chéng zǔ sān
◎成祖三
shí èr nián chūn zhēng yuè gēng yín, sī zhōu miáo píng. xīn chǒu, fā shān dōng shān xī hé nán jí fèng yáng huái ān xú pī mín shí wǔ wàn, yùn liáng fù xuān fǔ. èr yuè jǐ yǒu, dà yuè. gēng xū, qīn zhēng wǎ là, ān yuǎn hóu liǔ shēng lǐng dà yíng, wǔ ān hóu zhèng hēng lǐng zhōng jūn, níng yáng hóu chén mào fēng chéng hóu lǐ bīn lǐng zuǒ yòu shào, chéng shān hóu wáng tōng dū du tán qīng lǐng zuǒ yòu yē, dū du liú jiāng zhū róng wèi qián fēng. gēng shēn, zhèn fèng xiáng lǒng zhōu jī, àn zhǎng lì bù yán zhě zuì. sān yuè guǐ wèi, zhāng fǔ fú chén jì kuò yú lǎo wō yǐ xiàn, jiāo zhǐ píng. gēng yín, fā běi jīng, huáng tài sūn cóng.
十二年春正月庚寅,思州苗平。辛丑,發山東、山西、河南及鳳陽、淮安、徐、邳民十五萬,運糧赴宣府。二月己酉,大閱。庚戌,親征瓦剌,安遠侯柳升領大營,武安侯鄭亨領中軍,寧陽侯陳懋、豐城侯李彬領左、右哨,成山侯王通、都督譚青領左、右掖,都督劉江、朱榮為前鋒。庚申,振鳳翔、隴州飢,按長吏不言者罪。三月癸未,張輔俘陳季擴於老撾以獻,交阯平。庚寅,發北京,皇太孫從。
xià sì yuè jiǎ chén shuò, cì xìng hé, tài yuè. jǐ yǒu, bān jūn zhōng shǎng fá hào lìng. gēng xū, shè chuán lìng jì gōng guān. dīng mǎo, cì tún yún gǔ, bèi luó bù huā děng lái jiàng. wǔ yuè dīng chǒu, mìng shàng shū guāng lù qīng gěi shì zhōng wèi dū zhèn guān, chá jiāng shì yòng mìng bù yòng mìng zhě. liù yuè jiǎ chén, liú jiāng yù wǎ là bīng, zhàn yú kāng hā lǐ hái, bài zhī. wù shēn, cì hū lán hū shī wēn, mǎ hā mù shuài zhòng lái fàn, dà bài zhī, zhuī zhì tǔ lá hé, mǎ hā mù xiāo dùn. gēng xū, bān shī, xuān jié yú ā lǔ tái. wù wǔ, cì sān fēng shān, ā lǔ tái qiǎn shǐ lái cháo. jǐ sì, yǐ bài wǎ là zhào tiān xià.
夏四月甲辰朔,次興和,太閱。己酉,頒軍中賞罰號令。庚戌,設傳令紀功官。丁卯,次屯雲谷,孛羅不花等來降。五月丁丑,命尚書、光祿卿、給事中為督陣官,察將士用命不用命者。六月甲辰,劉江遇瓦剌兵,戰於康哈里孩,敗之。戊申,次忽蘭忽失溫,馬哈木帥眾來犯,大敗之,追至土剌河,馬哈木宵遁。庚戌,班師,宣捷於阿魯台。戊午,次三峰山,阿魯台遣使來朝。己巳,以敗瓦剌詔天下。
qiū qī yuè wù zǐ, cì hóng qiáo. zhào liù shī rù guān yǒu jiàn tián hé qǔ mín chù chǎn zhě, yǐ jūn fǎ lùn. jǐ hài, cì shā hé, huáng tài zǐ qiǎn shǐ lái yíng. bā yuè xīn chǒu shuò, zhì běi jīng, yù fèng tiān diàn shòu cháo hè. bǐng wǔ, juān běi jīng zhōu xiàn zū èr nián. wù wǔ, shǎng cóng zhēng jiāng shì. jiǔ yuè guǐ wèi, guō liàng xú hēng bèi kāi píng. bǐng xū, jìng zhōu miáo píng. jiǎ wǔ, fèi huán zhèn gān sù, liú jiāng zhèn liáo dōng. rùn yuè jiǎ chén, yǐ tài zǐ qiǎn shǐ yíng jià huǎn, zhēng shì dú huáng huái, shì jiǎng yáng shì qí, zhèng zì jīn wèn jí xǐ mǎ yáng pǔ ruì shàn xià yù, wèi jǐ shì shì qí fù zhí. jiǎ zǐ, zhào wú gāo hái. dīng mǎo, dū du zhū róng zhèn dà tóng.
秋七月戊子,次紅橋。詔六師入關有踐田禾取民畜產者,以軍法論。己亥,次沙河,皇太子遣使來迎。八月辛丑朔,至北京,御奉天殿受朝賀。丙午,蠲北京州縣租二年。戊午,賞從征將士。九月癸未,郭亮、徐亨備開平。丙戌,靖州苗平。甲午,費瓛鎮甘肅,劉江鎮遼東。閏月甲辰,以太子遣使迎駕緩,徵侍讀黃淮,侍講楊士奇,正字金問及洗馬楊溥、芮善下獄,未幾釋士奇復職。甲子,召吳高還。丁卯,都督朱榮鎮大同。
dōng shí yī yuè jiǎ chén, lù yīn. gēng xū, fèi jìn wáng jì xī wèi shù rén. gēng shēn, juān sū sōng háng jiā hú shuǐ zāi tián zū sì shí qī wàn jiǔ qiān yú shí.
冬十一月甲辰,錄因。庚戌,廢晉王濟熺為庶人。庚申,蠲蘇、松、杭、嘉、湖水災田租四十七萬九千餘石。
shì nián, ní bā lá guó shā de xīn gé lái cháo, fēng wèi wáng. péng hēng wū sī mào rù gòng. zhēn là jìn jīn lǚ yī. liú qiú zhōng shān wáng gòng mǎ. bǎng gé là gòng qí lín.
