rén zōng
◎仁宗
rén zōng jìng tiān tǐ dào chún chéng zhì dé hóng wén qīn wǔ zhāng shèng dá xiào zhāo huáng dì, huì gāo chì, chéng zǔ zhǎng zi yě. mǔ rén xiào wén huáng hòu, mèng guān miǎn zhí guī zhě shàng yè. wù ér shēng dì. yòu duān zhòng chén jìng, yán dòng yǒu jīng. shāo zhǎng xí shè, fā wú bù zhōng. hǎo xué wèn, cóng rú chén jiǎng lùn bù chuò.
仁宗敬天體道純誠至德弘文欽武章聖達孝昭皇帝,諱高熾,成祖長子也。母仁孝文皇后,夢冠冕執圭者上謁。寤而生帝。幼端重沉靜,言動有經。稍長習射,發無不中。好學問,從儒臣講論不輟。
hóng wǔ èr shí bā nián, cè wèi yàn shì zǐ. cháng mìng yǔ qín jìn zhōu sān shì zǐ fēn yuè wèi shì, hái dú hòu. wèn zhī. duì yuē: dàn hán shén, qí cháo shí ér hòu yuè, gù hòu. yòu mìng fēn yuè zhāng zòu, dú qǔ qiè jūn mín lì bìng zhě bái zhī. huò wén zì miù wù, bù yǐ wén. tài zǔ zhǐ shì zhī yuē: ér hū zhī yé? duì yuē: bù gǎn hū, gù xiǎo guò bù zú dú tiān dé. yòu cháng wèn: yáo tāng shí shuǐ hàn, bǎi xìng xī shì? duì yuē: shì shèng rén yǒu xù mín zhī zhèng. tài zǔ xǐ yuē: sūn yǒu jūn rén zhī shí yǐ.
洪武二十八年,冊為燕世子。嘗命與秦、晉、周三世子分閱衛士,還獨後。問之。對曰:「旦寒甚,俟朝食而後閱,故後。」又命分閱章奏,獨取切軍民利病者白之。或文字謬誤,不以聞。太祖指示之曰:「兒忽之耶?」對曰:「不敢忽,顧小過不足瀆天德。」又嘗問:「堯、湯時水旱,百姓奚恃?」對曰:「恃聖人有恤民之政。」太祖喜曰:「孫有君人之識矣。」
chéng zǔ jǔ bīng, shì zǐ shǒu běi píng, shàn fǔ shì zú, yǐ wàn rén jù lǐ jǐng lóng wǔ shí wàn zhòng, chéng lài yǐ quán. xiān shì, jùn wáng gāo xù gāo suì jù yǐ huì xiá yǒu chǒng yú chéng zǔ. ér gāo xù cóng jūn yǒu gōng, huàn sì huáng yǎn děng fù dǎng gāo suì, yīn móu duó dí, zèn shì zǐ. huì cháo tíng cì shì zǐ shū, wèi lí jiān. shì zǐ bù qǐ jiān, chí shàng zhī. ér yǎn xiān qián bào chéng zǔ yuē: shì zǐ yǔ cháo tíng tōng, shǐ zhě zhì yǐ. wú hé, shì zǐ suǒ qiǎn shǐ yì zhì. chéng zǔ fā shū shì zhī, nǎi tàn yuē: jǐ shā wú zi. chéng zǔ jiàn zuò, yǐ běi píng wèi běi jīng, réng mìng jū shǒu.
