shí huò sì
◎食貨四
yán fǎ chá fǎ
○鹽法 茶法
zhǔ hǎi zhī lì, lì dài jiē guān lǐng zhī. tài zǔ chū qǐ, jí lì yán fǎ, zhì jú shè guān, lìng shāng rén fàn yù, èr shí qǔ yī, yǐ zī jūn xiǎng. jì ér bèi zhēng zhī, yòng hú shēn yán, fù chū zhì. bǐng wǔ suì, shǐ zhì liǎng huái yán guān. wú yuán nián zhì liǎng zhè. hóng wǔ chū, zhū chǎn yán dì cì dì shè guān. dōu zhuǎn yùn yán shǐ sī liù: yuē liǎng huái, yuē liǎng zhè, yuē zhǎng lú, yuē shān dōng, yuē fú jiàn, yuē hé dōng. yán kè tí jǔ sī qī: yuē guǎng dōng, yuē hǎi běi, yuē sì chuān, yuē yún nán yún nán tí jǔ sī fán sì, yuē hēi yán jǐng, bái yán jǐng, ān níng yán jǐng, wǔ jǐng. yòu shǎn xī líng zhōu yán kè sī yī.
煮海之利,歷代皆官領之。太祖初起,即立鹽法,置局設官,令商人販鬻,二十取一,以資軍餉。既而倍征之,用胡深言,復初制。丙午歲,始置兩淮鹽官。吳元年置兩浙。洪武初,諸產鹽地次第設官。都轉運鹽使司六:曰兩淮,曰兩浙,曰長蘆,曰山東,曰福建,曰河東。鹽課提舉司七:曰廣東,曰海北,曰四川,曰云南;雲南提舉司凡四,曰黑鹽井,白鹽井,安寧鹽井,五井。又陝西靈州鹽課司一。
liǎng huái suǒ xiá fēn sī sān, yuē tài zhōu, yuē huái ān, yuē tōng zhōu pī yàn suǒ èr, yuē yí zhēn, yuē huái ān yán chǎng sān shí, gè yán kè sī yī. hóng wǔ shí, suì bàn dà yǐn yán sān shí wǔ wàn èr qiān yú yǐn. hóng zhì shí, gǎi bàn xiǎo yǐn yán, bèi zhī. wàn lì shí tóng. yán xíng zhí lì zhī yīng tiān níng guó tài píng yáng zhōu fèng yáng, lú zhōu ān qìng chí zhōu huái ān jiǔ fǔ, chú hé èr zhōu, jiāng xī hú guǎng èr bù zhèng sī, hé nán zhī hé nán rǔ níng nán yáng sān fǔ jí chén zhōu. zhèng tǒng zhōng, guì zhōu yì shí huái yán. chéng huà shí bā nián, hú guǎng héng zhōu yǒng zhōu gǎi háng hǎi běi yán. zhèng dé èr nián, jiāng xī gàn zhōu nán ān jí ān gǎi háng guǎng dōng yán. suǒ shū biān, gān sù yán suī níng xià xuān fǔ dà tóng liáo dōng gù yuán shān xī shén chí zhū bǎo. shàng gòng guāng lù sì shén gōng jiān nèi guān jiān. suì rù tài cāng yú yán yín liù shí wàn liǎng.
兩淮所轄分司三,曰泰州,曰淮安,曰通州;批驗所二,曰儀真,曰淮安;鹽場三十,各鹽課司一。洪武時,歲辦大引鹽三十五萬二千餘引。弘治時,改辦小引鹽,倍之。萬曆時同。鹽行直隸之應天、寧國、太平、揚州、鳳陽,廬州、安慶、池州、淮安九府,滁、和二州,江西、湖廣二布政司,河南之河南、汝寧、南陽三府及陳州。正統中,貴州亦食淮鹽。成化十八年,湖廣衡州、永州改行海北鹽。正德二年,江西贛州、南安、吉安改行廣東鹽。所輸邊,甘肅、延綏、寧夏、宣府、大同、遼東、固原、山西神池諸堡。上供光祿寺、神宮監、內官監。歲入太倉餘鹽銀六十萬兩。
liǎng zhè suǒ xiá fēn sī sì, yuē jiā xìng, yuē sōng jiāng, yuē níng shào yuē wēn tái pī yàn suǒ sì, yuē háng zhōu, yuē shào xìng, yuē jiā xìng, yuē wēn zhōu yán chǎng sān shí wǔ, gè yán kè sī yī. hóng wǔ shí, suì bàn dà yǐn yán èr shí èr wàn sì bǎi yú yǐn. hóng zhì shí, gǎi bàn xiǎo yǐn yán, bèi zhī. wàn lì shí tóng. yán xíng zhè jiāng, zhí lì zhī sōng jiāng sū zhōu cháng zhōu zhèn jiāng wēi zhōu wǔ fǔ jí guǎng dé zhōu, jiāng xī zhī guǎng xìn fǔ. suǒ shū biān, gān sù yán suī níng xià gù yuán shān xī shén chí zhū bǎo. suì rù tài cāng yú yán yín shí sì wàn liǎng.
兩浙所轄分司四,曰嘉興,曰松江,曰寧紹、曰溫台;批驗所四,曰杭州,曰紹興,曰嘉興,曰溫州;鹽場三十五,各鹽課司一。洪武時,歲辦大引鹽二十二萬四百餘引。弘治時,改辦小引鹽,倍之。萬曆時同。鹽行浙江,直隸之松江、蘇州、常州、鎮江、微州五府及廣德州,江西之廣信府。所輸邊,甘肅、延綏、寧夏、固原、山西神池諸堡。歲入太倉餘鹽銀十四萬兩。
míng chū, zhì běi píng hé jiān yán yùn sī, hòu gǎi chēng hé jiān zhǎng lú. suǒ xiá fēn sī èr, yuē cāng zhōu, yuē qīng zhōu pī yàn suǒ èr, yuē zhǎng lú, yuē xiǎo zhí gū yán chǎng èr shí sì, gè yán kè sī yī. hóng wǔ shí, suì bàn dà yǐn yán liù wàn sān gàn yī bǎi yú yǐn. hóng zhì shí, gǎi bàn xiǎo yǐn yán shí bā wàn bā bǎi yú yǐn. wàn lì shí tóng. yán xíng běi zhí lì, hé nán zhī zhāng dé wèi huī èr fǔ. suǒ shū biān, xuān fǔ dà tóng jì zhōu. shàng gòng jiāo miào bǎi shén jì sì nèi fǔ xiū shàn jí gěi bǎi guān yǒu sī. suì rù tài cāng yú yán yín shí èr wàn liǎng.
明初,置北平河間鹽運司,後改稱河間長蘆。所轄分司二,曰滄州,曰青州;批驗所二,曰長蘆,曰小直沽;鹽場二十四,各鹽課司一。洪武時,歲辦大引鹽六萬三干一百餘引。弘治時,改辦小引鹽十八萬八百餘引。萬曆時同。鹽行北直隸,河南之彰德、衛輝二府。所輸邊,宣府、大同、薊州。上供郊廟百神祭祀、內府羞膳及給百官有司。歲入太倉餘鹽銀十二萬兩。
shān dōng suǒ xiá fēn sī èr, yuē jiāo lái, yuē bīn lè pī yàn suǒ yī, yuē luò kǒu yán chǎng shí jiǔ, gè yán kè sī yī. hóng wǔ shí, suì bàn dà yǐn yán shí sì wàn sān qiān sān bǎi yú yǐn. hóng zhì shí, gǎi bàn xiǎo yǐn yán, bèi zhī. wàn lì shí, jiǔ wàn liù qiān yī bǎi yú yǐn. yán xíng shān dōng, zhí lì xú pī sù sān zhōu, hé nán kāi fēng fǔ, hòu kāi fēng gǎi shí hé dōng yán. suǒ shū biān, liáo dōng jí shān xī shén chí zhū bǎo. suì rù tài cāng yú yán yín wǔ wàn liǎng.
山東所轄分司二,曰膠萊,曰濱樂;批驗所一,曰濼口;鹽場十九,各鹽課司一。洪武時,歲辦大引鹽十四萬三千三百餘引。弘治時,改辦小引鹽,倍之。萬曆時,九萬六千一百餘引。鹽行山東,直隸徐、邳、宿三州,河南開封府,後開封改食河東鹽。所輸邊,遼東及山西神池諸堡。歲入太倉餘鹽銀五萬兩。
fú jiàn suǒ xiá yán chǎng qī, gè yán kè sī yī. hóng wǔ shí, suì bàn dà yǐn yán shí wàn sì qiān wǔ bǎi yú yǐn. hóng zhì shí, zēng qī bǎi yú yǐn. wàn lì shí, jiǎn qiān yǐn. qí yǐn yuē yī shān, yuē fù hǎi. yī shān nà zhé sè. fù hǎi xíng běn shǎi, shén zōng shí yì gǎi zhé sè. yán xíng jìng nèi. suì rù tài cāng yín èr wàn èr qiān yú liǎng.
福建所轄鹽場七,各鹽課司一。洪武時,歲辦大引鹽十萬四千五百餘引。弘治時,增七百餘引。萬曆時,減千引。其引曰依山,曰附海。依山納折色。附海行本色,神宗時亦改折色。鹽行境內。歲入太倉銀二萬二千餘兩。
hé dōng suǒ xiá jiě yán, chū shè dōng chǎng fēn sī yú ān yì, chéng zǔ shí, zēng shè xī chǎng yú jiě zhōu, xún fù bìng yú dōng. zhèng tǒng liù nián fù zhì xī chǎng fēn sī. hóng zhì èr nián zēng zhì zhōng chǎng fēn sī. hóng wǔ shí, suì bàn xiǎo yǐn yán sān shí wàn sì qiān yǐn. hóng zhì shí, zēng rù wàn yǐn. wàn lì zhōng, yòu zēng èr shí wàn yǐn. yán xíng shǎn xī zhī xī ān hàn zhōng yán ān fèng xiáng sì fǔ, hé nán zhī guī dé huái qìng hé nán rǔ níng nán yáng wǔ fǔ jí rǔ zhōu, shān xī zhī píng yáng lù ān èr fǔ, zé qìn liáo sān zhōu. dì yǒu liǎng jiàn zhě, yán de jiān xíng. lóng qìng zhōng, yán ān gǎi shí líng zhōu chí yán. chóng zhēn zhōng, fèng xiáng hàn zhōng èr fǔ yì gǎi shí líng zhōu yán. suì rù tài cāng yín sì qiān yú liǎng, gěi xuān fǔ zhèn jí dà tóng dài fǔ lù liáng, dǐ bǔ shān xī mín liáng yín, gòng shí jiǔ wàn liǎng yǒu qí.
河東所轄解鹽,初設東場分司於安邑,成祖時,增設西場於解州,尋復並於東。正統六年復置西場分司。弘治二年增置中場分司。洪武時,歲辦小引鹽三十萬四千引。弘治時,增入萬引。萬曆中,又增二十萬引。鹽行陝西之西安、漢中、延安、鳳翔四府,河南之歸德、懷慶、河南、汝寧、南陽五府及汝州,山西之平陽、潞安二府,澤、沁、遼三州。地有兩見者,鹽得兼行。隆慶中,延安改食靈州池鹽。崇禎中,鳳翔、漢中二府亦改食靈州鹽。歲入太倉銀四千餘兩,給宣府鎮及大同代府祿糧,抵補山西民糧銀,共十九萬兩有奇。
shǎn xī líng zhōu yǒu dà xiǎo yán chí, yòu yǒu zhāng xiàn yán jǐng xī hé yán jǐng. hóng wǔ shí, suì bàn yán, xī hé shí sān wàn yī qiān wǔ bǎi jīn yǒu qí, zhāng xiàn wǔ shí yī wàn wǔ qiān liù bǎi jīn yǒu qí, líng zhōu èr bǎi bā shí liù wàn qī qiān sì bǎi jīn yǒu qí. hóng zhì shí tóng. wàn lì shí, sān chù gòng bàn qiān èr bǎi wǔ shí sān wàn qī qiān liù bǎi yú jīn. yán xíng shǎn xī zhī gǒng chāng lín táo èr fǔ jí hé zhōu. suì jiě níng xià yán suī gù yuán xiǎng yín sān wàn liù qiān yú liǎng.
陝西靈州有大小鹽池,又有漳縣鹽井、西和鹽井。洪武時,歲辦鹽,西和十三萬一千五百斤有奇,漳縣五十一萬五千六百斤有奇,靈州二百八十六萬七千四百斤有奇。弘治時同。萬曆時,三處共辦千二百五十三萬七千六百餘斤。鹽行陝西之鞏昌、臨洮二府及河州。歲解寧夏、延綏、固原餉銀三萬六千餘兩。
guǎng dōng suǒ xiá yán chǎng shí sì, hǎi běi suǒ xiá yán chǎng shí wǔ, gè yán kè sī yī. hóng wǔ shí, suì bàn dà yǐn yán, guǎng dōng sì wàn liù qiān bā bǎi yú yǐn, hǎi běi èr wàn qī qiān yú yǐn. hóng zhì shí, guǎng dōng rú jiù, hǎi běi wàn jiǔ qiān sì bǎi yú yǐn. wàn lì shí, guǎng dōng xiǎo yǐn shēng yán sān wàn èr bǎi yú yǐn, xiǎo yǐn shú yán sān wàn sì qiān liù bǎi yú yǐn hǎi běi xiǎo yǐn zhèng hào yán yī wàn èr qiān sì bǎi yú yǐn. yán yǒu shēng yǒu shú, shú guì shēng jiàn. guǎng dōng yán xíng guǎng zhōu zhào qìng huì zhōu sháo zhōu nán xióng cháo zhōu liù fǔ. hǎi běi yán xíng guǎng dōng zhī léi zhōu gāo zhōu lián zhōu qióng zhōu sì fǔ, hú guǎng zhī guì yáng chēn èr zhōu, guǎng xī zhī guì lín liǔ zhōu wú zhōu xún zhōu qìng yuǎn nán níng píng lè tài píng sī míng zhèn ān shí fǔ, tián lóng sì chéng fèng yì lì wǔ zhōu. suì rù tài cāng yán kè yín wàn yī qiān yú liǎng.
