zhū xiè yuán xú rú kē liú kě xùn hú píng biǎo lú ān shì lín zhào dǐng lǐ yùn shǐ yǒng ān liú xī yuán wáng sān shàn yuè jù yǎng děng zhū jiā mín cài fù yī shěn jǐng kài yuán shàn zhōu hóng tú duàn bó kài hú cóng yí
朱燮元(徐如珂 刘可训 胡平表 卢安世 林兆鼎) 李枟(史永安刘锡元) 王三善(岳具仰等 朱家民) 蔡复一(沈儆炌) 袁善 周鸿图 段伯炌(胡从仪)
zhū xiè yuán, zì mào hé, zhè jiāng shān yīn rén. wàn lì èr shí nián jìn shì. chú dà lǐ píng shì. qiān sū zhōu zhī fǔ sì chuān fù shǐ, gǎi guǎng dōng tí dū xué xiào. yǐ yòu cān zhèng xiè bìng guī. qǐ shǎn xī àn chá shǐ, yí sì chuān yòu bù zhèng shǐ.
朱燮元,字懋和,浙江山阴人。万历二十年进士。除大理评事。迁苏州知府、四川副使,改广东提督学校。以右参政谢病归。起陕西按察使,移四川右布政使。
tiān qǐ yuán nián, jiù qiān zuǒ. jiāng rù jìn, huì yǒng níng shē chóng míng fǎn, shǔ wáng yào xiè yuán zhì jūn. yǒng níng, gǔ lán zhōu dì. shē shì, luǒ luó zhǒng yě, hóng wǔ shí guī fù, shì wèi xuān fǔ shǐ. chuán zhì chóng zhōu, wú zi, chóng míng yǐ shū shǔ xí, wài gōng nèi yīn zhì, zi yín yóu xiāo jié hǎo luàn. shí zhào jǐ shì zhōng míng shí jǔ yù shǐ lǐ dá zhēng chuān bīng yuán liáo, chóng míng fù zǐ qǐng xíng, xiān qiǎn tǔ mù fán lóng fán hǔ yǐ bīng yì chóng qìng. xún fǔ xú kě qiú tài qí lǎo ruò, xiǎng fù bù jì, lóng děng suì fǎn. shā kě qiú jí cān zhèng sūn hào gǔ zǒng bīng guān huáng shǒu kuí děng, shí jǔ dá fù shāng dùn. shí jiǔ yuè shí yǒu qī rì yě. zéi suì jù chóng qìng, bō zhōu yí niè jí zhū wáng mìng jiān rén fēng qǐ yīng zhī. zéi dǎng fú guó zhēn xí xiàn zūn yì, liè chéng duō bù shǒu.
天启元年,就迁左。将入觐,会永宁奢崇明反,蜀王要燮元治军。永宁,古兰州地。奢氏,倮罗种也,洪武时归附,世为宣抚使。传至崇周,无子,崇明以疏属袭,外恭内阴鸷,子寅尤骁桀好乱。时诏给事中明时举、御史李达征川兵援辽,崇明父子请行,先遣土目樊龙、樊虎以兵诣重庆。巡抚徐可求汰其老弱,饷复不继,龙等遂反。杀可求及参政孙好古、总兵官黄守魁等,时举、达负伤遁。时九月十有七日也。贼遂据重庆,播州遗孽及诸亡命奸人蜂起应之。贼党符国祯袭陷遵义,列城多不守。
chóng míng tiě wěi hào, shè chéng xiàng wǔ fǔ děng guān, tǒng suǒ bù jí jiǎo wài zá mán shù wàn, fēn dào qū chéng dū. xiàn xīn dū nèi jiāng, jǐn jù mù bēi lóng quán zhū ài kǒu. zhǐ huī zhōu bāng tài jiàng, rǎn shì hóng léi ān shì qú yīng zhàn sǐ. chéng dū bīng zhǐ èr qiān, xiǎng yòu chù. xiè yuán xí zhēng shí zhù luó gāng lóng ān sōng mào zhū dào bīng rù yuán, liǎn èr bǎi lǐ nèi sù rù chéng. xié xún àn yù shǐ xuē fū zhèng yòu bù zhèng shǐ zhōu zhe àn chá shǐ lín zǎi děng fēn pí shǒu. zéi zhàng gé guǒ zhú pái gōu tī fù chéng, lěi tǔ shān, shàng jià péng bì, fú nǔ shè chéng zhōng. xiè yuán yòng huǒ qì jī què zhī, yòu qiǎn rén jué dū jiāng yàn shuǐ zhù háo. zéi zhì qiáo, dé shǎo xī, yīn zhǎn chéng zhōng tōng zéi zhě èr bǎi rén, zéi shī nèi yìng. zéi sì miàn lì wàng lóu, gāo yǔ chéng qí, xiè yuán mìng sǐ shì tū chū, jī zhǎn sān zéi shuài, fán qí lóu.
