。东星在事,开邵伯月河,长十八里,阔十八丈有奇,以避湖险。又开界首月河,长千八百馀丈。各建金门石闸二,漕舟利焉。
sān shí èr nián, zǒng hé shì láng lǐ huà lóng shǐ dà kāi jiā hé, zì zhí hé zhì lǐ jiā gǎng èr bǎi liù shí yú lǐ, jǐn bì huáng hé zhī xiǎn. huà lóng yōu qù, zǒng hé shì láng cáo shí pìn zhōng qí shì, shū xù jiā hé zhī gōng, yán:" shū yìng lóng chuàng kāi hán jiā zhuāng yǐ xiè hú shuǐ, ér lù shǐ tōng. liú dōng xīng dà kāi liáng chéng hòu jiā zhuāng yǐ shì xíng yùn, ér lù jiàn guǎng. lǐ huà lóng shàng kāi lǐ jiā gǎng, záo dōu shuǐ shí, xià kāi zhí hé kǒu, tiāo tián jiā zhuāng, dān lì jīng yíng, xíng yùn guò bàn, ér lù shǐ kāi, gù chén dé jiē zhǒng gào jùn." yīn tiáo shàng shàn hòu liù shì, yùn dào yóu cǐ dà tōng. qí hòu měi nián sān yuè kāi jiā hé bà, yóu zhí hé kǒu jìn, jiǔ yuè kāi zhào gōng bà rù huáng hé, liáng sōu jí guān mín chuán xī yǐ wéi zhǔn.
三十二年,总河侍郎李化龙始大开泇河,自直河至李家港二百六十馀里,尽避黄河之险。化龙忧去,总河侍郎曹时聘终其事,疏叙泇河之功,言:“舒应龙创开韩家庄以泄湖水,而路始通。刘东星大开良城、侯家庄以试行运,而路渐广。李化龙上开李家港,凿都水石,下开直河口,挑田家庄,殚力经营,行运过半,而路始开,故臣得接踵告竣。”因条上善后六事,运道由此大通。其后每年三月开泇河坝,由直河口进,九月开召公坝入黄河,粮艘及官民船悉以为准。
sì shí sì nián, xún cáo yù shǐ zhū jiē qǐng xiū fù quán hú, yán:" sòng lǐ zhù bà dài cūn, duó èr wèn rù hǎi zhī lù, guàn yǐ chéng hé, fù dǎo zhū sì guāng yí zhū shuǐ yǐ zuǒ zhī. wèn suī lǜ zhòng liú chū quán lì yǐ fèng cáo, rán xíng yuǎn ér jié, yǐ zì nán zhī. zhì nán wàng, yòu fēn qí sì yǐ nán yíng huái, liù yǐ běi fù wèi, lì fēn yì báo. kuàng cǐ shuǐ xià qiū zé zhǎng, dōng chūn ér hé, wú yǔ jí xià qiū yì hé. lǐ nì lǜ qí bù kě shì, nǎi yú yán hé zhāo yáng nán wàng mǎ tà shǔ shān ān shān zhū hú shè lì dǒu mén, míng yuē shuǐ guì. cáo hé shuǐ zhǎng, zé zhū qí yì chū zhě yú hú, shuǐ xiāo zé jué ér zhù zhī cáo. jī xiè yǒu fǎ, dào jué yǒu zuì, gù hàn lào shì yǐ wú kǒng. jí suì jiǔ jìn chí, hú qiǎn kě gēng, duō wèi shì háo suǒ zhàn, zhāo yáng yī hú yǐ zuò fān tián. bǐ lái shān dōng bàn nián bù yǔ, quán yù duàn liú, àn tú ér suǒ shuǐ guì, máng wú zhī zhě. qǐ chì hé chén qīng hé, jí zhù dī bà dǒu mén yǐ guǎng xù chǔ." dì cóng qí qǐng.