廣東所轄鹽場十四,海北所轄鹽場十五,各鹽課司一。洪武時,歲辦大引鹽,廣東四萬六千八百餘引,海北二萬七千餘引。弘治時,廣東如舊,海北萬九千四百餘引。萬曆時,廣東小引生鹽三萬二百餘引,小引熟鹽三萬四千六百餘引;海北小引正耗鹽一萬二千四百餘引。鹽有生有熟,熟貴生賤。廣東鹽行廣州、肇慶、惠州、韶州、南雄、潮州六府。海北鹽行廣東之雷州、高州、廉州、瓊州四府,湖廣之桂陽、郴二州,廣西之桂林、柳州、梧州、潯州、慶遠、南寧、平樂、太平、思明、鎮安十府,田、龍、泗城、奉議、利五州。歲入太倉鹽課銀萬一千餘兩。
sì chuān yán jǐng xiá yán kè sī shí qī. hóng wǔ shí, suì bàn yán yī qiān yī shí èr wàn qī qiān yú jīn. hóng zhì shí, bàn èr qiān yī shí qī wàn liù qiān yú jīn. wàn lì zhōng, jiǔ bǎi bā shí liù wàn yī qiān yú jīn. yán xíng sì chuān zhī chéng dū xù zhōu shùn qìng bǎo níng kuí zhōu wǔ fǔ, tóng chuān jiā dìng guǎng ān yǎ guǎng yuán wǔ zhōu xiàn. suì jiě shǎn xī zhèn yán kè yín qī wàn yī qiān yú liǎng.
四川鹽井轄鹽課司十七。洪武時,歲辦鹽一千一十二萬七千餘斤。弘治時,辦二千一十七萬六千餘斤。萬曆中,九百八十六萬一千餘斤。鹽行四川之成都、敘州、順慶、保寧、夔州五府,潼川、嘉定、廣安、雅、廣元五州縣。歲解陝西鎮鹽課銀七萬一千餘兩。
yún nán hēi yán jǐng xiá yán kè sī sān, bái yán jǐng ān níng yán jǐng gè xiá yán kè sī yī, wǔ jǐng xiá yán kè sī qī. hóng wǔ shí, suì bàn dà yǐn yán wàn qī qiān bā bǎi yú yǐn. hóng zhì shí, gè jǐng duō guǎ bù yī. wàn lì shí yǔ hóng wǔ tóng. yán xíng jìng nèi. suì rù tài cāng yán kè yín sān wàn wǔ qiān yú liǎng.
雲南黑鹽井轄鹽課司三,白鹽井、安寧鹽井各轄鹽課司一,五井轄鹽課司七。洪武時,歲辦大引鹽萬七千八百餘引。弘治時,各井多寡不一。萬曆時與洪武同。鹽行境內。歲入太倉鹽課銀三萬五千餘兩。
chéng zǔ shí, cháng shè jiāo zhǐ tí jǔ sī, qí hòu jiāo zhǐ shī, nǎi bà. liáo dōng yán chǎng bù shè guān, jūn yú jiān bàn, zhào shāng yì sù yǐ gěi jūn. fán dà yǐn sì bǎi jīn, xiǎo yǐn èr bǎi jīn.
成祖時,嘗設交阯提舉司,其後交阯失,乃罷。遼東鹽場不設官,軍餘煎辦,召商易粟以給軍。凡大引四百斤,小引二百斤。
yán suǒ chǎn bù tóng: jiě zhōu zhī yán fēng shuǐ suǒ jié, níng xià zhī yán guā dì dé zhī, huái zhè zhī yán áo bō, chuān diān zhī yán jí jǐng, mǐn yuè zhī yán jī lǔ, huái nán zhī yán jiān, huái běi zhī yán shài, shān dōng zhī yán yǒu jiān yǒu shài, cǐ qí dà jiào yě.
鹽所產不同:解州之鹽風水所結,寧夏之鹽刮地得之,淮、浙之鹽熬波,川、滇之鹽汲井,閩、粵之鹽積鹵,淮南之鹽煎,淮北之鹽曬,山東之鹽有煎有曬,此其大較也。
yǒu míng yán fǎ, mò shàn yú kāi zhōng. hóng wǔ sān nián, shān xī xíng shěng yán: dà tóng liáng chǔ, zì líng xiàn yùn zhì tài hé lǐng, lù yuǎn fèi fán. qǐng lìng shāng rén yú dà tóng cāng rù mǐ yī shí, tài yuán cāng rù mǐ yī shí sān dòu, gěi huái yán yī xiǎo yǐn. shāng rén yù bì, jí yǐ yuán gěi yǐn mù fù suǒ zài guān sī jiǎo zhī. rú cǐ zé zhuǎn yùn fèi shěng ér biān chǔ chōng. dì cóng zhī. zhào shāng shū liáng ér yǔ zhī yán, wèi zhī kāi zhōng. qí hòu gè xíng shěng biān jìng, duō zhào shāng zhōng yán yǐ wèi jūn chǔ. yán fǎ biān jì, xiāng fǔ ér xíng.
有明鹽法,莫善於開中。洪武三年,山西行省言:「大同糧儲,自陵縣運至太和嶺,路遠費煩。請令商人於大同倉入米一石,太原倉入米一石三斗,給淮鹽一小引。商人鬻畢,即以原給引目赴所在官司繳之。如此則轉運費省而邊儲充。」帝從之。召商輸糧而與之鹽,謂之開中。其後各行省邊境,多召商中鹽以為軍儲。鹽法邊計,相輔而行。
sì nián dìng zhōng yán lì, shū mǐ lín háo kāi fēng chén qiáo xiāng yáng ān lù jīng zhōu guī zhōu dà tóng tài yuán mèng jīn běi píng hé nán fǔ chén zhōu běi tōng zhōu zhū cāng, jì dào lǐ jìn yuǎn, zì wǔ shí zhì yī shí yǒu chà. xiān hòu zēng jiǎn, zé lì bù yī, lǜ shì shí huǎn jí, mǐ zhí gāo xià, zhōng nà zhě lì fǒu. dào yuǎn dì xiǎn, zé jiǎn ér qīng zhī. biān zhì kān hé jí dǐ bù, fā gè bù zhèng sī jí dū sī wèi suǒ. shāng nà liáng bì, shū suǒ nà liáng jí yīng zhī yán shù, jī fù gè zhuǎn yùn tí jǔ sī zhào shù zhī yán. zhuǎn yùn zhū sī yì yǒu dǐ bù bǐ zhào, kān hé xiāng fú, zé rú shù gěi yǔ. yù yán yǒu dìng suǒ, kān zhū tóng bǎn, fàn sī yán zhě zuì zhì sǐ, wěi zào yǐn zhě rú zhī, yán yǔ yǐn lí, jí yǐ sī yán lùn.
四年定中鹽例,輸米臨濠、開封、陳橋、襄陽、安陸、荊州、歸州、大同、太原、孟津、北平、河南府、陳州、北通州諸倉,計道里近遠,自五石至一石有差。先後增減,則例不一,率視時緩急,米直高下,中納者利否。道遠地險,則減而輕之。編置勘合及底簿,發各布政司及都司、衛所。商納糧畢,書所納糧及應支鹽數,齎赴各轉運提舉司照數支鹽。轉運諸司亦有底簿比照,勘合相符,則如數給與。鬻鹽有定所,刊諸銅版,犯私鹽者罪至死,偽造引者如之,鹽與引離,即以私鹽論。
chéng zǔ jí wèi, yǐ běi jīng zhū wèi liáng fá, xī tíng tiān xià zhōng yán, zhuān yú jīng wèi kāi zhōng. wéi yún nán jīn chǐ wèi chǔ xióng fǔ, sì chuān yán jǐng wèi, shǎn xī gān zhōu wèi, kāi zhōng rú gù. bù shù nián, jīng wèi liáng mǐ chōng xiàn, ér dà jūn zhēng ān nán duō fèi, gān sù jūn liáng bù fū, bǎi xìng pí zhuǎn yùn. dài ān nán xīn fù, xiǎng yì nán jì, yú shì zhū suǒ fù zhào shāng zhōng yán, tā biān dì fù yǐ cì jí yǐ.
成祖即位,以北京諸衛糧乏,悉停天下中鹽,專於京衛開中。惟雲南金齒衛、楚雄府,四川鹽井衛,陝西甘州衛,開中如故。不數年,京衛糧米充羨,而大軍征安南多費,甘肅軍糧不敷,百姓疲轉運。迨安南新附,餉益難繼,於是諸所復召商中鹽,他邊地復以次及矣。
rén zōng lì, yǐ chāo fǎ bù tōng, yì suǒ yǐ liǎn zhī zhī dào. hù bù shàng shū xià yuán jí qǐng lìng yǒu chāo zhī jiā zhōng yán, suì dìng gè yán sī zhōng yán zé lì, cāng zhōu yǐn sān bǎi guàn, hé dōng shān dōng bàn zhī, fú jiàn guǎng dōng bǎi guàn. xuān dé yuán nián tíng zhōng chāo lì. sān nián, yuán jí yǐ běi jīng guān lì jūn jiàng liáng xiǎng bù zhī, tiáo shàng yù bèi cè, yán: zhōng yán jiù zé tài zhòng, shāng jiǎ shǎo zhì, qǐng gēng dìng zhī. nǎi dìng měi yǐn zì èr dòu wǔ shēng zhì yī dòu wǔ shēng yǒu chà, zhào shāng nà mǐ běi jīng. hù bù shàng shū guō dūn yán: zhōng yán zé lì yǐ jiǎn, ér shāng lái zhě shǎo, qǐng yǐ shí fēn wèi lǜ, liù fēn zhī yǔ nà mǐ jīng cāng zhě, sì fēn zhī yǔ liáo dōng yǒng píng shān hǎi gān sù dà tóng xuān fǔ wàn quán yǐ nà mǐ zhě. tā chù zhōng nà xī tíng zhī. yòu yán: hóng wǔ zhōng, zhōng yán kè shāng nián jiǔ wù gù, dài zhī zhě duō xū mào, qǐng àn yǐn gěi chāo shí dìng. dì jiē cóng zhī, ér mìng bèi gěi qí chāo. gān sù níng xià dà tóng xuān fǔ dú shí yǒng píng dào xiǎn yuǎn, qū zhōng zhě shǎo, xǔ yù jū guān yuán jí jūn yú yǒu liáng zhī jiā nà mǐ dòu zhōng yán.
仁宗立,以鈔法不通,議所以斂之之道。戶部尚書夏原吉請令有鈔之家中鹽,遂定各鹽司中鹽則例,滄州引三百貫,河東、山東半之,福建、廣東百貫。宣德元年停中鈔例。三年,原吉以北京官吏、軍、匠糧餉不支,條上預備策,言:「中鹽舊則太重,商賈少至,請更定之。」乃定每引自二斗五升至一斗五升有差,召商納米北京。戶部尚書郭敦言:「中鹽則例已減,而商來者少,請以十分為率,六分支與納米京倉者,四分支與遼東、永平、山海、甘肅、大同、宣府、萬全已納米者。他處中納悉停之。」又言:「洪武中,中鹽客商年久物故,代支者多虛冒,請按引給鈔十錠。」帝皆從之,而命倍給其鈔。甘肅、寧夏、大同、宣府、獨石、永平道險遠,趨中者少,許寓居官員及軍餘有糧之家納米豆中鹽。
zhèng tǒng sān nián, níng xià zǒng bīng guān shǐ zhāo yǐ biān jūn quē mǎ, ér yán qìng píng liáng guān lì jūn mín duō yǎng mǎ, nǎi zòu qǐng nà mǎ zhōng yán. shàng mǎ yī pǐ yǔ yán bǎi yǐn, cì mǎ bā shí yǐn. jì ér dìng biān zhū wèi dì zēng èr shí yǐn. qí hòu hé zhōu zhōng nà zhě, shàng mǎ èr shí wǔ yǐn, zhōng jiǎn wǔ yǐn sōng pān zhōng nà zhě, shàng mǎ sān shí wǔ yǐn, zhōng jiǎn wǔ yǐn. jiǔ zhī, fù rú chū zhì. zhōng mǎ zhī shǐ, yàn mǎ nǎi chè yán, jì ér nà yín yú guān yǐ shì mǎ, yín rù bù zhèng sī, zōng lù tún liáng xiū biān zhèn jì zhǎn zhuǎn zhī xiāo, yín jǐn ér mǎ bù zhì, ér biān chǔ yì zì cǐ gào guì yǐ. yú shì zhào shāng zhōng huái zhè zhǎng lú yán yǐ nà zhī, lìng gān sù zhōng yán zhě, huái yán shí qī, zhè yán shí sān. huái yán wéi nà mǐ mài, zhè yán jiān shōu wān dòu qīng kē. yīn huái yán zhí guì, shāng duō qū zhī, gù lìng huái zhè jiān zhōng yě.
正統三年,寧夏總兵官史昭以邊軍缺馬,而延慶、平涼官吏軍民多養馬,乃奏請納馬中鹽。上馬一匹與鹽百引,次馬八十引。既而定邊諸衛遞增二十引。其後河州中納者,上馬二十五引,中減五引;松潘中納者,上馬三十五引,中減五引。久之,復如初制。中馬之始,驗馬乃掣鹽,既而納銀於官以市馬,銀入布政司,宗祿、屯糧、修邊、振濟展轉支銷,銀盡而馬不至,而邊儲亦自此告匱矣。於是召商中淮、浙、長廬鹽以納之,令甘肅中鹽者,淮鹽十七,浙鹽十三。淮鹽惟納米麥,浙鹽兼收豌豆、青稞。因淮鹽直貴,商多趨之,故令淮、浙兼中也。
míng chū réng sòng yuán jiù zhì, suǒ yǐ yōu xù zào hù zhě shén hòu, gěi cǎo chǎng yǐ gōng qiáo cǎi, kān gēng zhě xǔ kāi kěn, réng miǎn qí zá yì, yòu gěi gōng běn mǐ, yǐn yī shí. zhì cāng yú chǎng, suì bō fù jìn zhōu xiàn cāng chǔ jí duì jūn yú mǐ yǐ dài gěi, jiān zhī qián chāo, yǐ mǐ jià wèi zhǔn. xún dìng chāo shù, huái zhè yǐn èr guàn wǔ bǎi wén, hé jiān guǎng dōng hǎi běi shān dōng fú jiàn sì chuān yǐn èr guàn. zào hù zá fàn sǐ zuì yǐ shàng zhǐ yǔ zhàng, jì rì jiān yán yǐ shú. hòu shè zǒng cuī, duō juān xuē zào hù. zhì zhèng tǒng shí, zào hù pín kùn, bū táo zhě duō, sōng jiāng suǒ fù kè liù shí yú wàn. mín sù yú cháo, mìng zhí lì xún fǔ zhōu chén jiān lǐ yán kè. chén tiáo shàng zhù tiě fǔ xù lǔ dīng xuǎn zǒng cuī yán sī fàn sì shì, qiě qǐng yú měi nián zhèng kè wài, dài zhēng bū kè. dì cóng qí qǐng. mìng fēn bū kè wèi liù, yǐ liù zài bì zhēng.
