zhū dà diǎn wáng dào kūn děng zhāng guó wéi zhāng kěn táng lǐ xiàng zhōng wú zhōng luán zhū yǒng yòu děng céng yīng zhū jì zuò tāng fēn děng yú huáng chén hán huī wáng ruì zhān lù zhèn fēi hé kǎi lín lán yǒu xióng rǔ lín qián sù lè liú zhōng zǎo zhèng zūn qiān shěn chén quán yì zi lǚ xiáng
朱大典(王道焜等) 張國維 張肯堂(李向中 吳鍾巒 朱永佑等)曾櫻 朱繼祚(湯芬等) 余煌(陳函輝) 王瑞栴 路振飛 何楷(林蘭友)熊汝霖 錢肅樂(劉中藻 鄭遵謙) 沈宸荃(邑子履祥)

zhū dà diǎn, zì yán zhī, jīn huá rén. jiā shì pín jiàn. dà diǎn shǐ dú shū, wèi rén háo mài. dēng wàn lì sì shí sì nián jìn shì, chú zhāng qiū zhī xiàn. tiān qǐ èr nián zhuó bīng kē gěi shì zhōng. zhōng guān wáng tǐ gān wèi zhōng xián děng shí èr rén jí rǔ yù kè shì, jiǎ bǎo hù gōng, yīn jǐn yī shì xí, dà diǎn kàng shū lì jiàn. wǔ nián chū wèi fú jiàn fù shǐ, jìn yòu cān zhèng, yǐ yōu guī.
朱大典，字延之，金華人。家世貧賤。大典始讀書，為人豪邁。登萬曆四十四年進士，除章丘知縣。天啟二年擢兵科給事中。中官王體乾、魏忠賢等十二人及乳嫗客氏，假保護功，蔭錦衣世襲，大典抗疏力諫。五年出為福建副使，進右參政，以憂歸。

chóng zhēn sān nián, qǐ gù guān, lì shān dōng, xún diào tiān jīn. wǔ nián sì yuè, lǐ jiǔ chéng kǒng yǒu dé wéi lái zhōu. shān dōng xún fǔ xú cóng zhì zhōng pào sǐ, zhuó dà diǎn yòu qiān dōu yù shǐ dài zhī, zhào zhù qīng zhōu, diào dù bīng shí. qī yuè, dēng lái xún fǔ xiè liǎn fù xiàn yú zéi, zǒng dū liú yǔ liè bèi dǎi. nǎi bà zǒng dū jí dēng lái xún fǔ bù shè, zhuān rèn dà diǎn, dū zhǔ kè bīng shù wàn jí guān wài jìn lǚ sì qiān bā bǎi yú rén hé jiǎo zhī. yǐ zǒng bīng jīn guó qí jiāng, lǜ fù jiāng jìn guó chén liú bāng yù, cān jiāng zǔ dà bì zǔ kuān zhāng tāo, yóu jī bǎi yǒng fú jí gù zǒng bīng wú xiāng xiāng zi sān guì děng, yǐ zhōng guān gāo qǐ qián jiān hù jūn xiǎng, dǐ dé zhōu. zéi fù fàn píng dù, fù jiāng móu wén shòu hé wéi zhōng děng jiù zhī, shā zéi kuí chén yǒu shí, wéi zhōng yì bèi shā. bā yuè, xún àn jiān jūn yù shǐ xiè sān bīn zhì chāng yì, qǐng zhǎn wáng hóng liú guó zhù, zhào dǎi zhì zhī. bīng bù shàng shū xióng míng yù yì zuò zhǔ fǔ wù guó, bà qù. sān bīn fù kàng shū qǐng jué kǒu wù yán fǔ shì.
崇禎三年，起故官，蒞山東，尋調天津。五年四月，李九成、孔有德圍萊州。山東巡撫徐從治中炮死，擢大典右僉都御史代之，詔駐青州，調度兵食。七月，登萊巡撫謝璉復陷於賊，總督劉宇烈被逮。乃罷總督及登萊巡撫不設，專任大典，督主、客兵數萬及關外勁旅四千八百餘人合剿之。以總兵金國奇將，率副將靳國臣、劉邦域，參將祖大弼、祖寬、張韜，游擊柏永福及故總兵吳襄、襄子三桂等，以中官高起潛監護軍餉，抵德州。賊復犯平度，副將牟文綬、何維忠等救之，殺賊魁陳有時，維忠亦被殺。八月，巡按監軍御史謝三賓至昌邑，請斬王洪、劉國柱，詔逮治之。兵部尚書熊明遇亦坐主撫誤國，罷去。三賓復抗疏請絕口勿言撫事。

guó qí děng zhì chāng yì, fēn sān lù. guó qí děng guān wài bīng wèi qián fēng, dèng qǐ bù bīng jì zhī, cóng zhōng lù huī bù jìn. chāng píng zǒng bīng chén hóng fàn, fù jiāng liú zé qīng fāng dēng huà, cóng nán lù píng dù jìn. cān jiāng wáng zhī fù wáng wén wěi děng cóng běi lù hǎi miào jìn. xí yóu jī xú yuán hēng děng lǜ lái yáng shī lái huì, yǐ móu wén shòu shǒu xīn hé. zhū jūn jiē xié sān rì liáng, jǐn dǐ xīn hé dōng àn, luàn liú yǐ jì. zǔ kuān zhì shā hé, yǒu dé yíng zhàn. kuān xiān jìn, guó chén jì zhī, zéi dà bài, zhū jūn chéng shèng zhuī zhì chéng xià. zéi yè bàn dōng dùn, wéi shǐ jiě. shǒu zhě yí zéi yòu, pào jù zhī. qǐ qián qiǎn zhōng shǐ rù yù, hé chéng xiāng qìng. míng rì, nán lù bīng shǐ zhì. guó qí děng suì jī zéi huáng xiàn, zhǎn shǒu wàn sān qiān, fú bā bǎi, táo sàn jí zhuì hǎi sǐ zhě shù wàn.
國奇等至昌邑，分三路。國奇等關外兵為前鋒，鄧玘步兵繼之，從中路灰埠進。昌平總兵陳洪範，副將劉澤清、方登化，從南路平度進。參將王之富、王文緯等從北路海廟進。檄游擊徐元亨等率萊陽師來會，以牟文綬守新河。諸軍皆攜三日糧，盡抵新河東岸，亂流以濟。祖寬至沙河，有德迎戰。寬先進，國臣繼之，賊大敗，諸軍乘勝追至城下。賊夜半東遁，圍始解。守者疑賊誘，炮拒之。起潛遣中使入諭，闔城相慶。明日，南路兵始至。國奇等遂擊賊黃縣，斬首萬三千，俘八百，逃散及墜海死者數萬。

zéi cuàn guī dēng zhōu, guó chén děng zhú zhǎng wéi shǒu zhī. chéng sān miàn jù shān, yī miàn jù hǎi, qiáng sān shí lǐ ér yáo, dōng xī jù dǐ hǎi. fēn fān shù, zéi bù néng chū, fā dà pào, guān jūn duō sǐ shāng. lǐ jiǔ chéng chū zhàn xiāng dāng. shí yī yuè, jiǔ chéng bó zhàn, jiàng zhě xiè qí móu. guān jūn hé jī zhī, guó yú zhèn, zéi nǎi xiǎo yè kū. zéi qú kuí wǔ, jiǔ chéng yǒu dé yǒu shí gěng zhòng míng máo chéng lù yě, jí shì shā qí èr. dì jiā jiě wéi gōng, jìn dà diǎn yòu fù dōu yù shǐ, jiāng lì shēng shǎng yǒu chà. shì yuè, guó qí zú, yǐ xiāng dài. gōng wéi jì jiǔ, zéi liáng jué, shì shuǐ chéng kě zǒu, bù jiàng. jí wáng zhī fù zǔ kuān duó qí shuǐ mén wài hù qiáng, zéi dà jù.
賊竄歸登州，國臣等築長圍守之。城三面距山，一面距海，牆三十里而遙，東西俱抵海。分番戍，賊不能出，發大炮，官軍多死傷。李九成出戰相當。十一月，九成搏戰，降者泄其謀。官軍合擊之，馘於陣，賊乃曉夜哭。賊渠魁五，九成、有德、有時、耿仲明、毛承祿也，及是殺其二。帝嘉解圍功，進大典右副都御史，將吏升賞有差。是月，國奇卒，以襄代。攻圍既久，賊糧絕，恃水城可走，不降。及王之富、祖寬奪其水門外護牆，賊大懼。

liù nián èr yuè zhōng xún, yǒu dé xiān dùn, zài zǐ nǚ cái bó chū hǎi. zhòng míng yǐ shuǐ chéng wěi fù jiāng wáng bǐng zhōng, yǐ yì yǐ dān gě dùn, guān jūn suì rù dài chéng. gōng shuǐ chéng, wèi xià. yóu jī liú liáng zuǒ xiàn hōng chéng cè, nì rén yǒng fú sì zhōng, xué chéng zhì huǒ yào, fā zhī, chéng bēng, guān jūn rù. zéi tuì bǎo péng lái gé, dà diǎn zhāo xiáng, shǐ shì jiǎ, fú qiān yú rén, huò bǐng zhōng jí wěi jiāng qī shí wǔ rén, zì yì jí tóu hǎi sǐ zhě bù kě shèng jì, zéi jǐn píng. yǒu dé děng zǒu lǚ shùn, dǎo shuài huáng lóng yāo jī, shēng qín qí dǎng máo chéng lù chén guāng fú sū yǒu gōng, zhǎn lǐ yīng yuán. wéi yǒu dé zhòng míng yì qù. nǎi xiàn chéng lù děng yú cháo. zhé zhī xiān yī rì, yǒu gōng tuō xiè zǒu. dì zhèn nù, zhǎn jiān shǒu guān, xíng bù láng duō huò zuì. wèi jǐ bèi zhí, fú zhū. xù gōng, jìn dà diǎn bīng bù yòu shì láng, shì yīn jǐn yī bǎi hù, xún fǔ rú gù.
六年二月中旬，有德先遁，載子女財帛出海。仲明以水城委副將王秉忠，已亦以單舸遁，官軍遂入大城。攻水城，未下。游擊劉良佐獻轟城策，匿人永福寺中，穴城置火藥，發之，城崩，官軍入。賊退保蓬萊閣，大典招降，始釋甲，俘千餘人，獲秉忠及偽將七十五人，自縊及投海死者不可勝計，賊盡平。有德等走旅順，島帥黃龍邀擊，生擒其黨毛承祿、陳光福、蘇有功，斬李應元。惟有德、仲明逸去。乃獻承祿等於朝。磔之先一日，有功脫械走。帝震怒，斬監守官，刑部郎多獲罪。未幾被執，伏誅。敘功，進大典兵部右侍郎，世蔭錦衣百戶，巡撫如故。

bā nián èr yuè, liú zéi xiàn fèng yáng, huǐ huáng líng, zǒng dū yáng yī péng bèi dǎi. zhào dà diǎn zǒng dū cáo yùn jiān xún fǔ lú fèng huái yáng sì jùn, yí zhèn fèng yáng. shí jiāng běi zhōu xiàn duō xiàn. míng nián zhēng yuè, zéi wéi chú zhōu, lián yíng bǎi yú lǐ, zǒng bīng zǔ kuān dà pò zhī. dà diǎn huì zǒng lǐ lú xiàng shēng zhuī xí, fù pò zhī. jí hái bīng è zéi zhòng yú fèng yáng, zéi shǐ tuì. shí yī nián, zéi fù rù jiāng běi, móu cuàn chá shān. dà diǎn yǔ ān qìng xún fǔ shǐ kě fǎ tí bīng è zhī, zéi nǎi xī dùn. dà diǎn xiān zuò shī zhōu xiàn, biǎn zhì shì shì. shì nián sì yuè yǐ píng zéi yú qī, zài biǎn sān zhì. xún xù yuán jiǎo jí zhuǎn cáo gōng, jǐn fù qí zhì.
八年二月，流賊陷鳳陽，毀皇陵，總督楊一鵬被逮。詔大典總督漕運兼巡撫廬、鳳、淮、揚四郡，移鎮鳳陽。時江北州縣多陷。明年正月，賊圍滁州，連營百餘里，總兵祖寬大破之。大典會總理盧象升追襲，復破之。急還兵遏賊眾於鳳陽，賊始退。十一年，賊復入江北，謀竄茶山。大典與安慶巡撫史可法提兵遏之，賊乃西遁。大典先坐失州縣，貶秩視事。是年四月以平賊逾期，再貶三秩。尋敘援剿及轉漕功，盡復其秩。

shí sān nián, hé nán zéi dà rù hú guǎng. dà diǎn qiǎn jiāng jiù yuán, lǚ yǒu gōng, jìn zuǒ shì láng. míng nián liù yuè mìng dà diǎn zǒng dū jiāng běi jí hé nán hú guǎng jūn wù, réng zhèn fèng yáng, zhuān bàn liú zéi, ér yǐ kě fǎ dài dū cáo yùn. zéi shuài yuán shí zhōng zhòng shù wàn, héng yǐng bó jiān. dà diǎn lǜ zǒng bīng liú liáng zuǒ děng jī pò zhī, xù lài yǒu chà. dà diǎn yǒu bǎo zhàng gōng, rán bù néng chí lián, lǚ wèi gěi shì zhōng fāng shì liàng yù shǐ zhèng kūn zhēn děng suǒ hé, zhào xuē jí hóu kān. shì wèi jìng, ér dōng yáng xǔ dōu shì fā.
十三年，河南賊大入湖廣。大典遣將救援，屢有功，進左侍郎。明年六月命大典總督江北及河南、湖廣軍務，仍鎮鳳陽，專辦流賊，而以可法代督漕運。賊帥袁時中眾數萬，橫潁、亳間。大典率總兵劉良佐等擊破之，敘賚有差。大典有保障功，然不能持廉，屢為給事中方士亮、御史鄭昆貞等所劾，詔削籍侯勘。事未竟，而東陽許都事發。

xǔ dōu zhě, zhū shēng, fù qì, fèn xiàn lìng kē liǎn, zuò luàn, wéi jīn huá. dà diǎn zi wàn huà mù jiàn ér yù zhī, zéi píng ér suǒ mù zhě bù sàn. dà diǎn wén, jí chí guī. zhī xiàn xú diào yuán yuè dōu bīng jí yǒu wàn huà míng, suì yán dà diǎn zòng zi jiāo zéi. xún àn yù shǐ zuǒ guāng xiān wén yú cháo, dé zhǐ dǎi zhì, jí qí jiā chōng xiǎng, qiě lìng dū fù gěi shì zhōng hán rú yù qù zhī.
許都者，諸生，負氣，憤縣令苛斂，作亂，圍金華。大典子萬化募健兒御之，賊平而所募者不散。大典聞，急馳歸。知縣徐調元閱都兵籍有萬化名，遂言大典縱子交賊。巡按御史左光先聞於朝，得旨逮治，籍其家充餉，且令督賦給事中韓如愈趣之。