四十四年,巡漕御史朱堦请修复泉湖,言:“宋礼筑坝戴村,夺二汶入海之路,灌以成河,复导洙、泗、洸、沂诸水以佐之。汶虽率众流出全力以奉漕,然行远而竭,已自难支。至南旺,又分其四以南迎淮,六以北赴卫,力分益薄。况此水夏秋则涨,冬春而涸,无雨即夏秋亦涸。礼逆虑其不可恃,乃於沿河昭阳、南旺、马踏、蜀山、安山诸湖设立斗门,名曰水柜。漕河水涨,则潴其溢出者於湖,水消则决而注之漕。积泄有法,盗决有罪,故旱涝恃以无恐。及岁久禁驰,湖浅可耕,多为势豪所占,昭阳一湖已作藩田。比来山东半年不雨,泉欲断流,按图而索水柜,茫无知者。乞敕河臣清核,亟筑堤坝斗门以广蓄储。”帝从其请。
fāng yì jùn quán hú, ér hé jué xú zhōu láng shǐ gōu, yóu há mán zhū hú rù jiā hé, chū zhí kǒu, yùn chuán yíng liū jiān xiǎn. dū cáo shì láng chén jiàn kāi wǔ hé děng kǒu, xiè shuǐ píng liū. hòu èr nián, jué kǒu zhǎng yū shā, hé shǐ fù gù dào. zǒng hé shì láng wáng zuǒ jiā zhù yuè bà yǐ zhàng zhī. zhì tài chāng yuán nián dōng, zuǒ yán:" zhū hú shuǐ guì yǐ fù, ān shān hú qiě fù wǔ shí wǔ lǐ, chéng kě lì cáo. qǐng yǐ shuǐ guì zhī fèi xìng wèi hé guān diàn zuì." cóng zhī.
方议浚泉湖,而河决徐州狼矢沟,由蛤鳗诸湖入泇河,出直口,运船迎溜艰险。督漕侍郎陈荐开武河等口,泄水平溜。后二年,决口长淤沙,河始复故道。总河侍郎王佐加筑月坝以障之。至泰昌元年冬,佐言:“诸湖水柜已复,安山湖且复五十五里,诚可利漕。请以水柜之废兴为河官殿最。”从之。
tiān qǐ yuán nián, huái huáng zhǎng yì, jué lǐ hé wáng gōng cí, huái ān zhī fǔ sòng tǒng yīn shān yáng zhī xiàn liàn guó shì lì sāi zhī. sān nián qiū, wài hé fù jué shù kǒu, xún sāi. shì nián dōng, jùn yǒng jì xīn hé. zì líng yún yì kāi shì hé, wèi jǐ ér bì. zǒng hé dōu yù shǐ liú shì zhōng cháng kāi bà yǐ jì yùn, yǐ fù sāi. ér huái ān zhèng hé sān shí nián wèi jùn. gù yì xiān tiāo xīn hé, tōng yùn chuán huí kōng, nǎi jùn zhèng hé, zì xǔ jiā zhá zhì huì jì cí zhǎng qiān sì bǎi yú zhàng, fù jiàn tōng jì yuè hé xiǎo zhá, yùn chuán jiē yóu zhèng hé, xīn hé fù bì. shí wáng jiā jí mó ér zhuāng tuān liū rì shén, cáo chǔ cān zhèng zhū guó shèng móu gǎi jùn yī hé yǐ wéi cáo jì, lìng tóng zhī sòng shì zhōng zì jiā kǒu yí dōng dǐ sù qiān chén gōu kǒu, fù sù luò mǎ hú, shàng zhì mǎ jiá hé, wǎng huí xiāng dù. nǎi yì kāi mǎ jiā zhōu, qiě shū mǎ jiá hé kǒu yū sè, shàng jiē jiā liú, xià bì liú kǒu zhī xiǎn, yòu shū sān chà hé liú shā shí sān lǐ, kāi tāo zhuāng hé bǎi yú zhàng, jùn shēn xiǎo hé èr shí lǐ, kāi wáng néng zhuāng èr shí lǐ, yǐ tōng luò mǎ hú kǒu, zhù sāi zhāng jiā děng gōu shù shí dào, shù shuǐ guī cáo. jì hé wǔ shí qī lǐ, míng tōng jì xīn hé. wǔ nián sì yuè, gōng chéng, yùn dào cóng xīn hé, wú liú kǒu mó ér zhuāng zhū xiǎn zhī huàn. míng nián, zǒng hé shì láng lǐ cóng xīn kāi chén gōu dì shí lǐ, yǐ jìng qián gōng.
