chéng zǔ sān
◎成祖三
shí èr nián chūn zhēng yuè gēng yín, sī zhōu miáo píng. xīn chǒu, fā shān dōng shān xī hé nán jí fèng yáng huái ān xú pī mín shí wǔ wàn, yùn liáng fù xuān fǔ. èr yuè jǐ yǒu, dà yuè. gēng xū, qīn zhēng wǎ là, ān yuǎn hóu liǔ shēng lǐng dà yíng, wǔ ān hóu zhèng hēng lǐng zhōng jūn, níng yáng hóu chén mào fēng chéng hóu lǐ bīn lǐng zuǒ yòu shào, chéng shān hóu wáng tōng dū du tán qīng lǐng zuǒ yòu yē, dū du liú jiāng zhū róng wèi qián fēng. gēng shēn, zhèn fèng xiáng lǒng zhōu jī, àn zhǎng lì bù yán zhě zuì. sān yuè guǐ wèi, zhāng fǔ fú chén jì kuò yú lǎo wō yǐ xiàn, jiāo zhǐ píng. gēng yín, fā běi jīng, huáng tài sūn cóng.
十二年春正月庚寅,思州苗平。辛丑,发山东、山西、河南及凤阳、淮安、徐、邳民十五万,运粮赴宣府。二月己酉,大阅。庚戌,亲征瓦剌,安远侯柳升领大营,武安侯郑亨领中军,宁阳侯陈懋、丰城侯李彬领左、右哨,成山侯王通、都督谭青领左、右掖,都督刘江、朱荣为前锋。庚申,振凤翔、陇州饥,按长吏不言者罪。三月癸未,张辅俘陈季扩于老挝以献,交阯平。庚寅,发北京,皇太孙从。
xià sì yuè jiǎ chén shuò, cì xīng hé, tài yuè. jǐ yǒu, bān jūn zhōng shǎng fá hào lìng. gēng xū, shè chuán lìng jì gōng guān. dīng mǎo, cì tún yún gǔ, bèi luó bù huā děng lái jiàng. wǔ yuè dīng chǒu, mìng shàng shū guāng lù qīng jǐ shì zhōng wèi dū zhèn guān, chá jiàng shì yòng mìng bù yòng mìng zhě. liù yuè jiǎ chén, liú jiāng yù wǎ là bīng, zhàn yú kāng hā lǐ hái, bài zhī. wù shēn, cì hū lán hū shī wēn, mǎ hā mù shuài zhòng lái fàn, dà bài zhī, zhuī zhì tǔ lá hé, mǎ hā mù xiāo dùn. gēng xū, bān shī, xuān jié yú ā lǔ tái. wù wǔ, cì sān fēng shān, ā lǔ tái qiǎn shǐ lái zhāo. jǐ sì, yǐ bài wǎ là zhào tiān xià.
夏四月甲辰朔,次兴和,太阅。己酉,颁军中赏罚号令。庚戌,设传令纪功官。丁卯,次屯云谷,孛罗不花等来降。五月丁丑,命尚书、光禄卿、给事中为督阵官,察将士用命不用命者。六月甲辰,刘江遇瓦剌兵,战于康哈里孩,败之。戊申,次忽兰忽失温,马哈木帅众来犯,大败之,追至土剌河,马哈木宵遁。庚戌,班师,宣捷于阿鲁台。戊午,次三峰山,阿鲁台遣使来朝。己巳,以败瓦剌诏天下。
qiū qī yuè wù zǐ, cì hóng qiáo. zhào liù shī rù guān yǒu jiàn tián hé qǔ mín xù chǎn zhě, yǐ jūn fǎ lùn. jǐ hài, cì shā hé, huáng tài zǐ qiǎn shǐ lái yíng. bā yuè xīn chǒu shuò, zhì běi jīng, yù fèng tiān diàn shòu cháo hè. bǐng wǔ, juān běi jīng zhōu xiàn zū èr nián. wù wǔ, shǎng cóng zhēng jiàng shì. jiǔ yuè guǐ wèi, guō liàng xú hēng bèi kāi píng. bǐng xū, jìng zhōu miáo píng. jiǎ wǔ, fèi huán zhèn gān sù, liú jiāng zhèn liáo dōng. rùn yuè jiǎ chén, yǐ tài zǐ qiǎn shǐ yíng jià huǎn, zhēng shì dú huáng huái, shì jiǎng yáng shì qí, zhèng zì jīn wèn jí xiǎn mǎ yáng pǔ ruì shàn xià yù, wèi jǐ shì shì qí fù zhí. jiǎ zǐ, zhào wú gāo hái. dīng mǎo, dū du zhū róng zhèn dà tóng.
秋七月戊子,次红桥。诏六师入关有践田禾取民畜产者,以军法论。己亥,次沙河,皇太子遣使来迎。八月辛丑朔,至北京,御奉天殿受朝贺。丙午,蠲北京州县租二年。戊午,赏从征将士。九月癸未,郭亮、徐亨备开平。丙戌,靖州苗平。甲午,费瓛镇甘肃,刘江镇辽东。闰月甲辰,以太子遣使迎驾缓,徵侍读黄淮,侍讲杨士奇,正字金问及洗马杨溥、芮善下狱,未几释士奇复职。甲子,召吴高还。丁卯,都督朱荣镇大同。
dōng shí yī yuè jiǎ chén, lù yīn. gēng xū, fèi jìn wáng jì xī wèi shù rén. gēng shēn, juān sū sōng háng jiā hú shuǐ zāi tián zū sì shí qī wàn jiǔ qiān yú shí.
冬十一月甲辰,录因。庚戌,废晋王济熺为庶人。庚申,蠲苏、松、杭、嘉、湖水灾田租四十七万九千余石。
shì nián, ní bā lá guó shā de xīn gé lái zhāo, fēng wèi wáng. péng hēng wū sī mào rù gòng. zhēn là jìn jīn lǚ yī. liú qiú zhōng shān wáng gòng mǎ. bǎng gé là gòng qí lín.
