zhū xiè yuán xú rú kē liú kě xùn hú píng biǎo lú ān shì lín zhào dǐng lǐ yùn shǐ yǒng ān liú xī yuán wáng sān shàn yuè jù yǎng děng zhū jiā mín cài fù yī shěn jǐng kài yuán shàn zhōu hóng tú duàn bó kài hú cóng yí
朱燮元(徐如珂 劉可訓 胡平表 盧安世 林兆鼎) 李枟(史永安劉錫元) 王三善(岳具仰等 朱家民) 蔡復一(沈儆炌) 袁善 周鴻圖 段伯炌(胡從儀)
zhū xiè yuán, zì mào hé, zhè jiāng shān yīn rén. wàn lì èr shí nián jìn shì. chú dà lǐ píng shì. qiān sū zhōu zhī fǔ sì chuān fù shǐ, gǎi guǎng dōng tí dū xué xiào. yǐ yòu cān zhèng xiè bìng guī. qǐ shǎn xī àn chá shǐ, yí sì chuān yòu bù zhèng shǐ.
朱燮元,字懋和,浙江山陰人。萬曆二十年進士。除大理評事。遷蘇州知府、四川副使,改廣東提督學校。以右參政謝病歸。起陝西按察使,移四川右布政使。
tiān qǐ yuán nián, jiù qiān zuǒ. jiāng rù jìn, huì yǒng níng shē chóng míng fǎn, shǔ wáng yào xiè yuán zhì jūn. yǒng níng, gǔ lán zhōu dì. shē shì, luǒ luó zhǒng yě, hóng wǔ shí guī fù, shì wèi xuān fǔ shǐ. chuán zhì chóng zhōu, wú zi, chóng míng yǐ shū shǔ xí, wài gōng nèi yīn zhì, zi yín yóu xiāo jié hǎo luàn. shí zhào gěi shì zhōng míng shí jǔ yù shǐ lǐ dá zhēng chuān bīng yuán liáo, chóng míng fù zǐ qǐng xíng, xiān qiǎn tǔ mù fán lóng fán hǔ yǐ bīng yì zhòng qìng. xún fǔ xú kě qiú tài qí lǎo ruò, xiǎng fù bù jì, lóng děng suì fǎn. shā kě qiú jí cān zhèng sūn hào gǔ zǒng bīng guān huáng shǒu kuí děng, shí jǔ dá fù shāng dùn. shí jiǔ yuè shí yǒu qī rì yě. zéi suì jù zhòng qìng, bō zhōu yí niè jí zhū wáng mìng jiān rén fēng qǐ yīng zhī. zéi dǎng fú guó zhēn xí xiàn zūn yì, liè chéng duō bù shǒu.
天啟元年,就遷左。將入覲,會永寧奢崇明反,蜀王要燮元治軍。永寧,古蘭州地。奢氏,倮羅種也,洪武時歸附,世為宣撫使。傳至崇周,無子,崇明以疏屬襲,外恭內陰鷙,子寅尤驍桀好亂。時詔給事中明時舉、御史李達征川兵援遼,崇明父子請行,先遣土目樊龍、樊虎以兵詣重慶。巡撫徐可求汰其老弱,餉復不繼,龍等遂反。殺可求及參政孫好古、總兵官黃守魁等,時舉、達負傷遁。時九月十有七日也。賊遂據重慶,播州遺孽及諸亡命奸人蜂起應之。賊黨符國禎襲陷遵義,列城多不守。
chóng míng tiě wěi hào, shè chéng xiàng wǔ fǔ děng guān, tǒng suǒ bù jí jiǎo wài zá mán shù wàn, fēn dào qū chéng dū. xiàn xīn dū nèi jiāng, jǐn jù mù bēi lóng quán zhū ài kǒu. zhǐ huī zhōu bāng tài jiàng, rǎn shì hóng léi ān shì qú yīng zhàn sǐ. chéng dū bīng zhǐ èr qiān, xiǎng yòu chù. xiè yuán xí zhēng shí zhù luó gāng lóng ān sōng mào zhū dào bīng rù yuán, liǎn èr bǎi lǐ nèi sù rù chéng. xié xún àn yù shǐ xuē fū zhèng yòu bù zhèng shǐ zhōu zhe àn chá shǐ lín zǎi děng fēn pí shǒu. zéi zhàng gé guǒ zhú pái gōu tī fù chéng, lěi tǔ shān, shàng jià péng bì, fú nǔ shè chéng zhōng. xiè yuán yòng huǒ qì jī què zhī, yòu qiǎn rén jué dū jiāng yàn shuǐ zhù háo. zéi zhì qiáo, dé shǎo xī, yīn zhǎn chéng zhōng tōng zéi zhě èr bǎi rén, zéi shī nèi yīng. zéi sì miàn lì wàng lóu, gāo yǔ chéng qí, xiè yuán mìng sǐ shì tū chū, jī zhǎn sān zéi shuài, fán qí lóu.
崇明僣偽號,設丞相五府等官,統所部及徼外雜蠻數萬,分道趨成都。陷新都、內江,盡據木椑、龍泉諸隘口。指揮周邦太降,冉世洪、雷安世、瞿英戰死。成都兵止二千,餉又絀。燮元檄征石砫、羅綱、龍安、松、茂諸道兵入援,斂二百里內粟入城。偕巡按御史薛敷政、右布政使周著、按察使林宰等分陴守。賊障革裹竹牌鈎梯附城,壘土山,上架蓬蓽,伏弩射城中。燮元用火器擊卻之,又遣人決都江堰水注濠。賊治橋,得少息,因斬城中通賊者二百人,賊失內應。賊四面立望樓,高與城齊,燮元命死士突出,擊斬三賊帥,燔其樓。
jì ér yuán bīng jiàn jí. dēng lái fù shǐ yáng shù chéng yǐ mù bīng zhì hú guǎng, suì hé ān mián fù shǐ liú fēn qiān shí zhù nǚ tǔ guān qín liáng yù jūn bài zéi niú tóu zhèn, fù xīn dū. tā lù yuán bīng yì lián shèng zéi. rán zéi yì yù zēng, rì fā zhǒng, zhì kū hái. hū zì lín zhōng dà zào, shù qiān rén yōng wù rú zhōu, gāo zhàng xǔ, zhǎng wǔ shí zhàng, lóu shù zhòng, niú gé bì zuǒ yòu, zhì bǎn rú píng dì. yī rén pī fà zhàng jiàn, shàng zài yǔ qí, zhōng shù bǎi rén xié jī nǔ dú shǐ, páng yì liǎng yún lóu, yè yǐ niú, fǔ kàn chéng zhōng, chéng zhōng rén jiē kū. xiè yuán yuē: cǐ lǚ gōng chē yě. nǎi yòng jù mù wèi jī guān, zhuǎn suǒ fā pào, fēi qiān jūn shí jī zhī, yòu yǐ dà pào jī niú, niú fǎn zǒu, bài qù.
既而援兵漸集。登萊副使楊述程以募兵至湖廣,遂合安綿副使劉芬謙、石砫女土官秦良玉軍敗賊牛頭鎮,復新都。他路援兵亦連勝賊。然賊亦愈增,日發冢,擲枯骸。忽自林中大噪,數千人擁物如舟,高丈許,長五十丈,樓數重,牛革蔽左右,置板如平地。一人披髮仗劍,上載羽旗,中數百人挾機弩毒矢,旁翼兩雲樓,曳以牛,俯瞰城中,城中人皆哭。燮元曰:「此呂公車也。」乃用巨木為機關,轉索發炮,飛千鈞石擊之,又以大炮擊牛,牛返走,敗去。
yǒu zhū shēng xiàn zéi zhōng, qiǎn rén yán zéi jiāng luó xiàng gān yù fǎn zhèng. xiè yuán lìng yǔ xiàng gān jù zhì, hū yǐn shù lóu zhōng, bù tuō qí pèi dāo, yǔ tóng wò hān qǐn. xiàng gān shì sǐ bào, fù zhuì ér chū. zì shì, zéi zhōng jǔ dòng wú bù zhī. nǎi qiǎn bù jiāng zhà jiàng, yòu chóng míng zhì chéng xià. fú qǐ, chóng míng tiào miǎn. huì zhū dào yuán jūn zhì, xiè yuán cè zéi qiě zǒu, tóu mù pái shù bǎi jǐn jiāng, liú ér xià, lìng yǒu sī chén zhōu duàn qiáo, yán bīng dài. xiàng gān yīn zì nèi zòng huǒ, chóng míng fù zǐ dùn zǒu lú zhōu, xiàng gān suì yǐ zhòng lái guī. chéng wéi bǎi èr rì ér jiě.
有諸生陷賊中,遣人言賊將羅象乾欲反正。燮元令與象乾俱至,呼飲戍樓中,不脫其佩刀,與同臥酣寢。象乾誓死報,復縋而出。自是,賊中舉動無不知。乃遣部將詐降,誘崇明至城下。伏起,崇明跳免。會諸道援軍至,燮元策賊且走,投木牌數百錦江,流而下,令有司沉舟斷橋,嚴兵待。象乾因自內縱火,崇明父子遁走瀘州,象乾遂以眾來歸。城圍百二日而解。
chū, cháo tíng wén zhòng qìng biàn, jí zhuó xiè yuán qiān dōu yù shǐ, xún fǔ sì chuān, yǐ yáng yù mào wèi zǒng bīng guān, ér zhuó hé nán xún fǔ zhāng wǒ xù zǒng dū sì chuān guì zhōu yún nán hú guǎng jūn. wèi zhì ér chéng dū wéi jiě, guān jūn chéng shì fù zhōu xiàn wèi suǒ fán sì shí yú, wéi zhòng qìng wèi fán lóng děng suǒ jù. qí dì sān miàn zǔ jiāng, yī miàn tōng lù, fù shǐ xú rú kē lǜ bīng rào chū fú tú guān hòu, yǔ liáng yù gōng bá zhī. chóng míng fā zú shù wàn lái yuán, rú kē yíng zhàn, xí tóng zhī yuè qí jié niè zéi hòu, shā wàn yú rén. jiān jūn qiān shì dài jūn ēn lìng shǒu bèi jīn fù lián gōng zhǎn zéi jiāng zhāng tóng, fán lóng yì zhàn sǐ. dì gào miào shòu hè, jìn jūn ēn sān guān. xiè yuán suǒ qiǎn tā jiāng fù jiàn wǔ zhǎng níng, huò wěi chéng xiàng hé ruò hǎi, lú zhōu yì xuán fù.
初,朝廷聞重慶變,即擢燮元僉都御史,巡撫四川,以楊愈懋為總兵官,而擢河南巡撫張我續總督四川、貴州、雲南、湖廣軍。未至而成都圍解,官軍乘勢復州縣衛所凡四十餘,惟重慶為樊龍等所據。其地三面阻江,一面通陸,副使徐如珂率兵繞出佛圖關後,與良玉攻拔之。崇明發卒數萬來援,如珂迎戰,檄同知越其傑躡賊後,殺萬餘人。監軍僉事戴君恩令守備金富廉攻斬賊將張彤,樊龍亦戰死。帝告廟受賀,進君恩三官。燮元所遣他將復建武、長寧,獲偽丞相何若海,瀘州亦旋復。
xiān shì, guó zhēn xiàn zūn yì, guì zhōu xún fǔ lǐ yùn yǐ qiǎn bīng fù zhī. yǒng níng rén lǐ zhōng chén cháng wèi sōng pān fù shǐ, jiā jū, xiàn zéi, yǐ shū yuē yù mào wèi nèi yīng, shì jué, hé mén yù hài. zéi jí yòng qí jiā tóng dài yù mào, xí shā zhī, bìng shā shùn qìng tuī guān guō xiàng yí děng, zài xiàn zūn yì, shā tuī guān féng fèng chú.
先是,國禎陷遵義,貴州巡撫李枟已遣兵復之。永寧人李忠臣嘗為松潘副使,家居,陷賊,以書約愈懋為內應,事覺,合門遇害。賊即用其家僮紿愈懋,襲殺之,並殺順慶推官郭象儀等,再陷遵義,殺推官馮鳳雛。
dāng shì shí, chóng míng wèi píng, ér guì zhōu ān bāng yàn yòu qǐ. ān shì shì yǒu shuǐ xī, xuān wèi shǐ ān wèi fāng yòu, bāng yàn yǐ gù dé chàng luàn. cháo yì lù xiè yuán shǒu chéng gōng, jiā bīng bù shì láng, zǒng dū sì chuān jí hú guǎng jīng yuè yún xiāng shǎn xī hàn zhōng wǔ fǔ jūn wù, jiān xún fǔ sì chuān, ér yǐ yáng shù zhōng zǒng dū guì zhōu jūn wù, jiān zhì yún nán jí hú guǎng chén cháng héng yǒng shí yī fǔ, dài wǒ xù gòng bàn shē ān èr zéi. rán liǎng dū fǔ fēn kǔn zhì jūn, chuān guì bù xiāng yīng, zéi yì dé zì zì. sān nián, xiè yuán móu zhí qǔ yǒng níng, jí jiāng zuǒ yuē: wǒ jiǔ bù dé zhì yú zéi, wǒ yǐ fēn, zéi yǐ hé yě. nǎi jǐn chè zhū jūn huì zhǎng níng, lián pò má táng kǎn guān yīn ān qīng shān yá tiān péng dòng zhū zhài. yǔ liáng yù bīng huì, jìn gōng yǒng níng. jī bài shē yín yú tǔ dì kǎn, zhuī zhì lǎo jūn yíng liáng sǎn pù, jǐn fén qí yíng. yín bèi èr qiāng dùn, fán hǔ yì zhōng qiāng sǐ. fù zhuī bài zhī héng shān, rù qīng gǎng píng, dǐ chéng xià, bá zhī, qín pàn jiāng zhōu bāng tài, jiàng zéi èr wàn. fù zǒng bīng qín yǎn zuò děng yì gōng kè zūn yì. chóng míng fù zǐ táo rù hóng yá dà dùn, guān jūn cù ér bá zhī. lián bá tiān tāi bái yá nán mù zhū dùn, fǔ dìng hóng lǎo sì shí bā zhài. zéi bēn rù jiù lìn zhōu chéng, wǔ yuè wèi cān jiāng luó xiàng gān suǒ gōng kè. chóng míng fù zǐ lǜ yú zhòng zǒu shuǐ xī lóng chǎng kè zhòng bà, yǐ qí nǚ dì shē shè huī yǐ shǒu. chū, zéi shī yǒng níng, jí qiú jiù yú ān bāng yàn. bāng yàn qiǎn èr jūn kuī zūn yì yǒng níng, xiè yuán bài zǒu zhī. zǒng bīng guān lǐ wéi xīn děng suì gōng pò kè zhòng cháo, chóng míng fù zǐ cuàn shēn qìng. wéi xīn xié fù shǐ lǐ xiān pǐn qiān shì liú kě xùn cān jiāng lín zhào dǐng děng dǎo lóng chǎng, shēng qín chóng míng qī ān shì dì chóng huī, yín guó zhēn jiē bèi chuàng zǒu. lù gōng, jìn xiè yuán yòu dōu yù shǐ.