崇明僣伪号,设丞相五府等官,统所部及徼外杂蛮数万,分道趋成都。陷新都、内江,尽据木椑、龙泉诸隘口。指挥周邦太降,冉世洪、雷安世、瞿英战死。成都兵止二千,饷又绌。燮元檄征石砫、罗纲、龙安、松、茂诸道兵入援,敛二百里内粟入城。偕巡按御史薛敷政、右布政使周著、按察使林宰等分陴守。贼障革裹竹牌钩梯附城,垒土山,上架蓬荜,伏弩射城中。燮元用火器击却之,又遣人决都江堰水注濠。贼治桥,得少息,因斩城中通贼者二百人,贼失内应。贼四面立望楼,高与城齐,燮元命死士突出,击斩三贼帅,燔其楼。
jì ér yuán bīng jiàn jí. dēng lái fù shǐ yáng shù chéng yǐ mù bīng zhì hú guǎng, suì hé ān mián fù shǐ liú fēn qiān shí zhù nǚ tǔ guān qín liáng yù jūn bài zéi niú tóu zhèn, fù xīn dū. tā lù yuán bīng yì lián shèng zéi. rán zéi yì yù zēng, rì fā zhǒng, zhì kū hái. hū zì lín zhōng dà zào, shù qiān rén yōng wù rú zhōu, gāo zhàng xǔ, zhǎng wǔ shí zhàng, lóu shù zhòng, niú gé bì zuǒ yòu, zhì bǎn rú píng dì. yī rén pī fà zhàng jiàn, shàng zài yǔ qí, zhōng shù bǎi rén xié jī nǔ dú shǐ, páng yì liǎng yún lóu, yè yǐ niú, fǔ kàn chéng zhōng, chéng zhōng rén jiē kū. xiè yuán yuē:" cǐ lǚ gōng chē yě." nǎi yòng jù mù wèi jī guān, zhuǎn suǒ fā pào, fēi qiān jūn shí jī zhī, yòu yǐ dà pào jī niú, niú fǎn zǒu, bài qù.
既而援兵渐集。登莱副使杨述程以募兵至湖广,遂合安绵副使刘芬谦、石砫女土官秦良玉军败贼牛头镇,复新都。他路援兵亦连胜贼。然贼亦愈增,日发冢,掷枯骸。忽自林中大噪,数千人拥物如舟,高丈许,长五十丈,楼数重,牛革蔽左右,置板如平地。一人披发仗剑,上载羽旗,中数百人挟机弩毒矢,旁翼两云楼,曳以牛,俯瞰城中,城中人皆哭。燮元曰:“此吕公车也。”乃用巨木为机关,转索发炮,飞千钧石击之,又以大炮击牛,牛返走,败去。
yǒu zhū shēng xiàn zéi zhōng, qiǎn rén yán zéi jiāng luó xiàng gān yù fǎn zhèng. xiè yuán lìng yǔ xiàng gān jù zhì, hū yǐn shù lóu zhōng, bù tuō qí pèi dāo, yǔ tóng wò hān qǐn. xiàng gān shì sǐ bào, fù zhuì ér chū. zì shì, zéi zhòng jǔ dòng wú bù zhī. nǎi qiǎn bù jiàng zhà xiáng, yòu chóng míng zhì chéng xià. fú qǐ, chóng míng tiào miǎn. huì zhū dào yuán jūn zhì, xiè yuán cè zéi qiě zǒu, tóu mù pái shù bǎi jǐn jiāng, liú ér xià, lìng yǒu sī chén zhōu duàn qiáo, yán bīng dài. xiàng gān yīn zì nèi zòng huǒ, chóng míng fù zǐ dùn zǒu lú zhōu, xiàng gān suì yǐ zhòng lái guī. chéng wéi bǎi èr rì ér jiě.