是年,泥八剌国沙的新葛来朝,封为王。彭亨、乌斯茂入贡。真腊进金缕衣。琉球中山王贡马。榜葛剌贡麒麟。
shí sān nián chūn zhēng yuè bǐng wǔ, sāi jū yōng yǐ běi ài kǒu. dīng wèi, mǎ hā mù xiè zuì qǐng cháo gòng, xǔ zhī. rén zǐ, běi jīng wǔ mén zāi. wù wǔ, chì nèi wài zhū sī juān zhū sù bū, jiàng shì jūn guān fàn zuì zhě xī yòu zhī. èr yuè guǐ yǒu, qiǎn zhǐ huī liú bīn jǐ shì zhōng zhāng pán děng shí èr rén xún shì shān xī shān dōng dà tóng shǎn xī gān sù liáo dōng jūn cāo liàn tún zhèng, hé shí yǐ wén. jiǎ xū, mìng xíng zài lǐ bù huì shì tiān xià gòng shì. guǐ wèi, zhāng fǔ děng shī hái. wù zǐ, lùn píng jiāo zhǐ gōng, shǎng lài yǒu chà. sān yuè jǐ hài, cè shì yú běi jīng, cì chén xún děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. bǐng wǔ, guǎng xī mán pàn, zhǐ huī tóng zhī gé sēn tǎo píng zhī.
十三年春正月丙午,塞居庸以北隘口。丁未,马哈木谢罪请朝贡,许之。壬子,北京午门灾。戊午,敕内外诸司蠲诸宿逋,将士军官犯罪者悉宥之。二月癸酉,遣指挥刘斌、给事中张磐等十二人巡视山西、山东、大同、陕西、甘肃、辽东军操练、屯政,核实以闻。甲戌,命行在礼部会试天下贡士。癸未,张辅等师还。戊子,论平交阯功,赏赉有差。三月己亥,策士于北京,赐陈循等进士及第、出身有差。丙午,广西蛮叛,指挥同知葛森讨平之。
xià sì yuè wù chén, zhāng fǔ zhèn jiāo zhǐ. wǔ yuè dīng yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. yǐ chǒu, záo qīng jiāng pǔ, tōng běi jīng cáo yùn. liù yuè, zhèn běi jīng hé nán shān dōng shuǐ zāi.
夏四月戊辰,张辅镇交阯。五月丁酉朔,日有食之。乙丑,凿清江浦,通北京漕运。六月,振北京、河南、山东水灾。
qiū qī yuè guǐ mǎo, zhèng hé hái. yǐ sì, sì chuān róng xiàn shān dōu zhǎng mán píng. bā yuè gēng chén, zhèn shān dōng hé nán běi jīng shùn tiān zhōu xiàn jī. jiǔ yuè rén xū, běi jīng dì zhèn.
秋七月癸卯,郑和还。乙巳,四川戎县山都掌蛮平。八月庚辰,振山东、河南、北京顺天州县饥。九月壬戌,北京地震。
dōng shí yuè jiǎ shēn, liè yú jìn jiāo. rén chén, fǎ sī zòu qīn mào guān liáng zhě, dì nù, mìng lù zhī. jí fù zòu, dì yuē:" zhèn guò yǐ, réng lùn rú lǜ, zì jīn sǐ zuì zhě jiē wǔ fù zòu, zhe wèi lìng." shí èr yuè, juān shùn tiān sū zhōu fèng yáng zhè jiāng hú guǎng hé nán shān dōng zhōu xiàn shuǐ hàn tián zū.
冬十月甲申,猎于近郊。壬辰,法司奏侵冒官粮者,帝怒,命戮之。及覆奏,帝曰:“朕过矣,仍论如律,自今死罪者皆五覆奏,著为令。”十二月,蠲顺天、苏州、凤阳、浙江、湖广、河南、山东州县水旱田租。
shì nián, liú qiú shān nán shān běi, zhǎo wā xī wáng, zhàn chéng, gǔ lǐ, kē zhī, nán bó lì, gān bā lǐ, mǎn là jiā, hū lǔ mó sī, hā mì, hā liè, sā mǎ ér hǎn, huǒ zhōu, tǔ lǔ fān, sū mén dá lá, ǎn dōu huái, shī lá sī rù gòng. má lín jí zhū fān jìn qí lín tiān mǎ shén lù. liú qiú zhōng shān rù gòng zhě zài.
是年,琉球山南、山北,爪哇西王,占城,古里,柯枝,南渤利,甘巴里,满剌加,忽鲁谟斯,哈密,哈烈,撒马儿罕,火州,土鲁番,苏门答剌,俺都淮,失剌思入贡。麻林及诸番进麒麟、天马、神鹿。琉球中山入贡者再。
shí sì nián chūn zhēng yuè jǐ yǒu, běi jīng hé nán shān dōng jī, miǎn yǒng lè shí èr nián bū zū, fā sù yī bǎi sān shí qī wàn dàn yǒu qí zhèn zhī. xīn yǒu, dū du jīn yù tǎo shān xī guǎng líng shān kòu, píng zhī. sān yuè guǐ sì, dū du liáng fú zhèn hú guǎng guì zhōu. rén yín, ā lǔ tái bài wǎ là, lái xiàn jié.
十四年春正月己酉,北京、河南、山东饥,免永乐十二年逋租,发粟一百三十七万石有奇振之。辛酉,都督金玉讨山西广灵山寇,平之。三月癸巳,都督梁福镇胡广、贵州。壬寅,阿鲁台败瓦剌,来献捷。
xià sì yuè rén shēn, lǐ bù shàng shū lǚ zhèn qǐng fēng shàn. dì yuē:" jīn tiān xià suī wú shì, sì fāng duō shuǐ hàn jí yì, ān gǎn zì wèi tài píng. qiě liù jīng wú fēng shàn zhī wén, shì bù shī gǔ, shén wú wèi yě." bù tīng. yǐ hài, hú guǎng wéi wén yuān gé dà xué shì. liù yuè dīng mǎo, dū du tóng zhī cài fú děng bèi wō shān dōng.
夏四月壬申,礼部尚书吕震请封禅。帝曰:“今天下虽无事,四方多水旱疾疫,安敢自谓太平。且《六经》无封禅之文,事不师古,甚无谓也。”不听。乙亥,胡广为文渊阁大学士。六月丁卯,都督同知蔡福等备倭山东。
qiū qī yuè dīng yǒu, qiǎn shǐ bǔ běi jīng hé nán shān dōng zhōu xiàn huáng. rén yín, hé jué kāi fēng. yǐ sì, jǐn yī wèi zhǐ huī shǐ jì gāng yǒu zuì fú zhū. bā yuè guǐ yǒu dàn, shòu xīng jiàn, lǐ chén qǐng shàng biǎo hè, bù xǔ. dīng hài, zuò běi jīng xī gōng. jiǔ yuè guǐ mǎo, jīng shī dì zhèn. wù shēn, fā běi jīng.
