yáng bó zi jùn mín mǎ sēn liú tǐ gān wáng tíng máo kǎi gé shǒu lǐ jìn xué yán dì xué céng
楊博(子俊民) 馬森 劉體乾 王廷 (毛愷) 葛守禮 靳學顏(弟學曾)
yáng bó, zì wéi yuē, pú zhōu rén. fù zhān, yù shǐ, zhōng sì chuān qiān shì. bó dēng jiā jìng bā nián jìn shì, chú zhōu fēi zhī xiàn, diào zhǎng ān. zhēng wèi bīng bù wǔ kù zhǔ shì, lì zhí fāng láng zhōng. dà xué shì dí luán xún jiǔ biān, yǐ bó zì suí. suǒ guò shān chuān xíng shì, tǔ sú hǎo è, shì zú duō guǎ qiáng ruò, jiē shū jì zhī. zhì sù zhōu, shǔ fān shù bǎi zhē dào yāo shǎng. luán lǜ lái zhě yì zhòng, bù néng gěi. bó qǐng luán shèng yí wèi, jí zhū fān yuán mén wài, shù yǐ tiān zǐ zǎi xiàng zhì, bù xī zhòng yuǎn yíng, jiāng fù yǐ shǔ lì. zhū fān luó bài qǐng zuì, nǎi shāo lài qí xiān zhì zhě, yú jiē jù bù fù lái. luán hái, jiàn bó kě shǔ dà shì. jí náng ǎn dá suì dào biān, shàng shū zhāng zàn yī qiè yǐ bàn bó. dì huò zhōng yè jiàng shǒu zhào, bó suí shì tiáo dá, xī chēng zhǐ. máo bó wēn dài zàn, bó dāng qiān, tè zòu liú zhī. yǐ, qiān shān dōng tí xué fù shǐ, zhuǎn dū liáng cān zhèng.
楊博,字惟約,蒲州人。父瞻,御史,終四川僉事。博登嘉靖八年進士,除盩啡知縣,調長安。征為兵部武庫主事,歷職方郎中。大學士翟鑾巡九邊,以博自隨。所過山川形勢,土俗好惡,士卒多寡強弱,皆疏記之。至肅州,屬番數百遮道邀賞。鑾慮來者益眾,不能給。博請鑾盛儀衛,集諸番轅門外,數以天子宰相至,不悉眾遠迎,將縛以屬吏。諸番羅拜請罪,乃稍賚其先至者,余皆懼不復來。鑾還,薦博可屬大事。吉囊、俺答歲盜邊,尚書張瓚一切倚辦博。帝或中夜降手詔,博隨事條答,悉稱旨。毛伯溫代瓚,博當遷,特奏留之。已,遷山東提學副使,轉督糧參政。
èr shí wǔ nián, chāo bài yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ gān sù. dà xìng tún lì, qǐng mù mín kěn tián, yǒng bù zhēng zū. yòu yǐ xiá xiū zhú sù zhōu yú shù quán jí gān zhōu píng chuān jìng wài dà lú quán zhū chù dūn tái, záo lóng shǒu zhū qú. chū, hǎn dōng shǔ fān bì tǔ lǔ fān luàn, qiān sù zhōu jìng shàng, shí yǔ jū mín qiāng shā. jiān shēng lǐ shí yáng yǐ wèi yán, shì xià shǒu chén. bó wèi zhú jīn tǎ bái chéng qī bǎo, zhào qí zhǎng, lìng lǜ shǔ xǐ jū zhī. zhū fān xǐ qī bǎi yú zhàng, zhōu jìng wèi zhī sù qīng. zǒng bīng guān wáng jì zǔ què kòu yǒng chāng, zhèn qiāng cān jiāng cài xūn děng zhàn zhèn fān shān dān, sān gào jié, zhǎn shǒu bǎi sì shí yú jí. jìn bó yòu fù dōu yù shǐ. yǐ mǔ yōu guī. chóu luán zhèn gān sù, zǒng dū céng xiǎn hé zhī, zhào dǎi zhì. bó yì fā qí tān wǎng sān shí shì. luán bài dà jiāng jūn, shù huǐ zhī, dì bù tīng. fú què, luán yǐ zhū, zhào bài bīng bù yòu shì láng. zhuǎn zuǒ, jīng lüè jì zhōu bǎo dìng.
二十五年,超拜右僉都御史,巡撫甘肅。大興屯利,請募民墾田,永不征租。又以暇修築肅州榆樹泉及甘州平川境外大蘆泉諸處墩台,鑿龍首諸渠。初,罕東屬番避土魯番亂,遷肅州境上,時與居民戕殺。監生李時暘以為言,事下守臣。博為築金塔、白城七堡,召其長,令率屬徙居之。諸番徙七百餘帳,州境為之肅清。總兵官王繼祖卻寇永昌,鎮羌參將蔡勛等戰鎮番、山丹,三告捷,斬首百四十餘級。進博右副都御史。以母憂歸。仇鸞鎮甘肅,總督曾銑劾之,詔逮治。博亦發其貪罔三十事。鸞拜大將軍,數毀之,帝不聽。服闋,鸞已誅,召拜兵部右侍郎。轉左,經略薊州、保定。
chū, ǎn dá báo dū chéng, yóu cháo hé chuān rù, yì zhě zhēng qǐng wèi bèi. shuǐ tuān hàn, bù kě chéng. bó yuán shuǐ shì jiàn shí dūn, zhì shù shǒu, hái dū jīng chéng jiǔ mén. shí yīn kòu jǐng, suì qī yuè fèn bīng shǒu pí. bó yuē: kòu zhì, xū zhèn jìng, nài hé xiān shì zì rǎo? bà qí lìng. xún qiān zǒng dū jì liáo bǎo dìng jūn wù. bó yǐ jì bī jīng shī, hù jī diān líng qǐn wèi dà, fēn bù zhū jiāng, huà dì wèi fáng. sān shí sān nián qiū, bǎ dōu ér jí dǎ lái sūn shí yú wàn qí fàn jì zhèn, gōng qiáng. dì yōu shén, shù qiǎn qí zhēn bó. bó huàn jiǎ sù gǔ běi kǒu chéng shàng, dū zǒng bīng guān zhōu yì chāng děng lì yù. dì dà xǐ, chí cì fēi zhì yī, kào jūn wàn jīn. kòu gōng sì zhòu yè bù dé rù, nǎi bìng gōng gū shān kǒu, dēng qiáng. guān jūn duàn yī rén wàn, nǎi tuì tún hǔ tóu shān. bó mù sǐ shì, yè yǐ huǒ jīng qí yíng, kòu rǎo luàn, bǐ míng xī qù. jìn yòu dōu yù shǐ, yīn zi jǐn yī qiān hù. míng nián, dǎ lái sūn fù rù yì chāng, jī què zhī. suì zhuó bó bīng bù shàng shū, lù fáng qiū gōng, jiā tài zǐ shǎo bǎo.
初,俺答薄都城,由潮河川入,議者爭請為備。水湍悍,不可城。博緣水勢建石墩,置戍守,還督京城九門。時因寇警,歲七月分兵守陴。博曰:「寇至,須鎮靜,奈何先事自擾?」罷其令。尋遷總督薊、遼、保定軍務。博以薊逼京師,護畿甸陵寢為大,分布諸將,畫地為防。三十三年秋,把都兒及打來孫十餘萬騎犯薊鎮,攻牆。帝憂甚,數遣騎偵博。博擐甲宿古北口城上,督總兵官周益昌等力御。帝大喜,馳賜緋豸衣,犒軍萬金。寇攻四晝夜不得入,乃並攻孤山口,登牆。官軍斷一人腕,乃退屯虎頭山。博募死士,夜以火驚其營,寇擾亂,比明悉去。進右都御史,蔭子錦衣千戶。明年,打來孫復入益昌,擊卻之。遂擢博兵部尚書,錄防秋功,加太子少保。
yán sōng fù zǐ zhāo quán lì, zhū sī wèi suǒ náo, bó yī qiè gé bù xíng. sōng hèn bó, huì dīng fù yōu qù. bīng bù shàng shū xǔ lùn bà, dì qǐ bó dài zhī. bó wèi zhōng sàng, shū cí. ér dì yǐ dà tóng yòu wèi wéi jí, gǎi bó zǒng dū xuān dà shān xī jūn wù. bó mò cuī chí chū guān. wèi zhì, shì láng jiāng dōng děng yǐ dà jūn jìn, kòu yǐn qù. shí yòu wèi wéi liù yuè, shǒu jiāng wáng dé zhàn wáng, chéng zhōng chú sù qiě jǐn, shì sǐ shǒu wú èr xīn. bó hòu fǔ xù, zòu xíng shàn hòu shí shì. yǐ gěi shì zhōng zhāng xué yán yán, liú bó zhèn fǔ. zòu juān bèi kòu zū, yīn qiān qí dīng zhuàng wèi yì yǒng, fēn lì zhū jiāng. bó yǐ biān rén bù xí chē zhàn, kòu rù zhé bù zhī, qǐng zào xiāng chē bǎi liàng, yǒu jǐng zé yòu wèi chē dōng, zuǒ wèi chē xī, shǐ xiāng shēng yuán. yòu yǐ dà tóng qiáng pǐ, shàn zhì wèi jí cì zé sāi yín chāi yì mǎ zhū lǐng, yǐ jué kuī zǐ jīng lù bèi jū yōng nán shān, yǐ jué kuī líng qǐn jī diān lù xiū yáng shén dì zhū qiáng qiàn, yǐ jué rù shān xī lù. nǎi yú dà tóng niú xīn shān zhū chù zhú bǎo jiǔ, dūn tái jiǔ shí èr, jiē zuǒ wèi gāo shān zhàn, yǐ dá zhèn chéng. jùn dà háo èr, gè shí bā lǐ, xiǎo háo liù shí yǒu sì. wǔ xún qì gōng, cì chì jiǎng lài.