yǐ ér jīng shī xiàn, fú wáng lì. yǒu bái qí wū zhě, ér dà diǎn yì zì jié yú mǎ shì yīng ruǎn dà chéng, nǎi zhào wèi bīng bù zuǒ shì láng. yú yuè, jìn shàng shū, zǒng dū shàng jiāng jūn wù. zuǒ liáng yù xìng bīng, mìng jiān huáng dé gōng jūn yù zhī. fú wáng bēn tài píng, dà diǎn yǔ dà chéng rù jiàn zhōu zhōng, shì lì zhàn. dé gōng sǐ, wáng bèi qín, liǎng rén suì zǒu háng zhōu. huì lù wáng yì jiàng, dà diǎn nǎi hái xiāng jùn, jù chéng gù shǒu. táng wáng wén, jiù jiā dōng gé dà xué shì, dū shī zhè dōng. yú nián, chéng pò, hé mén sǐ zhī.
已而京師陷，福王立。有白其誣者，而大典亦自結於馬士英、阮大鋮，乃召為兵部左侍郎。逾月，進尚書，總督上江軍務。左良玉興兵，命監黃得功軍御之。福王奔太平，大典與大鋮入見舟中，誓力戰。得功死，王被擒，兩人遂走杭州。會潞王亦降，大典乃還鄉郡，據城固守。唐王聞，就加東閣大學士，督師浙東。逾年，城破，闔門死之。

qí shí zhè dōng xī jùn xiàn qián hòu shī shǒu sǐ shì zhě, kàng zhōu zé yǒu tóng zhī wáng dào kūn qián táng zhī xiàn gù xián jiàn lín ān zhī xiàn táng zì cǎi, shào xìng zé yǒu bīng bù zhǔ shì gāo dài yè rǔ yá, qú zhōu zé yǒu xún àn wáng jǐng liàng zhī fǔ wǔ jīng zhèng tuī guān dèng yán zhōng jiāng shān zhī xiàn fāng zhào. ruò fú zhū shēng jí bù yī xùn yì zhě, huì jī pān jí zhōu bo nián, shān yīn zhū wěi, zhū jì fù rì jiǒng, yín xiàn zhào jǐng lín, pǔ jiāng zhāng jūn zhèng, ruì ān zōu qīn yáo, yǒng jiā zōu zhī qí, qí yóu zhe yún.
其時浙東西郡縣前後失守死事者，抗州則有同知王道焜、錢塘知縣顧咸建、臨安知縣唐自彩，紹興則有兵部主事高岱、葉汝厓，衢州則有巡按王景亮、知府伍經正、推官鄧岩忠、江山知縣方召。若夫諸生及布衣殉義者，會稽潘集、周卜年，山陰朱瑋，諸暨傅日炯，鄞縣趙景麟，浦江張君正，瑞安鄒欽堯，永嘉鄒之琦，其尤著雲。

wáng dào kūn, zì zhāo píng, qián táng rén. yǐ tiān qǐ yuán nián jǔ yú xiāng. chóng zhēn shí, wèi nán píng zhī xiàn, qiān nán xióng tóng zhī. huì guāng zé kòu fā, qí fù lǎo yán fēi dào kūn bù néng píng. fǔ àn wèi qǐng, zhào gǎi shào wǔ tóng zhī, zhī guāng zé xiàn shì. fǔ jiǎo jiān shī, jìng nèi dǐ dìng. zhuāng liè dì pò gé qiú xián, jǐn zhēng tiān xià xián néng lì, fǔ àn yǐ dào kūn míng wén. fāng dài mìng ér dū chéng xiàn, wēi fú nán hái. jí háng zhōu shī shǒu, suì tóu huán sǐ.
王道焜，字昭平，錢塘人。以天啟元年舉於鄉。崇禎時，為南平知縣，遷南雄同知。會光澤寇發，其父老言非道焜不能平。撫按為請，詔改邵武同知，知光澤縣事。撫剿兼施，境內底定。莊烈帝破格求賢，盡征天下賢能吏，撫按以道焜名聞。方待命而都城陷，微服南還。及杭州失守，遂投繯死。

gù xián jiàn, zì hàn shí, kūn shān rén, dà xué shì dǐng chén céng sūn yě. chóng zhēn shí liù nián jìn shì. shòu qián táng zhī xiàn. fǔ zhī guān, wén jīng shī xiàn, rén qíng xiōng xiōng. xián jiàn jí jiān guǐ, yán jǐng bèi. xún àn yù shǐ péng yù kǎi yǐ tān cán jī biàn, lài xián jiàn diào hù, shì níng ér mín miǎn zhū lián. jí nán dōu shī shǒu, zhèn jiāng shǒu jiāng zhèng cǎi děng lǜ zhòng hái mǐn, yuán dào jié lüè. xián jiàn chū sī cái yíng kào, nǎi liǎn wēi qù. wáng hé, mǎ shì yīng yōng bīng zhì. qǐng zhī, dà jiāng fāng guó ān bīng yì zhì. xián jiàn móu yú shàng guān, xiān qī qiǎn shǐ xíng lù, bīng nǎi bù rù chéng. sì xiāng duō bèi yín lüè, chéng zhōng de wú rǎo. shí jiān sī jí jùn xiàn zhǎng lì xī bū cuàn, xián jiàn sàn qiǎn qī zǐ, dú shǒu guān bù qù. lù wáng jì jiàng, xián jiàn bù zhì. xún bèi zhí, sǐ zhī.
顧咸建，字漢石，崑山人，大學士鼎臣曾孫也。崇禎十六年進士。授錢塘知縣。甫之官，聞京師陷，人情恟恟。咸建戢奸宄，嚴警備。巡按御史彭遇颽以貪殘激變，賴咸建調護，事寧而民免株連。及南都失守，鎮江守將鄭彩等率眾還閩，緣道劫掠。咸建出私財迎犒，乃斂威去。亡何，馬士英擁兵至。頃之，大將方國安兵亦至。咸建謀於上官，先期遣使行賂，兵乃不入城。四鄉多被淫掠，城中得無擾。時監司及郡縣長吏悉逋竄，咸建散遣妻子，獨守官不去。潞王既降，咸建不至。尋被執，死之。

táng zì cǎi, dá zhōu rén. wèi lín ān zhī xiàn. háng zhōu shī shǒu, zì cǎi yǔ cóng zi jiē yù táo shān zhōng. yǒu yán qí shòu lǔ wáng chì, yīn bù shǔ wèi biàn, suì bèi bǔ huò. zì cǎi huī jiē yù zǒu, bù cóng, jìng tóng sǐ.
唐自彩，達州人。為臨安知縣。杭州失守，自彩與從子階豫逃山中。有言其受魯王敕，陰部署為變，遂被捕獲。自彩麾階豫走，不從，竟同死。

gāo dài, zì lǔ zhān, huì jī rén. chóng zhēn zhōng, yǐ wǔ xué shēng jǔ shùn tiān xiāng shì, lǔ wáng shòu wèi zhí fāng zhǔ shì. jí shào xìng shī shǒu, jí jué lì qí sǐ. zi lǎng zhī fù yì bù kě huí, xiān yuè rù hǎi zhōng sǐ. dài wén zhī yuē: ér guǒ néng xiān wǒ hū! zì shì bù fù yán, shù rì yì zú.
高岱，字魯瞻，會稽人。崇禎中，以武學生舉順天鄉試，魯王授為職方主事。及紹興失守，即絕粒祈死。子朗知父意不可回，先躍入海中死。岱聞之曰：「兒果能先我乎！」自是不復言，數日亦卒。

yè rǔ yá, zì héng shēng, dài tóng yì rén, yóu jǔ rén wèi bīng bù zhǔ shì. wén biàn, yǔ qī wáng shì chū jū tóng wù mù suǒ, bìng fù shuǐ sǐ.
葉汝厓，字衡生，岱同邑人，由舉人為兵部主事。聞變，與妻王氏出居桐塢墓所，並赴水死。

wáng jǐng liàng, zì wǔ hòu, wú jiāng rén. chóng zhēn mò dēng jìn shì. shì fú wáng wèi zhōng shū shè rén. táng wáng lì, zhuó yù shǐ, xún fǔ jīn qú èr fǔ, jiān shì xué zhèng. wǔ jīng zhèng, ān fú rén. yóu gòng shēng wèi xī ān zhī xiàn, táng wáng chāo zhuó zhī fǔ shì. dèng yán zhōng, jiāng líng rén. yóu xiāng jǔ wèi tuī guān. qú zhōu pò, jīng zhèng fù jǐng sǐ, jǐng liàng yán zhōng jiē zì yì sǐ. lǔ wáng suǒ qiǎn zhèn jiāng zhāng péng yì yì sǐ zhī.
王景亮，字武侯，吳江人。崇禎末登進士。仕福王為中書舍人。唐王立，擢御史，巡撫金、衢二府，兼視學政。伍經正，安福人。由貢生為西安知縣，唐王超擢知府事。鄧岩忠，江陵人。由鄉舉為推官。衢州破，經正赴井死，景亮、岩忠皆自縊死。魯王所遣鎮將張鵬翼亦死之。

fāng zhào, xuān chéng rén. shǔ jiāng shān xiàn shì. jīn huá bèi tú, jí fù lǎo gào zhī yuē: bīng qiě zhì, wú yì bù dāng qù. rán bù kě yǐ yī rén gù, zhì hé chéng bèi yāng. suì fēng qí yìn, guān dài xiàng běi bài, fù jǐng sǐ. shì mín wèi shōu zàng, lì cí sì yān.
方召，宣城人。署江山縣事。金華被屠，集父老告之曰：「兵且至，吾義不當去。然不可以一人故，致闔城被殃。」遂封其印，冠帶向北拜，赴井死。士民為收葬，立祠祀焉。

zhāng guó wéi, ān yù sì, dōng yáng rén. tiān qǐ èr nián jìn shì. shòu pān yú zhī xiàn. chóng zhēn yuán nián, zhuó xíng kē gěi shì zhōng, hé bà fù dōu yù shǐ yáng suǒ xiū yù shǐ tián jǐng xīn, jiē wèi zhōng xián dǎng yě. yǐ, chén shí zhèng wǔ shì, yán: bì xià qiú zhì tài ruì, zōng hé tài yán. zhuō zhě jú fú yǐ bì jiù, qiǎo zhě wēi yí yǐ qǔ róng, shuí néng zhǎn bù sì tǐ, wèi guó jiā yíng zhí yè zhě. gù zhì xiàng jīng míng, ér fù xīn shǒu zú zhī yì shí báo, cǐ yīng chá yí liǎn yě. zǔ zōng cháo, gé chén yǒu fēng hái zhào zhǐ zhě, yǒu shū jiē lǚ shàng ér zhēng yī shì zhě. jīn yī fèng jié zé, zé fǔ shǒu bù huáng yī chéng gǎi nǐ, zé shùn zhǐ kǒng hòu. tǎng chù zhì shī yí, yì bì bù gǎn zhí zòu, cǐ jiāng shùn yí jiè yě. zhào duì běn yǐ tōng xià qíng, wèi yǒu yīn ér huò zuì zhě. jīn zé wéi chuán tiān yǔ, mò dǔ bài yáng. chén tóng guān xióng fèn wèi hái cháo shí rì, páng cuò yī cí, suì méng qiǎn zhé. bù kě shāo jiā báo fá, shì yōu róng zhī dù hū? cǐ shàng xià yí qià yě. qí èr tiáo, qǐng píng xíng fá, pǔ gāo zé. dì bù néng jǐn yòng. jìn lǐ kē dōu gěi shì zhōng. jīng shī dì zhèn, guī bì zhèng shén qiè, qiān tài cháng shǎo qīng.
張國維，安玉笥，東陽人。天啟二年進士。授番禺知縣。崇禎元年，擢刑科給事中，劾罷副都御史楊所修、御史田景新，皆魏忠賢黨也。已，陳時政五事，言：「陛下求治太銳，綜核太嚴。拙者跼艴以避咎，巧者委蛇以取容，誰能展布四體，為國家營職業者。故治象精明，而腹心手足之誼實薄，此英察宜斂也。祖宗朝，閣臣有封還詔旨者，有疏揭屢上而爭一事者。今一奉詰責，則俯首不遑；一承改擬，則順旨恐後。倘處置失宜，亦必不敢執奏，此將順宜戒也。召對本以通下情，未有因而獲罪者。今則惟傳天語，莫睹拜揚。臣同官熊奮渭還朝十日，旁措一詞，遂蒙譴謫。不可稍加薄罰，示優容之度乎？此上下宜洽也。」其二條，請平刑罰，溥膏澤。帝不能盡用。進禮科都給事中。京師地震，規弊政甚切，遷太常少卿。

qī nián, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ yīng tiān ān qìng děng shí fǔ. qí dōng, liú zéi fàn tóng chéng, guān jūn fù méi. guó wéi fāng zhuàng nián, yī xī xū fà dùn bái. míng nián zhēng yuè lǜ fù jiāng xǔ zì qiáng fù yuán, yóu jī pān kě dà zhī xiàn chén ěr míng děng shǒu tóng bù xià. zéi nǎi gōng qián shān, zhī xiàn zhào shì yàn zhòng shāng zú. gōng tài hú zhī xiàn jīn yīng yuán xùn dǎo hù yǒng níng bèi shā. guó wéi zhì, jiě tóng wéi, qiǎn shǒu bèi zhū shì yìn qū qián shān, bǎ zǒng zhāng qí wēi qū tài hú. shì yìn zhàn sǐ, zì qiáng yù zéi sù sōng, shā shāng xiāng dāng. ān qìng shān mín jié shí yǐ tóu zéi, zéi duō sǐ, nǎi yuè yīng shān huò shān ér dùn. jiǔ yuè, zéi fù yóu sù sōng rù qián shān tài hú, tā zéi sǎo dì wáng yì xiàn sù sōng děng sān xiàn. guó wéi nǎi mù tǔ zhù èr qiān rén shù zhī, ér yǐ bīng shì shǔ jiān jūn shǐ kě fǎ. míng nián zhēng yuè, zéi wéi jiāng pǔ, qiǎn shǒu bèi jiǎng ruò lái chén yú wáng zhàn què zhī. shí èr yuè, zéi fēn bīng fàn huái níng, kě fǎ jí zuǒ liáng yù mǎ kuàng è zhī. fù fàn jiāng pǔ, fù jiāng chéng lóng jí ruò lái yú wáng děng jù shǒu. zhū chéng bìng quán. yòu wéi wàng jiāng, qiǎn bīng yuán zhī, yì jiě qù.
七年，擢右僉都御史，巡撫應天、安慶等十府。其冬，流賊犯桐城，官軍覆沒。國維方壯年，一夕鬚髮頓白。明年正月率副將許自強赴援，游擊潘可大、知縣陳爾銘等守桐不下。賊乃攻潛山，知縣趙士彥重傷卒。攻太湖、知縣金應元、訓導扈永寧被殺。國維至，解桐圍，遣守備朱士胤趨潛山，把總張其威趨太湖。士胤戰死，自強遇賊宿松，殺傷相當。安慶山民桀石以投賊，賊多死，乃越英山、霍山而遁。九月，賊復由宿松入潛山、太湖，他賊掃地王亦陷宿松等三縣。國維乃募土著二千人戍之，而以兵事屬監軍史可法。明年正月，賊圍江浦，遣守備蔣若來、陳於王戰卻之。十二月，賊分兵犯懷寧，可法及左良玉、馬爌遏之。復犯江浦，副將程龍及若來、於王等拒守。諸城並全。又圍望江，遣兵援之，亦解去。