秋七月丁酉,遣使捕北京、河南、山东州县蝗。壬寅,河决开封。乙巳,锦衣卫指挥使纪纲有罪伏诛。八月癸酉旦,寿星见,礼臣请上表贺,不许。丁亥,作北京西宫。九月癸卯,京师地震。戊申,发北京。
dōng xià yuè dīng chǒu, cì fèng yáng, sì huáng líng. guǐ wèi, zhì zì běi jīng, yè xiào líng. shí yī yuè rén yín, zhào wén wǔ qún chén jí yì yíng jiàn běi jīng. bǐng wǔ, zhào zhāng fǔ hái. wù shēn, hàn wáng gāo xù yǒu zuì, xuē èr hù wèi. xǐ shān dōng shān xī hú guǎng liú mín yú bǎo ān zhōu, cì fù sān nián. shí èr yuè dīng mǎo, zhèng hé fù shǐ xī yáng.
冬下月丁丑,次凤阳,祀皇陵。癸未,至自北京,谒孝陵。十一月壬寅,诏文武群臣集议营建北京。丙午,召张辅还。戊申,汉王高煦有罪,削二护卫。徙山东、山西、湖广流民于保安州,赐复三年。十二月丁卯,郑和复使西洋。
shì nián, zhàn chéng gǔ lǐ zhǎo wā mǎn là jiā sū mén dá lá nán wū lǐ bó ní péng hēng xī lán shān liū shān nán bó lì a dān má lín hū lǔ mó sī kē zhī rù gòng. liú qiú zhōng shān rù gòng zhě zài.
是年,占城、古里、爪哇、满剌加、苏门答剌、南巫里、浡泥、彭亨、锡兰山、溜山、南渤利、阿丹、麻林、忽鲁谟斯、柯枝入贡。琉球中山入贡者再。
shí wǔ nián chūn zhēng yuè dīng yǒu, dà sì tiān dì yú nán jiāo. rén zǐ, píng jiāng bó chén xuān dū cáo, yùn mù fù běi jīng. èr yuè guǐ hài, gǔ wáng huì yǒu zuì, fèi wèi shù rén. dīng mǎo, fēng chéng hóu lǐ bīn zhèn jiāo zhǐ. rén shēn, tài níng hóu chén guī dǒng jiàn běi jīng, liǔ shēng wáng tōng fù zhī. sān yuè dīng hài, jiāo zhǐ shǐ gòng shì zhì jīng shī. bǐng shēn, zá fàn sǐ zuì yǐ xià qiú, shū zuò běi jīng shú zuì. bǐng wǔ, hàn wáng gāo xù yǒu zuì, xǐ fēng lè ān zhōu. rén zǐ, běi xún, fā jīng shī, huáng tài zǐ jiān guó.
十五年春正月丁酉,大祀天地于南郊。壬子,平江伯陈瑄督漕,运木赴北京。二月癸亥,谷王橞有罪,废为庶人。丁卯,丰城侯李彬镇交阯。壬申,泰宁侯陈珪董建北京,柳升、王通副之。三月丁亥,交阯始贡士至京师。丙申,杂犯死罪以下囚,输作北京赎罪。丙午,汉王高煦有罪,徙封乐安州。壬子,北巡,发京师,皇太子监国。
xià sì yuè jǐ sì, cì zhū chéng. shēn jìn jūn shì wú jiàn mín tián jià, yǒu shāng zhě chú jīn nián zū. huò xiān bèi shuǐ hàn bū zū, yì chú zhī. guǐ wèi, xī gōng chéng. wǔ yuè bǐng xū, zhì běi jīng. liù yuè dīng yǒu, lǐ bīn tǎo jiāo zhǐ zéi lí hé, zhǎn zhī. jǐ hài, zhōng guān zhāng qiān shǐ xī yáng hái. bài wō kòu yú jīn xiāng wèi.
夏四月己巳,次邾城。申禁军士毋践民田稼,有伤者除今年租。或先被水旱逋租,亦除之。癸未,西宫成。五月丙戌,至北京。六月丁酉,李彬讨交阯贼黎核,斩之。己亥,中官张谦使西洋还。败倭寇于金乡卫。
qiū bā yuè jiǎ wǔ, ōu níng rén jìn jīn dān. dì yuē:" cǐ yāo rén yě. lìng zì ěr zhī, huǐ qí fāng jiù." jiǔ yuè dīng mǎo, qū fù kǒng le miào chéng, dì qīn zhì wén lè shí.
秋八月甲午,瓯宁人进金丹。帝曰:“此妖人也。令自饵之,毁其方旧。”九月丁卯,曲阜孔了庙成,帝亲制文勒石。
dōng shí yuè, lǐ bīn bài jiāo zhǐ zéi yáng jìn jiāng, zhǎn zhī. shí yī yuè guǐ yǒu, lǐ bù shàng shū zhào yǔ bīng bù shàng shū, xún shì sài běi tún shù jūn mín lì bì.
冬十月,李彬败交阯贼杨进江,斩之。十一月癸酉,礼部尚书赵羽兵部尚书,巡视塞北屯戍军民利弊。
shì nián, xī yáng sū lù dōng xī dòng wáng lái zhāo. liú qiú zhōng shān bié shī bā lǐ liú qiú shān nán zhēn là bó ní zhàn chéng xiān luó hā liè, sā mǎ ér rén gòng.
是年,西洋苏禄东西峒王来朝。琉球中山、别失八里、琉球山南、真腊、浡泥、占城、暹罗、哈烈,撒马儿人贡。
shí liù nián chūn zhēng yuè jiǎ yín, jiāo zhǐ lí lì fǎn, dū du zhū guǎng jī bài zhī. jiǎ xū, wō xiàn sōng mén wèi, àn chá sī qiān shì shí lǔ zuò zhū. xīng ān bó xú hēng dū du xià guì bèi kāi píng. èr yuè xīn chǒu, jiāo zhǐ sì máng xiàn zéi shā zhī xiàn ōu yáng zhì yǐ pàn, lǐ bīn qiǎn jiàng jī zǒu zhī. sān yuè jiǎ yín, cì lǐ qí děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. dū du qiān shì liú jiàn bèi biān dà tóng. xià wǔ yuè gēng xū, chóng xiū tài zǔ shí lù chéng. dīng sì, hú guǎng zú.
十六年春正月甲寅,交阯黎利反,都督朱广击败之。甲戌,倭陷松门卫,按察司佥事石鲁坐诛。兴安伯徐亨、都督夏贵备开平。二月辛丑,交阯四忙县贼杀知县欧阳智以叛,李彬遣将击走之。三月甲寅,赐李骐等进士及第、出身有差。都督佥事刘鉴备边大同。夏五月庚戌,重修《太祖实录》成。丁巳,胡广卒。
qiū qī yuè jǐ sì, chì zé shǎn xī zhū sī:" bǐ wén suǒ shǔ suì lǚ bù dēng, zhì mín liú fú, yǒu sī zuò shì bù xù, yòu bù yǐ wén, qí jiù ān zài. qí sù fā cāng chǔ zhèn zhī." zàn shàn liáng qián sī jiàn zhōu miǎn yǐ fǔ dǎo huáng tài zǐ yǒu quē, jiē xià yù sǐ.
