lǐ biāo lǐ guó mù pǔ zhōu dào dēng liú hóng xùn qián lóng xī qián shì shēng shì jìn chéng jī mìng hé rú chǒng xiōng rú shēn qián xiàng kūn xú guāng qǐ zhèng yǐ wěi lín qiān wén zhèn mèng zhōu bǐng mó jiǎng dé jǐng huáng jǐng fǎng fāng yuè gòng qiū yú yú zi zhī táo
李標(李國〈木普〉 周道登) 劉鴻訓 錢龍錫(錢士升 士晉) 成基命何如寵(兄如申 錢象坤) 徐光啟(鄭以偉 林釺) 文震孟(周炳謨) 蔣德璟(黃景昉) 方岳貢(邱瑜 瑜子之陶)
lǐ biāo, zì rǔ lì, gāo yì rén. wàn lì sān shí wǔ nián jìn shì. gǎi shù jí shì, shòu jiǎn tǎo. tài chāng shí, lèi qiān shǎo zhān shì. tiān qǐ zhōng, zhuó bài lǐ bù yòu shì láng, xié lǐ zhān shì fǔ. biāo shī tóng yì yuè nán xīng, dǎng rén jì zhī, liè míng dōng lín tóng zhì lù zhōng. biāo jù huò, yǐn jí guī.
李標,字汝立,高邑人。萬曆三十五年進士。改庶吉士,授檢討。泰昌時,累遷少詹事。天啟中,擢拜禮部右侍郎,協理詹事府。標師同邑越南星,黨人忌之,列名《東林同志錄》中。標懼禍,引疾歸。
zhuāng liè dì sì wèi, jí jiā bài lǐ bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì. chóng zhēn yuán nián sān yuè rù cháo. wèi jǐ, lǐ guó mù pǔ lái zōng dào yáng jǐng chén xiāng jì qù, biāo suì wèi shǒu fǔ. dì ruì yì tú zhì, héng zhào dà chén miàn jué shù zhèng. xuān fǔ xún fǔ lǐ yǎng chōng shū yán qí wèi wǎng lái rú zhī, zōng jī nán píng, qiě lǜ fèi wú suǒ chū. dì yǐ shì biāo děng yuē: biān qíng wēi jí, qiǎn qí wèi zhēn tàn, nài hé yǐ wèi wěi? qiě zǔ zōng cháo shè lì chǎng wèi, xī wèi zhě? biāo duì yuē: shì gù yí shèn. yǎng chōng yǐ wèi bù lù kǒng huǐ yán rì zhì, lù zhī zé wù lì nán shèng ěr. dì mò rán. tóng guān liú hóng xùn yǐ zēng chì shì wèi yù shǐ wú yù suǒ jiū, dì yù zhì hóng xùn yú fǎ, biāo lì biàn qí nà huì zhī wū. wēn tǐ rén jié qián qiān yì yǐn jǐ jié zhè wéi shì wèi cí, gěi shì zhōng zhāng yǔn rú tíng bó zhī. dì nù, bìng qiān yì jiāng zhòng qiǎn, yòu yù zuì gěi shì zhōng qú shì sì yù shǐ fáng kě zhuàng děng. biāo yán: bì xià chù fēn qiān yì yǔn rú, běn yīn tǐ rén yán, tǐ rén nǎi bù ān qiú bà. qǐ bì xià niàn qiān yì shì jīng ēn zhào, gū lìng huí jí yú yǔn rú réng xǔ zì xīn, ér shì sì děng gài cóng báo fá. zhū chén ān, tǐ rén yì ān. dì bù cóng, zì shì shēn yí cháo chén yǒu dǎng, biāo děng suì bù de xíng qí zhì. shì dōng, hán kuàng hái cháo, biāo ràng wèi shǒu fǔ, xún yǔ kuàng děng dìng nì àn.
莊烈帝嗣位,即家拜禮部尚書兼東閣大學士。崇禎元年三月入朝。未幾,李國〈木普〉、來宗道、楊景辰相繼去,標遂為首輔。帝銳意圖治,恆召大臣面決庶政。宣府巡撫李養沖疏言旗尉往來如織,蹤跡難憑,且慮費無所出。帝以示標等曰:「邊情危急,遣旗尉偵探,奈何以為偽?且祖宗朝設立廠衛,奚為者?」標對曰:「事固宜慎。養沖以為不賂恐毀言日至,賂之則物力難勝耳。」帝默然。同官劉鴻訓以增敕事為御史吳玉所糾,帝欲置鴻訓於法,標力辯其納賄之誣。溫體仁訐錢謙益引己結浙闈事為詞,給事中章允儒廷駁之。帝怒,並謙益將重譴,又欲罪給事中瞿式耜、御史房可壯等。標言:「陛下處分謙益、允儒,本因體仁言,體仁乃不安求罷。乞陛下念謙益事經恩詔,姑令回籍;於允儒仍許自新,而式耜等概從薄罰。諸臣安,體仁亦安。」帝不從,自是深疑朝臣有黨,標等遂不得行其志。是冬,韓爌還朝,標讓為首輔,尋與爌等定逆案。
sān nián zhēng yuè, kuàng bà, biāo fù wèi shǒu fǔ, lěi jiā zhì shǎo bǎo jiān tài zǐ tài bǎo hù bù shàng shū wǔ yīng diàn dà xué shì. xiān shì, yǔ biāo bìng xiāng zhě liù rén, zōng dào jǐng chén yǐ fù dāng chì, hóng xùn yǐ zēng chì shù, zhōu dào dēng qián lóng xī bèi gōng qù, dú biāo zài, suì wǔ shū qǐ xiū. zhì sān yuè dé qǐng. jiā jū liù nián zú. zèng shǎo fù, shì wén jié.
三年正月,爌罷,標復為首輔,累加至少保兼太子太保、戶部尚書、武英殿大學士。先是,與標並相者六人,宗道、景辰以附璫斥,鴻訓以增敕戍,周道登、錢龍錫被攻去,獨標在,遂五疏乞休。至三月得請。家居六年卒。贈少傅,諡文節。
lǐ guó mù pǔ, zì yuán zhì, gāo yáng rén. wàn lì sì shí yī nián jìn shì. yóu shù jí shì lì guān zhān shì. tiān qǐ liù nián qī yuè, chāo zhuó lǐ bù shàng shū rù gé. shì hè shí sì nián jí dēng zǎi fǔ, wèi zhōng xián yǐ tóng xiāng gù yuán zhī yě. rán guó mù pǔ měi chí zhèng lùn. liú zhì xuǎn hé zhāng guó jì yǐ hàn zhōng gōng, guó mù pǔ yán: zi bù yí zuǒ fù nán mǔ, ér kuàng wú jiān zhī fù mǔ hū! guó jì nǎi dé miǎn zuì. yù shǐ fāng zhèn rú jí gāo yáng lìng táng shào yáo xì yù, jiē lì wèi bǎo quán. chóng zhēn chū, yǐ dēng jí ēn jìn zuǒ zhù guó shǎo shī jiān tài zǐ tài shī lì bù shàng shū zhōng jí diàn dà xué shì. guó zi jiān shēng hú huàn yóu hé guó mù pǔ děng chǐ yì guān, guó mù pǔ jiàn fù zhī, shí rén chēng wèi zhǎng hòu. yuán nián wǔ yuè dé qǐng guī lǐ, jiàn hán kuàng sūn chéng zōng zì dài. zú, zèng tài bǎo, shì wén mǐn. zōng dào jǐng chén shì jiàn huáng lì jí chuán zhōng.
李國〈木普〉,字元治,高陽人。萬曆四十一年進士。由庶吉士歷官詹事。天啟六年七月,超擢禮部尚書入閣。釋褐十四年即登宰輔,魏忠賢以同鄉故援之也。然國〈木普〉每持正論。劉志選劾張國紀以撼中宮,國〈木普〉言:「子不宜佐父難母,而況無間之父母乎!」國紀乃得免罪。御史方震孺及高陽令唐紹堯系獄,皆力為保全。崇禎初,以登極恩進左柱國、少師兼太子太師、吏部尚書、中極殿大學士。國子監生胡煥猷劾國〈木普〉等褫衣冠,國〈木普〉薦復之,時人稱為長厚。元年五月得請歸里,薦韓爌、孫承宗自代。卒,贈太保,諡文敏。宗道、景辰事見《黃立極傳》中。
zhōu dào dēng, wú jiāng rén. wàn lì èr shí liù nián jìn shì. yóu shù jí shì lì qiān shǎo zhān shì. tiān qǐ shí, wèi lǐ bù zuǒ shì láng, pō yǒu suǒ zhēng zhí. yǐ bìng guī. wǔ nián qiū, tíng tuī lǐ bù shàng shū, wèi zhōng xián xuē qí jí. chóng zhēn chū, yǔ lǐ biāo děng tóng rù gé. dào dēng wú xué shù, zòu duì bǐ qiǎn, chuán yǐ wèi xiào. yù shǐ tián shí zhèn liú shì zhēn wáng dào zhí wú zhī rén rèn zàn huà, gěi shì zhōng yán kě bì jiāo hé zhī, xī xià tíng yì. lì bù shàng shū wáng yǒng guāng děng yán dào dēng dǎng hù shū chén wáng zài jìn jí zōng shēng zhū tǒng shì xiāng rén chén yú dǐng guǎn xuǎn shì, jù yǒu shí jī, nǎi bà guī. yuè wǔ nián ér zú.
周道登,吳江人。萬曆二十六年進士。由庶吉士歷遷少詹事。天啟時,為禮部左侍郎,頗有所爭執。以病歸。五年秋,廷推禮部尚書,魏忠賢削其籍。崇禎初,與李標等同入閣。道登無學術,奏對鄙淺,傳以為笑。御史田時震、劉士禎、王道直、吳之仁、任贊化,給事中閻可陛交劾之,悉下廷議。吏部尚書王永光等言道登黨護樞臣王在晉及宗生朱統飾、鄉人陳於鼎館選事,俱有實跡,乃罷歸。閱五年而卒。
liú hóng xùn, zì mò chéng, zhǎng shān rén. fù yī xiāng, yóu jìn shì lì nán jīng lì kē gěi shì zhōng. zhuī lùn gù xiāng zhāng jū zhèng shì, zhí zhèng jì zhī, chū wèi lǒng yòu qiān shì. zhōng shǎn xī fù shǐ.
劉鴻訓,字默承,長山人。父一相,由進士歷南京吏科給事中。追論故相張居正事,執政忌之,出為隴右僉事。終陝西副使。
wàn lì sì shí yī nián, hóng xùn dēng dì, yóu shù jí shì shòu biān xiū. shén guāng èr zōng xiāng jì bēng, bān zhào cháo xiān. fǔ rù jìng, liáo yáng xiàn. cháo xiān wèi zào èr yáng bó, cóng hǎi dào hái. yán tú shōu nán mín, bó zhòng ér huài. tiào qiǎn shā, rù xiǎo zhōu, piāo pō sān rì yè, jǐn dé dá dēng zhōu bào mìng. zāo mǔ sàng, fú què, jìn yòu zhōng yǔn, zhuǎn zuǒ yù dé, fù sàng guī. tiān qǐ liù nián dōng, qǐ shǎo zhān shì, wǔ wèi zhōng xián, chì wèi mín.
萬曆四十一年,鴻訓登第,由庶吉士授編修。神、光二宗相繼崩,頒詔朝鮮。甫入境,遼陽陷。朝鮮為造二洋舶,從海道還。沿途收難民,舶重而壞。跳淺沙,入小舟,飄泊三日夜,僅得達登州報命。遭母喪,服闋,進右中允,轉左諭德,父喪歸。天啟六年冬,起少詹事,忤魏忠賢,斥為民。
zhuāng liè dì jí wèi, bài lǐ bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì, cān yù jī wù, qiǎn xíng rén zhào zhī. sān cí, bù yǔn. chóng zhēn yuán nián sì yuè hái cháo. dāng shì shí, zhōng xián suī bài, qí dǎng yóu shèng, yán lù xīn jìn zhě qún qǐ pēng jī zhī. zhū zhí zhèng cháng yǔ zhōng xián gòng shì, bù gǎn xiǎn wèi bié bái. hóng xùn zhì, yì rán zhǔ chí, chì yáng wéi yuán lǐ héng mào yáng suǒ xiū tián jǐng xīn sūn zhī xiè ruǎn dà chéng xú shào jí zhāng nè lǐ fān jiǎ jì chūn huò wéi huá děng, rén qíng dà kuài. ér yù shǐ yuán hóng xūn shǐ lí gāo jié běn yóu wéi yuán bèi jìn, sī hé móu gōng qù hóng xùn, zé dǎng rén kě ān yě. hóng xūn nǎi yán suǒ xiū jì chūn wéi yuán jiā gōng biǎo lǐ zhī jiān, yǒu gōng wú zuì, ér zhū chú zì sān chén shǐ yòu dǐ hóng xùn shǐ cháo xiān, mǎn zài diāo cān ér guī. jǐn yī qiān shì zhāng dào jùn yì jié gōng hóng xùn, hóng xùn zòu biàn. gěi shì zhōng yán jì zǔ yán: hóng xùn xiān cháo xuē duó. cháo xiān yī yì, zhōu bài, jǐn yǐ shēn miǎn. qǐ yù hóng xùn rù zhí, gòng chóu ān rǎng zhī cè. zhì hóng xūn zhī jiè tí qīng rén, dào jùn zhī chū wèi luàn zhèng, fēi zhòng chuàng wèi yǒu yǐ yě. dì shì zhī. gěi shì zhōng dèng yīng nǎi jǐn fā hóng xūn zāng sī, qiě yán hóng xūn yǐ qiān jīn zhì wéi yuán dé yù shǐ. dì nù, luò hóng xūn zhí hòu kān. yǐ ér gāo jié shàng shū yán hóng xùn chì jī jiān zhī wéi yuán suǒ xiū jì chūn dà chéng, ér bù nà sūn zhī xiè liú tì zhōng yán miù zhǔ fén huǐ yào diǎn, yǐ biàn sī dǎng sūn shèn xíng jìn yòng. dì zé yǐ wàng yán, tíng qí fèng. shǐ shī fù zuǒ jié gōng zhī. yán lù duō bù zhí liǎng rén, liǎng rén suì bà qù.
莊烈帝即位,拜禮部尚書兼東閣大學士,參預機務,遣行人召之。三辭,不允。崇禎元年四月還朝。當是時,忠賢雖敗,其黨猶盛,言路新進者群起抨擊之。諸執政嘗與忠賢共事,不敢顯為別白。鴻訓至,毅然主持,斥楊維垣、李恆茂、楊所修、田景新、孫之獬、阮大鋮、徐紹吉、張訥、李蕃、賈繼春、霍維華等,人情大快。而御史袁弘勛、史褵、高捷本由維垣輩進,思合謀攻去鴻訓,則黨人可安也。弘勛乃言所修、繼春、維垣夾攻表里之奸,有功無罪,而誅鋤自三臣始;又詆鴻訓使朝鮮,滿載貂參而歸。錦衣僉事張道浚亦訐攻鴻訓,鴻訓奏辯。給事中顏繼祖言:「鴻訓先朝削奪。朝鮮一役,舟敗,僅以身免。乞諭鴻訓入直,共籌安攘之策。至弘勛之借題傾人,道浚之出位亂政,非重創未有已也。」帝是之。給事中鄧英乃盡發弘勛贓私,且言弘勛以千金贄維垣得御史。帝怒,落弘勛職候勘。已而高捷上疏言鴻訓斥擊奸之維垣、所修、繼春、大鋮,而不納孫之獬流涕忠言;謬主焚毀《要典》,以便私黨孫慎行進用。帝責以妄言,停其俸。史褷復佐捷攻之。言路多不直兩人,兩人遂罷去。
qī yuè, yǐ sì chuān zéi píng, jiā hóng xùn tài zǐ tài bǎo, jìn wén yuān gé. dì shù zhào jiàn tíng chén. hóng xùn yīng duì dú mǐn, wèi mín kùn yóu lì shī zhí, qǐng dì jiǔ rèn zé chéng. yǐ shàng shū bì zì yán shàn zhì fù, wáng zài jìn shàn zhì bīng, qǐng dì jiā yǐ xìn. dì chū shén xiàng zhī. guān mén bīng yǐ quē xiǎng gǔ zào, dì yì zé hù bù, ér hóng xùn qǐng fā tǎng sān shí wàn, shì bù cè ēn, yóu shì shī dì zhǐ.