shí nián sān yuè, guó wéi lǜ lóng děng fù ān qìng, yù zéi fēng jiā diàn, lóng jūn shù qiān xī méi. zéi dōng xiàn hé zhōu hán shān dìng yuǎn, gōng xiàn liù hé, zhī xiàn zhèng tóng yuán kuì zǒu, zéi suì gōng tiān zhǎng. guó wéi jiàn zéi shì rì chì, qǐng yú cháo, gē ān qìng chí zhōu tài píng, bié shè xún fǔ, yǐ kě fǎ rèn zhī. ān qìng bù lì jiāng nán xún fǔ, zì cǐ shǐ yě. yì zhě yù bìng gē jiāng pǔ liù hé, bǐ guó wéi zhuān hù jiāng nán, bù xǔ.
十年三月，國維率龍等赴安慶，御賊酆家店，龍軍數千悉沒。賊東陷和州、含山、定遠，攻陷六合，知縣鄭同元潰走，賊遂攻天長。國維見賊勢日熾，請於朝，割安慶、池州、太平，別設巡撫，以可法任之。安慶不隸江南巡撫，自此始也。議者欲並割江浦、六合，俾國維專護江南，不許。

guó wéi wèi rén kuān hòu, dé shì dài fū xīn. shǔ jùn zāi shāng, zhé wèi qǐng mìng. zhú tài hú fán chāng èr chéng, jiàn sū zhōu jiǔ lǐ shí táng jí píng wàng nèi wài táng zhǎng zhōu zhì hé děng táng, xiū sōng jiāng hàn hǎi dī, jùn zhèn jiāng jí jiāng yīn cáo qú, bìng yǒu chéng jī. qiān gōng bù yòu shì láng jiān yòu qiān dōu yù shǐ, zǒng lǐ hé dào. suì dà hàn, cáo liú hé, guó wéi jùn zhū shuǐ yǐ tōng cáo. shān dōng jī, zhèn huó qióng mín wú suàn.
國維為人寬厚，得士大夫心。屬郡災傷，輒為請命。築太湖、繁昌二城，建蘇州九里石塘及平望內外塘、長洲至和等塘，修松江捍海堤，浚鎮江及江陰漕渠，並有成績。遷工部右侍郎兼右僉都御史，總理河道。歲大旱，漕流涸，國維浚諸水以通漕。山東飢，振活窮民無算。

shí sì nián xià, shān dōng dào qǐ, gǎi bīng bù yòu shì láng jiān dū huái xú lín tōng sì zhèn bīng, hù cáo yùn. dà dào lǐ qīng shān zhòng shù wàn, jù liáng shān luò, qiǎn qí dǎng fēn jù hán zhuāng děng bā zhá, yùn dào wèi gěng. zhōu yán rú fù zhào běi shàng, qīng shān yè zhī, yán lǜ zhòng hù cáo, fēi luàn yě. yán rú xǔ yán yú cháo, shòu yǐ zhí. ér qīng shān jìng jié cáo zhōu, dà fén lüè, pò lín qīng. guó wéi hé suǒ bù bīng jī jiàng zhī, xiàn fú yú cháo, zhé zhū shì. bīng bù shàng shū chén xīn jiǎ xià yù, dì zhào guó wéi dài zhī. nǎi dìng zhàn shǒu shǎng fá gé, liè shàng yán shì zhí zhuó tuī shēng shèn zī tí děng qī shì, dì jiē bào kě. huì kāi fēng xiàn, hé běi zhèn dòng, tiáo fáng hé shù cè, dì yì nà zhī.
十四年夏，山東盜起，改兵部右侍郎兼督淮、徐、臨、通四鎮兵，護漕運。大盜李青山眾數萬，據梁山濼，遣其黨分據韓莊等八閘，運道為梗。周延儒赴召北上，青山謁之，言率眾護漕，非亂也。延儒許言於朝，授以職。而青山竟截漕舟，大焚掠，迫臨清。國維合所部兵擊降之，獻俘於朝，磔諸市。兵部尚書陳新甲下獄，帝召國維代之。乃定戰守賞罰格，列上嚴世職、酌推升、慎咨題等七事，帝皆報可。會開封陷，河北震動，條防河數策，帝亦納之。

shí liù nián sì yuè, wǒ dà qīng bīng rù jī fǔ, guó wéi xí zhào guāng biàn jù luó shān, bā zǒng bīng zhī shī jiē kuì. yán zhě dǐ guó wéi, nǎi jiě zhí, xún xià yù. dì niàn qí zhì hé gōng, dé shì. zhào duì zhōng zuǒ mén, fù gù guān, jiān yòu qiān dōu yù shǐ, chí fù jiāng nán zhè jiāng dū liàn bīng shū xiǎng zhū wù. chū dōu shí rì ér dū chéng xiàn.
十六年四月，我大清兵入畿輔，國維檄趙光抃拒螺山，八總兵之師皆潰。言者詆國維，乃解職，尋下獄。帝念其治河功，得釋。召對中左門，復故官，兼右僉都御史，馳赴江南、浙江督練兵輸餉諸務。出都十日而都城陷。

fú wáng zhào lìng xié lǐ róng zhèng. xún xù shān dōng tǎo zéi gōng, jiā tài zǐ tài bǎo, yīn jǐn yī qiān shì. lì bù shàng shū xú shí qí qù wèi, zhòng yì guī guó wéi. mǎ shì yīng bù yòng, yòng zhāng jié. guó wéi nǎi qǐ shěng qīn guī.
福王召令協理戎政。尋敘山東討賊功，加太子太保，蔭錦衣僉事。吏部尚書徐石麒去位，眾議歸國維。馬士英不用，用張捷。國維乃乞省親歸。

nán dōu fù, yú yuè, lù wáng jiān guó yú háng zhōu, bù shù rì chū jiàng. rùn liù yuè, guó wéi cháo lǔ wáng yú tái zhōu, qǐng wáng jiān guó. jí rì yí zhù shào xìng, jìn guó wéi shǎo fù jiān tài zǐ tài fù bīng bù shàng shū wǔ yīng diàn dà xué shì, dū shī jiāng shàng. zǒng bīng guān fāng guó ān yì zì jīn huá zhì. mǎ shì yīng sù shàn guó ān, nì qí jūn zhōng, qǐng rù cháo. guó wéi hé qí shí dà zuì, nǎi bù gǎn rù. lián fù fù yáng yú qián, shù mù chéng yuán jiāng yào hài, lián hé guó ān jí wáng zhī rén zhèng zūn qiān xióng rǔ lín sūn jiā jī qián sù lè zhū yíng, wèi chí jiǔ jì. shùn zhì sān nián wǔ yuè, guó ān děng zhū jūn fá xiǎng kuì, wáng zǒu tái zhōu háng hǎi, guó wéi yì hái shǒu dōng yáng. liù yuè zhī shì bù kě zhī, zuò jué mìng cí sān zhāng, fù shuǐ sǐ, nián wǔ shí yǒu èr.
南都覆，逾月，潞王監國於杭州，不數日出降。閏六月，國維朝魯王於台州，請王監國。即日移駐紹興，進國維少傅兼太子太傅、兵部尚書、武英殿大學士，督師江上。總兵官方國安亦自金華至。馬士英素善國安，匿其軍中，請入朝。國維劾其十大罪，乃不敢入。連復富陽、於潛，樹木城緣江要害，聯合國安及王之仁、鄭遵謙、熊汝霖、孫嘉績、錢肅樂諸營，為持久計。順治三年五月，國安等諸軍乏餉潰，王走台州航海，國維亦還守東陽。六月知勢不可支，作絕命詞三章，赴水死，年五十有二。

zhāng kěn táng, zì zài níng, sōng jiāng huá tíng rén. tiān qǐ wǔ nián jìn shì. shòu jùn xiàn zhī xiàn. chóng zhēn qī nián, zhuó yù shǐ. míng nián chūn, zéi xiàn fèng yáng, tiáo shàng miè zéi wǔ shì. é yǐ huáng líng zhèn jīng, shū zé fǔ chén bù yí zuò qín yuè zhī shì, dì bù wèn. chū àn fú jiàn, shù yǐ píng kòu gōng shòu lài. hái cháo, yán: jiān sī yíng jìng fēn yún, yì suǒ yù jiù, zé bǎo liú jiǔ rèn yì suǒ yù bì, zé yì dì jiè cái. jīn suì yàn qín, míng suì mǐn yuè, dào lù wǎng fǎn, dòng jīng shù qiān, chéng xiàn jī chí, duō yú shù yuè. jiā yī fān gēng yí, zhé jiā yī fān rǎo hài. dì shì qí yán. shí èr nián shí yuè, yáng sì chāng chū dū shī. kěn táng zòu yán: cóng gǔ kān luàn zhī fǎ, chū qǐ zé jiě sàn, shì chéng zé jiǎn chú, wèi yǒu zhuān rèn fǔ zhě. jīn fǔ chén yīng xīn mìng ér chū, zéi bì réng yòng gù jì, yáng yáo wěi qǐ lián. ér shī shì zhū chén, jì yǎn cóng qián bài jú, bì duō fāng yíng huò, réng jìn fǔ yì. qǐng tè shēn yī lìng, zhuān wù jiǎo chú. yǒu jìn zhāo fǔ shuō zhě, lì zhì zhòng diǎn. dì yǐ piān zhí yì jiàn zé zhī.
張肯堂，字載寧，松江華亭人。天啟五年進士。授濬縣知縣。崇禎七年，擢御史。明年春，賊陷鳳陽，條上滅賊五事。俄以皇陵震驚，疏責輔臣不宜作秦、越之視，帝不問。出按福建，數以平寇功受賚。還朝，言：「監司營競紛紜，意所欲就，則保留久任；意所欲避，則易地借才。今歲燕、秦，明歲閩、粵，道路往返，動經數千，程限稽遲，多逾數月。加一番更移，輒加一番擾害。」帝是其言。十二年十月，楊嗣昌出督師。肯堂奏言：「從古戡亂之法，初起則解散，勢成則剪除，未有專任撫者。今輔臣膺新命而出，賊必仍用故技，佯搖尾乞憐。而失事諸臣，冀掩從前敗局，必多方熒惑，仍進撫議。請特申一令，專務剿除。有進招撫說者，立置重典。」帝以偏執臆見責之。

shí sì nián sì yuè yán: liú kòu huī chéng pò yì, wǎng lái zòng héng, rú rù wú rén zhī jìng, cǐ dū shī sì chāng shòu shì qián suǒ wèi yǒu. mù qián dà jì, zài xiān shì sì chāng zhī quán. shū rù ér sì chāng yǐ sǐ. shí èr yuè fù yán: jīn tǎo zéi bù kě wèi wú rén, xún fǔ zhī wài gèng yǒu fǔ zhì, zǒng dū zhī shàng yòu yǒu dū shī. wèi hào suī shū, shì quán wú bié. jīn chǔ zì bào jié, yù zì bào bài, shèn zhì nán yáng shī shǒu, huò zhōng qīn fān, dū shī zhí zhǎng ān zài. shì wèn jīn wèi dū shī zhě, jiāng jū zhōng ér yùn, yǐ fā zōng zhǐ shì wèi gōng hū, yì fēn zéi ér bàn, yǐ jiāo tóu làn é wèi shì hū? jīn wèi qín bǎo èr dū zhě, jiāng jiān gù tí fēng, xiāng wèi jǐ jiǎo zhī shì hū, yì yù zéi zhuī jiǎo, zhuān tí chū jìng zhī shī hū? jīn wèi fǔ zhě, jiāng yī bǐng dū shī zhī lìng, jìn tuì wéi qí zhǐ huī hū, yì jiān shì zéi shì zhī jí, zhàn shǒu kě yǐ zé lì hū? fán cǐ kěn qìng, yī qiè zhì bù wèn, zhōng shū míng míng ér jué, zhū chén guì guì ér rèn. zhì shī dì sàng shī, zhōng shū jiū dū fǔ yǐ zì jiě, dū fǔ yòu hù xiāng wěi yǐ xiè qiān, ér jiāng shì bù kě wèn yǐ. dì nà qí yán, xià suǒ sī xiáng yì. shí wǔ nián qǐng zhào hái jiàn yán qiǎn zhé zhū chén, nǎi fù gěi shì zhōng yīn rùn lǐ qīng liú chāng, yù shǐ zhōu yī jìng guān. kěn táng qiān dà lǐ chéng, xuán zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ fú jiàn.
十四年四月言：「流寇隳城破邑，往來縱橫，如入無人之境，此督師嗣昌受事前所未有。目前大計，在先釋嗣昌之權。」疏入而嗣昌已死。十二月復言：「今討賊不可謂無人，巡撫之外更有撫治，總督之上又有督師。位號雖殊，事權無別。今楚自報捷，豫自報敗，甚至南陽失守，禍中親藩，督師職掌安在。試問今為督師者，將居中而運，以發蹤指示為功乎，抑分賊而辦，以焦頭爛額為事乎？今為秦、保二督者，將兼顧提封，相為掎角之勢乎，抑遇賊追剿，專提出境之師乎？今為撫者，將一稟督師之令，進退惟其指揮乎，抑兼視賊勢之急，戰守可以擇利乎？凡此肯綮，一切置不問，中樞冥冥而決，諸臣瞶瞶而任。至失地喪師，中樞糾督撫以自解，督撫又互相委以謝愆，而疆事不可問矣。」帝納其言，下所司詳議。十五年請召還建言譴謫諸臣，乃復給事中陰潤、李清、劉昌，御史周一敬官。肯堂遷大理丞，旋擢右僉都御史，巡撫福建。