秋七月己巳,敕责陕西诸司:“比闻所属岁屡不登,致民流莩,有司坐视不恤,又不以闻,其咎安在。其速发仓储振之。”赞善梁潜、司谏周冕以辅导皇太子有阙,皆下狱死。
dōng shí èr yuè wù zǐ, yù fǎ sī:" zhèn lǚ chì zhōng wài guān jié jǐ ài mín, ér bù xiào guān lì zì sì zì ruò, bǎi xìng kǔ zhī. fū liáng nóng bì qù láng yǒu zhě, wéi hài miáo yě. jì jīn, fàn zāng bì lùn rú fǎ." xīn chǒu, chéng shān hóu wáng tōng chí chuán zhèn shǎn xī jī.
冬十二月戊子,谕法司:“朕屡敕中外官洁己爱民,而不肖官吏恣肆自若,百姓苦之。夫良农必去稂莠者,为害苗也。继今,犯赃必论如法。”辛丑,成山侯王通驰传振陕西饥。
shì nián, xiān luó zhàn chéng zhǎo wā sū mén dá lá ní bā lá mǎn là jiā nán bó lì hā liè shā hā lǔ qiān lǐ dá sā mǎ ér hǎn rù gòng. liú qiú zhōng shān rù gòng zhě zài.
是年,暹罗、占城、爪哇、苏门答剌、泥八剌、满剌加、南渤利、哈烈、沙哈鲁、千里达、撒马儿罕入贡。琉球中山入贡者再。
shí qī nián chūn èr yuè yǐ yǒu, xīng ān bó xú hēng bèi xīng hé kāi píng dà tóng.
十七年春二月乙酉,兴安伯徐亨备兴和、开平、大同。
xià wǔ yuè bǐng wǔ, dū du fāng zhèng bài lí lì yú kě lán zhà. liù yuè rén wǔ, miǎn shùn tiān fǔ qù nián shuǐ zāi tián zū. wù zǐ, liú jiāng jiān wō kòu yú wàng hǎi guō, fēng jiāng guǎng níng bó.
夏五月丙午,都督方政败黎利于可蓝栅。六月壬午,免顺天府去年水灾田租。戊子,刘江歼倭寇于望海埚,封江广宁伯。
qiū qī yuè gēng shēn, zhèng hé hái. bā yuè, zhōng guān mǎ qí jī jiāo zhǐ yì ān tǔ zhī fǔ pān liáo fǎn. jiǔ yuè bǐng chén, qìng yún jiàn, lǐ chén qǐng biǎo hè, bù xǔ.
秋七月庚申,郑和还。八月,中官马骐激交阯乂安土知府潘僚反。九月丙辰,庆云见,礼臣请表贺,不许。
dōng shí èr yuè gēng chén, yù fǎ sī yuē:" xíng zhě, shèng rén suǒ shèn. pǐ fū pǐ fù bù dé qí sǐ, zú shāng tiān dì zhī hé, zhào shuǐ hàn zhī zāi, shén fēi zhèn kuān xù zhī yì. zì jīn, zài wài zhū sī sǐ zuì, xián sòng jīng shī shěn lù, sān fù zòu rán hòu xíng xíng." yǐ wèi, gōng bù shì láng liú zhòng lián hé shí jiāo zhǐ hù kǒu tián fù, chá jūn mín lì bìng.
冬十二月庚辰,谕法司曰:“刑者,圣人所慎。匹夫匹妇不得其死,足伤天地之和,召水旱之灾,甚非朕宽恤之意。自今,在外诸司死罪,咸送京师审录,三覆奏然后行刑。”乙未,工部侍郎刘仲廉核实交阯户口田赋,察军民利病。
shì nián, hā mì tǔ lǔ fān shī lá sī yì sī fú hǎn zhēn là zhàn chéng hā liè ā lǔ nán bó lì sū mén dá lá bā dá hēi shāng mǎn là jiā rù gòng. liú qiú zhōng shān rù gòng zhě sì.
是年,哈密、土鲁番、失剌思、亦思弗罕、真腊、占城、哈烈、阿鲁、南渤利、苏门答剌、八答黑商、满剌加入贡。琉球中山入贡者四。
shí bā nián chūn zhēng yuè guǐ mǎo, lǐ bīn jí dōu zhǐ huī sūn lín xú yuán bài lí lì yú lěi jiāng. rùn yuè bǐng zǐ, hàn lín yuàn xué shì yáng róng jīn yòu zī wéi wén yuān gé dà xué shì. gēng chén, zhuó rén cái, bù yī mǎ lín děng shí sān rén wéi bù zhèng shǐ cān zhèng cān yì. èr yuè jǐ yǒu, báo tái yāo fù táng sài ér zuò luàn, ān yuǎn hóu liǔ shēng shuài shī tǎo zhī. sān yuè xīn sì, bài zéi yú yù shí zhà zhài, dōu zhǐ huī liú zhōng zhàn méi, sài ér yì qù. jiǎ shēn, shān dōng dōu zhǐ huī qiān shì wèi qīng bài zéi yú ān qiū, zhǐ huī wáng zhēn bài zéi yú zhū chéng, xiàn fú jīng shī. wù zǐ, shān dōng bù zhèng shǐ chǔ shān zhāng hǎi, àn chá shǐ liú běn děng zuò zòng dào zhū. wù xū, yǐ dòu liú zhēng liǔ shēng xià lì, xún shì zhī.
十八年春正月癸卯,李彬及都指挥孙霖、徐謜败黎利于磊江。闰月丙子,翰林院学士杨荣、金幼孜为文渊阁大学士。庚辰,擢人材,布衣马麟等十三人为布政使、参政、参议。二月己酉,薄台妖妇唐赛儿作乱,安远侯柳升帅师讨之。三月辛巳,败贼于御石栅寨,都指挥刘忠战没,赛儿逸去。甲申,山东都指挥佥事卫青败贼于安丘,指挥王真败贼于诸城,献俘京师。戊子,山东布政使储埏、张海,按察使刘本等坐纵盗诛。戊戌,以逗留徵柳升下吏,寻释之。
xià wǔ yuè rén wǔ, zuǒ dū du zhū róng zhèn liáo dōng. gēng yín, jiāo zhǐ cān zhèng hóu bǎo féng guì yù zéi, zhàn sǐ. liù yuè bǐng wǔ, běi jīng dì zhèn.