當是時,崇明未平,而貴州安邦彥又起。安氏世有水西,宣慰使安位方幼,邦彥以故得倡亂。朝議錄燮元守城功,加兵部侍郎,總督四川及湖廣荊、岳、鄖、襄、陝西漢中五府軍務,兼巡撫四川,而以楊述中總督貴州軍務,兼制雲南及湖廣辰、常、衡、永十一府,代我續共辦奢、安二賊。然兩督府分閫治軍,川、貴不相應,賊益得自恣。三年,燮元謀直取永寧,集將佐曰:「我久不得志於賊,我以分,賊以合也。」乃盡掣諸軍會長寧,連破麻塘坎、觀音庵、青山崖、天蓬洞諸砦。與良玉兵會,進攻永寧。擊敗奢寅於土地坎,追至老軍營、涼傘鋪,盡焚其營。寅被二槍遁,樊虎亦中槍死。復追敗之橫山,入青崗坪,抵城下,拔之,擒叛將周邦太,降賊二萬。副總兵秦衍祚等亦攻克遵義。崇明父子逃入紅崖大囤,官軍蹙而拔之。連拔天台、白崖、楠木諸囤,撫定紅潦四十八砦。賊奔入舊藺州城,五月為參將羅象乾所攻克。崇明父子率餘眾走水西龍場客仲壩,倚其女弟奢社輝以守。初,賊失永寧,即求救於安邦彥。邦彥遣二軍窺遵義、永寧,燮元敗走之。總兵官李維新等遂攻破客仲巢,崇明父子竄深箐。維新偕副使李仙品、僉事劉可訓、參將林兆鼎等搗龍場,生擒崇明妻安氏、弟崇輝,寅、國禎皆被創走。錄功,進燮元右都御史。
shí shǔ zhōng bīng shí liù wàn, tǔ hàn gè bàn. hàn bīng bù rèn zhàn, ér tǔ bīng jiāo yín bù kěn jǐn lì. chéng dū wéi jiě, bù jí qǔ zhòng qìng zhòng qìng fù, bù jí dǎo yǒng níng jí yǒng níng lìn zhōu bìng xià, zéi shī cháo xué, yòu zòng shǐ yuǎn cuàn. dà dǐ tǔ guān lì yǎng kòu, guān jūn xiào zhī, zéi dé zhǎn zhuǎn wèi jì. chóng míng fù zǐ fāng jiǒng shén, xiè yuán yǐ shǔ yǐ wú zéi, suì bù qióng zhuī. yǒng níng jì bá, tà dì qiān lǐ. xiè yuán gē gāo yú dì guī yǒng níng wèi, yǐ qí yú dì wèi sì shí bā tún, gěi zhū jiàng zéi yǒu gōng zhě, lìng suì shū fù yú guān, yuē tún jiāng, lì yú xù zhōu fǔ, zēng shè tóng zhī yī rén lǐng zhī. qiě yí xù zhōu bīng bèi dào yú wèi chéng, yǔ guì zhōu cān jiāng tóng zhù, shǔ zhōng suì jìng. ér bāng yàn zhāng shén.
時蜀中兵十六萬,土、漢各半。漢兵不任戰,而土兵驕淫不肯盡力。成都圍解,不即取重慶;重慶復,不即搗永寧;及永寧、藺州並下,賊失巢穴,又縱使遠竄。大抵土官利養寇,官軍效之,賊得展轉為計。崇明父子方窘甚,燮元以蜀已無賊,遂不窮追。永寧既拔,拓地千里。燮元割膏腴地歸永寧衛,以其餘地為四十八屯,給諸降賊有功者,令歲輸賦於官,曰「屯將」,隸於敘州府,增設同知一人領之。且移敘州兵備道於衛城,與貴州參將同駐,蜀中遂靖。而邦彥張甚。
sì nián chūn xiàn guì zhōu, xún fǔ wáng sān shàn jūn méi. míng nián, zǒng lǐ lǔ qīn bài yú zhī jīn, guì zhōu zǒng dū cài fù yī jūn yòu bài. tíng chén yǐ sān shàn děng shī shì yóu chuān shī bù xié zhù, yì hé liǎng dū fǔ. nǎi mìng xiè yuán yǐ bīng bù shàng shū jiān dū guì zhōu yún nán guǎng xī zhū jūn, yí zhèn zūn yì ér yǐ yǐn tóng gāo dài fǔ sì chuān. xiè yuán fù zhòng qìng, bāng yàn zhēn zhī zhī. liù nián èr yuè, móu chéng guān jūn wèi fā, fēn fàn yún nán zūn yì, ér lìng yín zhuān fàn yǒng níng. wèi xíng, yín bèi shā, nǎi yǐ. yín xiōng yín shén, yǒu ā yǐn zhě, shòu xiè yuán jīn qián, chéng yín zuì shā zhī. yín jì sǐ, chóng míng nián lǎo wú néng wèi, bāng yàn yì qǐ fǔ, xiè yuán wén yú cháo, xǔ zhī, nǎi qiǎn cān jiāng yáng míng huī wǎng fǔ. xiè yuán xuán yǐ fù sàng guī, piān yuán xún fǔ mǐn mèng dé lái dài.
四年春陷貴州,巡撫王三善軍沒。明年,總理魯欽敗於織金,貴州總督蔡復一軍又敗。廷臣以三善等失事由川師不協助,議合兩督府。乃命燮元以兵部尚書兼督貴州、雲南、廣西諸軍,移鎮遵義;而以尹同皋代撫四川。燮元赴重慶,邦彥偵知之。六年二月,謀乘官軍未發,分犯雲南、遵義,而令寅專犯永寧。未行,寅被殺,乃已。寅凶淫甚,有阿引者,受燮元金錢,乘寅醉殺之。寅既死,崇明年老無能為,邦彥亦乞撫,燮元聞於朝,許之,乃遣參將楊明輝往撫。燮元旋以父喪歸,偏沅巡撫閔夢得來代。
xiān shì, guì zhōu xún fǔ wáng jiān wèi dū chén yí zhèn guì yáng yǒu shí biàn, cháo yì cóng zhī. mèng dé nǎi chén yòng bīng jī yí, qǐng zì yǒng níng shǐ, cì pǔ shì mó ní chì shuǐ, bǎi wǔ shí lǐ jiē tǎn tú, chì shuǐ yǒu chéng kě tún bīng, jìn bái yán céng tái bì jié dà fāng jǐn èr bǎi yú lǐ. wǒ jì sù zhòng bīng, zhū fān jiāo tōng zhī lù jué, rán hòu guì yáng zūn yì jūn kè qī jìn, zéi bì bù néng zhī. shū wèi bào, mèng dé zhào hái, dài yǐ shàng shū zhāng hè míng, yì suì qǐn. hè míng wèi zhì, míng huī fèng zhì shū, jǐn zhāo fǔ ān wèi, bù yún shè bāng yàn. bāng yàn nù, shā míng huī, fǔ yì yóu cǐ jué. hè míng shì shī nián yú, wèi cháng yī zhàn, zéi dé yǎng qí ruì.
先是,貴州巡撫王瑊謂督臣移鎮貴陽有十便,朝議從之。夢得乃陳用兵機宜,請自永寧始,次普市、摩泥、赤水,百五十里皆坦途,赤水有城可屯兵,進白岩、層台、畢節、大方僅二百餘里。我既宿重兵,諸番交通之路絕,然後貴陽、遵義軍剋期進,賊必不能支。疏未報,夢得召還,代以尚書張鶴鳴,議遂寢。鶴鳴未至,明輝奉制書,僅招撫安位,不雲赦邦彥。邦彥怒,殺明輝,撫議由此絕。鶴鳴視師年余,未嘗一戰,賊得養其銳。
chóng zhēn yuán nián liù yuè, fù zhào xiè yuán dài zhī, jiān xún fǔ guì zhōu, réng cì shàng fāng jiàn. lù qián gōng, jìn shǎo bǎo, shì yīn jǐn yī zhǐ huī shǐ. shí kòu luàn jiǔ, lǐ jǐng xiāo tiáo, guì yáng mín bù jí wǔ bǎi jiā, shān gǔ xī miáo zhòng. ér jiāng shì duō shā jiàng bào gōng, miáo bù fù. xiè yuán zhāo liú yí, guǎng kāi kěn, mù yǒng gǎn yòng mèng dé qián yì, xí yún nán bīng xià wū sā, sì chuān bīng chū yǒng níng, xià bì jié, ér qīn lǜ dà jūn zhù lù guǎng, bī dà fāng. zǒng bīng guān xǔ chéng míng cān zhèng zhèng cháo dòng yóu yǒng níng fù chì shuǐ. bāng yàn wén zhī, fēn shǒu lù guǎng yā chí sān chà zhū yào hài, bié yǐ yī jūn qū zūn yì, zì chēng sì yì dà zhǎng lǎo, hào chóng míng dà liáng wáng, hé bīng shí yú wàn, xiān fàn chì shuǐ. xiè yuán shòu jì chéng míng, yòu zéi zhì yǒng níng, nǎi qiǎn zǒng bīng guān lín zhào dǐng cóng sān chà rù. fù jiāng wáng guó zhēn cóng lù guǎng rù, liú yǎng kūn cóng zūn yì rù, hé qīng qí cháo. bāng yàn shì yǒng, nǐ xiān pò yǒng níng jūn, hái jù zhū jiāng, jí suǒ zhàn. sì chuān zǒng bīng guān hóu liáng zhù fù shǐ liú kě xùn yù zéi shí wàn yú wǔ fēng shān táo hóng bà, dà pò zhī. zéi bēn jù shān diān. zhū jiāng chéng wù lì gōng, zéi fù dà bài. yòu zhuī bài zhī hóng tǔ chuān, bāng yàn chóng míng jiē shòu shǒu, shí èr nián bā yuè shí yǒu qī rì yě. jié wén, dì dà xǐ. yǐ chéng míng yǔ liáng zhù zhēng gōng, shǎng jiǔ bù xíng.
崇禎元年六月,復召燮元代之,兼巡撫貴州,仍賜尚方劍。錄前功,進少保,世蔭錦衣指揮使。時寇亂久,里井蕭條,貴陽民不及五百家,山谷悉苗仲。而將士多殺降報功,苗不附。燮元招流移,廣開墾,募勇敢;用夢得前議,檄雲南兵下烏撒,四川兵出永寧,下畢節,而親率大軍駐陸廣,逼大方。總兵官許成名、參政鄭朝棟由永寧復赤水。邦彥聞之,分守陸廣、鴨池、三岔諸要害,別以一軍趨遵義,自稱四裔大長老,號崇明大梁王,合兵十餘萬,先犯赤水。燮元授計成名,誘賊至永寧,乃遣總兵官林兆鼎從三岔入。副將王國禎從陸廣入,劉養鯤從遵義入,合傾其巢。邦彥恃勇,擬先破永寧軍,還拒諸將,急索戰。四川總兵官侯良柱、副使劉可訓遇賊十萬於五峰山、桃紅壩,大破之。賊奔據山巔。諸將乘霧力攻,賊復大敗。又追敗之紅土川,邦彥、崇明皆授首,時二年八月十有七日也。捷聞,帝大喜。以成名與良柱爭功,賞久不行。
wū sā ān xiào liáng sǐ, qí qī ān shì zhāo gù zhān yì tǔ qiú ān yuǎn dì biān wèi fū, fù gù bù fú. xiè yuán chéng bīng wēi xié zǒu biān, suì fù wū sā. xiè yuán yǐ jìng nèi zéi lüè jǐn, bù yù qióng bīng, nǎi xí zhāo ān wèi, wèi bù jué. xiè yuán jí jiāng lì yì yuē: shuǐ xī dì shēn xiǎn duō qìng huáng, mán yān bó yǔ, mò biàn zhòu yè, shēn rù nán chū. jīn dāng è qí yào hài, sì miàn dié gōng, zéi fá shí, jiāng zì bì. yú shì gōng zhī bǎi yú rì, zhǎn jí wàn yú. yǎng kūn fù qiǎn rén rù dà fāng, shāo qí shì lú. wèi dà kǒng, sān nián chūn, qiǎn shǐ qǐ xiáng. xiè yuán yǔ yuē sì shì: yī biǎn zhì, èr xuē shuǐ wài liù mù dì guī zhī cháo tíng, sān xiàn shā wáng xún fǔ zhě shǒu, sì kāi bì jié děng jiǔ yì. wèi qǐng rú yuē, lǜ sì shí bā mù chū jiàng. xiè yuán shòu zhī, guì zhōu yì jìng. suì shàng shàn hòu shū yuē: shuǐ xī zì hé yǐ wài, xī rù bǎn tú. yán hé yào hài, chén zhú chéng sān shí liù suǒ, jìn kòng mán miáo, yuǎn lián diān shǔ, jiē lì dǐ shě, shàn yóu tíng, jiàn cāng lǐn, zéi bì bù gǎn cù rù wèi kòu. yā chí ān zhuāng bàng hé kě tún zhī tǔ, bù xià èr qiān qǐng, rén fù tǔ shǐ zì shàn, yán lào chú jiāo chū qí zhōng. zhū jiāng shì shēn jīng shù bǎi zhàn, xián yuàn dé chǐ cùn dì zhǎng zi sūn, qǐng gē xīn jiāng yǐ shòu zhī, shǐ zhī suǒ jī quàn. dì bào kě.