有诸生陷贼中,遣人言贼将罗象乾欲反正。燮元令与象乾俱至,呼饮戍楼中,不脱其佩刀,与同卧酣寝。象乾誓死报,复缒而出。自是,贼中举动无不知。乃遣部将诈降,诱崇明至城下。伏起,崇明跳免。会诸道援军至,燮元策贼且走,投木牌数百锦江,流而下,令有司沉舟断桥,严兵待。象乾因自内纵火,崇明父子遁走泸州,象乾遂以众来归。城围百二日而解。
chū, cháo tíng wén chóng qìng biàn, jí zhuó xiè yuán qiān dōu yù shǐ, xún fǔ sì chuān, yǐ yáng yù mào wèi zǒng bīng guān, ér zhuó hé nán xún fǔ zhāng wǒ xù zǒng dū sì chuān guì zhōu yún nán hú guǎng jūn. wèi zhì ér chéng dū wéi jiě, guān jūn chéng shì fù zhōu xiàn wèi suǒ fán sì shí yú, wéi chóng qìng wèi fán lóng děng suǒ jù. qí dì sān miàn zǔ jiāng, yī miàn tōng lù, fù shǐ xú rú kē lǜ bīng rào chū fú tú guān hòu, yǔ liáng yù gōng bá zhī. chóng míng fā zú shù wàn lái yuán, rú kē yíng zhàn, xí tóng zhī yuè qí jié niè zéi hòu, shā wàn yú rén. jiān jūn qiān shì dài jūn ēn lìng shǒu bèi jīn fù lián gōng zhǎn zéi jiāng zhāng tóng, fán lóng yì zhàn sǐ. dì gào miào shòu hè, jìn jūn ēn sān guān. xiè yuán suǒ qiǎn tā jiāng fù jiàn wǔ cháng níng, huò wěi chéng xiàng hé ruò hǎi, lú zhōu yì xuán fù.
初,朝廷闻重庆变,即擢燮元佥都御史,巡抚四川,以杨愈懋为总兵官,而擢河南巡抚张我续总督四川、贵州、云南、湖广军。未至而成都围解,官军乘势复州县卫所凡四十余,惟重庆为樊龙等所据。其地三面阻江,一面通陆,副使徐如珂率兵绕出佛图关后,与良玉攻拔之。崇明发卒数万来援,如珂迎战,檄同知越其杰蹑贼后,杀万余人。监军佥事戴君恩令守备金富廉攻斩贼将张彤,樊龙亦战死。帝告庙受贺,进君恩三官。燮元所遣他将复建武、长宁,获伪丞相何若海,泸州亦旋复。
xiān shì, guó zhēn xiàn zūn yì, guì zhōu xún fǔ lǐ yùn yǐ qiǎn bīng fù zhī. yǒng níng rén lǐ zhōng chén cháng wèi sōng pān fù shǐ, jiā jū, xiàn zéi, yǐ shū yuē yù mào wèi nèi yìng, shì jué, hé mén yù hài. zéi jí yòng qí jiā tóng dài yù mào, xí shā zhī, bìng shā shùn qìng tuī guān guō xiàng yí děng, zài xiàn zūn yì, shā tuī guān féng fèng chú.