夏五月壬午,左都督朱荣镇辽东。庚寅,交阯参政侯保、冯贵御贼,战死。六月丙午,北京地震。
qiū qī yuè dīng hài, xú hēng bèi kāi píng. bā yuè dīng yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. jiǔ yuè jǐ sì, zhào huáng tài zǐ. dīng hài, zhào zì míng nián gǎi jīng shī wèi nán jīng, běi jīng wèi jīng shī.
秋七月丁亥,徐亨备开平。八月丁酉朔,日有食之。九月己巳,召皇太子。丁亥,诏自明年改京师为南京,北京为京师。
dōng shí yuè gēng shēn, lǐ bīn qiǎn zhǐ huī shǐ fāng zhèng bài lí lì yú lǎo wō. shí yī yuè wù chén, yǐ qiān dū běi jīng zhào tiān xià. shì yuè, zhèn qīng cài jī. shí èr yuè jǐ wèi, huáng tài zǐ jí huáng tài sūn zhì běi jīng. guǐ hài, běi jīng jiāo miào gōng diàn chéng.
冬十月庚申,李彬遣指挥使方政败黎利于老挝。十一月戊辰,以迁都北京诏天下。是月,振青、菜饥。十二月己未,皇太子及皇太孙至北京。癸亥,北京郊庙宫殿成。
shì nián, shǐ shè dōng chǎng, mìng zhòng guān lá shì. gǔ má lá lǎng wáng lái zhāo. xiān luó zhàn chéng zhǎo wā mǎn là jiā sū mén dá lá sū lù xī wáng rù gòng.
是年,始设东厂,命中官剌事。古麻剌朗王来朝。暹罗、占城、爪哇、满剌加、苏门答剌、苏禄西王入贡。
shí jiǔ nián chūn zhēng yuè jiǎ zǐ shuò, fèng ān wǔ miào shén zhǔ yú tài miào. yù fèng tiān diàn shòu cháo hè, dà yàn. jiǎ xū, dà sì tiān dì yú nán jiāo. wù yín, dà shè tiān xià. guǐ sì, zhèng hé fù shǐ xī yáng. èr yuè xīn chǒu, dū du qiān shì hú yuán shuài shī xún hǎi bǔ wō. sān yuè xīn sì, cì céng hè líng děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà.
十九年春正月甲子朔,奉安五庙神主于太庙。御奉天殿受朝贺,大宴。甲戌,大祀天地于南郊。戊寅,大赦天下。癸巳,郑和复使西洋。二月辛丑,都督佥事胡原帅师巡海捕倭。三月辛巳,赐曾鹤龄等进士及第、出身有差。
xià sì yuè gēng zǐ, fèng tiān huá gài jǐn shēn sān diàn zāi, zhào qún chén zhí chén quē shī. yǐ sì, zhào bà bù biàn yú mín jí bù jí zhū wù, juān shí qī nián yǐ qián bū fù, miǎn qù nián bèi zāi tián liáng. jǐ yǒu, wàn shòu jié, yǐ sān diàn zāi zhǐ hè. guǐ chǒu, jiǎn yì děng èr shí liù rén xún xíng tiān xià, ān fǔ jūn mín. wǔ yuè yǐ chǒu, chū jiàn yán jǐ shì zhōng kē xiān, yù shǐ hé zhōng zhèng wéi huán luó tōng děng wéi zhī zhōu. gēng yín, lìng jiāo zhǐ tún tián.
夏四月庚子,奉天、华盖、谨身三殿灾,诏群臣直陈阙失。乙巳,诏罢不便于民及不急诸务,蠲十七年以前逋赋,免去年被灾田粮。己酉,万寿节,以三殿灾止贺。癸丑,蹇义等二十六人巡行天下,安抚军民。五月乙丑,出建言给事中柯暹,御史何忠、郑维桓、罗通等为知州。庚寅,令交阯屯田。
qiū qī yuè jǐ sì, dì jiāng běi zhēng, chì dū du zhū róng lǐng qián fēng, ān yuǎn hóu liǔ shēng lǐng zhōng jūn, níng yáng hóu chén mào lǐng yù qián jīng qí, yǒng shùn bó xuē bīn gōng shùn bó wú kè zhōng lǐng mǎ duì, wǔ ān hóu zhèng hēng yáng wǔ hòu xuē lù lǐng zuǒ yòu shào, yīng guó gōng zhāng fǔ chéng shān hóu wáng tōng lǐng zuǒ yòu yē. bā yuè xīn mǎo shuò, rì yǒu shí zhī.
秋七月己巳,帝将北征,敕都督朱荣领前锋,安远侯柳升领中军,宁阳侯陈懋领御前精骑,永顺伯薛斌、恭顺伯吴克忠领马队,武安侯郑亨、阳武侯薛禄领左右哨,英国公张辅、成山侯王通领左右掖。八月辛卯朔,日有食之。
dōng shí yī yuè xīn yǒu, fēn qiǎn zhōng guān yáng shí yù shǐ dài chéng děng hé tiān xià kù cáng chū nà zhī shù. bǐng zǐ, yì běi zhēng jūn xiǎng, xià hù bù shàng shū xià yuán jí xíng bù shàng shū wú zhōng yú yù, bīng bù shàng shū fāng bīn zì shā. xīn sì, xià shì dú lǐ shí miǎn yú yù. jiǎ shēn, fā zhí lì shān xī hé nán shān dōng jí nán jī yìng tiān děng wǔ fǔ, chú hé xú sān zhōu dīng zhuàng yùn liáng, qī míng nián èr yuè zhì xuān fǔ.
冬十一月辛酉,分遣中官杨实、御史戴诚等核天下库藏出纳之数。丙子,议北征军饷,下户部尚书夏原吉、刑部尚书吴中于狱,兵部尚书方宾自杀。辛巳,下侍读李时勉于狱。甲申,发直隶、山西、河南、山东及南畿应天等五府,滁、和、徐三州丁壮运粮,期明年二月至宣府。
shì nián, wǎ là xián yì wáng tài píng ān lè wáng bǎ tū bèi luó lái zhāo. hū lǔ mó sī a dān zǔ fǎ ér lá sā bù lá wa mù gǔ dū shù gǔ lǐ kē zhī jiā yì lēi xī lán shān liū shān nán bó lì sū mén dá lá ā lǔ mǎn là jiā gān bā lǐ sū lù bǎng gé là bó nì gǔ má lá lǎng wáng rù gòng. xiān luó rù gòng zhě zài.