烏撒安效良死,其妻安氏招故霑益土酋安遠弟邊為夫,負固不服。燮元乘兵威脅走邊,遂復烏撒。燮元以境內賊略盡,不欲窮兵,乃檄招安位,位不決。燮元集將吏議曰:「水西地深險多箐篁,蠻煙僰雨,莫辨晝夜,深入難出。今當扼其要害,四面迭攻,賊乏食,將自斃。」於是攻之百餘日,斬級萬餘。養鯤復遣人入大方,燒其室廬。位大恐,三年春,遣使乞降。燮元與約四事:一、貶秩,二、削水外六目地歸之朝廷,三、獻殺王巡撫者首,四、開畢節等九驛。位請如約,率四十八目出降。燮元受之,貴州亦靖。遂上善後疏曰:「水西自河以外,悉入版圖。沿河要害,臣築城三十六所,近控蠻苗,遠聯滇、蜀,皆立邸舍,繕郵亭,建倉廩,賊必不敢猝入為寇。鴨池、安莊傍河可屯之土,不下二千頃,人賦土使自贍,鹽酪芻茭出其中。諸將士身經數百戰,咸願得尺寸地長子孫,請割新疆以授之,使知所激勸。」帝報可。
chū, chóng míng bāng yàn zhī sǐ, shí chuān zhōng zhū jiāng gōng, ér qián jiāng zhēng zhī. xiè yuán pō yòu qián jiāng, lǚ zòu yú cháo, wèi sì chuān xún àn yù shǐ mǎ rú jiāo suǒ hé. xiè yuán lì qiú bà, dì wèi liú zhī. qí dōng tǎo píng dìng fān zhèn níng pàn miáo, nǎi tōng wēi qīng děng shàng liù wèi jí píng yuè qīng píng piān qiáo zhèn yuǎn sì wèi dào lù, fán yī qiān liù bǎi yú lǐ, shàn tíng zhàng, zhì yóu jiǎo. guì yáng dōng běi yǒu hóng biān shí èr mǎ tóu, gù xuān wèi sòng sì yīn dì yě. sì yīn yǐ zhù bāng yàn bèi jiǎo miè, nǎi jí qí dì zhì kāi zhōu, yòu zòu fù gù shī bǐng xiàn, zhāo liú mín shí zhī.
初,崇明、邦彥之死,實川中諸將功,而黔將爭之。燮元頗右黔將,屢奏於朝,為四川巡按御史馬如蛟所劾。燮元力求罷,帝慰留之。其冬討平定番、鎮寧叛苗,乃通威清等上六衛及平越、清平、偏橋、鎮遠四衛道路,凡一千六百餘里,繕亭障,置游徼。貴陽東北有洪邊十二馬頭,故宣慰宋嗣殷地也。嗣殷以助邦彥被剿滅,乃即其地置開州,又奏復故施秉縣,招流民實之。
sì nián, ā mí zhōu tǔ guān pǔ míng shēng zuò luàn, xiàn mí lēi zhōu qǔ jiāng suǒ, yòu gōng lín ān jí níng zhōu, yuǎn jìn zhèn dòng. xún fǔ wáng kàng zǒng bīng guān mù tiān bō bù néng yù, kàng dǎi shù. xiè yuán qiǎn bīng lín zhī, suì jiù fǔ.
四年,阿迷州土官普名聲作亂,陷彌勒州曲江所,又攻臨安及寧州,遠近震動。巡撫王伉、總兵官沐天波不能御,伉逮戍。燮元遣兵臨之,遂就撫。
lóng chǎng bà zhě, lín dà fāng, bāng yàn yǐ jiǎ chóng míng. chóng míng jì miè, zǒng bīng hóu liáng zhù yù shè guān tún shǒu yǐ zì guǎng. ér ān wèi wèi jǐ gù dì, shù jǔ bīng zhēng, xiè yuán bù zhī jìn. huì xiè yuán hé liáng zhù bù zhí liáng zhù yì jié xiè yuán qǔ bì ān shì, nà qí zhòng huì. zhāng xià sì chuān xún àn yù shǐ liú zōng xiáng. zōng xiáng yì hé xiè yuán shòu huì, qiě yǐ lóng chǎng yǒng níng bù zhì yì wèi wèi qī wǎng. dì yǐ zé xiè yuán, xiè yuán nǎi shàng yán: yù yí zhī fǎ, lái zé ān zhī, bù zhuān zài gōng qǔ yě. jīn shuǐ xī yǐ nà kuǎn, wéi míng dìng jiāng jiè, bǐ zì gēng mù, yǐ shū guó fù. ruò shè guān tún bīng, cǐ dì sì miàn gū xuán, zhōng xiàn hé shuǐ, bù lì yīng yuán, zhú chéng shǒu dù, zhuǎn yùn fán fèi. qiě nèi jī lìn zhōu bì sǐ zhī dòu, wài tiāo shuǐ xī è kēng zhī xián, bīng duān yī kāi, wèi yì cù zhǐ, fēi guó jiā jiǔ yuǎn jì. dì yóu wèi xǔ. hòu kān qí dì, guǒ rú suǒ yì. lùn táo hóng bà gōng, jìn shǎo shī, shì yīn jǐn yī zhǐ huī shǐ. yī pǐn liù nián mǎn, jiā zuǒ zhù guó. zài yì píng zéi gōng, shì yīn jǐn yī zhǐ huī qiān shì.
龍場壩者,鄰大方,邦彥以假崇明。崇明既滅,總兵侯良柱欲設官屯守以自廣。而安位謂己故地,數舉兵爭,燮元不之禁。會燮元劾良柱不職;良柱亦訐燮元曲庇安氏,納其重賄。章下四川巡按御史劉宗祥。宗祥亦劾燮元受賄,且以龍場、永寧不置邑衛為欺罔。帝以責燮元,燮元乃上言:「御夷之法,來則安之,不專在攻取也。今水西已納款,惟明定疆界,俾自耕牧,以輸國賦。若設官屯兵,此地四面孤懸,中限河水,不利應援,築城守渡,轉運煩費。且內激藺州必死之斗,外挑水西扼吭之嫌,兵端一開,未易猝止,非國家久遠計。」帝猶未許。後勘其地,果如所議。論桃紅壩功,進少師,世蔭錦衣指揮使。一品六年滿,加左柱國。再議平賊功,世蔭錦衣指揮僉事。
shí nián, ān wèi sǐ, wú sì, zú shǔ zhēng lì. cháo yì yòu yù jùn xiàn qí dì, xiè yuán lì zhēng. suì chuán xí tǔ mù, bù shàng wēi dé. zhū mán zhēng nà tǔ, xiàn zhòng qì. xiè yuán nǎi liè jiāng yù, zhòng jiàn zhū mán. fù shàng shū yuē:
十年,安位死,無嗣,族屬爭立。朝議又欲郡縣其地,燮元力爭。遂傳檄土目,布上威德。諸蠻爭納土,獻重器。燮元乃裂疆域,眾建諸蠻。復上疏曰:
shuǐ xī yǒu xuān wèi zhī tǔ, yǒu gè mù zhī tǔ. xuān wèi gōng tǔ, yí hái cháo tíng. gè mù sī tǔ, yí bì fēn shǒu, jí qí hù kǒu, zhēng qí fù shuì, shū sú nèi xiǎng, děng zhī biān máng. dà fāng xī xī gǔ lǐ běi nà yào hài zhī dì, zhú chéng shù bīng, zú xiāo fǎn cè. fū xī nán zhī jìng, jiē huāng fú yě, yáng shì fǎn bō, shē shì fǎn lìn, ān shì fǎn shuǐ xī. diān zhī dìng fān, xiǎo zhōu ěr, wèi zhǎng guān sī zhě shí yǒu qī, shù bǎi nián lái wèi yǒu fǎn zhě. fēi tā miáo hǎo pàn nì, ér dìng fān xìng zhōng shùn yě, dì dà zhě bá hù zhī zī, shì ruò zhě bǎo shì zhī cè. jīn chén fēn shuǐ xī dì, shòu zhī qiú zhǎng jí yǒu gōng hàn rén, xián bǐ shì shǒu. nüè zhèng kē liǎn, yī qiè juān chú, cān yòng hàn fǎ, kě wèi zhǎng jiǔ jì.
水西有宣慰之土,有各目之土。宣慰公土,宜還朝廷。各目私土,宜畀分守,籍其戶口,征其賦稅,殊俗內響,等之編氓。大方、西溪、谷里、北那要害之地,築城戍兵,足銷反側。夫西南之境,皆荒服也,楊氏反播,奢氏反藺,安氏反水西。滇之定番,小州耳,為長官司者十有七,數百年來未有反者。非他苗好叛逆,而定番性忠順也,地大者跋扈之資,勢弱者保世之策。今臣分水西地,授之酋長及有功漢人,咸俾世守。虐政苛斂,一切蠲除,參用漢法,可為長久計。
yīn yán qí biàn yǒu jiǔ:
因言其便有九:
bù shè jùn xiàn zhì jūn wèi, yīn qí gù sú, tǔ hàn xiāng ān, biàn yī. dì yì kěn pì, jù luò rì fán, jīng jiè jì zhèng, tǔ qiú bù dé qīn yì mín dì, biàn èr. qián dì huāng què, yǎng gěi wài bāng, jīn zì shí qí dì, shěng zhuǎn shū láo, biàn sān. yǒu gōng jiāng shì, chóu yǐ jīn zé guó bì fāng guì, chóu yǐ jué zé míng qì jiāng qīng, xī yǐ tǔ tián, yú guó wú sǔn, biàn sì. jì shì qí tǔ, gè tú jiǔ yuǎn, wèi zi sūn jì, fǎn cè bù shēng, biàn wǔ. dà xiǎo xiāng wéi, qīng zhòng xiāng zhì, wú shì yì yǐ ān, yǒu shì yì yǐ zhì, biàn liù. xùn nóng zhì bīng, yào wǔ hé shàng, bǐ zéi yí niè bù gǎn kuī cì, biàn qī. jūn mín yuàn gēng zhě gěi tián, qiě gēng qiě shǒu, wèi suǒ zì shí, wú gōu jūn zhī lèi, biàn bā. jūn gēng dǐ xiǎng, mín gēng shū liáng, yǐ tún kè gēng, bù jū qí jí, yǐ gēng jù rén, bù shì qí wǔ, biàn jiǔ.
不設郡縣置軍衛,因其故俗,土漢相安,便一。地益墾闢,聚落日繁,經界既正,土酋不得侵軼民地,便二。黔地荒確,仰給外邦,今自食其地,省轉輸勞,便三。有功將士,酬以金則國幣方匱,酬以爵則名器將輕,錫以土田,於國無損,便四。既世其土,各圖久遠,為子孫計,反側不生,便五。大小相維,輕重相制,無事易以安,有事易以制,便六。訓農治兵,耀武河上,俾賊遺孽不敢窺伺,便七。軍民願耕者給田,且耕且守,衛所自實,無勾軍之累,便八。軍耕抵餉,民耕輸糧,以屯課耕,不拘其籍,以耕聚人,不世其伍,便九。
dì xián bào kě. wú hé, suǒ fǔ tǔ mù yǒu pàn zhě, zhū jiāng fāng guó ān děng jūn bài, xiè yuán zuò biǎn yī zhì. yǐ, jìng pò miè zhī. shí yī nián chūn zú guān, nián qī shí sān.
帝咸報可。無何,所撫土目有叛者,諸將方國安等軍敗,燮元坐貶一秩。已,竟破滅之。十一年春卒官,年七十三。
xiè yuán zhǎng bā chǐ, fù dà shí wéi, yǐn dàn jiān èr shí rén. zhèn xī nán jiǔ, jūn zī shú huán, suì bù xià shù shí wàn, jiē jí zhī yú guān. zhì shì míng jué, jūn shū luò yì, bù jiǎ shǒu mù zuǒ. xíng jūn wù chí zhòng, móu dìng hòu zhàn, yóu shàn yòng jiān. shǐ rén gè dāng qí cái, fàn fǎ, jí qīn ài bì zhū yǒu gōng, sī yǎng bù yí shǎng yě. yù mán yǐ zhōng xìn, bù wàng shā, miáo mín huái zhī. chū guān shǎn xī shí, yù yī lǎo sǒu, zài yǔ guī, jǐn dé qí fēng jiǎo zhàn hòu dùn jiǎ zhū shù. jiāng bié, yǔ xiè yuán yuē: xìng zì ài, tā rì xī nán yǒu shì, gōng dāng zhī yǐ. nèi jiāng móu kāng mín zhě, qí shì yě, bīng wèi qǐ shí, yǔ rén yuē: shǔ qiě yǒu biàn, píng zhī zhě zhū gōng hū? yǐ ér guǒ rán.
燮元長八尺,腹大十圍,飲啖兼二十人。鎮西南久,軍貲贖鍰,歲不下數十萬,皆籍之於官。治事明決,軍書絡繹,不假手幕佐。行軍務持重,謀定後戰,尤善用間。使人各當其材,犯法,即親愛必誅;有功,廝養不遺賞也。馭蠻以忠信,不妄殺,苗民懷之。初官陝西時,遇一老叟,載與歸,盡得其風角、占候、遁甲諸術。將別,語燮元曰:「幸自愛,他日西南有事,公當之矣。」內江牟康民者,奇士也,兵未起時,語人曰:「蜀且有變,平之者朱公乎?」已而果然。
xú rú kē, zì jì míng, wú xiàn rén. wàn lì èr shí sān nián jìn shì. chú xíng bù zhǔ shì, lì láng zhōng. zhǔ shì xiè tíng zàn shū qǐng jiàn chǔ. dì nù, jǐn biǎn xíng cáo guān, rú kē jiàng yún nán bù zhèng sī zhào mó. lèi qiān nán jīng lǐ bù láng zhōng guǎng dōng lǐng nán dào yòu cān yì. xiān luó gòng shǐ kuì xī jiǎo xiàng yá, rú kē bù shòu. tiān qǐ yuán nián, qiān chuān dōng bīng bèi fù shǐ. jī shā shē chóng míng dǎng fán lóng, fù zhòng qìng. fèng xí dǎo lìn zhōu tǔ chéng, zéi jiè shuǐ xī bīng shí wàn lái yuán, qián jūn shǎo què, hàn zi jūn tán mào xūn wǎn bái zhú nǔ lián zhōng zhī, zéi dà kuì. zhuǎn zhàn shù shí lǐ, zhǎn shǒu wàn yú jí, suì bá lìn zhōu, chóng míng fù zǐ cuàn shuǐ xī qù. nǎi zhào rú kē wèi tài pú shǎo qīng, zhuǎn zuǒ tōng zhèng.