先是,国祯陷遵义,贵州巡抚李枟已遣兵复之。永宁人李忠臣尝为松潘副使,家居,陷贼,以书约愈懋为内应,事觉,合门遇害。贼即用其家僮绐愈懋,袭杀之,并杀顺庆推官郭象仪等,再陷遵义,杀推官冯凤雏。
dàng shì shí, chóng míng wèi píng, ér guì zhōu ān bāng yàn yòu qǐ. ān shì shì yǒu shuǐ xī, xuān wèi shǐ ān wèi fāng yòu, bāng yàn yǐ gù dé chàng luàn. cháo yì lù xiè yuán shǒu chéng gōng, jiā bīng bù shì láng, zǒng dū sì chuān jí hú guǎng jīng yuè yún xiāng shǎn xī hàn zhōng wǔ fǔ jūn wù, jiān xún fǔ sì chuān, ér yǐ yáng shù zhōng zǒng dū guì zhōu jūn wù, jiān zhì yún nán jí hú guǎng chén cháng héng yǒng shí yī fǔ, dài wǒ xù gòng bàn shē ān èr zéi. rán liǎng dū fǔ fēn kǔn zhì jūn, chuān guì bù xiāng yìng, zéi yì dé zì zì. sān nián, xiè yuán móu zhí qǔ yǒng níng, jí jiàng zuǒ yuē:" wǒ jiǔ bù dé zhì yú zéi, wǒ yǐ fēn, zéi yǐ hé yě." nǎi jǐn chè zhū jūn huì cháng níng, lián pò má táng kǎn guān yīn ān qīng shān yá tiān péng dòng zhū zhài. yǔ liáng yù bīng huì, jìn gōng yǒng níng. jī bài shē yín yú tǔ dì kǎn, zhuī zhì lǎo jūn yíng liáng sǎn pù, jǐn fén qí yíng. yín bèi èr qiāng dùn, fán hǔ yì zhòng qiāng sǐ. fù zhuī bài zhī héng shān, rù qīng gǎng píng, dǐ chéng xià, bá zhī, qín pàn jiāng zhōu bāng tài, jiàng zéi èr wàn. fù zǒng bīng qín yǎn zuò děng yì gōng kè zūn yì. chóng míng fù zǐ táo rù hóng yá dà dùn, guān jūn cù ér bá zhī. lián bá tiān tāi bái yá nán mù zhū dùn, fǔ dìng hóng lǎo sì shí bā zhài. zéi bēn rù jiù lìn zhōu chéng, wǔ yuè wèi cān jiāng luó xiàng gān suǒ gōng kè. chóng míng fù zǐ lǜ yú zhòng zǒu shuǐ xī lóng chǎng kè zhòng bà, yǐ qí nǚ dì shē shè huī yǐ shǒu. chū, zéi shī yǒng níng, jí qiú jiù yú ān bāng yàn. bāng yàn qiǎn èr jūn kuī zūn yì yǒng níng, xiè yuán bài zǒu zhī. zǒng bīng guān lǐ wéi xīn děng suì gōng pò kè zhòng cháo, chóng míng fù zǐ cuàn shēn qìng. wéi xīn xié fù shǐ lǐ xiān pǐn qiān shì liú kě xùn cān jiāng lín zhào dǐng děng dǎo lóng chǎng, shēng qín chóng míng qī ān shì dì chóng huī, yín guó zhēn jiē bèi chuàng zǒu. lù gōng, jìn xiè yuán yòu dōu yù shǐ.
当是时,崇明未平,而贵州安邦彦又起。安氏世有水西,宣慰使安位方幼,邦彦以故得倡乱。朝议录燮元守城功,加兵部侍郎,总督四川及湖广荆、岳、郧、襄、陕西汉中五府军务,兼巡抚四川,而以杨述中总督贵州军务,兼制云南及湖广辰、常、衡、永十一府,代我续共办奢、安二贼。然两督府分阃治军,川、贵不相应,贼益得自恣。三年,燮元谋直取永宁,集将佐曰:“我久不得志于贼,我以分,贼以合也。”乃尽掣诸军会长宁,连破麻塘坎、观音庵、青山崖、天蓬洞诸砦。与良玉兵会,进攻永宁。击败奢寅于土地坎,追至老军营、凉伞铺,尽焚其营。寅被二枪遁,樊虎亦中枪死。复追败之横山,入青岗坪,抵城下,拔之,擒叛将周邦太,降贼二万。副总兵秦衍祚等亦攻克遵义。崇明父子逃入红崖大囤,官军蹙而拔之。连拔天台、白崖、楠木诸囤,抚定红潦四十八砦。贼奔入旧蔺州城,五月为参将罗象乾所攻克。崇明父子率余众走水西龙场客仲坝,倚其女弟奢社辉以守。初,贼失永宁,即求救于安邦彦。邦彦遣二军窥遵义、永宁,燮元败走之。总兵官李维新等遂攻破客仲巢,崇明父子窜深箐。维新偕副使李仙品、佥事刘可训、参将林兆鼎等捣龙场,生擒崇明妻安氏、弟崇辉,寅、国祯皆被创走。录功,进燮元右都御史。
shí shǔ zhōng bīng shí liù wàn, tǔ hàn gè bàn. hàn bīng bù rèn zhàn, ér tǔ bīng jiāo yín bù kěn jìn lì. chéng dū wéi jiě, bù jí qǔ chóng qìng chóng qìng fù, bù jí dǎo yǒng níng jí yǒng níng lìn zhōu bìng xià, zéi shī cháo xué, yòu zòng shǐ yuǎn cuàn. dà dǐ tǔ guān lì yǎng kòu, guān jūn xiào zhī, zéi dé zhǎn zhuǎn wéi jì. chóng míng fù zǐ fāng jiǒng shén, xiè yuán yǐ shǔ yǐ wú zéi, suì bù qióng zhuī. yǒng níng jì bá, tà dì qiān lǐ. xiè yuán gē gāo yú dì guī yǒng níng wèi, yǐ qí yú dì wèi sì shí bā tún, gěi zhū jiàng zéi yǒu gōng zhě, lìng suì shū fù yú guān, yuē" tún jiāng", lì yú xù zhōu fǔ, zēng shè tóng zhī yī rén lǐng zhī. qiě yí xù zhōu bīng bèi dào yú wèi chéng, yǔ guì zhōu cān jiāng tóng zhù, shǔ zhōng suì jìng. ér bāng yàn zhāng shén.