七月,以四川賊平,加鴻訓太子太保,進文淵閣。帝數召見廷臣。鴻訓應對獨敏,謂民困由吏失職,請帝久任責成。以尚書畢自嚴善治賦,王在晉善治兵,請帝加倚信。帝初甚向之。關門兵以缺餉鼓譟,帝意責戶部,而鴻訓請發帑三十萬,示不測恩,由是失帝指。
zhì jiǔ yuè ér yǒu gǎi chì shū zhī shì. jiù lì, dū jīng yíng zhě, bù xiá xún bǔ jūn. huì ān bó zhāng qìng zhēn zǒng dū jīng yíng, chì yǒu jiān xiá bǔ yíng yǔ, tí dū zhèng qí xīn yǐ qīn zhí lùn zhī. mìng hé zhōng shū huì gǎi zhī gù, xià shè rén tián jiā bì yù. gěi shì zhōng lǐ jué sī yán: gǎo jù bīng bù, sòng fǔ chén cái dìng, nǎi lìng zhōng shū shàn xiě. xiě qì, fù shěn shì jìn chéng. bīng bù jí fǔ chén jiē dāng wèn. shí yuè, dì yù biàn diàn, wèn gé chén, jiē xiè bù zhī. dì nù, lìng tíng chén hé zòu shàng shū zì yán děng yì xiè bù zhī, dì yì nù. gěi shì zhōng zhāng dǐng yán yù shǐ wáng dào zhí xián yán qìng zhēn xíng huì yǒu jī, bù zhī shuí zhǔ shǐ. yù shǐ liú yù yán: zhǔ shǐ zhě, hóng xùn yě. qìng zhēn yuē: gǎi chì nǎi zhōng shū shì, chén shí bù yù zhī. qiě zēng xiá bǔ zú, qǔ lì jǐ hé, nǎi xíng zhòng huì? dì chì zhī. yuè bīng bù jiē yǒu hóng xùn pī xī sī fáng yǔ, jiā bì yì gōng shòu hóng xùn zhǐ, shì suì bù kě jiě, ér shì láng zhāng fèng xiáng dǐ zhī yóu lì. gé chén lǐ biāo qián lóng xī yán hóng xùn bù yí yǒu cǐ, qǐng gèng chá fǎng. dì yuē: shì yǐ dà zhe, hé gèng fǎng wèi? cù lìng nǐ zhǐ. biāo děng qūn xún wèi shàng, lǐ bù shàng shū hé rú chǒng wèi hóng xùn lì biàn, dì yì zú bù kě huí. nǎi nǐ zhǐ, hóng xùn qìng zhēn bìng gé zhí hòu kān. wú hé, yù shǐ tián shí zhèn hé hóng xùn yòng tián yǎng xún fǔ sì chuān, nà huì èr qiān jīn gěi shì zhōng yán kě bì hé fù dōu yù shǐ jiǎ yù xiáng yóu lù hóng xùn zhuó yòng. hóng xùn shù bèi hé, lián zhāng lì biàn, yīn yán dōu zhōng shén jiān dí xìng zhě, guǐ kuāng qìng zhēn qiān jīn, zhì chén wú gū shòu huò. dì bù tīng, xià tíng chén yì zuì.
至九月而有改敕書之事。舊例,督京營者,不轄巡捕軍。惠安伯張慶臻總督京營,敕有「兼轄捕營」語,提督鄭其心以侵職論之。命核中書賄改之故,下舍人田佳璧獄。給事中李覺斯言:「稿具兵部,送輔臣裁定,乃令中書繕寫。寫訖,覆審視進呈。兵部及輔臣皆當問。」十月,帝御便殿,問閣臣,皆謝不知。帝怒,令廷臣劾奏;尚書自嚴等亦謝不知,帝益怒。給事中張鼎延、御史王道直咸言慶臻行賄有跡,不知誰主使。御史劉玉言:「主使者,鴻訓也。」慶臻曰:「改敕乃中書事,臣實不預知。且增轄捕卒,取利幾何,乃行重賄?」帝叱之。閱兵部揭有鴻訓批西司房語,佳璧亦供受鴻訓指,事遂不可解,而侍郎張鳳翔詆之尤力。閣臣李標、錢龍錫言鴻訓不宜有此,請更察訪。帝曰:「事已大著,何更訪為?」促令擬旨。標等逡巡未上,禮部尚書何如寵為鴻訓力辯,帝意卒不可回。乃擬旨,鴻訓、慶臻並革職候勘。無何,御史田時震劾鴻訓用田仰巡撫四川,納賄二千金;給事中閻可陛劾副都御史賈毓祥由賂鴻訓擢用。鴻訓數被劾,連章力辯,因言「都中神奸狄姓者,詭誆慶臻千金,致臣無辜受禍。」帝不聽,下廷臣議罪。
míng nián zhēng yuè, lì bù shàng shū wáng yǒng guāng děng yán: hóng xùn qìng zhēn zuì wú kě cí, ér lǜ yǒu yì guì tiáo, qǐng kuān dài. bīng bù shàng shū wáng zài jìn zhí fāng láng zhōng miáo sī shùn zāng zhèng wèi què, nán xuán zuò. dì bù xǔ. hóng xùn zhé shù dài zhōu, zài jìn sī shùn bìng xuē jí, qìng zhēn yǐ shì chén tíng lù sān nián. jué sī dǐng yán dào zhí yù shí zhèn yǐ zhí yán zēng zhì yī jí.
明年正月,吏部尚書王永光等言:「鴻訓、慶臻罪無可辭,而律有議貴條,請寬貸。兵部尚書王在晉、職方郎中苗思順贓證未確,難懸坐。」帝不許。鴻訓謫戍代州,在晉、思順並削籍,慶臻以世臣停祿三年。覺斯、鼎延、道直、玉、時震以直言增秩一級。
hóng xùn jū zhèng fǔ, ruì yì rèn shì. dì yǒu suǒ bù kě, tuì ér yuē: zhǔ shàng bì jìng shì chōng zhǔ. dì wén, shēn xián zhī, yù zhì zhī sǐ. lài zhū dà chén lì jiù, nǎi dé shāo kuān. qī nián wǔ yuè zú shù suǒ. fú wáng shí, fù guān.
鴻訓居政府,銳意任事。帝有所不可,退而曰:「主上畢竟是沖主。」帝聞,深銜之,欲置之死。賴諸大臣力救,乃得稍寬。七年五月卒戍所。福王時,復官。
qián lóng xī, zì zhì wén, sōng jiāng huá tíng rén. wàn lì sān shí wǔ nián jìn shì. yóu shù jí shì shòu biān xiū, lǚ qiān shǎo zhān shì. tiān qǐ sì nián zhuó lǐ bù yòu shì láng, xié lǐ zhān shì fǔ. míng nián gǎi nán jīng lì bù yòu shì láng. wǔ wèi zhōng xián, xuē jí.
錢龍錫,字稚文,松江華亭人。萬曆三十五年進士。由庶吉士授編修,屢遷少詹事。天啟四年擢禮部右侍郎,協理詹事府。明年改南京吏部右侍郎。忤魏忠賢,削籍。
zhuāng liè dì jí wèi, yǐ gé chén huáng lì jí shī fèng lái zhāng ruì tú lǐ guó mù pǔ jiē zhōng xián suǒ yòng, bù zú yǐ, zhào tíng chén tuī jǔ, liè shàng shí rén. dì fǎng gǔ méi bǔ diǎn, zhù míng jīn ōu, fén xiāng sù bài, yǐ cì tàn zhī, shǒu dé lóng xī, cì lǐ biāo lái zōng dào yáng jǐng chén. fǔ chén yǐ tiān xià duō gù, qǐng yì yī èr rén, fù dé zhōu dào dēng liú hóng xùn, bìng bài lǐ bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì. míng nián liù yuè, lóng xī rù cháo, lì jí děng sì rén jù xiān bà, zōng dào jǐng chén yì yǐ shì yuè qù. biāo wèi shǒu fǔ, lóng xī hóng xùn xié xīn fǔ lǐ, cháo zhèng shāo qīng. xún yǐ shǔ kòu píng, jiā tài zǐ tài bǎo, gǎi wén yuān gé.
莊烈帝即位,以閣臣黃立極、施鳳來、張瑞圖、李國〈木普〉皆忠賢所用,不足倚,詔廷臣推舉,列上十人。帝仿古枚卜典,貯名金甌,焚香肅拜,以次探之,首得龍錫,次李標、來宗道、楊景辰。輔臣以天下多故,請益一二人,復得周道登、劉鴻訓,並拜禮部尚書兼東閣大學士。明年六月,龍錫入朝,立極等四人俱先罷,宗道、景辰亦以是月去。標為首輔,龍錫、鴻訓協心輔理,朝政稍清。尋以蜀寇平,加太子太保,改文淵閣。
dì hǎo chá biān shì, pín qiǎn qí wèi zhēn tàn. lóng xī yán: jiù zhì zhǐ xíng yú dū chéng nèi wài, ruò yuǎn qiǎn kǒng nán wěi xìn. hǎi kòu fàn zhōng zuǒ suǒ, zǒng bīng guān yú zī gāo qì chéng dùn, zuì dāng zhū. dì yù bìng zuì xún fǔ zhū yī féng. lóng xī yán: yī féng suǒ zhù yuǎn, fēi qì chéng zhě bǐ, bà zhí yǐ zú bì gū. ruì wáng chū fēng hàn zhōng, qǐng shí chuān yán. lóng xī yán: hàn zhōng shí jìn yán, ér ruì fān dú yòng chuān yán, kǒng jiān tú jiè míng sī fàn, mò gǎn jī chá. gù shì, zuǎn xiū shí lù, fēn qiǎn guó xué shēng cǎi shì jī yú sì fāng, lóng xī yán shí lù suǒ xū zài dǐ bào jí zhū sī zòu dú, qiǎn shǐ wú yì, tú zī rǎo, yí tíng bà. wū sā tǔ guān ān xiào liáng sǐ, qí qī gǎi shì zhān yì tǔ guān ān biān, yù jiān yǒu wū sā, bù yì jiāng tīng zhī. lóng xī yán: xiào liáng yǒu zi qí jué, lì qí jué yǐ shōu wū sā, cún wáng jì jué, yú lǐ wèi shùn. ān biān yín luàn, bù kě zhǎng yě. dì xī cóng zhī. míng nián, dì yǐ cáo chuán wéi jìn yuè guān, yù fù shè cáo yùn zǒng bīng guān. lóng xī yán: jiǔ cái ér fù, yí jí tíng chén yì dé shī. shì jìng zhǐ. tíng yì tài rǒng guān, dì wèi xué guān yóu rǒng. lóng xī yán: xué guān jiù yòng suì gòng shēng, jìn yīn jǔ rén qǐ ēn xuǎn gòng, zuǎn xiū zhàn quē zhě duō, suì gòng jī zhì èr qiān liù bǎi yǒu qí, hào shǒu yǐ mò, liáng kě mǐn. qiě zǔ zōng shè guān, yú cǐ shāo kuān zhě, yǐ shī rú zào shì xū lǎo chéng gù yě. dì yì nà zhī. yán guān zōu yù zuò hán yī liáng zhāng yǔn rú liú sī lái huò qiǎn, bìng wèi shēn jiù.
帝好察邊事,頻遣旗尉偵探。龍錫言:「舊制止行於都城內外,若遠遣恐難委信。」海寇犯中左所,總兵官俞咨皋棄城遁,罪當誅。帝欲並罪巡撫朱一馮。龍錫言:「一馮所駐遠,非棄城者比,罷職已足蔽辜。」瑞王出封漢中,請食川鹽。龍錫言:「漢中食晉鹽,而瑞藩獨用川鹽,恐奸徒借名私販,莫敢譏察。」故事,纂修實錄,分遣國學生采事跡於四方,龍錫言「實錄所需在邸報及諸司奏牘,遣使無益,徒滋擾,宜停罷。」烏撒土官安效良死,其妻改適霑益土官安邊,欲兼有烏撒,部議將聽之。龍錫言:「效良有子其爵,立其爵以收烏撒,存亡繼絕,於理為順。安邊淫亂,不可長也。」帝悉從之。明年,帝以漕船違禁越關,欲復設漕運總兵官。龍錫言:「久裁而復,宜集廷臣議得失。」事竟止。廷議汰冗官,帝謂學官尤冗。龍錫言:「學官舊用歲貢生,近因舉人乞恩選貢,纂修占缺者多,歲貢積至二千六百有奇,皓首以歿,良可憫。且祖宗設官,於此稍寬者,以師儒造士需老成故也。」帝亦納之。言官鄒毓祚、韓一良、章允儒、劉斯琜獲譴,並為申救。
yù shǐ gāo jié shǐ shī jì bà, wáng yǒng guāng lì yǐn zhī, pō wèi lóng xī suǒ è, liǎng rén dà hèn. nì àn zhī dìng, bàn wèi lóng xī zhǔ chí, jiān dǎng xián zhī cì gǔ. jí yuán chóng huàn shā máo wén lóng, bào shū yún: fǔ chén lóng xī wèi cǐ yī shì dī huí guò chén yù. fù shàng shàn hòu shū yán: gé chén shū chén, wǎng fù shāng què, chén yǐ shì de fèng xíng wú shī. shí wén lóng yōng bīng zì shàn, yǒu bá hù shēng, chóng huàn yī dàn chú zhī, jí dāng níng bù yǐ wèi zuì yě. qí dōng shí èr yuè, dà qīng bīng báo dū chéng. dì nù chóng huàn zhàn bù lì, zhí xià yù, ér jié shī yǐ wèi yǒng guāng yǐn yòng. jié suì shàng zhāng, zhǐ tōng kuǎn shā jiāng wèi lóng xī zuì, qiě yán zǔ dà shòu shī kuì ér dōng, yóu lóng xī suǒ tiāo jī. dì yǐ lóng xī zhōng shèn, jiè wú guò qiú. lóng xī zòu biàn, yán: chóng huàn bì jiàn shí, chén jiàn qí mào qǐn, tuì wèi tóng guān cǐ rén kǒng bù shèng rèn. jí chóng huàn yǐ wǔ nián fù liáo zì guǐ, wǎng xún fāng lüè, chóng huàn yún: huī fù dāng zì dōng jiāng shǐ. wén lóng kě yòng zé yòng zhī, bù kě yòng zé qù zhī yì yì ěr. dài chóng huàn tū zhū wén lóng, shū yǒu chén dī huí yī yǔ. chén niàn wén lóng gōng zuì, cháo duān gòng zhī, yīn zhì bù lǐ. nài hé yǐ chóng huàn kuā xǔ zhī cí, zuò chén péng móu zuì? yòu biàn tiāo jī dà shòu zhī wū, qǐng cì bà chù. dì wèi yù zhī, lóng xī jí qǐ shì shì. jié zài shū gōng, dì yì pō dòng. lóng xī zài biàn, yǐn jí, suì fàng guī. shí bīng shì páng wǔ, wèi xiá jìng chóng huàn yù.