zǒng bīng zhèng hóng kuí yōng táng wáng yù jiàn rù mǐn, yǔ qí xiōng nán ān bó zhī lóng jí kěn táng quàn jìn, suì jiā tài zǐ shǎo bǎo lì bù shàng shū. céng yīng zhì, yán guān qǐng lìng yīng zhǎng lì bù, nǎi lìng kěn táng zhǎng dū chá yuàn. kěn táng qǐng chū mù zhōu shī, yóu hǎi dào dǐ jiāng nán, chàng yì lǚ, ér wáng yóu xiān xiá qū zhè dōng, yǔ xiāng shēng yuán. nǎi jiā shǎo bǎo, gěi chì yìn, pián yí cóng shì. zhī lóng huái yì xīn, yīn jǔ zhī, bù chéng háng.
總兵鄭鴻逵擁唐王聿鍵入閩，與其兄南安伯芝龍及肯堂勸進，遂加太子少保、吏部尚書。曾櫻至，言官請令櫻掌吏部，乃令肯堂掌都察院。肯堂請出募舟師，由海道抵江南，倡義旅，而王由仙霞趨浙東，與相聲援。乃加少保，給敕印，便宜從事。芝龍懷異心，陰沮之，不成行。

shùn zhì sān nián, wáng bài sǐ, kěn táng piāo pō hǎi wài. liù nián zhì zhōu shān, lǔ wáng yòng wèi dōng gé dà xué shì. bā nián, dà qīng bīng chéng tiān wù jí luó tóu mén. dìng xī hóu zhāng míng zhèn fèng wáng háng hǎi qù, shǔ kěn táng chéng shǒu. chéng zhōng bīng liù qiān, jū mín wàn yú, jiān shǒu shí yú rì. chéng pò, kěn táng yī mǎng yù nán xiàng zuò, lìng sì qiè yī zi fù yī nǚ sūn xiān sǐ, nǎi cóng róng fù shī zì jīng.
順治三年，王敗死，肯堂飄泊海外。六年至舟山，魯王用為東閣大學士。八年，大清兵乘天霧集螺頭門。定西侯張名振奉王航海去，屬肯堂城守。城中兵六千，居民萬餘，堅守十餘日。城破，肯堂衣蟒玉南向坐，令四妾、一子婦、一女孫先死，乃從容賦詩自經。

shí tóng sǐ zhě, bīng bù shàng shū lǐ xiàng zhōng lǐ bù shàng shū wú zhōng luán lì bù shì láng zhū yǒng yòu ān yáng jiāng jūn liú shì xūn zuǒ dū du zhāng míng yáng. yòu yǒu tōng zhèng shǐ huì jī zhèng zūn jiǎn, bīng kē gěi shì zhōng yín xiàn dǒng zhì níng, bīng bù láng zhōng jiāng yīn zhū yǎng shí, hù bù zhǔ shì fú jiàn lín yīng sū zhōu jiāng yòng jí, lǐ bù zhǔ shì huì jī dǒng yuán, bīng bù zhǔ shì fú jiàn zhū wàn nián zhǎng zhōu gù zhēn lín shān wèi lǐ kāi guó, gōng bù zhǔ shì zhǎng zhōu gù zhōng yáo, zhōng shū shè rén sū zhōu sū zhào rén, gōng bù suǒ zhèng yín xiàn dài zhòng míng, dìng xī hóu cān móu shùn tiān gù míng jí, zhū shēng fú jiàn lín shì yīng, jǐn yī zhǐ huī wáng cháo xiāng, nèi guān jiān tài jiān liú cháo. fán èr shí yī rén.
時同死者，兵部尚書李向中、禮部尚書吳鍾巒、吏部侍郎朱永佑、安洋將軍劉世勛、左都督張名揚。又有通政使會稽鄭遵儉，兵科給事中鄞縣董志寧，兵部郎中江陰朱養時，戶部主事福建林瑛、蘇州江用楫，禮部主事會稽董元，兵部主事福建朱萬年、長洲顧珍、臨山衛李開國，工部主事長洲顧中堯，中書舍人蘇州蘇兆人，工部所正鄞縣戴仲明，定西侯參謀順天顧明楫，諸生福建林世英，錦衣指揮王朝相，內官監太監劉朝。凡二十一人。

lǐ xiàng zhōng, zhōng xiáng rén. chóng zhēn shí sān nián jìn shì. shòu zhǎng xìng zhī xiàn, diào xiù shuǐ. fú wáng shí, lì chē jià láng zhōng, sū sōng bīng bèi fù shǐ. táng wáng yǐ wèi shàng bǎo qīng. mǐn shì bài, bì hǎi bīn. lǔ wáng jiān guó, zhào wèi yòu qiān dōu yù shǐ, cóng háng hǎi, jìn bīng bù shàng shū, cóng zhì zhōu shān. jí shì pò, dà shuài zhào xiàng zhōng, bù fù. fā bīng bǔ zhī, yǐ shuāi sī zhì jiàn. dà shuài ā zhī yuē: pìn rǔ bù zhì, bǔ jí zhì, hé yě.? xiàng zhōng cóng róng yuē: qián zé cí guān, jīn jiù lù ěr.
李向中，鍾祥人。崇禎十三年進士。授長興知縣，調秀水。福王時，歷車駕郎中，蘇松兵備副使。唐王以為尚寶卿。閩事敗，避海濱。魯王監國，召為右僉都御史，從航海，進兵部尚書，從至舟山。及是破，大帥召向中，不赴。發兵捕之，以衰糹至見。大帥呵之曰：「聘汝不至，捕即至，何也。？」向中從容曰：「前則辭官，今就戮耳。」

wú zhōng luán, zì luán zhì, wǔ jìn rén. chóng zhēn qī nián jìn shì. shòu zhǎng xìng zhī xiàn. yǐ hàn lǎo, zhēng liàn xiǎng bù zhōng é, zhé shào xìng zhào mó. yú nián, yí guì lín tuī guān. wén jīng shī biàn, liú tì yuē: mǎ jūn cháng bì néng sǐ jié. yǐ ér shì qí guǒ sǐ. fú wáng lì, qiān lǐ bù zhǔ shì. dǐ nán xióng, wén nán dōu shī, zhuǎn fù fú jiàn, tòng chén guó jì. lǔ wáng qǐ bīng, yǐ zhōng luán wèi lǐ bù shàng shū, wǎng lái pǔ tuó shān zhōng. dà qīng bīng zhì níng bō, zhōng luán kāng kǎi wèi rén yuē: xī zhòng dá sǐ dāng huò, wú yǐ zhū shēng bù de sǐ. jūn cháng sǐ zéi nán, wú yǐ yuǎn chén bù dé cóng sǐ. jīn qí shí yǐ! nǎi jí dù hǎi, rù chāng guó wèi zhī kǒng miào, jī xīn zuǒ wǔ xià, bào kǒng zǐ mù zhǔ zì fén sǐ. zhòng dá zhě, jiāng yīn lǐ yīng shēng, zhōng luán dì zǐ, wǔ wèi zhōng xián sǐ dǎng huò zhě yě.
吳鍾巒，字巒稚，武進人。崇禎七年進士。授長興知縣。以旱潦，征練餉不中額，謫紹興照磨。逾年，移桂林推官。聞京師變，流涕曰：「馬君常必能死節。」已而世奇果死。福王立，遷禮部主事。抵南雄，聞南都失，轉赴福建，痛陳國計。魯王起兵，以鍾巒為禮部尚書，往來普陀山中。大清兵至寧波，鍾巒慷慨謂人曰：「昔仲達死璫禍，吾以諸生不得死。君常死賊難，吾以遠臣不得從死。今其時矣！」乃急渡海，入昌國衛之孔廟，積薪左廡下，抱孔子木主自焚死。仲達者，江陰李應升，鍾巒弟子，忤魏忠賢死黨禍者也。

zhū yǒng yòu, zì yuán qǐ. chóng zhēn qī nián jìn shì. shòu xíng bù zhǔ shì, gǎi lì bù, bà guī. shì táng wáng, hòu zhì zhōu shān. chéng pò bèi zhí, yuàn wèi sēng, bù xǔ, nǎi jiù lù.
朱永佑，字爰啟。崇禎七年進士。授刑部主事，改吏部，罷歸。事唐王，後至舟山。城破被執，願為僧，不許，乃就戮。

míng yáng, míng zhèn dì. chéng pò, mǔ fàn yǐ xià zì fén zhě shù shí rén.
名揚，名振弟。城破，母範以下自焚者數十人。

cháo xiāng wén chéng shī shǒu, hù wáng fēi chén shì guì pín zhāng shì yì yáng wáng fēi dù shì rù jǐng, yòng jù shí fù zhī, zì wěn qí páng. kāi guó mǔ, yīng míng jí qī jiē zì jǐn.
朝相聞城失守，護王妃陳氏、貴嬪張氏、義陽王妃杜氏入井，用巨石覆之，自刎其旁。開國母，瑛、明楫妻皆自盡。

céng yīng, zì zhòng hán, xiá jiāng rén. wàn lì sì shí sì nián jìn shì. shòu gōng bù zhǔ shì, lì láng zhōng. tiān qǐ èr nián, shāo qiān cháng zhōu zhī fǔ. zhū yù shǐ xún yán lún jiāng cáo jí tí xué tún tián zhě, jiē cāo jǔ hé quán, wén dié rì zhì. yīng dié nán jīng dū chá yuàn yuē: tā fāng shǒu lìng, bèn mìng yī xún àn, dú nán jī bèn mìng shù xún àn. qǐng yī qiè jiè chì, bà gōu fǎng qǔ shú zhū lòu xí. dōu yù shǐ xióng míng yù wèi shēn yuē shù yān.
曾櫻，字仲含，峽江人。萬曆四十四年進士。授工部主事，歷郎中。天啟二年，稍遷常州知府。諸御史巡鹽、侖、江、漕及提學、屯田者，皆操舉劾權，文牒日至。櫻牒南京都察院曰：「他方守令，奔命一巡按，獨南畿奔命數巡按。請一切戒飭，罷鈎訪取贖諸陋習。」都御史熊明遇為申約束焉。

yīng chí shēn lián, wèi zhèng kǎi tì gōng píng, bù wèi qiáng yù. tún tián yù shǐ suǒ shǔ lì yīng hé zhě xìng míng, yīng bù yīng. yù shǐ wēi yán kǒng zhī, dá yuē: liáo shǔ yǐ jǐn, wú kě jiū, zhǐ zhī fǔ wú zhuàng. yīn zì shǔ xià kǎo, dù mén dài zuì. fǔ àn jí wèi liú, nǎi qǐ shì shì. zhī zào zhōng guān lǐ shí pò zhī fǔ xíng shǔ lǐ, yīng bù cóng. shí yí xí yǐ ěr rǔ wǔ zhī, yīng yì bào yǐ ěr rǔ, zú bù qū. wú xī gāo pān lóng, jiāng yīn móu chāng qī lǐ yīng shēng bèi dǎi, yīng zhù chāng qī yīng shēng zī, ér jīng jì pān lóng sǐ hòu shì, wèi wén jì zhī, chū qí zi jí tóng pú yú yù. yí xìng máo shì lóng zuò wǔ wèi zhōng xián qiǎn shù, yīng fěng shì lóng táo qù. shàng guān bǔ qí jiā rén, lài yīng yǐ miǎn. wǔ jìn sūn shèn xíng wǔ zhōng xián, dāng shù, yīng huǎn qí xíng. zhōng xián bài, shì suì jiě.
櫻持身廉，為政愷悌公平，不畏強御。屯田御史索屬吏應劾者姓名，櫻不應。御史危言恐之，答曰：「僚屬已盡，無可糾，止知府無狀。」因自署下考，杜門待罪。撫按亟慰留，乃起視事。織造中官李實迫知府行屬禮，櫻不從。實移檄以「爾」「汝」侮之，櫻亦報以「爾」「汝」，卒不屈。無錫高攀龍，江陰繆昌期、李應升被逮，櫻助昌期、應升貲，而經紀攀龍死後事，為文祭之，出其子及僮僕於獄。宜興毛士龍坐忤魏忠賢遣戍，櫻諷士龍逃去。上官捕其家人，賴櫻以免。武進孫慎行忤忠賢，當戍，櫻緩其行。忠賢敗，事遂解。

chóng zhēn yuán nián yǐ yòu cān zhèng fēn shǒu zhāng nán. jiǔ lián shān zéi fàn shàng háng, yīng mù zhuàng shì jī tuì zhī, yè dǎo qí cháo, jiān guó dài jǐn. shì mín wèi yīng jiàn cí. mǔ yōu guī. fú què, qǐ gù guān, fēn shǒu xìng quán èr jùn. jìn àn chá shǐ, fēn xún fú níng. xiān shì, hóng yí kòu xìng quán, yīng qǐng xún fǔ zōu wéi liǎn yòng fù zǒng bīng zhèng zhī lóng wèi jūn fēng, guǒ zòu jié. jí liú xiāng kòu guǎng dōng, zǒng dū xióng wén càn yù de zhī lóng wèi yuán, wéi liǎn děng yǐ xiāng yǔ zhī lóng yǒu jiù, yí bù qiǎn. yīng yǐ bǎi kǒu bǎo zhī lóng, suì tǎo miè xiāng, zhī lóng gǎn yīng shén.
崇禎元年以右參政分守漳南。九蓮山賊犯上杭，櫻募壯士擊退之，夜搗其巢，殲馘殆盡。士民為櫻建祠。母憂歸。服闋，起故官，分守興、泉二郡。進按察使，分巡福寧。先是，紅夷寇興、泉，櫻請巡撫鄒維璉用副總兵鄭芝龍為軍鋒，果奏捷。及劉香寇廣東，總督熊文燦欲得芝龍為援，維璉等以香與芝龍有舊，疑不遣。櫻以百口保芝龍，遂討滅香，芝龍感櫻甚。

shí nián dōng, dì xìn dōng chǎng yán, yǐ yīng xíng huì móu zhuó guān, mìng xiè fù jīng. yù shǐ yè chū chūn cháng wèi yīng shǔ lì, zhī qí lián, yú tā shū wēi bái zhī. yǒu zhào jié wèn, yīn jù yán yīng xián, rán bù zhī huì suǒ cóng zhì. zhào zhì mǐn, xún fǔ shěn yóu lóng xún àn zhāng kěn táng yuè chǎng xí yǒu jiān rén huáng sì chén míng. zhī lóng qián bái yuē: sì chén, wǒ suǒ qiǎn. wǒ gǎn yīng ēn, kǒng qiān qù, lìng cóng dū xià xùn zhī. sì chén nǎi wàng yán, zhì yǒu cǐ shì. yóu lóng kěn táng yǐ rù gào, lì bái yīng yuān, zhī lóng yì jù shū qǐng zuì. shì mín yǐ yīng pín, wèi jù jīn bàn zhuāng, qí lǎo shù qiān rén suí zhì què xià, jī dēng wén gǔ sòng yuān. dì mìng wú rù yù, qí mìng jīng dǐ. xuē zhī lóng dū du xián, ér lìng yīng yǐ gù guān xún shì hǎi dào.
十年冬，帝信東廠言，以櫻行賄謀擢官，命械赴京。御史葉初春嘗為櫻屬吏，知其廉，於他疏微白之。有詔詰問，因具言櫻賢，然不知賄所從至。詔至閩，巡撫沈猶龍、巡按張肯堂閱廠檄有奸人黃四臣名。芝龍前白曰：「四臣，我所遣。我感櫻恩，恐遷去，令從都下訊之。四臣乃妄言，致有此事。」猶龍、肯堂以入告，力白櫻冤，芝龍亦具疏請罪。士民以櫻貧，為醵金辦裝，耆老數千人隨至闕下，擊登聞鼓訟冤。帝命毋入獄，俟命京邸。削芝龍都督銜，而令櫻以故官巡視海道。