时蜀中兵十六万,土、汉各半。汉兵不任战,而土兵骄淫不肯尽力。成都围解,不即取重庆;重庆复,不即捣永宁;及永宁、蔺州并下,贼失巢穴,又纵使远窜。大抵土官利养寇,官军效之,贼得展转为计。崇明父子方窘甚,燮元以蜀已无贼,遂不穷追。永宁既拔,拓地千里。燮元割膏腴地归永宁卫,以其余地为四十八屯,给诸降贼有功者,令岁输赋于官,曰“屯将”,隶于叙州府,增设同知一人领之。且移叙州兵备道于卫城,与贵州参将同驻,蜀中遂靖。而邦彦张甚。
sì nián chūn xiàn guì zhōu, xún fǔ wáng sān shàn jūn méi. míng nián, zǒng lǐ lǔ qīn bài yú zhī jīn, guì zhōu zǒng dū cài fù yī jūn yòu bài. tíng chén yǐ sān shàn děng shī shì yóu chuān shī bù xié zhù, yì hé liǎng dū fǔ. nǎi mìng xiè yuán yǐ bīng bù shàng shū jiān dū guì zhōu yún nán guǎng xī zhū jūn, yí zhèn zūn yì ér yǐ yǐn tóng gāo dài fǔ sì chuān. xiè yuán fù chóng qìng, bāng yàn zhēn zhī zhī. liù nián èr yuè, móu chéng guān jūn wèi fā, fēn fàn yún nán zūn yì, ér lìng yín zhuān fàn yǒng níng. wèi xíng, yín bèi shā, nǎi yǐ. yín xiōng yín shén, yǒu ā yǐn zhě, shòu xiè yuán jīn qián, chéng yín zuì shā zhī. yín jì sǐ, chóng míng nián lǎo wú néng wéi, bāng yàn yì qǐ fǔ, xiè yuán wén yú cháo, xǔ zhī, nǎi qiǎn cān jiāng yáng míng huī wǎng fǔ. xiè yuán xuán yǐ fù sāng guī, piān yuán xún fǔ mǐn mèng de lái dài.
四年春陷贵州,巡抚王三善军没。明年,总理鲁钦败于织金,贵州总督蔡复一军又败。廷臣以三善等失事由川师不协助,议合两督府。乃命燮元以兵部尚书兼督贵州、云南、广西诸军,移镇遵义;而以尹同皋代抚四川。燮元赴重庆,邦彦侦知之。六年二月,谋乘官军未发,分犯云南、遵义,而令寅专犯永宁。未行,寅被杀,乃已。寅凶淫甚,有阿引者,受燮元金钱,乘寅醉杀之。寅既死,崇明年老无能为,邦彦亦乞抚,燮元闻于朝,许之,乃遣参将杨明辉往抚。燮元旋以父丧归,偏沅巡抚闵梦得来代。
xiān shì, guì zhōu xún fǔ wáng jiān wèi dū chén yí zhèn guì yáng yǒu shí biàn, cháo yì cóng zhī. mèng dé nǎi chén yòng bīng jī yí, qǐng zì yǒng níng shǐ, cì pǔ shì mó ní chì shuǐ, bǎi wǔ shí lǐ jiē tǎn tú, chì shuǐ yǒu chéng kě tún bīng, jìn bái yán céng tái bì jié dà fāng jǐn èr bǎi yú lǐ. wǒ jì sù zhòng bīng, zhū fān jiāo tōng zhī lù jué, rán hòu guì yáng zūn yì jūn kè qī jìn, zéi bì bù néng zhī. shū wèi bào, mèng dé zhào hái, dài yǐ shàng shū zhāng hè míng, yì suì qǐn. hè míng wèi zhì, míng huī fèng zhì shū, jǐn zhāo fǔ ān wèi, bù yún shè bāng yàn. bāng yàn nù, shā míng huī, fǔ yì yóu cǐ jué. hè míng shì shī nián yú, wèi cháng yī zhàn, zéi dé yǎng qí ruì.