御史高捷、史褷既罷,王永光力引之,頗為龍錫所扼,兩人大恨。逆案之定,半為龍錫主持,奸黨銜之次骨。及袁崇煥殺毛文龍,報疏云:「輔臣龍錫為此一事低徊過臣寓。」復上善後疏言:「閣臣樞臣,往復商確,臣以是得奉行無失。」時文龍擁兵自擅,有跋扈聲,崇煥一旦除之,即當寧不以為罪也。其冬十二月,大清兵薄都城。帝怒崇煥戰不力,執下獄,而捷、褷已為永光引用。捷遂上章,指通款殺將為龍錫罪,且言祖大壽師潰而東,由龍錫所挑激。帝以龍錫忠慎,戒無過求。龍錫奏辯,言:「崇煥陛見時,臣見其貌寢,退謂同官『此人恐不勝任』。及崇煥以五年復遼自詭,往詢方略,崇煥云:『恢復當自東江始。文龍可用則用之,不可用則去之易易耳。』迨崇煥突誅文龍,疏有『臣低徊』一語。臣念文龍功罪,朝端共知,因置不理。奈何以崇煥誇詡之詞,坐臣朋謀罪?」又辯挑激大壽之誣,請賜罷黜。帝慰諭之,龍錫即起視事。捷再疏攻,帝意頗動。龍錫再辯,引疾,遂放歸。時兵事旁午,未暇竟崇煥獄。
zhì sān nián bā yuè, shī fù shàng shū yán: lóng xī zhǔ zhāng chóng huàn zhǎn shuài zhì bīng, chàng wèi kuǎn yì, yǐ xìn wǔ nián chéng gōng zhī shuō. mài guó qī jūn, qí zuì mò huàn. lóng xī chū dōu, yǐ chóng huàn suǒ bì zhòng huì shù wàn, zhuǎn jì yīn jiā, qiǎo wèi yíng gàn, zhì guó fǎ bù shēn. dì nù, chì xíng guān wǔ rì nèi jù yù. yú shì jǐn yī liú qiáo shàng chóng huàn yù cí. dì zhào zhū chén yú píng tái, zhì chóng huàn zhòng pì. zé lóng xī sī jié biān chén, méng yǐn bù jǔ, lìng tíng chén yì zuì. shì rì, qún yì yú zhōng fǔ, wèi: zhǎn shuài suī lóng xī qǐ duān, ér liǎng shū yǒu chù zhì shèn zhòng yǔ, yì bù zài shàn shā, shā wén lóng nǎi chóng huàn guò jǔ. zhì jiǎng kuǎn, chàng zì chóng huàn, lóng xī shǐ dá yǐ zhuó liàng, jì dá yǐ tiān zǐ shén wǔ, bù yí jiǎng kuǎn. rán jūn guó dà shì, sī zì shāng dù, bù kàng shū fā jiān, hé suǒ táo zuì? dì suì qiǎn shǐ dǎi zhī. shí èr yuè dǎi zhì, xià yù. fù shū biàn, xī fēng shàng chóng huàn yuán shū jí suǒ dá shū, dì bù xǐng. shí qún xiǎo lì míng nì àn zhě, jù móu zhǐ chóng huàn wèi nì shǒu, lóng xī děng wèi nì dǎng,. gèng lì yī nì àn xiāng dǐ. móu jì dìng, yù zì bīng bù fā zhī, shàng shū liáng tíng dòng dàn dì yīng míng, bù gǎn rèn ér zhǐ. nǎi yì lóng xī dà pì, qiě yòng xià yán gù shì, shè chǎng xī shì yǐ dài. dì yǐ lóng xī wú nì móu, lìng zhǎng xì.
至三年八月,褷復上疏言:「龍錫主張崇煥斬帥致兵,倡為款議,以信五年成功之說。賣國欺君,其罪莫逭。龍錫出都,以崇煥所畀重賄數萬,轉寄姻家,巧為營幹,致國法不伸。」帝怒,敕刑官五日內具獄。於是錦衣劉僑上崇煥獄詞。帝召諸臣於平台,置崇煥重辟。責龍錫私結邊臣,蒙隱不舉,令廷臣議罪。是日,群議於中府,謂:「斬帥雖龍錫啟端,而兩書有『處置慎重』語,意不在擅殺,殺文龍乃崇煥過舉。至講款,倡自崇煥,龍錫始答以『酌量』,繼答以『天子神武,不宜講款』。然軍國大事,私自商度,不抗疏發奸,何所逃罪?」帝遂遣使逮之。十二月逮至,下獄。復疏辯,悉封上崇煥原書及所答書,帝不省。時群小麗名逆案者,聚謀指崇煥為逆首,龍錫等為逆黨,。更立一逆案相抵。謀既定,欲自兵部發之,尚書梁廷棟憚帝英明,不敢任而止。乃議龍錫大辟,且用夏言故事,設廠西市以待。帝以龍錫無逆謀,令長系。
sì nián zhēng yuè, yòu zhōng yǔn huáng dào zhōu shū yán lóng xī bù yí zuò sǐ zuì. wǔ zhǐ, biǎn zhì diào wài, ér dì yì jìn jiě yǐ. xià wǔ yuè dà hàn, xíng bù shàng shū hú yīng tái děng qǐ yòu lóng xī, gěi shì zhōng liú sī lái jì yán zhī, zhào suǒ sī zài yàn. nǎi shì yù, shù dìng hǎi wèi. zài shù shí èr nián, liǎng yù shè bù yuán. qí zi qǐng shū sù shú zuì, huì zhōu yán rú zài dāng guó, ní bù xíng. fú wáng shí, fù guān guī lǐ. wèi jǐ zú, nián liù shí yǒu bā.
四年正月,右中允黃道周疏言龍錫不宜坐死罪。忤旨,貶秩調外,而帝意浸解矣。夏五月大旱,刑部尚書胡應台等乞宥龍錫,給事中劉斯琜繼言之,詔所司再讞。乃釋獄,戍定海衛。在戍十二年,兩遇赦不原。其子請輸粟贖罪,會周延儒再當國,尼不行。福王時,復官歸里。未幾卒,年六十有八。
qián shì shēng, zì yì zhī, jiā shàn rén. wàn lì sì shí sì nián diàn shì dì yī, shòu xiū zhuàn. tiān qǐ chū, yǐ yǎng mǔ qǐ guī. jiǔ zhī, jìn zuǒ zhōng yǔn, bù fù. gāo yì zhào nán xīng tóng lǐ wèi dà zhōng shòu dāng huò, jí jiāng xī tóng nián shēng wàn jing zhàng sǐ zhuī zāng, jiē lì wèi yíng hù, pò chǎn zhù zhī, yǐ shì wèi dōng lín suǒ tuī.
錢士升,字抑之,嘉善人。萬曆四十四年殿試第一,授修撰。天啟初,以養母乞歸。久之,進左中允,不赴。高邑趙南星、同里魏大中受璫禍,及江西同年生萬燝杖死追贓,皆力為營護,破產助之,以是為東林所推。
chóng zhēn yuán nián qǐ shǎo zhān shì, zhǎng nán jīng hàn lín yuàn. míng nián yǐ zhān shì zhào. huì zuò zhǔ qián lóng xī bèi dǎi, sòng zhī hé gàn, jí xiè bìng guī. sì nián, qǐ nán jīng lǐ bù yòu shì láng, shǔ shàng shū shì. jì gào fèng yáng líng qǐn, shū chén hù kǒu liú wáng zhī zhuàng shén xī. liù nián jiǔ yuè, zhào bài lǐ bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì, cān yù jī wù. míng nián chūn rù cháo. qǐng tíng shì lì, bà gǔ zhù, yán zāng lì zhī zhū, zhǐ qiǎn guān dū cuī xīn jiù xiǎng, dì zé chéng yú fǔ àn. dì xī cóng zhī.
崇禎元年起少詹事,掌南京翰林院。明年以詹事召。會座主錢龍錫被逮,送之河干,即謝病歸。四年,起南京禮部右侍郎,署尚書事。祭告鳳陽陵寢,疏陳戶口流亡之狀甚悉。六年九月,召拜禮部尚書兼東閣大學士,參預機務。明年春入朝。請停事例,罷鼓鑄,嚴贓吏之誅,止遣官督催新舊餉,第責成於撫按。帝悉從之。
dì cāo qiè, wēn tǐ rén yǐ kè bó zuǒ zhī, shàng xià xiāo rán. shì shēng yīn zhuàn sì zhēn yǐ xiàn, dà zhǐ wèi kuān yǐ yù zhòng, jiǎn yǐ lín xià, xū yǐ zhái xīn, píng yǐ chū zhèng, qí yán shēn zhōng shí bìng. dì suī yōu zhǐ bào wén, yì shū bù yì yě.
帝操切,溫體仁以刻薄佐之,上下囂然。士升因撰《四箴》以獻,大指謂寬以御眾,簡以臨下,虛以宅心,平以出政,其言深中時病。帝雖優旨報聞,意殊不懌也。
wú hé, wǔ shēng lǐ jìn qǐng kuò jiāng nán fù hù, bào míng shū guān, xíng shǒu shí jí méi zhī fǎ. shì shēng è zhī, nǐ zhǐ xià xíng bù tí wèn, dì bù xǔ, tóng guān wēn tǐ rén suì gǎi qīng nǐ. shì shēng yuē: cǐ luàn běn yě, dāng yǐ qù jiù zhēng zhī. nǎi shū yán: zì chén qǐ xīn yán shì, zhuó zhì shěng tà. bǐ lái jiè duān xìng jìn zhě, shí fán yǒu tú, rán wèi yǒu dàn sì rú jìn zhě yě. qí yuē jìn shēn háo yòu zhī jiā, dà zhě qiān bǎi wàn, zhōng zhě bǎi shí wàn, yǐ wàn jì zhě bù néng méi jǔ. chén bù zhī qí suǒ zhǐ hé dì. jiù jiāng nán lùn zhī, fù jiā shù mǔ yǐ duì, bǎi jì zhě shén liù qī, qiān jì zhě shén sān sì, wàn jì zhě qiān bǎi zhòng yī èr ěr. jiāng nán rú cǐ, hé kuàng tā shěng. qiě jùn yì yǒu fù jiā, gù pín mín yī shí zhī yuán yě. dì fāng shuǐ hàn, yǒu sī lìng chū qián sù, jūn tiào jì jī, yī yù kòu jǐng, lìng zhù chéng bǎo shǒu yù, fù jiā wèi cháng wú yì yú guó. zhōu lǐ huāng zhèng shí èr, bǎo fù jū yī. jīn yǐ bīng huāng guī zuì yú fù jiā juān xuē, yì kuò qí cái ér jí méi zhī, cǐ qín huáng bù xíng yú bā qīng hàn wǔ bù xíng yú bo shì zhě, ér yù xíng shèng míng zhī shì hū? jīn qín jìn chǔ yù yǐ wú níng yǔ, dú jiāng nán shù jùn shāo ān. cǐ yì yī chàng, wú lài wáng mìng xiāng shuài ér yǔ fù jiā wèi nán, bù qū tiān xià zhī mín xū wèi liú kòu bù zhǐ. huò yí cǐ bèi nǎi liú kòu xīn fù, chàng héng yì yǐ yáo rén xīn, qǐ zhí jiè duān xìng jìn yǐ zāi! shū rù, ér jìn yǐ xià fǎ sī tí wèn. dì bào yuē: jí yù gū míng, qián shū yǐ zú zhì zhī, wú yōng jí jí. qián shū wèi sì zhēn yě. shì shēng huáng jù, yǐn zuì qǐ xiū, dì jí xǔ zhī.
無何,武生李璡請括江南富戶,報名輸官,行首實籍沒之法。士升惡之,擬旨下刑部提問,帝不許,同官溫體仁遂改輕擬。士升曰:「此亂本也,當以去就爭之。」乃疏言:「自陳啟新言事,擢置省闥。比來借端幸進者,實繁有徒,然未有誕肆如璡者也。其曰縉紳豪右之家,大者千百萬,中者百十萬,以萬計者不能枚舉。臣不知其所指何地。就江南論之,富家數畝以對,百計者什六七,千計者什三四,萬計者千百中一二耳。江南如此,何況他省。且郡邑有富家,固貧民衣食之源也。地方水旱,有司令出錢粟,均糶濟飢,一遇寇警,令助城堡守御,富家未嘗無益於國。《周禮》荒政十二,保富居一。今以兵荒歸罪於富家朘削,議括其財而籍沒之,此秦皇不行於巴清、漢武不行於卜式者,而欲行聖明之世乎?今秦、晉、楚、豫已無寧宇,獨江南數郡稍安。此議一倡,無賴亡命相率而與富家為難,不驅天下之民胥為流寇不止。或疑此輩乃流寇心腹,倡橫議以搖人心,豈直借端幸進已哉!」疏入,而璡已下法司提問。帝報曰:「即欲沽名,前疏已足致之,毋庸汲汲。」前疏謂《四箴》也。士升惶懼,引罪乞休,帝即許之。
shì shēng chū rù gé, tǐ rén pō yuán zhī. tǐ rén tuī gǔ xiè shēng táng shì jì, shì shēng jiē wèi zhù. wén zhèn mèng bèi jǐ, shì shēng fú néng jiù, lùn zhě jiù zhī. zhì shì nǎi yǐ dǎng yán qù wèi.
士升初入閣,體仁頗援之。體仁推轂謝升、唐世濟,士升皆為助。文震孟被擠,士升弗能救,論者咎之。至是乃以讜言去位。
dì shì jìn, wàn lì zhōng yóu jìn shì chú xíng bù zhǔ shì. xù xíng jī fǔ, píng fǎn zhě qiān bǎi rén. chóng zhēn shí, yǐ shān dōng yòu bù zhèng zhuó yún nán xún fǔ. zhú shī zōng xīn huà liù chéng, jùn jīn zhēn bái shā děng hé, píng tǔ guān cén nóng liǎng xìng zhī luàn, pō zhe láo jī. yǐ ér jīng lì wú kūn huà jié qí yíng huì, tǐ rén jí nǐ yán zhǐ, qiě shǔ tóng guān lín qiān fú xiè, yù yīn dì yǐ zhú qí xiōng. mìng xià, ér shì jìn yǐ zú, shì nǎi yǐ. shì shēng, guó biàn hòu qī nián nǎi zú.
弟士晉,萬曆中由進士除刑部主事。恤刑畿輔,平反者千百人。崇禎時,以山東右布政擢雲南巡撫。築師宗、新化六城,浚金針、白沙等河,平土官岑、儂兩姓之亂,頗著勞績。已而經歷吳鯤化訐其營賄,體仁即擬嚴旨,且屬同官林釺弗泄,欲因弟以逐其兄。命下,而士晉已卒,事乃已。士升,國變後七年乃卒。
chéng jī mìng, zì jìng zhī, dà míng rén, hòu bì xuān zōng huì, yǐ zì xíng. wàn lì sān shí wǔ nián jìn shì. gǎi shù jí shì, lì sī jīng jú xǐ mǎ, shǔ guó zi jiān sī yè shì. tiān qǐ yuán nián, shū qǐng xìng xué bù xiān bái zhèng fǔ, zhí zhèng zhě bù yuè, lìng yǐ yuán guān hái jú, suì qǐng gào guī. xún qǐ shǎo zhān shì. lèi guān lǐ bù yòu shì láng jiān tài zǐ bīn kè, gǎi zhǎng nán jīng hàn lín yuàn shì. liù nián, wèi zhōng xián yǐ jī mìng wèi yáng lián tóng mén shēng, luò zhí xián zhù.