xún yǐ héng yǒng duō kòu, gǎi yīng hú guǎng àn chá shǐ, fēn shǒu hú nán, gěi yǐ chì. gù shì, shǒu dào wú chì, dì tè cì zhī. shí zéi yǐ cán shí yú zhōu xiàn, ér yǒng zhōu zhī fǔ tuī guān xián bù rèn zhí. yīng jiàn sū zhōu tóng zhī yàn rì shǔ guī dé tuī guān wàn yuán jí cái. liǎng rén fāng zuò shì bà guān, yǐ yīng yán bìng qǐ yòng. yīng nǎi diào zhī lóng jiǎo zéi, zéi duō jiàng, yī fāng suì ān. qiān shān dōng yòu bù zhèng shǐ, fēn shǒu dēng lái.
尋以衡、永多寇，改櫻湖廣按察使，分守湖南，給以敕。故事，守道無敕，帝特賜之。時賊已殘十餘州縣，而永州知府推官咸不任職。櫻薦蘇州同知晏日曙、歸德推官萬元吉才。兩人方坐事罷官，以櫻言並起用。櫻乃調芝龍剿賊，賊多降，一方遂安。遷山東右布政使，分守登、萊。

shí sì nián chūn, zhuó yòu fù dōu yù shǐ, dài xú rén lóng xún fǔ qí dì. míng nián qiān nán jīng gōng bù yòu shì láng, qǐ jiǎ guī. shān dōng chū bèi bīng, xún fǔ wáng yǒng jí suǒ bù jì yǎn dōng sān fǔ zhōu xiàn jǐn shī, nì bù yǐ wén. bīng tuì, yǐ huī fù bào. ér yīng suǒ bù qīng dēng lái sān fǔ shī zhōu xiàn wú jǐ, jǐn yǐ shí zòu. jí lùn zuì, yǒng jí fǎn zhuó zǒng dū, ér yīng duó guān, dǎi xià xíng bù yù. bù shí rì ér jīng shī xiàn, zéi shì zhū qiú, yīng nǎi dùn hái.
十四年春，擢右副都御史，代徐人龍巡撫其地。明年遷南京工部右侍郎，乞假歸。山東初被兵，巡撫王永吉所部濟、兗、東三府州縣盡失，匿不以聞。兵退，以恢復報。而櫻所部青、登、萊三府失州縣無幾，盡以實奏。及論罪，永吉反擢總督，而櫻奪官，逮下刑部獄。不十日而京師陷，賊釋諸囚，櫻乃遁還。

qí hòu táng wáng chēng hào yú fú zhōu. zhī lóng jiàn yīng qǐ gōng bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì. wú hé, lìng zhǎng shǐ bù, xún jìn tài zǐ tài bǎo lì bù shàng shū wén yuān gé. wáng zhù yán píng, lìng yīng liú shǒu fú zhōu. dà qīng bīng pò fú zhōu, yīng qiè jiā bì hǎi wài zhōng zuǒ wèi. yuè wǔ nián, qí dì bèi bīng, suì zì yì sǐ.
其後唐王稱號於福州。芝龍薦櫻起工部尚書兼東閣大學士。無何，令掌使部，尋進太子太保、吏部尚書、文淵閣。王駐延平，令櫻留守福州。大清兵破福州，櫻挈家避海外中左衛。越五年，其地被兵，遂自縊死。

zhū jì zuò, pú tián rén. wàn lì sì shí qī nián jìn shì. gǎi shù jí shì, shòu biān xiū. tiān qǐ zhōng, yǔ xiū sān cháo yào diǎn, xún bà qù. chóng zhēn chū, fù guān. lèi qiān lǐ bù yòu shì láng, chōng shí lù zǒng cái. gěi shì zhōng gé shū yán jì zuò cháng zuǎn xiū yào diǎn, dé zuì qīng yì, bù kě zǒng cái guó shǐ, bù tīng. jì zuò xuán xiè bìng qù. qǐ nán jīng lǐ bù shàng shū, yòu yǐ rén yán bà qù. fú wáng shí qǐ gù guān, wèi fù. nán dōu shī, táng wáng zhào wèi dōng gé dà xué shì, cóng zhì tīng zhōu. wáng bèi qín, jì zuò bēn hái qí xiāng. lǔ wáng jiān guó, jì zuò jǔ bīng yīng wáng, gōng qǔ xìng huà chéng. jì ér dà qīng bīng zhì, chéng fù pò. jì zuò jí cān zhèng tāng fēn gěi shì zhōng lín méi zhī xiàn dōu tíng jiàn bìng sǐ zhī.
朱繼祚，莆田人。萬曆四十七年進士。改庶吉士，授編修。天啟中，與修《三朝要典》，尋罷去。崇禎初，復官。累遷禮部右侍郎，充實錄總裁。給事中葛樞言繼祚嘗纂修《要典》，得罪清議，不可總裁國史，不聽。繼祚旋謝病去。起南京禮部尚書，又以人言罷去。福王時起故官，未赴。南都失，唐王召為東閣大學士，從至汀州。王被擒，繼祚奔還其鄉。魯王監國，繼祚舉兵應王，攻取興化城。既而大清兵至，城復破。繼祚及參政湯芬、給事中林嵋、知縣都廷諫並死之。

fēn, zì fāng hóu, jiā shàn rén. chóng zhēn shí liù nián jìn shì. fú wáng shí, wèi shǐ kě fǎ jiān jì tuī guān. táng wáng yǐ wèi yù shǐ. xún yǐ jiān sī fēn shǒu xìng quán dào. chéng pò, fēi yī zuò táng shàng, bèi shā. méi, zì xiǎo méi, jì zuò tóng yì rén. yóu jìn shì wèi wú jiāng zhī xiàn. sū zhōu shī, guī shì táng wáng. zhì shì zì yì sǐ. tíng jiàn, háng zhōu rén, pú tián zhī xiàn.
芬，字方侯，嘉善人。崇禎十六年進士。福王時，為史可法監紀推官。唐王以為御史。尋以監司分守興泉道。城破，緋衣坐堂上，被殺。嵋，字小眉，繼祚同邑人。由進士為吳江知縣。蘇州失，歸仕唐王。至是自縊死。廷諫，杭州人，莆田知縣。

wáng zì jiān guó èr nián zhēng yuè zhì zhǎng yuán, dài cì nián zhēng yuè, lián kè jiàn níng shào wǔ xìng huà sān fǔ, fú níng yī zhōu, zhāng pǔ hǎi chéng lián jiāng zhǎng lè děng èr shí qī xiàn, jūn shēng pō zhèn. jí shì de zhě fù shī. hǎi chéng shī, zhī xiàn hóng yǒu wén sǐ zhī. yǒng fú shī, yì rén gěi shì zhōng yān zhèng jī yù shǐ lín féng jīng jù tóu shuǐ sǐ. zhǎng lè shī, yì rén yù shǐ wáng ēn jí fú dú sǐ, qī lǐ shì tóng sǐ. jiàn níng shī, shǒu jiāng wáng qí xiàng zhàn bù shèng, zì fén sǐ.
王自監國二年正月至長垣，迨次年正月，連克建寧、邵武、興化三府，福寧一州，漳浦、海澄、連江、長樂等二十七縣，軍聲頗振。及是得者復失。海澄失，知縣洪有文死之。永福失，邑人給事中鄢正畿、御史林逢經俱投水死。長樂失，邑人御史王恩及服毒死，妻李氏同死。建寧失，守將王祈巷戰不勝，自焚死。

yú huáng, zì wǔ zhēn, huì jī rén. tiān qǐ wǔ nián jìn shì dì yī. shòu hàn lín xiū zhuàn, yǔ xiū sān cháo yào diǎn. chóng zhēn shí, yǐ nèi jiān guī. fú què, qǐ zuǒ zhōng yǔn, lì zuǒ yù dé yòu shù zǐ, chōng jīng yán jiǎng guān. gěi shì zhōng hán yuán hé lǐ bù shì láng wú shì yuán yù shǐ huá qí fāng jí huáng jiē yǔ xiū yào diǎn, yí chì, dì zhì bù wèn. huáng shū biàn, dì fù wēn zhǐ wèi yù zhī. hù bù chóng shàng shū chéng guó xiáng qǐng jiè jīng chéng fáng zū, huáng zhēng, qǐ jiǎ guī. suì dīng wài jiān. fú chú, jiǔ bù qǐ. lǔ wáng jiān guó shào xìng, qǐ lǐ bù yòu shì láng, zài qǐ hù bù shàng shū, jiē bù jiù. míng nián yǐ wǔ jiāng héng shén, bài huáng bīng bù shàng shū, shǐ shòu mìng. shí zhū chén jìng yíng gāo jué, qǐng qǐ wú yàn. huáng shàng yán: jīn guó shì yù wēi, cháo zhèng yù fēn, chǐ tǔ wèi fù, zhàn shǒu wú zī. zhū chén qǐng jì, zé dāng sī xiān dì zhēng cháng wèi bèi qǐng zàng, zé dāng sī xiān dì shān líng wèi yíng qǐng fēng, zé dāng sī xiān dì zōng miào wèi xiǎng qǐng yīn, zé dāng sī xiān dì zi sūn wèi bǎo qǐng shì, zé dāng sī xiān dì guāng liè wèi zhāo. shí yǐ wèi míng yán. dà qīng bīng guò jiāng, wáng háng hǎi dùn. liù yuè èr rì, huáng fù shuǐ, zhōu rén zhěng qǐ zhī. jū èr rì, fù tóu shēn chù, nǎi sǐ.
余煌，字武貞，會稽人。天啟五年進士第一。授翰林修撰，與修《三朝要典》。崇禎時，以內艱歸。服闋，起左中允，歷左諭德、右庶子，充經筵講官。給事中韓源劾禮部侍郎吳士元、御史華琪芳及煌皆與修《要典》，宜斥，帝置不問。煌疏辯，帝復溫旨慰諭之。戶部崇尚書程國祥請借京城房租，煌爭，乞假歸。遂丁外艱。服除，久不起。魯王監國紹興，起禮部右侍郎，再起戶部尚書，皆不就。明年以武將橫甚，拜煌兵部尚書，始受命。時諸臣競營高爵，請乞無厭。煌上言：「今國勢愈危，朝政愈紛，尺土未復，戰守無資。諸臣請祭，則當思先帝烝嘗未備；請葬，則當思先帝山陵未營；請封，則當思先帝宗廟未享；請蔭，則當思先帝子孫未保；請諡，則當思先帝光烈未昭。」時以為名言。大清兵過江，王航海遁。六月二日，煌赴水，舟人拯起之。居二日，復投深處，乃死。

chén hán huī, zì mù shū, lín hǎi rén. chóng zhēn qī nián jìn shì. shòu jìng jiāng zhī xiàn, wèi yù shǐ zuǒ guāng xiān hé bà. běi dōu xiàn, shì zhòng chàng yì. huì fú wáng lì, bù xǔ cǎo zé qín wáng, nǎi yǐ. xún qǐ zhí fāng zhǔ shì, jiān jūn jiāng běi. shì bài guī, lǔ wáng zhuó wèi lǐ bù yòu shì láng. cóng wáng háng hǎi, yǐ ér xiāng shī, kū rù yún fēng shān, zuò jué mìng cí shí zhāng, tóu shuǐ sǐ.
陳函輝，字木叔，臨海人。崇禎七年進士。授靖江知縣，為御史左光先劾罷。北都陷，誓眾倡義。會福王立，不許草澤勤王，乃已。尋起職方主事，監軍江北。事敗歸，魯王擢為禮部右侍郎。從王航海，已而相失，哭入雲峰山，作絕命詞十章，投水死。

wáng ruì zhān, zì shèng mù, yǒng jiā rén. tiān qǐ wǔ nián jìn shì. shòu sū zhōu tuī guān, jiān lǐ duì yùn. jūn mín jiāo duì, huán xiāng yà qǐ xìn. ruì méi diào jì dé yí, suì shěng fú fèi sān wàn jīn, shàng guān wèi lè shí zhe lìng. guì rén dì jiān fǎ, zhí wèn rú lǜ. qí rén zhōng zhī dāng dào, jiāng yì diào, suì guī. chóng zhēn qī nián, qǐ hé jiān tuī guān, qiān gōng bù zhǔ shì, diào bīng bù, zhuǎn zhí fāng yuán wài láng, zhuó hú guǎng bīng bèi qiān shì, zhù xiāng yáng. shí yī nián chūn, zhāng xiàn zhōng jù gǔ chéng qǐ fǔ, zǒng lǐ xióng wén càn xǔ zhī. ruì zhān yǐ wèi fēi jì, móu yú xún àn lín míng qiú zǒng bīng guān zuǒ liáng yù, jiāng qí qí zhì, zhí zhī. wén càn gù zhí yǐ wèi bù kě. ruì zhān yán: zéi yǐ jì yú wǒ, wǒ bù kě wèi suǒ yú. jīn liáng yù jí zhū jiāng jiǎ yī xuǎn zhōu shì fèng zhī bīng jù zài jìn jìng, chéng hé ér jī zhī, hé huàn bù jié. wén càn nù, zé yǐ náo fǔ jú. ruì zhān yuē: zéi wèi chuàng ér jù fǔ, bǐ jiāng wú suǒ jù. wéi shì yǐ bì jiǎo zhī shì, nǎi xīn zhé bù gǎn èr. fēi xiāng náo, shí xiāng chéng yě. wén càn bù cóng. ruì zhān nǎi liè shàng cóng zhēng guī nóng jiě sàn sān cè, wén càn yì bù yòng. ruì zhān zì wèi xí yù xiàn zhōng, xiàn zhōng shì wén càn bì jǐ, bù tīng. míng nián, xiàn zhōng pàn, ruì zhān xiān jǐ dīng yōu guī. xiàn zhōng liú shū yú bì, yán jǐ zhī pàn, zǒng lǐ shǐ rán. jù liè shàng guān xìng míng jí qǔ huì yuè rì, ér tí qí mò yuē: bù nà wǒ jīn zhě, wáng bīng bèi yī rén ěr. yóu shì ruì zhān míng dà zhe. fú què, wèi jí yòng ér dū chéng xiàn. fú wáng shí, nǎi wèi tài pú shǎo qīng, jí chén yǒu sī nüè mín zhī zhuàng, xuán gào guī. táng wáng zhào fù fú jiàn, réng gù guān, wèi jǐ fù guī. jí mǐn dì jǐn shī, wēn zhōu yì bù shǒu, bì zhī shān zhōng. yǒu yù jiàn lìng chū zhě, nǎi bài cí jiā miào, cóng róng rù shì zì jīng sǐ.
王瑞栴，字聖木，永嘉人。天啟五年進士。授蘇州推官，兼理兌運。軍民交兌，桓相軋啟釁。瑞梅調劑得宜，歲省浮費三萬金，上官為勒石著令。貴人弟奸法，執問如律。其人中之當道，將議調，遂歸。崇禎七年，起河間推官，遷工部主事，調兵部，轉職方員外郎，擢湖廣兵備僉事，駐襄陽。十一年春，張獻忠據谷城乞撫，總理熊文燦許之。瑞栴以為非計，謀於巡按林銘球、總兵官左良玉，將俟其至，執之。文燦固執以為不可。瑞栴言：「賊以計愚我，我不可為所愚。今良玉及諸將賈一選、周仕鳳之兵俱在近境，誠合而擊之，何患不捷。」文燦怒，責以撓撫局。瑞栴曰：「賊未創而遽撫，彼將無所懼。惟示以必剿之勢，乃心折不敢貳。非相撓，實相成也。」文燦不從。瑞栴乃列上從征、歸農、解散三策，文燦亦不用。瑞栴自為檄諭獻忠，獻忠恃文燦庇己，不聽。明年，獻忠叛，瑞栴先己丁憂歸。獻忠留書於壁，言己之叛，總理使然。具列上官姓名及取賄月日，而題其末曰：「不納我金者，王兵備一人耳。」由是瑞栴名大著。服闋，未及用而都城陷。福王時，乃為太僕少卿，極陳有司虐民之狀，旋告歸。唐王召赴福建，仍故官，未幾復歸。及閩地盡失，溫州亦不守，避之山中。有欲薦令出者，乃拜辭家廟，從容入室自經死。