嚴嵩父子招權利,諸司為所撓,博一切格不行。嵩恨博,會丁父憂去。兵部尚書許論罷,帝起博代之。博未終喪,疏辭。而帝以大同右衛圍急,改博總督宣、大、山西軍務。博墨縗馳出關。未至,侍郎江東等以大軍進,寇引去。時右衛圍六月,守將王德戰亡,城中芻粟且盡,士死守無二心。博厚撫恤,奏行善後十事。以給事中張學顏言,留博鎮撫。奏蠲被寇租,因僉其丁壯為義勇,分隸諸將。博以邊人不習車戰,寇入輒不支,請造箱車百輛,有警則右衛車東,左衛車西,使相聲援。又以大同牆圮,繕治為急;次則塞銀釵、驛馬諸嶺,以絕窺紫荊路;備居庸南山,以絕窺陵寢畿甸路;修陽神地諸牆塹,以絕入山西路。乃於大同牛心山諸處築堡九,墩台九十二,接左衛高山站,以達鎮城。浚大濠二,各十八里,小濠六十有四。五旬訖功,賜敕獎賚。
dì shù yù zhào bó hái, yòu yú biān, yǐ wèn sōng. sōng yǎ bù xǐ bó, qǐng lìng jiāng dōng shǔ bù shì, qí qiū fáng bì xú yì zhī, suì bù zhào. qiū fáng qì, jiā tài zǐ tài bǎo, liú zhèn rú gù. bō sù bǎ líng jí pàn rén le dōu jì děng shù yǐ qīng qí kòu biān, bó xiān hòu jì qín zhī. yòu shù chū qí bīng xí kòu, kòu shāo xǐ zhàng. yīn yì zhú gù zǒng dū wēng wàn dá suǒ chuàng biān qiáng, zhāo hái nèi dì mín wèi kòu lüè zhě qiān liù bǎi yú rén. yòu qǐng tōng xuān dà huāng tián shuǐ lì, báo qí zū. bào kě. gǎi jì liáo zǒng dū. qiū fáng jùn, tíng yì yù zhào bó hái, lì bù shàng shū wú péng bù kě. zhèng xiǎo shǔ bīng bù, zhēng zhī yuē: bó zài jì liáo zé jì liáo ān, zài běn bīng zé jiǔ biān jù ān. nǎi rú hái, jiā shǎo bǎo.
帝數欲召博還,又虞邊,以問嵩。嵩雅不喜博,請令江東署部事,俟秋防畢徐議之,遂不召。秋防訖,加太子太保,留鎮如故。哱素把伶及叛人了都記等數以輕騎寇邊,博先後計擒之。又數出奇兵襲寇,寇稍徙帳。因議築故總督翁萬達所創邊牆,招還內地民為寇掠者千六百餘人。又請通宣、大荒田水利,薄其租。報可。改薊遼總督。秋防竣,廷議欲召博還,吏部尚書吳鵬不可。鄭曉署兵部,爭之曰:「博在薊、遼則薊、遼安,在本兵則九邊俱安。」乃如還,加少保。
dì yōu biān shén, bó měi xiān shì wèi fáng, dì juàn yǐ ruò zuǒ yòu shǒu. cháng yǔ gé chén: zì bó rù, zhèn měi yōu biān, qí yǔ bó yù wèi móu. bó shàng yán: jīn jiǔ biān, jì zhèn wèi zhòng. qǐng chì biān chén zhú dà tóng kòu, shǐ bù dé jìn jì, xuān dà zhū jiāng cóng dú shí zhēn qíng xíng, yù bèi huáng huā gǔ běi zhū yào hài, shǐ yī qí bù dé rù guān, jí shǒu gōng yě. dì shì zhī.
帝憂邊甚,博每先事為防,帝眷倚若左右手。嘗語閣臣:「自博入,朕每憂邊,其語博預為謀。」博上言:「今九邊,薊鎮為重。請敕邊臣逐大同寇,使不得近薊,宣、大諸將從獨石偵情形,預備黃花、古北諸要害,使一騎不得入關,即首功也。」帝是之。
sì shí èr nián shí yuè, kòu yōng zhòng kuī jì zhōu, shēng yán fàn liáo yáng. zǒng dū yáng xuǎn shuài shī dōng, bó xí zhǐ zhī. yòu shǒu shū sān wǎng, zú bù cóng. bó fǔ jǐ yuē: bài yǐ. jí zhēng bīng rù yuán, kòu yǐ kuì qiáng zi lǐng, fàn tōng zhōu. dì tàn yuē: gēng xū shì yòu jiàn yǐ. zhū lù bīng xiān hòu zhì. mìng xuān dà zǒng dū jiāng dōng tǒng wén wǔ dà chén fēn shǒu huáng chéng jīng chéng, zhèn yuǎn hóu gù huán yǐ jīng yíng bīng fēn bù chéng nèi wài. kòu jiě ér dōng, lìn shùn yì sān hé, bǎo lüè qù. yuán bīng bù fā yī shǐ, qǔ dào bì jí líng qí shāng cán zhě bào shǒu gōng. dì yàng yàng, yù bó yuē: zéi fù bǎo yáng, hé yǐ chéng hòu? suì zhū xuǎn. bó jù jí, xú jiē lì bǎo chí zhī. dì niàn bó qián gōng, bù zuì. jiǔ zhī, gǎi lì bù shàng shū.
四十二年十月,寇擁眾窺薊州,聲言犯遼陽。總督楊選帥師東,博檄止之。又手書三往,卒不從。博拊幾曰:「敗矣。」急徵兵入援,寇已潰牆子嶺,犯通州。帝嘆曰:「庚戌事又見矣。」諸路兵先後至。命宣大總督江東統文武大臣分守皇城、京城,鎮遠侯顧寰以京營兵分布城內外。寇解而東,躪順義、三河,飽掠去。援兵不發一矢,取道斃及零騎傷殘者報首功。帝怏怏,諭博曰:「賊復飽颺,何以懲後?」遂誅選。博懼及,徐階力保持之。帝念博前功,不罪。久之,改吏部尚書。
lóng qìng gǎi yuán, qǐng zūn yí zhào, lù jiàn yán zhū chén, sǐ zhě jiē zèng xù. shí fāng jì qún lì, shān xī rén wú yī bèi chù zhě. gěi shì zhōng hú yīng jiā hé bó bì qí xiāng rén, bó lián shū qǐ xiū. bìng wèi liú, qiě chì yán zhě. yī pǐn mǎn sān kǎo, jìn shǎo fù jiān tài zǐ tài fù. dì jiāng yóu nán hǎi zǐ, bó lǜ tóng liè jiàn. yù shǐ zhān yǎng bì yǐ zhí yán bà, bó zhēng zhī. tún yán dōu yù shǐ páng shàng péng bèi lùn, bó yì liú. chàn zhǐ, suì xiè bìng guī. shàng shū liú tǐ gān děng jiāo zhāng qǐ liú, bù tīng. dà xué shì gāo gǒng zhǎng lì bù, jiàn bó kān běn bīng. zhào yǐ lì bù shàng shū lǐ bīng bù shì. chén jì chāng zhàn shǒu fāng lüè, wèi: yì zhě yǐ shǒu qiáng wèi qiè, yán kě tīng, shí wú shǎo xiào. qiáng wài yāo jī, hài qī lì sān qiáng nèi gé dòu, lì yī hài jiǔ. fū yīn qiáng shǒu, suǒ wèi xiān chù zhàn dì ér dài dí. míng shǒu, shí zhàn yě. chén wèi zǒng dū, cháng jù dǎ lái sūn shí wàn zhòng, yǐ wèi dāng shǒu qiáng wú yí. yīn chén míng yīng yuán shēn zhù shǒu chù jīng yíng yù shǔ yí xiū nèi zhì zhū shì, dì xī cóng zhī.
隆慶改元,請遵遺詔,錄建言諸臣,死者皆贈恤。時方計群吏,山西人無一被黜者。給事中胡應嘉劾博庇其鄉人,博連疏乞休。並慰留,且斥言者。一品滿三考,進少傅兼太子太傅。帝將游南海子,博率同列諫。御史詹仰庇以直言罷,博爭之。屯鹽都御史龐尚鵬被論,博議留。懺旨,遂謝病歸。尚書劉體乾等交章乞留,不聽。大學士高拱掌吏部,薦博堪本兵。詔以吏部尚書理兵部事。陳薊、昌戰守方略,謂:「議者以守牆為怯,言可聽,實無少效。牆外邀擊,害七利三;牆內格鬥,利一害九。夫因牆守,所謂先處戰地而待敵。名守,實戰也。臣為總督,嘗拒打來孫十萬眾,以為當守牆無疑。」因陳明應援、申駐守、處京營、諭屬夷、修內治諸事,帝悉從之。
bó kuí wú fēng shuò, lín shì ān xián yǒu shí liàng. chū rù zhōng wài sì shí yú nián, shǐ zhōng yǐ bīng shì zhe. liù nián, gāo gǒng bà, nǎi gǎi bó lì bù, jìn shǎo shī jiān tài zǐ tài shī. míng nián qiū, jí zuò, sān shū qǐ zhì shì guī. yú nián zú. zèng tài fù, shì xiāng yì.
博魁梧豐碩,臨事安閒有識量。出入中外四十餘年,始終以兵事著。六年,高拱罷,乃改博吏部,進少師兼太子太師。明年秋,疾作,三疏乞致仕歸。逾年卒。贈太傅,諡襄毅。
gǒng bǐng guó shí, yù zhōng xú jiē wēi huò, bó zào gǒng, lì wèi jiě. gǒng yì xīn dòng, shì huò yǐ. qí hòu zhāng jū zhèng zhú gǒng, jiāng zhōu nèi qí zuì, bó yì rán zhēng zhī. jí xìng wáng dà chén yù, bó yǔ dōu yù shǐ gé shǒu lǐ yì jū zhèng lì wèi jiě. jū zhèng fèn yuē: èr gōng wèi wǒ gān xīn gāo gōng yé? bó yuē: fēi gǎn rán yě, rán fēi gōng bù néng huí tiān. huì dì mìng shǒu lǐ xié dū du zhū xī xiào huì xùn, bó yīn wèi huà jì, shǐ xiào wèi chù dà chén gǎi gōng yòu lìng gǒng pū zá chóu rén zhōng, lìng dà chén shí bié, máng rán mò biàn, shì nǎi bái. rén yǐ shì chēng bó zhǎng zhě.