是年,泥八剌國沙的新葛來朝,封為王。彭亨、烏斯茂入貢。真臘進金縷衣。琉球中山王貢馬。榜葛剌貢麒麟。
shí sān nián chūn zhēng yuè bǐng wǔ, sāi jū yōng yǐ běi ài kǒu. dīng wèi, mǎ hā mù xiè zuì qǐng cháo gòng, xǔ zhī. rén zǐ, běi jīng wǔ mén zāi. wù wǔ, chì nèi wài zhū sī juān zhū sù bū, jiāng shì jūn guān fàn zuì zhě xī yòu zhī. èr yuè guǐ yǒu, qiǎn zhǐ huī liú bīn gěi shì zhōng zhāng pán děng shí èr rén xún shì shān xī shān dōng dà tóng shǎn xī gān sù liáo dōng jūn cāo liàn tún zhèng, hé shí yǐ wén. jiǎ xū, mìng xíng zài lǐ bù huì shì tiān xià gòng shì. guǐ wèi, zhāng fǔ děng shī hái. wù zǐ, lùn píng jiāo zhǐ gōng, shǎng lài yǒu chà. sān yuè jǐ hài, cè shì yú běi jīng, cì chén xún děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. bǐng wǔ, guǎng xī mán pàn, zhǐ huī tóng zhī gé sēn tǎo píng zhī.
十三年春正月丙午,塞居庸以北隘口。丁未,馬哈木謝罪請朝貢,許之。壬子,北京午門災。戊午,敕內外諸司蠲諸宿逋,將士軍官犯罪者悉宥之。二月癸酉,遣指揮劉斌、給事中張磐等十二人巡視山西、山東、大同、陝西、甘肅、遼東軍操練、屯政,核實以聞。甲戌,命行在禮部會試天下貢士。癸未,張輔等師還。戊子,論平交阯功,賞賚有差。三月己亥,策士於北京,賜陳循等進士及第、出身有差。丙午,廣西蠻叛,指揮同知葛森討平之。
xià sì yuè wù chén, zhāng fǔ zhèn jiāo zhǐ. wǔ yuè dīng yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. yǐ chǒu, záo qīng jiāng pǔ, tōng běi jīng cáo yùn. liù yuè, zhèn běi jīng hé nán shān dōng shuǐ zāi.
夏四月戊辰,張輔鎮交阯。五月丁酉朔,日有食之。乙丑,鑿清江浦,通北京漕運。六月,振北京、河南、山東水災。
qiū qī yuè guǐ mǎo, zhèng hé hái. yǐ sì, sì chuān róng xiàn shān dōu zhǎng mán píng. bā yuè gēng chén, zhèn shān dōng hé nán běi jīng shùn tiān zhōu xiàn jī. jiǔ yuè rén xū, běi jīng dì zhèn.
秋七月癸卯,鄭和還。乙巳,四川戎縣山都掌蠻平。八月庚辰,振山東、河南、北京順天州縣飢。九月壬戌,北京地震。
dōng shí yuè jiǎ shēn, liè yú jìn jiāo. rén chén, fǎ sī zòu qīn mào guān liáng zhě, dì nù, mìng lù zhī. jí fù zòu, dì yuē: zhèn guò yǐ, réng lùn rú lǜ, zì jīn sǐ zuì zhě jiē wǔ fù zòu, zhe wèi lìng. shí èr yuè, juān shùn tiān sū zhōu fèng yáng zhè jiāng hú guǎng hé nán shān dōng zhōu xiàn shuǐ hàn tián zū.
冬十月甲申,獵於近郊。壬辰,法司奏侵冒官糧者,帝怒,命戮之。及覆奏,帝曰:「朕過矣,仍論如律,自今死罪者皆五覆奏,著為令。」十二月,蠲順天、蘇州、鳳陽、浙江、湖廣、河南、山東州縣水旱田租。
shì nián, liú qiú shān nán shān běi, zhǎo wā xī wáng, zhàn chéng, gǔ lǐ, kē zhī, nán bó lì, gān bā lǐ, mǎn lá jiā, hū lǔ mó sī, hā mì, hā liè, sā mǎ ér hǎn, huǒ zhōu, tǔ lǔ fān, sū mén dá lá, ǎn dōu huái, shī lá sī rù gòng. má lín jí zhū fān jìn qí lín tiān mǎ shén lù. liú qiú zhōng shān rù gòng zhě zài.
是年,琉球山南、山北,爪哇西王,占城,古里,柯枝,南渤利,甘巴里,滿剌加,忽魯謨斯,哈密,哈烈,撒馬兒罕,火州,土魯番,蘇門答剌,俺都淮,失剌思入貢。麻林及諸番進麒麟、天馬、神鹿。琉球中山入貢者再。
shí sì nián chūn zhēng yuè jǐ yǒu, běi jīng hé nán shān dōng jī, miǎn yǒng lè shí èr nián bū zū, fā sù yī bǎi sān shí qī wàn shí yǒu qí zhèn zhī. xīn yǒu, dū du jīn yù tǎo shān xī guǎng líng shān kòu, píng zhī. sān yuè guǐ sì, dū du liáng fú zhèn hú guǎng guì zhōu. rén yín, ā lǔ tái bài wǎ là, lái xiàn jié.
十四年春正月己酉,北京、河南、山東飢,免永樂十二年逋租,發粟一百三十七萬石有奇振之。辛酉,都督金玉討山西廣靈山寇,平之。三月癸巳,都督梁福鎮胡廣、貴州。壬寅,阿魯台敗瓦剌,來獻捷。
xià sì yuè rén shēn, lǐ bù shàng shū lǚ zhèn qǐng fēng chán. dì yuē: jīn tiān xià suī wú shì, sì fāng duō shuǐ hàn jí yì, ān gǎn zì wèi tài píng. qiě liù jīng wú fēng chán zhī wén, shì bù shī gǔ, shén wú wèi yě. bù tīng. yǐ hài, hú guǎng wèi wén yuān gé dà xué shì. liù yuè dīng mǎo, dū du tóng zhī cài fú děng bèi wō shān dōng.
夏四月壬申,禮部尚書呂震請封禪。帝曰:「今天下雖無事,四方多水旱疾疫,安敢自謂太平。且《六經》無封禪之文,事不師古,甚無謂也。」不聽。乙亥,胡廣為文淵閣大學士。六月丁卯,都督同知蔡福等備倭山東。
qiū qī yuè dīng yǒu, qiǎn shǐ bǔ běi jīng hé nán shān dōng zhōu xiàn huáng. rén yín, hé jué kāi fēng. yǐ sì, jǐn yī wèi zhǐ huī shǐ jì gāng yǒu zuì fú zhū. bā yuè guǐ yǒu dàn, shòu xīng jiàn, lǐ chén qǐng shàng biǎo hè, bù xǔ. dīng hài, zuò běi jīng xī gōng. jiǔ yuè guǐ mǎo, jīng shī dì zhèn. wù shēn, fā běi jīng.