lù zhèn fēi, zì jiàn bái, qǔ zhōu rén. tiān qǐ wǔ nián jìn shì. chú jīng yáng zhī xiàn. dà lì xiàn wèi zhōng xián, jiāng jiàn cí jīng yáng, zhèn fēi zhí bù cóng. yì rén zhāng wèn dá wǔ yǎn, zuò zhuī zāng shí wàn. zhèn fēi gù qiān yán, yǎn bài shì jiě. liú zéi rù jìng, jī què zhī. chóng zhēn sì nián, zhēng shòu yù shǐ. shū hé zhōu yán rú bēi wū jiān xiǎn, dǎng xié chǒu zhèng, qí lì chì yǐ qīng kuí lù, bèi zhǐ qiè zé. wèi jǐ, chén shí shì shí dà bì, yuē wù kē xì ér wàng zhèng tǐ, sàng lián chǐ ér huài guān fāng, mín yù qióng ér fù yù jí, yǒu shì jí ér wú shì huǎn, zhī xiǎn huàn ér wàng yǐn yōu, qiú zhì shì ér xiān zhì rén, zé wài zhòng ér zé nèi qīng, yán yú xiǎo ér kuān yú dà, chén rì tōu ér zhǔ rì yí, yǒu zhào zhǐ ér wú fèng xíng. shū rù, zhào fù suǒ sī. shān dōng bīng pàn, hé xún fǔ yú dà chéng sūn yuán huà, qiě lùn yán rú qū bì zuì, dì bù wèn. yǐ, hé lì bù shàng shū mǐn hóng xué jié quán shì, shù sī rén, bǐng quán yǐ lái, lì zhì rì huài, hóng xué zì yǐn qù. tíng tuī nán jīng lì bù shàng shū xiè shēng wèi zuǒ dōu yù shǐ, zhèn fēi lì dǐ qí chǒu zhuàng, shēng suì bù guǒ yòng. liù nián, xún àn fú jiàn. hǎi zéi liú xiāng shù gōu hóng yí rù fàn, zhèn fēi xuán qiān jīn lì jiāng shì, qiǎn yóu jī zhèng zhī lóng děng dà pò zhī, zhào cì yín bì. fèng mǎn, yǐ jīng qīng lù yòng. chū, zhèn fēi lùn hǎi zéi qíng xíng, wèi xún fǔ zōu wéi liǎn bù néng bàn, yǔ qīn zhī. wéi liǎn bà qù, mìng fǔ xià, shù zòu jié, zhèn fēi nǎi lì bào qí gōng, wéi liǎn fù zhào yòng.
路振飛，字見白，曲周人。天啟五年進士。除涇陽知縣。大吏陷魏忠賢，將建祠涇陽，振飛執不從。邑人張問達忤奄，坐追贓十萬。振飛故遷延，奄敗事解。流賊入境，擊卻之。崇禎四年，征授御史。疏劾周延儒卑污奸險，黨邪丑正，祈立斥以清揆路，被旨切責。未幾，陳時事十大弊，曰務苛細而忘政體，喪廉恥而壞官方，民愈窮而賦愈亟，有事急而無事緩，知顯患而忘隱憂，求治事而鮮治人，責外重而責內輕，嚴於小而寬於大，臣日偷而主日疑，有詔旨而無奉行。疏入，詔付所司。山東兵叛，劾巡撫余大成、孫元化，且論延儒曲庇罪，帝不問。已，劾吏部尚書閔洪學結權勢，樹私人，秉銓以來，吏治日壞，洪學自引去。廷推南京吏部尚書謝升為左都御史，振飛歷詆其丑狀，升遂不果用。六年，巡按福建。海賊劉香數勾紅夷入犯，振飛懸千金勵將士，遣游擊鄭芝龍等大破之，詔賜銀幣。俸滿，以京卿錄用。初，振飛論海賊情形，謂巡撫鄒維璉不能辦，語侵之。維璉罷去，命甫下，數奏捷，振飛乃力暴其功，維璉復召用。

bā nián xià, dì jiāng jiǎn fǔ chén. zhèn fēi yán: méi bǔ shèng diǎn, shǐ yín yuán zhě qiè fù zé bù guāng. rú xiàng zhě zhōu yán rú wēn tǐ rén děng gōng lùn jù qì, zhái kuí yǐ hòu, mín qióng dào xìng, rǔ jǐ zhě bì bù néng zhèng tiān xià. shí yán rú yǐ chì, ér tǐ rén fāng jū shǒu kuí, xián zhī. yǐ ér zhèn fēi àn sū sōng, qǐng chú shū bù shōu yín bái liáng shōu duì zhī sì dà huàn, mín kùn yǐ sū. huì cháng shú qián qiān yì qú shì sì wèi jiān mín zhāng hàn rú suǒ jié, tǐ rén zuò zhèn fēi shī jiū, nǐ zhǐ lìng chén zhuàng. zhèn fēi bái qiān yì wú zuì, yǔ cì tǐ rén. tǐ rén huì, jī dì nù, zhé hé nán àn chá sī jiǎn xiào. rù wèi shàng lín chéng, lǚ qiān guāng lù shǎo qīng.
八年夏，帝將簡輔臣。振飛言：「枚卜盛典，使夤緣者竊附則不光。如向者周延儒、溫體仁等公論俱棄，宅揆以後，民窮盜興，辱己者必不能正天下。」時延儒已斥，而體仁方居首揆，銜之。已而振飛按蘇、松，請除輸布、收銀、白糧、收兌之四大患，民困以蘇。會常熟錢謙益、瞿式耜為奸民張漢儒所訐，體仁坐振飛失糾，擬旨令陳狀。振飛白謙益無罪，語刺體仁。體仁恚，激帝怒，謫河南按察司檢校。入為上林丞，屢遷光祿少卿。

shí liù nián qiū, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ zǒng dū cáo yùn, xún fǔ huái yáng. míng nián zhēng yuè, liú zéi xiàn shān xī. zhèn fēi qiǎn jiāng jīn shēng huán děng shí qī rén fēn dào fáng hé, yóu xú sì sù qiān zhì ān dōng shù yáng. qiě tuán liàn xiāng bīng, kào yǐ niú jiǔ, dé liǎng huái jiān jìn zú shù wàn. fú zhōu lù chóng sì wáng bì zéi, tóng rì dǐ huái. dà jiāng liú zé qīng gāo jié děng yì qì xùn dì nán xià. zhèn fēi xī yán jiē zhī. sì yuè chū, wén běi dōu xiàn, fú wáng lì yú nán jīng. hé nán fù shǐ lǚ bì zhōu wèi zéi jié dù shǐ lái dài zhèn fēi, jìn shì wǔ sù wèi zéi fáng yù shǐ zhāo fǔ xú pèi, ér zéi jiāng dǒng xué lǐ jù sù qiān. zhèn fēi jī qín bì zhōu sù, zǒu xué lǐ. gān bì zhōu fǎ chǎng, mìng jūn shì rén shè sān shǐ, nǎi jiě zhé zhī. fù sù xùn zhū shì, biān bā shí, kǎn chē xiàn zhū cháo, fú zhū. wǔ yuè, mǎ shì yīng yù yòng suǒ qīn tián yǎng, nǎi bà zhèn fēi. zhèn fēi yì zāo mǔ sàng, jiā wú kě guī, liú yù sū zhōu. xún lù gōng, jí jiā jiā yòu fù dōu yù shǐ.
十六年秋，擢右僉都御史、總督漕運，巡撫淮、揚。明年正月，流賊陷山西。振飛遣將金聲桓等十七人分道防河，由徐、泗、宿遷至安東、沭陽。且團練鄉兵，犒以牛酒，得兩淮間勁卒數萬。福、周、潞、崇四王避賊，同日抵淮。大將劉澤清、高傑等亦棄汛地南下。振飛悉延接之。四月初，聞北都陷，福王立於南京。河南副使呂弼周為賊節度使來代振飛，進士武愫為賊防禦使招撫徐、沛，而賊將董學禮據宿遷。振飛擊擒弼周、愫，走學禮。竿弼周法場，命軍士人射三矢，乃解磔之。縛愫徇諸市，鞭八十，檻車獻諸朝，伏誅。五月，馬士英欲用所親田仰，乃罷振飛。振飛亦遭母喪，家無可歸，流寓蘇州。尋錄功，即家加右副都御史。

zhèn fēi chū dū cáo, yè fèng yáng huáng líng. wàng qì zhě yán gāo qiáng yǒu tiān zǐ qì. táng wáng yù jiàn fāng yǐ zuì gù shǒu líng, zhōng guān nüè zhī. zhèn fēi shàng shū qǐ gài kuān zuì zōng, jìng dé qǐng. shùn zhì èr nián, dà bīng pò nán jīng, yù jiàn zì lì yú fú zhōu, bài wèi zuǒ dōu yù shǐ. mù néng zhì zhèn fēi zhě guān wǔ gōng, cì èr qiān jīn. zhèn fēi nǎi fù zhào, dào bài tài zǐ tài bǎo lì bù shàng shū jiān wén yuān gé dà xué shì. zhì zé dà xǐ, yǔ yàn, dǐ yè fēn, chè zhú sòng guī, jiě yù dài cì zhī, guān yī zi zhí fāng yuán wài láng. yòu lù shǒu huái gōng, yīn jǐn yī shì qiān hù. wáng měi zé tíng chén dài wán, zhèn fēi yīn jìn yuē: shàng wèi chén liáo bù gǎi yīn xún, bì zhì bài wáng. chén wèi shàng bù gǎi cāo qiè, yì wèi bì néng zhōng xìng yě. shàng yǒu ài mín zhī xīn, ér wèi jiàn ài mín zhī zhèng yǒu tīng yán zhī míng, ér wèi shōu tīng yán zhī xiào. xǐ nù qīng fā, hào lìng lǚ gèng. jiàn qún chén yōng xià ér guò yú dū zé, yīn bó jiàn shū shǐ ér wù qiú míng bèi, fán shàng suǒ zhǎng, jiē chén suǒ shén yōu yě. qí yán qǔ zhōng wáng duǎn yún. sān nián, dà qīng bīng jìn xiān xiá guān, yù jiàn zǒu tīng zhōu, zhèn fēi zhuī fù bù néng jí. tīng zhōu pò, zǒu jū hǎi dǎo, míng nián fù yǒng míng wáng zhào, zú yú tú.
振飛初督漕，謁鳳陽皇陵。望氣者言高牆有天子氣。唐王聿鍵方以罪錮守陵，中官虐之。振飛上疏乞概寬罪宗，竟得請。順治二年，大兵破南京，聿鍵自立於福州，拜為左都御史。募能致振飛者官五宮，賜二千金。振飛乃赴召，道拜太子太保、吏部尚書兼文淵閣大學士。至則大喜，與宴，抵夜分，撤燭送歸，解玉帶賜之，官一子職方員外郎。又錄守淮功，蔭錦衣世千戶。王每責廷臣怠玩，振飛因進曰：「上謂臣僚不改因循，必致敗亡。臣謂上不改操切，亦未必能中興也。上有愛民之心，而未見愛民之政；有聽言之明，而未收聽言之效。喜怒輕發，號令屢更。見群臣庸下而過於督責，因博鑒書史而務求明備，凡上所長，皆臣所甚憂也。」其言曲中王短雲。三年，大清兵進仙霞關，聿鍵走汀州，振飛追赴不能及。汀州破，走居海島，明年赴永明王召，卒於途。