拱柄國時,欲中徐階危禍,博造拱,力為解。拱亦心動,事獲已。其後張居正逐拱,將周內其罪,博毅然爭之。及興王大臣獄,博與都御史葛守禮詣居正力為解。居正憤曰:「二公謂我甘心高公耶?」博曰:「非敢然也,然非公不能回天。」會帝命守禮偕都督朱希孝會訊,博陰為畫計,使校尉怵大臣改供;又令拱仆雜稠人中,令大臣識別,茫然莫辨,事乃白。人以是稱博長者。
zi jùn mín, zì bó zhāng, jiā jìng sì shí yī nián jìn shì. chú hù bù zhǔ shì, lì lǐ bù láng zhōng. lóng qìng chū, qiān hé nán tí xué fù shǐ. wàn lì chū, lì tài pú shǎo qīng. fù bó zhì zhèng, shì guī. qǐ gù guān, lèi qiān bīng bù zuǒ shì láng shǔ bù shì. shí yì chě lì kè sì fēng. jùn mín yán: kuǎn wèi kě jù bà. wéi nèi xiū shǒu bèi, ér wài lēi xī bù, shǐ jǐn hái cháo, shēn dìng shì é, shǐ wú làn suǒ ér yǐ. yì suì dìng. jìn hù bù shàng shū, zǒng dū cāng chǎng. shí jiǔ nián, hái lǐ bù shì. hé nán dà jī, rén xiāng shí, qǐng fā yín mǐ gè shù shí wàn. huò yì qí jī huǎn, yīn zì hé qiú bà. shū liù shàng, bù yǔn. xiǎo rén jìng qǐng kāi kuàng, jùn mín zhēng bù dé, shuì shǐ nǎi sì chū. tiān xià sāo rán, shí yǐ jiù jùn mín. zài shì lì sān kǎo, lěi jiā tài zǐ tài bǎo. zú guān, zèng shǎo bǎo. hòu xù dōng zhēng zhuǎn xiǎng gōng, zèng shǎo fù jiān tài zǐ tài fù.
子俊民,字伯章,嘉靖四十一年進士。除戶部主事,歷禮部郎中。隆慶初,遷河南提學副使。萬曆初,歷太僕少卿。父博致政,侍歸。起故官,累遷兵部左侍郎署部事。時議撦力克嗣封。俊民言:「款未可遽罷。惟內修守備,而外勒西部,使盡還巢,申定市額,使無濫索而已。」議遂定。進戶部尚書,總督倉場。十九年,還理部事。河南大飢,人相食,請發銀米各數十萬。或議其稽緩,因自劾求罷。疏六上,不允。小人競請開礦,俊民爭不得,稅使乃四出。天下騷然,時以咎俊民。在事歷三考,累加太子太保。卒官,贈少保。後敘東征轉餉功,贈少傅兼太子太傅。
mǎ sēn, zì kǒng yǎng, huái ān rén. fù jùn, wǎn dé zi, jiā rén bào zhī zhuì, yǔn yān. jùn dài qí qī yuē wǒ wù yě, bù zhī zuì. yú nián ér jǔ sēn. jiā jìng shí sì nián chéng jìn shì, shòu hù bù zhǔ shì, lì tài píng zhī fǔ. mín yǒu xiōng dì sòng zhě, yǔ jìng lìng zhào yuē: ruò èr rén lǎo yǐ, rěn shāng tiān xìng hū? jiē gǎn qì xiè qù. zài qiān jiāng xī àn chá shǐ. yǒu jìn shì bì wài fù ér shā qī, fǔ àn yù huǎn qí yù, sēn zú dǐ zhī fǎ.
馬森,字孔養,懷安人。父俊,晚得子,家人抱之墜,殞焉。俊紿其妻曰「我誤也」,不之罪。逾年而舉森。嘉靖十四年成進士,授戶部主事,歷太平知府。民有兄弟訟者,予鏡令照曰:「若二人老矣,忍傷天性乎?」皆感泣謝去。再遷江西按察使。有進士嬖外婦而殺妻,撫按欲緩其獄,森卒抵之法。
lì zuǒ bù zhèng shǐ, jiù zhuó xún fǔ yòu fù dōu yù shǐ. rù wèi xíng bù yòu shì láng, gǎi hù bù. chū, sēn zài jiāng xī jiàn bù zhèng shǐ sòng chún. chún hòu fǔ nán gàn, yǐ zāng bài, sēn zuò diào dà lǐ qīng. lǚ bó yí yù, yǔ xíng bù shàng shū zhèng xiǎo dōu yù shǐ zhōu yán chēng wèi sān píng. bìng guī, qǐ nán jīng gōng bù yòu shì láng. gǎi hù bù, dū cāng chǎng, xún zhuǎn zuǒ. yǐ yòu dōu yù shǐ zǒng dū cáo yùn, jiān xún fǔ fèng yáng, qiān nán jīng hù bù shàng shū. lóng qìng chū, gǎi běi bù.
歷左布政使,就擢巡撫右副都御史。入為刑部右侍郎,改戶部。初,森在江西薦布政使宋淳。淳後撫南、贛,以贓敗,森坐調大理卿。屢駁疑獄,與刑部尚書鄭曉、都御史周延稱為「三平」。病歸,起南京工部右侍郎。改戶部,督倉場,尋轉左。以右都御史總督漕運,兼巡撫鳳陽,遷南京戶部尚書。隆慶初,改北部。
shì shí, dēng jí zhào shū juān tiān xià tián zū bàn. tài cāng suì rù shǎo, bù néng fù jīng fèi, ér jīng tōng èr cāng jī zhù wú jǐ. sēn gōu xiào sōu tī, tiáo xíng shí yú shì. yòu liè shàng qián gǔ chū rù zhī shù, quàn dì jié jiǎn. dì shǒu zhào zé lìng cuò zhì, sēn zòu: zǔ zōng jiù zhì, hé huái yǐ nán yǐ sì bǎi wàn gōng yīng jīng shī, hé huái yǐ běi yǐ bā bǎi wàn gōng biān. yī suì zhī rù, zú gōng yī suì zhī yòng. hòu biān chuí duō shì, zhī fèi jiàn fán, yī biàn ér yǒu kè bīng zhī nián lì, zài biàn ér yǒu zhǔ bīng zhī nián lì. qí chū zhǐ sān wǔ shí wàn ěr, hòu jiàn zēng zhì èr bǎi sān shí yú wàn. tún tián shí kuī qī bā, yán fǎ shí zhé sì wǔ, mín yùn shí bū èr sān, xī yǐ nián lì bǔ zhī. zài biān zé shì mǎ bù duō yú xī, zài tài cāng zé shū rù bù yì yú qián, ér suǒ fèi shù bèi. zhòng yǐ zhào shū juān chú, gù jīn rì gào guì, shì wǎng suì yǒu jiā. chén qián suǒ qū huà, suàn jí zī zhū, bù guò shū mù qián jí, ér yú guó zhī dà tǐ, mín zhī yuán qì, wèi xiá shēn lǜ. yuàn guǎng jí zhòng sī, lìng tíng chén gè chén suǒ jiàn. yòu zòu hé dōng sì chuān yún nán fú jiàn guǎng dōng líng zhōu yán kè shì yí. zhào jiē rú suǒ qǐng. dì cháng mìng zhòng guān cuī mǐn fā hù bù yín liù wàn shì huáng jīn. sēn chí bù kě, qiě yán, gù shì yù zhá jiē yóu nèi gé xià, wú sī lǐ jìng chuán zhě, shì nǎi zhǐ. jí, yòu mìng gòu zhū bǎo, sēn yì lì zhēng, bù tīng. sān nián, yǐ mǔ lǎo qǐ zhōng yǎng. cì chí yì guī, hòu lǚ jiàn bù qǐ.
是時,登極詔書蠲天下田租半。太倉歲入少,不能副經費,而京、通二倉積貯無幾。森鈎校搜剔,條行十餘事。又列上錢穀出入之數,勸帝節儉。帝手詔責令措置,森奏:「祖宗舊制,河、淮以南以四百萬供應京師,河、淮以北以八百萬供邊。一歲之入,足供一歲之用。後邊陲多事,支費漸繁,一變而有客兵之年例,再變而有主兵之年例。其初止三五十萬耳,後漸增至二百三十餘萬。屯田十虧七八,鹽法十折四五,民運十逋二三,悉以年例補之。在邊則士馬不多於昔,在太倉則輸入不益於前,而所費數倍。重以詔書蠲除,故今日告匱,視往歲有加。臣前所區畫,算及錙銖,不過紓目前急,而於國之大體,民之元氣,未暇深慮。願廣集眾思,令廷臣各陳所見。」又奏河東、四川、雲南、福建、廣東、靈州鹽課事宜。詔皆如所請。帝嘗命中官崔敏發戶部銀六萬市黃金。森持不可,且言,故事御札皆由內閣下,無司禮徑傳者,事乃止。即,又命購珠寶,森亦力爭,不聽。三年,以母老乞終養。賜馳驛歸,後屢薦不起。
sēn wèi kǎo guān shí, xià yán xù chū qí mén, yù jiè zhī jiàn yán, xiè bù wǎng. yán sōng wén ér yuè zhī, sēn yì bù fù. wèi xú jiē suǒ zhòng, suì yǐn yòng zhī. lǐ jū, zàn xún fǔ páng shàng péng xíng yī tiáo biān fǎ, xiāng rén wèi lì bào gōng cí. wàn lì bā nián zú. zèng tài zǐ shǎo bǎo, shì gōng mǐn.