明初仍宋、元舊制,所以優恤灶戶者甚厚,給草場以供樵採,堪耕者許開墾,仍免其雜役,又給工本米,引一石。置倉於場,歲撥附近州縣倉儲及兌軍餘米以待給,兼支錢鈔,以米價為準。尋定鈔數,淮、浙引二貫五百文,河間、廣東、海北、山東、福建、四川引二貫。灶戶雜犯死罪以上止予杖,計日煎鹽以贖。後設總催,多朘削灶戶。至正統時,灶戶貧困,逋逃者多,松江所負課六十餘萬。民訴於朝,命直隸巡撫周忱兼理鹽課。忱條上鑄鐵釜、恤鹵丁、選總催、嚴私販四事,且請於每年正課外,帶徵逋課。帝從其請。命分逋課為六,以六載畢徵。
dāng shì shí, shāng rén yǒu zì yǒng lè zhōng hòu zhī yán, zǔ sūn xiāng dài bù dé zhě. nǎi yì fǎng hóng wǔ zhōng lì, ér jiā chāo dìng yǐ cháng zhī, yuàn shǒu zhī zhě tīng. yòu yǐ shāng rén shǒu zhī nián jiǔ, suī jiǎn qīng kāi zhōng, shǎo yǒu shàng nà zhě, yì tā yán sī rú jiù zhì, ér huái zhè zhǎng lú yǐ shí fēn wèi lǜ, bā fēn gěi shǒu zhī shāng, yuē cháng gǔ, èr fēn shōu zhù yú guān, yuē cún jī, yù biān jǐng, shǐ zhào shāng zhōng nà. cháng gǔ cún jī zhī míng yóu cǐ shǐ. fán zhōng cháng gǔ zhě jià qīng, zhōng cún jī zhě jià zhòng, rán rén shén kǔ shǒu zhī, zhēng qū cún jī, ér cháng gǔ yōng yǐ. jǐng dì shí, biān yǔ duō gù, cún jī zēng zhì liù fēn. zhōng nà biān liáng, jiān nà gǔ cǎo qiū qīng cǎo, qiū qīng cǎo sān dāng gǔ cǎo èr.
當是時,商人有自永樂中候支鹽,祖孫相代不得者。乃議仿洪武中例,而加鈔錠以償之,願守支者聽。又以商人守支年久,雖減輕開中,少有上納者,議他鹽司如舊制,而淮、浙、長蘆以十分為率,八分給守支商,曰常股,二分收貯於官,曰存積,遇邊警,始召商中納。常股、存積之名由此始。凡中常股者價輕,中存積者價重,然人甚苦守支,爭趨存積,而常股壅矣。景帝時,邊圉多故,存積增至六分。中納邊糧,兼納穀草、秋青草,秋青草三當穀草二。
guǎng dōng zhī yán, lì bù chū jìng, shāng rén lǜ shì shǒu guān lì, yuè shì guǎng xī. xún fǔ yè shèng yǐ wèi rèn zhī zé fèi fǎ, jìn zhī zé bìng shāng, qǐng lìng rù mǐ xiǎng biān, nǎi xǔ chū jìng, gōng sī jiāo lì yān. chéng huà chū, suì jiàn zāi, jīng chǔ bù zú, zhào shāng yú huái xú dé zhōu shuǐ cì cāng zhōng yán.
廣東之鹽,例不出境,商人率市守關吏,越市廣西。巡撫葉盛以為任之則廢法,禁之則病商,請令入米餉邊,乃許出境,公私交利焉。成化初,歲洊災,京儲不足,召商於淮、徐、德州水次倉中鹽。
jiù lì zhōng yán, hù bù chū bǎng zhào shāng, wú jìng zòu zhě. fù rén lǚ míng děng tuō shì yào zòu zhōng liǎng huái cún jī yán, zhōng zhǐ yǔn zhī. hù bù shàng shū mǎ áng bù néng zhí zhèng, yán fǎ zhī huài zì cǐ shǐ. shì háo duō chān zhōng, shāng rén jì shī lì, jiāng nán běi jūn mín yīn zào zhē yáng dà chuán, liè xiè fàn yán. nǎi wèi zhòng fǎ, sī fàn wō yǐn jù lùn sǐ, jiā shǔ xǐ biān wèi, jiā dài yuè jìng zhě chōng jūn. rán bù néng è zhǐ yě. shí jiǔ nián pō jiǎn cún jī zhī shù, cháng gǔ qī fēn, ér cún jī sān fēn. rán shāng rén lè yǒu jiàn yán, bào zhōng cún jī zhě zhēng zhì, suì réng zēng zhì liù fēn. huái zhè yán yóu bù néng gěi, nǎi pèi zhī zhǎng lú shān dōng yǐ gěi zhī. yī rén jiān zhī shù chù, dào yuǎn bù jí qīn fù, biān shāng zhé mào yǐn yú jìn dì fù rén. zì shì yǒu biān shāng nèi shāng zhī fēn. nèi shāng zhī yán bù néng sù huò, biān shāng zhī yǐn yòu bù jiàn shòu, bào zhōng qǐn dài, cún jī zhī zhì suì yǔ cháng gǔ děng. xiàn zōng mò nián, yān huàn qiè shì, zòu tǎo huái zhè yán wú suàn, liǎng huái jī qiàn zhì wǔ bǎi yú wàn yǐn, shāng yǐn yōng zhì.
舊例中鹽,戶部出榜召商,無徑奏者。富人呂銘等托勢要奏中兩淮存積鹽,中旨允之。戶部尚書馬昂不能執正,鹽法之壞自此始。勢豪多攙中,商人既失利,江南、北軍民因造遮洋大船,列械販鹽。乃為重法,私販、窩隱俱論死,家屬徙邊衛,夾帶越境者充軍。然不能遏止也。十九年頗減存積之數,常股七分,而存積三分。然商人樂有見鹽,報中存積者爭至,遂仍增至六分。淮、浙鹽猶不能給,乃配支長廬、山東以給之。一人兼支數處,道遠不及親赴,邊商輒貿引於近地富人。自是有邊商、內商之分。內商之鹽不能速獲,邊商之引又不賤售,報中寢怠,存積之滯遂與常股等。憲宗末年,閹宦竊勢,奏討淮、浙鹽無算,兩淮積欠至五百餘萬引,商引壅滯。
zhì xiào zōng shí, ér mǎi bǔ yú yán zhī yì xìng yǐ. yú yán zhě, zào hù zhèng kè wài suǒ yú zhī yán yě.
至孝宗時,而買補餘鹽之議興矣。餘鹽者,灶戶正課外所餘之鹽也。
hóng wǔ chū zhì, shāng zhī yán yǒu dìng chǎng, wú xǔ yuè chǎng mǎi bǔ qín zào yǒu yú yán sòng chǎng sī, èr bǎi jīn wèi yī yǐn, gěi mǐ yī shí. qí yán zhào shāng kāi zhōng, bù jū zī cì gěi yǔ. chéng huà hòu, lìng shāng shōu mǎi, ér quàn jiè mǐ mài yǐ zhèn pín zào. zhì shì qīng lǐ liǎng huái yán fǎ, shì láng lǐ sì qǐng lìng shāng rén mǎi yú yán bǔ guān yǐn, ér miǎn qí quàn jiè, qiě tíng gè biān kāi zhōng, qí bū kè wán rì, guān wèi mài yán, sān fēn jià zhí, èr chōng biān chǔ, ér liú qí yī yǐ bǔ shāng rén wèi jiāo yán jià. yóu shì yǐ yú yán bǔ chōng zhèng kè, ér yán fǎ yī xiǎo biàn.
洪武初制,商支鹽有定場,毋許越場買補;勤灶有餘鹽送場司,二百斤為一引,給米一石。其鹽召商開中,不拘資次給與。成化後,令商收買,而勸借米麥以振貧灶。至是清理兩淮鹽法,侍郎李嗣請令商人買余鹽補官引,而免其勸借,且停各邊開中,俟逋課完日,官為賣鹽,三分價直,二充邊儲,而留其一以補商人未交鹽價。由是以餘鹽補充正課,而鹽法一小變。
míng chū, gè biān kāi zhōng shāng rén, zhāo mín kěn zhǒng, zhú tái bǎo zì xiāng bǎo jù, biān fāng shū sù wú shén guì zhī shí. chéng huà jiān, shǐ yǒu zhé nà yín zhě, rán wèi cháng zhe wèi lìng yě. hóng zhì wǔ nián, shāng rén kùn shǒu zhī, hù bù shàng shū yè qí qǐng zhào shāng nà yín yùn sī, lèi jiě tài cāng, fēn gěi gè biān. měi yǐn shū yín sān sì qián yǒu chà, shì guó chū zhōng mǐ zhí jiā bèi, ér shāng wú shǒu zhī zhī kǔ, yī shí tài cāng yín lèi zhì bǎi yú wàn. rán fù biān kāi zhōng zhī fǎ fèi, shāng tún chè yè, bō sù xiáng guì, biān chǔ rì xū yǐ.
明初,各邊開中商人,招民墾種,築台堡自相保聚,邊方菽粟無甚貴之時。成化間,始有折納銀者,然未嘗著為令也。弘治五年,商人困守支,戶部尚書葉淇請召商納銀運司,類解太倉,分給各邊。每引輸銀三四錢有差,視國初中米直加倍,而商無守支之苦,一時太倉銀累至百餘萬。然赴邊開中之法廢,商屯撤業,菠粟翔貴,邊儲日虛矣。
wǔ zōng zhī chū, yǐ yán fǎ rì huài, lìng dà chén wáng qióng zhāng xiàn děng fēn dào qīng lǐ, ér qìng yún hóu zhōu shòu shòu níng hóu zhāng hè gè lìng jiā rén zòu mǎi zhǎng lú liǎng huái yán yǐn. hù bù shàng shū hán wén zhí bù kě, zhōng zhǐ xǔ zhī. zhī zào tài jiān cuī gǎo yòu zòu qǐ zhǎng lú yán yī wàn èr qiān yǐn, hù bù yǐ bàn yǔ zhī. dì yù quán yǔ, dà xué shì liú jiàn děng lì zhēng, lǐ dōng yáng yǔ yóu qiè. dì bù yuè. jiàn děng fù shū zhēng, nǎi cóng bù yì. quán yào kāi zhōng jì duō, yòu xǔ mǎi yú yán, yī yǐn yǒu yòng zhì shí yú nián zhě. zhèng dé èr nián shǐ shēn jié jiù yǐn jiǎo zhī lìng, lì xiàn zhuī jiǎo, ér měi yǐn zēng nà zhǐ jià jí zhèn jì mǐ mài. yǐn jià zhòng ér kè yōng rú gù yǐ.
武宗之初,以鹽法日壞,令大臣王瓊、張憲等分道清理,而慶雲侯周壽、壽寧侯張鶴各令家人奏買長蘆、兩淮鹽引。戶部尚書韓文執不可,中旨許之。織造太監崔杲又奏乞長蘆鹽一萬二千引,戶部以半予之。帝欲全予,大學士劉健等力爭,李東陽語尤切。帝不悅。健等復疏爭,乃從部議。權要開中既多,又許買餘鹽,一引有用至十餘年者。正德二年始申截舊引角之令,立限追繳,而每引增納紙價及振濟米麥。引價重而課壅如故矣。
xiān shì chéng huà chū, dōu yù shǐ hán yōng yú zhào qìng wú zhōu qīng yuǎn nán xióng lì chōu yán chǎng, guān yán yī yǐn, chōu yín wǔ fēn, xǔ dài yú yán sì yǐn, yǐn chōu yín yī qián. dōu yù shǐ qín hóng xǔ zēng dài yú yán liù yǐn, chōu yín liù qián. jí shì zēng zhì jiǔ qián, ér bù fù chōu guān yǐn. yǐn mù jī zhì, sī yán tōng xíng, nǎi yòng hù bù láng zhōng dīng zhì xiáng qǐng, fù hóng jiù fǎ. ér tā chù shāng rén jiā dài yú yán, chè gē nà jià, wéi duō zhì sān bǎi jīn zhě shǐ zuì zhī.
先是成化初,都御史韓雍於肇慶、梧州、清遠、南雄立抽鹽廠,官鹽一引,抽銀五分,許帶餘鹽四引,引抽銀一錢。都御史秦紘許增帶餘鹽六引,抽銀六錢。及是增至九錢,而不復抽官引。引目積滯,私鹽通行,乃用戶部郎中丁致祥請,復紘舊法。而他處商人夾帶餘鹽,掣割納價,惟多至三百斤者始罪之。
huái zhè zhǎng lú yǐn yán, cháng gǔ sì fēn, yǐ gěi gè biān zhǔ bīng jí gōng yì zhèn jì zhī xū cún jī liù fēn, fēi guó jiā dà shì, biān jìng yǒu jǐng, wèi cháng wàng kāi. kāi bì biān chén zòu tǎo, jīng bù fù yǔn, wèi yǒu shāng rén shàn qǐng jí zhuān qǐng huái yán zhě. hóng zhì jiān, cún jī yán shén duō. zhèng dé shí, quán xìng suì zòu kāi cán yán, gǎi cún jī cháng gǔ jiē wèi zhèng kè, qiě jiē zhé yín. biān chén huǎn jí wú bèi, ér shì yào zhàn zhōng mài wō, jià zēng shù bèi. shāng rén yǐn nà yín bā qián, wú suǒ huò lì, duō bù yuàn zhōng, kè rì hào chù. jiān xiá zhě jiā dài yǐng shè, bì duān bǎi chū. yán chén chéng zhōng dāng fēng zhǐ, fù liè líng yán suǒ yán zhū mù yǐ jiǎ zhī. shì zōng dēng jí zhào, shǒu mìng cái gé. wèi jǐ, shāng rén lù jùn děng yín yuán jìn xìng, yǐ zēng jià wèi míng, zòu mǎi cán yú děng yán. hù bù shàng shū qín jīn zhí bù yǔn, dì tè lìng zhōng liǎng huái é yán sān shí wàn yǐn yú xuān fǔ. jīn yán: jiān rén zhàn zhōng huái yán, mài wō wǎng lì, shǐ shān dōng zhǎng lú děng yán bié wú dā pèi, jī zhī wú yòng. kuī guó yòng, wù biān chǔ, mò cǐ wèi shén. yù shǐ gāo shì kuí yì zhēng zhī. zhào jiǎn huái yǐn shí wàn, fēn liǎng zhè zhǎng lú yán gěi zhī. jīn fù yán: xuān dà jù zhòng zhèn, bù yí lìng jiān shāng zì zé biàn lì, dàn zhōng xuān fǔ. dì kě zhī. yǐ ér jùn děng qǐng yǐ shí liù rén zhōng xuān fǔ, shí yī rén zhōng dà tóng, jìng cóng qí qǐng.