成基命,字靖之,大名人,後避宣宗諱,以字行。萬曆三十五年進士。改庶吉士,歷司經局洗馬,署國子監司業事。天啟元年,疏請幸學不先白政府,執政者不悅,令以原官還局,遂請告歸。尋起少詹事。累官禮部右侍郎兼太子賓客,改掌南京翰林院事。六年,魏忠賢以基命為楊漣同門生,落職閒住。
chóng zhēn yuán nián, qǐ lì bù zuǒ shì láng. míng nián shí yuè, jīng shī jiè yán, jī mìng qǐng zhào hái jiù fǔ sūn chéng zōng, shěng yī qiè fú yì, fǎng jiā jìng cháo gù shì, zēng shè shū chén, dì bìng kě zhī. yú yuè, bài lǐ bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì, rù gé fǔ zhèng. shù jí shì jīn shēng jiàn sēng shēn fǔ wèi jiāng. dì lìng jī mìng yuè qí suǒ bù bīng, jí yán bù kě yòng, hòu guǒ yī zhàn ér bài. yuán chóng huàn zǔ dà shòu rù wèi, dì zhào jiàn píng tái, zhí chóng huàn shǔ lì, dà shòu zài páng gǔ lì. jī mìng dú kòu tóu qǐng shèn zhòng zhě zài, dì yuē: shèn zhòng jí yīn xún, hé yì? jī mìng fù kòu tóu yuē: dí zài chéng xià, fēi tā shí bǐ. dì zhōng bù xǐng. dà shòu zhì jūn, jí yōng zhòng dōng kuì, dì yōu zhī shén. jī mìng yuē lìng chóng huàn zuò shǒu zhá zhāo zhī, dāng guī mìng yě. shí bīng shì kǒng jí, jī mìng shù jiàn bái, jiē yǔn xíng. jí jiè yán, zhào duì wén huá diàn, dì yán fǎ jì fèi chí, yí lì zhèn shuā. jī mìng yuē: zhì dào qù tài shèn, pì lǐ luàn sī, dāng mì qí xù, zhòu fēn gèng yì rǎo luàn. dì yuē: màn zé jiū zhī yǐ měng, hé wèi fēn gèng? qí hòu wēn tǐ rén yì dǎo dì yǐ cāo qiè, tiān xià suì dà luàn.
崇禎元年,起吏部左侍郎。明年十月,京師戒嚴,基命請召還舊輔孫承宗,省一切浮議,仿嘉靖朝故事,增設樞臣,帝並可之。逾月,拜禮部尚書兼東閣大學士,入閣輔政。庶吉士金聲薦僧申甫為將。帝令基命閱其所部兵,極言不可用,後果一戰而敗。袁崇煥、祖大壽入衛,帝召見平台,執崇煥屬吏,大壽在旁股慄。基命獨叩頭請慎重者再,帝曰:「慎重即因循,何益?」基命復叩頭曰:「敵在城下,非他時比。」帝終不省。大壽至軍,即擁眾東潰,帝憂之甚。基命曰;「令崇煥作手札招之,當歸命也。」時兵事孔棘,基命數建白,皆允行。及戒嚴,召對文華殿,帝言法紀廢弛,宜力振刷。基命曰:「治道去太甚,譬理亂絲,當覓其緒,驟紛更益擾亂。」帝曰:「慢則糾之以猛,何謂紛更?」其後溫體仁益導帝以操切,天下遂大亂。
sān nián èr yuè, gōng bù zhǔ shì lǐ féng shēn hé jī mìng yù tuō yuán chóng huàn zuì, gù qǐ shèn zhòng. jī mìng qiú bà, dì wèi biǎn féng shēn yī zhì. hán kuàng lǐ biāo xiāng jì qù, jī mìng suì wèi shǒu fǔ, yǔ zhōu yán rú hé rú chǒng qián xiàng kūn gòng shì. yǐ huī fù yǒng píng xù gōng, bìng jiā tài zǐ tài bǎo, jìn wén yuān gé. zhì liù yuè, wēn tǐ rén wú zōng dá rù, yán rú tǐ rén zuì wèi dì suǒ juàn, bǐ ér qīng jī mìng, jī mìng suì bù ān qí wèi yǐ. fāng chóng huàn zhī yì zuì yě, jī mìng bìng zú bù rù zhí. jǐn yī zhāng dào jùn yǐ wěi xiè hé zhī, gōng bù zhǔ shì lù chéng yuán shū jì shàng. jī mìng zòu biàn yuē: chéng yuán wèi chén dāng liǎng shǒu tíng tuī, jiē hán kuàng děng yù jiè yǐ jiù chóng huàn. dāng tíng tuī shí, chóng huàn fāng yǐ rèn, ān zhī hòu rì zhī bài, yù móu jiù zhī. qí shuō zǔ féng shēn dào jùn, bù zhú chén bù zhǐ, qǐ fàng guī. dì wèi liú zhī. zú sān shū zì yǐn qù.
三年二月,工部主事李逢申劾基命欲脫袁崇煥罪,故乞慎重。基命求罷,帝為貶逢申一秩。韓爌、李標相繼去,基命遂為首輔,與周延儒、何如寵、錢象坤共事。以恢復永平敘功,並加太子太保,進文淵閣。至六月,溫體仁、吳宗達入,延儒、體仁最為帝所眷,比而傾基命,基命遂不安其位矣。方崇煥之議罪也,基命病足不入直。錦衣張道浚以委卸劾之,工部主事陸澄源疏繼上。基命奏辯曰:「澄源謂臣當兩首廷推,皆韓爌等欲藉以救崇煥。當廷推時,崇煥方倚任,安知後日之敗,預謀救之。其說祖逢申、道浚,不逐臣不止,乞放歸。」帝慰留之。卒三疏自引去。
jī mìng xìng kuān hòu, měi shì chí dà tǐ. xiān shì, sì chéng wèi fù, bīng bù shàng shū liáng tíng dòng xián zǒng lǐ mǎ shì lóng, jiāng gèng zhì zhī, yǐ hàn shū fǔ chéng zōng, jī mìng lì diào jì, shì lóng zú shōu zūn yǒng gōng. shàng shū zhāng fèng xiáng qiáo yǔn shēng hán jì sī xiāng jì xià lì, bìng wèi shēn lǐ. fù dōu yù shǐ yì yīng chāng xià zhào yù, yǐ jī mìng yán, gǎi xià fǎ sī. yù shǐ lǐ zhǎng chūn gěi shì zhōng dù qí fāng zuò sī shū shì, jiāng zhì zhòng diǎn. jī mìng lì jiù, bù tīng, zhǎng guì huì jí mén, yán: zǔ zōng lì fǎ, zhēn sǐ zuì yóu sān fù zòu, qǐ yǒu zhào yù yī xùn jù zhì jí xíng? zì chén zhì yǒu wèi qǐ. dì yì jiě, dé qiǎn shù. féng shēn chū hé jī mìng, hòu yǐ pào zhà xià yù nǐ shù, dì yóu yǐ wèi qīng, yì yǐ jī mìng yán dé rú nǐ. wèi shǒu fǔ zhě shù yuè, dì yù wěi zhèng yán rú, suì wèi qí dǎng suǒ zhú. bā nián zú yú jiā. zèng shǎo bǎo, shì wén mù.
基命性寬厚,每事持大體。先是,四城未復,兵部尚書梁廷棟銜總理馬世龍,將更置之,以撼樞輔承宗,基命力調劑,世龍卒收遵、永功。尚書張鳳翔、喬允升、韓繼思相繼下吏,並為申理。副都御史易應昌下詔獄,以基命言,改下法司。御史李長春、給事中杜齊芳坐私書事,將置重典。基命力救,不聽,長跪會極門,言:「祖宗立法,真死罪猶三覆奏,豈有詔獄一訊遽置極刑?」自辰至酉未起。帝意解,得遣戍。逢申初劾基命,後以炮炸下獄擬戍,帝猶以為輕,亦以基命言得如擬。為首輔者數月,帝欲委政延儒,遂為其黨所逐。八年卒於家。贈少保,諡文穆。
hé rú chǒng, zì kāng hóu, tóng chéng rén. fù sī áo, zhī qī xiá xiàn, yǒu dé yú mín. rú chǒng dēng wàn lì èr shí liù nián jìn shì, yóu shù jí shì lèi qiān guó zi jiān jì jiǔ. tiān qǐ shí, guān lǐ bù yòu shì láng, xié lǐ zhān shì fǔ. wǔ nián zhēng yuè, tíng tuī zuǒ shì láng, wèi guǎng wēi yán rú chǒng yǔ zuǒ guāng dòu tóng lǐ yǒu shàn, suì duó zhí xián zhù.
何如寵,字康侯,桐城人。父思鰲,知棲霞縣,有德於民。如寵登萬曆二十六年進士,由庶吉士累遷國子監祭酒。天啟時,官禮部右侍郎,協理詹事府。五年正月,廷推左侍郎,魏廣微言如寵與左光斗同里友善,遂奪職閒住。
chóng zhēn yuán nián, qǐ wèi lì bù yòu shì láng. wèi zhì, bài lǐ bù shàng shū. zōng fān hūn jià mìng míng, lì qǐng yú cháo. pín zhě wèi bù suǒ jī, zì wàn lì mò zhì shì, jī shū lèi qiān, yǒu bái shǒu bù néng wán jiā shì, gǔ xiǔ ér shàng wèi míng zhě. yòng rú chǒng qǐng, pín zōng dé jià qǔ zhě liù bǎi yú rén. dà xué shì liú hóng xùn yǐ zēng chì shì, dì nù bù cè, rú chǒng lì wèi pōu xī, dé miǎn sǐ shù biān. míng nián dōng, jīng shī jiè yán, dōu rén jié xiá zhě, qǐng yǐ sī cái jù zhòng zhù guān jūn, cháo yì zhuàng zhī. rú chǒng lì yán qí pǒ cè, bù shàn yòng, bì qǐ nèi xìn. dì zhào wèn, duì rú chū. dì chū piàn zhǐ shì zhī, zé dé zhī zhēn shì, yǔ rú chǒng yán hé, yóu shì shòu zhī. shí èr yuè, mìng yǔ zhōu yán rú qián xiàng kūn jù yǐ běn guān jiān dōng gé dà xué shì, rù gé fǔ zhèng. dì yù zú yuán chóng huàn, yǐ rú chǒng shēn jiù, miǎn sǐ zhě sān bǎi yú kǒu. lěi jiā shǎo bǎo hù bù shàng shū wǔ yīng diàn dà xué shì.
崇禎元年,起為吏部右侍郎。未至,拜禮部尚書。宗藩婚嫁命名,例請於朝。貧者為部所稽,自萬曆末至是,積疏累千,有白首不能完家室,骨朽而尚未名者。用如寵請,貧宗得嫁娶者六百餘人。大學士劉鴻訓以增敕事,帝怒不測,如寵力為剖析,得免死戍邊。明年冬,京師戒嚴,都人桀黠者,請以私財聚眾助官軍,朝議壯之。如寵力言其叵測,不善用,必啟內釁。帝召問,對如初。帝出片紙示之,則得之偵事,與如寵言合,由是受知。十二月,命與周延儒、錢象坤俱以本官兼東閣大學士,入閣輔政。帝欲族袁崇煥,以如寵申救,免死者三百餘口。累加少保、戶部尚書、武英殿大學士。
sì nián chūn, fù yán rú zǒng cái huì shì. shì jùn, jí qǐ xiū, shū jiǔ shàng nǎi yǔn. bì cí, chén dūn dà míng zuò zhī dào. dǐ jiā, fù qǐng shí guān tōng jiàn, chá gǔ jīn lǐ luàn zhōng nìng, yǔ shén qiè. liù nián, yán rú bà zhèng, tǐ rén dāng wèi shǒu fǔ. ér yán rú hàn tǐ rén pái jǐ, móu qǐ rú chǒng yǐ yì zhī, rú chǒng wèi tǐ rén, liù shū cí, tǐ rén suì wèi shǒu fǔ.
四年春,副延儒總裁會試。事竣,即乞休,疏九上乃允。陛辭,陳惇大明作之道。抵家,復請時觀《通鑑》,察古今理亂忠佞,語甚切。六年,延儒罷政,體仁當為首輔。而延儒憾體仁排己,謀起如寵以抑之,如寵畏體仁,六疏辭,體仁遂為首輔。
rú chǒng xìng xiào yǒu. mǔ nián jiǔ shí, sè yǎng bù shuāi. cāo xíng tián yǎ, yǔ wù wú jìng, nán jìn yì tuì, shì yóu gāo zhī. shí sì nián zú. fú wáng shí, zèng tài bǎo, shì wén duān.
如寵性孝友。母年九十,色養不衰。操行恬雅,與物無競,難進易退,世尤高之。十四年卒。福王時,贈太保,諡文端。
xiōng rú shēn, yǔ rú chǒng tóng jǔ jìn shì. guān hù bù láng zhōng, dū xiǎng liáo dōng. yǒu qīng cāo, jūn shì qǐng fù liú èr zài. zhōng zhè jiāng yòu bù zhèng shǐ.
兄如申,與如寵同舉進士。官戶部郎中,督餉遼東。有清操,軍士請復留二載。終浙江右布政使。
qián xiàng kūn, zì hóng zài, huì jī rén. wàn lì èr shí jiǔ nián jìn shì. gǎi shù jí shì, shòu jiǎn tǎo, jìn yù dé, zhuǎn shù zǐ. tài chāng gǎi yuán, guān shǎo zhān shì, zhí jiǎng yán. jiǎng bì, jiàn zhōng guān wáng ān yǔ zhí zhèng yì shì, jí qū chū. ān shǐ rén yán zhī, jiān bù rù. tiān qǐ zhōng, gěi shì zhōng lùn zhī zào, yǔ qīn zhōng guì, zhào yǔ zhàng, gé chén jiù bù dé. xiàng kūn yǔ yè xiàng gāo jiǎng yán miàn zòu zhī, nǎi miǎn. shí xíng lì jiā fǎ, cǎn shén, xiàng kūn bái zhī dì, duō suǒ kuān shì. zài qiān lǐ bù yòu shì láng jiān tài zǐ bīn kè.
錢象坤,字弘載,會稽人。萬曆二十九年進士。改庶吉士,授檢討,進諭德,轉庶子。泰昌改元,官少詹事,直講筵。講畢,見中官王安與執政議事,即趨出。安使人延之,堅不入。天啟中,給事中論織造,語侵中貴,詔予杖,閣臣救不得。象坤語葉向高講筵面奏之,乃免。時行立枷法,慘甚,象坤白之帝,多所寬釋。再遷禮部右侍郎兼太子賓客。
sì nián qī yuè, xiàng gāo cí wèi. yù shǐ huáng gōng fǔ lǜ xiàng kūn bǐng zhèng, qǐng liú xiàng gāo, dǐ xiàng kūn shén lì. xiàng kūn suì cí qù. liù nián, tíng tuī nán jīng lǐ bù shàng shū. wèi zhōng xián sī rén zhǐ wèi móu chāng qī dǎng, luò zhí xián zhù.
四年七月,向高辭位。御史黃公輔慮象坤柄政,請留向高,詆象坤甚力。象坤遂辭去。六年,廷推南京禮部尚書。魏忠賢私人指為繆昌期黨,落職閒住。
chóng zhēn yuán nián, zhào bài lǐ bù shàng shū, xié lǐ zhān shì fǔ. míng nián dōng, dū chéng bèi bīng, tiáo yù dí sān cè. fèng mìng dēng pí fēn shǒu, qí hán bù xiè. dì chān zhī, suì yǔ hé rú chǒng bìng xiāng. míng nián, wēn tǐ rén rù, xiàng kūn qí mén shēng, ràng ér jū qí xià. lěi jiā shǎo bǎo, jìn wǔ yīng diàn. xiàng kūn zài hàn lín, yǔ lóng xī qiān yì shì shēng bìng fù wù wàng, yǒu sì qián zhī mù. jí tǐ rén xiāng, wú fù hè jī.
崇禎元年,召拜禮部尚書,協理詹事府。明年冬,都城被兵,條禦敵三策。奉命登陴分守,祁寒不懈。帝覘知,遂與何如寵並相。明年,溫體仁入,象坤其門生,讓而居其下。累加少保,進武英殿。象坤在翰林,與龍錫、謙益、士升並負物望,有「四錢」之目。及體仁相,無附和跡。
sì nián, yù shǐ shuǐ jiā yǔn lián hé bīng bù shàng shū liáng tíng dòng, tíng dòng bù dài zhǐ jí zòu biàn. tíng dòng gù chū xiàng kūn mén, jiā yǔn yí xiàng kūn xiè zhī, yǔ qīn xiàng kūn. yán rú yǐ tíng dòng cháng fā qí sī rén zāng zuì, è zhī, bìng è xiàng kūn. xiàng kūn suì wǔ shū yǐn jí qù, tíng dòng luò zhí. gěi shì zhōng wú zhí yù fù cháo yòu chēng xiàng kūn nán jìn yì tuì, bù dāng yǐ mén shēng lèi, bù tīng. jiā jū shí nián, wú bìng ér zú. zèng tài bǎo, shì wén zhēn, yīn yī zi zhōng shū shè rén.