秋七月丁酉,遣使捕北京、河南、山東州縣蝗。壬寅,河決開封。乙巳,錦衣衛指揮使紀綱有罪伏誅。八月癸酉旦,壽星見,禮臣請上表賀,不許。丁亥,作北京西宮。九月癸卯,京師地震。戊申,發北京。
dōng xià yuè dīng chǒu, cì fèng yáng, sì huáng líng. guǐ wèi, zhì zì běi jīng, yè xiào líng. shí yī yuè rén yín, zhào wén wǔ qún chén jí yì yíng jiàn běi jīng. bǐng wǔ, zhào zhāng fǔ hái. wù shēn, hàn wáng gāo xù yǒu zuì, xuē èr hù wèi. xǐ shān dōng shān xī hú guǎng liú mín yú bǎo ān zhōu, cì fù sān nián. shí èr yuè dīng mǎo, zhèng hé fù shǐ xī yáng.
冬下月丁丑,次鳳陽,祀皇陵。癸未,至自北京,謁孝陵。十一月壬寅,詔文武群臣集議營建北京。丙午,召張輔還。戊申,漢王高煦有罪,削二護衛。徙山東、山西、湖廣流民於保安州,賜復三年。十二月丁卯,鄭和復使西洋。
shì nián, zhàn chéng gǔ lǐ zhǎo wā mǎn lá jiā sū mén dá lá nán wū lǐ bó ní péng hēng xī lán shān liū shān nán bó lì a dān má lín hū lǔ mó sī kē zhī rù gòng. liú qiú zhōng shān rù gòng zhě zài.
是年,占城、古里、爪哇、滿剌加、蘇門答剌、南巫里、浡泥、彭亨、錫蘭山、溜山、南渤利、阿丹、麻林、忽魯謨斯、柯枝入貢。琉球中山入貢者再。
shí wǔ nián chūn zhēng yuè dīng yǒu, dà sì tiān dì yú nán jiāo. rén zǐ, píng jiāng bó chén xuān dū cáo, yùn mù fù běi jīng. èr yuè guǐ hài, gǔ wáng huì yǒu zuì, fèi wèi shù rén. dīng mǎo, fēng chéng hóu lǐ bīn zhèn jiāo zhǐ. rén shēn, tài níng hóu chén guī dǒng jiàn běi jīng, liǔ shēng wáng tōng fù zhī. sān yuè dīng hài, jiāo zhǐ shǐ gòng shì zhì jīng shī. bǐng shēn, zá fàn sǐ zuì yǐ xià qiú, shū zuò běi jīng shú zuì. bǐng wǔ, hàn wáng gāo xù yǒu zuì, xǐ fēng lè ān zhōu. rén zǐ, běi xún, fā jīng shī, huáng tài zǐ jiān guó.
十五年春正月丁酉,大祀天地於南郊。壬子,平江伯陳瑄督漕,運木赴北京。二月癸亥,谷王橞有罪,廢為庶人。丁卯,豐城侯李彬鎮交阯。壬申,泰寧侯陳珪董建北京,柳升、王通副之。三月丁亥,交阯始貢士至京師。丙申,雜犯死罪以下囚,輸作北京贖罪。丙午,漢王高煦有罪,徙封樂安州。壬子,北巡,發京師,皇太子監國。
xià sì yuè jǐ sì, cì zhū chéng. shēn jìn jūn shì wú jiàn mín tián jià, yǒu shāng zhě chú jīn nián zū. huò xiān bèi shuǐ hàn bū zū, yì chú zhī. guǐ wèi, xī gōng chéng. wǔ yuè bǐng xū, zhì běi jīng. liù yuè dīng yǒu, lǐ bīn tǎo jiāo zhǐ zéi lí hé, zhǎn zhī. jǐ hài, zhōng guān zhāng qiān shǐ xī yáng hái. bài wō kòu yú jīn xiāng wèi.
夏四月己巳,次邾城。申禁軍士毋踐民田稼,有傷者除今年租。或先被水旱逋租,亦除之。癸未,西宮成。五月丙戌,至北京。六月丁酉,李彬討交阯賊黎核,斬之。己亥,中官張謙使西洋還。敗倭寇於金鄉衛。
qiū bā yuè jiǎ wǔ, ōu níng rén jìn jīn dān. dì yuē: cǐ yāo rén yě. lìng zì ěr zhī, huǐ qí fāng jiù. jiǔ yuè dīng mǎo, qū fù kǒng le miào chéng, dì qīn zhì wén lè shí.
秋八月甲午,甌寧人進金丹。帝曰:「此妖人也。令自餌之,毀其方舊。」九月丁卯,曲阜孔了廟成,帝親制文勒石。
dōng shí yuè, lǐ bīn bài jiāo zhǐ zéi yáng jìn jiāng, zhǎn zhī. shí yī yuè guǐ yǒu, lǐ bù shàng shū zhào yǔ bīng bù shàng shū, xún shì sài běi tún shù jūn mín lì bì.
冬十月,李彬敗交阯賊楊進江,斬之。十一月癸酉,禮部尚書趙羽兵部尚書,巡視塞北屯戍軍民利弊。
shì nián, xī yáng sū lù dōng xī dòng wáng lái cháo. liú qiú zhōng shān bié shī bā lǐ liú qiú shān nán zhēn là bó ní zhàn chéng xiān luó hā liè, sā mǎ ér rén gòng.
是年,西洋蘇祿東西峒王來朝。琉球中山、別失八里、琉球山南、真臘、浡泥、占城、暹羅、哈烈,撒馬兒人貢。
shí liù nián chūn zhēng yuè jiǎ yín, jiāo zhǐ lí lì fǎn, dū du zhū guǎng jī bài zhī. jiǎ xū, wō xiàn sōng mén wèi, àn chá sī qiān shì shí lǔ zuò zhū. xìng ān bó xú hēng dū du xià guì bèi kāi píng. èr yuè xīn chǒu, jiāo zhǐ sì máng xiàn zéi shā zhī xiàn ōu yáng zhì yǐ pàn, lǐ bīn qiǎn jiāng jī zǒu zhī. sān yuè jiǎ yín, cì lǐ qí děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. dū du qiān shì liú jiàn bèi biān dà tóng. xià wǔ yuè gēng xū, chóng xiū tài zǔ shí lù chéng. dīng sì, hú guǎng zú.
十六年春正月甲寅,交阯黎利反,都督朱廣擊敗之。甲戌,倭陷松門衛,按察司僉事石魯坐誅。興安伯徐亨、都督夏貴備開平。二月辛丑,交阯四忙縣賊殺知縣歐陽智以叛,李彬遣將擊走之。三月甲寅,賜李騏等進士及第、出身有差。都督僉事劉鑒備邊大同。夏五月庚戌,重修《太祖實錄》成。丁巳,胡廣卒。
qiū qī yuè jǐ sì, chì zé shǎn xī zhū sī: bǐ wén suǒ shǔ suì lǚ bù dēng, zhì mín liú fú, yǒu sī zuò shì bù xù, yòu bù yǐ wén, qí jiù ān zài. qí sù fā cāng chǔ zhèn zhī. zàn shàn liáng qián sī jiàn zhōu miǎn yǐ fǔ dǎo huáng tài zǐ yǒu què, jiē xià yù sǐ.