徐如珂,字季鳴,吳縣人。萬曆二十三年進士。除刑部主事,歷郎中。主事謝廷贊疏請建儲。帝怒,盡貶刑曹官,如珂降雲南布政司照磨。累遷南京禮部郎中、廣東嶺南道右參議。暹羅貢使饋犀角、象牙,如珂不受。天啟元年,遷川東兵備副使。擊殺奢崇明黨樊龍,復重慶。奉檄搗藺州土城,賊借水西兵十萬來援,前軍少卻,捍子軍覃懋勛挽白竹弩連中之,賊大潰。轉戰數十里,斬首萬餘級,遂拔藺州,崇明父子竄水西去。乃召如珂為太僕少卿,轉左通政。
wèi zhōng xián zhú yáng lián, rú kē jiāo jiàn zhī, zhōng xián xián shén. qiān guāng lù qīng, xiū gōng xiè jùn, shū cí wú suǒ chēng sòng. liù nián jiǔ yuè, tíng tuī nán jīng gōng bù yòu shì láng, suì xuē jí. guī lǐ sān yuè, zhì jù yǐn kè. qǐng zhī zú. chóng zhēn chū, yǐ yuán tuī qǐ yòng, sǐ suì yú yǐ. xún lù pò zéi gōng, cì jì zàng, jìn zhì yī děng, guān yī zi.
魏忠賢逐楊漣,如珂郊餞之,忠賢銜甚。遷光祿卿,修公廨竣,疏詞無所稱頌。六年九月,廷推南京工部右侍郎,遂削籍。歸里三月,治具飲客。頃之卒。崇禎初,以原推起用,死歲余矣。尋錄破賊功,賜祭葬,進秩一等,官一子。
liú kě xùn, lǐ zhōu rén. wàn lì zhōng jǔ xiāng shì. lì guān xíng bù yuán wài láng. tiān qǐ yuán nián, xù xíng sì chuān. huì shē chóng míng fǎn, wéi chéng dū, kě xùn zuǒ chéng shǒu yǒu gōng, zhuó qiān shì, jiān jūn tǎo zéi. chóng míng zǒu lóng chǎng bà, kě xùn dū zhū jiāng jìn jiǎo, gōng zuì duō. zǒng dū zhū xiè yuán huì zòu wén wǔ jiāng lì gōng, shèng tuī kě xùn, nǎi qiān wēi mào bīng bèi cān yì. chóng zhēn yuán nián, gǎi xù lú fù shǐ, réng jiān zhū jiāng jūn. èr nián, yǔ zǒng bīng hóu liáng zhù pò zéi shí wàn zhòng yú wǔ fēng shān, zhǎn chóng míng jí ān bāng yàn. yù shǐ máo yǔ jiàn yán: kě xùn jiāng gū jūn, chū rù mán yān zhàng yǔ zhě duō nián. chū wú shǒu tǔ zé, yīn fèng mìng lù qiú, ér nǎi jiàn wēi shòu mìng, jiě wéi chéng dū, zòu jié yǒng níng, sǎo chú lìn xué, nì yín shòu shǒu. wǔ lù dà zhàn, shí dào bìng gōng, jiē bào bìng dū jūn, shì sǐ xùn guó. bì yǐ jié yuè, shuí yuē bù yí? dì pō nà qí yán. wèi jǐ, jī fǔ bèi bīng, kě xùn lǜ shī rù wèi. sān nián wǔ yuè huī fù zūn huà, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ shùn tiān yǒng píng, dū jì zhèn biān wù. bīng bù shàng shū liáng tíng dòng zhǔ sī rén shěn mǐn yú kě xùn, mǐn suì jiāo guān wèi jiān lì. yù shǐ shuǐ jiā yǔn hé kě xùn, luò zhí guī. hòu xù sì chuān píng kòu gōng, fù guān, shì yīn jǐn yī qiān hù. wèi jí qǐ yòng, zú yú jiā.
劉可訓,澧州人。萬曆中舉鄉試。歷官刑部員外郎。天啟元年,恤刑四川。會奢崇明反,圍成都,可訓佐城守有功,擢僉事,監軍討賊。崇明走龍場壩,可訓督諸將進剿,功最多。總督朱燮元匯奏文武將吏功,盛推可訓,乃遷威茂兵備參議。崇禎元年,改敘瀘副使,仍監諸將軍。二年,與總兵侯良柱破賊十萬眾於五峰山,斬崇明及安邦彥。御史毛羽健言:「可訓將孤軍,出入蠻煙瘴雨者多年。初無守土責,因奉命錄囚,而乃見危授命,解圍成都,奏捷永寧,掃除藺穴,逆寅授首。五路大戰,十道並攻,皆抱病督軍,誓死殉國。畀以節鉞,誰曰不宜?」帝頗納其言。未幾,畿輔被兵,可訓率師入衛。三年五月恢復遵化,擢右僉都御史,巡撫順天、永平,督薊鎮邊務。兵部尚書梁廷棟囑私人沈敏於可訓,敏遂交關為奸利。御史水佳允劾可訓,落職歸。後敘四川平寇功,復官,世蔭錦衣千戶。未及起用,卒於家。
hú píng biǎo, yún nán lín ān rén. wàn lì zhōng jǔ yú xiāng, lì zhōng zhōu pàn guān. tiān qǐ yuán nián qiū, fán lóng xiàn zhòng qìng, píng biǎo zhuì chéng xià, yì shí zhù tǔ guān qín liáng yù qǐ shī, hào qì bù shí yǐn zhě wǔ zhòu yè, liáng yù wèi fā bīng. xún fǔ zhū xiè yuán xí píng biǎo jiān liáng yù jūn. huì zhuó xīn zhèng zhī xiàn, xiè yuán zòu liú zhī, gǎi zhòng qìng tuī guān, jiān jūn jiān fù zǒng bīng, jǐn hù zhū jūn jiāng. zhàn shù yǒu gōng, zhuó sì chuān jiān jūn qiān shì, jiān lǐ tún tián. qiān guì zhōu yòu cān yì. chóng zhēn yuán nián, zǒng dū zhāng hè míng yán: píng biǎo piān zhōu xiǎo lì, kāng kǎi fù yì. fù xīn dū, jiě chéng dū wéi, lián zhàn bái shì yì mǎ miào, jìn jù liǎng lǐng, fú zhǎn wú suàn. duó èr láng guān, qín zéi shuài hēi péng tóu, zhuī jiàng fán lóng, suì kè zhòng qìng. yòng liù qiān rén bài shē ān èr qiú shí wàn bīng. qǐng yǐ běn guān jiā dū shī yù shǐ xián, cì zhī zhuān chì, bì néng xiāo nì zéi shǒu xiàn què xià. bù yì gé bù xíng, nǎi jìn zhì yòu cān zhèng, fēn shǒu guì níng dào, yīn zi jǐn yī shì qiān hù. jiǔ zhī, zhuó guì zhōu bù zhèng shǐ. sì nián dà jì, zuò bù jǐn luò zhí. shí sān nián, dū shī yáng sì chāng jiàn zhī, zhào yǐ wǔ chāng tōng pàn jiān biāo xià jūn shì. sì chāng zú, nǎi bà guī.
胡平表,雲南臨安人。萬曆中舉於鄉,歷忠州判官。天啟元年秋,樊龍陷重慶,平表縋城下,詣石砫土官秦良玉乞師,號泣不食飲者五晝夜,良玉為發兵。巡撫朱燮元檄平表監良玉軍。會擢新鄭知縣,燮元奏留之,改重慶推官,監軍兼副總兵,盡護諸軍將。戰數有功,擢四川監軍僉事,兼理屯田。遷貴州右參議。崇禎元年,總督張鶴鳴言:「平表偏州小吏,慷慨赴義。復新都,解成都圍,連戰白市驛、馬廟,進據兩嶺,俘斬無算。奪二郎關,擒賊帥黑蓬頭,追降樊龍,遂克重慶。用六千人敗奢、安二酋十萬兵。請以本官加督師御史銜,賜之專敕,必能梟逆賊首獻闕下。」部議格不行,乃進秩右參政,分守貴寧道,蔭子錦衣世千戶。久之,擢貴州布政使。四年大計,坐不謹落職。十三年,督師楊嗣昌薦之,詔以武昌通判監標下軍事。嗣昌卒,乃罷歸。
lú ān shì, guì zhōu chì shuǐ wèi rén. wàn lì sì shí nián jǔ yú xiāng, wèi fù shùn jiào yù. tiān qǐ chū, shē chóng míng fǎn, qiǎn zéi bī qǔ xiàn yìn, shǔ lìng qì chéng zǒu. ān shì shōu yìn, lǜ zhuàng shì jī zhǎn zéi. wú hé, zéi shù wàn cù zhì, ān shì dān qí dòu, shǒu guó shù rén, yì shàng guān qǐng bīng fù qí chéng. dì yòng dà xué shì sūn chéng zōng yán, chāo zhuó qiān shì, jiān jūn tǎo zéi, lǚ zhàn yǒu gōng. wǔ nián sì yuè, zǒng dū zhū xiè yuán shàng yán: zì zūn yì wǔ lù jìn bīng, yǒng níng pò cháo zhī hòu, dà xiǎo shù bǎi zhàn, qín huò jǐ sì wàn rén, jiàng zéi jiāng bǎi sān shí sì rén, zhāo fǔ qún zéi jí tǔ hàn miáo zhòng èr shí jiǔ wàn sān qiān èr bǎi yú rén, jiē jiān sī lǐ xiān pǐn liú kě xùn zhèng cháo dòng jí ān shì děng gōng, wǔ jiāng zé lín zhào dǐng qín yì míng luó xiàng gān, tǔ guān zé chén zhì ān rǎn shào wén yuè xiān mín děng. dì nà zhī. ān shì jìn guì zhōu yòu cān yì, qiān sì chuān fù shǐ zūn yì jiān jūn, gōng fù duō. chóng zhēn chū, yǔ shì yīn wǔ zhí, jìn yòu cān zhèng. jiǔ zhī, jiě guān, guī zú.
盧安世,貴州赤水衛人。萬曆四十年舉於鄉,為富順教諭。天啟初,奢崇明反,遣賊逼取縣印,署令棄城走。安世收印,率壯士擊斬賊。無何,賊數萬猝至,安世單騎斗,手馘數人,詣上官請兵復其城。帝用大學士孫承宗言,超擢僉事,監軍討賊,屢戰有功。五年四月,總督朱燮元上言:「自遵義五路進兵,永寧破巢之後,大小數百戰,擒獲幾四萬人,降賊將百三十四人,招撫群賊及土、漢、苗仲二十九萬三千二百餘人,皆監司李仙品、劉可訓、鄭朝棟及安世等功,武將則林兆鼎、秦翼明、羅象乾,土官則陳治安、冉紹文、悅先民等。」帝納之。安世進貴州右參議,遷四川副使、遵義監軍,功復多。崇禎初,予世蔭武職,進右參政。久之,解官,歸卒。
lín zhào dǐng, fú jiàn rén. tiān qǐ zhōng, wèi sì chuān cān jiāng, jī gōng zhì zǒng bīng guān, dū du tóng zhī. chóng zhēn sān nián, qiǎn jiāng tǎo dìng fān zhōu miáo, lián pò shí yú zhài, qín qí kuí. sì nián, qiǎn jiāng tǎo hú guǎng miáo hēi qiú, gōng bá èr bǎi yú zhài. jiā zuǒ dū du, zhào qiān nán jīng yòu fǔ. zú, zèng tài zǐ shǎo bǎo.
林兆鼎,福建人。天啟中,為四川參將,積功至總兵官,都督同知。崇禎三年,遣將討定番州苗,連破十餘寨,擒其魁。四年,遣將討湖廣苗黑酋,攻拔二百餘寨。加左都督,召僉南京右府。卒,贈太子少保。
lǐ yùn, zì zhǎng rú, yín rén. zēng zǔ xún yì, héng zhōu zhī fǔ. zǔ shēng wēi, fèng yáng tuī guān. yùn dēng wàn lì èr shí jiǔ nián jìn shì, shòu xíng rén, zhuó yù shǐ. lì zhuǎn guǎng dōng yán fǎ qiān shì, lì shān dōng cān yì shǎn xī tí xué fù shǐ shān dōng cān zhèng àn chá shǐ.
李枟,字長孺,鄞人。曾祖循義,衡州知府。祖生威,鳳陽推官。枟登萬曆二十九年進士,授行人,擢御史。例轉廣東鹽法僉事,歷山東參議、陝西提學副使、山東參政、按察使。
sì shí qī nián qiū, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ guì zhōu. guì zhōu xuān wèi tóng zhī ān bāng yàn zhě, xuān wèi shǐ yáo chén zú zi. yáo chén sǐ, zi wèi yòu, qí mǔ shē shè huī dài lǐng qí shì. shè huī, yǒng níng xuān fǔ shē chóng míng nǚ dì yě, bāng yàn suì zhuān bīng bǐng. huì cháo yì zhēng xī nán bīng yuán liáo, bāng yàn sù jié xiá, yù chéng yǐ qǐ shì, yì yùn qǐng xíng, yùn yù zhǐ zhī. bāng yàn guī, yì wèi fǎn móu. yùn lèi shū qǐng zēng bīng yì xiǎng, zhōng cháo fāng jí liáo shì, zhì bù wèn.
四十七年秋,擢右僉都御史,巡撫貴州。貴州宣慰同知安邦彥者,宣慰使堯臣族子。堯臣死,子位幼,其母奢社輝代領其事。社輝,永寧宣撫奢崇明女弟也,邦彥遂專兵柄。會朝議征西南兵援遼,邦彥素桀黠,欲乘以起事,詣枟請行,枟諭止之。邦彥歸,益為反謀。枟累疏請增兵益餉,中朝方急遼事,置不問。
huì yùn bèi hé, nǎi liù shū qǐ xiū. tiān qǐ yuán nián shǐ dé qǐng, yǐ wáng sān shàn dài. ér shē chóng míng yǐ fǎn zhòng qìng, xiàn zūn yì, guì yáng dà zhèn, yùn suì liú shì shì. shí chéng zhōng bīng bù jí sān qiān, cāng kù kōng xū. yùn yǔ xún àn yù shǐ shǐ yǒng ān dài yún nán hú guǎng yín sì wàn yǒu qí, mù bīng sì qiān, chǔ mǐ èr wàn shí, zhì zhàn shǒu jù, ér jí qiǎn zǒng bīng guān zhāng yàn fāng, dū sī xǔ chéng míng huáng yùn qīng, jiān jūn fù shǐ zhū qín, tí xué qiān shì liú xī yuán děng yuán sì chuān. lǚ jié, suì fù zūn yì suī yáng méi tán zhēn ān tóng zǐ.