是年,瓦剌贤义王太平、安乐王把秃孛罗来朝。忽鲁谟斯、阿丹、祖法儿、剌撒、不剌哇、木骨都束、古里、柯枝、加异勒、锡兰山、溜山、南渤利、苏门答剌、阿鲁、满剌加、甘巴里、苏禄、榜葛剌、浡泥、古麻剌朗王入贡。暹罗入贡者再。
èr shí nián chūn zhēng yuè jǐ wèi shuò, rì yǒu shí zhī, miǎn cháo hè, zhào qún chén xiū shěng. xīn wèi, dà sì tiān dì yú nán jiāo. rén shēn, fēng chéng hóu lǐ bīn zú yú jiāo zhǐ. èr yuè yǐ sì, lóng píng hóu zhāng xìn bīng bù shàng shū lǐ qìng fēn dū běi zhēng jūn xiǎng, yì mín fū èr shí sān wàn wǔ qiān yǒu qí, yùn liáng sān shí qī wàn dàn. sān yuè bǐng yín, zhào yǒu sī yù zāi xiān zhèn hòu wén. yǐ hài, ā lǔ tái fàn xīng hé, dōu zhǐ huī wáng huàn zhàn sǐ. dīng chǒu, qīn zhēng ā lǔ tái, huáng tài zǐ jiān guó. wù yín, fā jīng shī. xīn sì, cì jī míng shān, ā lǔ tái dùn.
二十年春正月己未朔,日有食之,免朝贺,诏群臣修省。辛未,大祀天地于南郊。壬申,丰城侯李彬卒于交阯。二月乙巳,隆平侯张信、兵部尚书李庆分督北征军饷,役民夫二十三万五千有奇,运粮三十七万石。三月丙寅,诏有司遇灾先振后闻。乙亥,阿鲁台犯兴和,都指挥王唤战死。丁丑,亲征阿鲁台,皇太子监国。戊寅,发京师。辛巳,次鸡鸣山,阿鲁台遁。
xià sì yuè yǐ mǎo, cì yún zhōu, dà yuè. wǔ yuè yǐ chǒu, liè yú piān lǐng. dīng mǎo, dà yuè. xīn wèi, cì xī liáng tíng. rén shēn, dà yuè. yǐ yǒu, cì kāi píng. liù yuè rén chén, lìng jūn xíng chū yīng chāng, jié fāng zhèn yǐ jìn. guǐ sì, dié bào ā lǔ tái bīng gōng wàn quán, zhū jiàng qǐng fēn bīng huán jī, dì yuē:" zhà yě. bǐ lǜ dà jūn dǎo qí cháo xué, yù yǐ qiān zhì wǒ shī, gǎn gōng chéng zāi." jiǎ wǔ, cì yáng hé gǔ, kòu gōng wàn quán zhě guǒ dùn qù.
夏四月乙卯,次云州,大阅。五月乙丑,猎于偏岭。丁卯,大阅。辛未,次西凉亭。壬申,大阅。乙酉,次开平。六月壬辰,令军行出应昌,结方阵以进。癸巳,谍报阿鲁台兵攻万全,诸将请分兵还击,帝曰:“诈也。彼虑大军捣其巢穴,欲以牵制我师,敢攻城哉。”甲午,次阳和谷,寇攻万全者果遁去。
qiū qī yuè jǐ wèi, ā lǔ tái qì zī zhòng yú kuò luán hǎi cè běi dùn, fā bīng fén zhī, shōu qí shēng chù, suì xuán shī. wèi zhū jiàng yuē:" ā lǔ tái gǎn bèi nì, shì wù liáng hā wèi yǔ yì yě. dāng hái shī jiǎn zhī." jiǎn bù qí èr wàn, fēn wǔ dào bìng jìn. gēng wǔ, yù yú qū liè ér hé, dì qīn jī bài zhī, zhuī bēn sān shí lǐ, zhǎn bù zhǎng shù shí rén. xīn wèi, xùn hé xī, bǔ zhǎn shén zhòng. jiǎ xū, wù liáng hā yú dǎng yì jūn mén jiàng. shì yuè, huáng tài zǐ miǎn nán běi zhí lì shān dōng hé nán jùn xiàn shuǐ zāi liáng chú gòng liù shí yī wàn yǒu qí. bā yuè wù xū, zhū jiàng fēn dào zhě jù xiàn jié. xīn chǒu, yǐ bān shī zhào tiān xià. rén yín, zhèng hēng xuē lù shǒu kāi píng. zhèng hé hái. jiǔ yuè rén xū, zhì jīng shī. guǐ hài, xià zuǒ chūn fāng dà xué shì yáng shì qí yú yù. bǐng yín, xià lì bù shàng shū jiǎn yì lǐ bù shàng shū lǚ zhèn yú yù, xún jù shì zhī. xīn wèi, lù cóng zhēng gōng, fēng zuǒ dū du zhū róng wǔ jìn bó, dū du qiān shì xuē guì ān shùn bó.
秋七月己未,阿鲁台弃辎重于阔栾海侧北遁,发兵焚之,收其牲畜,遂旋师。谓诸将曰:“阿鲁台敢悖逆,恃兀良哈为羽翼也。当还师翦之。”简步骑二万,分五道并进。庚午,遇于屈裂儿河,帝亲击败之,追奔三十里,斩部长数十人。辛未,徇河西,捕斩甚众。甲戌,兀良哈余党诣军门降。是月,皇太子免南、北直隶、山东、河南郡县水灾粮刍共六十一万有奇。八月戊戌,诸将分道者俱献捷。辛丑,以班师诏天下。壬寅,郑亨、薛禄守开平。郑和还。九月壬戌,至京师。癸亥,下左春坊大学士杨士奇于狱。丙寅,下吏部尚书蹇义、礼部尚书吕震于狱,寻俱释之。辛未,录从征功,封左都督朱荣武进伯,都督佥事薛贵安顺伯。
dōng shí yuè guǐ sì, fēn qiǎn zhōng guān jí cháo chén bā shí rén hé tiān xià cāng liáng chū nà zhī shù. shí èr yuè xīn mǎo, zhū róng zhèn liáo dōng. rùn yuè wù yín, qián qīng gōng zāi.
冬十月癸巳,分遣中官及朝臣八十人核天下仓粮出纳之数。十二月辛卯,朱荣镇辽东。闰月戊寅,乾清宫灾。
shì nián, xiān luó sū mén dá lá a dān děng guó qiǎn shǐ suí gòng fāng wù. zhàn chéng liú qiú zhōng shān bo huā ér hā mì wǎ là tǔ lǔ fān zhǎo wā rù gòng.