成祖舉兵,世子守北平,善拊士卒,以萬人拒李景隆五十萬眾,城賴以全。先是,郡王高煦、高燧俱以慧黠有寵於成祖。而高煦從軍有功,宦寺黃儼等復黨高燧,陰謀奪嫡,譖世子。會朝廷賜世子書,為離間。世子不啟緘,馳上之。而儼先潛報成祖曰:「世子與朝廷通,使者至矣。」無何,世子所遣使亦至。成祖發書視之,乃嘆曰:「幾殺吾子。」成祖踐阼,以北平為北京,仍命居守。
yǒng lè èr nián èr yuè, shǐ zhào zhì jīng, lì wèi huáng tài zǐ. chéng zǔ shù běi zhēng, mìng zhī jiān guó, cái jué shù zhèng. sì fāng shuǐ hàn jī jǐn, zhé qiǎn zhèn xù, rén wén dà zhe. ér gāo xù gāo suì yǔ qí dǎng rì sì xì chán gòu. huò wèn tài zǐ: yì zhī yǒu chán rén píng? yuē: bù zhī yě, wú zhī jǐn zi zhí ér yǐ.
永樂二年二月,始召至京,立為皇太子。成祖數北征,命之監國,裁決庶政。四方水旱饑饉,輒遣振恤,仁聞大著。而高煦、高燧與其黨日伺隙讒構。或問太子:「亦知有讒人平?」曰:「不知也,吾知盡子職而已。」
shí nián, běi zhēng hái, yǐ tài zǐ qiǎn shǐ hòu qī, qiě shū zòu shī cí, xī zhēng gōng liáo huáng huái zhú xià yù. shí wǔ nián, gāo xù yǐ zuì xǐ lè ān. míng nián, huáng yǎn děng fù zèn tài zǐ shàn shè zuì rén, gōng liáo duō zuò sǐ zhě. shì láng hú yíng fèng mìng chá zhī, mì shū tài zǐ chéng jìng xiào jǐn qī shì yǐ wén, chéng zǔ yì nǎi shì. qí hòu huáng yǎn děng móu lì gāo suì, shì jué fú zhū, gāo suì yǐ tài zǐ lì jiě dé miǎn, zì shì tài zǐ shǐ ān.
十年,北征還,以太子遣使後期,且書奏失辭,悉徵宮僚黃淮竺下獄。十五年,高煦以罪徙樂安。明年,黃儼等復譖太子擅赦罪人,宮僚多坐死者。侍郎胡濙奉命察之,密疏太子誠敬孝謹七事以聞,成祖意乃釋。其後黃儼等謀立高燧,事覺伏誅,高燧以太子力解得免,自是太子始安。
èr shí èr nián qī yuè, chéng zǔ bēng yú yú mù chuān. bā yuè jiǎ chén, yí zhào zhì, qiǎn huáng tài sūn yíng sàng kāi píng. dīng wèi, chū xià yuán jí děng yú yù. dīng sì, jí huáng dì wèi. dà shè tiān xià, yǐ míng nián wèi hóng xī yuán nián. bà xī yáng bǎo chuán yí xī shì mǎ jí yún nán jiāo zhǐ cǎi bàn. wù wǔ, fù xià yuán jí wú zhōng guān. jǐ wèi, wǔ ān hóu zhèng hēng zhèn dà tóng, bǎo dìng hóu mèng yīng zhèn jiāo zhǐ, xiāng chéng bó lǐ lóng zhèn shān hǎi, wǔ jìn bó zhū róng zhèn liáo dōng. fù shè sān gōng sān gū guān, yǐ gōng hóu bó shàng shū jiān zhī. jìn yáng róng tài cháng sì qīng, jīn yòu zī hù bù shì láng, jiān dà xué shì rú gù, yáng shì qí wèi lǐ bù zuǒ shì láng jiān huá gài diàn dà xué shì, huáng huái tōng zhèng shǐ jiān wǔ yīng diàn dà xué shì, jù zhǎng nèi zhì, yáng pǔ wèi hàn lín xué shì. xīn yǒu, zhèn yuǎn hóu gù xìng zǔ chōng zǒng bīng guān, tǎo guǎng xī pàn