淮、浙、長蘆引鹽,常股四分,以給各邊主兵及工役振濟之需;存積六分,非國家大事,邊境有警,未嘗妄開。開必邊臣奏討,經部覆允,未有商人擅請及專請淮鹽者。弘治間,存積鹽甚多。正德時,權幸遂奏開殘鹽,改存積、常股皆為正課,且皆折銀。邊臣緩急無備,而勢要占中賣窩,價增數倍。商人引納銀八錢,無所獲利,多不願中,課日耗絀。奸黠者夾帶影射,弊端百出。鹽臣承中璫風旨,複列零鹽、所鹽諸目以假之。世宗登極詔,首命裁革。未幾,商人逯俊等夤緣近幸,以增價為名,奏買殘餘等鹽。戶部尚書秦金執不允,帝特令中兩淮額鹽三十萬引於宣府。金言:「奸人占中淮鹽,賣窩罔利,使山東、長蘆等鹽別無搭配,積之無用。虧國用,誤邊儲,莫此為甚。」御史高世魁亦爭之。詔減淮引十萬,分兩浙、長蘆鹽給之。金復言:「宣、大俱重鎮,不宜令奸商自擇便利,但中宣府。」帝可之。已而俊等請以十六人中宣府,十一人中大同,竟從其請。
jiā jìng wǔ nián cóng gěi shì zhōng guǎn lǜ zòu, nǎi fù cháng gǔ cún jī sì liù fēn zhī zhì. rán shì shí yú yán shèng xíng, zhèng yán shǒu zhī rì jiǔ, yuàn zhōng zhě shǎo yú yán dì lǐng kān hé, jí shí zhī mài, yuàn zhōng zhě duō. zì hóng zhì shí yǐ yú yán bǔ zhèng kè, chū yǐ cháng bū kè, hòu lìng shāng rén nà jià shū bù jì biān. zhì jiā jìng shí, yán suī yòng bīng, liáo zuǒ quē xiǎng, jǐn fā liǎng huái yú yán qī wàn jiǔ qiān yú yǐn yú èr biān kāi zhōng. zì shì yú yán xíng. qí shǐ shàng wú dìng é, wèi jǐ, liǎng huái zēng yǐn yī bǎi sì shí yú wàn, měi yǐn zēng yú yán èr bǎi liù shí wǔ jīn. yǐn jià, huái nán nà yín yī liǎng jiǔ qián, huái běi yī liǎng wǔ qián, yòu shè chù zhì kē fá míng sè, yǐ kē liǎn shāng cái. yú shì zhèng yán wèi pài, xiān gū yú yán, shāng zào jù kùn. jiān xiá zhě jiè kǒu guān mǎi yú yán, jiā fàn sī jiān. fǎ jìn wú suǒ shī, yán fǎ dà huài.
嘉靖五年從給事中管律奏,乃復常股存積四六分之制。然是時餘鹽盛行,正鹽守支日久,願中者少;餘鹽第領勘合,即時支賣,願中者多。自弘治時以餘鹽補正課,初以償逋課,後令商人納價輸部濟邊。至嘉靖時,延綏用兵,遼左缺餉,盡發兩淮餘鹽七萬九千餘引於二邊開中。自是餘鹽行。其始尚無定額,未幾,兩淮增引一百四十餘萬,每引增餘鹽二百六十五斤。引價,淮南納銀一兩九錢,淮北一兩五錢,又設處置、科罰名色,以苛斂商財。於是正鹽未派,先估餘鹽,商灶俱困。奸黠者藉口官買餘鹽,夾販私煎。法禁無所施,鹽法大壞。
shí sān nián, gěi shì zhōng guǎn huái lǐ yán: yán fǎ zhī huài, qí bì yǒu liù. kāi zhōng bù shí, mǐ jià téng guì, zhào dí zhī nán yě. shì háo dà jiā, zhuān shàn lì quán, bào zhōng zhī nán yě. guān sī kē fá, lì xū qīn suǒ, shū nà zhī nán yě. xià chǎng āi chè, dòng yǐ shù nián, shǒu zhī zhī nán yě. dìng jià tài áng, xī bù cháng běn, qǔ yíng zhī nán yě. sī yán sì chū, guān yán bù xíng, shì yì zhī nán yě. yǒu cǐ liù nán, zhèng kè yōng yǐ, ér sī jì zhě yīn shè yú yán yǐ zuǒ zhī. yú yán lì hòu, shāng gù lè cóng, rán bù yǐ kāi biān ér yǐ jiě bù, suī suì rù jù wàn, wú yì jūn xū. cháng kǎo zǔ zōng shí, shāng rén zhōng yán nà jià shén qīng, ér zào hù jiān yán gōng běn shén hòu, jīn yán jià shí bèi yú qián, ér gōng běn bù néng shí yī, hé yǐ jìn sī yán shǐ bù xíng yě? gù yù tōng yán fǎ, bì xiān chù yú yán, yù chù yú yán, bì duō jiǎn zhèng jià. dà dǐ zhèng yán jiàn, zé sī fàn zì xī. jīn yí dìng jià, měi yǐn zhèng yán yín wǔ qián, yú yán èr qián wǔ fēn, bù bì jiě fù tài cāng, jù lìng kāi zhōng guān zhī, yú yán yǐ jǐn shōu wèi dù. zhèng yán jià qīng, jì lì yú shāng yú yán shōu jǐn, yòu lì yú zào. wèi yǒu shāng zào jù lì, ér guó kè bù chōng zhě yě. shì xià suǒ sī, hù bù fù, yǐ wèi yú yán yín réng jiě bù rú gù, ér biān xiǎng yì xū yǐ. zhì èr shí nián, dì yǐ biàn luàn yán fǎ yóu yú yán, chì bà zhī. huái zhè zhǎng lú xī fù jiù fǎ, jiā dài zhě gē méi rù guān, yīng biàn mài zhě yǐ shí gū wèi zhǔn. yù shǐ wú qióng yòu qǐng gè biān zhōng yán zhě jiē shū běn shǎi. rán lìng fǔ xià, lì bù shàng shū xǔ zàn jí qǐng fù kāi yú yán yǐ zú biān yòng. hù bù fù cóng zhī, yú yán fù xíng yǐ.
十三年,給事中管懷理言:「鹽法之壞,其弊有六。開中不時,米價騰貴,召糴之難也。勢豪大家,專擅利權,報中之難也。官司科罰,吏胥侵索,輸納之難也。下場挨掣,動以數年,守支之難也。定價太昂,息不償本,取贏之難也。私鹽四出,官鹽不行,市易之難也。有此六難,正課壅矣,而司計者因設餘鹽以佐之。餘鹽利厚,商固樂從,然不以開邊而以解部,雖歲入距萬,無益軍需。嘗考祖宗時,商人中鹽納價甚輕,而灶戶煎鹽工本甚厚,今鹽價十倍於前,而工本不能十一,何以禁私鹽使不行也?故欲通鹽法,必先處餘鹽,欲處餘鹽,必多減正價。大抵正鹽賤,則私販自息。今宜定價,每引正鹽銀五錢,餘鹽二錢五分,不必解赴太倉,俱令開中關支,餘鹽以盡收為度。正鹽價輕,既利於商;餘鹽收盡,又利於灶。未有商灶俱利,而國課不充者也。」事下所司,戶部覆,以為餘鹽銀仍解部如故,而邊餉益虛矣。至二十年,帝以變亂鹽法由餘鹽,敕罷之。淮、浙、長蘆悉復舊法,夾帶者割沒入官,應變賣者以時估為準。御史吳瓊又請各邊中鹽者皆輸本色。然令甫下,吏部尚書許讃即請復開余鹽以足邊用。戶部覆從之,餘鹽復行矣。
xiān shì, shí liù nián lìng liǎng zhè pì yì, guān shāng bù xíng zhī chù, shān shāng měi bǎi jīn nà yín bā fēn, gěi piào xíng yán. qí hòu duō qīn duó zhèng yǐn, guān shāng kè quē, yǐn yōng èr bǎi wàn, hòu chè bì wǔ liù zài. yú shì yǒu yù zhēng zhí dǐ jì chè zhī fǎ. yù zhēng zhě, xiān qī shū kè, bù dé sī wèi qù liú. zhí dǐ zhě, zhí xiàn zài yùn yán shuǐ chéng, fù chí yī yǐn yǐ dǐ yī yǐn. jì chè, zé yǐ nà kè xiān hòu wèi xù, chūn bù dé chí yú xià, xià bù dé chāo yú chūn yě. rán piào shāng nà shuì jí chè mài, yù zhēng zhū fǎ tú lì yǐn shāng ér yǐ. líng zhōu yán chí, zì shǐ zhāo zhōng mǎ zhī yì xíng, biān xiǎng kuī quē, gān sù mǐ zhí shí yín wǔ liǎng, hù bù yīn zòu tíng zhōng mǎ, zhào shāng nà mǐ zhōng yán.
先是,十六年令兩浙僻邑,官商不行之處,山商每百斤納銀八分,給票行鹽。其後多侵奪正引,官商課缺,引壅二百萬,候掣必五六載。於是有預徵、執抵、季掣之法。預徵者,先期輸課,不得私為去留。執抵者,執現在運鹽水程,復持一引以抵一引。季掣,則以納課先後為序,春不得遲於夏,夏不得超於春也。然票商納稅即掣賣,預徵諸法徒厲引商而已。靈州鹽池,自史昭中馬之議行,邊餉虧缺,甘肅米直石銀五兩,戶部因奏停中馬,召商納米中鹽。
èr shí qī nián lìng kāi zhōng zhě zhǐ nà běn shǎi liáng cǎo. sān shí èr nián lìng hé dōng yǐ liù shí èr wàn yǐn wèi é, hé zhèng yú yán wèi yī, ér gé yú yán míng. shí dōu yù shǐ wáng shēn yù shǐ huáng guó yòng yì: liǎng huái zào hù yú yán, měi yǐn guān gěi yín èr qián, yǐ chōng gōng běn, zēng shōu sān shí wǔ wàn yǐn, míng wèi gōng běn yán. lìng shāng rén zhōng é yán èr yǐn, dài zhōng gōng běn yán yī yǐn, dǐ zhǔ bīng nián lì shí qī wàn liù qiān liǎng yǒu qí. cóng qí qǐng.
二十七年令開中者止納本色糧草。三十二年令河東以六十二萬引為額,合正餘鹽為一,而革餘鹽名。時都御史王紳、御史黃國用議:兩淮灶戶餘鹽,每引官給銀二錢,以充工本,增收三十五萬引,名為工本鹽。令商人中額鹽二引,帶中工本鹽一引,抵主兵年例十七萬六千兩有奇。從其請。
chū, huái yán suì kè qī shí wàn wǔ qiān yǐn, kāi biān bào zhōng wèi zhèng yán, hòu yì yú yán nà yín jiě bù. zhì shì tōng qián é fán yī bǎi wǔ wàn yǐn, é zēng sān zhī yī. xíng zhī shù nián, jī zhì wú suǒ shòu, yán fǎ yōng bù xíng. yán shì zhě lǚ chén gōng běn wèi yán zhuì yóu. hù bù yǐ guó yòng fāng chù, nián lì wú suǒ chū, yīn zhī bù biàn. jiāng xī gù xíng huái yán sān shí jiǔ wàn yǐn, hòu nán ān gàn zhōu jí ān gǎi háng guǎng yán, wéi nán chāng zhū fǔ xíng huái yán èr shí qī wàn yǐn. jì ér sī fàn shèng xíng, yuán zhōu lín jiāng ruì zhōu zé sī shí guǎng yán, fǔ zhōu jiàn chāng sī shí fú yán. yú shì huái yán jǐn xíng shí liù wàn yǐn. shù nián zhī jiān, guó jì dà chù. xún fǔ mǎ sēn shū qí hài, qǐng yú xiá jiāng xiàn jiàn qiáo shè guān, è mǐn guǎng yào jīn, jǐn fù huái yán é, shāo zēng zhì sì shí qī wàn yǐn. wèi jiǔ qiáo huǐ, zēng é èr shí wàn yǐn fù chú yǐ.
初,淮鹽歲課七十萬五千引,開邊報中為正鹽,後益餘鹽納銀解部。至是通前額凡一百五萬引,額增三之一。行之數年,積滯無所售,鹽法壅不行。言事者屢陳工本為鹽贅疣。戶部以國用方絀,年例無所出,因之不變。江西故行淮鹽三十九萬引,後南安、贛州、吉安改行廣鹽,惟南昌諸府行淮鹽二十七萬引。既而私販盛行,袁州、臨江、瑞州則私食廣鹽,撫州、建昌私食福鹽。於是淮鹽僅行十六萬引。數年之間,國計大絀。巡撫馬森疏其害,請於峽江縣建橋設關,扼閩、廣要津,盡復淮鹽額,稍增至四十七萬引。未久橋毀,增額二十萬引復除矣。
sān shí jiǔ nián, dì yù zhěng yán fǎ, nǎi mìng fù dōu yù shǐ yān mào qīng zǒng lǐ huái zhè shān dōng zhǎng lú yán fǎ. mào qīng, yán sōng dǎng yě, bāo jū wú xū rì. liǎng huái é yán yín liù shí yī wàn yǒu qí, zì shè gōng běn yán, zēng jiǔ shí wàn, mào qīng fù zēng zhī, suì mǎn bǎi wàn. bàn nián yī jiě. yòu sōu kuò sì sī cán yán, gòng dé yín jǐ èr bǎi wàn, yī shí xǔ wèi qí gōng. nǎi lì kè xiàn fǎ, měi zú yī rén, jì xiàn huò sī yán yǒu dìng shù bù jí shù, zhé xuē qí gù yì qián. luó zú jīng suì yǒu bù dé zhī yī qián zhě, nǎi gòng wèi sī fàn, yǐ yǐ dà lì, shèn zhì jié gū bó, wū yǐ yán dào ér zhí zhī, liú dú biàn hǎi bīn yǐ. sōng shī shì, xún yán yù shǐ xú kuàng yán: liǎng huái yán fǎ, yuē cháng gǔ, yuē cún jī, yuē shuǐ xiāng, gòng qī shí wàn yǐn yǒu qí. yǐn èr bǎi jīn, nà yín bā fēn. yǒng lè yǐ hòu, yǐn nà sù èr dòu wǔ shēng, xià chǎng guān zhī, sì sàn fā mài, shāng rén zhī lì yì shén wǔ yān. jìn nián, zhèng yán zhī wài, jiā yǐ yú yán yú yán zhī wài, yòu jiā gōng běn gōng běn bù zú, nǎi yǒu tiān dān tiān dān bù zú, yòu jiā tiān yǐn. mào qīng qū lì mù qián, bù gù qí hòu, shì wù guó luàn zhèng zhī yóu zhě. fāng jīn zāi huāng dié gào, yán chǎng yān méi, ruò yù qǔ yíng bǎi wàn, bì zhì táo wáng. xián jí yù jué, bù jí yú cǐ. yú shì xī bà mào qīng suǒ zēng zhě.