會枟被劾,乃六疏乞休。天啟元年始得請,以王三善代。而奢崇明已反重慶,陷遵義,貴陽大震,枟遂留視事。時城中兵不及三千,倉庫空虛。枟與巡按御史史永安貸雲南、湖廣銀四萬有奇,募兵四千,儲米二萬石,治戰守具,而急遣總兵官張彥方,都司許成名、黃運清,監軍副使朱芹,提學僉事劉錫元等援四川。屢捷,遂復遵義、綏陽、湄潭、真安、桐梓。
èr nián èr yuè, huò chuán chóng míng xiàn chéng dū, bāng yàn suì xié ān wèi fǎn, zì chēng luó diān wáng. sì shí bā zhī jí tā bù tóu mù ān bāng jùn chén qí yú děng fēng qǐ xiāng yīng, wū sā tǔ mù ān xiào liáng yì yǔ tōng. bāng yàn shǒu xí bì jié, dū sī yáng míng tíng gù shǒu, jī zhǎn shù bǎi rén. xiào liáng zhù bāng yàn xiàn qí chéng, míng tíng bài mò. zéi suì fēn bīng xiàn ān shùn píng bà, xiào liáng yì xī xiàn zhān yì, ér bāng yàn zì tǒng shuǐ xī jūn jí luó guǐ miáo zhòng shù wàn, dōng dù lù guǎng hé, zhí qū guì yáng, bié qiǎn wáng lún děng xià wèng ān, xí piān qiáo, yǐ duàn yuán bīng. hóng biān tǔ sī sòng wàn huà jiū miáo zhòng jiǔ gǔ xiàn lóng lǐ.
二年二月,或傳崇明陷成都,邦彥遂挾安位反,自稱羅甸王。四十八支及他部頭目安邦俊、陳其愚等蜂起相應,烏撒土目安效良亦與通。邦彥首襲畢節,都司楊明廷固守,擊斬數百人。效良助邦彥陷其城,明廷敗歿。賊遂分兵陷安順平壩,效良亦西陷霑益,而邦彥自統水西軍及羅鬼、苗仲數萬,東渡陸廣河,直趨貴陽,別遣王倫等下甕安,襲偏橋,以斷援兵。洪邊土司宋萬化糾苗仲九股陷龍里。
yùn yǒng ān wén biàn, jí yì chéng shǒu. huì fān niè shǒu lìng xián rù jìn, ér yàn fāng zhèn tóng rén, yùn qīng zhù zūn yì. chéng zhōng wén wǔ wú jǐ rén, nǎi fēn bīng wèi wǔ, lìng xī yuán jí cān yì shào yīng zhēn dū sī liú jiā yán gù fù zǒng bīng liú yuè fēn yù sì mén, yùn zì dāng běi mén zhī chōng. yǒng ān jū qiào lóu, tuán jiē shì bīng, fáng nèi biàn. xué guān jí zhū shēng yì dū mín bīng fēn dié shǒu. zéi zhì, jǐn ruì gōng běi chéng, yùn yíng zhàn, bài zhī. zhuǎn gōng dōng mén, wèi xī yuán suǒ què. nǎi rì xī fēn fān chí tū, yǐ pí guān bīng. wèi sān zhàng lóu lín chéng, yòng fù rén jī quǎn yàn shèng shù. yùn yǒng ān pēng zhì zá dòu mǐ fàn tóu sì jī quǎn, ér zhāng hǔ bào pí yú chéng lóu yǐ fú zhī, nǎi dé shī pào shí, yè zhuì sǐ shì shāo qí lóu. zéi yòu zuò zhú lóng wàn yú, tǔ lěi zhī, gāo yú pì nì. yǒng ān jí chè dà sì zhōng lóu jiàn chéng shàng, zéi qì lóng qù, guān jūn chū shāo zhī. shù chū chéng yāo zéi liáng, zéi nù, jǐn fā chéng wài zhǒng, biàn shāo cūn zhài. yòu xiān hòu gōng xiàn guǎng zhōu pǔ dìng wēi qīng pǔ ān ān nán zhū wèi. guì yáng xī shù qiān lǐ, jǐn wèi zéi jù.
枟、永安聞變,亟議城守。會藩臬、守令咸入覲,而彥方鎮銅仁,運清駐遵義。城中文武無幾人,乃分兵為五,令錫元及參議邵應禎、都司劉嘉言、故副總兵劉岳分御四門,枟自當北門之沖。永安居譙樓,團街市兵,防內變。學官及諸生亦督民兵分堞守。賊至,盡銳攻北城,枟迎戰,敗之。轉攻東門,為錫元所卻。乃日夕分番馳突,以疲官兵。為三丈樓臨城,用婦人、雞犬厭勝術。枟、永安烹彘雜斗米飯投飼雞犬,而張虎豹皮於城樓以祓之,乃得施炮石,夜縋死士燒其樓。賊又作竹籠萬餘,土壘之,高逾睥睨。永安急撤大寺鐘樓建城上,賊棄籠去,官軍出燒之。數出城邀賊糧,賊怒,盡發城外冢,遍燒村砦。又先後攻陷廣州、普定、威清、普安、安南諸衛。貴陽西數千里,盡為賊據。
chū bèi wéi, yàn fāng yùn qīng lái jiù, bài zéi yú xīn tiān. zéi yòu rù lóng lǐ, èr jiāng jiē bài, nǎi zòng zhī rù chéng yuē shǐ hào rǔ liáng, chéng zhōng guǒ dà kùn. chuān guì zǒng dū zhāng wǒ xù xún fǔ wáng sān shàn yōng bīng bù jìn, yùn yǒng ān lián shū gào jí, zhào zhǐ dū zé zhī. huì yàn fāng děng chū zhàn pín dé lì, zéi tuì bǎo zé xī, nǎi qiǎn bì jiāng shāng shì jié děng lǜ jiǔ qiān rén fēn kòng wēi qīng xīn tiān èr wèi, qiě qǐ yuán bīng. zéi wèi chéng bì bá, yán shān liè yíng shān gé nèi wài, jiān xún rì yī lái gōng, zhé bài qù. fù zǒng bīng xú shí féng cān jiāng fàn zhòng rén fù yuán, yù zéi wèng chéng hé. zhòng rén zhàn bù lì, shí féng yōng bīng bù jiù, suì dà bài, zhū jiāng mǎ yī lóng bái zì qiáng děng jiān yān, yuán suì jué. zéi wén sān shàn jiāng jìn bīng, yì rì yè gōng jī, zhǎng tī yǐ fù, chéng jǐ xiàn zhě shù yǐ. yùn fèn bì yī hū, shì zú suī wěi dùn, jiē qiáng qǐ zhuó zéi, zéi jiē diān bó sǐ chéng xià. wáng sān shàn lǚ bèi yán zhǐ, nǎi lǜ shī pò zhòng wéi ér jìn. shí èr yuè qī rì, dǐ guì yáng chéng xià, wéi shǐ jiě. yùn nǎi cí bīng shì, jiě guān qù. sān shàn jì pò zéi, wǒ xù wú cùn gōng, gān méi jūn zī liù shí wàn, yán guān jiāo hé, jiě zhí hòu kān.
初被圍,彥方、運清來救,敗賊於新添。賊誘入龍里,二將皆敗,乃縱之入城曰「使耗汝糧」,城中果大困。川貴總督張我續、巡撫王三善擁兵不進,枟、永安連疏告急,詔旨督責之。會彥方等出戰頻得利,賊退保澤溪,乃遣裨將商士傑等率九千人分控威清、新添二衛,且乞援兵。賊謂城必拔,沿山列營柵隔內外,間旬日一來攻,輒敗去。副總兵徐時逢、參將范仲仁赴援,遇賊瓮城河。仲仁戰不利,時逢擁兵不救,遂大敗,諸將馬一龍、白自強等殲焉,援遂絕。賊聞三善將進兵,益日夜攻擊,長梯蟻附,城幾陷者數矣。枟奮臂一呼,士卒雖委頓,皆強起斫賊,賊皆顛踣死城下。王三善屢被嚴旨,乃率師破重圍而進。十二月七日,抵貴陽城下,圍始解。枟乃辭兵事,解官去。三善既破賊,我續無寸功,乾沒軍資六十萬,言官交劾,解職候勘。
wǒ xù, hán dān rén, xíng bù shàng shū guó yàn zi. qí hòu yín yuán wèi zhōng xián qǐ hù bù shì láng, jìn shàng shū, míng lì nì àn yún.
我續,邯鄲人,刑部尚書國彥子。其後夤緣魏忠賢起戶部侍郎,進尚書,名麗逆案雲。
fāng guān lǐn zhī gào jié yě, mǐ shēng zhí èr shí jīn. shí kāng hé cǎo mù bài gé jiē jǐn, shí sǐ rén ròu, hòu nǎi shēng shí rén, zhì qīn shǔ xiāng dàn. yàn fāng yùn qīng bù zú gōng tú rén shì sì, jīn yì yín yī liǎng. yùn jǐn fén shū jí guān fú, yù jiè jiā rén, jí zé zì jǐn, jiē shòu yǐ dāo huán. chéng zhōng hù shí wàn, wéi kùn sān bǎi rì, jǐn cún zhě qiān yú rén. gū chéng zú dìng, jiē yùn jí yǒng ān xī yuán gōng. xī zōng yòng dōu yù shǐ zōu yuán biāo yán, jìn yùn bīng bù yòu shì láng, yǒng ān tài pú shǎo qīng, xī yuán yòu cān zhèng. jí wéi jiě, dāng zài xù gōng, yù shǐ jiǎng yǔn yí yán ān wèi xí zhí shí, yùn suǒ qí jīn pén, zhì qǐ xìn. zhāng xià guì zhōu xún àn hóu xún hé, wèi bào, yù shǐ zhāng yīng chén lì sòng yùn gōng. xún hé shàng, yì bái qí wū. dì zé yǔn yí.
方官廩之告竭也,米升直二十金。食糠核草木敗革皆盡,食死人肉,後乃生食人,至親屬相啖。彥方、運清部卒公屠人市肆,斤易銀一兩。枟盡焚書籍冠服,預戒家人,急則自盡,皆授以刀繯。城中戶十萬,圍困三百日,僅存者千餘人。孤城卒定,皆枟及永安、錫元功。熹宗用都御史鄒元標言,進枟兵部右侍郎,永安太僕少卿,錫元右參政。及圍解,當再敘功,御史蔣允儀言安位襲職時,枟索其金盆,致啟釁。章下貴州巡按侯恂核,未報,御史張應辰力頌枟功。恂核上,亦白其誣。帝責允儀。
chū, yǒng ān qiǎn yùn qīng wǎng xīn tiān píng yuè qù yuán bīng, jù qí bù jì, yù chū chéng dū zhī. xī yuán yí yǒng ān yǒu qù zhì, yǐ zī yùn, yùn zhǐ yǒng ān. jí xī yuán dāng jué shí shí, yì fā bīng hù yùn yǒng ān chū chéng, shēn liú sǐ shǒu, yǒng ān yì yí xī yuán. ér yùn qīng yīn jiāo gòu qí jiān, sān rén suì xiāng shī. yǒng ān dǐ xī yuán yì liú shēn shǒu chéng, yù shū chéng yú zéi, yùn yì yǔ móu, liǎng rén shàng zhāng biàn. lì bù shàng shū zhào nán xīng zuǒ dōu yù shǐ sūn wěi děng lì wèi sān rén jiě, ér yán yǒng ān gōng dì yī, dāng bù cì dà yòng yùn yǐ jìn guān, dāng zhào hái xī yuán yǐ jìn cān zhèng, dāng gèng yōu xù. zhào kě zhī. rán yùn jìng bù zhào, xī yuán yì wú tā zhuó, èr rén bìng hái lǐ. dú yǒng ān zài cháo, lián zhuó tài cháng qīng yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ níng xià, zài yǐ bīng bù yòu shì láng zǒng dū sān biān, yùn jí zhū jiāng lì gōng, qì bù xù. liù nián qiū, yù shǐ tián jǐng xīn sòng yùn gōng, bù nà.
初,永安遣運清往新添、平越趣援兵,懼其不濟,欲出城督之。錫元疑永安有去志,以咨枟,枟止永安。及錫元當絕食時,議發兵護枟、永安出城,身留死守,永安亦疑錫元。而運清因交構其間,三人遂相失。永安詆錫元議留身守城,欲輸城於賊,枟亦與謀,兩人上章辨。吏部尚書趙南星、左都御史孫瑋等力為三人解,而言永安功第一,當不次大用;枟已進官,當召還;錫元已進參政,當更優敘。詔可之。然枟竟不召,錫元亦無他擢,二人並還里。獨永安在朝,連擢太常卿、右僉都御史,巡撫寧夏,再以兵部右侍郎總督三邊,枟及諸將吏功,迄不敘。六年秋,御史田景新頌枟功,不納。
chóng zhēn yuán nián, gěi shì zhōng xǔ yù qīng zài yǐ jīn pén shì hé yùn. dì zhào zī tíng chén, dú yù shǐ máo yǔ jiàn wèi yùn jiě, lì bù shàng shū wáng yǒng guāng děng yì rú yǔ jiàn yán, gěi shì zhōng yú chāng zuò dǐ yǔ jiàn qū bì. dì xià chuān guì zǒng dū zhū xiè yuán děng zài hé, yǔ jiàn nǎi shàng shū yuē: ān shē shì wèi hūn yīn, tóng móu yǐ jiǔ. shē yín kòu shǔ, bāng yàn jí kòu qián, hé yòng jī biàn? dāng guì yáng gào jí, zhèng guǎng níng xīn pò zhī rì, jǔ cháo huáng huáng, yǐ zhì bù wèn. hòu zhī yùn bù sǐ, gū chéng shàng cún, shǐ mìng wáng sān shàn wǎng jiù, zhì zé wéi yǐ shí yuè. ān qiú chū fā nán, chóng míng yù qǔ chéng dū zuò jiā, bāng yàn yù tú guì yáng wèi kū, xī qǔ yún nán, dōng rǎo piān yuán jīng xiāng, fēi yùn è qí chōng, dōng nán jǐn tú tàn. nǎi àn chén yǒng ān bù èr sān zài jī qīng èr, dū shī sān biān, yùn zé tóu xián lín hè, yòu yǐ yǒng ān bàng shū wèi yùn zuì. àn jīn pén zhī shuō fā zì yǔn yí, dāng nián yǐ zì chéng fēng wén, hé zhì jīn yóu zhí wèi shí shì? guì zhōu rén yì zhēng wèi yùn sòng yuān. xiè yuán nǎi xié xún àn yù shǐ yuè hóng fàn jiāo zhāng xuě qí wǎng, yùn shì shǐ bái.