四年,御史水佳允連劾兵部尚書梁廷棟,廷棟不待旨即奏辯。廷棟故出象坤門,佳允疑象坤泄之,語侵象坤。延儒以廷棟嘗發其私人贓罪,惡之,並惡象坤。象坤遂五疏引疾去,廷棟落職。給事中吳執御、傅朝佑稱象坤難進易退,不當以門生累,不聽。家居十年,無病而卒。贈太保,諡文貞,蔭一子中書舍人。
xú guāng qǐ, zì zi xiān, shàng hǎi rén. wàn lì èr shí wǔ nián jǔ xiāng shì dì yī, yòu qī nián chéng jìn shì. yóu shù jí shì lì zàn shàn. cóng xī yáng rén lì mǎ dòu xué tiān wén lì suàn huǒ qì, jǐn qí shù. suì biàn xí bīng jī tún tián yán cè shuǐ lì zhū shū.
徐光啟,字子先,上海人。萬曆二十五年舉鄉試第一,又七年成進士。由庶吉士歷贊善。從西洋人利瑪竇學天文、歷算、火器,盡其術。遂遍習兵機、屯田、鹽策、水利諸書。
yáng hào sì lù sàng shī, jīng shī dà zhèn. lèi shū qǐng liàn bīng zì xiào, shén zōng zhuàng zhī, chāo zhuó shǎo zhān shì jiān hé nán dào yù shǐ. liàn bīng tōng zhōu, liè shàng shí yì. shí liáo shì fāng jí, bù néng rú suǒ qǐng. guāng qǐ shū zhēng, nǎi shāo gěi yǐ mín bīng róng xiè.
楊鎬四路喪師,京師大震。累疏請練兵自效,神宗壯之,超擢少詹事兼河南道御史。練兵通州,列上十議。時遼事方急,不能如所請。光啟疏爭,乃稍給以民兵戎械。
wèi jǐ, xī zōng jí wèi. guāng qǐ zhì bù dé zhǎn, qǐng cái qù, bù tīng. jì ér yǐ jí guī. liáo yáng pò, zhào qǐ zhī. hái cháo, lì qǐng duō zhù xī yáng dà pào, yǐ zī chéng shǒu. dì shàn qí yán. fāng yì yòng, ér guāng qǐ yǔ bīng bù shàng shū cuī jǐng róng yì bù hé, yù shǐ qiū zhào lín hé zhī, fù yí jí guī. tiān qǐ sān nián qǐ gù guān, xuán zhuó lǐ bù yòu shì láng. wǔ nián, wèi zhōng xián dǎng zhì dìng hé zhī, luò zhí xián zhù.
未幾,熹宗即位。光啟志不得展,請裁去,不聽。既而以疾歸。遼陽破,召起之。還朝,力請多鑄西洋大炮,以資城守。帝善其言。方議用,而光啟與兵部尚書崔景榮議不合,御史邱兆麟劾之,復移疾歸。天啟三年起故官,旋擢禮部右侍郎。五年,魏忠賢黨智鋌劾之,落職閒住。
chóng zhēn yuán nián zhào hái, fù shēn liàn bīng zhī shuō. wèi jǐ, yǐ zuǒ shì láng lǐ bù shì. dì yōu guó yòng bù zú, chì tíng chén xiàn tún yán shàn cè. guāng qǐ yán tún zhèng zài hu kěn huāng, yán zhèng zài yán jìn sī fàn. dì bāo nà zhī, zhuó běn bù shàng shū. shí dì yǐ rì shí shī yàn, yù zuì tái guān. guāng qǐ yán: tái guān cè hòu běn guō shǒu jìng fǎ. yuán shí cháng dāng shí bù shí, shǒu jìng qiě ěr, wú guài tái guān zhī shī zhàn. chén wén lì jiǔ bì chà, yí jí shí xiū zhèng. dì cóng qí yán, zhào xī yáng rén lóng huá mín dèng yù hán luó yǎ gǔ děng tuī suàn lì fǎ, guāng qǐ wèi jiān dū.
崇禎元年召還,復申練兵之說。未幾,以左侍郎理部事。帝憂國用不足,敕廷臣獻屯鹽善策。光啟言屯政在乎墾荒,鹽政在嚴禁私販。帝褒納之,擢本部尚書。時帝以日食失驗,欲罪台官。光啟言:「台官測候本郭守敬法。元時嘗當食不食,守敬且爾,無怪台官之失占。臣聞歷久必差,宜及時修正。」帝從其言,詔西洋人龍華民、鄧玉函、羅雅谷等推算曆法,光啟為監督。
sì nián chūn zhēng yuè, guāng qǐ jìn rì chán lì zhǐ yī juàn cè tiān yuē shuō èr juǎn dà cè èr juǎn rì chán biǎo èr juǎn gē huán bā xiàn biǎo liù juǎn huáng dào shēng dù qī juǎn huáng chì jù dù biǎo yī juàn tōng lǜ biǎo yī juàn. shì dōng shí yuè xīn chǒu shuò rì shí, fù shàng cè hòu sì shuō. qí biàn shí chà lǐ chà zhī fǎ, zuì wèi xiáng mì.
四年春正月,光啟進《日躔歷指》一卷、《測天約說》二卷、《大測》二卷、《日躔表》二卷、《割圜八線表》六卷、《黃道升度》七卷、《黃赤距度表》一卷、《通率表》一卷。是冬十月辛丑朔日食,復上測候四說。其辯時差里差之法,最為詳密。
wǔ nián wǔ yuè, yǐ běn guān jiān dōng gé dà xué shì, rù cān jī wù, yǔ zhèng yǐ wěi bìng mìng. xún jiā tài zǐ tài bǎo, jìn wén yuān gé. guāng qǐ yǎ fù jīng jì cái, yǒu zhì yòng shì. jí bǐng yòng, nián yǐ lǎo, zhí zhōu yán rú wēn tǐ rén zhuān zhèng, bù néng yǒu suǒ jiàn bái. míng nián shí yuè zú. zèng shǎo bǎo.
五年五月,以本官兼東閣大學士,入參機務,與鄭以偉並命。尋加太子太保,進文淵閣。光啟雅負經濟才,有志用世。及柄用,年已老,值周延儒、溫體仁專政,不能有所建白。明年十月卒。贈少保。
zhèng yǐ wěi, zì zi qì, shàng ráo rén. wàn lì èr shí jiǔ nián jìn shì. gǎi shù jí shì, shòu jiǎn tǎo, lèi qiān shǎo zhān shì. tài chāng yuán nián, guān lǐ bù yòu shì láng. tiān qǐ yuán nián, guāng zōng fù miào, dāng tiāo xiàn zōng, tài cháng shǎo qīng hóng wén héng yǐ ruì zōng bù dāng rù miào, qǐng tiāo fèng yù zhī gōng, yǐ wěi bù kě ér zhǐ, lùn zhě zú shì wén héng. xún yǐ zuǒ shì láng xié lǐ zhān shì fǔ. sì nián, yǐ wěi zhí jiǎng yán, yǔ dāng wǔ, shàng shū gào guī. chóng zhēn èr nián, zhào bài lǐ bù shàng shū. jiǔ zhī, yǔ guāng qǐ bìng xiāng, zài cí, bù yǔn. yǐ wěi xiū jié zì hào, shū guò mù bù wàng, wén zhāng ào bó, ér piào nǐ fēi qí suǒ zhǎng. cháng yuē: wú fù yú wàn juǎn, jiǒng yú shù xíng, nǎi wèi hòu jìn suǒ miǎo. zhāng shū zhōng yǒu hé kuàng èr zì, wù yǐ wèi rén míng yě, nǐ zhǐ tí wèn, dì bó gǎi shǐ wù. zì shì cí chén wèi dì qīng, suì yǒu guǎn yuán xū lì tuī zhī zhī yù, ér gé chén bù zhuān yòng hàn lín yǐ. yǐ wěi lèi qǐ xiū, bù yǔn. míng nián liù yuè, zú guān, zèng tài zǐ tài bǎo. yù shǐ yán guāng qǐ yǐ wěi xiāng jì méi, gài guān zhī rì, náng wú yú zī, qǐng yōu xù yǐ kuì tān mò zhě. dì nà zhī, nǎi shì guāng qǐ wén dìng, yǐ wěi wén kè.
鄭以偉,字子器,上饒人。萬曆二十九年進士。改庶吉士,授檢討,累遷少詹事。泰昌元年,官禮部右侍郎。天啟元年,光宗祔廟,當祧憲宗,太常少卿洪文衡以睿宗不當入廟,請祧奉玉芝宮,以偉不可而止,論者卒是文衡。尋以左侍郎協理詹事府。四年,以偉直講筵,與璫忤,上疏告歸。崇禎二年,召拜禮部尚書。久之,與光啟並相,再辭,不允。以偉修潔自好,書過目不忘,文章奧博,而票擬非其所長。嘗曰:「吾富於萬卷,窘於數行,乃為後進所藐。」章疏中有「何況」二字,誤以為人名也,擬旨提問,帝駁改始悟。自是詞臣為帝輕,遂有館員須歷推知之諭,而閣臣不專用翰林矣。以偉累乞休,不允。明年六月,卒官,贈太子太保。御史言光啟、以偉相繼沒,蓋棺之日,囊無餘貲,請優恤以愧貪墨者。帝納之,乃諡光啟文定,以偉文恪。
qí hòu èr nián, tóng ān lín qiān wèi dà xué shì, wèi bàn suì ér zú. yì yǒu yán qí qīng zhě, dé shì wén mù. qiān, zì shí fǔ, wàn lì sì shí sì nián diàn shì dì sān rén, shòu biān xiū. tiān qǐ shí, rèn guó zi sī yè. jiān shēng lù wàn líng qǐng jiàn wèi zhōng xián cí yú tài xué páng, jù bù jù jīn, qiáng qiān wèi chàng. qiān yuán bǐ tú mǒ, jí xī guà guān líng xīng mén jìng guī, zhōng xián jiǎo zhǐ xuē qí jí. chóng zhēn gǎi yuán, qǐ shǎo zhān shì. jiǔ nián yóu lǐ bù shì láng rù gé, yǒu jǐn yuàn chéng kè zhī chēng.
其後二年,同安林釺為大學士,未半歲而卒。亦有言其清者,得諡文穆。釺,字實甫,萬曆四十四年殿試第三人,授編修。天啟時,任國子司業。監生陸萬齡請建魏忠賢祠於太學旁,具簿醵金,強釺為倡。釺援筆塗抹,即夕掛冠欞星門徑歸,忠賢矯旨削其籍。崇禎改元,起少詹事。九年由禮部侍郎入閣,有謹愿誠恪之稱。
jiǔ zhī, dì niàn guāng qǐ bó xué qiáng shí, suǒ qí jiā qiǎn shū. zi jì rù xiè, jìn nóng zhèng quán shū liù shí juǎn. zhào lìng yǒu sī kān bù, jiā zèng tài bǎo, qí sūn wèi zhōng shū shè rén.
久之,帝念光啟博學強識,索其家遣書。子驥入謝,進《農政全書》六十卷。詔令有司刊布,加贈太保,其孫為中書舍人。
wén zhèn mèng, zì wén qǐ, wú xiàn rén, dài zhào zhēng míng céng sūn yě. zǔ guó zi bó shì péng, fù wèi huī tóng zhī yuán fā, bìng yǒu míng xíng. zhèn mèng ruò guàn yǐ chūn qiū jǔ yú xiāng, shí fù huì shì. zhì tiān qǐ èr nián, diàn shì dì yī, shòu xiū zhuàn.
文震孟,字文起,吳縣人,待詔征明曾孫也。祖國子博士彭,父衛輝同知元發,並有名行。震孟弱冠以《春秋》舉於鄉,十赴會試。至天啟二年,殿試第一,授修撰。
shí wèi zhōng xián jiàn yòng shì, wài tíng yīng zhī, shù chì zhú dà chén. zhèn mèng fèn, yú shì dōng shí yuè shàng qín zhèng jiǎng xué shū, yán: jīn sì fāng duō gù, wú suì bù cù dì xiàn chéng, fù jūn shā jiāng, nǎi dà xiǎo chén gōng wò xīn cháng dǎn zhī rì. ér yīn xún fěn shì, jiāng shǐ zǔ zōng tiān xià rì xiāo yuè xuē. fēi bì xià dà pò cháng gé, gǔ wǔ háo jié xīn, tiān xià shì wèi zhī suǒ zhōng yě. bì xià mèi shuǎng lín cháo, hán shǔ mí chuò, zhèng fēi bù qín, rán hóng lú yǐn zòu, guì bài qǐ lì, rú kuǐ lěi dēng chǎng yǐ ěr. qǐng àn zǔ zōng zhì, chàng liù bù liù kē, zé liù bù liù kē yǐ cì bái shì, jiū dàn fū zòu, bì xià yǔ fǔ bì dà chén miàn cái jué yān. zé shèng zhì rì yì míng xí, ér bǎi zhí shì gè yǒu fèn xīn. ruò jǐn jiē tiě yī zhǐ, zhǎng guì yī nuò, běi miàn yī yī, ān qǔ cǐ yuān xíng zhì xiù héng yù yāo jīn zhě wèi? jīng yán rì jiǎng, lín yù yǒu qī, xué fēi bù jiǎng, rán shì chén jìn dú, pù xù wén cí, rú méng shī sòng shuō yǐ ěr. zǔ zōng zhī cháo, jūn chén xiāng duì, rú jiā rén fù zǐ. zī fǎng jūn guó zhòng shì, lǘ yán yǐn wēi, qíng xíng bì zhào, jiān zhà wú suǒ cáng, zuǒ yòu jìn xí yì wú yuán méng bì. ruò jǐn zūn yán rú shén, shàng xià gǒng shǒu, jīng chuán diǎn mó tú xún gù shì, ān qǔ cǐ zhèng hù chuí shēn zhǎn shū zān bǐ zhě wèi? qiě bì xià jì yǔ qún chén bù qià, zhāo xī shì yù bù yuè zhōng juān zhī bèi, qǐ zhī dì wáng hóng yuǎn guī mó? yú shì wēi rú shān hǎi, ér gé chén yī chū, mò wǎn tōu ān zhī xí cǎn rú qián wéi, ér fǔ chén zuò shì, bù wén yán qiǎn zhī shī. jìn rì jǔ dòng, yóu kě yì zhě. zōu yuán biāo qù wèi, féng cóng wú dù mén, shǒu kuí zhǒng zǎi yì xiāng shuài qiú tuì. kōng rén guó yǐ yíng sī kū, jǐ shì zhuó liú zhī tóu lì dào xué yǐ zhú míng xián, yǒu shèn wěi xué zhī jìn. táng sòng mò jì, kě wèi qián jiàn. shū rù, zhōng xián píng bù jí zòu. chéng dì guān jù, zhāi shū zhōng kuǐ lěi dēng chǎng yǔ, wèi bǐ dì yú ǒu rén, bù shā wú yǐ shì tiān xià, dì hàn zhī. yī rì, jiǎng yán bì, zhōng xián chuán zhǐ, tíng zhàng zhèn mèng bā shí. shǒu fǔ yè xiàng gāo zài gào, cì fǔ hán kuàng lì zhēng. huì shù jí shì zhèng màn shū fù rù, nèi pī jù biǎn zhì diào wài. yán guān jiāo zhāng lùn jiù, bù nà. zhèn mèng yì bù fù diào ér guī. liù nián dōng, tài cāng jìn shì gù tóng yín shēng yuán sūn wén zhì zuò yǐ shī dào xī xióng tíng bì, wèi bīng mǎ sī jī huò. yù shǐ mén kè xīn zhǐ wèi yāo yán, bō jí zhèn mèng, yǔ biān xiū chén rén xī shù jí shì zhèng màn bìng chì wèi mín.