三十九年,帝欲整鹽法,乃命副都御史鄢懋卿總理淮、浙、山東、長蘆鹽法。懋卿,嚴嵩黨也,苞苴無虛日。兩淮額鹽銀六十一萬有奇,自設工本鹽,增九十萬,懋卿復增之,遂滿百萬。半年一解。又搜括四司殘鹽,共得銀幾二百萬,一時詡為奇功。乃立克限法,每卒一人,季限獲私鹽有定數;不及數,輒削其雇役錢。邏卒經歲有不得支一錢者,乃共為私販,以矣大利,甚至劫估舶,誣以鹽盜而執之,流毒遍海濱矣。嵩失勢,巡鹽御史徐爌言:「兩淮鹽法,曰常股,曰存積,曰水鄉,共七十萬引有奇。引二百斤,納銀八分。永樂以後,引納粟二斗五升,下場關支,四散發賣,商人之利亦什五焉。近年,正鹽之外,加以餘鹽;餘鹽之外,又加工本;工本不足,乃有添單;添單不足,又加添引。懋卿趨利目前,不顧其後,是誤國亂政之尤者。方今災荒疊告,鹽場淹沒,若欲取盈百萬,必至逃亡。弦急欲絕,不棘於此。」於是悉罷懋卿所增者。
sì shí sì nián, xún yán yù shǐ zhū bǐng rú zòu bà liǎng huái gōng běn yán. zì yè qí biàn fǎ, biān chǔ duō quē. jiā jìng bā nián yǐ hòu, shāo fù kāi zhōng, biān shāng zhōng yǐn, nèi shāng shǒu zhī. mò nián, gōng běn yán xíng, nèi shāng yǒu shù nián bù dé chè zhě, yú shì bù lè mǎi yǐn, ér biān shāng kùn, yīn yíng qiú gào chè hé yán. hé yán zhě, bù shàng lǐn qūn, zài hé jìng zì chāo chè, yì zhī ér huò lì jié. hé yán xíng, zé shǒu zhī cún jī zhě yù jiǔ, ér nèi shāng yì kùn, yǐn jià mí jiàn. yú shì jiān rén zhuān yǐ shōu mǎi biān yǐn wèi shì, míng yuē dùn hù, gào chè hé yán, zuò guī hòu lì. shí fù yì yú zhèng yán wài fù dài yú yán, yǐ dǐ gōng běn zhī shù, dùn hù yīn dé jiàn mài yú yán ér guì shòu zhī, biān shāng yǔ nèi shāng yù kùn yǐ. lóng qìng èr nián, tún yán dōu yù shǐ páng shàng péng shū yán: biān shāng bào zhōng, nèi shāng shǒu zhī, shì běn xiàng xū. dàn nèi shāng ān zuò, biān shāng yuǎn shū, láo yì bù jūn, gù chè hé yán zhě yǐ huì biān shāng yě. rán hé yán jì xíng, huái yán bì zhì, nèi shāng wú suǒ de lì, zé biān shāng zhī yǐn bù shòu. jīn yí tíng chè hé yán, dàn bié biān shāng yǐn jià, zì jiàn yǐn jí qǐ zhǐ guān yǐn dào sī kān hé, bié wèi sān děng, dìng yín ruò gān. biān shāng cāng chāo yǐ dào, nèi shāng bù dé liú nán. gài hé yán tíng zé huái yán sù xíng, yǐn jià dìng zé kāi zhōng zì duō, biān shāng nèi shāng gè dé qí yuàn yǐ. dì cóng zhī. sì nián, yù shǐ lǐ xué shī yì bà guān mǎi yú yán. bào kě.
四十四年,巡鹽御史朱炳如奏罷兩淮工本鹽。自葉淇變法,邊儲多缺。嘉靖八年以後,稍復開中,邊商中引,內商守支。末年,工本鹽行,內商有數年不得掣者,於是不樂買引,而邊商困,因營求告掣河鹽。河鹽者,不上廩囷,在河徑自超掣,易支而獲利捷。河鹽行,則守支存積者愈久,而內商亦困,引價彌賤。於是奸人專以收買邊引為事,名曰囤戶,告掣河鹽,坐規厚利。時複議於正鹽外附帶餘鹽,以抵工本之數,囤戶因得賤賣餘鹽而貴售之,邊商與內商愈困矣。隆慶二年,屯鹽都御史龐尚鵬疏言:「邊商報中,內商守支,事本相須。但內商安坐,邊商遠輸,勞逸不均,故掣河鹽者以惠邊商也。然河鹽既行,淮鹽必滯,內商無所得利,則邊商之引不售。今宜停掣河鹽,但別邊商引價,自見引及起紙關引到司勘合,別為三等,定銀若干。邊商倉鈔已到,內商不得留難。蓋河鹽停則淮鹽速行,引價定則開中自多,邊商內商各得其願矣。」帝從之。四年,御史李學詩議罷官買餘鹽。報可。
shì shí guǎng xī gǔ tián píng, xún fǔ dōu yù shǐ yīn zhèng mào qǐng guān chū zī běn mǎi guǎng dōng yán, zhì guì lín fā mài, qī wàn yú bāo kě huò lì èr wàn èr qiān yǒu qí. cóng zhī.
是時廣西古田平,巡撫都御史殷正茂請官出資本買廣東鹽,至桂林發賣,七萬餘包可獲利二萬二千有奇。從之。
zì jiā jìng chū, fù cháng gǔ sì fēn, cún jī liù fēn zhī zhì. hòu yīn gè biān duō gù, cháng gǔ cún jī bìng kāi, huái é suì kè qī shí wàn wǔ qiān yú yǐn, yòu zēng gè biān xīn yǐn suì èr shí wàn. wàn lì shí, yǐ dà gōng sōu yuǎn nián wéi méi fèi yǐn liù shí yú wàn, xū chū kè é zhī wài, wú zhèng yán, zhǐ lìng shāng mǎi bǔ yú yán. yú yán jiǔ jǐn, wéi jì yǐn zhòng kē, jiā jiān fēi pài ér yǐ. shí liǎng huái yǐn jià yú yín bǎi èr shí yú wàn zēng zhì bǎi sì shí wǔ wàn, xīn yǐn rì yì, zhèng yǐn rì yōng. qiān hù yǐn yīng qǐng pèi mài méi guān yán, kě dé yín liù wàn liǎng. dà xué shì zhāng wèi děng zhēng zhī. èr shí liù nián, yǐ hóng lú sì zhǔ bù tián yīng bì zòu, mìng zhòng guān lǔ bǎo yù liǎng huái méi guān yú yán. gěi shì zhōng bāo jiàn jié jí chén lì hài. bù tīng. bǎo jì shì shì, suì yì kāi cún jī yán. hù bù shàng shū yáng jùn mín yán: míng zhǐ hé méi guān yán, ér cún jī fēi méi guān yě. é wài jiā zēng, bì kuī zhèng kè. bǎo zòu bù kě cóng. yù shǐ mǎ cóng chěng yì zhēng zhī. jù bù tīng. bǎo nǎi kāi cún jī bā wàn yǐn, yǐn zhòng wǔ bǎi qī shí jīn, yuè cì chāo chè, yā zhèng yán bù xíng. shāng mín dà rǎo, ér jiān rén fēng qǐ. dǒng liǎn wú yīng qí děng zhēng yán yán lì. shān xī fú jiàn zhū shuì jiān jiē lǐng yán kè yǐ. bǎi hù gāo shí xià zòu zhè mǐn yú yán suì kě biàn jià sān shí wàn liǎng, xún fǔ jīn xué huì kān zòu jiē wǎng. shū rù bù xǐng. yú shì fú jiàn jiě yín wàn sān qiān liǎng yǒu qí, zhè jiāng jiě sān wàn qī qiān liǎng yǒu qí, jiè míng kē liǎn, shāng kùn yǐn yōng. hù bù shàng shū zhào shì qīng zhǐ qí hài yóu bǎo, yīn yán: é wài duō qǔ yī fēn, zé zhèng kè shǎo yī fēn, ér guó jì yù chù, qǐng xī bà wú míng fú kè. bù bào. sān shí sì nián xià zhì míng nián chūn, zhèng é bū bǎi yú wàn, bǎo yì huáng jù, qǐng bà cún jī yǐn yán. bǎo xún sǐ. yǒu zhǐ bà zhī, ér yǐn jīn bù néng jiǎn yǐ.
自嘉靖初,復常股四分,存積六分之制。後因各邊多故,常股、存積並開,淮額歲課七十萬五千餘引,又增各邊新引歲二十萬。萬曆時,以大工搜遠年違沒廢引六十餘萬,胥出課額之外,無正鹽,止令商買補餘鹽。餘鹽久盡,惟計引重科,加煎飛派而已。時兩淮引價餘銀百二十餘萬增至百四十五萬,新引日益,正引日壅。千戶尹英請配賣沒官鹽,可得銀六萬兩。大學士張位等爭之。二十六年,以鴻臚寺主簿田應璧奏,命中官魯保鬻兩淮沒官餘鹽。給事中包見捷極陳利害。不聽。保既視事,遂議開存積鹽。戶部尚書楊俊民言:「明旨核沒官鹽,而存積非沒官也。額外加增,必虧正課。保奏不可從。」御史馬從騁亦爭之。俱不聽。保乃開存積八萬引,引重五百七十斤,越次超掣,壓正鹽不行。商民大擾,而奸人蜂起。董璉、吳應麒等爭言鹽利。山西、福建諸稅監皆領鹽課矣。百戶高時夏奏浙、閩餘鹽歲可變價三十萬兩,巡撫金學會勘奏皆罔。疏入不省。於是福建解銀萬三千兩有奇,浙江解三萬七千兩有奇,借名苛斂,商困引壅。戶部尚書趙世卿指其害由保,因言:「額外多取一分,則正課少一分,而國計愈絀,請悉罷無名浮課。」不報。三十四年夏至明年春,正額逋百餘萬,保亦惶懼,請罷存積引鹽。保尋死。有旨罷之,而引斤不能減矣。
lǐ tài hòu hōng, dì yòng yí gào juān gè yùn sī fú kè, shāng kùn shāo sū, ér jiù yǐn yōng zhì. hù bù shàng yán fǎ shí yì, zhèng xíng jiàn yǐn, fù xiāo jī yǐn, yǐ shū tōng zhī. xún yán yù shǐ lóng yù qí lì yán zhèng gāng fǎ, yǐ jiù yǐn fù jiàn yǐn xíng, huái nán biān wèi shí gāng, huái běi biān wèi shí sì gāng, jì shí yú nián, zé jiù yǐn jǐn xíng. cóng zhī. tiān qǐ shí, yán lì zhě zì sōu kuò, wù zēng yǐn chāo chè. wèi zhōng xián dǎng guō xìng zhì cuī chéng xiù děng, qiǎo lì míng mù yǐ qǔ zhī, suǒ rù wú suàn. lùn zhě bǐ zhī jué liú ér yú. chóng zhēn zhōng, gěi shì zhōng huáng chéng hào tiáo shàng yán zhèng, pō yù yǒu suǒ lí gé. shì shí bīng xiǎng fāng dà chù, bù néng xíng yě.
李太后薨,帝用遺誥蠲各運司浮課,商困稍蘇,而舊引壅滯。戶部上鹽法十議,正行見引,附銷積引,以疏通之。巡鹽御史龍遇奇立鹽政綱法,以舊引附見引行,淮南編為十綱,淮北編為十四綱,計十餘年,則舊引盡行。從之。天啟時,言利者恣搜括,務增引超掣。魏忠賢黨郭興治、崔呈秀等,巧立名目以取之,所入無算。論者比之絕流而漁。崇禎中,給事中黃承昊條上鹽政,頗欲有所釐革。是時兵餉方大絀,不能行也。
chū, zhū wáng fǔ zé jiù jìn dì zhī yán, guān mín hù kǒu shí yán jiē jì kǒu nà chāo, zì xíng guān zhī. ér guān lì shí yán duō mào zēng kǒu shù, yǒu yī guān zhī èr qiān yú jīn, yī lì zhī wǔ bǎi yú jīn zhě. nǎi xiàn lì diǎn bù dé guò shí kǒu, wén wǔ guān bù guò sān shí kǒu dà kǒu chāo shí èr guàn zhī yán shí èr jīn, xiǎo kǒu bàn zhī. jǐng tài sān nián shǐ yǐ yán zhé gěi guān lì fèng liáng, yǐ bǎi sì shí jīn dāng mǐ yī shí. jīng guān suì qiǎn lì xià chǎng, zì wèi jiān lì. jǐn yī lì yì bào, lǜ lián jù jiàn sī fàn, yǒu sī bù néng jié. xún yán yù shǐ nǎi dìng bǎi sī shí yán shù, jùn shù yǐ gěi lì, jìn wú xià chǎng. nà chāo jiù wǎn, fèi wú suǒ chū, lì duō wáng. jiā jìng zhōng, lì bù láng zhōng lù guāng zǔ yán yú shàng shū yán nè, shū qǐng gé zhī. zì hòu bǎi sī tíng zhī shí yán, wéi hù bù jí shí sān dào yù shǐ suì zhī rú gù. jūn mín jì kǒu nà chāo zhě, zhè jiāng yuè nà mǐ sān shēng, mài yán yī jīn, ér shāng jiǎ chí yán fù guān, guān wèi liǎn sàn, zhuī zhēng zhī jí guò yú zū fù. zhèng tǒng shí, cóng gěi shì zhōng bào huī yán, lìng mín zì mǎi shí yán yú shāng, bà nà mǐ lìng, qiě yù shí jīn yǐ xià zhě wù yǐ sī yán lùn, ér yán chāo bù chú. hòu tiáo biān fǎ xíng, suì biān rù zhèng fù.