mán. jiǎ zǐ, tài rǒng guān. yǐ chǒu, zhào hàn wáng gāo xù fù jīng. wù chén, guān lì zhé lì jūn jí zhě fàng hái xiāng. jǐ sì, zhào wén chén nián qī shí zhì shì. jiǔ yuè guǐ yǒu, jiāo zhǐ dōu zhǐ huī fāng zhèng yǔ lí lì zhàn yú chá lóng zhōu, bài jī, zhǐ huī tóng zhī wǔ yún lì zhàn sǐ. bǐng zǐ, zhào shàng shū huáng fú yú jiāo zhǐ. gēng chén, hé yì kāi fēng, miǎn shuì liáng, qiǎn yòu dōu yù shǐ wáng zhāng fǔ xù zhī. rén wǔ, chì zì jīn guān sī suǒ yòng wù liào yú suǒ chǎn dì jì zhí shì zhī, kē pài bìng mín zhě zuì bù yòu. guǐ wèi, lǐ bù shàng shū lǚ zhèn qǐng chú fú, bù xǔ. yǐ yǒu, zēng zhū wáng suì lù. bǐng xū, yǐ fēng xiàn guān bèi wài rèn, mìng gěi shì zhōng xiāo qí děng sān shí wǔ rén wèi zhōu xiàn guān. dīng hài, lí lì kòu qīng huà, dōu zhǐ huī tóng zhī chén zhōng zhàn sǐ. wù zǐ, shǐ shè nán jīng shǒu bèi, yǐ xiāng chéng bó lǐ lóng wèi zhī. yǐ wèi, sàn jī nèi mín suǒ yǎng guān mǎ yú zhū wèi suǒ. wù xū, cì lì bù shàng shū jiǎn yì jí yáng shì qí yáng róng jīn yòu zī yín zhāng gè yī, yuē shéng qiān jiū móu, yù yǐ xié xīn zàn wù, fán yǒu què shī dāng yán zhě, yòng yìn mì fēng yǐ wén.
二十二年七月,成祖崩於榆木川。八月甲辰,遺詔至,遣皇太孫迎喪開平。丁未,出夏原吉等於獄。丁巳,即皇帝位。大赦天下,以明年為洪熙元年。罷西洋寶船、迤西市馬及雲南、交阯採辦。戊午,復夏原吉、吳中官。己未,武安侯鄭亨鎮大同,保定侯孟瑛鎮交阯,襄城伯李隆鎮山海,武進伯朱榮鎮遼東。復設三公、三孤官,以公、侯、伯、尚書兼之。進楊榮太常寺卿,金幼孜戶部侍郎,兼大學士如故,楊士奇為禮部左侍郎兼華蓋殿大學士,黃淮通政使兼武英殿大學士,俱掌內製,楊溥為翰林學士。辛酉,鎮遠侯顧興祖充總兵官,討廣西叛蠻。甲子,汰冗官。乙丑,召漢王高煦赴京。戊辰,官吏謫隸軍籍者放還鄉。己巳,詔文臣年七十致仕。九月癸酉,交阯都指揮方政與黎利戰於茶籠州,敗績,指揮同知伍雲力戰死。丙子,召尚書黃福於交阯。庚辰,河溢開封,免稅糧,遣右都御史王彰撫恤之。壬午,敕自今官司所用物料於所產地計直市之,科派病民者罪不宥。癸未,禮部尚書呂震請除服,不許。乙酉,增諸王歲祿。丙戌,以風憲官備外任,命給事中蕭奇等三十五人為州縣官。丁亥,黎利寇清化,都指揮同知陳忠戰死。戊子,始設南京守備,以襄城伯李隆為之。乙未,散畿內民所養官馬於諸衛所。戊戌,賜吏部尚書蹇義及楊士奇、楊榮、金幼孜銀章各一,曰「繩愆糾繆」,諭以協心贊務,凡有闕失當言者,用印密封以聞。
dōng shí yuè rén yín, bà shì mín jiān jīn yín, gé liǎng jīng hù bù xíng yòng kù. guǐ mǎo, zhào tiān xià dū sī wèi suǒ xiū zhì chéng chí. wù shēn, tōng zhèng shǐ qǐng yǐ sì fāng yǔ zé zhāng zòu sòng gěi shì zhōng shōu zhù. dì yuē: zǔ zōng lìng tiān xià zòu yǔ zé, yù zhī shuǐ hàn, yǐ shī xù mín zhī zhèng. jī zhī tōng zhèng sī, jì shī zhī yǐ, jīn yòu lìng shōu zhù, shì yù shàng zhī rén zhōng bù zhī