hé kǎi, zì yuán zǐ, zhāng zhōu zhèn hǎi wèi rén. tiān qǐ wǔ nián jìn shì. zhí wèi zhōng xián luàn zhèng, bù yè xuǎn ér guī. chóng zhēn shí, shòu hù bù zhǔ shì, jìn yuán wài láng, gǎi xíng kē gěi shì zhōng. liú zéi xiàn fèng yáng, huǐ huáng líng. kǎi hé xún fǔ yáng yī péng xún àn wú zhèn yīng zuì, ér cì fǔ chén wēn tǐ rén wáng yīng xióng, yán: zhèn yīng, tǐ rén sī rén yī péng, yīng xióng zuò zhǔ yě. nì zéi fàn huáng líng, shén rén gòng fèn. bì xià chuò jiǎng bì diàn, gǎn dòng chén mín. èr fǔ chén dú màn shì zhī, yù lìng yī péng zhèn yīng dài zuì zì shú. qíng miàn zhòng, zǔ zōng líng qǐn wèi qīng péng bǐ shēn, tiān xià jī cì bù xù. wǔ zhǐ, juān yī zhì shì shì. yòu yán: yīng xióng tǐ rén zòu biàn, míng zì yǐn mén shēng yīn yà. xíng guān zhān xùn, shí yóu yú cǐ. qǐ xuān yù fǔ chén, wú fēn bié ēn chóu, yǐ guó shì wèi xì. yīng xióng fù zòu biàn. kǎi yán: chén shū wèi fèng zhǐ, yīng xióng xiān yī rì zhí yǐn chén shū cí, bì yǒu lòu jìn zhōng yǔ zhě. dì yì dòng, lìng yīng xióng zì chén, yīng xióng jìng yóu shì qù. lì bù shàng shū xiè shēng yán dēng lái yào dì, xún fǔ chén yīng yuán yǐn jí, yí yǔn qí qù. jí tuī láo yǒng jiā dài yīng yuán, zé yán dēng lái xún fǔ běn zhuì yuán. kǎi yì shū bó zhī. kǎi yòu qǐng gěi zèng dōu yù shǐ gāo pān lóng guān, gào cì zuǒ guāng dòu zhū chén shì, zhào hái huì shì yáng. shū duō jiàn tīng. lǚ qiān gōng kē dōu gěi shì zhōng.
何楷，字元子，漳州鎮海衛人。天啟五年進士。值魏忠賢亂政，不謁選而歸。崇禎時，授戶部主事，進員外郎，改刑科給事中。流賊陷鳳陽，毀皇陵。楷劾巡撫楊一鵬、巡按吳振纓罪，而刺輔臣溫體仁、王應熊，言：「振纓，體仁私人；一鵬，應熊座主也。逆賊犯皇陵，神人共憤。陛下輟講避殿，感動臣民。二輔臣獨漫視之，欲令一鵬、振纓戴罪自贖。情面重，祖宗陵寢為輕；朋比深，天下譏刺不恤。」忤旨，鐫一秩視事。又言：「應熊、體仁奏辯，明自引門生姻婭。刑官瞻徇，實由於此。乞宣諭輔臣，毋分別恩仇，以國事為戲。」應熊復奏辯。楷言：「臣疏未奉旨，應熊先一日摭引臣疏詞，必有漏禁中語者。」帝意動，令應熊自陳，應熊竟由是去。吏部尚書謝升言登、萊要地，巡撫陳應元引疾，宜允其去。及推勞永嘉代應元，則言登萊巡撫本贅員。楷亦疏駁之。楷又請給贈都御史高攀龍官，誥賜左光斗諸臣諡，召還惠世揚。疏多見聽。屢遷工科都給事中。

shí yī nián wǔ yuè, dì yǐ huǒ xīng nì xíng, jiǎn shàn xiū shěng. bīng bù shàng shū yáng sì chāng fāng zhǔ kuǎn yì, lì yǐn qián shǐ yǐ jìn. kǎi yǔ nán jīng yù shǐ lín lán yǒu xiān hòu yán qí fēi. kǎi yán: sì chāng yǐn jiàn wǔ kuǎn sāi shì, yù jiè yǐ shēn shì shǎng zhī shuō, yǐn yuán hé tián xìng shì, yù jiè yǐ shēn zhāo fǔ zhī shuō, yǐn tài píng xìng guó lián nián bīng bài shì, yù jiè yǐ shēn bù kě yòng bīng zhī shuō, tú qiǎo fù huì ěr. zhì yǒng píng èr nián mǎ huáng hòu shì, gèng bù zhī zhǐ chì ān zài. dì fāng hù sì chāng, bù tīng. yú yuè, sì chāng duó qíng rù gé, kǎi yòu hé zhī, wǔ zhǐ, biǎn èr zhì wèi nán jīng guó zi jiān chéng. mǔ yōu guī. fú què, tíng chén jiāo jiàn, zhào rù jīng, dū chéng yǐ xiàn.
十一年五月，帝以火星逆行，減膳修省。兵部尚書楊嗣昌方主款議，歷引前史以進。楷與南京御史林蘭友先後言其非。楷言：「嗣昌引建武款塞事，欲藉以申市賞之說，引元和田興事，欲藉以申招撫之說，引太平興國連年兵敗事，欲藉以申不可用兵之說，徒巧附會耳。至永平二年馬皇后事，更不知指斥安在。」帝方護嗣昌，不聽。逾月，嗣昌奪情入閣，楷又劾之，忤旨，貶二秩為南京國子監丞。母憂歸。服闋，廷臣交薦，召入京，都城已陷。

fú wáng zhuó kǎi hù bù yòu shì láng, dū lǐ qián fǎ, mìng jiān gōng bù yòu shì láng. lián shū qǐng gào, bù xǔ. shùn zhì èr nián, nán dōu pò, kǎi zǒu háng zhōu. cóng táng wáng rù mǐn, zhuó hù bù shàng shū. zhèng zhī lóng hóng kuí xiōng dì héng shén, jiāo tiān shí, chēng jí bù chū, kǎi yán zhī lóng wú rén chén lǐ. wáng jiǎng qí fèng jié, mìng zhǎng dū chá yuàn shì. hóng kuí shàn diàn shàng, kǎi ā zhǐ zhī, liǎng rén yì nù. kǎi zhī bù wèi suǒ róng, lián qǐng gào qù. tú yù zéi, jié qí yī ěr, nǎi zhī lóng suǒ shǐ bù jiāng yáng gěng yě. zhāng zhōu pò, kǎi suì yì yù ér zú.
福王擢楷戶部右侍郎，督理錢法，命兼工部右侍郎。連疏請告，不許。順治二年，南都破，楷走杭州。從唐王入閩，擢戶部尚書。鄭芝龍、鴻逵兄弟橫甚，郊天時，稱疾不出，楷言芝龍無人臣禮。王獎其鳳節，命掌都察院事。鴻逵扇殿上，楷呵止之，兩人益怒。楷知不為所容，連請告去。途遇賊，截其一耳，乃芝龍所使部將楊耿也。漳州破，楷遂抑鬱而卒。

kǎi bó zōng qún shū, hán shǔ wù chuò, yóu suì yú jīng xué.
楷博綜群書，寒暑勿輟，尤邃於經學。

lín lán yǒu, zì hàn quán, xiān yóu rén. chóng zhēn sì nián jìn shì. shòu lín guì zhī xiàn. zhuó nán jīng yù shǐ. shū hé dà xué shì zhāng zhì fā xuē guó guān, lì bù shàng shū tián wéi jiā děng, yīn lùn sì chāng zhōng xiào liǎng kuī. biǎn zhè jiāng àn chá sī zhào mó, yǔ kǎi jí huáng dào zhōu liú tóng shēng zhào shì chūn chēng zhǎng ān wǔ jiàn. qiān guāng lù shǔ chéng. jīng shī xiàn, tì fà zì nì. wèi zéi suǒ zhí, kǎo lüè bèi zhì. zéi bài, nán hái. táng wáng yòng wèi tài pú shǎo qīng, qiān qiān dōu yù shǐ. shì bài, qiè jiā dùn hǎi yú, shí yú nián zú.
林蘭友，字翰荃，仙遊人。崇禎四年進士。授臨桂知縣。擢南京御史。疏劾大學士張至發、薛國觀，吏部尚書田惟嘉等，因論嗣昌忠孝兩虧。貶浙江按察司照磨，與楷及黃道周、劉同升、趙士春稱「長安五諫」。遷光祿署丞。京師陷，薙髮自匿。為賊所執，拷掠備至。賊敗，南還。唐王用為太僕少卿，遷僉都御史。事敗，挈家遁海隅，十餘年卒。

xióng rǔ lín, zì yǔ yīn, yú yáo rén. chóng zhēn sì nián jìn shì. shòu tóng ān zhī xiàn. zhuó hù kē gěi shì zhōng. shū chén yòng jiāng zhī shī, yán: zì piān bì zhì fù jiāng, lì rèn yǒu gōng, fāng kě shòu jié yuè. jīn zú wèi lǚ xíng zhèn, mù fǔ yǐ shàng shǒu gōng. xū lì tí hǔ lǚ, wán kù zi wò bīng fú, hé yóu fèn dí kài. ruò dà jiāng zhī xuǎn, yí zhào fù jiāng yǒu gōng zhě, shí cì miàn duì, zé cái zhě yòng zhī. tíng chén tuī zé yǒu wù, yí yòng wén lì bǎo jǔ lián zuò fǎ. dì nà qí yán. yǐ, yán: yáng sì chāng wèi zuì, lú xiàng shēng wèi bāo, shū cuò zhōng yì qì. zhì wèi sì chāng huà cè liàn xiǎng qū zhōng yuán wàn xìng wèi dào zhě, yuán rèn gěi shì zhōng shěn xùn yě. wèi sì chāng yùn chóu yǐ sān qiān rén zhù xiāng yáng chéng pò zhé zǒu zhě, jiān jì zhǔ shì yú jué yě. wèi sì chāng yuán yǐn zāo xiāng fān zhī xiàn zhòng lù chén xīn jiǎ jià huò yún fǔ yuán jì xián zhě, jīn jiě rèn hóu dài zhī sòng yī hè yě. jiē wù guó zhī chén, yí zuì. bù bào.
熊汝霖，字雨殷，餘姚人。崇禎四年進士。授同安知縣。擢戶科給事中。疏陳用將之失，言：「自偏裨至副將，歷任有功，方可授節鉞。今足未履行陣，幕府已上首功。胥吏提虎旅，紈褲子握兵符，何由奮敵愾。若大將之選，宜召副將有功者，時賜面對，擇才者用之。廷臣推擇有誤，宜用文吏保舉連坐法。」帝納其言。已，言：「楊嗣昌未罪，盧象升未褒，殊挫忠義氣。至為嗣昌畫策練餉、驅中原萬姓為盜者，原任給事中沈迅也。為嗣昌運籌、以三千人駐襄陽、城破輒走者，監紀主事余爵也。為嗣昌援引、遭襄藩之陷、重賂陳新甲、嫁禍鄖撫袁繼咸者，今解任侯代之宋一鶴也。皆誤國之臣，宜罪。」不報。

jīng shī jiè yán, rǔ lín fēn shǒu dōng zhí mén. cháng zhào duì, yán: jiāng bù rèn zhàn. dí nán běi wǎng fǎn, jǐn suí qí hòu, rú sī lì zhī yú guì guān, fù nǔ qián qū, wàng chén mí jí. hé míng wèi jiāng, hé míng wèi dū shī. dì shēn rán zhī. yǐ, yán: yǒu sī chá chù zhě, bù dé làn jǔ biān cái jiān sī chá chù zhě, bù dé jù liè xún fǔ. shù fēng jiāng zhòng rèn, bù wèi fěi rén jiè tú. yòu yán: zì jiè yán yǐ lái, chén shū fán èr shí shàng. yuán jiǎo jī yí, bǎi bù xíng yī. ér suǒ chuāi dí qíng, bù xìng yán zhōng yǐ. bǐ zhě wài xiàn nán mín fēn fēn rù dōu, jiē yún bì bīng, bù yún bì dí. bà zhōu zhī pò, dí yóu bù duō shā lüè, guān jūn jì zhì, shǐ wú jié yí. cháo tíng suì fèi shù bǎi wàn jīn qián yǐ yǎng bīng, qǐ yù dú wǒ chì zǐ. dì è qí zhōng yǒu yǐn qì dì xià yǔ, zhé wèi fú jiàn àn chá sī zhào mó.
京師戒嚴，汝林分守東直門。嘗召對，言：「將不任戰。敵南北往返，謹隨其後，如廝隸之於貴官，負弩前驅，望塵靡及。何名為將，何名為督師。」帝深然之。已，言：「有司察處者，不得濫舉邊才；監司察處者，不得遽躐巡撫。庶封疆重任，不為匪人借途。」又言：「自戒嚴以來，臣疏凡二十上。援剿機宜，百不行一。而所揣敵情，不幸言中矣。比者外縣難民紛紛入都，皆雲避兵，不雲避敵。霸州之破，敵猶不多殺掠，官軍繼至，始無孑遺。朝廷歲費數百萬金錢以養兵，豈欲毒我赤子。」帝惡其中有「飲泣地下」語，謫為福建按察司照磨。

fú wáng lì, zhào hái. shàng shū yán: chén zì dān yáng lái, zhī zhè bīng wèi biān bīng suǒ jī, huǒ mín jū shí yú lǐ. biān shuài yǒu yán, sì zhèn yǐ shā lüè huò fēng jué, wǒ hé dàn bù wèi. chén yì sì zhèn bì yì rán běi zhēng, yī xuě cǐ chǐ, jīn liàn liàn huái yáng, hé yě? kuàng yī zhèn zhī xiǎng duō zhì liù shí wàn, shì bì bù néng gōng. jí fǎng gǔ fān zhèn fǎ, yì dāng zài dà hé yǐ běi kāi tún shè fǔ, céng ào xué jiāo zhī nèi, ér jù yǐ fān lí shì zhī. qǐng zhī, yán: chén qiè guān mù qián dà shì, wú lùn huī fù wèi néng, jí piān ān shàng wèi kě bì. yí rì tǎo jiū bīng xiǎng zhàn shǒu, nǎi zhuān zài ēn yuàn yì tóng. xūn chén fāng zhèn, shé fēng bǐ è shì chěng, jìn qiě yǐ nì míng tiě zhú jiù chén, yǐ shū yuǎn zōng rén hé zǎi fǔ, zhōng wài fēn fēn, wèi jiāng fù chǎng wèi. fū chǎng wèi shù wēi móu lì, xiǎo mín jī quǎn wú níng rì, xiān dì zhǐ cǐ yī jié, wèi miǎn fǔ yuàn. qián shì bù yuǎn, hòu shì zhī shī. qiě xiān dì dǔ niàn zōng fān, ér wén kòu xiān táo, shuí sǐ shè jì xiān dì lóng zhòng wǔ chén, ér pàn jiàng bá hù, jiān bèi xiāng zhǒng xiān dì wěi rèn xūn chén, ér jīng yíng ruì zú tú wèi kòu jí xiān dì yǐ rèn nèi chén, ér kāi mén yán dí, zhòng kǒu xuān chuán xiān dì bù cì zhuó yòng wén chén, ér biān cái dū fǔ, shuí wèi hàn yù, chāo qiān zǎi zhí, luó bài zéi tíng. zhī qián rì zhī suǒ yǐ shī, jí zhī jīn rì zhī suǒ yǐ dé. jí jīn bù wèi, jiāng dài hé shí. shū zòu, tíng fèng. xún bǔ lì kē yòu gěi shì zhōng.
福王立，召還。上疏言：「臣自丹陽來，知浙兵為邊兵所擊，火民居十餘里。邊帥有言，四鎮以殺掠獲封爵，我何憚不為。臣意四鎮必毅然北征，一雪此恥，今戀戀淮、揚，何也？況一鎮之餉多至六十萬，勢必不能供。即仿古藩鎮法，亦當在大河以北開屯設府，曾奧｛穴交｝之內，而遽以藩籬視之。」頃之，言：「臣竊觀目前大勢，無論恢復未能，即偏安尚未可必。宜日討究兵餉戰守，乃專在恩怨異同。勛臣方鎮，舌鋒筆鍔是逞，近且以匿名帖逐舊臣，以疏遠宗人劾宰輔，中外紛紛，謂將復廠衛。夫廠衛樹威牟利，小民雞犬無寧日，先帝止此一節，未免府怨。前事不遠，後事之師。且先帝篤念宗藩，而聞寇先逃，誰死社稷；先帝隆重武臣，而叛降跋扈，肩背相踵；先帝委任勛臣，而京營銳卒徒為寇藉；先帝倚任內臣，而開門延敵，眾口喧傳；先帝不次擢用文臣，而邊才督撫，誰為捍禦，超遷宰執，羅拜賊庭。知前日之所以失，即知今日之所以得。及今不為，將待何時。」疏奏，停俸。尋補吏科右給事中。