初,諸王府則就近地支鹽,官民戶口食鹽皆計口納鈔,自行關支。而官吏食鹽多冒增口數,有一官支二千餘斤,一吏支五百餘斤者。乃限吏典不得過十口,文武官不過三十口;大口鈔十二貫支鹽十二斤,小口半之。景泰三年始以鹽折給官吏俸糧,以百四十斤當米一石。京官歲遣吏下場,恣為奸利。錦衣吏益暴,率聯巨艦私販,有司不能詰。巡鹽御史乃定百司食鹽數,攟束以給吏,禁毋下場。納鈔、僦輓,費無所出,吏多亡。嘉靖中,吏部郎中陸光祖言於尚書嚴訥,疏請革之。自後百司停支食鹽,惟戶部及十三道御史歲支如故。軍民計口納鈔者,浙江月納米三升,賣鹽一斤,而商賈持鹽赴官,官為斂散,追徵之急過於租賦。正統時,從給事中鮑輝言,令民自買食鹽於商,罷納米令,且鬻十斤以下者勿以私鹽論,而鹽鈔不除。後條鞭法行,遂編入正賦。
xún yán zhī guān, hóng yǒng shí, cháng yī zài mìng yù shǐ shì yán kè. zhèng tǒng yuán nián shǐ mìng shì láng hé wén yuān wáng zuǒ, fù dōu yù shǐ zhū yǔ yán tí dū liǎng huái zhǎng lú liǎng zhè yán kè, mìng zhòng guān yù shǐ tóng wǎng. wèi jǐ, yǐ yán fǎ yǐ qīng, xià chì zhào hái. hòu suì lìng yù shǐ shì cuó, yī xún àn lì, suì gēng dài yǐ wèi cháng. shí yī nián yǐ shān dōng zhū yán chǎng lì zhǎng lú xún yán yù shǐ. shí sì nián mìng fù dōu yù shǐ gěng jiǔ chóu qīng lǐ liǎng huái yán fǎ. chéng huà zhōng, tè qiǎn zhōng guān wáng yǔn zhōng qiān dōu yù shǐ gāo míng zhěng zhì liǎng huái yán fǎ. míng qǐng zēng shè fù shǐ yī rén, pàn guān èr rén. xiào zōng chū, yán fǎ huài, hù bù shàng shū lǐ mǐn qǐng jiǎn fēng xiàn dà chén qīng lǐ, nǎi mìng hù bù shì láng lǐ sì yú liǎng huái, xíng bù shì láng péng sháo yú liǎng zhè, jù jiān dōu yù shǐ, cì chì qiǎn zhī. hóng zhì shí sì nián, qiān dōu yù shǐ wáng jǐng dū lǐ liǎng huái yán fǎ. zhèng dé èr nián, liǎng huái zé qiān dōu yù shǐ wáng qióng, mǐn zhè zé qiān dōu yù shǐ zhāng xiàn. hòu wéi liǎng huái fù zhòng, shí qiǎn dà chén. shí nián, zé xíng bù shì láng lán zhāng. jiā jìng qī nián, zé fù dōu yù shǐ huáng chén. sān shí èr nián, zé fù dōu yù shǐ wáng shēn. zhì sān shí jiǔ nián, tè mìng fù dōu yù shǐ yān mào qīng zǒng lǐ sì yùn sī, shì quán yóu zhòng. zì lóng qìng èr nián, fù dōu yù shǐ páng shàng péng zǒng lǐ liǎng huái zhǎng lú shān dōng sān yùn sī hòu, suì wú tè qiǎn dà chén zhī shì.
巡鹽之官,洪、永時,嘗一再命御史視鹽課。正統元年始命侍郎何文淵、王佐,副都御史朱與言提督兩淮、長蘆、兩浙鹽課,命中官御史同往。未幾,以鹽法已清,下敕召還。後遂令御史視鹺,依巡按例,歲更代以為常。十一年以山東諸鹽場隸長蘆巡鹽御史。十四年命副都御史耿九疇清理兩淮鹽法。成化中,特遣中官王允中、僉都御史高明整治兩淮鹽法。明請增設副使一人,判官二人。孝宗初,鹽法壞,戶部尚書李敏請簡風憲大臣清理,乃命戶部侍郎李嗣於兩淮,刑部侍郎彭韶於兩浙,俱兼都御史,賜敕遣之。弘治十四年,僉都御史王璟督理兩淮鹽法。正德二年,兩淮則僉都御史王瓊,閩、浙則僉都御史張憲。後惟兩淮賦重,時遣大臣。十年,則刑部侍郎藍章。嘉靖七年,則副都御史黃臣。三十二年,則副都御史王紳。至三十九年,特命副都御史鄢懋卿總理四運司,事權尤重。自隆慶二年,副都御史龐尚鵬總理兩淮、長蘆、山東三運司後,遂無特遣大臣之事。
fān rén shì rǔ lào, bù dé chá, zé kùn yǐ bìng. gù táng sòng yǐ lái, xíng yǐ chá yì mǎ fǎ, yòng zhì qiāng róng, ér míng zhì yóu mì. yǒu guān chá, yǒu shāng chá, jiē zhù biān yì mǎ. guān chá jiān zhēng kè chāo, shāng chá shū kè lüè rú yán zhì.
番人嗜乳酪,不得茶,則困以病。故唐、宋以來,行以茶易馬法,用制羌、戎,而明制尤密。有官茶,有商茶,皆貯邊易馬。官茶間徵課鈔,商茶輸課略如鹽制。
chū, tài zǔ lìng shāng rén yú chǎn chá dì mǎi chá, nà qián qǐng yǐn. yǐn chá bǎi jīn, shū qián èr bǎi, bù jí yǐn yuē jī líng, bié zhì yóu tiē gěi zhī. wú yóu yǐn jí chá yǐn xiāng lí zhě, rén dé gào bǔ. zhì chá jú pī yàn suǒ, chēng jiào chá yǐn bù xiāng dāng, jí wèi sī chá. fán fàn sī chá zhě, yǔ sī yán tóng zuì. sī chá chū jìng, yǔ guān ài bù jī zhě, bìng lùn sǐ. hòu yòu dìng chá yǐn yī dào, shū qián qiān, zhào chá bǎi jīn chá yóu yī dào, shū qián liù bǎi, zhào chá liù shí jīn. jì, yòu lìng nà chāo, měi yǐn yóu yī dào, nà chāo yī guàn.
初,太祖令商人於產茶地買茶,納錢請引。引茶百斤,輸錢二百,不及引曰畸零,別置由帖給之。無由、引及茶引相離者,人得告捕。置茶局批驗所,稱較茶引不相當,即為私茶。凡犯私茶者,與私鹽同罪。私茶出境,與關隘不譏者,並論死。後又定茶引一道,輸錢千,照茶百斤;茶由一道,輸錢六百,照茶六十斤。既,又令納鈔,每引由一道,納鈔一貫。
hóng wǔ chū, dìng lìng: fán mài chá zhī dì, lìng xuān kè sī sān shí qǔ yī. sì nián, hù bù yán: shǎn xī hàn zhōng jīn zhōu shí quán hàn yīn píng lì xī xiāng zhū xiàn, chá yuán sì shí wǔ qǐng, chá bā shí liù wàn yú zhū. sì chuān bā chá sān bǎi shí wǔ hù, chá èr bǎi sān shí bā wàn yú zhū. yí dìng lìng měi shí zhū guān qǔ qí yī. wú zhǔ chá yuán, lìng jūn shì hāo cǎi, shí qǔ qí bā, yǐ yì fān mǎ. cóng zhī. yú shì zhū chǎn chá dì shè chá kè sī, dìng shuì é, shǎn xī èr wàn liù qiān jīn yǒu qí, sì chuān yī bǎi wàn jīn. shè chá mǎ sī yú qín táo hé yǎ zhǔ zhōu, zì diāo mén lí yǎ dǐ duǒ gān wū sī cáng, xíng chá zhī dì wǔ qiān yú lǐ. shān hòu guī dé zhū zhōu, xī fāng zhū bù luò, wú bù yǐ mǎ shòu zhě.
洪武初,定令:凡賣茶之地,令宣課司三十取一。四年,戶部言:「陝西漢中、金州、石泉、漢陰、平利、西鄉諸縣,茶園四十五頃,茶八十六萬餘株。四川巴茶三百十五戶,茶二百三十八萬餘株。宜定令每十株官取其一。無主茶園,令軍士薅采,十取其八,以易番馬。」從之。於是諸產茶地設茶課司,定稅額,陝西二萬六千斤有奇,四川一百萬斤。設茶馬司於秦、洮、河、雅渚州,自碉門、黎、雅抵朵甘、烏思藏,行茶之地五千餘里。山後歸德諸州,西方諸部落,無不以馬售者。
diāo mén yǒng níng yún lián suǒ chǎn chá, míng yuē jiǎn dāo cū yè, wéi xī fān yòng zhī, ér shāng fàn wèi cháng chū jìng. sì chuān chá yán dōu zhuǎn yùn shǐ yán: yí bié lì chá jú, zhēng qí shuì, yì hóng yīng zhān shān mǐ bù jiāo là yǐ zī guó yòng. ér jū mín suǒ shōu zhī chá, yī jiāng nán gěi yǐn fàn mài fǎ, gōng sī liǎng biàn. yú shì yǒng níng chéng dū yún lián jiē shè chá jú yǐ.
碉門、永寧、筠、連所產茶,名曰剪刀粗葉,惟西番用之,而商販未嘗出境。四川茶鹽都轉運使言:「宜別立茶局,徵其稅,易紅纓、氈衫、米、布、椒、蠟以資國用。而居民所收之茶,依江南給引販賣法,公私兩便。」於是永寧、成都、筠、連皆設茶局矣。
chuān rén gù yǐ chá yì máo bù máo yīng zhū wù yǐ cháng chá kè. zì dìng kè é, lì cāng shōu zhù, zhuān yòng yǐ shì mǎ, mín bù gǎn sī cǎi, kè é měi kuī, mín duō péi nà. sì chuān bù zhèng sī yǐ wèi yán, nǎi tīng mín cǎi zhāi, yǔ fān yì huò. yòu zhào tiān quán liù fān sī mín, miǎn qí yáo yì, zhuān lìng zhēng wū chá yì mǎ.
川人故以茶易毛布、毛纓諸物以償茶課。自定課額,立倉收貯,專用以市馬,民不敢私采,課額每虧,民多賠納。四川布政司以為言,乃聽民採摘,與番易貨。又詔天全六番司民,免其徭役,專令蒸烏茶易馬。
chū zhì, zhǎng hé xī děng fān shāng yǐ mǎ rù yǎ zhōu yì chá, yóu sì chuān yán zhōu wèi rù lí zhōu shǐ dá. chá mǎ sī dìng jià, mǎ yī pǐ, chá qiān bā bǎi jīn, yú diāo mén chá kè sī gěi zhī. fān shāng wǎng fù yū yuǎn, ér gěi chá tài duō. yán zhōu wèi yǐ wèi yán, qǐng zhì chá mǎ sī yú yán zhōu, ér gǎi zhù diāo mén chá yú qí dì, qiě yàn mǎ gāo xià yǐ wèi chá shù. zhào chá mǎ sī réng jiù, ér dìng shàng mǎ yī pǐ, gěi chá bǎi èr shí jīn, zhōng qī shí jīn, jū wǔ shí jīn.
初制,長河西等番商以馬入雅州易茶,由四川嚴州衛入黎州始達。茶馬司定價,馬一匹,茶千八百斤,於碉門茶課司給之。番商往復迂遠,而給茶太多。嚴州衛以為言,請置茶馬司於嚴州,而改貯碉門茶於其地,且驗馬高下以為茶數。詔茶馬司仍舊,而定上馬一匹,給茶百二十斤,中七十斤,駒五十斤。
sān shí nián gǎi shè qín zhōu chá mǎ sī yú xī níng, chì yòu jūn dū du yuē: jìn zhě sī chá chū jìng, hù shì zhě shǎo, mǎ rì guì ér chá rì jiàn, qǐ fān rén wán wǔ zhī xīn. xí qín shǔ èr fǔ, fā dū sī guān jūn yú sōng pān diāo mén lí yǎ hé zhōu lín táo jí rù xī fān guān kǒu wài, xún jìn sī chá zhī chū jìng zhě. yòu qiǎn fù mǎ dū wèi xiè dá yù shǔ wáng chūn yuē: guó jiā què chá, běn zī yì mǎ. biān lì shī jī, sī fàn chū jìng, wéi yì hóng yīng zá wù. shǐ fān rén zuò shōu qí lì, ér mǎ rù zhōng guó zhě shǎo, qǐ suǒ yǐ zhì róng dí zāi! ěr qí yù bù zhèng sī dū sī, yán wèi fáng jìn, wú zhì shī lì.
三十年改設秦州茶馬司於西寧,敕右軍都督曰:「近者私茶出境,互市者少,馬日貴而茶日賤,啟番人玩侮之心。檄秦、蜀二府,發都司官軍於松潘、碉門、黎、雅、河州、臨洮及入西番關口外,巡禁私茶之出境者。」又遣駙馬都尉謝達諭蜀王椿曰:「國家榷茶,本資易馬。邊吏失譏,私販出境,惟易紅纓雜物。使番人坐收其利,而馬入中國者少,豈所以制戎狄哉!爾其諭布政司、都司,嚴為防禁,毋致失利。」
dāng shì shí, dì chóu móu biān fáng, yòng chá yì mǎ, gù fān rén xīn, qiě yǐ qiáng zhōng guó. cháng wèi hù bù shàng shū yù xīn: yòng shǎn xī hàn zhōng chá sān bǎi wàn jīn, kě dé mǎ sān wàn pǐ, sì chuān sōng mào chá rú zhī. fàn yù zhī jìn, bù kě bù yán. yǐ gù qiǎn qiān dōu yù shǐ dèng wén kēng děng chá chuān shǎn sī chá fù mǎ dū wèi ōu yáng lún yǐ sī chá zuò sǐ. yòu zhì jīn pái xìn fú, mìng cáo guó gōng lǐ jǐng lóng jī rù fān, yǔ zhū fān yào yuē, zhuàn wén shàng yuē huáng dì shèng zhǐ, zuǒ yuē hé dāng chà fā, yòu yuē bù xìn zhě zhǎn. fán sì shí yī miàn: táo zhōu huǒ bǎ cáng sī náng rì děng zú, pái sì miàn, nà mǎ sān qiān wǔ shí pǐ hé zhōu bì lǐ wèi xī fān èr shí jiǔ zú, pái èr shí yī miàn, nà mǎ qī qiān qī bǎi wǔ pǐ xī níng qū xiān ā duān hǎn dōng ān dìng sì wèi, bā wa shēn zhōng shēn cáng děng zú, pái shí liù miàn, nà mǎ sān qiān wǔ shí pǐ. xià hào jīn pái jiàng zhū fān, shàng hào cáng nèi fǔ yǐ wèi qì, sān suì yī qiǎn guān hé fú. qí tōng dào yǒu èr, yī chū hé zhōu, yī chū diāo mén, yùn chá wǔ shí yú wàn jīn, huò mǎ wàn sān qiān bā bǎi pǐ. tài zǔ zhī yù fān rú cǐ.