yě. zì jīn zòu zhì jí yǐ wén. jǐ yǒu, cè fēi zhāng shì wèi huáng hòu. rén zǐ, lì zhǎng zi zhān jī wèi huáng tài zǐ. fēng zǐ zhān jùn wèi zhèng wǔ, zhān yōng yuè wáng, zhān shàn xiāng wáng, zhān gāng jīng wáng, zhān ào huái wáng, zhān kǎi téng wáng, zhān jì liáng wáng, zhān shān wèi wáng. yǐ mǎo, zhào zhōng wài guān jǔ xián cái, yán jǔ zhǔ lián zuò fǎ. dīng sì, lìng sān fǎ sī huì dà xué shì fǔ bù tōng zhèng liù kē yú chéng tiān mén lù qiú, zhe wèi lìng. gēng shēn, zēng jīng guān jí jūn shì yuè lǐn. dīng mǎo, zhuó jiān shēng xú yǒng qián děng èr shí rén wèi gěi shì zhōng. shí yī yuè rén shēn shuò, zhào lǐ bù: jiàn wén zhū chén jiā shǔ zài jiào fāng sī jǐn yī wèi huàn yī jú jí xí jiàng gōng chén jiā wèi nú zhě, xī yòu wèi mín, hái qí tián tǔ. yán shì zhé shù zhě yì rú zhī. guǐ yǒu, zhào yǒu sī: tiáo zhèng lìng zhī bù biàn mín zhě yǐ wén, fán bèi zāi bù jí qǐng zhèn zhě, zuì zhī. ā lǔ tái lái gòng mǎ. jiǎ xū, zhào qún chén yán shí zhèng què shī. yǐ hài, shè wù liáng hā zuì. shǐ mìng jìn jī zhū wèi guān jūn gēng fān yì jīng shī cāo liàn. bǐng zǐ, qiǎn yù shǐ xún chá biān wèi. guǐ wèi, qiǎn yù shǐ fēn xún tiān xià, kǎo chá guān lì. bǐng xū, cì hù bù shàng shū xià yuán jí shéng qiān jiū móu yín zhāng. jǐ chǒu, lǐ bù zòu dōng zhì jié qǐng shòu hè, bù xǔ. gēng yín, chì zhū jiāng yán biān bèi. xīn mǎo, jìn suǒ sī shàn yì tún tián jūn shì. rén chén, dū du fāng zhèng tóng róng chāng bó chén zhì zhèn jiāo zhǐ. shì yuè, yù jiǎn yì yáng shì qí xià yuán jí yáng róng jīn yòu zī yuē: qián shì rén zhǔ, huò zì zūn dà, è wén zhí yán, chén xià xiāng yǔ ē fù, yǐ zhì yú bài. zhèn yǔ qīng děng dāng yòng wèi jiè. yòu yù shì qí yuē: qǐng qún chén pō huái zhōng ài, zhèn yǒu guò fāng zì huǐ, ér jìn yán zhě yǐ zhì, liáng qiè zhèn xīn. shí èr yuè guǐ mǎo, yòu jiàn wén zhū chén wài qīn quán jiā shù biān zhě, liú yī rén, yú xī fàng hái. xīn hài, jiē tiān xià sān sī guān xìng míng yú fèng tiān mén xī xù. guǐ chǒu, miǎn bèi zāi shuì liáng. gēng shēn, zàng wén huáng dì yú zhǎng líng. bǐng yín, zhèn yuǎn hóu gù xìng zǔ pò píng lè xún zhōu mán.