森為考官時,夏言婿出其門,欲介之見言,謝不往。嚴嵩聞而悅之,森亦不附。為徐階所重,遂引用之。里居,贊巡撫龐尚鵬行一條鞭法,鄉人為立報功祠。萬曆八年卒。贈太子少保,諡恭敏。
liú tǐ gān, zì zi yuán, dōng ān rén. jiā jìng èr shí sān nián jìn shì. shòu xíng rén, gǎi bīng kē gěi shì zhōng. sī lǐ tài jiān bào zhōng zú, qí dǎng lǐ qìng wèi qí zhí bào ēn děng bā rén qǐ qiān. dì yǐ xǔ zhī, yǐ tǐ gān yán, zhǐ lù sān rén. zhuǎn zuǒ gěi shì zhōng.
劉體乾,字子元,東安人。嘉靖二十三年進士。授行人,改兵科給事中。司禮太監鮑忠卒,其黨李慶為其侄鮑恩等八人乞遷。帝已許之,以體乾言,止錄三人。轉左給事中。
dì yǐ cái yòng chù, zhào tíng chén jí yì. duō qǐng zhuī sù bū, zēng fù é. tǐ gān dú shàng zòu yuē: sū shì yǒu yán: fēng cái zhī dào, wéi zài qù qí hài cái zhě. jīn zhī hài zuì dà zhě yǒu èr, rǒng lì rǒng fèi shì yě. lì dài guān zhì, hàn qī qiān wǔ bǎi yuán, táng wàn bā qiān yuán, sòng jí rǒng zhì sān wàn sì qiān yuán. běn cháo zì chéng huà wǔ nián, wǔ zhí yǐ yú bā wàn. hé wén zhí, gài shí wàn yú. jīn biān gōng shēng shòu xūn guì chuán qǐng cáo jú tiān shè dà chén ēn yīn, jiā yǐ chǎng wèi jiān jú yǒng shì jiàng rén zhī shǔ, suì zēng yuè yì, bù kě xī jǔ. duō yī guān, zé duō yī guān zhī fèi. qǐng yán chì qǐng cáo, qīng gé rǒng làn, jiǎn fèng jiāng bù zī. yòu wén guāng lù kù jīn, zì jiā jìng gǎi yuán zhì shí wǔ nián, jī zhì bā shí wàn. zì èr shí yī nián yǐ hòu, gōng yì rì zēng, yú cáng dùn jǐn. jìn yù guǒ shū, chū wú dìng é, zhǐ shì nèi jiān piàn zhǐ, rú shù gōng yù. gān méi láng jí, zhé zhuǎn yù shì rén. qí tā zhū cáo, qīn dào yóu duō. yí zhe wèi lìng diǎn, suì zhōng shǐ kē dào chén huì jì zhī, yǐ qīng rǒng fèi. èr rǒng jì gé, guó jì zì yù. shě shì ér dū bū zēng fù, shì yáng tāng zhǐ fèi yě. yú shì bù yì qǐng tài gè jiān jú rén jiàng. cóng zhī.
帝以財用絀,詔廷臣集議。多請追宿逋,增賦額。體乾獨上奏曰:「蘇軾有言:『豐財之道,惟在去其害財者。』今之害最大者有二,冗吏、冗費是也。歷代官制,漢七千五百員,唐萬八千員,宋極冗至三萬四千員。本朝自成化五年,武職已逾八萬。合文職,蓋十萬餘。今邊功升授、勛貴傳請、曹局添設、大臣恩蔭,加以廠衛、監局、勇士、匠人之屬,歲增月益,不可悉舉。多一官,則多一官之費。請嚴敕請曹,清革冗濫,減俸將不貲。又聞光錄庫金,自嘉靖改元至十五年,積至八十萬。自二十一年以後,供億日增,余藏頓盡。進御果蔬,初無定額,止眎內監片紙,如數供御。乾沒狼籍,輒轉鬻市人。其他諸曹,侵盜尤多。宜著為令典,歲終使科道臣會計之,以清冗費。二冗既革,國計自裕。舍是而督逋、增賦,是揚湯止沸也。」於是部議請汰各監局人匠。從之。
lèi guān tōng zhèng shǐ, qiān xíng bù zuǒ shì láng. gǎi hù bù zuǒ shì láng, zǒng dū cāng chǎng. lóng qìng chū, jìn nán jīng hù bù shàng shū. nán jī hú guǎng jiāng xī yín bù juàn mǐ jī bū èr bǎi liù shí yú wàn, fèng yáng yuán líng jiǔ wèi guān jūn sì wàn, ér cāng sù wú yī yuè chǔ. tǐ gān zài shū qǐng zé chéng yǒu sī, yòu tiáo shàng liù shì, jiē bào kě.
累官通政使,遷刑部左侍郎。改戶部左侍郎,總督倉場。隆慶初,進南京戶部尚書。南畿、湖廣、江西銀布絹米積逋二百六十餘萬,鳳陽園陵九衛官軍四萬,而倉粟無一月儲。體乾再疏請責成有司,又條上六事,皆報可。
mǎ sēn qù, zhào gǎi běi bù. zhào qǔ tài cāng yín sān shí wàn liǎng. tǐ gān yán: tài cāng yín suǒ cún sān bǎi qī shí wàn ěr, ér jiǔ biān nián lì èr bǎi qī shí liù wàn yǒu qí, zài jīng jūn liáng shāng jià bǎi yǒu yú wàn jì zhōu dà tóng zhū zhèn lì wài zòu qǐ bù yǔ yān. ruò fù qǔ yǐ shàng gòng, jīng fèi ān bàn? dì bù tīng. tǐ gān fù zòu: jīn guó jì chù fá, dà xiǎo chén gōng suǒ gòng zhī. jí cún kù zhī shù, nǎi jìn qiǎn yù shǐ suǒ sōu kuò, míng suì zé wú cè yǐ. jīn jǐn yǐ gōng wú yì fèi, wàn yī biàn qǐ cāng zú, rú guó jì hé? yú shì gěi shì zhōng lǐ yǐ yáng yī kuí lóng guāng, yù shǐ liú sī wèn sū shì rùn hè yī guì, fù mèng chūn jiāo zhāng qǐ rú tǐ gān yán, gé chén lǐ chūn fāng děng jiē shàng shū qǐng, nǎi mìng zhǐ jìn shí wàn liǎng. yòu zòu tài hé shān xiāng shuì yí rú tài shān lì, yǒu sī dǒng zhī, wú shǔ nèi chén. wǔ zhǐ, duó fèng bàn nián.
馬森去,召改北部。詔取太倉銀三十萬兩。體乾言:「太倉銀所存三百七十萬耳,而九邊年例二百七十六萬有奇,在京軍糧商價百有餘萬薊州、大同諸鎮例外奏乞不與焉。若復取以上供,經費安辦?」帝不聽。體乾復奏:「今國計絀乏,大小臣工所共知。即存庫之數,乃近遣御史所搜括,明歲則無策矣。今盡以供無益費,萬一變起倉卒,如國計何?」於是給事中李已、楊一魁、龍光,御史劉思問、蘇士潤、賀一桂,傅孟春交章乞如體乾言,閣臣李春芳等皆上疏請,乃命止進十萬兩。又奏太和山香稅宜如泰山例,有司董之,毋屬內臣。忤旨,奪俸半年。
dì cháng wèn jiǔ biān jūn xiǎng, tài cāng suì fā jí sì fāng jiě nà zhī shù. tǐ gān zòu: zǔ zōng cháo zhǐ liáo dōng dà tóng xuān fǔ yán suī sì zhèn, jì yǐ níng xià gān sù jì zhōu, yòu jì yǐ gù yuán shān xī, jīn mì yún chāng píng yǒng píng yì zhōu jù liè shù yǐ. gè zhèn fáng shǒu yǒu zhǔ bīng. qí hòu zēng zhào mù, zēng kè bīng, ér zuò shí yù zhòng. gè zhèn chú xiǎng yǒu tún tián. qí hòu jiā mín liáng, jiā yán kè, jiā jīng yùn, ér héng fèi zī duō. yīn liè shàng lóng qìng yǐ lái suì fā zhī shù. yòu zòu: guó jiā suì rù bù zú gōng suǒ chū, ér é wài chén qǐ zhě duō. qǐng yǐ nèi wài yī qiè jīng fèi yīng cún gé zhě, kān lēi chéng shū. bào kě.
帝嘗問九邊軍餉,太倉歲發及四方解納之數。體乾奏:「祖宗朝止遼東、大同、宣府、延綏四鎮,繼以寧夏、甘肅、薊州,又繼以固原、山西,今密雲、昌平、永平、易州俱列戍矣。各鎮防守有主兵。其後增召募,增客兵,而坐食愈眾。各鎮芻餉有屯田。其後加民糧,加鹽課,加京運,而橫費滋多。」因列上隆慶以來歲發之數。又奏:「國家歲入不足供所出,而額外陳乞者多。請以內外一切經費應存革者,刊勒成書。」報可。
zhào shì mián èr wàn wǔ qiān jīn, tǐ gān qǐng qí hú zhōu gòng. dì bù cóng, qù zhī jí. gěi shì zhōng lǐ yǐ yán: sān yuè fēi yòng mián shí, bù yí zhòng rǎo shāng hù. tǐ gān yì fù zhēng, nǎi mìng zhǐ jìn wàn jīn. yú nián, zhào qù jìn jīn huā yín, qiě gòu māo jīng zǔ mǔ lǜ zhū yì bǎo. yǐ shàng shū lì jiàn, tǐ gān qǐng cóng yǐ yán, bù nà. nèi chéng yùn kù yǐ bái zhā suǒ bù tǎng shí wàn. tǐ gān zhí zòu, gěi shì zhōng liú jì wén yì yán bái dá dāo fēi tǐ. dì bào yǒu zhǐ, jìng qǔ zhī. tǐ gān yòu qǐ chéng yùn kù jiǎn shuì é èr shí wàn, wèi zhōng guān cuī mǐn suǒ gé, bù dé qǐng. shì shí nèi gōng yǐ duō, shù xià bù qǔ tài cāng yín, yòu qù shì zhēn zhū huáng lǜ yù zhū wù. tǐ gān qīng jìn yǒu zhí, měi shū zhēng, jī wǔ dì yì, jìng duó guān. gěi shì zhōng guāng mào yù shǐ líng guǎn děng jiāo zhāng qǐng liú, bù tīng.