崇禎元年,給事中許譽卿再以金盆事劾枟。帝召咨廷臣,獨御史毛羽健為枟解,吏部尚書王永光等議如羽健言,給事中余昌祚詆羽健曲庇。帝下川貴總督朱燮元等再核,羽健乃上疏曰:「安、奢世為婚姻,同謀已久。奢寅寇蜀,邦彥即寇黔,何用激變?當貴陽告急,正廣寧新破之日,舉朝皇皇,已置不問。後知枟不死,孤城尚存,始命王三善往救,至則圍已十月。安酋初發難,崇明欲取成都作家,邦彥欲圖貴陽為窟,西取雲南,東擾偏、沅、荊、襄,非枟扼其沖,東南盡塗炭。乃按臣永安不二三載躋卿貳,督師三邊,枟則投閒林壑,又以永安謗書為枟罪。案金盆之說發自允儀,當年已自承風聞,何至今猶執為實事?」貴州人亦爭為枟頌冤。燮元乃偕巡按御史越洪範交章雪其枉,枟事始白。
jiǔ nián dōng, xù shǒu chéng gōng, jìn yī zhì, lài yín bì. jiǔ zhī, zú yú jiā.
九年冬,敘守城功,進一秩,賚銀幣。久之,卒於家。
xī yuán, zhǎng zhōu rén. chóng zhēn zhōng, rèn níng xià cān zhèng.
錫元,長洲人。崇禎中,任寧夏參政。
yǒng ān, wǔ dìng rén. gòng yùn chéng shǒu, gōng duō. yǐ zài biān shí jiàn wèi zhōng xián cí, hòu wèi yù shǐ níng guāng xiān lùn bà, bù wèi rén suǒ zhòng yún.
永安,武定人。共枟城守,功多。以在邊時建魏忠賢祠,後為御史甯光先論罷,不為人所重雲。
wáng sān shàn, zì péng bó, yǒng chéng rén. wàn lì èr shí jiǔ nián jìn shì. yóu jīng zhōu tuī guān rù wèi lì bù zhǔ shì. qí chǔ zhè sān dǎng pēng jī lǐ sān cái, sān shàn zì qǐng dān qí xíng kān, suì wèi qí dǎng suǒ tuī. lì kǎo gōng wén xuǎn láng zhōng, jìn tài cháng shǎo qīng.
王三善,字彭伯,永城人。萬曆二十九年進士。由荊州推官入為吏部主事。齊、楚、浙三黨抨擊李三才,三善自請單騎行勘,遂為其黨所推。歷考功文選郎中,進太常少卿。
tiān qǐ yuán nián shí yuè, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, dài lǐ yùn xún fǔ guì zhōu. shí shē chóng míng yǐ xiàn zhòng qìng. míng nián èr yuè, ān bāng yàn yì fǎn, wéi guì yáng. yùn jí xún àn yù shǐ shǐ yǒng ān lián zhāng gào jí, qù sān shàn chí yuán. sān shàn shǐ zhù yuán zhōu, diào jí bīng shí. yǐ cì zhèn yuǎn, zài cì píng yuè, qù guì yáng bǎi bā shí lǐ, fāng qiǎn zhī fǔ zhū jiā mín qǐ bīng sì chuān. bīng wèi zhì, bù gǎn jìn. shū qǐng pián yí cóng shì, gěi kōng míng bù dié, dé suí cái wěi rèn. dì xī bào kě.
天啟元年十月,擢右僉都御史,代李枟巡撫貴州。時奢崇明已陷重慶。明年二月,安邦彥亦反,圍貴陽。枟及巡按御史史永安連章告急,趣三善馳援。三善始駐沅州,調集兵食。已次鎮遠,再次平越,去貴陽百八十里,方遣知府朱家民乞兵四川。兵未至,不敢進。疏請便宜從事,給空名部牒,得隨才委任。帝悉報可。
zhì shí èr yuè shuò, zhī guì yáng wéi yì kùn, jí zhòng jì yuē: shī chéng sǐ fǎ, jìn yuán sǐ dí, děng sǐ ěr, hé sǐ dí hū? nǎi fēn bīng wèi sān: fù shǐ hé tiān lín děng cóng qīng shuǐ jiāng jìn, wèi yòu bù qiān shì yáng shì shǎng děng cóng dōu yún jìn, wèi zuǒ bù zì jiāng èr wàn rén, yǔ cān yì xiàng rì shēng, fù zǒng bīng liú chāo, cān jiāng yáng míng kǎi liú zhì mǐn sūn yuán mó wáng jiàn zhōng děng yóu zhōng lù, dāng zéi fēng. zhōu cì xīn ān, dǐ lóng tóu yíng. chāo qián fēng yù zéi, zhòng yù tuì, zhǎn èr rén nǎi dìng. zéi qiú ā chéng xiāo yǒng, chāo lǜ bù zú zhāng liáng jùn zhí qián zhǎn qí tóu, zéi zhòng pī mǐ. sān shàn děng dà jūn yì zhì, suì duó lóng lǐ chéng. zhū jiāng yì zhù shī guān biàn, sān shàn bù kě, cè mǎ xiān. bāng yàn yí sān shàn yǒu zhòng shù shí wàn, nǎi qián dùn, yú zéi tuì tún lóng dòng. guān jūn suì duó qī lǐ chōng, jìn bīng bì jié pù. yuán mó míng kǎi lián bài zéi, qí qú ān bāng jùn zhōng pào sǐ, shēng huò bāng yàn dì ā lún, suì dǐ guì yáng chéng xià, zéi jiě wéi qù. yùn yǒng ān qǐng sān shàn rù chéng, sān shàn yuē: zéi bīng bù yuǎn, wǒ bù kě jí ān. yíng yú nán mén wài. míng rì, pò zéi zé xī, zéi zǒu dù lù guǎng hé. jū shù rì, zuǒ yòu èr bù bīng jí hú guǎng guǎng xī sì chuān yuán bīng xiān hòu zhì.
至十二月朔,知貴陽圍益困,集眾計曰:「失城死法,進援死敵,等死耳,盍死敵乎?」乃分兵為三:副使何天麟等從清水江進,為右部;僉事楊世賞等從都勻進,為左部;自將二萬人,與參議向日升,副總兵劉超,參將楊明楷、劉志敏、孫元謨、王建中等由中路,當賊鋒。舟次新安,抵龍頭營。超前鋒遇賊,眾欲退,斬二人乃定。賊酋阿成驍勇,超率步卒張良俊直前斬其頭,賊眾披靡。三善等大軍亦至,遂奪龍里城。諸將議駐師觀變,三善不可,策馬先。邦彥疑三善有眾數十萬,乃潛遁,余賊退屯龍洞。官軍遂奪七里沖,進兵畢節鋪。元模、明楷連敗賊,其渠安邦俊中炮死,生獲邦彥弟阿倫,遂抵貴陽城下,賊解圍去。枟、永安請三善入城,三善曰:「賊兵不遠,我不可即安。」營於南門外。明日,破賊澤溪,賊走渡陸廣河。居數日,左右二部兵及湖廣、廣西、四川援兵先後至。
sān shàn yǐ èr wàn rén pò zéi shí wàn, yǒu qīng dí xīn, yù yīn liáng yú dí. jǔ chāo wèi zǒng bīng guān, lìng dù lù guǎng, qū dà fāng, dǎo ān wèi cháo, yǐ shì shǎng jiān zhī zǒng bīng guān zhāng yàn fāng dù yā chí, dǎo bāng yàn cháo, yǐ tiān lín jiān zhī. hàn tǔ bīng gè sān wàn. bié jiāng dū sī xiàn bǔ gǔn chū huáng shā dù. kè qī bìng jìn. chāo děng zhì lù guǎng, lián zhàn jiē jié, yàn fāng bù jiāng qín mín píng yì pò zéi wǔ dà zhài, zhū jiāng yì qīng dí. bāng yàn xiān hé chóng míng xiào liáng bīng yòu guān jūn shēn rù. sān nián zhēng yuè, chāo dù lù guǎng, zéi báo zhī, dú shān tǔ guān méng zhào xiān dùn, guān jūn dà bài, zhēng dù hé, chāo zǒu miǎn, míng kǎi bèi zhí, zhū jiāng yáo wàng děng èr shí liù rén jiān yān. zéi suì gōng pò yā chí jūn, bù jiāng tán hóng huà xiān táo, zhū yíng jǐn kuì, yàn fāng tuì bǎo wēi qīng, wéi bǔ gǔn jūn dú quán.
三善以二萬人破賊十萬,有輕敵心,欲因糧於敵。舉超為總兵官,令渡陸廣,趨大方,搗安位巢,以世賞監之;總兵官張彥方渡鴨池,搗邦彥巢,以天麟監之。漢、土兵各三萬。別將都司線補袞出黃沙渡。剋期並進。超等至陸廣,連戰皆捷,彥方部將秦民屏亦破賊五大寨,諸將益輕敵。邦彥先合崇明、效良兵誘官軍深入。三年正月,超渡陸廣,賊薄之,獨山土官蒙詔先遁,官軍大敗,爭渡河,超走免,明楷被執,諸將姚旺等二十六人殲焉。賊遂攻破鴨池軍,部將覃弘化先逃,諸營盡潰,彥方退保威清,惟補袞軍獨全。
zhū miáo jiàn wáng shī shī lì, fù fēng qǐ. tǔ qiú hé zhōng wèi jìn jù lóng lǐ, ér bāng yàn shǐ lǐ ā èr wéi qīng yán, duàn dìng fān xiǎng dào, lìng sòng wàn huà wú chǔ hàn wèi zuǒ yòu yì, zì jiāng qū guì yáng, yuǎn jìn dà zhèn. sān shàn jí qiǎn yóu jī qí jì zǔ děng qǔ lóng lǐ, wáng jiàn zhōng liú zhì mǐn jiù qīng yán. jì zǔ fán shàng zhōng xià sān pái jí zéi bǎi wǔ shí zhài, jiàn zhōng yì fán zéi sì shí bā zhuāng, lóng lǐ dìng fān lù jiē tōng. sān shàn yòu yè qiǎn jiàn zhōng jì zǔ dǎo chǔ hàn bā gū dàng, fán zhuāng zhài èr bǎi yú, báo ér gōng zhī. zéi nì sǐ wú suàn. wàn huà bù zhī chǔ hàn bài, zhà jiàng, sān shàn yáng xǔ, ér lìng zhū jiāng juǎn jiǎ qū zhī. wàn huà cāng huáng chū zhàn, bèi qín, bāng yàn wèi duó qì. qún miáo fù xiào shùn, sān shàn gěi huáng zhì, lìng shù yíng zhōng. bāng yàn wàng jiàn bù gǎn chū, zēng bīng shǒu yā chí lù guǎng zhū yào hài.
諸苗見王師失利,復蜂起。土酋何中尉進據龍里,而邦彥使李阿二圍青岩,斷定番餉道,令宋萬化、吳楚漢為左右翼,自將趨貴陽,遠近大震。三善急遣游擊祁繼祖等取龍里,王建中、劉志敏救青岩。繼祖燔上、中、下三牌及賊百五十砦,建中亦燔賊四十八莊,龍里、定番路皆通。三善又夜遣建中、繼祖搗楚漢八姑盪,燔莊砦二百餘,薄而攻之。賊溺死無算。萬化不知楚漢敗,詐降,三善佯許,而令諸將卷甲趨之。萬化倉皇出戰,被擒,邦彥為奪氣。群苗復效順,三善給黃幟,令樹營中。邦彥望見不敢出,增兵守鴨池、陸廣諸要害。
shí chóng míng fù zǐ lǚ bài, bāng yàn jiù zhī, wèi chuān shī bài zǒu. zǒng lǐ lǔ qīn děng jiǎo qín zhōng wèi, yàn fāng yì zhuī zéi yā chí, ér zéi fù chéng jiān xiàn pǔ ān. zǒng dū yáng shù zhōng zhù yuán zhōu, wèi zéi. cháo mìng lǚ qù, shǐ yí zhèn yuǎn. yì yǔ sān shàn zuǒ, sān shàn lǚ qiú tuì, bù xǔ. huì chóng míng wèi chuān shī suǒ jiǒng, táo rù guì zhōu lóng chǎng, yī bāng yàn. sān shàn yì huì shī jìn tǎo, shù zhōng jì zhū jiāng duō chí bù kě. sān shàn pái qún yì, yǐ rùn shí yuè, zì jiāng liù wàn rén dù wū jiāng, cì hēi shí, lián bài zéi, zhǎn qián táo jiāng tán hóng huà yǐ xùn. zéi nǎi shān qī shān, rì qiǎn yóu qí lüè qiáo cǎi zhě. jūn zhōng fá shí, zhū jiāng qǐng tuì shī. sān shàn nù yuē: rǔ cáo yù tuì, bù rú zhǎn wú shǒu yì zéi jiàng! zhū jiāng nǎi bù gǎn yán. sān shàn mù zhuàng shì bī qī shān. fēi yī é guān, jiān yú zhāng gài, zì dū zhèn, yǔ jiāng shì yuē: zhàn bù jié, cǐ jí wú zhì shēn chù yě. páng yī shān pō jùn, huī zuǒ jūn jù qí diān. zéi cāng huáng bá shān zhēng shān, jiāng shì shū sǐ zhàn, zéi dà bài, bāng yàn láng bèi zǒu.