時魏忠賢漸用事,外廷應之,數斥逐大臣。震孟憤,於是冬十月上《勤政講學疏》,言:「今四方多故,無歲不蹙地陷城,覆軍殺將,乃大小臣工臥薪嘗膽之日。而因循粉飾,將使祖宗天下日銷月削。非陛下大破常格,鼓舞豪傑心,天下事未知所終也。陛下昧爽臨朝,寒暑靡輟,政非不勤,然鴻臚引奏,跪拜起立,如傀儡登場已耳。請按祖宗制,唱六部六科,則六部六科以次白事,糾彈敷奏,陛下與輔弼大臣面裁決焉。則聖智日益明習,而百執事各有奮心。若僅揭帖一紙,長跪一諾,北面一揖,安取此鴛行豸繡、橫玉腰金者為?經筵日講,臨御有期,學非不講,然侍臣進讀,鋪敘文辭,如蒙師誦說已耳。祖宗之朝,君臣相對,如家人父子。咨訪軍國重事,閭閻隱微,情形畢照,奸詐無所藏,左右近習亦無緣蒙蔽。若僅尊嚴如神,上下拱手,經傳典謨徒循故事,安取此正笏垂紳、展書簪筆者為?且陛下既與群臣不洽,朝夕侍御不越中涓之輩,豈知帝王宏遠規模?於是危如山海,而閣臣一出,莫挽偷安之習;慘如黔圍,而撫臣坐視,不聞嚴譴之施。近日舉動,尤可異者。鄒元標去位,馮從吾杜門,首揆冢宰亦相率求退。空人國以營私窟,幾似濁流之投;詈道學以逐名賢,有甚偽學之禁。唐、宋末季,可為前鑒。」疏入,忠賢屏不即奏。乘帝觀劇,摘疏中「傀儡登場」語,謂比帝於偶人,不殺無以示天下,帝頷之。一日,講筵畢,忠賢傳旨,廷杖震孟八十。首輔葉向高在告,次輔韓爌力爭。會庶吉士鄭鄤疏復入,內批俱貶秩調外。言官交章論救,不納。震孟亦不赴調而歸。六年冬,太倉進士顧同寅、生員孫文豸坐以詩悼惜熊廷弼,為兵馬司緝獲。御史門克新指為妖言,波及震孟,與編修陳仁錫、庶吉士鄭鄤並斥為民。
chóng zhēn yuán nián yǐ shì dú zhào. gǎi zuǒ zhōng yǔn, chōng rì jiǎng guān. sān nián chūn, fǔ chén dìng nì àn zhě xiāng jì qù guó, zhōng xián yí dǎng wáng yǒng guāng bèi rì chéng jī bào fù, zhèn mèng kàng shū jiū zhī. dì fāng juàn yǒng guāng, bù bào. zhèn mèng xún jìn zuǒ yù dé, zhǎng sī jīng jú, zhí jiǎng rú gù. wǔ yuè, fù shàng shū yuē: qún xiǎo hé móu, yù jiè biān cái fān nì àn. tiān xià yǒu wú cái wù shì zhī jūn zǐ, bì wú huái zhōng bào guó zhī xiǎo rén. jīn yǒu píng shēng wú chǐ, cǎn shā míng xián zhī lǚ chún rú, qiě jí ào yuán sī biàn xuě. yǒng guāng wèi liù qīng zhǎng, jiǎ qiè wēi fú, dào zhì yòng shě, wú shì bù zhuān ér jì yǐ hěn, fā niàn bì qī ér shì yǐ pǔ, yǐ nián lì dà diǎn ér biàn luàn zǔ zhì, yǐ kǎo xuǎn shèng jǔ ér bìn chì qīng cái. jǔ cháo zhèn kǒng, mò gǎn sòng yán. chén xià léi tóng, qǐ guó zhī fú! dì lìng zhǐ shí zài zòu. zhèn mèng yán: shā míng xián zhě, gù lì bù láng zhōu shùn chāng. nián lì zé yì lì kē dōu gěi shì zhōng chén liáng xùn, kǎo xuǎn zé bìn zhōng shū shè rén chén shì qí pān yǒu gōng shì yě. yǒng guāng jiǒng shén, mì jié dà yǎn wáng yǒng zuò wèi shì qí chū yáo xī mèng mén, zhèn mèng, xī mèng jiù yě. dì xīn yí zhī. yǒng guāng biàn shū dé wēn zhǐ, ér zé zhèn mèng rèn qíng qiān dǐ. rán qún xiǎo fān àn zhī móu yì yóu shì zhōng jǔ.
崇禎元年以侍讀召。改左中允,充日講官。三年春,輔臣定逆案者相繼去國,忠賢遺黨王永光輩日乘機報復,震孟抗疏糾之。帝方眷永光,不報。震孟尋進左諭德,掌司經局,直講如故。五月,復上疏曰:「群小合謀,欲借邊才翻逆案。天下有無才誤事之君子,必無懷忠報國之小人。今有平生無恥,慘殺名賢之呂純如,且藉奧援思辯雪。永光為六卿長,假竊威福,倒置用舍,無事不專而濟以狠,發念必欺而飾以朴,以年例大典而變亂祖制,以考選盛舉而擯斥清才。舉朝震恐,莫敢訟言。臣下雷同,豈國之福!」帝令指實再奏。震孟言:「殺名賢者,故吏部郎周順昌。年例則抑吏科都給事中陳良訓,考選則擯中書舍人陳士奇、潘有功是也。」永光窘甚,密結大奄王永祚謂士奇出姚希孟門,震孟,希孟舅也。帝心疑之。永光辯疏得溫旨,而責震孟任情牽詆。然群小翻案之謀亦由是中沮。
zhèn mèng zài jiǎng yán, zuì yán zhèng. shí dà chén shù dǎi xì, zhèn mèng jiǎng lǔ lùn jūn shǐ chén yǐ lǐ yī zhāng, fǎn fù guī fěng, dì jí jiàng zhǐ chū shàng shū qiáo yǔn shēng shì láng hú shì shǎng yú yù. dì cháng zú jiā yú xī, shì jiǎng wǔ zǐ zhī gē, zhì wèi rén shàng zhě, nài hé bù jìng, yǐ mù shì dì zú, dì jí xiù yǎn zhī, xú wèi yǐn xià. shí chēng zhēn jiǎng guān. jì wǔ quán chén, yù bì qù. chū fēng yì fǔ, biàn dào guī, suì bù fù chū.
震孟在講筵,最嚴正。時大臣數逮系,震孟講《魯論》「君使臣以禮」一章,反覆規諷,帝即降旨出尚書喬允升、侍郎胡世賞於獄。帝嘗足加於膝,適講《五子之歌》,至「為人上者,奈何不敬」,以目視帝足,帝即袖掩之,徐為引下。時稱「真講官」。既忤權臣,欲避去。出封益府,便道歸,遂不復出。
wǔ nián, jí jiā zhuó yòu shù zǐ. jiǔ zhī, jìn shǎo zhān shì. chū, tiān qǐ shí, zhào xiū guāng zōng shí lù, lǐ bù shì láng zhōu bǐng mó zài shén zōng shí chǔ wèi niè wù jí yāo shū tǐng jī zhū shì, zhí bǐ wú suǒ ā. qí hòu zhōng xián dào bǐng, yù shǐ shí sān wèi hé xuē bǐng mó zhí. zhōng xián shǐ qí dǎng chóng xiū, shì fēi dào zhì. zhèn mèng zhāi yóu miù zhě shù tiáo, shū qǐng gǎi zhèng. dì tè yù píng tái, zhào tíng chén miàn yì, zú wèi wēn tǐ rén wáng yīng xióng suǒ jǔ.
五年,即家擢右庶子。久之,進少詹事。初,天啟時,詔修《光宗實錄》,禮部侍郎周炳謨載神宗時儲位臲卼及「妖書」、「梃擊」諸事,直筆無所阿。其後忠賢盜柄,御史石三畏劾削炳謨職。忠賢使其黨重修,是非倒置。震孟摘尤謬者數條,疏請改正。帝特御平台,召廷臣面議,卒為溫體仁、王應熊所沮。
bā nián zhēng yuè, zéi fàn fèng yáng huáng líng. zhèn mèng lì chén zhì luàn zhī yuán, yīn yán: dāng shì zhū chén, bù néng yōu guó fèng gōng, yī tǒng zhī cháo, qiáng fēn zhěn yù, jiā xī zhuì yuān, zǒng yóu ēn yuàn. shù nián lái, zhèn gāng sù jì zhě hé shì, tuī xián yòng néng zhě hé rén, ān nèi rǎng wài zhě hé dào, fù guó qiáng bīng zhě hé cè? bì xià yí fèn rán yī nù, fā āi tòng zhī zhào, àn shī lǜ zhī zhū, zhèng wù guó zhī zuì, xíng fǔ suī zhī shí zhèng, kuān lǘ yán zhī jī bū. xiān shōu rén xīn yǐ è kòu dào, xú yì jùn cái zhī yuán, wú tú jié zé ér yú. jǐn chì huàn dé huàn shī zhī bǐ fū, guǎng jí qún cè qún lì yǐ dìng luàn, guó shì shù yǒu chōu hū! dì yōu zhǐ bào zhī, rán yì bù néng jǐn xíng yě.
八年正月,賊犯鳳陽皇陵。震孟歷陳致亂之源,因言:「當事諸臣,不能憂國奉公,一統之朝,強分畛域,加膝墜淵,總由恩怨。數年來,振綱肅紀者何事,推賢用能者何人,安內攘外者何道,富國強兵者何策?陛下宜奮然一怒,發哀痛之詔,按失律之誅,正誤國之罪,行撫綏之實政,寬閭閻之積逋。先收人心以遏寇盜,徐議浚財之源,毋徒竭澤而漁。盡斥患得患失之鄙夫,廣集群策群力以定亂,國事庶有瘳乎!」帝優旨報之,然亦不能盡行也。
gù shì, jiǎng yán bù liè chūn qiū. dì yǐ yǒu bì zhì luàn, lìng zé rén jìn jiǎng. zhèn mèng, chūn qiū míng jiā, wèi tǐ rén suǒ jì, yǐn bù jǔ. cì fǔ qián shì shēng zhǐ jí zhī, tǐ rén yáng jīng yuē: jǐ shī cǐ rén! suì yǐ qí míng shàng. jí jìn jiǎng, guǒ chēng dì zhǐ.
故事,講筵不列《春秋》。帝以有裨治亂,令擇人進講。震孟,《春秋》名家,為體仁所忌,隱不舉。次輔錢士升指及之,體仁佯驚曰:「幾失此人!」遂以其名上。及進講,果稱帝旨。
liù yuè, dì jiāng zēng zhì gé chén, zhào tíng chén shù shí rén, shì yǐ piào nǐ. zhèn mèng yǐn jí bù rù, tǐ rén fāng zài gào. qī yuè, dì tè zhuó zhèn mèng lǐ bù zuǒ shì láng jiān dōng gé dà xué shì, rù gé yù zhèng. liǎng shū gù cí, bù xǔ. gé chén bèi mìng, jí tóu cì sī lǐ dà yǎn, jiān zhì yí zhuàng, zhèn mèng dú fǒu. zhǎng sī lǐ zhě cáo huà chún, gù shǔ wáng ān cóng yǎn, yǎ mù zhèn mèng, lìng rén zhǎn zhuǎn dào yì, zú bù wǎng. zhèn mèng jì rù zhí, tǐ rén měi nǐ zhǐ bì shāng zhī, yǒu suǒ gǎi bì cóng, xǐ wèi rén yuē: wēn gōng xū huái, hé yún jiān yě? tóng guān hé wú zōu yuē: cǐ rén jī shēn, jù kě qīng xìn? yuè shí yú rì, tǐ rén kuī qí shū, suǒ nǐ bù dāng, zhé lìng gǎi, bù cóng, zé jìng mǒ qù. zhèn mèng dà yùn, yǐ zhū shū zhì tǐ rén qián, tǐ rén yì bù gù.
六月,帝將增置閣臣,召廷臣數十人,試以票擬。震孟引疾不入,體仁方在告。七月,帝特擢震孟禮部左侍郎兼東閣大學士,入閣預政。兩疏固辭,不許。閣臣被命,即投刺司禮大奄,兼致儀狀,震孟獨否。掌司禮者曹化淳,故屬王安從奄,雅慕震孟,令人輾轉道意,卒不往。震孟既入直,體仁每擬旨必商之,有所改必從,喜謂人曰:「溫公虛懷,何雲奸也?」同官何吾騶曰:「此人機深,詎可輕信?」越十餘日,體仁窺其疏,所擬不當,輒令改,不從,則徑抹去。震孟大慍,以諸疏擲體仁前,體仁亦不顧。
dōu gěi shì zhōng xǔ yù qīng zhě, gù hé zhōng xián yǒu shēng, zhèn mèng jí wú zōu yù yòng wèi nán jīng tài cháng qīng. tǐ rén jì yù qīng kàng zhí, fěng lì bù shàng shū xiè shēng hé qí yǔ fú jiàn bù zhèng shǐ shēn shào fāng yíng qiú měi guān. tǐ rén nǐ yǐ biǎn zhé, dù dì yù zhòng nǐ bì fā gǎi, yǐ ér guǒ rán. suì nǐ chì yù qīng wèi mín, shào fāng tí wèn. zhèn mèng zhēng zhī bù dé, fú rán yuē: kē dào wèi mín, shì tiān xià jí róng shì, lài gōng yù chéng zhī. tǐ rén jù yǐ wén. dì guǒ nù, zé wú zōu zhèn mèng xùn sī náo luàn. wú zōu bà, zhèn mèng luò zhí xián zhù.
都給事中許譽卿者,故劾忠賢有聲,震孟及吾騶欲用為南京太常卿。體仁忌譽卿伉直,諷吏部尚書謝升劾其與福建布政使申紹芳營求美官。體仁擬以貶謫,度帝欲重擬必發改,已而果然。遂擬斥譽卿為民,紹芳提問。震孟爭之不得,咈然曰:「科道為民,是天下極榮事,賴公玉成之。」體仁遽以聞。帝果怒,責吾騶、震孟徇私撓亂。吾騶罷,震孟落職閒住。
fāng zhèn mèng zhī bài mìng yě, jí yǒu zhǐ chè zhèn shǒu zhōng guān. jí cì fǔ wáng yīng xióng zhī qù, jì zhě wèi zhèn mèng wèi zhī. yóu shì yǒu zèn qí jū gōng zhě, dì yì suì yí. zhèn mèng gāng fāng zhēn jiè, yǒu gǔ dà chén fēng, xī sān yuè ér chì, wèi jìng qí yòng.
方震孟之拜命也,即有旨撤鎮守中官。及次輔王應熊之去,忌者謂震孟為之。由是有譖其居功者,帝意遂移。震孟剛方貞介,有古大臣風,惜三月而斥,未竟其用。
guī bàn suì, huì shēng yáo xī mèng zú, kū zhī tòng, yì zú. tíng chén qǐng xù, bù yǔn. shí èr nián, zhào fù gù guān. shí wǔ nián, zèng lǐ bù shàng shū, cì jì zàng, guān yī zi. fú wáng shí, zhuī shì wén sù. èr zi bǐng chéng. chéng zāo guó biàn, sǐ yú nán.
歸半歲,會甥姚希孟卒,哭之慟,亦卒。廷臣請恤,不允。十二年,詔復故官。十五年,贈禮部尚書,賜祭葬,官一子。福王時,追諡文肅。二子秉、乘。乘遭國變,死於難。
zhōu bǐng mó, zi zhòng jìn, wú xī rén. fù zǐ yì, jiā jìng zhōng shù jí shì, wàn lì zhōng shì zhì lì bù shì láng, zú shì wén kè. bǐng mó, wàn lì sān shí èr nián jìn shì. dāng chóng xiū guāng zōng shí lù shí, bǐng mó yǐ xiān zú. chóng zhēn chū, zèng lǐ bù shàng shū, shì wén jiǎn. fù zǐ jiē yǐ xué xíng chēng yú shì.