詔市綿二萬五千斤,體乾請俟湖州貢。帝不從,趣之急。給事中李已言:「三月非用綿時,不宜重擾商戶。」體乾亦復爭,乃命止進萬斤。逾年,詔趣進金花銀,且購貓睛、祖母綠諸異寶。已上書力諫,體乾請從已言,不納。內承運庫以白劄索部帑十萬。體乾執奏,給事中劉繼文亦言白答刂非體。帝報有旨,竟取之。體乾又乞承運庫減稅額二十萬,為中官崔敏所格,不得請。是時內供已多,數下部取太倉銀,又趣市珍珠黃綠玉諸物。體乾清勁有執,每疏爭,積忤帝意,竟奪官。給事中光懋、御史凌琯等交章請留,不聽。
shén zōng jí wèi, qǐ nán jīng bīng bù shàng shū, zòu yán: liú dū gēn běn zhòng dì, gù é jūn jiǔ wàn, mǎ wǔ qiān yú pǐ. jīn jūn zhǐ èr wàn èr qiān, mǎ jǐn jí bàn, dān ruò zú lǜ. yí xuǎn zhū wèi yú dīng, suí wǔ cāo liàn, fā zhù kù cǎo chǎng yín mǎi mǎ. yòu tiáo shàng fáng shǒu sì shì. bìng cóng zhī. wàn lì èr nián zhì shì, zú. zèng tài zǐ shǎo bǎo.
神宗即位,起南京兵部尚書,奏言:「留都根本重地,故額軍九萬,馬五千餘匹。今軍止二萬二千,馬僅及半,單弱足慮。宜選諸衛余丁,隨伍操練,發貯庫草場銀買馬。」又條上防守四事。並從之。萬曆二年致仕,卒。贈太子少保。
wáng tíng, zì zi zhèng, nán chōng rén. jiā jìng shí yī nián jìn shì. shòu hù bù zhǔ shì, gǎi yù shǐ. shū hé lì bù shàng shū wāng hóng, zhé bó zhōu pàn guān. lì sū zhōu zhī fǔ, yǒu zhèng shēng. lèi qiān yòu fù dōu yù shǐ, zǒng lǐ hé dào. sān shí jiǔ nián, zhuǎn nán jīng hù bù yòu shì láng, zǒng dū liáng chǔ. nán jīng dū chǔ, zì chéng huà hòu jiē yǐ dōu yù shǐ lǐng zhī, zhì jiā jìng èr shí liù nián, shǐ mìng hù bù shì láng jiān lǐ. jí zhèn wǔ yíng jūn luàn, yán zhě qǐng fù jiù zhì, suì yǐ fù dōu yù shǐ zhāng huàn zhuān lǐng, ér gǎi tíng nán jīng xíng bù. wèi shàng, fù gǎi hù bù yòu shì láng jiān zuǒ qiān dōu yù shǐ, zǒng dū cáo yùn, xún fǔ fèng yáng zhū fǔ.
王廷,字子正,南充人。嘉靖十一年進士。授戶部主事,改御史。疏劾吏部尚書汪鋐,謫亳州判官。歷蘇州知府,有政聲。累遷右副都御史,總理河道。三十九年,轉南京戶部右侍郎,總督糧儲。南京督儲,自成化後皆以都御史領之,至嘉靖二十六年,始命戶部侍郎兼理。及振武營軍亂,言者請復舊制,遂以副都御史章煥專領,而改廷南京刑部。未上,復改戶部右侍郎兼左僉都御史,總督漕運,巡撫鳳陽諸府。
shí wō luàn wèi jìng, tíng jiàn yì yǐ jiāng nán shǔ zhèn shǒu zǒng bīng guān, zhuān zhù wú sōng, jiāng běi shǔ fēn shǒu fù zǒng bīng, zhuān zhù láng shān. suì wèi dìng zhì. huái ān dà jī, yǔ xún àn yù shǐ zhū gāng zòu liú shāng shuì xiǎng jūn, bèi zhào qiè ràng. gěi shì zhōng lǐ bāng yì yīn hé tíng jū zhì, lì bù shàng shū yán nè wèi tíng biàn, shǐ jiě. zhuǎn zuǒ shì láng, hái lǐ bù shì. yǐ tōng zhōu yù wō gōng, jiā fèng èr jí. qiān nán jīng lǐ bù shàng shū, zhào wèi zuǒ dōu yù shǐ. zòu xíng shèn xuǎn shòu zhòng fēn xún jǐn xíng yù duān biǎo shuài yán jiǎn shù gōng jǔ hé liù shì.
時倭亂未靖,廷建議以江南屬鎮守總兵官,專駐吳淞,江北屬分守副總兵,專駐狼山。遂為定製。淮安大飢,與巡按御史朱綱奏留商稅餉軍,被詔切讓。給事中李邦義因劾廷拘滯,吏部尚書嚴訥為廷辨,始解。轉左侍郎,還理部事。以通州御倭功,加俸二級。遷南京禮部尚書,召為左都御史。奏行慎選授、重分巡、謹刑獄、端表率、嚴檢束、公舉劾六事。
lóng qìng yuán nián liù yuè, jīng shī yǔ lǎo huài lú shě, mìng tíng dū yù shǐ fēn háng zhèn xù. huì cháo jìn tiān xià guān, tíng qǐng yán jìn kuì yí, zhuó dào lǐ fèi, yǐ jǐng guān xié, sū mín lì. dì yè zhū líng, zhào tíng tóng yīng guó gōng zhāng róng jū shǒu. zhōng guān xǔ yì xié rèn xié rén cái, wèi xún chéng yù shǐ lǐ xué dào suǒ chī. qún dāng cì xué dào zǎo cháo, yāo jī zhī zuǒ yē mén wài. tíng shàng qí zhuàng, lùn shù yǒu chà.
隆慶元年六月,京師雨潦壞廬舍,命廷督御史分行振恤。會朝覲天下官,廷請嚴禁饋遺,酌道里費,以儆官邪,蘇民力。帝謁諸陵,詔廷同英國公張溶居守。中官許義挾刃脅人財,為巡城御史李學道所笞。群璫伺學道早朝,邀擊之左掖門外。廷上其狀,論戍有差。
yù shǐ qí kāng wèi gāo gǒng hé xú jiē, tíng yán: kāng huái jiān dǎng xié, bù zhòng chéng wú yǐ dìng guó shì. dì wèi zhé kāng, yù liú jiē. gǒng suì yǐn jí qù. ér gěi shì zhōng zhāng qí zhě, cháng xíng biān, shòu jiǎ rén jīn. shì shāo xiè, yīn qiú jiē zi fán jū jiān, fán xiè bù jiàn. qí hèn, suì zhí kāng shū yǔ fù lùn jiē, jiē yì yǐn jí qù. tíng yīn fā qí jiān lì shì, yán: qí qián fèng mìng shǎng jūn xuān dà, nà yán shāng yáng sì hé shù qiān jīn, wèi yán xù biān shāng gé yú yán shù shì, wèi dà xué shì jiē suǒ gé. sì hé dǐ qí qǔ huì, zōng jī pō lù. qí jù dé zuì, nǎi jiè gōng jiē jì zì yǎn. suì xià qí zhào yù. xíng bù shàng shū máo kǎi dāng qí shù, zhào shì wèi mín. gǒng qǐ zài xiāng, tíng kǒng qí xiū xì, ér kǎi yì jiē suǒ yǐn, suì xiān hòu qǐ xiū yǐ bì zhī. gěi shì zhōng zhōu yún yù shǐ lǐ chún pǔ sòng qí shì, wèi tíng kǎi ā jiē yì, luó zhī bù gū. xíng bù shàng shū liú zì qiáng fù zòu: qí suǒ zuò wú shí, tíng kǎi qū fǎ xùn sī. zhào duó kǎi zhí, tíng chì wèi mín, yòu qí, bǔ tōng zhōu pàn guān.
御史齊康為高拱劾徐階,廷言:「康懷奸黨邪,不重懲無以定國是。」帝為謫康,諭留階。拱遂引疾去。而給事中張齊者,嘗行邊,受賈人金。事稍泄,陰求階子璠居間,璠謝不見。齊恨,遂摭康疏語復論階,階亦引疾去。廷因發齊奸利事,言:「齊前奉命賞軍宣大,納鹽商楊四和數千金,為言恤邊商、革余鹽數事,為大學士階所格。四和抵齊取賄,蹤跡頗露。齊懼得罪,乃借攻階冀自掩。」遂下齊詔獄。刑部尚書毛愷當齊戍,詔釋為民。拱起再相,廷恐其修郤,而愷亦階所引,遂先後乞休以避之。給事中周芸、御史李純樸訟齊事,謂廷、愷阿階意,羅織不辜。刑部尚書劉自強覆奏:「齊所坐無實,廷、愷屈法徇私。」詔奪愷職,廷斥為民,宥齊,補通州判官。
wàn lì chū, qí yǐ bù jǐn bà, kǎi yǐ qián zú. zhè jiāng xún àn yù shǐ xiè tíng jié sòng kǎi juàn jié yǒu gǔ rén fēng, zuò àn zhāng qí duó guān, jīn qí yǐ chù, zú zhī kǎi shǒu zhèng. zhào fù kǎi guān. yú shì xún fǔ sì chuān dōu yù shǐ céng shěng wú yán: tíng shǒu sū zhōu shí, rén bǐ zhī zhào qīng xiàn. zhí jié jìn qì, shǐ zhōng wú gǎi. yí rú máo kǎi lì fù guān. zhào yǐ gù guān zhì shì. shí liù nián, gěi fū lǐn rú zhì, réng yǐ gāo nián tè cì cún wèn. míng nián zú, shì gōng jié.
萬曆初,齊以不謹罷,愷已前卒。浙江巡按御史謝廷傑訟愷狷潔有古人風,坐按張齊奪官,今齊已黜,足知愷守正。詔復愷官。於是巡撫四川都御史曾省吾言:「廷守蘇州時,人比之趙清獻。直節勁氣,始終無改。宜如毛愷例復官。」詔以故官致仕。十六年,給夫廩如制,仍以高年特賜存問。明年卒,諡恭節。
máo kǎi, zì dá hé, jiāng shān rén. jiā jìng shí sì nián jìn shì. shòu xíng rén, zhuó yù shǐ. zuò lùn xǐ mǎ zōu shǒu yì bù dāng tóu sàn dì, wèi zhí zhèng suǒ è, zhé níng guó tuī guān. lì xíng bù shàng shū. tài jiān lǐ fāng zhòu jiàn wǔ mù zōng, mìng xíng bù zhì zhòng pì. kǎi zòu: fāng zuì zhuàng wèi míng, fēi suǒ yǐ shì tiān xià gōng. fāng réng dé shì sǐ. kǎi zèng tài zǐ shǎo bǎo, shì duān jiǎn.
毛愷,字達和,江山人。嘉靖十四年進士。授行人,擢御史。坐論洗馬鄒守益不當投散地,為執政所惡,謫寧國推官。歷刑部尚書。太監李芳驟諫忤穆宗,命刑部置重辟。愷奏:「芳罪狀未明,非所以示天下公。」芳仍得貰死。愷贈太子少保,諡端簡。
gé shǒu lǐ, zì yǔ lì, dé píng rén. jiā jìng qī nián, jǔ xiāng shì dì yī. míng nián chéng jìn shì, shòu zhāng dé tuī guān. jù dào wū fù jiā, zhū lián yǐ bǎi shù, shǒu lǐ jǐn chū zhī. zhǔ yù zhě zèn zhī yù shǐ. huì fān fǔ yù jiǔ bù jué, shǔ shǒu lǐ, yī xùn jí dé, nǎi dà jīng fú. dōng zhì, zhào wáng jiè bǎi guān cháo fú hè, shǒu lǐ dú bù kě. qiān bīng bù zhǔ shì. fù sàng fú què, bǔ lǐ bù. níng fǔ zōng rén xī gù gāo qiáng, hòu shāo dé tuō, yīn qǐng fēng. lǐ bù shàng shū xià yán yì liàng fù zhōng wèi shù rén. wèi shàng, ér yán rù gé, yán sōng dài zhī. shǒu lǐ shì qiān yí zhì láng zhōng, bó bù xíng. gù shì, jùn wáng jué, jìn zhī dé yǐ běn jué lǐ fǔ shì, bù dé jì fēng. jiāo chéng huái rén xiāng yuán jìn zhī jué, yǐ jì fēng qǐng, shǒu lǐ chí zhī jiān. huì yǐ jí zài gào, sān dǐ rén chéng jiān xíng lù, suì dé qǐng. qí xiào xiòng qí shì yǐ wén. suǒ jí jì lù yí shí yú wàn, dú wú shǒu lǐ míng, dì yóu shì zhī shǒu lǐ lián. qiān hé nán tí xué fù shǐ, zài qiān shān xī àn chá shǐ, jìn shǎn xī bù zhèng shǐ, zhuó yòu fù dōu yù shǐ, xún fǔ hé nán. rù wèi hù bù shì láng, dū xiǎng xuān dà. gǎi lì bù. zì zuǒ shì láng qiān nán jīng lǐ bù shàng shū. lǐ běn shǔ lì bù shì, xī yán sōng zhǐ kǎo chá tíng chén, shǔ shǒu lǐ xià kǎo, lēi zhì shì. hòu dì wèn shǒu lǐ ān zài, zuǒ yòu miù yǐ lǎo bìng duì. dì wèi tàn xī jiǔ zhī.
葛守禮,字與立,德平人。嘉靖七年,舉鄉試第一。明年成進士,授彰德推官。巨盜誣富家,株連以百數,守禮盡出之。主獄者譖之御史。會藩府獄久不決,屬守禮,一訊即得,乃大驚服。冬至,趙王戒百官朝服賀,守禮獨不可。遷兵部主事。父喪服闋,補禮部。寧府宗人悉錮高牆,後稍得脫,因請封。禮部尚書夏言議量復中尉數人。未上,而言入閣,嚴嵩代之。守禮適遷儀制郎中,駁不行。故事,郡王絕,近支得以本爵理府事,不得繼封。交城、懷仁、襄垣近支絕,以繼封請,守禮持之堅。會以疾在告,三邸人乘間行賂,遂得請。旗校詗其事以聞。所籍記賂遺十餘萬,獨無守禮名,帝由是知守禮廉。遷河南提學副使,再遷山西按察使,進陝西布政使,擢右副都御史,巡撫河南。入為戶部侍郎,督餉宣、大。改吏部。自左侍郎遷南京禮部尚書。李本署吏部事,希嚴嵩指考察廷臣,署守禮下考,勒致仕。後帝問守禮安在,左右謬以老病對。帝為嘆惜久之。
lóng qìng yuán nián, qǐ hù bù shàng shū. zòu yán: jī fǔ shān dōng liú yí rì zhòng, yǐ yǒu sī biàn fǎ luàn cháng, qǐ kē tài zhòng, zhēng pài bù jūn. qiě hé nán běi, shān dōng xī, tǔ dì qiāo jí, zhèng gōng shàng bù néng gěi, fù zhòng zhī yáo yì. gōng jiàng jí fù shāng dà jiǎ, jiē yǐ wú tián miǎn yì, ér nóng fū dú shòu qí kùn, cǐ suǒ wèi chuǎn yě. qǐ zhèng tián fù zhī guī, bà kē chà zhī fǎ. yòu guó chū zhēng liáng, hù bù dìng cāng kù míng mù jí shí shù jià zhí, tōng xíng suǒ sī, fēn pài xiǎo mín, suí cāng shàng nà, wán qiàn zhī shù liǎo rán kě jī. jìn nǎi dìng wèi yī tiáo biān fǎ, jì mǔ zhēng yín. bù lùn cāng kǒu, bù wèn shí shù. lì shū yín yuán wèi jiān, zēng jiǎn sǎ pài, bì duān bǎi chū. zhì yú shōu jiě, nǎi yòu biàn wèi yī chuàn líng fǎ, wèi zhī huǒ shōu fēn jiě. shōu zhě bù jiě, jiě zhě bù shōu, shōu zhě huò jī yú zhī zī, jiě zhě rèn péi bǔ zhī lèi. fū qián gǔ bì fēn shù míng ér hòu jī hé shěn, jīn hùn ér wèi yī, shì wèi nà yí zhě dì yě. yuàn chì suǒ sī, zhuó fù jiù guī. zhào xī jǔ xíng. yú shì zòu dìng guó jì bù shì, bān xíng tiān xià. zì jiā jìng sān shí liù nián yǐ hòu, wán qiàn qǐ jiè zhuī zhēng zhī shù jí pín mín bù néng shū nà, bèi lù bù zhōng. zì fǔ zhōu xiàn dá bù zhèng, sòng hù bù jī kǎo, yǐ qīng yǐn lòu nà yí qīn qī zhī bì. yòu yǐ hù bù zhuān lǐ cái fù, bì zhōu zhī tiān xià cāng kù yíng xū, rán hòu kě jié suō diào jì. zǔ zōng shí lìng tiān xià suì yǐ wén cè bào bù, nǎi qǐng qiǎn yù shǐ tán qǐ mǎ míng mó zhāng wèn míng zhào yán fēn háng tiān xià dǒng qí shì, bìng chéng chì yǐ xíng. tán ēn lì cháng biān jūn, huò yán shì wǔ xū mào, yí chéng gěi shǎng tài zhī. shǒu lǐ yán: cǐ cháo tíng kuàng diǎn, nǎi yǐ jiǎ yuàn yé? yì nǎi zhǐ.