秋七月己巳,敕責陝西諸司:「比聞所屬歲屢不登,致民流莩,有司坐視不恤,又不以聞,其咎安在。其速發倉儲振之。」贊善梁潛、司諫周冕以輔導皇太子有闕,皆下獄死。
dōng shí èr yuè wù zǐ, yù fǎ sī: zhèn lǚ chì zhōng wài guān jié jǐ ài mín, ér bù xiào guān lì zì sì zì ruò, bǎi xìng kǔ zhī. fū liáng nóng bì qù láng yǒu zhě, wèi hài miáo yě. jì jīn, fàn zāng bì lùn rú fǎ. xīn chǒu, chéng shān hóu wáng tōng chí chuán zhèn shǎn xī jī.
冬十二月戊子,諭法司:「朕屢敕中外官潔己愛民,而不肖官吏恣肆自若,百姓苦之。夫良農必去稂莠者,為害苗也。繼今,犯贓必論如法。」辛丑,成山侯王通馳傳振陝西飢。
shì nián, xiān luó zhàn chéng zhǎo wā sū mén dá lá ní bā lá mǎn lá jiā nán bó lì hā liè shā hā lǔ qiān lǐ dá sā mǎ ér hǎn rù gòng. liú qiú zhōng shān rù gòng zhě zài.
是年,暹羅、占城、爪哇、蘇門答剌、泥八剌、滿剌加、南渤利、哈烈、沙哈魯、千里達、撒馬兒罕入貢。琉球中山入貢者再。
shí qī nián chūn èr yuè yǐ yǒu, xìng ān bó xú hēng bèi xìng hé kāi píng dà tóng.
十七年春二月乙酉,興安伯徐亨備興和、開平、大同。
xià wǔ yuè bǐng wǔ, dū du fāng zhèng bài lí lì yú kě lán shān. liù yuè rén wǔ, miǎn shùn tiān fǔ qù nián shuǐ zāi tián zū. wù zǐ, liú jiāng jiān wō kòu yú wàng hǎi guō, fēng jiāng guǎng níng bó.
夏五月丙午,都督方政敗黎利於可藍柵。六月壬午,免順天府去年水災田租。戊子,劉江殲倭寇於望海堝,封江廣寧伯。
qiū qī yuè gēng shēn, zhèng hé hái. bā yuè, zhōng guān mǎ qí jī jiāo zhǐ yì ān tǔ zhī fǔ pān liáo fǎn. jiǔ yuè bǐng chén, qìng yún jiàn, lǐ chén qǐng biǎo hè, bù xǔ.
秋七月庚申,鄭和還。八月,中官馬騏激交阯乂安土知府潘僚反。九月丙辰,慶雲見,禮臣請表賀,不許。
dōng shí èr yuè gēng chén, yù fǎ sī yuē: xíng zhě, shèng rén suǒ shèn. pǐ fū pǐ fù bù dé qí sǐ, zú shāng tiān dì zhī hé, zhào shuǐ hàn zhī zāi, shén fēi zhèn kuān xù zhī yì. zì jīn, zài wài zhū sī sǐ zuì, xián sòng jīng shī shěn lù, sān fù zòu rán hòu xíng xíng. yǐ wèi, gōng bù shì láng liú zhòng lián hé shí jiāo zhǐ hù kǒu tián fù, chá jūn mín lì bìng.
冬十二月庚辰,諭法司曰:「刑者,聖人所慎。匹夫匹婦不得其死,足傷天地之和,召水旱之災,甚非朕寬恤之意。自今,在外諸司死罪,咸送京師審錄,三覆奏然後行刑。」乙未,工部侍郎劉仲廉核實交阯戶口田賦,察軍民利病。
shì nián, hā mì tǔ lǔ fān shī lá sī yì sī fú hǎn zhēn là zhàn chéng hā liè ā lǔ nán bó lì sū mén dá lá bā dá hēi shāng mǎn lá jiā rù gòng. liú qiú zhōng shān rù gòng zhě sì.
是年,哈密、土魯番、失剌思、亦思弗罕、真臘、占城、哈烈、阿魯、南渤利、蘇門答剌、八答黑商、滿剌加入貢。琉球中山入貢者四。
shí bā nián chūn zhēng yuè guǐ mǎo, lǐ bīn jí dōu zhǐ huī sūn lín xú yuán bài lí lì yú lěi jiāng. rùn yuè bǐng zǐ, hàn lín yuàn xué shì yáng róng jīn yòu zī wèi wén yuān gé dà xué shì. gēng chén, zhuó rén cái, bù yī mǎ lín děng shí sān rén wèi bù zhèng shǐ cān zhèng cān yì. èr yuè jǐ yǒu, báo tái yāo fù táng sài ér zuò luàn, ān yuǎn hóu liǔ shēng shuài shī tǎo zhī. sān yuè xīn sì, bài zéi yú yù shí shān zhài, dōu zhǐ huī liú zhōng zhàn méi, sài ér yì qù. jiǎ shēn, shān dōng dōu zhǐ huī qiān shì wèi qīng bài zéi yú ān qiū, zhǐ huī wáng zhēn bài zéi yú zhū chéng, xiàn fú jīng shī. wù zǐ, shān dōng bù zhèng shǐ chǔ shān zhāng hǎi, àn chá shǐ liú běn děng zuò zòng dào zhū. wù xū, yǐ dòu liú zhēng liǔ shēng xià lì, xún shì zhī.
十八年春正月癸卯,李彬及都指揮孫霖、徐謜敗黎利於磊江。閏月丙子,翰林院學士楊榮、金幼孜為文淵閣大學士。庚辰,擢人材,布衣馬麟等十三人為布政使、參政、參議。二月己酉,薄台妖婦唐賽兒作亂,安遠侯柳升帥師討之。三月辛巳,敗賊於御石柵寨,都指揮劉忠戰沒,賽兒逸去。甲申,山東都指揮僉事衛青敗賊於安丘,指揮王真敗賊於諸城,獻俘京師。戊子,山東布政使儲埏、張海,按察使劉本等坐縱盜誅。戊戌,以逗留徵柳升下吏,尋釋之。
xià wǔ yuè rén wǔ, zuǒ dū du zhū róng zhèn liáo dōng. gēng yín, jiāo zhǐ cān zhèng hóu bǎo féng guì yù zéi, zhàn sǐ. liù yuè bǐng wǔ, běi jīng dì zhèn.