當是時,帝綢繆邊防,用茶易馬,固番人心,且以強中國。嘗謂戶部尚書郁新:「用陝西漢中茶三百萬斤,可得馬三萬匹,四川松、茂茶如之。販鬻之禁,不可不嚴。」以故遣僉都御史鄧文鏗等察川、陝私茶;駙馬都尉歐陽倫以私茶坐死。又制金牌信符,命曹國公李景隆齎入番,與諸番要約,篆文上曰「皇帝聖旨」,左曰「合當差發」,右曰「不信者斬」。凡四十一面:洮州火把藏思囊日等族,牌四面,納馬三千五十匹;河州必里衛西番二十九族,牌二十一面,納馬七千七百五匹;西寧曲先、阿端、罕東、安定四衛,巴哇、申中、申藏等族,牌十六面,納馬三千五十匹。下號金牌降諸番,上號藏內府以為契,三歲一遣官合符。其通道有二,一出河州,一出碉門,運茶五十餘萬斤,獲馬萬三千八百匹。太祖之馭番如此。
yǒng lè zhōng, dì huái róu yuǎn rén, dì zēng chá jīn. yóu shì shì mǎ zhě duō, ér chá bù zú. chá jìn yì shāo chí, duō sī chū jìng. diāo mén chá mǎ sī zhì yòng chá bā wàn yú jīn, jǐn yì mǎ qī shí pǐ, yòu duō shòu sǔn. nǎi shēn yán chá jìn, shè táo zhōu chá mǎ sī, yòu shè gān sù chá mǎ sī yú shǎn xī xíng dū sī dì. shí sān nián tè qiǎn sān yù shǐ xún dū shǎn xī chá mǎ.
永樂中,帝懷柔遠人,遞增茶斤。由是市馬者多,而茶不足。茶禁亦稍馳,多私出境。碉門茶馬司至用茶八萬餘斤,僅易馬七十匹,又多瘦損。乃申嚴茶禁,設洮州茶馬司,又設甘肅茶馬司於陝西行都司地。十三年特遣三御史巡督陝西茶馬。
tài zǔ zhī jìn sī chá yě, zì sān yuè zhì jiǔ yuè, yuè qiǎn xíng rén sì yuán, xún shì hé zhōu lín táo diāo mén lí yǎ. bàn nián yǐ nèi, qiǎn èr shí sì yuán, wǎng lái páng wǔ. xuān dé shí nián, nǎi dìng sān yuè yī qiǎn. zì yǒng lè shí tíng zhǐ jīn pái xìn fú, zhì shì fù gěi. wèi jǐ, fān rén wèi běi dí suǒ qīn lüè, xǐ jū nèi dì, jīn pái sàn shī. ér chá sī yì yǐ chá shǎo, zhǐ yǐ hàn zhōng chá yì mǎ, qiě bù gěi jīn pái, tīng qí yǐ mǎ rù gòng ér yǐ.
太祖之禁私茶也,自三月至九月,月遣行人四員,巡視河州、臨洮、碉門、黎、雅。半年以內,遣二十四員,往來旁午。宣德十年,乃定三月一遣。自永樂時停止金牌信符,至是復給。未幾,番人為北狄所侵掠,徙居內地,金牌散失。而茶司亦以茶少,止以漢中茶易馬,且不給金牌,聽其以馬入貢而已。
xiān shì, hóng wǔ mò, zhì chéng dū zhòng qìng bǎo níng bō zhōu chá cāng sì suǒ, lìng shāng rén nà mǐ zhōng chá. xuān dé zhōng, dìng guān chá bǎi jīn, jiā hào shén yī. zhōng chá zhě, zì qiǎn rén fù gān zhōu xī níng, ér zhī yán yú huái zhè yǐ cháng fèi. shāng rén shì wén píng zì sī fàn, guān kè shù nián bù wán. zhèng tǒng chū, dōu yù shǐ luó hēng xìn yán qí bì, nǎi bà yùn chá zhī yán lì, lìng guān yùn rú gù, yǐ jīng guān zǒng lǐ zhī.
先是,洪武末,置成都、重慶、保寧、播州茶倉四所,令商人納米中茶。宣德中,定官茶百斤,加耗什一。中茶者,自遣人赴甘州、西寧,而支鹽於淮、浙以償費。商人恃文憑恣私販,官課數年不完。正統初,都御史羅亨信言其弊,乃罷運茶支鹽例,令官運如故,以京官總理之。
jǐng tài zhōng, bà qiǎn xíng rén. chéng huà sān nián mìng yù shǐ xún chá shǎn xī. fān rén bù lè yù shǐ, mǎ zhì rì shǎo. nǎi qǔ huí yù shǐ, réng qiǎn xíng rén, qiě lìng àn chá sī xún chá. yǐ ér xún chá bù zhuān, bīng bù yán qí hài, nǎi fù qiǎn yù shǐ, suì yī gēng, zhe wèi lìng. yòu yǐ suì jī dài zhèn, fù lìng shāng nà sù zhōng chá, qiě lìng chá bǎi jīn zhé yín wǔ qián. shāng kè zhé sè zì cǐ shǐ.
景泰中,罷遣行人。成化三年命御史巡茶陝西。番人不樂御史,馬至日少。乃取回御史,仍遣行人,且令按察司巡察。已而巡察不專,兵部言其害,乃復遣御史,歲一更,著為令。又以歲飢待振,復令商納粟中茶,且令茶百斤折銀五錢。商課折色自此始。
hóng zhì sān nián, yù shǐ lǐ luán yán: chá mǎ sī suǒ jī jiàn shǎo, gè biān mǎ hào, ér shǎn xī zhū jùn suì rěn, wú shì yì sù. qǐng yú xī níng hé xī táo zhōu sān chá mǎ sī zhào shāng zhōng chá, měi yǐn bù guò bǎi jīn, měi shāng bù guò sān shí yǐn, guān shōu qí shí zhī sì, yú zhě shǐ lìng huò mài, kě dé chá sì shí wàn jīn, yì mǎ sì qiān pǐ, shù zú ér zhǐ. cóng zhī. shí èr nián, yù shǐ wáng xiàn yòu yán: zì zhōng chá jìn kāi, suì lìng sī chá mò è, ér yì mǎ bù lì. qǐng tíng liáng chá zhī lì. yì shí huò bīng huāng, nǎi gèng tú zhī. bù fù cóng qí qǐng. sì chuān chá kè sī jiù zhēng shù shí wàn jīn yì mǎ. yǒng lè yǐ hòu, fān mǎ xī yóu shǎn xī dào, chuān chá duō yì làn. nǎi lìng yǐ sān fēn wèi lǜ, yī fēn shōu běn shǎi, èr fēn zhé yín, liáng chá tíng èr nián. yán suī jī, fù zhào shāng nà liáng cǎo, zhōng sì bǎi wàn jīn. xún yǐ yù shǐ wáng shào yán, fù jìn zhǐ, bìng bà zhèng é wài zhào shāng kāi zhōng zhī lì.
弘治三年,御史李鸞言:「茶馬司所積漸少,各邊馬耗,而陝西諸郡歲稔,無事易粟。請於西寧、河西、洮州三茶馬司召商中茶,每引不過百斤,每商不過三十引,官收其十之四,餘者始令貨賣,可得茶四十萬斤,易馬四千匹,數足而止。」從之。十二年,御史王憲又言:「自中茶禁開,遂令私茶莫遏,而易馬不利。請停糧茶之例。異時或兵荒,乃更圖之。」部覆從其請。四川茶課司舊徵數十萬斤易馬。永樂以後,番馬悉由陝西道,川茶多浥爛。乃令以三分為率,一分收本色,二分折銀,糧茶停二年。延綏飢,復召商納糧草,中四百萬斤。尋以御史王紹言,復禁止,並罷正額外召商開中之例。
shí liù nián qǔ huí yù shǐ, yǐ dū lǐ mǎ zhèng dōu yù shǐ yáng yī qīng jiān lǐ zhī. yī qīng fù yì kāi zhōng, yán: zhào shāng mǎi chá, guān mào qí sān zhī yī, měi suì chá wǔ liù shí wàn jīn, kě dé mǎ wàn pǐ. dì cóng suǒ qǐng. zhèng dé yuán nián, yī qīng yòu jiàn yì, shāng rén bù yuàn lǐng jià zhě, yǐ bàn yǔ shāng, lìng zì mài. suì zhe wèi lì yǒng xíng yān. yī qīng yòu yán jīn pái xìn fú zhī zhì dāng fù, qiě qǐng fù shè xún chá yù shǐ jiān lǐ mǎ zhèng. nǎi fù qiǎn yù shǐ, ér jīn pái yǐ jiǔ fèi. zú bù néng fù. hòu wǔ zōng chǒng fān sēng, xǔ xī yù rén lì wài dài sī chá. zì shì chá fǎ suì huài.
十六年取回御史,以督理馬政都御史楊一清兼理之。一清複議開中,言:「召商買茶,官貿其三之一,每歲茶五六十萬斤,可得馬萬匹。」帝從所請。正德元年,一清又建議,商人不願領價者,以半與商,令自賣。遂著為例永行焉。一清又言金牌信符之制當復,且請復設巡茶御史兼理馬政。乃復遣御史,而金牌以久廢。卒不能復。後武宗寵番僧,許西域人例外帶私茶。自是茶法遂壞。
fān rén zhī shì mǎ yě, bù néng biàn quán héng, zhǐ dìng bì zhōng mǎ. bì dà, zé guān kuī qí zhí xiǎo, zé shāng bìng qí fán. shí nián xún chá yù shǐ wáng rǔ zhōu zhuó wèi zhōng zhì, měi qiān jīn wèi sān bǎi sān shí bì.
番人之市馬也,不能辯權衡,止訂篦中馬。篦大,則官虧其直;小,則商病其繁。十年巡茶御史王汝舟酌為中制,每千斤為三百三十篦。
jiā jìng sān nián, yù shǐ chén jiǎng yǐ shāng chá dī wěi, xī zhēng hēi chá, dì chǎn yǒu xiàn, nǎi dì chá wèi shàng zhōng èr pǐn, yìn lào bì shàng, shū shāng míng ér kǎo zhī. xuán dìng sì chuān chá yǐn wǔ wàn dào, èr wàn liù qiān dào wèi fù yǐn, èr wàn sì qiān dào wèi biān yǐn. yá chá yǐn sān qián, yè chá yǐn èr qián. zhōng chá zhì bā shí wàn jīn ér zhǐ, bù dé tài làn.
嘉靖三年,御史陳講以商茶低偽,悉徵黑茶,地產有限,乃第茶為上中二品,印烙篦上,書商名而考之。旋定四川茶引五萬道,二萬六千道為腹引,二萬四千道為邊引。芽茶引三錢,葉茶引二錢。中茶至八十萬斤而止,不得太濫。
shí wǔ nián, yù shǐ liú liáng qīng yán: lǜ lì: sī chá chū jìng yǔ guān ài shī chá zhě, bìng líng chí chù sǐ. gài xī chuí fān lí, mò qiè yú zhū fān. fān rén shì chá yǐ shēng, gù yán fǎ yǐ jìn zhī, yì mǎ yǐ chóu zhī, yǐ zhì fān rén zhī sǐ mìng, zhuàng zhōng guó zhī fān lí, duàn xiōng nú zhī yòu bì, fēi kě yǐ cháng fǎ lùn yě. hóng wǔ chū lì, mín jiān xù chá bù dé guò yī yuè zhī yòng. hóng zhì zhōng, zhào shāng zhōng chá, huò yǐ bèi zhèn, huò yǐ chǔ biān, rán wèi cháng jìn nèi dì zhī mín shǐ bù dé shí chá yě. jīn jiǎn tōng fān zhī zuì, zhǐ yú chōng jūn. jìn nèi dì zhī chá, shǐ bù dé shí, yòu shǐ shāng sī kè chá, xī jù yú sān chá mǎ sī. fū chá sī yǔ fān wèi lín, sī fàn yì tōng, ér jìn fù yán yú nèi jùn, shì qū mín wèi sī fàn ér shòu zhī zī yě.
十五年,御史劉良卿言:「律例:『私茶出境與關隘失察者,並凌遲處死。』蓋西陲藩籬,莫切於諸番。番人恃茶以生,故嚴法以禁之,易馬以酬之,以制番人之死命,壯中國之藩籬,斷匈奴之右臂,非可以常法論也。洪武初例,民間蓄茶不得過一月之用。弘治中,召商中茶,或以備振,或以儲邊,然未嘗禁內地之民使不得食茶也。今減通番之罪,止於充軍。禁內地之茶,使不得食,又使商私課茶,悉聚於三茶馬司。夫茶司與番為鄰,私販易通,而禁復嚴於內郡,是驅民為私販而授之資也。
yǐ gù dà jiān lán chū ér lòu wǎng, xiǎo mín fù shēng dǒu ér lí fǎ. jīn jì sān chá mǎ sī suǒ zhù, táo hé zú sān nián, xī níng zú èr nián, ér shāng sī kè chá yòu rì yì zēng, jī jiǔ fǔ làn ér wú suǒ yòng. chá fǎ zhī bì rú cǐ. fān dì duō mǎ ér wú suǒ shì, wú chá yǒu jìn ér bù dé tōng, qí shì bì xiāng qiú, ér zhì zhī zhī jī zài wǒ. jīn chá sī jū mín, qiè yì fān mǎ yǐ dài shāng fàn, suì wú xū rì, jí guān yì shí, ér mǎ fǎn hào yǐ. qǐng chì sān chá mǎ sī, zhǐ liú èr nián zhī yòng, měi nián yì mǎ dāng fā ruò gān. zhèng chá zhī wài, fēn háo wú dé jiā dài. lìng chá jià yǒng guì, fān rén shòu zhì, liáng mǎ jiāng bù kě shèng yòng. qiě duō kāi shāng chá, tōng xíng nèi dì, guān què qí bàn yǐ bèi jūn xiǎng, ér hé lán jiē mín zhū jìn fān dì, jìn mài rú gù, gèng zhòng tōng fān zhī xíng rú lǜ lì. táo mín hé zé biān bèi dào, lín táo lán zhōu zé lǒng yòu fēn xún, xī níng zé bīng bèi, gè xuǎn guān fáng shǒu. shī chá zhě yǐ bà ruǎn lùn. zòu shàng, bào kě. yú shì chá fǎ shāo chì yǐ.