隆慶元年,起戶部尚書。奏言:「畿輔、山東流移日眾,以有司變法亂常,起科太重,征派不均。且河南北,山東西,土地磽瘠,正供尚不能給,復重之徭役。工匠及富商大賈,皆以無田免役,而農夫獨受其困,此所謂舛也。乞正田賦之規,罷科差之法。又國初征糧,戶部定倉庫名目及石數價值,通行所司,分派小民,隨倉上納,完欠之數瞭然可稽。近乃定為一條鞭法,計畝征銀。不論倉口,不問石數。吏書夤緣為奸,增減灑派,弊端百出。至於收解,乃又變為一串鈴法,謂之夥收分解。收者不解,解者不收,收者獲積余之貲,解者任賠補之累。夫錢穀必分數明而後稽核審,今混而為一,是為那移者地也。願敕所司,酌復舊規。」詔悉舉行。於是奏定國計簿式,頒行天下。自嘉靖三十六年以後,完欠、起解、追征之數及貧民不能輸納,備錄簿中。自府州縣達布政,送戶部稽考,以清隱漏那移侵欺之弊。又以戶部專理財賦,必周知天下倉庫盈虛,然後可節縮調劑。祖宗時令天下歲以文冊報部,乃請遣御史譚啟、馬明謨、張問明、趙岩分行天下董其事,並承敕以行。覃恩例嘗邊軍,或言士伍虛冒,宜乘給賞汰之。守禮言:「此朝廷曠典,乃以賈怨耶?」議乃止。
dà xué shì gāo gǒng yǔ xú jiē bù xiāng néng, jǔ cháo gōng gǒng. shì láng xú yǎng zhèng liú zì qiáng, gǒng suǒ hòu, yì yì shǒu lǐ yán. shǒu lǐ bù kě, yǎng zhèng děng suì lùn gǒng. shǒu lǐ xún qǐ yǎng mǔ guī. jí gǒng zài xiāng, shēn dé shǒu lǐ, qǐ wèi xíng bù shàng shū. chū, jiē dìng fāng shì wáng jīn děng yù, zuò wàng jìn yào wù, bǐ zi shā fù lǜ lùn sǐ. zhào xià fǎ sī huì xùn. shǒu lǐ děng yì jīn wàng jìn yào wú shì shí, dàn xí gù táo zhòng wén shù, zuǒ dào huò zhòng, yīng zuò wèi cóng lǜ biān shù. gěi shì zhōng zhào fèn yán: fǎ sī wèi tiān xià píng. xī zé yī zhǔ yú rù, ér bù wèi xiān dì dì jīn zé yī zhǔ yú chū, ér bù xù hòu shì yì. zuì yǒu shǒu ér hòu yǒu cóng, jīn děng wèi cóng, shú wèi shǒu? jiāng yǐ táo zhòng wén wèi shǒu, zé zhòng wén sǐ yǐ jiǔ. wèi fǎ rú cǐ, bì xià hé lài zāi! shū rù, bào wén.
大學士高拱與徐階不相能,舉朝攻拱。侍郎徐養正、劉自強,拱所厚,亦詣守禮言。守禮不可,養正等遂論拱。守禮尋乞養母歸。及拱再相,深德守禮,起為刑部尚書。初,階定方士王金等獄,坐妄進藥物,比子殺父律論死。詔下法司會訊。守禮等議金妄進藥無事實,但習故陶仲文術,左道惑眾,應坐為從律編戍。給事中趙奮言:「法司為天下平。昔則一主於入,而不為先帝地;今則一主於出,而不恤後世議。罪有首而後有從,金等為從,孰為首?將以陶仲文為首,則仲文死已久。為法如此,陛下何賴哉!」疏入,報聞。
xún gǎi shǒu lǐ zuǒ dōu yù shǐ. zòu yán: jī nèi dì shì wā xià, hé dào yīn sāi, yù lǎo zé qiān lǐ wèi hè. qǐng fǎng gǔ jǐng tián zhī zhì, jùn zhì gōu xù, shǐ hàn lǎo yǒu bèi. zhāng xià yǒu sī. yòu shēn míng xún fǔ shì yí, tiáo liè guān zhēn shì jié liù shì. shǒu lǐ yì wáng jīn yù, yǔ gǒng hé, rán bù fù gǒng. hòu zhāng jū zhèng yù yǐ wáng dà chén shì gòu shā gǒng, shǒu lǐ lì wèi jiě, nǎi miǎn. jiē gǒng jū zhèng gèng yòng shì, jiāo xiāng yà. shǒu lǐ zhōu xuán qí jiān, zhèng sè dú lì, rén yǐ wèi nán. wàn lì sān nián, yǐ lǎo qǐ xiū. zhào jiā tài zǐ shǎo bǎo, chí yì guī. liù nián zú. zèng tài zǐ tài bǎo, shì duān sù.
尋改守禮左都御史。奏言:「畿內地勢窪下,河道堙塞,遇潦則千里為壑。請仿古井田之制,浚治溝洫,使旱潦有備。」章下有司。又申明巡撫事宜,條列官箴、士節六事。守禮議王金獄,與拱合,然不附拱。後張居正欲以王大臣事構殺拱,守禮力為解,乃免。階、拱、居正更用事,交相軋。守禮周旋其間,正色獨立,人以為難。萬曆三年,以老乞休。詔加太子少保,馳驛歸。六年卒。贈太子太保,諡端肅。
jìn xué yán, zì zi yú, jì níng rén. jiā jìng shí sān nián jǔ xiāng shì dì yī. míng nián chéng jìn shì, shòu nán yáng tuī guān, yǐ lián píng chēng. lì jí ān zhī fǔ, zhì xíng gāo, lèi qiān zuǒ bù zhèng shǐ. lóng qìng chū, rù wèi tài pú qīng, gǎi guāng lù. xuán bài yòu fù dōu yù shǐ, xún fǔ shān xī. yīng zhào chén lǐ cái, fán wàn yú yán. yán xuǎn bīng zhù qián jī gǔ zuì qiè. qí lüè yuē:
靳學顏,字子愚,濟寧人。嘉靖十三年舉鄉試第一。明年成進士,授南陽推官,以廉平稱。歷吉安知府,治行高,累遷左布政使。隆慶初,入為太僕卿,改光祿。旋拜右副都御史,巡撫山西。應詔陳理財,凡萬餘言。言選兵、鑄錢、積穀最切。其略曰:
sòng chū jìn jūn shí wàn, zǒng tiān xià zhū lù yì bù guò shí wàn, qí hòu qìng lì zhì píng jiān zēng zhì bǎi yú wàn. rán qí shí cái yòng bù chù. wǒ cháo biān bīng sì shí wàn. qí hòu suī zēng bīng yì shù, ér zhǔ bīng duō quē, bù ruò sòng rén shí bèi qí chū yě. rán zì jiā jìng zhōng jí yǐ chù fá gào, hé zāi? sòng suī zēng bīng, ér tiān xià wú yǎng bīng fèi. wǒ cháo yǐ mín yǎng bīng, ér xīn jūn yòu yī qiè yǎng tài cāng. jiù xiǎng bù jiǎn, xīn xiǎng rì zēng, fèi yī yě. zhōu fēng hào hàn sì dōu, lǜ yǒu qí míng ér wú shí. wǒ cháo liú dū zhī shè, jiàn guān zhì wèi, zuò shí gōng tǎng, fèi èr yě. táng sòng zōng qīn huò tōng míng shì bǎn, huò sàn chù mín jiān. wǒ cháo fēn fēng liè jué, bù nóng bù shì, xī mín gāo suǐ, fèi sān yě. yǒu cǐ sān zhě, chǔ chù ān dé bù guì. ér qí jiān yóu hào tiān xià zhī cái zhě, bīng ér yǐ. fū xiàn fēng cuī jiān, qí gǔ xiāng dāng, bīng zhī shí yě. jīn biān bīng yǒu zhàn shí, ruò fù bīng zé zhōng shì bù yī dāng dí. měi dào zéi qiè fā, fēi yīn yáng yī yào zá zhí, zé chéng èr pàn bù wèi zhī jiāng fēi xiāng mín lǐ bǎo, zé yì yǒng kuài zhuàng wèi zhī bīng. zài běi zé jiè yán dīng kuàng tú, zài nán zé jiè láng tǔ. cǐ jiē fù bīng bù zú yòng zhī yàn yě. dāng xiàn yǐ lún fān shǒu shù zhī fǎ. huò yuǎn bù kě zhēng, huò ruò bù kě rèn, zé tīng qí gēng shāng, ér yí qí shí yǐ xiǎng biān. rú miǎn bān jūn ér zhēng cháng, shěng chōng fā ér shū shú, yì biàn tōng yī cè yě. yù jīng bīng qiáng, yì yí zé yǐ lún fān shù shǒu. fū jīng shī qù xuān fǔ jì zhèn cái shù bǎi lǐ, jīng yíng jiǔ wàn zú, suì yǐ yī wàn shù èr zhèn, jiǔ nián ér yī zhōu, wèi wèi kǔ yě, ér qiè zhě yǔ biān bīng tóng qí jìn yǐ. yòu yǐ jī fǔ zhī zú tián jīng shù zhī què, qí bù wǔ hào lìng yuè liáng kào shǎng yì yǔ jīng zú tóng, ér jī fǔ zhī zú jiē qīn bīng yǐ. fū jīng zú shù jì zhèn, zé yán gù zhī fèi kě shěng. shù xuān fǔ, zé xuān fǔ dà tóng zhī qì zì zhāng. kòu wèi xuān dà zhī lì zhì qí hòu, jīng zú zhī jìn dāng qí qián, zé yǎng gōng shēn rù zhī shì xiān yǐ.