冬十月壬寅,罷市民間金銀,革兩京戶部行用庫。癸卯,詔天下都司衛所修治城池。戊申,通政使請以四方雨澤章奏送給事中收貯。帝曰:「祖宗令天下奏雨澤,欲知水旱,以施恤民之政。積之通政司,既失之矣,今又令收貯,是欲上之人終不知也。自今奏至即以聞。」己酉,冊妃張氏為皇后。壬子,立長子瞻基為皇太子。封子瞻埈為鄭五,瞻墉越王,瞻墡襄王,瞻堈荊王,瞻墺淮王,瞻塏滕王,瞻垍梁王,瞻埏衛王。乙卯,詔中外官舉賢才,嚴舉主連坐法。丁巳,令三法司會大學士、府、部、通政、六科於承天門錄囚,著為令。庚申,增京官及軍士月廩。丁卯,擢監生徐永潛等二十人為給事中。十一月壬申朔,詔禮部:「建文諸臣家屬在教坊司、錦衣衛、浣衣局及習匠、功臣家為奴者,悉宥為民,還其田土。言事謫戍者亦如之。」癸酉,詔有司:「條政令之不便民者以聞,凡被災不即請振者,罪之。」阿魯台來貢馬。甲戌,詔群臣言時政闕失。乙亥,赦兀良哈罪。始命近畿諸衛官軍更番詣京師操練。丙子,遣御史巡察邊衛。癸未,遣御史分巡天下,考察官吏。丙戌,賜戶部尚書夏原吉「繩愆糾繆」銀章。己丑,禮部奏冬至節請受賀,不許。庚寅,敕諸將嚴邊備。辛卯,禁所司擅役屯田軍士。壬辰,都督方政同榮昌伯陳智鎮交阯。是月,諭蹇義、楊士奇、夏原吉、楊榮、金幼孜曰:「前世人主,或自尊大,惡聞直言,臣下相與阿附,以至於敗。朕與卿等當用為戒。」又諭士奇曰:「頃群臣頗懷忠愛,朕有過方自悔,而進言者已至,良愜朕心。」十二月癸卯,宥建文諸臣外親全家戍邊者,留一人,余悉放還。辛亥,揭天下三司官姓名於奉天門西序。癸丑,免被災稅糧。庚申,葬文皇帝於長陵。丙寅,鎮遠侯顧興祖破平樂、潯州蠻。
shì nián, dīng tián liú qiú zhàn chéng hā mì gǔ má lá lǎng mǎn lá jiā sū lù wǎ là rù gòng.
是年,丁闐、琉球、占城、哈密、古麻剌朗、滿剌加、蘇祿、瓦剌入貢。
hóng xī yuán nián chūn zhēng yuè rén shēn shuò, yù fèng tiān mén shòu cháo, bù jǔ lè. yǐ hài, chì nèi wài qún chén xiū jǔ zhí yè. jǐ mǎo, xiǎng tài miào. jiàn hóng wén gé, mìng rú chén rù zhí, yáng pǔ zhǎng gé shì. guǐ wèi, yǐ shí xuě bù jiàng, chì qún chén xiū shěng. bǐng xū, dà sì tiān dì yú nán jiāo. fèng tài zǔ tài zōng pèi. rén chén, cháo chén yǔ gào guī shěng zhě cì chāo yǒu chà, zhe wèi lìng. jǐ hài, bù zhèng shǐ zhōu gàn àn chá shǐ hú gài cān zhèng yè chūn xún shì nán jī zhè jiāng. èr yuè xīn chǒu, bān jiāng jūn yìn yú zhū biān jiāng. wù shēn, jì shè jì. mìng tài jiān zhèng hé shǒu bèi nán jīng. bǐng chén, gēng jí tián. bǐng yín, tài zōng shén zhǔ fù tài miào. shì yuè, nán jīng dì lǚ zhèn. sān yuè rén shēn, qián guāng lù shǔ chéng quán jǐn yǐ xiào xíng zhuó wén huá diàn dà xué shì. dīng chǒu, qiú zhí yán. wù zǐ, lóng píng jī, hù bù qǐng yǐ guān mài dài zhī. dì yuē: jí zhèn zhī, hé dài wèi. jǐ chǒu, zhào yuē: xíng zhě suǒ yǐ jìn bào zhǐ xié, dǎo mín yú shàn, fēi wù zhū shā yě. lì huò shēn wén fù huì, yǐ zhì yuān làn, zhèn shēn mǐn zhī. zì jīn qí xī yī lǜ nǐ zuì. huò zhèn guò yú jí è, fǎ wài yòng xíng, fǎ sī zhí zòu,. wǔ zòu bù yǔn, tóng sān gōng dà chén zhí zòu, bì yǔn nǎi yǐ. zhū sī bù dé biān qiú bèi jí jiā rù gōng xíng. yǒu zì gōng zhě yǐ bù xiào lùn. fēi móu fǎn. wù lián zuò qīn shǔ. gǔ zhī shèng shì, cǎi tīng mín yán, yòng zī jiè jǐng. jīn jiān rén wǎng wǎng zhí shí, wū wèi fěi bàng, fǎ lì kè shēn, duàn liàn chéng yù. xíng zhī bù zhōng, mín zé wú cuò, qí yú fěi bàng jìn, yǒu gào zhě yī qiē wù zhì. gēng yín, yáng wǔ hòu xuē lù wèi zhèn shuò dà jiāng jūn, lǜ shī xún kāi píng dà tóng biān. xīn mǎo, cān jiāng ān píng bó lǐ ān yǔ róng chāng bó chén zhì tóng zhèn jiāo zhǐ. wù xū, jiāng hái dōu nán jīng, zhào běi jīng zhū sī xī chēng xíng zài, fù běi jīng xíng bù jí xíng hòu jūn dū du fǔ. shì yuè, nán jīng dì lǚ zhèn.
洪熙元年春正月壬申朔,御奉天門受朝,不舉樂。乙亥,敕內外群臣修舉職業。己卯,享太廟。建弘文閣,命儒臣入直,楊溥掌閣事。癸未,以時雪不降,敕群臣修省。丙戌,大祀天地於南郊。奉太祖、太宗配。壬辰,朝臣予告歸省者賜鈔有差,著為令。己亥,布政使周干、按察使胡概、參政葉春巡視南畿、浙江。二月辛丑,頒將軍印於諸邊將。戊申,祭社稷。命太監鄭和守備南京。丙辰,耕耤田。丙寅,太宗神主祔太廟。是月,南京地屢震。三月壬申,前光祿署丞權謹以孝行擢文華殿大學士。丁丑,求直言。戊子,隆平飢,戶部請以官麥貸之。帝曰:「即振之,何貸為。」己丑,詔曰:「刑者所以禁暴止邪,導民於善,非務誅殺也。吏或深文傅會,以致冤濫,朕深憫之。自今其悉依律擬罪。或朕過於嫉惡,法外用刑,法司執奏,。五奏不允,同三公、大臣執奏,必允乃已。諸司不得鞭囚背及加入宮刑。有自宮者以不孝論。非謀反。勿連坐親屬。古之盛世,采聽民言,用資戒儆。今奸人往往摭拾,誣為誹謗,法吏刻深,鍛練成獄。刑之不中,民則無措,其餘誹謗禁,有告者一切勿治。」庚寅,陽武侯薛祿為鎮朔大將軍,率師巡開平、大同邊。辛卯,參將安平伯李安與榮昌伯陳智同鎮交阯。戊戌,將還都南京,詔北京諸司悉稱行在,復北京行部及行後軍都督府。是月,南京地屢震。