先是,贵州巡抚王瑊谓督臣移镇贵阳有十便,朝议从之。梦得乃陈用兵机宜,请自永宁始,次普市、摩泥、赤水,百五十里皆坦途,赤水有城可屯兵,进白岩、层台、毕节、大方仅二百余里。我既宿重兵,诸番交通之路绝,然后贵阳、遵义军克期进,贼必不能支。疏未报,梦得召还,代以尚书张鹤鸣,议遂寝。鹤鸣未至,明辉奉制书,仅招抚安位,不云赦邦彦。邦彦怒,杀明辉,抚议由此绝。鹤鸣视师年余,未尝一战,贼得养其锐。
chóng zhēn yuán nián liù yuè, fù zhào xiè yuán dài zhī, jiān xún fǔ guì zhōu, réng cì shàng fāng jiàn. lù qián gōng, jìn shǎo bǎo, shì yīn jǐn yī zhǐ huī shǐ. shí kòu luàn jiǔ, lǐ jǐng xiāo tiáo, guì yáng mín bù jí wǔ bǎi jiā, shān gǔ xī miáo zhòng. ér jiàng shì duō shā jiàng bào gōng, miáo bù fù. xiè yuán zhāo liú yí, guǎng kāi kěn, mù yǒng gǎn yòng mèng dé qián yì, xí yún nán bīng xià wū sā, sì chuān bīng chū yǒng níng, xià bì jié, ér qīn lǜ dà jūn zhù lù guǎng, bī dà fāng. zǒng bīng guān xǔ chéng míng cān zhèng zhèng cháo dòng yóu yǒng níng fù chì shuǐ. bāng yàn wén zhī, fēn shǒu lù guǎng yā chí sān chà zhū yào hài, bié yǐ yī jūn qū zūn yì, zì chēng sì yì dà zhǎng lǎo, hào chóng míng dà liáng wáng, hé bīng shí yú wàn, xiān fàn chì shuǐ. xiè yuán shòu jì chéng míng, yòu zéi zhì yǒng níng, nǎi qiǎn zǒng bīng guān lín zhào dǐng cóng sān chà rù. fù jiāng wáng guó zhēn cóng lù guǎng rù, liú yǎng kūn cóng zūn yì rù, hé qīng qí cháo. bāng yàn shì yǒng, nǐ xiān pò yǒng níng jūn, hái jù zhū jiàng, jí suǒ zhàn. sì chuān zǒng bīng guān hóu liáng zhù fù shǐ liú kě xùn yù zéi shí wàn yú wǔ fēng shān táo hóng bà, dà pò zhī. zéi bēn jù shān diān. zhū jiàng chéng wù lì gōng, zéi fù dà bài. yòu zhuī bài zhī hóng tǔ chuān, bāng yàn chóng míng jiē shòu shǒu, shí èr nián bā yuè shí yǒu qī rì yě. jié wén, dì dà xǐ. yǐ chéng míng yǔ liáng zhù zhēng gōng, shǎng jiǔ bù xíng.