夏五月壬午,左都督朱榮鎮遼東。庚寅,交阯參政侯保、馮貴御賊,戰死。六月丙午,北京地震。
qiū qī yuè dīng hài, xú hēng bèi kāi píng. bā yuè dīng yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. jiǔ yuè jǐ sì, zhào huáng tài zǐ. dīng hài, zhào zì míng nián gǎi jīng shī wèi nán jīng, běi jīng wèi jīng shī.
秋七月丁亥,徐亨備開平。八月丁酉朔,日有食之。九月己巳,召皇太子。丁亥,詔自明年改京師為南京,北京為京師。
dōng shí yuè gēng shēn, lǐ bīn qiǎn zhǐ huī shǐ fāng zhèng bài lí lì yú lǎo wō. shí yī yuè wù chén, yǐ qiān dōu běi jīng zhào tiān xià. shì yuè, zhèn qīng cài jī. shí èr yuè jǐ wèi, huáng tài zǐ jí huáng tài sūn zhì běi jīng. guǐ hài, běi jīng jiāo miào gōng diàn chéng.
冬十月庚申,李彬遣指揮使方政敗黎利於老撾。十一月戊辰,以遷都北京詔天下。是月,振青、菜飢。十二月己未,皇太子及皇太孫至北京。癸亥,北京郊廟宮殿成。
shì nián, shǐ shè dōng chǎng, mìng zhòng guān lá shì. gǔ má lá lǎng wáng lái cháo. xiān luó zhàn chéng zhǎo wā mǎn lá jiā sū mén dá lá sū lù xī wáng rù gòng.
是年,始設東廠,命中官剌事。古麻剌朗王來朝。暹羅、占城、爪哇、滿剌加、蘇門答剌、蘇祿西王入貢。
shí jiǔ nián chūn zhēng yuè jiǎ zǐ shuò, fèng ān wǔ miào shén zhǔ yú tài miào. yù fèng tiān diàn shòu cháo hè, dà yàn. jiǎ xū, dà sì tiān dì yú nán jiāo. wù yín, dà shè tiān xià. guǐ sì, zhèng hé fù shǐ xī yáng. èr yuè xīn chǒu, dū du qiān shì hú yuán shuài shī xún hǎi bǔ wō. sān yuè xīn sì, cì céng hè líng děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà.
十九年春正月甲子朔,奉安五廟神主於太廟。御奉天殿受朝賀,大宴。甲戌,大祀天地於南郊。戊寅,大赦天下。癸巳,鄭和復使西洋。二月辛丑,都督僉事胡原帥師巡海捕倭。三月辛巳,賜曾鶴齡等進士及第、出身有差。
xià sì yuè gēng zǐ, fèng tiān huá gài jǐn shēn sān diàn zāi, zhào qún chén zhí chén què shī. yǐ sì, zhào bà bù biàn yú mín jí bù jí zhū wù, juān shí qī nián yǐ qián bū fù, miǎn qù nián bèi zāi tián liáng. jǐ yǒu, wàn shòu jié, yǐ sān diàn zāi zhǐ hè. guǐ chǒu, jiǎn yì děng èr shí liù rén xún xíng tiān xià, ān fǔ jūn mín. wǔ yuè yǐ chǒu, chū jiàn yán gěi shì zhōng kē xiān, yù shǐ hé zhōng zhèng wéi huán luó tōng děng wèi zhī zhōu. gēng yín, lìng jiāo zhǐ tún tián.
夏四月庚子,奉天、華蓋、謹身三殿災,詔群臣直陳闕失。乙巳,詔罷不便於民及不急諸務,蠲十七年以前逋賦,免去年被災田糧。己酉,萬壽節,以三殿災止賀。癸丑,蹇義等二十六人巡行天下,安撫軍民。五月乙丑,出建言給事中柯暹,御史何忠、鄭維桓、羅通等為知州。庚寅,令交阯屯田。
qiū qī yuè jǐ sì, dì jiāng běi zhēng, chì dū du zhū róng lǐng qián fēng, ān yuǎn hóu liǔ shēng lǐng zhōng jūn, níng yáng hóu chén mào lǐng yù qián jīng qí, yǒng shùn bó xuē bīn gōng shùn bó wú kè zhōng lǐng mǎ duì, wǔ ān hóu zhèng hēng yáng wǔ hòu xuē lù lǐng zuǒ yòu shào, yīng guó gōng zhāng fǔ chéng shān hóu wáng tōng lǐng zuǒ yòu yē. bā yuè xīn mǎo shuò, rì yǒu shí zhī.
秋七月己巳,帝將北征,敕都督朱榮領前鋒,安遠侯柳升領中軍,寧陽侯陳懋領御前精騎,永順伯薛斌、恭順伯吳克忠領馬隊,武安侯鄭亨、陽武侯薛祿領左右哨,英國公張輔、成山侯王通領左右掖。八月辛卯朔,日有食之。
dōng shí yī yuè xīn yǒu, fēn qiǎn zhōng guān yáng shí yù shǐ dài chéng děng hé tiān xià kù cáng chū nà zhī shù. bǐng zǐ, yì běi zhēng jūn xiǎng, xià hù bù shàng shū xià yuán jí xíng bù shàng shū wú zhōng yú yù, bīng bù shàng shū fāng bīn zì shā. xīn sì, xià shì dú lǐ shí miǎn yú yù. jiǎ shēn, fā zhí lì shān xī hé nán shān dōng jí nán jī yīng tiān děng wǔ fǔ, chú hé xú sān zhōu dīng zhuàng yùn liáng, qī míng nián èr yuè zhì xuān fǔ.
冬十一月辛酉,分遣中官楊實、御史戴誠等核天下庫藏出納之數。丙子,議北征軍餉,下戶部尚書夏原吉、刑部尚書吳中於獄,兵部尚書方賓自殺。辛巳,下侍讀李時勉於獄。甲申,發直隸、山西、河南、山東及南畿應天等五府,滁、和、徐三州丁壯運糧,期明年二月至宣府。
shì nián, wǎ là xián yì wáng tài píng ān lè wáng bǎ tū bèi luó lái cháo. hū lǔ mó sī a dān zǔ fǎ ér lá sā bù lá wa mù gǔ dū shù gǔ lǐ kē zhī jiā yì lēi xī lán shān liū shān nán bó lì sū mén dá lá ā lǔ mǎn lá jiā gān bā lǐ sū lù bǎng gé là bó nì gǔ má lá lǎng wáng rù gòng. xiān luó rù gòng zhě zài.