時崇明父子屢敗,邦彥救之,為川師敗走。總理魯欽等剿擒中尉,彥方亦追賊鴨池,而賊復乘間陷普安。總督楊述中駐沅州,畏賊。朝命屢趣,始移鎮遠。議與三善左,三善屢求退,不許。會崇明為川師所窘,逃入貴州龍場,依邦彥。三善議會師進討,述中暨諸將多持不可。三善排群議,以閏十月,自將六萬人渡烏江,次黑石,連敗賊,斬前逃將覃弘化以徇。賊乃柵漆山,日遣游騎掠樵採者。軍中乏食,諸將請退師。三善怒曰:「汝曹欲退,不如斬吾首詣賊降!」諸將乃不敢言。三善募壯士逼漆山。緋衣峨冠,肩輿張蓋,自督陣,語將士曰:「戰不捷,此即吾致身處也。」旁一山頗峻,麾左軍據其顛。賊倉皇拔柵爭山,將士殊死戰,賊大敗,邦彥狼狽走。
sān shàn dù wèi hé, jiàng zhě xiāng jì. shī dǐ dà fāng, rù jū ān wèi dì. wèi xié mǔ shē shè huī zǒu huǒ zhuó bǎo, bāng yàn cuàn zhī jīn, xiān suǒ xiàn jiāng yáng míng kǎi nǎi dé hái. wèi jiǒng, qiǎn shǐ yì shù zhōng qǐng jiàng. shù zhōng lìng fù chóng míng fù zǐ zì shú, sān shàn zé bìng xiàn bāng yàn, wǎng fǎn zhī jiān, zéi de yòng jì wèi bèi. sān shàn yǐ zéi fāng píng, yì jùn xiàn qí dì, zhū miáo jí tǔ sī xián zhuì kǒng, yì hé yú bāng yàn. sān shàn xiān yuē sì chuān zǒng bīng guān lǐ wéi xīn miè zéi, yǐ xiǎng fá cí.
三善渡渭河,降者相繼。師抵大方,入居安位第。位偕母奢社輝走火灼堡,邦彥竄織金,先所陷將楊明楷乃得還。位窘,遣使詣述中請降。述中令縛崇明父子自贖,三善責並獻邦彥,往返之間,賊得用計為備。三善以賊方平,議郡縣其地,諸苗及土司咸惴恐,益合於邦彥。三善先約四川總兵官李維新滅賊,以餉乏辭。
sān shàn tún dà fāng jiǔ, shí jǐn, shù zhōng fú wèi yuán, bù dé yǐ yì tuì shī. sì nián zhēng yuè, jǐn fén dà fāng lú shě ér dōng, zéi niè zhī. zhōng jūn cān jiāng wáng jiàn zhōng fù zǒng bīng qín mín píng zhàn mò. guān jūn xíng qiě zhàn, zhì nèi zhuāng, hòu jūn wèi zéi suǒ duàn. sān shàn hái jiù, shì zú duō bēn. chén qí yú zhě, zéi xīn fù, xiān zhà jiàng, sān shàn xìn zhī, yǔ chóu bīng shì, gù jūn zhōng xū shí zéi wú bù zhī. zhì shì yù zéi, qí yú gù zòng pèi chōng sān shàn zhuì mǎ, sān shàn zhī yǒu biàn, jí jiě yìn shòu fù jiā rén, bá dāo zì wěn, bù shū, qún zéi yōng zhī qù. mà bù qū, suì yù hài. tóng zhī liáng sī tài zhǔ shì tián jǐng yóu děng sì shí yú rén jiē sǐ. zéi jū jiān jūn fù shǐ yuè jù yǎng yǐ yào fǔ, jù yǎng qiǎn rén chí là shū yú wài, bèi shā.
三善屯大方久,食盡,述中弗為援,不得已議退師。四年正月,盡焚大方廬舍而東,賊躡之。中軍參將王建中、副總兵秦民屏戰歿。官軍行且戰,至內莊,後軍為賊所斷。三善還救,士卒多奔。陳其愚者,賊心腹,先詐降,三善信之,與籌兵事,故軍中虛實賊無不知。至是遇賊,其愚故縱轡沖三善墜馬,三善知有變,急解印綬付家人,拔刀自刎,不殊,群賊擁之去。罵不屈,遂遇害。同知梁思泰、主事田景猷等四十餘人皆死。賊拘監軍副使岳具仰以要撫,具仰遣人馳蠟書於外,被殺。
sān shàn tì tǎng fù qì, duō quán lüè. jiā zhōng zhōu, hǎo jiāo sì fāng qí shì xiá kè, hòu zhé dé qí yòng. jiù guì yáng shí, dé dǐ bào bù shì, yuē: wú fāng bàn zéi, xī xiá jí cǐ? qiě cháo yì zhàn shǒu fēn fēn, yuè zhī tú luàn rén yì. qí jiān jué rú cǐ. rán xìng biàn jí, bù néng chí zhòng, jìng bài. xiān yǐ jiě wéi gōng, jiā bīng bù yòu shì láng, jì mò, xún àn yù shǐ lù xiàn míng qǐng yōu xù, suǒ sī gé bù xíng. chóng zhēn gǎi yuán, zèng bīng bù shàng shū, shì yīn jǐn yī qiān shì, lì cí jì sì. jiǔ nián dōng, zài xù jiě wéi gōng, zèng tài zǐ shǎo bǎo.
三善倜儻負氣,多權略。家中州,好交四方奇士俠客,後輒得其用。救貴陽時,得邸報不視,曰:「吾方辦賊,奚暇及此?且朝議戰守紛紛,閱之徒亂人意。」其堅決如此。然性卞急,不能持重,竟敗。先以解圍功,加兵部右侍郎,既歿,巡按御史陸獻明請優恤,所司格不行。崇禎改元,贈兵部尚書,世蔭錦衣僉事,立祠祭祀。九年冬,再敘解圍功,贈太子少保。
dà fāng zhī yì, yù shǐ guì yáng xú qīng bó shàng yán: bāng yàn zhāo sì fāng jiān guǐ, duō jiǎo jì. fǔ chén dé shèng zhòu jìn, shì chǔn miáo bù zú píng. bù zhī zé xī yǐ xī, dù lù guǎng hé, jiē niǎo dào, shēn lín cóng qìng, bǐ yòu wǒ shēn rù, yǐ mù shí sāi lù, duàn qí yóu shū, zǔ xiǎng dào, zhē yuán shī, zé bǐ bù láo yī zú, bù fèi yī shǐ, ér wǒ bīng yǐ zuò kùn yǐ. hòu xī rú qí yán.
大方之役,御史貴陽徐卿伯上言:「邦彥招四方奸宄,多狡計。撫臣得勝驟進,視蠢苗不足平。不知澤溪以西,渡陸廣河,皆鳥道,深林叢箐,彼誘我深入,以木石塞路,斷其郵書,阻餉道,遮援師,則彼不勞一卒,不費一矢,而我兵已坐困矣。」後悉如其言。
yuè jù yǎng, yán ān rén. jǔ yú xiāng, lì lú zhōu zhī zhōu hù bù láng zhōng. guì zhōu luàn, cháo yì jù yǎng zhī bīng, yòng wèi jiān jūn fù shǐ. nèi zhuāng zhī bài, jiān jūn sì rén, qí sān dé tuō hái, wéi jù yǎng jìng sǐ.
岳具仰,延安人。舉於鄉,歷瀘州知州、戶部郎中。貴州亂,朝議具仰知兵,用為監軍副使。內莊之敗,監軍四人,其三得脫還,惟具仰竟死。
tián jǐng yóu, guì zhōu sī nán rén. tiān qǐ èr nián fǔ shì hè, fèn bāng yàn fǎn, shū qǐng jī chì xuān yù. tíng yì zhuàng zhī, jí zhuó zhí fāng zhǔ shì. zéi fāng wéi guì yáng, jǐng yóu dān qí wǎng, xiǎo yǐ huò fú, lìng shì bīng guī cháo. bāng yàn bù tīng, yù qū jǐng yóu, rì chén bǎo wán yǐ yòu zhī, bù wèi dòng. zéi nǎi liú jǐng yóu, qiǎn qí tú kǒng yǐ wēi huò, jǐng yóu nù, bá dāo jī zhī, qí rén zǒu miǎn. jī zéi zhōng èr nián, zhì shì yù hài. jù yǎng zèng guāng lù qīng, jǐng yóu tài cháng shǎo qīng, bìng lù qí yī zi.
田景猷,貴州思南人。天啟二年甫釋褐,憤邦彥反,疏請齎敕宣諭。廷議壯之,即擢職方主事。賊方圍貴陽,景猷單騎往,曉以禍福,令釋兵歸朝。邦彥不聽,欲屈景猷,日陳寶玩以誘之,不為動。賊乃留景猷,遣其徒恐以危禍,景猷怒,拔刀擊之,其人走免。羈賊中二年,至是遇害。具仰贈光祿卿,景猷太常少卿,並錄其一子。
yáng míng kǎi zhě, tóng rén wū luó sī rén. nèi zhuāng zhī bài, míng kǎi wèi zhōng jūn, miǎn sǐ. hòu cóng lǔ qīn tǎo zhǎng tián zéi, gōng zuì, zhōng fù zǒng bīng.
楊明楷者,銅仁烏羅司人。內莊之敗,明楷為中軍,免死。後從魯欽討長田賊,功最,終副總兵。
zhū jiā mín, zì tóng rén, qǔ jìng rén. wàn lì sān shí sì nián jǔ yú xiāng, wèi fú zhōu zhī zhōu. tiān qǐ èr nián guān guì yáng zhī fǔ. fèng sān shàn mìng, qǐ yuán bīng yú sì chuān, yòu jiè hé nán bīng, gòng jiě qí wéi. nǎi fǔ shāng cán, zhāo liú yí, kuān yáo fù, yuǎn ěr yuè fú. dīng fù yōu, duó qíng, zhuó ān pǔ jiān jūn fù shǐ, jiā yòu cān zhèng. chóng zhēn shí, jiù qiān àn chá shǐ zuǒ bù zhèng, yǐ píng kòu gōng, jiā fèng yī jí. jiǔ zhī, zhì shì guī, zú. zì bāng yàn shǐ luàn, yún guì zhū tǔ qiú jǐn fǎn, gōng xiàn ān nán děng shàng liù wèi, yún nán lù duàn. qí hòu lù suī tōng, qún miáo yóu chū méi wèi huàn. jiā mín lǜ cān jiāng xǔ chéng míng děng tǎo píng pán jiāng wài ā yě lǔ pō zhū zhài, yú shì xiāng dù pán jiāng xī pō bǎn qiáo hǎi zǐ mǎ chǎng zhū yào hài, zhú shí chéng wǔ, sù bīng wèi mín. yòu yú qí jiān zhú liù chéng, xiè shě lú jǐng bì bèi. qún miáo tì xī, xíng lǚ yàn rán. pán jiāng jū yún guì jiāo, liǎng shān jiā zhì, yī shuǐ zhōng jué, tuān jī xùn hàn, zhōu jì zhě duō xiàn nì. jiā mín fǎng lán cāng qiáo zhì, yě tiě wèi gēng sān shí yǒu liù, zhǎng shù bǎi zhàng, guàn liǎng yá zhī shí ér xuán zhī, fù yǐ bǎn, lèi yú shǔ zhī zhàn, ér dào shǐ tōng.
朱家民,字同人,曲靖人。萬曆三十四年舉於鄉,為涪州知州。天啟二年官貴陽知府。奉三善命,乞援兵於四川,又借河南兵,共解其圍。乃撫傷殘,招流移,寬徭賦,遠邇悅服。丁父憂,奪情,擢安普監軍副使,加右參政。崇禎時,就遷按察使、左布政,以平寇功,加俸一級。久之,致仕歸,卒。自邦彥始亂,雲、貴諸土酋盡反,攻陷安南等上六衛,雲南路斷。其後路雖通,群苗猶出沒為患。家民率參將許成名等討平盤江外阿野、魯頗諸砦,於是相度盤江西坡、板橋、海子、馬場諸要害,築石城五,宿兵衛民。又於其間築六城,廨舍廬井畢備。群苗惕息,行旅晏然。盤江居雲、貴交,兩山夾峙,一水中絕,湍激迅悍,舟濟者多陷溺。家民仿瀾滄橋制,冶鐵為縆三十有六,長數百丈,貫兩崖之石而懸之,覆以板,類於蜀之棧,而道始通。
cài fù yī, zì jìng fū, tóng ān rén. wàn lì èr shí sān nián jìn shì. chú xíng bù zhǔ shì, lì bīng bù láng zhōng. jū láng shǔ shí qī nián, shǐ qiān hú guǎng cān zhèng, fēn shǒu hú běi. jìn àn chá shǐ yòu bù zhèng shǐ, yǐ jí guī. guāng zōng lì, qǐ gù guān, qiān shān xī zuǒ bù zhèng shǐ.
蔡復一,字敬夫,同安人。萬曆二十三年進士。除刑部主事,歷兵部郎中。居郎署十七年,始遷湖廣參政,分守湖北。進按察使、右布政使,以疾歸。光宗立,起故官,遷山西左布政使。
tiān qǐ èr nián, yǐ yòu fù dōu yù shǐ fǔ zhì yún yáng. suì dà hàn, bù yī sù guān, zì xì yú yù, suì dà yǔ. shē chóng míng ān bāng yàn fǎn, guì zhōu xún fǔ wáng sān shàn bài mò, jìn fù yī bīng bù yòu shì láng dài zhī. bīng xiǎn zhī yú, dòu mǐ zhí yī jīn, fù yī láo lái fǔ xún, rén xīn shǐ dìng. xún dài yáng shù zhōng zǒng dū guì zhōu yún nán hú guǎng jūn wù, jiān xún fǔ guì zhōu, cì shàng fāng jiàn, pián yí cóng shì. fù yī nǎi zhào jí jiāng lì, shēn yán jì lǜ, qiǎn zǒng lǐ lǔ qīn děng jiù kǎi lǐ, zhǎn zéi zhòng wǔ bǎi yú. zéi wéi pǔ dìng, qiǎn cān jiāng yǐn shēn fù shǐ yáng shì shǎng jiù, què zhī, dǎo qí cháo, zhǎn shǒu qiān èr bǎi jí. fā bīng tōng pán jiāng lù, zhǎn nì qiú shā guó zhēn jí cóng zéi wǔ bǎi. qīn yǔ zǒng bīng huáng yuè děng fù pò zéi yú wāng jiā chōng jiǎng yì zhài, zhǎn shǒu èr qiān èr bǎi, zhǎng qū zhī jīn. zhī jīn zhě, bāng yàn cháo yě, yuán dào jiē zhòng guān dié ài, mù shí sāi shān jìng, jiāng shì yòng jù fǔ kāi zhī, huò pān téng chuān dòu ér rù. zéi zhàn bài, dùn shēn qìng, zhǎn shǒu fù qiān jí. qióng sōu bù dé bāng yàn, nǎi bān shī. shì yì yě, fén zéi cháo shù shí lǐ, huò niú mǎ jiǎ zhàng wú suàn. fù yī yǐ lín jìng bù xié tǎo, zhì zéi wèi miè, qǐng chì sì chuān chū bīng zūn yì, dǐ shuǐ xī, yún nán chū bīng zhān yì, dǐ wū sā, jī jiǎo píng zéi. dì xī kě zhī. yīn mìng guǎng xī yún nán sì chuān zhū jùn lín guì zhōu zhě, tīng fù yī jié zhì.