以故大奸闌出而漏網,小民負升斗而罹法。今計三茶馬司所貯,洮河足三年,西寧足二年,而商、私、課茶又日益增,積久腐爛而無所用。茶法之弊如此。番地多馬而無所市,吾茶有禁而不得通,其勢必相求,而制之之機在我。今茶司居民,竊易番馬以待商販,歲無虛日,及官易時,而馬反耗矣。請敕三茶馬司,止留二年之用,每年易馬當發若干。正茶之外,分毫毋得夾帶。令茶價踴貴,番人受制,良馬將不可勝用。且多開商茶,通行內地,官榷其半以備軍餉,而河、蘭、階、岷諸近番地,禁賣如故,更重通番之刑如律例。洮、岷、河責邊備道,臨洮、蘭州責隴右分巡,西寧責兵備,各選官防守。失察者以罷軟論。」奏上,報可。於是茶法稍飭矣。
yù shǐ liú lún zǒng dū shàng shū wáng yǐ qí děng, qǐng fù gěi zhū fān jīn pái xìn fú. bīng bù yì, fān zú biàn zhà bù cháng, běi dí chāo lüè wú yǐ, jīn pái jí gěi jí shī, shū sǔn guó tǐ. fān rén nà mǎ, yì zài dé chá, yán sī fàn zhī jìn, zé fān rén zì shùn, suī bù gěi jīn pái, mǎ kě jí yě. ruò sī fàn shèng xíng, wú wú yǐ xì qí xīn zhì qí mìng, suī gěi jīn pái, mǎ yì bù zhì. nǎi dìng yì fā kān hé yǔ zhī.
御史劉侖、總督尚書王以旂等,請復給諸番金牌信符。兵部議,番族變詐不常,北狄抄掠無已,金牌亟給亟失,殊損國體。番人納馬,意在得茶,嚴私販之禁,則番人自順,雖不給金牌,馬可集也。若私販盛行,吾無以系其心、制其命,雖給金牌,馬亦不至。乃定議發勘合予之。
qí hòu shǎn xī suì jī, chá hù wú suǒ zī, pō bū kè é. sān shí liù nián, hù bù yǐ quán shǎn zāi zhèn, biān xiǎng gào jí, guó yòng dà chù, shàng yán: xiān shí, zhèng é chá yì mǎ zhī wài, duō kāi zhōng yǐ zuǒ gōng jiā, yǒu zhì wǔ bǎi wàn jīn zhě. jìn zhě yù shǐ liú liáng qīng yì kāi bǎi wàn, hòu zhǐ kāi zhèng é bā shí wàn jīn, bìng kè chá sī chá tōng jì jǐn jiǔ shí yú wàn. yí xià xún chá yù shǐ yì, zhào shāng duō zhōng. yù shǐ yáng měi yì yán: suì jìn mín pín, jí zhèng é shàng duō kuī sǔn, ān yǒu yíng xiàn. jīn dì yí shǒu měi nián jiǔ shí wàn jīn zhāo fān yì mǎ zhī guī. fán tōng nèi dì yǐ xī sī fàn, zēng kāi zhōng yǐ bèi zhèn huāng, xī cóng tíng bà, wú shǐ yǔ mǎ fēn lì. hù bù yǐ tǎng zàng fāng guì, qǐng rú hóng zhì liù nián lì, yì mǎ wài réng kāi bǎi wàn jīn, zhào nà biān zhèn yǐ bèi jūn xiǎng. zhào cóng zhī. mò nián, yù shǐ pān yī guì yán: zēng zhōng shāng chá pō yōng zhì, yí cái jiǎn shí sì wǔ. yòu yán: sōng pān yǔ táo hé jìn, sī chá wǎng wǎng lán chū, yí tíng sōng pān yǐn mù, shēn yán rù fān zhī jìn. jiē bào kě.
其後陝西歲飢,茶戶無所資,頗逋課額。三十六年,戶部以全陝災震,邊餉告急,國用大絀,上言:「先時,正額茶易馬之外,多開中以佐公家,有至五百萬斤者。近者御史劉良卿亦開百萬,後止開正額八十萬斤,並課茶、私茶通計僅九十餘萬。宜下巡茶御史議,召商多中。」御史楊美益言:「歲祲民貧,即正額尚多虧損,安有贏羨。今第宜守每年九十萬斤招番易馬之規。凡通內地以息私販,增開中以備振荒,悉從停罷,毋使與馬分利。」戶部以帑藏方匱,請如弘治六年例,易馬外仍開百萬斤,召納邊鎮以備軍餉。詔從之。末年,御史潘一桂言:「增中商茶頗壅滯,宜裁減十四五。」又言:「松潘與洮、河近,私茶往往闌出,宜停松潘引目,申嚴入番之禁。」皆報可。
sì chuān chá yǐn zhī fēn biān fù yě, biān chá shǎo ér yì xíng, fù chá duō ér cháng zhì. lóng qìng sān nián cái yǐn wàn èr qiān, yǐ sān wàn yǐn shǔ lí yǎ, sì qiān yǐn shǔ sōng pān zhū biān, sì qiān yǐn liú nèi dì, shuì yín gòng wàn sì qiān yú liǎng, jiě bù jì biān yǐ wèi cháng.
四川茶引之分邊腹也,邊茶少而易行,腹茶多而常滯。隆慶三年裁引萬二千,以三萬引屬黎、雅,四千引屬松潘諸邊,四千引留內地,稅銀共萬四千餘兩,解部濟邊以為常。
wǔ nián lìng gān zhōu fǎng táo hé xī níng shì lì, suì yǐ liù yuè kāi zhōng, liǎng yuè nèi zhōng mǎ bā bǎi pǐ. lì shǎng fá lì, shāng yǐn yī èr nián xiāo wán zhě shǎng yǒu chà, yú sān nián zhě zuì zhī, méi qí fù dài chá.
五年令甘州仿洮、河、西寧事例,歲以六月開中,兩月內中馬八百匹。立賞罰例,商引一二年銷完者賞有差,逾三年者罪之,沒其附帶茶。
wàn lì wǔ nián, ǎn dá kuǎn sāi, qǐng kāi chá shì. yù shǐ lǐ shí chéng yán: fān yǐ chá wèi mìng, běi dí ruò dé, jiè yǐ zhì fān, fān bì cóng dí, yí huàn fěi xì. bù yì gěi bǎi yú bì, ér wù xǔ qí shì yì. zì liú liáng qīng chí nèi dì zhī jìn, yáng měi yì yǐ wèi fēi, qí hòu fù jìn zhǐ. shí sān nián, yǐ xī ān fèng xiáng hàn zhōng bù yǔ fān lín, kāi qí jìn, zhāo shāng gěi yǐn, chōu shí sān rù guān, yú tīng zì mài. yù shǐ zhōng huà mín yǐ sī chá zhī lán chū duō yě, qǐng fēn rèn zé chéng. shǎn zhī hàn zhōng, guān nán dào dū zhī, fǔ zuǒ yī rén zhuān zhù yú dù bà chuān zhī bǎo níng, chuān běi dào dū zhī, fǔ zuǒ yī rén zhuān zhù jī hóu bà. lǜ zhōu xiàn guān bīng fáng shǒu. cóng zhī.
萬曆五年,俺答款塞,請開茶市。御史李時成言:「番以茶為命,北狄若得,藉以制番,番必從狄,貽患匪細。部議給百餘篦,而勿許其市易。自劉良卿馳內地之禁,楊美益以為非,其後復禁止。十三年,以西安、鳳翔、漢中不與番鄰,開其禁,招商給引,抽十三入官,餘聽自賣。御史鍾化民以私茶之闌出多也,請分任責成。陝之漢中,關南道督之,府佐一人專駐魚渡壩;川之保寧,川北道督之,府佐一人專駐雞猴壩。率州、縣官兵防守。」從之。
zhōng chá yì mǎ, wéi hàn zhōng bǎo níng, ér hú nán chǎn chá, qí zhí jiàn, shāng rén lǜ yuè jìng sī fàn, zhōng hàn zhōng bǎo níng zhě, jǐn yī èr shí yǐn. chá hù yù bàn běn kè, zhé sī fàn chū biān, fān zú lì sī chá zhī jiàn, yīn bù kěn nà mǎ. èr shí sān nián, yù shǐ lǐ nán qǐng jìn hú chá, yán: hú chá xíng, chá fǎ mǎ zhèng liǎng bì, yí lìng xún chá yù shǐ zhào shāng gěi yǐn, yuàn bào hàn xìng bǎo kuí zhě, zhǔn zhōng. yuè jìng xià hú nán zhě, jìn zhǐ. qiě hú nán duō jiǎ chá, shí zhī cì kǒu pò fù, fān rén yì shòu qí hài. jì ér yù shǐ xú qiáo yán: hàn chuān chá shǎo ér zhí gāo, hú nán chá duō ér zhí xià. hú chá zhī xíng, wú fáng hàn zhōng. hàn chá wèi gān ér báo, hú chá wèi kǔ, yú sū lào wèi yí, yì lì fān yě. dàn yí lì fǎ yán hé, yǐ è jiǎ chá. hù bù shé zhōng qí yì, yǐ hàn chá wèi zhǔ, hú chá zuǒ zhī. gè shāng zhōng yǐn, xiān gěi hàn chuān bì, nǎi gěi hú nán. rú hàn yǐn bù zú, zé bǔ yǐ hú yǐn. bào kě.
中茶易馬,惟漢中、保寧,而湖南產茶,其直賤,商人率越境私販,中漢中、保寧者,僅一二十引。茶戶欲辦本課,輒私販出邊,番族利私茶之賤,因不肯納馬。二十三年,御史李楠請禁湖茶,言:「湖茶行,茶法、馬政兩弊,宜令巡茶御史召商給引,願報漢、興、保、夔者,准中。越境下湖南者,禁止。且湖南多假茶,食之刺口破腹,番人亦受其害。」既而御史徐僑言:「漢、川茶少而直高,湖南茶多而直下。湖茶之行,無妨漢中。漢茶味甘而薄,湖茶味苦,於酥酪為宜,亦利番也。但宜立法嚴核,以遏假茶。」戶部折衷其議,以漢茶為主,湖茶佐之。各商中引,先給漢、川畢,乃給湖南。如漢引不足,則補以湖引。報可。
èr shí jiǔ nián, shǎn xī xún àn yù shǐ bì sān cái yán: kè chá zhēng shū, suì yǒu dìng é. xiān yīn chá duō yú jī, yuán hù jiě nà jiān nán, yǐ cǐ gǎi zhé. jīn shāng rén jué jī, wǔ sī chá kōng. qǐng lìng hàn zhōng wǔ zhōu xiàn réng shū běn shǎi, měi suì zhāo shāng zhōng wǔ bǎi yǐn, kě dé mǎ wàn yī qiān jiǔ bǎi yú pǐ. bù yì, xī níng hé táo mín gān zhuāng làng liù chá sī gòng yì mǎ jiǔ qiān liù bǎi pǐ, zhe wèi lìng. tiān qǐ shí, zēng zhōng mǎ èr qiān sì bǎi pǐ.
二十九年,陝西巡按御史畢三才言:「課茶徵輸,歲有定額。先因茶多餘積,園戶解納艱難,以此改折。今商人絕跡,五司茶空。請令漢中五州縣仍輸本色,每歲招商中五百引,可得馬萬一千九百餘匹。」部議,西寧、河、洮、岷、甘、莊浪六茶司共易馬九千六百匹,著為令。天啟時,增中馬二千四百匹。
míng chū yán jìn sī fàn, jiǔ ér jiān bì rì shēng. jì hū mò zào, shāng rén zhèng yǐn zhī wài, duō gěi shǎng yóu piào, shǐ de sī xíng. fān rén shàng sì jǐn rù jiān shāng, chá sī suǒ shì zhě nǎi qí zhōng xià yě. fān dé chá, pàn fú zì yóu ér jiāng lì yòu yǐ sī mǎ cuàn fān mǎ, mào zhī shàng chá. chá fǎ mǎ zhèng biān fáng yú shì jù huài yǐ.
明初嚴禁私販,久而奸弊日生。洎乎末造,商人正引之外,多給賞由票,使得私行。番人上駟盡入奸商,茶司所市者乃其中下也。番得茶,叛服自由;而將吏又以私馬竄番馬,冒支上茶。茶法、馬政、邊防於是俱壞矣。
qí tā chǎn chá zhī dì, nán zhí lì cháng lú chí huī, zhè jiāng hú yán qú shào, jiāng xī nán chāng ráo zhōu nán kāng jiǔ jiāng jí ān, hú guǎng wǔ chāng jīng zhōu zhǎng shā bǎo qìng, sì chuān chéng dū zhòng qìng jiā dìng kuí lú, shāng rén zhōng yǐn zé yú yīng tiān yí xìng háng zhōu sān pī yàn suǒ, zhēng chá kè zé yú yīng tiān zhī jiāng dōng guā bù. zì sū cháng zhèn huī guǎng dé jí zhè jiāng hé nán guǎng xī guì zhōu jiē zhēng chāo, yún nán zé zhēng yín.
其他產茶之地,南直隸常、盧、池、徽,浙江湖、嚴、衢、紹,江西南昌、饒州、南康、九江、吉安,湖廣武昌、荊州、長沙、寶慶,四川成都、重慶、嘉定、夔、瀘,商人中引則於應天、宜興、杭州三批驗所,徵茶課則於應天之江東瓜埠。自蘇、常、鎮、徽、廣德及浙江、河南、廣西、貴州皆徵鈔,雲南則徵銀。
qí shàng gòng chá, tiān xià gòng é sì qiān yǒu qí, fú jiàn jiàn níng suǒ gòng zuì wèi shàng pǐn, yǒu tàn chūn xiān chūn cì chūn zǐ sǔn jí jiàn xīn děng hào. jiù jiē cǎi ér niǎn zhī, yā yǐ yín bǎn, wèi dà xiǎo lóng tuán. tài zǔ yǐ qí láo mín, bà zào, wéi lìng cǎi chá yá yǐ jìn, fù shàng gòng hù wǔ bǎi jiā. fán gòng chá, dì àn é yǐ gōng, bù jù zài.
其上供茶,天下貢額四千有奇,福建建寧所貢最為上品,有探春、先春、次春、紫筍及薦新等號。舊皆采而碾之,壓以銀板,為大小龍團。太祖以其勞民,罷造,惟令採茶芽以進,復上供戶五百家。凡貢茶,第按額以供,不具載。