是年,瓦剌賢義王太平、安樂王把禿孛羅來朝。忽魯謨斯、阿丹、祖法兒、剌撒、不剌哇、木骨都束、古里、柯枝、加異勒、錫蘭山、溜山、南渤利、蘇門答剌、阿魯、滿剌加、甘巴里、蘇祿、榜葛剌、浡泥、古麻剌朗王入貢。暹羅入貢者再。
èr shí nián chūn zhēng yuè jǐ wèi shuò, rì yǒu shí zhī, miǎn cháo hè, zhào qún chén xiū shěng. xīn wèi, dà sì tiān dì yú nán jiāo. rén shēn, fēng chéng hóu lǐ bīn zú yú jiāo zhǐ. èr yuè yǐ sì, lóng píng hóu zhāng xìn bīng bù shàng shū lǐ qìng fēn dū běi zhēng jūn xiǎng, yì mín fū èr shí sān wàn wǔ qiān yǒu qí, yùn liáng sān shí qī wàn shí. sān yuè bǐng yín, zhào yǒu sī yù zāi xiān zhèn hòu wén. yǐ hài, ā lǔ tái fàn xìng hé, dōu zhǐ huī wáng huàn zhàn sǐ. dīng chǒu, qīn zhēng ā lǔ tái, huáng tài zǐ jiān guó. wù yín, fā jīng shī. xīn sì, cì jī míng shān, ā lǔ tái dùn.
二十年春正月己未朔,日有食之,免朝賀,詔群臣修省。辛未,大祀天地於南郊。壬申,豐城侯李彬卒於交阯。二月乙巳,隆平侯張信、兵部尚書李慶分督北征軍餉,役民夫二十三萬五千有奇,運糧三十七萬石。三月丙寅,詔有司遇災先振後聞。乙亥,阿魯台犯興和,都指揮王喚戰死。丁丑,親征阿魯台,皇太子監國。戊寅,發京師。辛巳,次雞鳴山,阿魯台遁。
xià sì yuè yǐ mǎo, cì yún zhōu, dà yuè. wǔ yuè yǐ chǒu, liè yú piān lǐng. dīng mǎo, dà yuè. xīn wèi, cì xī liáng tíng. rén shēn, dà yuè. yǐ yǒu, cì kāi píng. liù yuè rén chén, lìng jūn xíng chū yīng chāng, jié fāng zhèn yǐ jìn. guǐ sì, dié bào ā lǔ tái bīng gōng wàn quán, zhū jiāng qǐng fēn bīng hái jī, dì yuē: zhà yě. bǐ lǜ dà jūn dǎo qí cháo xué, yù yǐ qiān zhì wǒ shī, gǎn gōng chéng zāi. jiǎ wǔ, cì yáng hé gǔ, kòu gōng wàn quán zhě guǒ dùn qù.
夏四月乙卯,次雲州,大閱。五月乙丑,獵於偏嶺。丁卯,大閱。辛未,次西涼亭。壬申,大閱。乙酉,次開平。六月壬辰,令軍行出應昌,結方陣以進。癸巳,諜報阿魯台兵攻萬全,諸將請分兵還擊,帝曰:「詐也。彼慮大軍搗其巢穴,欲以牽制我師,敢攻城哉。」甲午,次陽和谷,寇攻萬全者果遁去。
qiū qī yuè jǐ wèi, ā lǔ tái qì zī zhòng yú kuò luán hǎi cè běi dùn, fā bīng fén zhī, shōu qí shēng chù, suì xuán shī. wèi zhū jiāng yuē: ā lǔ tái gǎn bèi nì, shì wù liáng hā wèi yǔ yì yě. dāng hái shī jiǎn zhī. jiǎn bù qí èr wàn, fēn wǔ dào bìng jìn. gēng wǔ, yù yú qū liè ér hé, dì qīn jī bài zhī, zhuī bēn sān shí lǐ, zhǎn bù zhǎng shù shí rén. xīn wèi, xùn hé xī, bǔ zhǎn shén zhòng. jiǎ xū, wù liáng hā yú dǎng yì jūn mén jiàng. shì yuè, huáng tài zǐ miǎn nán běi zhí lì shān dōng hé nán jùn xiàn shuǐ zāi liáng chú gòng liù shí yī wàn yǒu qí. bā yuè wù xū, zhū jiāng fēn dào zhě jù xiàn jié. xīn chǒu, yǐ bān shī zhào tiān xià. rén yín, zhèng hēng xuē lù shǒu kāi píng. zhèng hé hái. jiǔ yuè rén xū, zhì jīng shī. guǐ hài, xià zuǒ chūn fāng dà xué shì yáng shì qí yú yù. bǐng yín, xià lì bù shàng shū jiǎn yì lǐ bù shàng shū lǚ zhèn yú yù, xún jù shì zhī. xīn wèi, lù cóng zhēng gōng, fēng zuǒ dū du zhū róng wǔ jìn bó, dū du qiān shì xuē guì ān shùn bó.
秋七月己未,阿魯台棄輜重於闊欒海側北遁,發兵焚之,收其牲畜,遂旋師。謂諸將曰:「阿魯台敢悖逆,恃兀良哈為羽翼也。當還師翦之。」簡步騎二萬,分五道並進。庚午,遇於屈裂兒河,帝親擊敗之,追奔三十里,斬部長數十人。辛未,徇河西,捕斬甚眾。甲戌,兀良哈餘黨詣軍門降。是月,皇太子免南、北直隸、山東、河南郡縣水災糧芻共六十一萬有奇。八月戊戌,諸將分道者俱獻捷。辛丑,以班師詔天下。壬寅,鄭亨、薛祿守開平。鄭和還。九月壬戌,至京師。癸亥,下左春坊大學士楊士奇於獄。丙寅,下吏部尚書蹇義、禮部尚書呂震於獄,尋俱釋之。辛未,錄從征功,封左都督朱榮武進伯,都督僉事薛貴安順伯。
dōng shí yuè guǐ sì, fēn qiǎn zhōng guān jí cháo chén bā shí rén hé tiān xià cāng liáng chū nà zhī shù. shí èr yuè xīn mǎo, zhū róng zhèn liáo dōng. rùn yuè wù yín, gān qīng gōng zāi.
冬十月癸巳,分遣中官及朝臣八十人核天下倉糧出納之數。十二月辛卯,朱榮鎮遼東。閏月戊寅,乾清宮災。
shì nián, xiān luó sū mén dá lá a dān děng guó qiǎn shǐ suí gòng fāng wù. zhàn chéng liú qiú zhōng shān bo huā ér hā mì wǎ là tǔ lǔ fān zhǎo wā rù gòng.