宋初禁軍十萬,總天下諸路亦不過十萬,其後慶曆、治平間增至百餘萬。然其時財用不絀。我朝邊兵四十萬。其後雖增兵益戍,而主兵多缺,不若宋人十倍其初也。然自嘉靖中即以絀乏告,何哉?宋雖增兵,而天下無養兵費。我朝以民養兵,而新軍又一切仰太倉。舊餉不減,新餉日增,費一也。周豐鎬、漢四都,率有其名而無實。我朝留都之設,建官置衛,坐食公帑,費二也。唐、宋宗親或通名仕版,或散處民間。我朝分封列爵,不農不仕,吸民膏髓,費三也。有此三者,儲畜安得不匱。而其間尤耗天下之財者,兵而已。夫陷鋒摧堅,旗鼓相當,兵之實也。今邊兵有戰時,若腹兵則終世不一當敵。每盜賊竊發,非陰陽、醫藥、雜職,則丞貳判簿為之將;非鄉民里保,則義勇快壯為之兵。在北則借鹽丁礦徒,在南則借狼土。此皆腹兵不足用之驗也。當限以輪番守戍之法。或遠不可征,或弱不可任,則聽其耕商,而移其食以餉邊。如免班軍而征償,省充發而輸贖,亦變通一策也。欲京兵強,亦宜責以輪番戍守。夫京師去宣府、薊鎮才數百里,京營九萬卒,歲以一萬戍二鎮,九年而一周,未為苦也,而怯者與邊兵同其勁矣。又以畿輔之卒填京戍之闕,其部伍、號令、月糧、犒賞亦與京卒同,而畿輔之卒皆親兵矣。夫京卒戍薊鎮,則延、固之費可省。戍宣府,則宣府、大同之氣自張。寇畏宣、大之力制其後,京卒之勁當其前,則仰攻深入之事鮮矣。
chén yòu dǔ tiān xià zhī mín huáng huáng yǐ guì fá wèi lǜ zhě, fēi bù bó wǔ gǔ bù zú yě, yín bù zú ěr. fū yín, hán bù kě yī, jī bù kě shí, bù guò mào qiān yǐ tōng yī shí zhī yòng, dú nài hé yòng yín ér fèi qián? qián yì fèi, yín yì dú xíng. dú xíng zé cáng yì shēn, ér yín yì guì, huò yì jiàn, ér zhé sè zhī bàn yì nán. háo yòu chéng qí jiàn shōu zhī, shí qí guì chū zhī. yín jī yú háo yòu zhě yù hòu, xíng yú tiān xià zhě yù shǎo. gèng yú shù shí nián, chén bù zhī suǒ dǐ zhǐ yǐ. qián zhě, quán yě, bù kě yī rì wú. jì zhě wèi qián fǎ zhī nán yǒu èr: lì bù yuè běn, mín bù yuàn xíng. cǐ jiē fēi yě. fū cháo tíng yǐ shān hǎi zhī chǎn wèi cái, yǐ yì zhào zhī lì wèi gōng, yǐ xián shì dài fū wèi yì, hé běn zhī fèi? chéng lìng mín yǐ tóng tàn shú zuì, ér jiàng yì zé qǔ zhī yíng jūn, yī zhǐ huī jiān, qián biàn tiān xià yǐ. zhì bù gù xíng qián zhě, dú jiān háo ěr. qǐng zì jīn shì lì fá shú zhēng shuì cì lài zōng lù guān fèng jūn xiǎng zhī shǔ, xī yín qián jiān zhī. shàng yǐ shì zhēng, xià yǐ shì shū, hé huàn qí bù xíng zāi.
臣又睹天下之民皇皇以匱乏為慮者,非布帛五穀不足也,銀不足耳。夫銀,寒不可衣,飢不可食,不過貿遷以通衣食之用,獨奈何用銀而廢錢?錢益廢,銀益獨行。獨行則藏益深,而銀益貴,貨益賤,而折色之辦益難。豪右乘其賤收之,時其貴出之。銀積於豪右者愈厚,行於天下者愈少。更逾數十年,臣不知所底止矣。錢者,泉也,不可一日無。計者謂錢法之難有二:利不鸑本,民不願行。此皆非也。夫朝廷以山海之產為材,以億兆之力為工,以賢士大夫為役,何本之費?誠令民以銅炭贖罪,而匠役則取之營軍,一指麾間,錢遍天下矣。至不顧行錢者,獨奸豪爾。請自今事例、罰贖、徵稅、賜賚、宗祿、官俸、軍餉之屬,悉銀錢兼支。上以是征,下以是輸,何患其不行哉。
chén yòu wén zhōng yuán zhě, biān bǐ zhī gēn běn yě. bǎi xìng zhě, zhōng yuán zhī gēn běn yě, mín yǒu zhōng shēn wú yín, ér bù néng zhōng suì wú yī, zhōng rì wú shí. jīn yǒu sī sù yè bù huáng zhě, nǎi zài yín ér bù zài gǔ, chén qiè lǜ zhī. guó jiā jiàn dū yōu yàn, běi wú jùn guó zhī wèi, suǒ shì wèi fù xīn gǔ gōng zhě, hé nán shān dōng jiāng běi jí jī nèi bā fǔ zhī rén xīn ěr. qí rén lǜ zhì hàn ér qīng shēng, yì dòng ér nán jí, yóu shí ér guǎ jī zhě yě. yī bù rú yì, zé qīng qù qí xiāng wǎng wǎng yī fū zuò nán, qiān rén xiǎng yīng, qián shì yǐ lǚ yàn yǐ. mǐ zhī zhī jì, bù guò yuē xù nóng yǐ xì qí jiā, zú shí yǐ xì qí shēn, jù gǔ ròu yǐ xì qí xīn. jīn shì hé guān lǐn zhī suǒ cáng, měi fǔ dé shù shí wàn, zé sī jì zhě ān zhěn kě yǐ. dé sān wàn yān, yóu zú sāi zhuǎn xǐ zhě zhī wàng. shè bù mǎn wàn, qǐ dé wú hán xīn? chén qiè yì bù mǎn wàn zhě duō yě.
臣又聞中原者,邊鄙之根本也。百姓者,中原之根本也,民有終身無銀,而不能終歲無衣,終日無食。今有司夙夜不遑者,乃在銀而不在谷,臣竊慮之。國家建都幽燕,北無郡國之衛,所恃為腹心股肱者,河南、山東、江北及畿內八府之人心耳。其人率鷙悍而輕生,易動而難戢,游食而寡積者也。一不如意,則輕去其鄉;往往一夫作難,千人響應,前事已屢驗矣。弭之之計,不過曰恤農以系其家,足食以系其身,聚骨肉以系其心。今試核官廩之所藏,每府得數十萬,則司計者安枕可矣。得三萬焉,猶足塞轉徙者之望。設不滿萬,豈得無寒心?臣竊意不滿萬者多也。
chén jìn zhě shū qǐng jī gǔ, yè méng yǔn xíng. dì kǒng yǒu sī cóng shì bù lì, wú yǐ sāi míng zhào. gǎn jí chén shuō shēn yán zhī:
臣近者疏請積穀,業蒙允行。第恐有司從事不力,無以塞明詔。敢即臣說申言之:
qí yī yuē guān cāng, fā guān yín yǐ dí yě. yī yuē shè cāng, shōu mín gǔ yǐ chōng yě. guān cāng fēi shén fēng suì bù néng jǔ, shè cāng suī zhōng suì jiē kě xíng. táng yì cāng zhī kāi, měi suì zì wáng gōng yǐ xià jiē yǒu rù. sòng zé zhǔn mín jiān zhèng shuì zhī shù, qǔ èr shí fēn zhī yī yǐ wèi shè. chéng fǎng ér tuī zhī, jiù tǔ sú, hé rén qíng, zhàn suì hòu yǐ tōng qí biàn, jì měi suì èr cāng zhī rù yǐ yàn qí gōng, zhe wèi lìng, ér suì suì xiū zhī, shí qí fēng qiàn ér liǎn sàn zhī. zài guān cāng zhě, mín yǒu dà jī zé yǐ zhèn. zài mín cāng zhě, suī guān yǒu dà yì yì bù tīng dài. jí cǐ cáng fù yú mín, jí cáng fù yú guó yě. jīn yán cái yòng zhě, bù yōu gǔ zhī bù zú, ér yōu yín zhī bù zú. fū yín shí shēng luàn, gǔ shí mǐ luàn. yín zhī bù zú, ér quán huò dài zhī wǔ gǔ bù zú, zé shú kě yǐ dài zhě zāi? gù yuē míng jūn bù bǎo jīn yù, ér bǎo wǔ gǔ, fú wéi shèng míng chuí yì.
其一曰官倉,發官銀以糴也。一曰社倉,收民谷以充也。官倉非甚豐歲不能舉,社倉雖中歲皆可行。唐義倉之開,每歲自王公以下皆有入。宋則准民間正稅之數,取二十分之一以為社。誠仿而推之,就土俗,合人情,占歲候以通其變,計每歲二倉之入以驗其功,著為令,而歲歲修之,時其豐歉而斂散之。在官倉者,民有大飢則以振。在民倉者,雖官有大役亦不聽貸。藉此藏富於民,即藏富於國也。今言財用者,不憂谷之不足,而憂銀之不足。夫銀實生亂,谷實弭亂。銀之不足,而泉貨代之;五穀不足,則孰可以代者哉?故曰明君不寶金玉,而寶五穀,伏惟聖明垂意。
shū rù, xià suǒ sī yì, zú bù néng jǐn xíng yě.
疏入,下所司議,卒不能盡行也。
xún zhào wèi gōng bù yòu shì láng, gǎi lì bù, jìn zuǒ shì láng. xué yán nèi xíng xiū jié, jiàn gāo gǒng yǐ shǒu fǔ zhǎng quán, zhuān zì shén, suì xiè bìng guī, zú. dì xué céng, shān xī fù shǐ. zhì jī yì yǒu wén.
尋召為工部右侍郎,改吏部,進左侍郎。學顏內行修潔,見高拱以首輔掌銓,專恣甚,遂謝病歸,卒。弟學曾,山西副使。治績亦有聞。
zàn yuē: míng zhī zhōng yè, biān fáng duò, jīng fèi fá. dāng shí rèn shì zhī chén, néng liú yì yú cǐ zhě xiān yǐ. ruò yáng bó mǎ sēn liú tǐ gān gé shǒu lǐ jìn xué yán zhī shǔ, shù jǐ fù jīng jì zhī lüè zhě. jiù qí shè shī yǔ qí suǒ jiàn bái, jiū ér xíng zhī, yì bǔ jū yī shí ér yǐ, kuàng yán zhī bù jǐn xíng, xíng zhī bù néng jiǔ hū! zì shí jué hòu, zhāng jū zhèng shǐ yī zhěng chì. jū zhèng mò, yī qiè yǐ kōng yán cóng shì, yǐ qì yú wáng. gài qí huài fēi zhāo xī zhī jī yǐ.
贊曰:明之中葉,邊防墮,經費乏。當時任事之臣,能留意於此者鮮矣。若楊博、馬森、劉體乾、葛守禮、靳學顏之屬,庶幾負經濟之略者。就其設施與其所建白,究而行之,亦補苴一時而已,況言之不盡行,行之不能久乎!自時厥後,張居正始一整飭。居正歿,一切以空言從事,以迄於亡。蓋其壞非朝夕之積矣。