天啟二年,以右副都御史撫治鄖陽。歲大旱,布衣素冠,自繫於獄,遂大雨。奢崇明、安邦彥反,貴州巡撫王三善敗歿,進復一兵部右侍郎代之。兵燹之餘,斗米值一金,復一勞徠拊循,人心始定。尋代楊述中總督貴州、雲南、湖廣軍務,兼巡撫貴州,賜尚方劍,便宜從事。復一乃召集將吏,申嚴紀律,遣總理魯欽等救凱里,斬賊眾五百餘。賊圍普定,遣參將尹伸、副使楊世賞救,卻之,搗其巢,斬首千二百級。發兵通盤江路,斬逆酋沙國珍及從賊五百。欽與總兵黃鉞等復破賊於汪家沖、蔣義寨,斬首二千二百,長驅織金。織金者,邦彥巢也,緣道皆重關疊隘,木石塞山徑,將士用巨斧開之,或攀藤穿竇而入。賊戰敗,遁深箐,斬首復千級。窮搜不得邦彥,乃班師。是役也,焚賊巢數十里,獲牛馬、甲仗無算。復一以鄰境不協討,致賊未滅,請敕四川出兵遵義,抵水西,雲南出兵霑益,抵烏撒,犄角平賊。帝悉可之。因命廣西、雲南、四川諸郡鄰貴州者,聽復一節制。
wǔ nián zhēng yuè, qīn děng xuán shī dù hé. zéi cóng hòu xí jī, zhū yíng jǐn kuì, sǐ zhě shù qiān rén. shí fù yī wèi zǒng dū, ér zhū xiè yuán yì yǐ shàng shū dū sì chuān hú guǎng shǎn xī zhū jūn, yǐ gù fù yī jié zhì bù xíng yú jìng wài. qīn děng shēn rù, sì chuān yún nán bīng jiē bù zhì. fù yī zì hé, yīn lùn shì quán bù yī, gù bài. xún àn yù shǐ fù zōng lóng yì yǐ wèi yán, tíng yì yí xiè yuán dū hé dào, lìng fù yī zhuān dū wǔ lù shī. yù shǐ yáng wéi yuán dú yán xiè yuán bù kě yì, dì cóng zhī, jiě fù yī rèn tīng kān, ér yǐ wáng jiān wèi yòu qiān dōu yù shǐ, dài fǔ guì zhōu.
五年正月,欽等旋師渡河。賊從後襲擊,諸營盡潰,死者數千人。時復一為總督,而朱燮元亦以尚書督四川、湖廣、陝西諸軍,以故復一節制不行於境外。欽等深入,四川、雲南兵皆不至。復一自劾,因論事權不一,故敗。巡按御史傅宗龍亦以為言,廷議移燮元督河道,令復一專督五路師。御史楊維垣獨言燮元不可易,帝從之,解復一任聽勘,而以王瑊為右僉都御史,代撫貴州。
fù yī hòu dài, réng jié jū bīng shì, yǔ zōng lóng jì, jiǎo pò wū sù luó xiā zhǎng tián jí liǎng jiāng shí wǔ zhài pàn miáo, zhǎn qī bǎi yú jí. zéi dǎng ān xiào liáng shǒu zhù bāng yàn xiàn zhān yì, yún nán xún fǔ shěn jǐng kài qiǎn bīng tǎo zhī, wèi dìng, qiān shì láng qù. dài zhě mǐn hóng xué, zhāo fǔ zhī, yì wèi dìng. jí shì jiàn yún nán chū shī, jù, yuē bāng yàn fàn qǔ jìng xún diān. fù yī qiǎn xǔ chéng míng wǎng yuán, zéi wàng fēng dùn. yòu qiǎn liú chāo děng tǎo píng yuè miáo ā zhì děng, pò bǎi qī shí zhài, zhǎn jí èr qiān sān bǎi yǒu qí. zhì shí yuè, fù yī zú yú píng yuè jūn zhōng. fù wén, dì jiā qí zhōng qín, zèng bīng bù shàng shū, shì qīng xiàn, rèn yī zi guān.
復一候代,仍拮据兵事,與宗龍計,剿破烏粟、螺蝦、長田及兩江十五砦叛苗,斬七百餘級。賊黨安效良首助邦彥陷霑益,雲南巡撫沈儆炌遣兵討之,未定,遷侍郎去。代者閔洪學,招撫之,亦未定。及是見雲南出師,懼,約邦彥犯曲靖、尋甸。復一遣許成名往援,賊望風遁。又遣劉超等討平越苗阿秩等,破百七十砦,斬級二千三百有奇。至十月,復一卒於平越軍中。訃聞,帝嘉其忠勤,贈兵部尚書,諡清憲,任一子官。
fù yī hào gǔ bó xué, shàn shǔ wén, gěng jiè fù dà jié. jì mò, tuó wú yí zī.
復一好古博學,善屬文,耿介負大節。既歿,橐無遺貲。
jiān jì zhì, jiàn bāng yàn bù yì píng, yù jiě qù. yín yuán wèi dǎng lǐ lǔ shēng, qiān nán jīng hù bù yòu shì láng. chóng zhēn chū, bèi hé guī. liú zéi xiàn yīng chéng, yù hài.
瑊既至,見邦彥不易平,欲解去。夤緣魏黨李魯生,遷南京戶部右侍郎。崇禎初,被劾歸。流賊陷應城,遇害。
shěn jǐng kài, zì shū yǒng, guī ān rén. fù zǐ mù, guān nán jīng yòu dōu yù shǐ. jǐng kài dēng wàn lì shí qī nián jìn shì. lì hé nán zuǒ bù zhèng shǐ, rù wèi guāng lù qīng. sì shí qī nián, yǐ yòu fù dōu yù shǐ xún fǔ yún nán. shén zōng mò, zhào zēng suì gòng huáng jīn èr qiān, jǐng kài shū zhēng. huì guāng zōng lì, rú qí qǐng.
沈儆炌,字叔永,歸安人。父子木,官南京右都御史。儆炌登萬曆十七年進士。歷河南左布政使,入為光祿卿。四十七年,以右副都御史巡撫雲南。神宗末,詔增歲貢黃金二千,儆炌疏爭。會光宗立,如其請。
yún lóng zhōu tǔ shě duàn jìn zhì lüè yǒng chāng dà lǐ, jǐng kài tǎo qín zhī. ān bāng yàn fǎn, zhū tǔ mù bìng qǐ. ān xiào liáng xiàn zhān yì, lǐ xián xiàn píng yí, lù qiān zhōng fàn xún diān sōng míng, zhāng shì chén gōng wǔ dìng, bāng yàn nǚ dì shè kē lüè qǔ jìng, zhuǎn kòu lù liáng. jǐng kài qǐ gù cān jiāng yún nán rén yuán shàn, lìng lǜ shǒu bèi jīn wèi guì tǔ guān shā yuán děng chí jiù sōng míng, dà pò zhī. zéi zhuǎn kòu xún diān, fù dà bài qù. nǎi qǐng fù shàn gù guān, yǔ zhū jiāng fēn tǎo zéi, shù yǒu gōng. huì jǐng pín qiān nán jīng bīng bù yòu shì láng, ér dài zhě mǐn hóng xué zhì, nǎi yǐ bīng shì wěi zhī qù. hòu bài nán jīng gōng bù shàng shū, wèi wèi zhōng xián dǎng shí sān wèi suǒ hé, luò zhí xián zhù. chóng zhēn chū, fù guān, zú yú jiā. zi yǔn péi, lǐ kē dōu gěi shì zhōng.
雲龍州土舍段進志掠永昌、大理,儆炌討擒之。安邦彥反,諸土目並起。安效良陷霑益,李賢陷平夷,祿千鍾犯尋甸、嵩明,張世臣攻武定,邦彥女弟設科掠曲靖,轉寇陸涼。儆炌起故參將雲南人袁善,令率守備金為貴、土官沙源等馳救嵩明,大破之。賊轉寇尋甸,復大敗去。乃請復善故官,與諸將分討賊,數有功。會儆蠙遷南京兵部右侍郎,而代者閔洪學至,乃以兵事委之去。後拜南京工部尚書,為魏忠賢黨石三畏所劾,落職閒住。崇禎初,復官,卒於家。子允培,禮科都給事中。
hóng xué jì zhì, yì rèn yòng yuán shàn. zéi xiàn pǔ ān, wéi ān nán, shàn gōng pò zhī, tōng shàng liù wèi dào. wáng sān shàn zhī mò, liù wèi fù gěng, shàn hù yù shǐ fù zōng lóng fù qián, dào fù tōng. yǐ ér bài ān xiào liáng yú zhān yì, yòu bài zéi yú yán fāng mǎ lóng. qī nián, yù shǐ zhū tài zhēn hé shàng wǔ dìng sōng míng xún diān pò zéi gōng, dà xiǎo bǎi sān shí sān zhàn, zhǎn sì qiān liù bǎi yú jí, qǐng xuān jié gào miào, cóng zhī. wèi zhōng xián děng bìng jìn zhì, yīn zi. shàn jiā dū du tóng zhī, shì yīn jǐn yī zhǐ huī qiān shì. chóng zhēn chū, zú guān.
洪學既至,亦任用袁善。賊陷普安,圍安南,善攻破之,通上六衛道。王三善之歿,六衛復梗,善護御史傅宗龍赴黔,道復通。已而敗安效良於霑益,又敗賊於炎方、馬龍。七年,御史朱泰禎核上武定、嵩明、尋甸破賊功,大小百三十三戰,斬四千六百餘級,請宣捷告廟,從之。魏忠賢等並進秩,蔭子。善加都督同知,世蔭錦衣指揮僉事。崇禎初,卒官。
zhōu hóng tú, zì zi gù, jí mò rén. qǐ jiā suì gòng shēng, zhī sù qiān xiàn. yǐ hóu xún jiàn, qiān guì yáng tóng zhī, jiān jì jūn shì, jī jūn gōng zhì zhī fǔ. huì yún hā pàn miáo yǔ bāng yàn xiāng yǐ wèi luàn. tiān qǐ liù nián chūn, xún fǔ wáng jiān jí yù shǐ fù zōng lóng shǐ jiān hú cóng yí jí dū sī zhāng yún péng jūn, fēn dào sōu shān, suǒ xiàng cuī pò. huì wén lǔ qīn bài, zéi fù qū lóng chǎng zhù bāng yàn. yǐ ér bāng yàn lǚ bài, zéi fǎn gù cháo. hóng tú cóng yí děng gōng zhī, pò fén yī bǎi yú zhài, zhǎn shǒu qiān èr bǎi yú jí. hóng tú zhuó fù shǐ, fēn xún xīn zhèn dào cóng yí jìn fù zǒng bīng. dāng shì shí, hóng tú zhù píng yuè, xiá xià liù wèi, cān yì duàn bó kài zhù ān zhuāng, xiá shàng liù wèi. qiān yú lǐ jiān, jiān guǐ bǐng xī, liǎng rén lì yě. hóng tú zhōng shǎn xī cān zhèng.
周鴻圖,字子固,即墨人。起家歲貢生,知宿遷縣。以侯恂薦,遷貴陽同知,監紀軍事,積軍功至知府。會勻哈叛苗與邦彥相倚為亂。天啟六年春,巡撫王瑊及御史傅宗龍使監胡從儀及都司張雲鵬軍,分道搜山,所向摧破。會聞魯欽敗,賊復趨龍場助邦彥。已而邦彥屢敗,賊返故巢。鴻圖、從儀等攻之,破焚一百餘寨,斬首千二百餘級。鴻圖擢副使,分巡新鎮道;從儀進副總兵。當是時,鴻圖駐平越,轄下六衛,參議段伯炌駐安莊,轄上六衛。千餘裡間,奸宄屏息,兩人力也。鴻圖終陝西參政。
bó kài, yún nán jìn níng rén. yóu xiāng jǔ wèi zhèn níng zhī zhōu. lì jù ān bāng yàn, chāo zhuó qiān shì, fēn xún zhèn níng. bāng yàn kòu pǔ dìng, xié cóng yí jī pò zhī, yóu cǐ zhuó cān yì.
伯炌,雲南晉寧人。由鄉舉為鎮寧知州。力拒安邦彥,超擢僉事,分巡鎮寧。邦彥寇普定,偕從儀擊破之,由此擢參議。
hú cóng yí, shān xī rén. tiān qǐ sì nián, yǐ yóu jī yuán pǔ dìng, gōng duō. jì ér pò zéi zhǎng tián. yǐ cān jiāng tǎo píng yún hā, hòu yòu yǔ zhū jiāng píng lǎo chóng tiān. chóng zhēn sān nián, tǎo píng miáo zéi wāng kuáng bào jiǎo, zhào wèi bǎo dìng zǒng bīng guān, zú yú jīng dǐ. zèng dū du qiān shì. qián rén ài zhī, wèi lì zhēn jiāng jūn bēi.
胡從儀,山西人。天啟四年,以游擊援普定,功多。既而破賊長田。以參將討平勻哈,後又與諸將平老蟲添。崇禎三年,討平苗賊汪狂、抱角,召為保定總兵官,卒於京邸。贈都督僉事。黔人愛之,為立真將軍碑。
zàn yuē: shē ān zhī luàn, qiè fā yú shǔ, màn yán yú qián, láo shī zhě jǐ shí zài. xiè yuán kān zhī yǐ bīng wēi, yīn sú zhì yí, kāi tún shè wèi, bù jí jí yān jùn xiàn qí dì, yǐ dǎo sān shàn zhī fù zhé, ér xī nán yóu zī yǒng níng, shù jǐ kě fāng zhào yíng píng zhī zhì qiāng wéi nán kāng zhī zhèn shǔ zhě yú.
贊曰:奢、安之亂,竊發於蜀,蔓延於黔,勞師者幾十載。燮元戡之以兵威,因俗制宜,開屯設衛,不亟亟焉郡縣其地,以蹈三善之覆轍,而西南由滋永寧,庶幾可方趙營平之制羌、韋南康之鎮蜀者歟。