周炳謨,子仲覲,無錫人。父子義,嘉靖中庶吉士,萬曆中仕至吏部侍郎,卒諡文恪。炳謨,萬曆三十二年進士。當重修《光宗實錄》時,炳謨已先卒。崇禎初,贈禮部尚書,諡文簡。父子皆以學行稱於世。
jiǎng dé jǐng, zì shēn bǎo, jìn jiāng rén. fù guāng yàn, jiāng xī fù shǐ. dé jǐng, tiān qǐ èr nián jìn shì. gǎi shù jí shì, shòu biān xiū.
蔣德璟,字申葆,晉江人。父光彥,江西副使。德璟,天啟二年進士。改庶吉士,授編修。
chóng zhēn shí, yóu shì dú lì qiān shǎo zhān shì, tiáo zòu jiù huāng shì yí. xún zhuó lǐ bù yòu shì láng. shí yì xiàn mín tián, dé jǐng yán: mín tián bù kě duó, ér zú shí mò rú guì sù. běi píng shān shǎn jiāng běi zhū chù, yí tīng mín kāi kěn, jí kè zhǒng sāng zǎo, xiū nóng tián shuǐ lì. fǔ xiàn guān kǎo mǎn, yǐ shì wèi diàn zuì. zhì cháng píng yì cāng, suì shū běn shǎi, yī lìng jiǎ xíng zhī zú yǐ. shí sì nián chūn, yáng sì chāng zú yú jūn, mìng jiǔ qīng yì zuì. dé jǐng yì yuē: sì chāng chàng jù liǎn zhī yì, jiā jiǎo xiǎng liàn xiǎng, zhì tiān xià mín qióng cái jǐn, xū wèi dào, yòu nì shī shì, shì shǒu gōng. yí àn chóu luán shì, zhuī zhèng qí zuì. bù cóng.
崇禎時,由侍讀歷遷少詹事,條奏救荒事宜。尋擢禮部右侍郎。時議限民田,德璟言:「民田不可奪,而足食莫如貴粟。北平、山、陝、江北諸處,宜聽民開墾,及課種桑棗,修農田水利。府縣官考滿,以是為殿最。至常平義倉,歲輸本色,依令甲行之足矣。」十四年春,楊嗣昌卒於軍,命九卿議罪。德璟議曰:「嗣昌倡聚斂之議,加剿餉、練餉,致天下民窮財盡,胥為盜,又匿失事,飾首功。宜按仇鸞事,追正其罪。」不從。
shí wǔ nián èr yuè, gēng jí lǐ chéng, qǐng zhào hái yuán rèn shì láng chén zi zhuàng jì jiǔ ní yuán lù děng, dì jiē lù yòng. liù yuè, tíng tuī gé chén, shǒu dé jǐng. rù duì, yán biān chén xū jiǔ rèn, jì dū bàn zài gèng wǔ rén, shì jiāng yì fèi chí. dì yuē: bù chēng dāng gèng. duì yuē: yǔ qí gèng yú hòu, hé ruò shèn yú chū. dì wèn: tiān biàn hé yóu mǐ? duì yuē: mò rú zhěng bǎi xìng. jìn jiā liáo xiǎng qiān wàn, liàn xiǎng qī bǎi wàn, mín hé yǐ kān! zǔ zhì, sān xié zhǐ yī dū yī fǔ yī zǒng bīng, jīn zēng èr dū sān fǔ liù zǒng bīng, yòu shè fù jiāng shù shí rén, quán bù tǒng yī, hé yóu zhì shèng! dì hàn zhī. shǒu fǔ zhōu yán rú cháng jiàn dé jǐng yuān bó, kě bèi gù wèn, wén tǐ huá shàn, yí yòng zhī dài yán. suì zhuó dé jǐng jí huáng jǐng fǎng wú shēn wèi lǐ bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì, tóng rù zhí. yán rú shēn gè shù mén hù, dé jǐng wú suǒ bǐ. xìng gěng zhí, huáng dào zhōu zhào yòng, liú zōng zhōu miǎn zuì, dé jǐng zhī lì jū duō. kāi fēng jiǔ bèi wéi, zì qǐng chí dū zhū jiāng zhàn, yōu zhào bù yǔn.
十五年二月,耕耤禮成,請召還原任侍郎陳子壯、祭酒倪元璐等,帝皆錄用。六月,廷推閣臣,首德璟。入對,言邊臣須久任,薊督半載更五人,事將益廢弛。帝曰:「不稱當更。」對曰:「與其更於後,曷若慎於初。」帝問:「天變何由弭?」對曰:「莫如拯百姓。近加遼餉千萬,練餉七百萬,民何以堪!祖制,三協止一督、一撫、一總兵,今增二督、三撫、六總兵,又設副將數十人,權不統一,何由制勝!」帝頷之。首輔周延儒嘗薦德璟淵博,可備顧問,文體華贍,宜用之代言。遂擢德璟及黃景昉、吳甡為禮部尚書兼東閣大學士,同入直。延儒、甡各樹門戶,德璟無所比。性鯁直,黃道周召用,劉宗周免罪,德璟之力居多。開封久被圍,自請馳督諸將戰,優詔不允。
míng nián, jìn yù lǎn bèi biān cè, fán jiǔ biān shí liù zhèn xīn jiù bīng shí zhī shù, jí tún yán mín yùn cáo liáng mǎ jià xī zhì yān. yǐ, jìn zhū biān fǔ shǎng cè jí yù lǎn jiǎn míng cè. dì shēn jiā zhī. zhū biān shì mǎ bào hù bù zhě, fú bīng bù guò bàn, hào liáng jū duō, ér tún tián yán yǐn mín yùn, měi zhèn zhì shù shí bǎi wàn, yī tīng zhī biān chén. tiān jīn hǎi dào shū jì liáo suì mǐ dòu sān bǎi wàn, wéi cāng chǎng dū chén jí tiān jīn fǔ chén chū rù, bù zhōng jiē bù jī hé. dé jǐng yǔ bù chén, hé bù yùn jīn yùn gè biān mín yùn tún yán, tōng wèi jì huà, xiǎng é kě zú, ér jiā pài zhī xiǎng kě cái. yīn fù tiáo shí shì yǐ zé bù chén, rán zú bù néng jǐn lí yě.
明年,進《御覽備邊冊》,凡九邊十六鎮新舊兵食之數,及屯、鹽、民運、漕糧、馬價悉志焉。已,進《諸邊撫賞冊》及《御覽簡明冊》。帝深嘉之。諸邊士馬報戶部者,浮兵部過半,耗糧居多,而屯田、鹽引、民運,每鎮至數十百萬,一聽之邊臣。天津海道輸薊、遼歲米豆三百萬,惟倉場督臣及天津撫臣出入,部中皆不稽核。德璟語部臣,合部運津運、各邊民運、屯、鹽,通為計畫,餉額可足,而加派之餉可裁。因復條十事以責部臣,然卒不能盡厘也。
yī rì zhào duì, dì yǔ jí liàn bīng. dé jǐng yuē: huì diǎn, gāo huáng dì jiào liàn jūn shì, yī yǐ gōng nǔ dāo qiāng xíng shǎng fá, cǐ liàn jūn fǎ. wèi suǒ zǒng xiǎo qí bǔ yì, yǐ qiāng shèng fù wèi shēng jiàng. fán wǔ biàn bǐ shì, bì qí shè jīng xián, fāng zhǔn xí tì, cǐ liàn jiāng fǎ. qǐ zhì jīn fāng shè bīng? dì wèi sǒng rán. yòu yán: zǔ zhì, gè biān yǎng jūn zhǐ tún yán mín yùn sān zhě, yuán wú jīng yùn yín. zì zhèng tǒng shí shǐ yǒu shù wàn, qì wàn lì mò, yì zhǐ sān bǎi yú wàn. jīn zé liáo xiǎng liàn xiǎng bìng jiù xiǎng jì èr qiān yú wàn, ér bīng fǎn shǎo yú wǎng shí, hào dù nǎi rú cǐ. yòu yán: wén huáng dì shè jīng wèi qī shí èr, jì jūn sì shí wàn. jī nèi bā fǔ, jūn èr shí bā wàn. yòu yǒu zhōng bù dà níng shān dōng hé nán bān jūn shí liù wàn. chūn qiū rù jīng cāo yǎn, shēn dé jū zhòng yù qīng shì. jīn jiē xū mào. qiě zì lái zhēng tǎo jiē yòng wèi suǒ guān jūn, jiā jìng mò, shǐ mù bīng, suì zhì jūn bù yòng. zhì jiā pài rì zēng, jūn mín liǎng kùn. yuàn xiàn zhāng èr zǔ, xiū fù jiù zhì. dì shì zhī, ér bù guǒ xíng.
一日召對,帝語及練兵。德璟曰:「《會典》,高皇帝教練軍士,一以弓弩刀槍行賞罰,此練軍法。衛所總、小旗補役,以槍勝負為升降。凡武弁比試,必騎射精嫻,方准襲替,此練將法。豈至今方設兵?」帝為悚然。又言:「祖制,各邊養軍止屯、鹽、民運三者,原無京運銀。自正統時始有數萬,迄萬曆末,亦止三百餘萬。今則遼餉、練餉並舊餉計二千餘萬,而兵反少於往時,耗蠹乃如此。」又言:「文皇帝設京衛七十二,計軍四十萬。畿內八府,軍二十八萬。又有中部、大寧、山東、河南班軍十六萬。春秋入京操演,深得居重馭輕勢。今皆虛冒。且自來征討皆用衛所官軍,嘉靖末,始募兵,遂置軍不用。至加派日增,軍民兩困。願憲章二祖,修復舊制。」帝是之,而不果行。
shí qī nián, hù bù zhǔ shì jiǎng chén qǐng xíng chāo fǎ, yán suì zào sān qiān wàn guàn, yī guàn jià yī liǎng, suì kě dé yín sān qiān wàn liǎng. shì láng wáng áo yǒng zàn xíng zhī. dì tè shè nèi bǎo chāo jú, zhòu yè dū zào, mù shāng fā mài, wú yī rén yīng zhě. dé jǐng yán: bǎi xìng suī yú, shuí kěn yǐ yī jīn mǎi yī zhǐ. dì bù tīng. yòu yīn jú guān yán, zé qǔ sāng ráng èr bǎi wàn jīn yú jī fǔ shān dōng hé nán zhè jiāng. dé jǐng lì zhēng, dì liú qí jiē bù xià, hòu jìng huò miǎn. xiān yǐ jūn chǔ bù zú, suì qiān jī fǔ shān dōng hé nán fù hù, gěi zhí lìng mǎi mǐ dòu shū tiān jīn, duō zhì bǎi wàn, mín dà rǎo. dé jǐng yīn zhào duì miàn chén qí hài, dì jí lìng nǐ yù bà zhī.
十七年,戶部主事蔣臣請行鈔法,言歲造三千萬貫,一貫價一兩,歲可得銀三千萬兩。侍郎王鰲永贊行之。帝特設內寶鈔局,晝夜督造,募商發賣,無一人應者。德璟言:「百姓雖愚,誰肯以一金買一紙。」帝不聽。又因局官言,責取桑穰二百萬斤於畿輔、山東、河南、浙江。德璟力爭,帝留其揭不下,後竟獲免。先以軍儲不足,歲僉畿輔、山東、河南富戶,給值令買米豆輸天津,多至百萬,民大擾。德璟因召對面陳其害,帝即令擬諭罷之。
èr yuè, dì yǐ zéi shì jiàn bī, lìng qún chén huì yì, yǐ èr shí èr rì zòu wén. dōu yù shǐ lǐ bāng huá mì shū yún fǔ chén zhī ér bù gǎn yán. yì rì, dì shǒu qí shū wèn hé shì. chén yǎn yǐ shǎo zhān shì xiàng yù dōng gōng nán qiān yì duì, dì qǔ shì mò rán. dé jǐng cóng páng lì zàn, dì bù dá.
二月,帝以賊勢漸逼,令群臣會議,以二十二日奏聞。都御史李邦華密疏雲輔臣知而不敢言。翼日,帝手其疏問何事。陳演以少詹事項煜東宮南遷議對,帝取視默然。德璟從旁力贊,帝不答。
gěi shì zhōng guāng shí hēng zhuī lùn liàn xiǎng zhī hài. dé jǐng nǐ zhǐ: xiàng lái jù liǎn xiǎo rén chàng wèi liàn xiǎng, zhì mín qióng huò jié, wù guó liáng shēn. dì bù yuè, jié yuē: jù liǎn xiǎo rén shuí yě? dé jǐng bù gǎn chì sì chāng, yǐ gù shàng shū lǐ dài wèn duì. dì yuē: zhèn fēi jù liǎn, dàn yù liàn bīng ěr. dé jǐng yuē: bì xià qǐ kěn jù liǎn. rán jì yǒu jiù xiǎng wǔ bǎi wàn, xīn xiǎng jiǔ bǎi yú wàn, fù zēng liàn xiǎng qī bǎi sān shí wàn, chén bù shí nán cí zé. qiě suǒ liàn bīng mǎ ān zài? jì dū liàn sì wàn wǔ qiān, jīn zhǐ èr wàn wǔ qiān. bǎo dū liàn sān wàn, jīn zhǐ èr qiān wǔ bǎi bǎo zhèn liàn yī wàn, jīn zhǐ èr bǎi ruò shān yǒng bīng qī wàn bā qiān, jì mì bīng shí wàn, chāng píng bīng sì wàn, xuān dà shān xī jí shǎn xī sān biān gè èr shí yú wàn, yī jīng chōu liàn, yuán é bīng mǎ jù bù wèn, bìng suǒ chōu yì wèi liàn, tú zēng xiǎng qī bǎi yú wàn, wèi mín lèi ěr. dì yuē: jīn yǐ bìng sān xiǎng wèi yī, hé bì duō yán! dé jǐng yuē: hù bù suī bìng wèi yī, zhōu xiàn zhuī bǐ, réng shì sān xiǎng. dì zhèn nù, zé yǐ péng bǐ. dé jǐng lì biàn, zhū fǔ chén wèi shēn jiù. shàng shū ní yuán lù yǐ chāo xiǎng nǎi hù bù zhí, zì yǐn jiù, dì yì shāo jiě. míng rì, dé jǐng jù shū yǐn zuì. dì suī xuán bà liàn xiǎng, ér dé jǐng jìng yǐ sān yuè èr rì qù wèi. gěi shì zhōng wāng wéi xiào jiǎn tǎo fù dǐng quán děng jiāo zhāng qǐ liú, bù tīng. dé jǐng wén shān xī xiàn, wèi gǎn xíng. jí zhī tíng chén liú jǐ, jí cí cháo, yí yù wài chéng. zéi zhì, dé wáng qù.
給事中光時亨追論練餉之害。德璟擬旨:「向來聚斂小人倡為練餉,致民窮禍結,誤國良深。」帝不悅,詰曰:「聚斂小人誰也?」德璟不敢斥嗣昌,以故尚書李待問對。帝曰:「朕非聚斂,但欲練兵耳。」德璟曰:「陛下豈肯聚斂。然既有舊餉五百萬,新餉九百餘萬,復增練餉七百三十萬,臣部實難辭責。且所練兵馬安在?薊督練四萬五千,今止二萬五千。保督練三萬,今止二千五百;保鎮練一萬,今止二百;若山、永兵七萬八千,薊、密兵十萬,昌平兵四萬,宣大、山西及陝西三邊各二十餘萬,一經抽練,原額兵馬俱不問,並所抽亦未練,徒增餉七百餘萬,為民累耳。」帝曰:「今已並三餉為一,何必多言!」德璟曰:「戶部雖並為一,州縣追比,仍是三餉。」帝震怒,責以朋比。德璟力辯,諸輔臣為申救。尚書倪元璐以鈔餉乃戶部職,自引咎,帝意稍解。明日,德璟具疏引罪。帝雖旋罷練餉,而德璟竟以三月二日去位。給事中汪惟效、檢討傅鼎銓等交章乞留,不聽。德璟聞山西陷,未敢行。及知廷臣留己,即辭朝,移寓外城。賊至,得亡去。
fú wáng lì yú nán jīng, zhào rù gé. zì chén sān zuì, gù cí. míng nián, táng wáng lì yú fú zhōu, yǔ hé wú zōu huáng jǐng fǎng bìng zhào. yòu míng nián yǐ zú jí cí guī. jiǔ yuè, wáng shì bài, ér dé jǐng shì bìng dǔ, suì yǐ shì yuè zú.