xià sì yuè rén yín, dì wén shān dōng jí huái xú mín fá shí, yǒu sī zhēng xià shuì fāng jí, nǎi yù xī jiǎo mén zhào dà xué shì yáng shì qí cǎo zhào, miǎn jīn nián xià shuì jí kē liáng zhī bàn. shì qí yán: shàng ēn zhì yǐ, dàn xū hù gōng èr bù yù wén. dì yuē: jiù mín zhī qióng dāng rú jiù fén zhěng nì, bù kě chí yí. yǒu sī lǜ guó yòng bù zú, bì chí bù jué zhī yì. qù mìng zhòng guān jù chǔ bǐ, lìng shì qí jiù mén lóu shū zhào. dì lǎn bì, jí yòng xǐ fù wài háng zhī. gù shì qí yuē: jīn kě yǔ bù chén yǐ. shè běi jīng xíng dū chá yuàn. rén zǐ, mìng huáng tài zǐ yè xiào líng, suì jū shǒu nán jīng. wù wǔ, rú tiān shòu shān, yè zhǎng líng. jǐ wèi, hái gōng. shì yuè, zhèn hé nán jí dà míng jī. nán jīng dì lǚ zhèn. wǔ yuè jǐ mǎo, shì dú lǐ shí miǎn shì jiǎng luó rǔ jìng yǐ yán shì gǎi yù shǐ, xún xià yù. gēng chén, dì bù yù, qiǎn shǐ zhào huáng tài zǐ yú nán jīng. xīn sì, dà jiàn, yí zhào chuán wèi huáng tài zǐ. shì rì, bēng yú yǐn ān diàn, nián sì shí yǒu bā.
夏四月壬寅,帝聞山東及淮、徐民乏食,有司徵夏稅方急,乃御西角門詔大學士楊士奇草詔,免今年夏稅及科糧之半。士奇言:「上恩至矣,但須戶、工二部預聞。」帝曰:「救民之窮當如救焚拯溺,不可遲疑。有司慮國用不足,必持不決之意。」趣命中官具楮筆,令士奇就門樓書詔。帝覽畢,即用璽付外行之。顧士奇曰:「今可語部臣矣。」設北京行都察院。壬子,命皇太子謁孝陵,遂居守南京。戊午,如天壽山,謁長陵。己未,還宮。是月,振河南及大名飢。南京地屢震。五月己卯,侍讀李時勉、侍講羅汝敬以言事改御史,尋下獄。庚辰,帝不豫,遣使召皇太子於南京。辛巳,大漸,遺詔傳位皇太子。是日,崩於飲安殿,年四十有八。
qiū qī yuè jǐ sì, shàng zūn shì, miào hào rén zōng, zàng xiàn líng.
秋七月己巳,上尊諡,廟號仁宗,葬獻陵。
zàn yuē: dāng jìng nán shī qǐ, rén zōng yǐ shì zǐ jū shǒu, quán chéng jì shī. qí hòu chéng zǔ chéng yú, suì chū běi zhēng, dōng gōng jiān guó, cháo wú fèi shì. rán zhōng gòu méi niè, bīn yú wēi yí zhě lǚ yǐ, ér zhōng yǐ chéng jìng huò quán. shàn hū qí gào rén yuē wú zhī jǐn zi zhí ér yǐ, bù zhī yǒu chán rén yě, shì kě wèi wàn shì zǐ chén zhī fǎ yǐ. zài wèi yī zài. yòng rén xíng zhèng, shàn bù shèng shū. shǐ tiān jiǎ zhī nián, hán rú xiū yǎng, dé huà zhī shèng, qǐ bù yǔ wén jǐng bǐ lóng zāi.
贊曰:「當靖難師起,仁宗以世子居守,全城濟師。其後成祖乘輿,歲出北征,東宮監國,朝無廢事。然中遘媒孽,瀕於危疑者屢矣,而終以誠敬獲全。善乎其告人曰「吾知盡子職而已,不知有讒人也」,是可為萬世子臣之法矣。在位一載。用人行政,善不勝書。使天假之年,涵濡休養,德化之盛,豈不與文、景比隆哉。