是年,暹罗、苏门答剌、阿丹等国遣使随贡方物。占城、琉球中山、卜花儿、哈密、瓦剌、土鲁番、爪哇入贡。
èr shí yī nián chūn zhēng yuè yǐ wèi, dà lǐ tiān dì yú nán jiāo. guǐ mǎo, jiāo zhǐ cān jiāng róng chāng bó chén zhì zhuī bài lí lì yú chē lái. èr yuè jǐ sì, dōu zhǐ huī shǐ lù róng tǎo liǔ zhōu pàn mán, píng zhī. sān yuè gēng zǐ, yù shǐ wáng yù děng huì jué zhòng qiú, wù shā wú zuì sì rén, zuò qì shì.
二十一年春正月乙未,大礼天地于南郊。癸卯,交阯参将荣昌伯陈智追败黎利于车来。二月己巳,都指挥使鹿荣讨柳州叛蛮,平之。三月庚子,御史王愈等会决重囚,误杀无罪四人,坐弃市。
xià wǔ yuè guǐ wèi, miǎn kāi fēng nán yáng wèi huī fèng yáng děng fǔ qù nián shuǐ zāi tián zū. jǐ chǒu, cháng shān hù wèi zhǐ huī mèng xián děng móu nì, fú zhū. liù yuè gēng xū shuò, rì yǒu shí zhī.
夏五月癸未,免开封、南阳、卫辉、凤阳等府去年水灾田租。己丑,常山护卫指挥孟贤等谋逆,伏诛。六月庚戌朔,日有食之。
qiū qī yuè wù xū, fù qīn zhēng ā lǔ tái, ān yuǎn hóu liǔ shēng suì ān bó chén yīng lǐng zhōng jūn, wǔ ān hóu zhèng hēng bǎo dìng hóu mèng yīng lǐng zuǒ shào, yáng wǔ hòu xuē lù xīn níng bó tán zhōng lǐng yòu shào, yīng guó gōng zhāng fǔ ān píng bó lǐ ān lǐng zuǒ yē, chéng shān hóu wáng tōng xīng ān bó xú hēng lǐng yòu yē, níng yáng hóu chén mào lǐng qián fēng. gēng zǐ, shì lǐ shí miǎn, fù qí guān. xīn chǒu, huáng tài zǐ jiān guó. rén yín, fā jīng shī. wù shēn, cì xuān fǔ, chì jū yōng guān shǒu jiāng zhǐ zhū sī jìn fèng. bā yuè jǐ yǒu, dà yuè. gēng shēn, sāi hēi yù cháng ān lǐng zhū biān xiǎn yào. dīng chǒu, huáng tài zǐ miǎn liǎng jīng shān dōng jùn xiàn shuǐ zāi tián zū. jiǔ yuè wù zǐ, cì xī yáng hé. guǐ sì, wén ā lǔ tái wèi wǎ là suǒ bài, bù luò kuì sàn, suì zhù shī bù jìn.
秋七月戊戌,复亲征阿鲁台,安远侯柳升、遂安伯陈英领中军,武安侯郑亨、保定侯孟瑛领左哨,阳武侯薛禄、新宁伯谭忠领右哨,英国公张辅、安平伯李安领左掖,成山侯王通、兴安伯徐亨领右掖,宁阳侯陈懋领前锋。庚子,释李时勉,复其官。辛丑,皇太子监国。壬寅,发京师。戊申,次宣府,敕居庸关守将止诸司进奉。八月己酉,大阅。庚申,塞黑峪、长安岭诸边险要。丁丑,皇太子免两京、山东郡县水灾田租。九月戊子,次西阳河。癸巳,闻阿鲁台为瓦剌所败,部落溃散,遂驻师不进。
dōng shí yuè jiǎ yín, cì shàng zhuāng bǎo, yí běi wáng zǐ yě xiān tǔ gàn shuài suǒ bù lái jiàng, fēng zhōng yǒng wáng, cì xìng míng jīn zhōng. gēng wǔ, bān shī. shí yī yuè jiǎ shēn, zhì jīng shī.
冬十月甲寅,次上庄堡,迤北王子也先土干帅所部来降,封忠勇王,赐姓名金忠。庚午,班师。十一月甲申,至京师。
shì nián, xī lán shān wáng lái zhāo, yòu qiǎn shǐ rù gòng. zhàn chéng gǔ lǐ hū lǔ mó sī a dān zǔ fǎ ér lá sā bù lá wa mù gǔ dū shù kē zhī jiā yì lēi liū shān nán bó lì sū mén dá lá ā lǔ mǎn là jiā shī lá sī bǎng gé là liú qiú zhōng shān rù gòng.
是年,锡兰山王来朝,又遣使入贡。占城、古里、忽鲁谟斯、阿丹、祖法儿、剌撒、不剌哇、木骨都束、柯枝、加异勒、溜山、南渤利、苏门答剌、阿鲁、满剌加、失剌思、榜葛剌、琉球中山入贡。
èr shí èr nián chūn zhēng yuè jiǎ shēn, ā lǔ tái fàn dà tóng kāi píng, zhào qún chén yì běi zhēng, chì biān jiāng zhěng bīng qí mìng. bǐng xū, zhēng shān xī shān dōng hé nán shǎn xī liáo dōng wǔ dū sī jí xī níng gǒng chāng táo mín gè wèi bīng, qī sān yuè huì běi jīng jí xuān fǔ. wù zǐ, dà sì tiān dì yú nán jiāo. guǐ sì, zhèng hé fù shǐ xī yáng. sān yuè wù yín, dà yuè, yù zhū jiàng qīn zhēng. mìng liǔ shēng chén yīng lǐng zhōng jūn, zhāng fǔ zhū yǒng lǐng zuǒ yē, wáng tōng xú hēng lǐng yòu yē, zhèng hēng mèng yīng lǐng zuǒ shào, xuē lù tán zhōng lǐng yòu shào chén mào jīn zhōng lǐng qián fēng. jǐ mǎo, cì xíng kuān děng jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà.