福王立於南京,召入閣。自陳三罪,固辭。明年,唐王立於福州,與何吾騶、黃景昉並召。又明年以足疾辭歸。九月,王事敗,而德璟適病篤,遂以是月卒。
huáng jǐng fǎng, zì tài zhì, yì jìn jiāng rén. tiān qǐ wǔ nián jìn shì. yóu shù jí shì lì guān shù zǐ, zhí rì jiǎng. chóng zhēn shí yī nián, dì yù jīng yán, wèn yòng rén zhī dào. jǐng fǎng yán jìn rì kǎo xuǎn bù gōng, tuī guān chéng yǒng zhū tiān lín lián néng sù zhe, nǎi bù dé yù qīng huá xuǎn. yòu yán xíng bù shàng shū zhèng sān jùn sì cháo yuán lǎo, zhì qīng wú chóu, bù dāng jiǔ xì yù. tuì fù shàng zhāng lùn zhī, sān jùn xuán huò shì, yǒng děng yì jù gǎi guān.
黃景昉,字太稚,亦晉江人。天啟五年進士。由庶吉士歷官庶子,直日講。崇禎十一年,帝御經筵,問用人之道。景昉言「近日考選不公,推官成勇、朱天麟廉能素著,乃不得預清華選。」又言「刑部尚書鄭三俊四朝元老,至清無儔,不當久系獄。」退復上章論之,三俊旋獲釋,勇等亦俱改官。
jǐng fǎng xún jìn shǎo zhān shì. cháng zhào duì, yán: jìn chè hái jiān shì zhōng guān gāo qǐ qián, guān wài zhé wén jǐng bào, yí cǐ zhōng yǒu yǐn qíng. chén jiā hǎi bīn, jiàn yán hǎi jiāng lì měi yù diào fā, jí bào hǎi jǐng, jì dé fù liú. chù lèi ér tuī, qí qíng zì jiàn. dì hàn zhī. shí sì nián yǐ zhān shì jiān zhǎng hàn lín yuàn. shí shù cháng tíng xuǎn yǐ jiǔ, jǐng fǎng jù shū qǐng fù, yòu qǐng zhào hái xiū zhuàn liú tóng shēng biān xiū zhào shì chūn, jiē bù bào.
景昉尋進少詹事。嘗召對,言:「近撤還監視中官高起潛,關外輒聞警報,疑此中有隱情。臣家海濱,見沿海將吏每遇調發,即報海警,冀得復留。觸類而推,其情自見。」帝頷之。十四年以詹事兼掌翰林院。時庶常停選已久,景昉具疏請復,又請召還修撰劉同升、編修趙士春,皆不報。
shí wǔ nián liù yuè zhào duì chēng zhǐ, yǔ jiǎng dé jǐng wú shēn bìng xiāng. míng nián bìng jiā tài zǐ shǎo bǎo, gǎi hù bù shàng shū wén yuān gé. nán jīng cāo jiāng gù shè wén wǔ èr yuán, dì yù cái qù wén chén, zhuān rèn chéng yì bó liú kǒng zhāo. fù dōu yù shǐ huì shì yáng chí jiǔ bù zhì, dì mìng xuē qí jí. jǐng fǎng jù jiē zhēng, dì bù yuè, suì lián shū yǐn guī. táng wáng shí, zhào rù zhí, wèi jǐ, fù gào guī. guó biàn hòu, jiā jū shí shù nián shǐ zú.
十五年六月召對稱旨,與蔣德璟、吳甡並相。明年並加太子少保,改戶部尚書、文淵閣。南京操江故設文武二員,帝欲裁去文臣,專任誠意伯劉孔昭。副都御史惠世揚遲久不至,帝命削其籍。景昉俱揭爭,帝不悅,遂連疏引歸。唐王時,召入直,未幾,復告歸。國變後,家居十數年始卒。
fāng yuè gòng, zì sì zhǎng, gǔ chéng rén. tiān qǐ èr nián jìn shì. shòu hù bù zhǔ shì, jìn láng zhōng. lì diǎn cāng kù, dū yǒng píng liáng chǔ, bìng yǐ lián jǐn wén.
方岳貢,字四長,谷城人。天啟二年進士。授戶部主事,進郎中。歷典倉庫,督永平糧儲,並以廉謹聞。
chóng zhēn yuán nián, chū wèi sōng jiāng zhī fǔ. hǎi bīn duō dào, bǔ dé zhé zhàng shā zhī. jùn dōng nán lín dà hǎi, jù cháo chōng jī, shí wèi mín huàn, zhú shí dī èr shí lǐ xǔ, suì wèi yǒng lì. jùn cáo jīng shī shù shí wàn shí, ér zhū cāng nǎi xiāng jù wǔ lǐ, wèi zhú chéng yuán hù zhī, míng yuē cāng chéng. tā jiù huāng zhù yì xiū xué kè shì, xián yǒu chéng jī, jǔ zhuō yì zhě shù yǐ. xuē guó guān bài, qí sī rén shàng hǎi wáng bì yàn xià lì, sù yǒu xì, yīn yán yuè gòng cháng kuì guó guān sān qiān jīn, suì bèi dǎi. shì mín yì què sòng yuān, xún fǔ huáng xī yì bái qí wū, xià fǎ sī yàn zòu. yī rì, dì yàn jiàn fǔ chén, wèn: yǒu yī zhī fǔ jī fèng shí yú nián, lǚ jǔ zhuō yì zhě shuí yě? jiǎng dé jǐng yǐ yuè gòng duì. dì yuē: jīn ān zài? dé jǐng fù yǐ bì yàn zhū lián duì, dì hàn zhī. fǎ sī yàn shàng, yán xíng huì wú shí jī, yí fù guān. dì jiǎng qí qīng zhí, bào kě.
崇禎元年,出為松江知府。海濱多盜,捕得輒杖殺之。郡東南臨大海,颶潮衝擊,時為民患,築石堤二十里許,遂為永利。郡漕京師數十萬石,而諸倉乃相距五里,為築城垣護之,名曰「倉城」。他救荒助役、修學課士,咸有成績,舉卓異者數矣。薛國觀敗,其私人上海王陛彥下吏,素有隙,因言岳貢嘗饋國觀三千金,遂被逮。士民詣闕訟冤,巡撫黃希亦白其誣,下法司讞奏。一日,帝晏見輔臣,問:「有一知府積俸十餘年,屢舉卓異者誰也?」蔣德璟以岳貢對。帝曰:「今安在?」德璟復以陛彥株連對,帝頷之。法司讞上,言行賄無實跡,宜復官。帝獎其清執,報可。
wú hé, gěi shì zhōng fāng shì liàng jiàn yuè gòng jí sū zhōu zhī fǔ chén hóng mì, nǎi zhuó shān dōng fù shǐ jiān yòu cān yì, zǒng lǐ jiāng nán liáng chǔ. suǒ dū cáo sōu, rú qī dǐ tōng zhōu. dì dà xǐ. lì bù shàng shū zhèng sān jùn jǔ tiān xià lián néng jiān sī wǔ rén, yuè gòng yǔ yān. dì qù shǐ rù duì, jiàn yú píng tái, wèn wèi zhèng hé xiān, duì yuē: yù tiān xià zhì píng, zài zé shǒu lìng chá shǒu lìng xián fǒu, zài jiān sī chá jiān sī xián fǒu, zài xún fāng chá xún fāng xián fǒu, zài zǒng xiàn. zǒng xiàn dé rén, yù shǐ ān gǎn yǐ shēn shì fǎ. dì shàn zhī, cì shí, rì bū nǎi chū. yuè liù rì, jí chāo zhuó zuǒ fù dōu yù shǐ. cháng zhào duì, dì shì yǐ shì jié lì bù shàng shū lǐ yù zhī. yù zhī yuē: chén zhèng jiū bó. yuè gòng yuē: hé bù jí tí cān? shēn hé dì yì. yì rì, mìng yǐ běn guān jiān dōng gé dà xué shì, shí shí liù nián shí yī yuè yě. gù shì, gé chén wú dài dōu yù shǐ xián zhě, zì yuè gòng shǐ.
無何,給事中方士亮薦岳貢及蘇州知府陳洪謐,乃擢山東副使兼右參議,總理江南糧儲。所督漕艘,如期抵通州。帝大喜。吏部尚書鄭三俊舉天下廉能監司五人,岳貢與焉。帝趣使入對,見於平台,問為政何先,對曰:「欲天下治平,在擇守令;察守令賢否,在監司;察監司賢否,在巡方;察巡方賢否,在總憲。總憲得人,御史安敢以身試法。」帝善之,賜食,日晡乃出。越六日,即超擢左副都御史。嘗召對,帝適以事詰吏部尚書李遇知。遇知曰:「臣正糾駁。」岳貢曰:「何不即題參?」深合帝意。翼日,命以本官兼東閣大學士,時十六年十一月也。故事,閣臣無帶都御史銜者,自岳貢始。
yuè gòng běn lì cái. jí wèi xiāng, wù gōu jiǎn bù shū, qǐng hé shè qián jiù fù, yì zhǔ sōu kuò, shēng míng shén sǔn. shí qī nián èr yuè mìng yǐ hù bīng èr bù shàng shū jiān wén yuān gé dà xué shì zǒng dū cáo yùn tún tián liàn bīng zhū wù, zhù jì níng. yǐ ér bù xíng.
岳貢本吏材。及為相,務勾檢簿書,請核赦前舊賦,意主搜括,聲名甚損。十七年二月命以戶、兵二部尚書兼文淵閣大學士總督漕運、屯田、練兵諸務,駐濟寧。已而不行。
lǐ zì chéng xiàn jīng shī, yuè gòng jí qiū yú bèi zhí, yōu liú zōng mǐn suǒ. zéi suǒ yín, yuè gòng sù lián, pín wú yǐ yīng, kǎo lüè bèi zhì. sōu qí dǐ, wú suǒ yǒu, sōng jiāng jiǎ rén wèi dài shū qiān jīn. sì yuè shuò rì yǔ yú bìng shì. shí èr rì, zéi jì shā chén yǎn děng, lìng jiān shǒu zhě bìng shā èr rén, jiān shǒu zhě fèng yǐ huán, èr rén bìng yì sǐ.
李自成陷京師,岳貢及邱瑜被執,幽劉宗敏所。賊索銀,岳貢素廉,貧無以應,拷掠備至。搜其邸,無所有,松江賈人為代輸千金。四月朔日與瑜並釋。十二日,賊既殺陳演等,令監守者並殺二人,監守者奉以繯,二人並縊死。
qiū yú, yí chéng rén. tiān qǐ wǔ nián jìn shì. yóu shù jí shì shòu jiǎn tǎo. chóng zhēn zhōng, lǚ qiān shǎo zhān shì. xiāng yáng xiàn, yú shàng xù nán zōng zé cái lì jīng sǐ jié tíng cuī zhēng sū yóu kùn jìn láo yì liù shì. dì cǎi nà yān. lì lǐ bù zuǒ yòu shì láng. yīn zhào duì, yán: dū shī sūn chuán tíng chū guān, ān wēi suǒ xì, shèn wù cù zhī qīng chū. bǐ zhèn dìng guān zhōng, yóu kě hào zhào zhū jiāng, xiāng jī jìn jiǎo. dì bù néng cóng. shí qī nián zhēng yuè yǐ běn guān jiān dōng gé dà xué shì, tóng fàn jǐng wén rù gé. dū chéng xiàn, shòu kǎo lüè zhě zài, sōu huò zhǐ èr qiān jīn, jì ér bèi hài.
邱瑜,宜城人。天啟五年進士。由庶吉士授檢討。崇禎中,屢遷少詹事。襄陽陷,瑜上恤難宗、擇才吏、旌死節、停催征、蘇郵困、禁勞役六事。帝採納焉。歷禮部左右侍郎。因召對,言:「督師孫傳庭出關,安危所系,慎勿促之輕出。俾鎮定關中,猶可號召諸將,相機進剿。」帝不能從。十七年正月以本官兼東閣大學士,同范景文入閣。都城陷,受拷掠者再,搜獲止二千金,既而被害。
yú zi zhī táo, nián shào yǒu gàn lüè. lǐ zì chéng xiàn yí chéng, yú fù mín zhōng mà zéi ér sǐ. zhī táo bèi huò, yòng wèi bīng zhèng fǔ cóng shì, xún yǐ běn fǔ shì láng shǒu xiāng yáng. xiāng yáng yǐn niú quán, zéi xiāng jīn xīng zǐ, qí yǐ rèn bù rú yě. zhī táo yǐ là wán shū yí chuán tíng yuē: dū shī yǔ zhī zhàn, wú guǐ yán zuǒ zhèn bīng dà zhì, yáo qí xīn, bǐ bì fǎn gù. dū shī jī qí hòu, wú cóng zhōng qǐ, zéi kě miè yě. chuán tíng dà xǐ, bào shū rú qí yán, wèi zéi luó zhě suǒ de. chuán tíng shì nèi yīng, lián yíng qián jìn, zhī táo guǒ jǔ huǒ, bào zuǒ bīng dà zhì. zì chéng yàn dé qí zhà, zhào ér shì yǐ chuán tíng shū, zé qí fù jǐ. zhī táo dà mà yuē: wú hèn bù zhǎn rǔ wàn duàn, qǐ cóng rǔ fǎn yé! zéi nù, zhī jiě zhī.
瑜子之陶,年少有幹略。李自成陷宜城,瑜父民忠罵賊而死。之陶被獲,用為兵政府從事,尋以本府侍郎守襄陽。襄陽尹牛佺,賊相金星子,其倚任不如也。之陶以蠟丸書貽傳庭曰:「督師與之戰,吾詭言左鎮兵大至,搖其心,彼必返顧。督師擊其後,吾從中起,賊可滅也。」傳庭大喜,報書如其言,為賊邏者所得。傳庭恃內應,連營前進,之陶果舉火,報左兵大至。自成驗得其詐,召而示以傳庭書,責其負己。之陶大罵曰:「吾恨不斬汝萬段,豈從汝反耶!」賊怒,支解之。
zàn yuē: zhuāng liè dì zài wèi jǐn shí qī nián, fǔ xiāng zhì wǔ shí yú rén. qí kè bǎo lìng míng zhě, shù rén ér yǐ, ruò biāo děng shì yě. jī mìng néng tuī gǔ jiù fǔ yǐ dìng wēi nán, zhèn mèng yǐ fēng jié xiǎn, dé jǐng ān xī jiù zhāng. yǐ lù xǐ zhī lùn xuē yíng zhě guān zhī, suǒ wèi kǎn rán tǐ guó, zhí zhèng bù jù, zhēn zhuó shí yí, shí xiàn wēi yì zhě hū. zhì yú fú wēi dìng qīng, dài fēi yì yán yě. wū hū, guó bù fāng jiān, rén cái yì yǔ jù jǐn, qí suǒ yóu lái zhě jiàn yǐ.
贊曰:莊烈帝在位僅十七年,輔相至五十餘人。其克保令名者,數人而已,若標等是也。基命能推轂舊輔以定危難,震孟以風節顯,德璟諳悉舊章。以陸喜之論薛瑩者觀之,所謂侃然體國,執正不懼,斟酌時宜,時獻微益者乎。至於扶危定傾,殆非易言也。嗚呼,國步方艱,人材亦與俱盡,其所由來者漸矣。