天启元年,淮、黄涨溢,决里河王公祠,淮安知府宋统殷、山阳知县练国事力塞之。三年秋,外河复决数口,寻塞。是年冬,浚永济新河。自凌云翼开是河,未几而闭。总河都御史刘士忠尝开坝以济运,已复塞。而淮安正河三十年未浚。故议先挑新河,通运船回空,乃浚正河,自许家闸至惠济祠长千四百馀丈,复建通济月河小闸,运船皆由正河,新河复闭。时王家集、磨儿庄湍溜日甚,漕储参政朱国盛谋改浚一河以为漕计,令同知宋士中自泇口迤东抵宿迁陈沟口,复溯骆马湖,上至马颊河,往回相度。乃议开马家洲,且疏马颊河口淤塞,上接泇流,下避刘口之险,又疏三汊河流沙十三里,开滔庄河百馀丈,浚深小河二十里,开王能庄二十里,以通骆马湖口,筑塞张家等沟数十道,束水归漕。计河五十七里,名通济新河。五年四月,工成,运道从新河,无刘口、磨儿庄诸险之患。明年,总河侍郎李从心开陈沟地十里,以竟前工。
chóng zhēn èr nián, huái ān sū jiā zuǐ xīn gōu dà bà bìng jué, méi shān yán gāo tài mín tián. wǔ nián, yòu jué jiàn yì běi bà. zǒng hé shàng shū zhū guāng zuò jùn luò mǎ hú, bì hé xiǎn shí sān chù, míng shùn jì hé. liù nián, liáng chéng zhì xú táng yū wèi píng lù, cáo yùn qiān qī, duó guāng zuò guān, liú róng sì jì zhī.
崇祯二年,淮安苏家嘴、新沟大坝并决,没山、盐、高、泰民田。五年,又决建义北坝。总河尚书朱光祚浚骆马湖,避河险十三处,名顺济河。六年,良城至徐塘淤为平陆,漕运愆期,夺光祚官,刘荣嗣继之。
bā nián, luò mǎ hú yū zǔ, róng sì kāi hé xú sù, yǐn zhù huáng shuǐ, bèi hé, dé zhòng zuì. shì láng zhōu dǐng jì zhī, nǎi zhuān lì yú jiā hé, jùn mài hé zhī hé, zhù wáng mǔ shān qián hòu bà shèng yáng shān dōng dī mǎ tí yá shí zì hé lán shuǐ bà, tiāo liáng chéng zhá dǐ xú táng kǒu liù qiān yú zhàng. jiǔ nián xià, jiā hé fù tōng, yóu sù qiān chén gōu kǒu hé dà hé. dǐng yòu xiū gāo jiā yàn jí xīn gōu yàng tián yíng dī, zēng zhù tiān fēi zhá shí gōng, qù nán wàng hú péng kǒu shā jiāng, jùn liú lǚ zhuāng zhì huáng lín zhuāng bǎi liù shí lǐ. ér shì shí huáng huái zhǎng yì rì shén, dào guàn hài cáo. dǐng zài shì wǔ nián, zú yǐ yùn zǔ xuē zhí. jì zhī zhě shì láng zhāng guó wéi, fǔ lì rèn, jí yǐ cáo hé bèi zé.