二十二年春正月甲申,阿鲁台犯大同、开平,诏群臣议北征,敕边将整兵俟命。丙戌,徵山西、山东、河南、陕西、辽东五都司及西宁、巩昌、洮、岷各卫兵,期三月会北京及宣府。戊子,大祀天地于南郊。癸巳,郑和复使西洋。三月戊寅,大阅,谕诸将亲征。命柳升、陈英领中军,张辅、朱勇领左掖,王通、徐亨领右掖,郑亨、孟瑛领左哨,薛禄、谭忠领右哨、陈懋、金忠领前锋。己卯,赐邢宽等进士及第、出身有差。
xià sì yuè wù shēn, huáng tài zǐ jiān guó. jǐ yǒu, fā jīng shī. gēng wǔ, cì xí níng, dié bào ā lǔ tái zǒu dá lán nà mù ér hé, suì qū jìn shī. wǔ yuè jǐ mǎo, cì kāi píng, shǐ shǐ zhāo yù ā lǔ tái zhū bù. yǐ yǒu, yì dào zhōng yí hái. dīng yǒu, yàn qún chén yú yīng chāng, mìng zhòng guān gē tài zǔ yù zhì cí wǔ zhāng, yuē:" cǐ xiān dì suǒ yǐ jiè hòu sì yě, suī zài jūn lǚ hé gǎn wàng." jǐ hài, cì wēi yuǎn zhōu. fù yàn qún chén, zì zhì cí wǔ zhāng, mìng zhòng guān gē zhī. huáng tài zǐ lìng miǎn guǎng píng shùn dé yáng zhōu jí hú guǎng hé nán jùn xiàn shuǐ zāi tián zū. liù yuè gēng shēn, qián fēng zhì dá lán nà mù ér hé, bú jiàn dí, mìng zhāng fǔ děng qióng sōu shān gǔ sān bǎi lǐ wú suǒ de, jìn zhù hé shàng. guǐ hài, chén mào děng yǐn bīng dǐ bái máng shān, yǐ liáng jǐn hái. jiǎ zǐ, bān shī, mìng zhèng hēng děng yǐ bù zú xī huì yú kāi píng. rén shēn yè, nán jīng dì zhèn.
夏四月戊申,皇太子监国。己酉,发京师。庚午,次隰宁,谍报阿鲁台走答兰纳木儿河,遂趋进师。五月己卯,次开平,使使招谕阿鲁台诸部。乙酉,瘗道中遗骸。丁酉,宴群臣于应昌,命中官歌太祖御制词五章,曰:“此先帝所以戒后嗣也,虽在军旅何敢忘。”己亥,次威远州。复宴群臣,自制词五章,命中官歌之。皇太子令免广平、顺德、扬州及湖广、河南郡县水灾田租。六月庚申,前锋至答兰纳木儿河,不见敌,命张辅等穷搜山谷三百里无所得,进驻河上。癸亥,陈懋等引兵抵白邙山,以粮尽还。甲子,班师,命郑亨等以步卒西会于开平。壬申夜,南京地震。
qiū qī yuè gēng chén, lè shí yú qīng shuǐ yuán zhī yá. wù zǐ, qiǎn lǚ zhèn yǐ xuán shī yù tài zǐ, zhào gào tiān xià. jǐ chǒu, cì cāng yá shù, bù yù. gēng yín, zhì yú mù chuān, dà jiàn. yí zhào chuán wèi huáng tài zǐ, sāng lǐ yī rú gāo huáng dì yí zhì. xīn mǎo, bēng, nián liù shí yǒu wǔ. tài jiàn mǎ yún mì yǔ dà xué shì yáng róng jīn yòu zī móu, yǐ liù jūn zài wài, mì bù fā sāng, róng xī wèi bēi yǐ liǎn, zài yǐ lóng jǔ, suǒ zhì zhāo xī shàng shàn rú cháng yí. rén chén, yáng róng xié yù mǎ jiān shǎo jiān hǎi shòu chí fù huáng tài zǐ. rén yín, cì wǔ píng zhèn, zhèng hēng bù jūn lái huì. bā yuè jiǎ chén, yáng róng děng zhì jīng shī, huáng tài zǐ jí rì qiǎn tài sūn fèng yíng yú kāi píng. jǐ yǒu, cì diāo è gǔ, huáng tài sūn zhì jūn zhōng fā sāng. rén zǐ, jí jiāo, huáng tài zǐ yíng rù rén zhì diàn, jiā liàn nà zǐ gōng. jiǔ yuè rén wǔ, shàng zūn shì yuē tǐ tiān hóng dào gāo míng guǎng yùn shèng wǔ shén gōng chún rén zhì xiào wén huáng dì, miào hào tài zōng, zàng cháng líng. jiā jìng shí qī nián jiǔ yuè, gǎi shàng zūn shì yuē qǐ tiān hóng dào gāo míng zhào yùn shèng wǔ shén gōng chún rén zhì xiào wén huáng dì, miào hào chéng zǔ.
秋七月庚辰,勒石于清水源之崖。戊子,遣吕震以旋师谕太子,诏告天下。己丑,次苍崖戍,不豫。庚寅,至榆木川,大渐。遗诏传位皇太子,丧礼一如高皇帝遗制。辛卯,崩,年六十有五。太监马云密与大学士杨荣、金幼孜谋,以六军在外,秘不发丧,熔锡为椑以敛,载以龙举,所至朝夕上膳如常仪。壬辰,杨荣偕御马监少监海寿驰讣皇太子。壬寅,次武平镇,郑亨步军来会。八月甲辰,杨荣等至京师,皇太子即日遣太孙奉迎于开平。己酉,次雕鹗谷,皇太孙至军中发丧。壬子,及郊,皇太子迎入仁智殿,加殓纳梓宫。九月壬午,上尊谥曰体天弘道高明广运圣武神功纯仁至孝文皇帝,庙号太宗,葬长陵。嘉靖十七年九月,改上尊谥曰启天弘道高明肇运圣武神功纯仁至孝文皇帝,庙号成祖。
zàn yuē:" wén huáng shào zhǎng xí bīng, jù yōu yàn xíng shèng zhī dì, chéng jiàn wén chán ruò, cháng qū nèi xiàng, yǎn yǒu sì hǎi. jí wèi yǐ hòu, gōng xíng jié jiǎn, shuǐ hàn cháo gào xī zhèn, wú yǒu yōng bì. zhī rén shàn rèn, biǎo lǐ dòng dá, xióng wǔ zhī lüè, tóng fú gāo zǔ. liù shī lǚ chū, mò běi chén qīng. zhì qí jì nián, wēi dé xiá bèi, sì fāng bīn fú, míng mìng ér rù gòng zhě dài sān shí guó. fú yǔn zhī guǎng, yuǎn mài hàn táng. chéng gōng jùn liè, zhuō hū shèng yǐ. rán ér gé chú zhī jì, dào xíng nì shī, cán dé yì hé kě yǎn zāi.
赞曰:“文皇少长习兵,据幽燕形胜之地,乘建文孱弱,长驱内向,奄有四海。即位以后,躬行节俭,水旱朝告夕振,无有壅蔽。知人善任,表里洞达,雄武之略,同符高祖。六师屡出,漠北尘清。至其季年,威德遐被,四方宾服,明命而入贡者殆三十国。幅陨之广,远迈汉、唐。成功骏烈,卓乎盛矣。然而革除之际,倒行逆施,惭德亦曷可掩哉。