chū, mǎ shì yīng jiàn ruǎn dà chéng, rǔ lín zhēng bù kě. jí dà chéng qǐ zuǒ bīng bù, rǔ lín yòu yán: dà chéng yǐ zhī bīng yòng, dāng zhì yǒu yòng dì, bù yí chù zhōng cháo. bù tīng. yú yuè, yǐ fèng shǐ bì cí, yán: cháo duān yì lùn rì xīn, gōng fǔ chuǎi mó rì shú. zì shǎo zǎi shū èr xī fèi tíng tuī, sì pǐn jiān sī jìng jìn zhān yǐn. qī jìng dié chū, yáo zhuó fán xìng. yī rén wèi yòng, biàn mù mǎn cháo wèi dǎng rén　 yī guān wài qiān, zhé zī dāng shì wèi kě shā. zhì guó xù yú wǎng wén, chěng sī tú ér dé zhì. huáng bái chōng tíng, qīng zǐ sāi lù, liù cháo jiā lì, fù jiàn jīn shí. dú bù sī tā rì shuì jià hé dì yé? bù bào.
初，馬士英薦阮大鋮，汝霖爭不可。及大鋮起佐兵部，汝霖又言：「大鋮以知兵用，當置有用地，不宜處中朝。」不聽。逾月，以奉使陛辭，言：「朝端議論日新，宮府揣摩日熟。自少宰樞貳悉廢廷推，四品監司竟晉詹尹。蹊徑疊出，謠諑繁興。一人未用，便目滿朝為黨人；　一官外遷，輒訾當事為可殺。置國恤於罔聞，逞私圖而得志。黃白充庭，青紫塞路，六朝佳麗，復見今時。獨不思他日稅駕何地耶？」不報。

wèi jǐ, nán jīng pò, shì yīng cuàn háng zhōu. rǔ lín zé qí qì zhǔ, shì yīng wú yǐ yīng. háng zhōu yì pò, yǔ sūn jiā jī tóng qǐ bīng. lǔ wáng jiān guó, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, dū shī fáng jiāng, zhàn lǚ bài. rù hǎi níng mù bīng wàn rén, jìn bīng bù yòu shì láng. táng wáng lì mǐn zhōng, qiǎn liú zhōng zǎo bān zhào, rǔ lín chū xí yán jù zhī. shùn zhì sān nián jìn bīng bù shàng shū, cóng lǔ wáng fàn hǎi. míng nián yǐ běn guān jiān dōng gé dà xué shì. yòu míng nián chūn, zhèng cǎi hàn rǔ lín, qiǎn bīng qián hài zhī, bìng qí yòu zǐ tóu hǎi zhōng.
未幾，南京破，士英竄杭州。汝霖責其棄主，士英無以應。杭州亦破，與孫嘉績同起兵。魯王監國，擢右僉都御史，督師防江，戰屢敗。入海寧募兵萬人，進兵部右侍郎。唐王立閩中，遣劉中藻頒詔，汝霖出檄嚴拒之。順治三年進兵部尚書，從魯王泛海。明年以本官兼東閣大學士。又明年春，鄭彩憾汝霖，遣兵潛害之，並其幼子投海中。

qián sù lè, zì xī shēng, yín xiàn rén. lín jiāng zhī fǔ ruò gēng sūn, níng guó zhī fǔ jìng zhōng xiōng zi yě. chóng zhēn shí nián chéng jìn shì, shòu tài cāng zhī zhōu. háo jiā nú yǔ xiá lì wèi jiān, ér xiōng tú jié dǎng shā rén, fén qí shī. sù lè tòng chéng, jiē liǎn shǒu. yòu yǐ zhū bái bǎng liè shàn è rén míng, xiè bái bǎng zhě jiē xià, yǔ dà zhàng. jiǔ zhī, zhàng zhě rì shǎo. cháng shè kūn shān chóng míng shì, liǎng xiàn mín jiē lì bēi sòng dé. qiān xíng bù yuán wài láng, xún dīng nèi wài jiān.
錢肅樂，字希聲，鄞縣人。臨江知府若賡孫，寧國知府敬忠兄子也。崇禎十年成進士，授太倉知州。豪家奴與黠吏為奸，而兇徒結黨殺人，焚其屍。肅樂痛懲，皆斂手。又以朱白榜列善惡人名，械白榜者階下，予大杖。久之，杖者日少。嘗攝崑山、崇明事，兩縣民皆立碑頌德。遷刑部員外郎，尋丁內外艱。

shùn zhì èr nián, dà bīng qǔ háng zhōu, shǔ jùn duō yíng jiàng. rùn liù yuè, níng bō xiāng guān yì nà kuǎn, sù lè jiàn yì qǐ bīng. zhū shēng huá xià dǒng zhì níng děng zhē bài sù lè chàng shǒu, shì mín jí zhě shù wàn rén, sù lè nǎi jiàn yá háng shì. jùn zhōng jiān sī shǒu lìng jiē táo, wéi yī tóng zhī zhì fǔ shì. sù lè suǒ qǔ cāng kù jí, shàn wán shǒu jù, yǔ zǒng bīng wáng zhī rén dì méng gòng shǒu. wén lǔ wáng zài tái zhōu, qiǎn jǔ rén zhāng huáng yán fèng biǎo qǐng jiān guó. huì shào xìng yú yáo yì jǔ bīng, wáng nǎi fù shào xìng xíng jiān guó shì. zhào sù lè wèi yòu qiān dōu yù shǐ, huà qián táng ér shǒu. xún jìn yòu fù dōu yù shǐ. dāng shì shí, zhī rén jí dà jiāng fāng guó ān bìng jiā fēng jué, qí bīng shí yòng níng bō shào xìng tái zhōu sān jùn tián fù, bù néng jì, héng quē shí. yǐ, jiā bīng bù yòu shì láng. míng nián wǔ yuè, jūn shí jǐn, xī sàn qù. lǔ wáng háng hǎi, sù lè yì zhī zhōu shān. táng wáng zhào zhī, fǔ rù jìng, wáng yǐ méi. suì yǐn hǎi tán shān, cǎi shān shǔ wèi shí. míng nián, lǔ wáng cì zhǎng yuán, zhào wèi bīng bù shàng shū, jiàn yòng liú yí chūn wú zhōng luán děng. míng nián bài sù lè dōng gé dà xué shì.
順治二年，大兵取杭州，屬郡多迎降。閏六月，寧波鄉官議納款，肅樂建議起兵。諸生華夏、董志寧等遮拜肅樂倡首，士民集者數萬人，肅樂乃建牙行事。郡中監司守令皆逃，惟一同知治府事。肅樂索取倉庫籍，繕完守具，與總兵王之仁締盟共守。聞魯王在台州，遣舉人張煌言奉表請監國。會紹興、餘姚亦舉兵，王乃赴紹興行監國事。召肅樂為右僉都御史，畫錢塘而守。尋進右副都御史。當是時，之仁及大將方國安並加封爵，其兵食用寧波、紹興、台州三郡田賦，不能繼，恆缺食。已，加兵部右侍郎。明年五月，軍食盡，悉散去。魯王航海，肅樂亦之舟山。唐王召之，甫入境，王已沒。遂隱海壇山，采山薯為食。明年，魯王次長垣，召為兵部尚書，薦用劉沂春、吳鍾巒等。明年拜肅樂東閣大學士。

táng wáng suī mò, ér qí jiāng xú dēng huá wèi shǒu fù níng, lǔ wáng qiǎn dà xué shì liú zhōng zǎo gōng zhī. dēng huá yù jiàng, yí wèi jué, yuē: hǎi shàng qǐ yǒu tiān zǐ? zhōu zhōng qǐ yǒu guó gōng? sù lè zhì shū: jiāng jūn dú bù wén nán sòng zhī mò èr dì bìng zài zhōu zhōng hū? dēng huá suì jiàng. zhèng cǎi zhuān bǐng, lián shā xióng rǔ lín zhèng zūn qiān. sù lè yōu fèn zú yú zhōu, gù xiāng yè xiàng gāo céng sūn jìn chéng zàng zhī fú qīng huáng bò shān.
唐王雖歿，而其將徐登華為守富寧，魯王遣大學士劉中藻攻之。登華欲降，疑未決，曰：「海上豈有天子？舟中豈有國公？」肅樂致書：「將軍獨不聞南宋之末二帝並在舟中乎？」登華遂降。鄭彩專柄，連殺熊汝霖、鄭遵謙。肅樂憂憤卒於舟，故相葉向高曾孫進晟葬之福清黃檗山。

liú zhōng zǎo, fú ān rén. yóu jìn shì guān xíng rén. zéi xiàn jīng shī, tì fà, bèi bàng lüè. zéi bài nán hái, shì táng wáng. jì shì lǔ wáng, gōng jiàng fú níng shǒu zhī, yí zhù fú ān. dà qīng bīng pò chéng, guān dài zuò táng shàng, wèi wén zì jì, tūn jīn xiè sǐ.
劉中藻，福安人。由進士官行人。賊陷京師，薙髮，被搒掠。賊敗南還，事唐王。既事魯王，攻降福寧守之，移駐福安。大清兵破城，冠帶坐堂上，為文自祭，吞金屑死。

zhèng zūn qiān, huì jī rén. wèi zhū shēng. lù wáng yǐ háng zhōu jiàng dà qīng, zūn qiān chàng zhòng qǐ bīng, shì lǔ wáng, qí qū zhè mǐn jiān. cóng wáng háng hǎi, yǔ rǔ lín bìng wèi cǎi hài.
鄭遵謙，會稽人。為諸生。潞王以杭州降大清，遵謙倡眾起兵，事魯王，崎嶇浙、閩間。從王航海，與汝霖並為彩害。

shěn chén quán, cí xī rén. chóng zhēn shí sān nián jìn shì. shòu xíng rén, fèng shǐ xuán lǐ. fú wáng lì, fù mìng. zhuó yù shǐ, shū chén wǔ shì, jiē qiè shí bìng. yǐ, lùn qún chén chǒu zhèng dǎng xié, qǐng wáng wò xīn cháng dǎn, wèi xuě chǐ bào chóu zhī jì. xún jiàn cí chén huáng dào zhōu liú tóng shēng gé shì jùn xú shui jiān wú wěi yè děng. yòu yán: jīng lüè shān dōng hé nán zhě, wáng yǒng jí zhāng jìn yàn yě. yǒng jí shī jī, xiān dì bá wèi zǒng dū, yōng bīng jìn diān, bù jiù guó wēi. jìn yàn guān bù cáo, xiān dì zhòu zhuó diǎn zhōng shū, nǎi shuài xiān cóng zéi. jí jiā èr rén jí xíng, bù wèi guò. bì xià qū fǎ yòng zhī, ér yǒng jí guān wàng dòu liú, jìn yàn láng bèi nán cuàn. sǐ hé yǐ duì xiān dì, shēng hé yǐ duì bì xià. chāng píng xún fǔ hé qiān shī xiàn zhū líng, zuì yì dāng àn. dū chéng jì xiàn, shǒu tǔ chén yí jiē lì bīng mò mǎ, yǐ bào guó chóu, nǎi zéi chén wèi yáng, zhé xiān qù yǐ wèi mín wàng. rú hé dào zǒng dū huáng xī xiàn shān dōng xún fǔ qiū zǔ dé, shàng kě róng yǎn wò jiā yuán hū! shū rù, qiān zǔ dé děng jiē mìng dǎi zhì, yǒng jí jìn yàn bù zuì. shí cháo zhèng dà luàn, chén quán dú chí zhèng, yào rén duō jí zhī. míng nián yǐ nián lì chū wèi sū sōng bīng bèi qiān shì. wèi fù, nán dōu pò, chén quán jǔ bīng yì zhōng. lǔ wáng jiān guó, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ. yǐ ér shì bài, chén quán qì jiā cóng wáng hǎi wài. wáng cì zhǎng yuán, lián zhuó zhì dà xué shì. cóng wáng yú zhōu shān, yòu cóng fàn hǎi dǐ shà mén jīn mén. hòu yǐ zhōu nán rì shān, zāo fēng, méi yú hǎi.
沈宸荃，慈谿人。崇禎十三年進士。授行人，奉使旋里。福王立，復命。擢御史，疏陳五事，皆切時病。已，論群臣丑正黨邪，請王臥薪嘗膽，為雪恥報仇之計。尋薦詞臣黃道周、劉同升、葛世俊、徐氵幵、吳偉業等。又言：「經略山東、河南者，王永吉、張縉彥也。永吉失機，先帝拔為總督，擁兵近甸，不救國危。縉彥官部曹，先帝驟擢典中樞，乃率先從賊。即加二人極刑，不為過。陛下屈法用之，而永吉觀望逗遛，縉彥狼狽南竄。死何以對先帝，生何以對陛下。昌平巡撫何謙失陷諸陵，罪亦當按。都城既陷，守土臣宜皆厲兵秣馬，以報國讎，乃賊塵未揚，輒先去以為民望。如河道總督黃希憲、山東巡撫丘祖德，尚可容偃臥家園乎！」疏入，謙、祖德等皆命逮治，永吉、縉彥不罪。時朝政大亂，宸荃獨持正，要人多疾之。明年以年例出為蘇松兵備僉事。未赴，南都破，宸荃舉兵邑中。魯王監國，擢右僉都御史。已而事敗，宸荃棄家從王海外。王次長垣，連擢至大學士。從王於舟山，又從泛海抵廈門、金門。後艤舟南日山，遭風，沒於海。

qí yì zi shěn lǚ xiáng cháng wèi zhī xiàn, jiān guó shí, yǐ yù shǐ dū xiǎng tái zhōu. chéng pò, bì shān zhōng, bèi huò sǐ zhī.
其邑子沈履祥嘗為知縣，監國時，以御史督餉台州。城破，避山中，被獲死之。

zàn yuē: zì jiǎ shēn yǐ hòu, míng zuò jì zhōng, bù yú nián ér nán dōu yì fù, shì gù wú kě wèi yǐ. zhū dà diǎn zhāng guó wéi děng bào qū qū zhī yì, tú jiǎ míng hào yú hǎi bīn, yǐ zhī dàn xī. ér shàng tì xià líng, shì wú tǒng jì, yù yǐ shōu piān ān zhī xiào, hé kě dé hū.
贊曰：自甲申以後，明祚既終，不逾年而南都亦覆，勢固無可為矣。朱大典、張國維等抱區區之義，徒假名號於海濱，以支旦夕。而上替下陵，事無統紀，欲以收偏安之效，何可得乎。