崇祯元年六月,复召燮元代之,兼巡抚贵州,仍赐尚方剑。录前功,进少保,世荫锦衣指挥使。时寇乱久,里井萧条,贵阳民不及五百家,山谷悉苗仲。而将士多杀降报功,苗不附。燮元招流移,广开垦,募勇敢;用梦得前议,檄云南兵下乌撒,四川兵出永宁,下毕节,而亲率大军驻陆广,逼大方。总兵官许成名、参政郑朝栋由永宁复赤水。邦彦闻之,分守陆广、鸭池、三岔诸要害,别以一军趋遵义,自称四裔大长老,号崇明大梁王,合兵十余万,先犯赤水。燮元授计成名,诱贼至永宁,乃遣总兵官林兆鼎从三岔入。副将王国祯从陆广入,刘养鲲从遵义入,合倾其巢。邦彦恃勇,拟先破永宁军,还拒诸将,急索战。四川总兵官侯良柱、副使刘可训遇贼十万于五峰山、桃红坝,大破之。贼奔据山巅。诸将乘雾力攻,贼复大败。又追败之红土川,邦彦、崇明皆授首,时二年八月十有七日也。捷闻,帝大喜。以成名与良柱争功,赏久不行。
wū sā ān xiào liáng sǐ, qí qī ān shì zhāo gù zhān yì tǔ qiú ān yuǎn dì biān wèi fū, fù gù bù fú. xiè yuán chéng bīng wēi xié zǒu biān, suì fù wū sā. xiè yuán yǐ jìng nèi zéi lüè jǐn, bù yù qióng bīng, nǎi xí zhāo ān wèi, wèi bù jué. xiè yuán jí jiāng lì yì yuē:" shuǐ xī dì shēn xiǎn duō qìng huáng, mán yān bó yǔ, mò biàn zhòu yè, shēn rù nán chū. jīn dāng è qí yào hài, sì miàn dié gōng, zéi fá shí, jiāng zì bì." yú shì gōng zhī bǎi yú rì, zhǎn jí wàn yú. yǎng kūn fù qiǎn rén rù dà fāng, shāo qí shì lú. wèi dà kǒng, sān nián chūn, qiǎn shǐ qǐ xiáng. xiè yuán yǔ yuē sì shì: yī biǎn zhì, èr xuē shuǐ wài liù mù dì guī zhī cháo tíng, sān xiàn shā wáng xún fǔ zhě shǒu, sì kāi bì jié děng jiǔ yì. wèi qǐng rú yuē, lǜ sì shí bā mù chū jiàng. xiè yuán shòu zhī, guì zhōu yì jìng. suì shàng shàn hòu shū yuē:" shuǐ xī zì hé yǐ wài, xī rù bǎn tú. yán hé yào hài, chén zhù chéng sān shí liù suǒ, jìn kòng mán miáo, yuǎn lián diān shǔ, jiē lì dǐ shě, shàn yóu tíng, jiàn cāng lǐn, zéi bì bù gǎn cù rù wèi kòu. yā chí ān zhuāng bàng hé kě tún zhī tǔ, bù xià èr qiān qǐng, rén fù tǔ shǐ zì shàn, yán lào chú jiāo chū qí zhōng. zhū jiàng shì shēn jīng shù bǎi zhàn, xián yuàn dé chǐ cùn dì zhǎng zǐ sūn, qǐng gē xīn jiāng yǐ shòu zhī, shǐ zhī suǒ jī quàn." dì bào kě.
乌撒安效良死,其妻安氏招故沾益土酋安远弟边为夫,负固不服。燮元乘兵威胁走边,遂复乌撒。燮元以境内贼略尽,不欲穷兵,乃檄招安位,位不决。燮元集将吏议曰:“水西地深险多箐篁,蛮烟僰雨,莫辨昼夜,深入难出。今当扼其要害,四面迭攻,贼乏食,将自毙。”于是攻之百余日,斩级万余。养鲲复遣人入大方,烧其室庐。位大恐,三年春,遣使乞降。燮元与约四事:一、贬秩,二、削水外六目地归之朝廷,三、献杀王巡抚者首,四、开毕节等九驿。位请如约,率四十八目出降。燮元受之,贵州亦靖。遂上善后疏曰:“水西自河以外,悉入版图。沿河要害,臣筑城三十六所,近控蛮苗,远联滇、蜀,皆立邸舍,缮邮亭,建仓廪,贼必不敢猝入为寇。鸭池、安庄傍河可屯之土,不下二千顷,人赋土使自赡,盐酪刍茭出其中。诸将士身经数百战,咸愿得尺寸地长子孙,请割新疆以授之,使知所激劝。”帝报可。
chū, chóng míng bāng yàn zhī sǐ, shí chuān zhōng zhū jiàng gōng, ér qián jiāng zhēng zhī. xiè yuán pō yòu qián jiāng, lǚ zòu yú cháo, wèi sì chuān xún àn yù shǐ mǎ rú jiāo suǒ hé. xiè yuán lì qiú bà, dì wèi liú zhī. qí dōng tǎo píng dìng fān zhèn níng pàn miáo, nǎi tōng wēi qīng děng shàng liù wèi jí píng yuè qīng píng piān qiáo zhèn yuǎn sì wèi dào lù, fán yī qiān liù bǎi yú lǐ, shàn tíng zhàng, zhì yóu jiǎo. guì yáng dōng běi yǒu hóng biān shí èr mǎ tóu, gù xuān wèi sòng sì yīn dì yě. sì yīn yǐ zhù bāng yàn bèi jiǎo miè, nǎi jí qí dì zhì kāi zhōu, yòu zòu fù gù shī bǐng xiàn, zhāo liú mín shí zhī.