是年,暹羅、蘇門答剌、阿丹等國遣使隨貢方物。占城、琉球中山、卜花兒、哈密、瓦剌、土魯番、爪哇入貢。
èr shí yī nián chūn zhēng yuè yǐ wèi, dà lǐ tiān dì yú nán jiāo. guǐ mǎo, jiāo zhǐ cān jiāng róng chāng bó chén zhì zhuī bài lí lì yú chē lái. èr yuè jǐ sì, dōu zhǐ huī shǐ lù róng tǎo liǔ zhōu pàn mán, píng zhī. sān yuè gēng zǐ, yù shǐ wáng yù děng huì jué zhòng qiú, wù shā wú zuì sì rén, zuò qì shì.
二十一年春正月乙未,大禮天地於南郊。癸卯,交阯參將榮昌伯陳智追敗黎利於車來。二月己巳,都指揮使鹿榮討柳州叛蠻,平之。三月庚子,御史王愈等會決重囚,誤殺無罪四人,坐棄市。
xià wǔ yuè guǐ wèi, miǎn kāi fēng nán yáng wèi huī fèng yáng děng fǔ qù nián shuǐ zāi tián zū. jǐ chǒu, cháng shān hù wèi zhǐ huī mèng xián děng móu nì, fú zhū. liù yuè gēng xū shuò, rì yǒu shí zhī.
夏五月癸未,免開封、南陽、衛輝、鳳陽等府去年水災田租。己丑,常山護衛指揮孟賢等謀逆,伏誅。六月庚戌朔,日有食之。
qiū qī yuè wù xū, fù qīn zhēng ā lǔ tái, ān yuǎn hóu liǔ shēng suì ān bó chén yīng lǐng zhōng jūn, wǔ ān hóu zhèng hēng bǎo dìng hóu mèng yīng lǐng zuǒ shào, yáng wǔ hòu xuē lù xīn níng bó tán zhōng lǐng yòu shào, yīng guó gōng zhāng fǔ ān píng bó lǐ ān lǐng zuǒ yē, chéng shān hóu wáng tōng xìng ān bó xú hēng lǐng yòu yē, níng yáng hóu chén mào lǐng qián fēng. gēng zǐ, shì lǐ shí miǎn, fù qí guān. xīn chǒu, huáng tài zǐ jiān guó. rén yín, fā jīng shī. wù shēn, cì xuān fǔ, chì jū yōng guān shǒu jiāng zhǐ zhū sī jìn fèng. bā yuè jǐ yǒu, dà yuè. gēng shēn, sāi hēi yù zhǎng ān lǐng zhū biān xiǎn yào. dīng chǒu, huáng tài zǐ miǎn liǎng jīng shān dōng jùn xiàn shuǐ zāi tián zū. jiǔ yuè wù zǐ, cì xī yáng hé. guǐ sì, wén ā lǔ tái wèi wǎ là suǒ bài, bù luò kuì sàn, suì zhù shī bù jìn.
秋七月戊戌,復親征阿魯台,安遠侯柳升、遂安伯陳英領中軍,武安侯鄭亨、保定侯孟瑛領左哨,陽武侯薛祿、新寧伯譚忠領右哨,英國公張輔、安平伯李安領左掖,成山侯王通、興安伯徐亨領右掖,寧陽侯陳懋領前鋒。庚子,釋李時勉,復其官。辛丑,皇太子監國。壬寅,發京師。戊申,次宣府,敕居庸關守將止諸司進奉。八月己酉,大閱。庚申,塞黑峪、長安嶺諸邊險要。丁丑,皇太子免兩京、山東郡縣水災田租。九月戊子,次西陽河。癸巳,聞阿魯台為瓦剌所敗,部落潰散,遂駐師不進。
dōng shí yuè jiǎ yín, cì shàng zhuāng bǎo, yí běi wáng zǐ yě xiān tǔ gàn shuài suǒ bù lái jiàng, fēng zhōng yǒng wáng, cì xìng míng jīn zhōng. gēng wǔ, bān shī. shí yī yuè jiǎ shēn, zhì jīng shī.
冬十月甲寅,次上莊堡,迤北王子也先土干帥所部來降,封忠勇王,賜姓名金忠。庚午,班師。十一月甲申,至京師。
shì nián, xī lán shān wáng lái cháo, yòu qiǎn shǐ rù gòng. zhàn chéng gǔ lǐ hū lǔ mó sī a dān zǔ fǎ ér lá sā bù lá wa mù gǔ dū shù kē zhī jiā yì lēi liū shān nán bó lì sū mén dá lá ā lǔ mǎn lá jiā shī lá sī bǎng gé là liú qiú zhōng shān rù gòng.
是年,錫蘭山王來朝,又遣使入貢。占城、古里、忽魯謨斯、阿丹、祖法兒、剌撒、不剌哇、木骨都束、柯枝、加異勒、溜山、南渤利、蘇門答剌、阿魯、滿剌加、失剌思、榜葛剌、琉球中山入貢。
èr shí èr nián chūn zhēng yuè jiǎ shēn, ā lǔ tái fàn dà tóng kāi píng, zhào qún chén yì běi zhēng, chì biān jiāng zhěng bīng qí mìng. bǐng xū, zhēng shān xī shān dōng hé nán shǎn xī liáo dōng wǔ dū sī jí xī níng gǒng chāng táo mín gè wèi bīng, qī sān yuè huì běi jīng jí xuān fǔ. wù zǐ, dà sì tiān dì yú nán jiāo. guǐ sì, zhèng hé fù shǐ xī yáng. sān yuè wù yín, dà yuè, yù zhū jiāng qīn zhēng. mìng liǔ shēng chén yīng lǐng zhōng jūn, zhāng fǔ zhū yǒng lǐng zuǒ yē, wáng tōng xú hēng lǐng yòu yē, zhèng hēng mèng yīng lǐng zuǒ shào, xuē lù tán zhōng lǐng yòu shào chén mào jīn zhōng lǐng qián fēng. jǐ mǎo, cì xíng kuān děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà.