八年,骆马湖淤阻,荣嗣开河徐、宿,引注黄水,被劾,得重罪。侍郎周鼎继之,乃专力于泇河,浚麦河支河,筑王母山前后坝、胜阳山东堤、马蹄厓十字河拦水壩,挑良城闸抵徐塘口六千馀丈。九年夏,泇河复通,由宿迁陈沟口合大河。鼎又修高家堰及新沟漾田营堤,增筑天妃闸石工,去南旺湖彭口沙礓,浚刘吕庄至黄林庄百六十里。而是时黄、淮涨溢日甚,倒灌害漕。鼎在事五年,卒以运阻削职。继之者侍郎张国维,甫莅任,即以漕涸被责。
shí sì nián, guó wéi yán:" jǐ níng yùn dào zì zǎo lín zhá sù shī jiā zhuāng zhòng jiā qiǎn èr zhá, suì huàn yū qiǎn, měi yǐn sì hé yóu lǔ qiáo rù yùn yǐ jì zhī. fú qiū shuǐ zhǎng, zú zī lì shè. ér xié shā zhù hé, shuǐ tuì shā jī, lì hài cān bàn. páng zì bái mǎ hé huì zōu xiàn zhū quán, yǔ sì hé liú ér chū lǔ qiáo, lì ruò bù néng dí sì, hé shēn bàn yū, bù wéi cáo yòng. rán qí shàng yuán kuān chù zhèng yǔ zhòng jiā qiǎn zhá xiāng duì, dǎo lìng yóu cǐ rù yùn, jiào lǔ qiáo gāo xià xuán shū, qiě yì xì liú wèi hóng liú, yòu jiǎn shā shèn zhī huàn, ér jì zhòng jiā qiǎn jí shī zhuāng zǎo lín, yǒu sān biàn." yòu yán:" nán wàng shuǐ běn dì jí, wéi jí tài ān xīn tài lái wú níng yáng wèn shàng dōng píng píng yīn féi chéng bā zhōu xiàn quán yuán, yóu wèn rù yùn, gù yùn hé dé tōng. jīn dōng píng píng yīn féi chéng yū shā zhōng duàn, qǐng jí jùn zhī." fù shàng shū yùn liù cè: yī fù ān shān hú shuǐ guì yǐ jì běi zhá, yī gǎi tiāo cāng láng hé cóng wàn nián cāng chū kǒu yǐ lì sì zhá, yī zhǎn jùn wèn hé táo hé shàng yuán yǐ jì pī pài, yī gǎi dào yí hé chū xú táng kǒu yǐ bìng lì pī sù, qí èr jí kāi sān zhōu xiàn yū shā jí gǎi tiāo bái mǎ hú yě. jiē mìng zhuó xíng. guó wéi yòu jùn huái yáng cáo hé sān bǎi yú lǐ. dàng shì shí, hé chén jié lì bǔ jū, nán hé shāo níng, běi hé shù qiǎn zǔ. ér hé nán shǒu chén yōng huáng hé yǐ guàn zéi. hé dà jué kāi fēng, xià liú rì yū, hé shì yì huài, wèi jǐ ér míng wáng yǐ.
十四年,国维言:“济宁运道自枣林闸溯师家庄、仲家浅二闸,岁患淤浅,每引泗河由鲁桥入运以济之。伏秋水长,足资利涉。而挟沙注河,水退沙积,利害参半。旁自白马河汇邹县诸泉,与泗合流而出鲁桥,力弱不能敌泗,河身半淤,不为漕用。然其上源宽处正与仲家浅闸相对,导令由此入运,较鲁桥高下悬殊,且易细流为洪流,又减沙渗之患,而济仲家浅及师庄、枣林,有三便。”又言:“南旺水本地脊,惟藉泰安、新泰、莱芜、宁阳、汶上、东平、平阴、肥城八州县泉源,由汶入运,故运河得通。今东平、平阴、肥城淤沙中断,请亟浚之。”复上疏运六策:一复安山湖水柜以济北闸,一改挑沧浪河从万年仓出口以利四闸,一展浚汶河、陶河上源以济邳派,一改道沂河出徐塘口以并利邳、宿,其二即开三州县淤沙及改挑白马湖也。皆命酌行。国维又浚淮、扬漕河三百馀里。当是时,河臣竭力补苴,南河稍宁,北河数浅阻。而河南守臣壅黄河以灌贼。河大决开封,下流日淤,河事益坏,未几而明亡矣。