二十二年春正月甲申,阿魯台犯大同、開平,詔群臣議北征,敕邊將整兵俟命。丙戌,徵山西、山東、河南、陝西、遼東五都司及西寧、鞏昌、洮、岷各衛兵,期三月會北京及宣府。戊子,大祀天地於南郊。癸巳,鄭和復使西洋。三月戊寅,大閱,諭諸將親征。命柳升、陳英領中軍,張輔、朱勇領左掖,王通、徐亨領右掖,鄭亨、孟瑛領左哨,薛祿、譚忠領右哨、陳懋、金忠領前鋒。己卯,賜邢寬等進士及第、出身有差。
xià sì yuè wù shēn, huáng tài zǐ jiān guó. jǐ yǒu, fā jīng shī. gēng wǔ, cì xí níng, dié bào ā lǔ tái zǒu dá lán nà mù ér hé, suì qū jìn shī. wǔ yuè jǐ mǎo, cì kāi píng, shǐ shǐ zhāo yù ā lǔ tái zhū bù. yǐ yǒu, yì dào zhōng yí hái. dīng yǒu, yàn qún chén yú yīng chāng, mìng zhòng guān gē tài zǔ yù zhì cí wǔ zhāng, yuē: cǐ xiān dì suǒ yǐ jiè hòu sì yě, suī zài jūn lǚ hé gǎn wàng. jǐ hài, cì wēi yuǎn zhōu. fù yàn qún chén, zì zhì cí wǔ zhāng, mìng zhòng guān gē zhī. huáng tài zǐ lìng miǎn guǎng píng shùn dé yáng zhōu jí hú guǎng hé nán jùn xiàn shuǐ zāi tián zū. liù yuè gēng shēn, qián fēng zhì dá lán nà mù ér hé, bù jiàn dí, mìng zhāng fǔ děng qióng sōu shān gǔ sān bǎi lǐ wú suǒ de, jìn zhù hé shàng. guǐ hài, chén mào děng yǐn bīng dǐ bái máng shān, yǐ liáng jǐn hái. jiǎ zǐ, bān shī, mìng zhèng hēng děng yǐ bù zú xī huì yú kāi píng. rén shēn yè, nán jīng dì zhèn.
夏四月戊申,皇太子監國。己酉,發京師。庚午,次隰寧,諜報阿魯台走答蘭納木兒河,遂趨進師。五月己卯,次開平,使使招諭阿魯台諸部。乙酉,瘞道中遺骸。丁酉,宴群臣於應昌,命中官歌太祖御製詞五章,曰:「此先帝所以戒後嗣也,雖在軍旅何敢忘。」己亥,次威遠州。復宴群臣,自製詞五章,命中官歌之。皇太子令免廣平、順德、揚州及湖廣、河南郡縣水災田租。六月庚申,前鋒至答蘭納木兒河,不見敵,命張輔等窮搜山谷三百里無所得,進駐河上。癸亥,陳懋等引兵抵白邙山,以糧盡還。甲子,班師,命鄭亨等以步卒西會於開平。壬申夜,南京地震。
qiū qī yuè gēng chén, lè shí yú qīng shuǐ yuán zhī yá. wù zǐ, qiǎn lǚ zhèn yǐ xuán shī yù tài zǐ, zhào gào tiān xià. jǐ chǒu, cì cāng yá shù, bù yù. gēng yín, zhì yú mù chuān, dà jiàn. yí zhào chuán wèi huáng tài zǐ, sàng lǐ yī rú gāo huáng dì yí zhì. xīn mǎo, bēng, nián liù shí yǒu wǔ. tài jiān mǎ yún mì yǔ dà xué shì yáng róng jīn yòu zī móu, yǐ liù jūn zài wài, mì bù fā sàng, róng xī wèi bēi yǐ liǎn, zài yǐ lóng jǔ, suǒ zhì zhāo xī shàng shàn rú cháng yí. rén chén, yáng róng xié yù mǎ jiān shǎo jiān hǎi shòu chí fù huáng tài zǐ. rén yín, cì wǔ píng zhèn, zhèng hēng bù jūn lái huì. bā yuè jiǎ chén, yáng róng děng zhì jīng shī, huáng tài zǐ jí rì qiǎn tài sūn fèng yíng yú kāi píng. jǐ yǒu, cì diāo è gǔ, huáng tài sūn zhì jūn zhōng fā sàng. rén zǐ, jí jiāo, huáng tài zǐ yíng rù rén zhì diàn, jiā liàn nà zǐ gōng. jiǔ yuè rén wǔ, shàng zūn shì yuē tǐ tiān hóng dào gāo míng guǎng yùn shèng wǔ shén gōng chún rén zhì xiào wén huáng dì, miào hào tài zōng, zàng zhǎng líng. jiā jìng shí qī nián jiǔ yuè, gǎi shàng zūn shì yuē qǐ tiān hóng dào gāo míng zhào yùn shèng wǔ shén gōng chún rén zhì xiào wén huáng dì, miào hào chéng zǔ.
秋七月庚辰,勒石於清水源之崖。戊子,遣呂震以旋師諭太子,詔告天下。己丑,次蒼崖戍,不豫。庚寅,至榆木川,大漸。遺詔傳位皇太子,喪禮一如高皇帝遺制。辛卯,崩,年六十有五。太監馬雲密與大學士楊榮、金幼孜謀,以六軍在外,秘不發喪,熔錫為椑以斂,載以龍舉,所至朝夕上膳如常儀。壬辰,楊榮偕御馬監少監海壽馳訃皇太子。壬寅,次武平鎮,鄭亨步軍來會。八月甲辰,楊榮等至京師,皇太子即日遣太孫奉迎於開平。己酉,次鵰鶚谷,皇太孫至軍中發喪。壬子,及郊,皇太子迎入仁智殿,加殮納梓宮。九月壬午,上尊諡曰體天弘道高明廣運聖武神功純仁至孝文皇帝,廟號太宗,葬長陵。嘉靖十七年九月,改上尊諡曰啟天弘道高明肇運聖武神功純仁至孝文皇帝,廟號成祖。
zàn yuē: wén huáng shǎo zhǎng xí bīng, jù yōu yàn xíng shèng zhī dì, chéng jiàn wén chán ruò, zhǎng qū nèi xiàng, yǎn yǒu sì hǎi. jí wèi yǐ hòu, gōng xíng jié jiǎn, shuǐ hàn cháo gào xī zhèn, wú yǒu yōng bì. zhī rén shàn rèn, biǎo lǐ dòng dá, xióng wǔ zhī lüè, tóng fú gāo zǔ. liù shī lǚ chū, mò běi chén qīng. zhì qí jì nián, wēi dé xiá bèi, sì fāng bīn fú, míng mìng ér rù gòng zhě dài sān shí guó. fú yǔn zhī guǎng, yuǎn mài hàn táng. chéng gōng jùn liè, zhuō hū shèng yǐ. rán ér gé chú zhī jì, dào xíng nì shī, cán dé yì hé kě yǎn zāi.
贊曰:「文皇少長習兵,據幽燕形勝之地,乘建文孱弱,長驅內向,奄有四海。即位以後,躬行節儉,水旱朝告夕振,無有壅蔽。知人善任,表里洞達,雄武之略,同符高祖。六師屢出,漠北塵清。至其季年,威德遐被,四方賓服,明命而入貢者殆三十國。幅隕之廣,遠邁漢、唐。成功駿烈,卓乎盛矣。然而革除之際,倒行逆施,慚德亦曷可掩哉。