初,崇明、邦彦之死,实川中诸将功,而黔将争之。燮元颇右黔将,屡奏于朝,为四川巡按御史马如蛟所劾。燮元力求罢,帝慰留之。其冬讨平定番、镇宁叛苗,乃通威清等上六卫及平越、清平、偏桥、镇远四卫道路,凡一千六百余里,缮亭障,置游徼。贵阳东北有洪边十二马头,故宣慰宋嗣殷地也。嗣殷以助邦彦被剿灭,乃即其地置开州,又奏复故施秉县,招流民实之。
sì nián, ā mí zhōu tǔ guān pǔ míng shēng zuò luàn, xiàn mí lè zhōu qǔ jiāng suǒ, yòu gōng lín ān jí níng zhōu, yuǎn jìn zhèn dòng. xún fǔ wáng kàng zǒng bīng guān mù tiān bō bù néng yù, kàng dǎi shù. xiè yuán qiǎn bīng lín zhī, suì jiù fǔ.
四年,阿迷州土官普名声作乱,陷弥勒州曲江所,又攻临安及宁州,远近震动。巡抚王伉、总兵官沐天波不能御,伉逮戍。燮元遣兵临之,遂就抚。
lóng chǎng bà zhě, lín dà fāng, bāng yàn yǐ jiǎ chóng míng. chóng míng jì miè, zǒng bīng hóu liáng zhù yù shè guān tún shǒu yǐ zì guǎng. ér ān wèi wèi jǐ gù dì, shù jǔ bīng zhēng, xiè yuán bù zhī jìn. huì xiè yuán hé liáng zhù bù zhí liáng zhù yì jié xiè yuán qǔ bì ān shì, nà qí zhòng huì. zhāng xià sì chuān xún àn yù shǐ liú zōng xiáng. zōng xiáng yì hé xiè yuán shòu huì, qiě yǐ lóng chǎng yǒng níng bù zhì yì wèi wèi qī wǎng. dì yǐ zé xiè yuán, xiè yuán nǎi shàng yán:" yù yí zhī fǎ, lái zé ān zhī, bù zhuān zài gōng qǔ yě. jīn shuǐ xī yǐ nà kuǎn, wéi míng dìng jiāng jiè, bǐ zì gēng mù, yǐ shū guó fù. ruò shè guān tún bīng, cǐ dì sì miàn gū xuán, zhōng xiàn hé shuǐ, bù lì yìng yuán, zhù chéng shǒu dù, zhuǎn yùn fán fèi. qiě nèi jī lìn zhōu bì sǐ zhī dòu, wài tiāo shuǐ xī è kēng zhī xián, bīng duān yī kāi, wèi yì cù zhǐ, fēi guó jiā jiǔ yuǎn jì." dì yóu wèi xǔ. hòu kān qí dì, guǒ rú suǒ yì. lùn táo hóng bà gōng, jìn shǎo shī, shì yīn jǐn yī zhǐ huī shǐ. yī pǐn liù nián mǎn, jiā zuǒ zhù guó. zài yì píng zéi gōng, shì yīn jǐn yī zhǐ huī qiān shì.
龙场坝者,邻大方,邦彦以假崇明。崇明既灭,总兵侯良柱欲设官屯守以自广。而安位谓己故地,数举兵争,燮元不之禁。会燮元劾良柱不职;良柱亦讦燮元曲庇安氏,纳其重贿。章下四川巡按御史刘宗祥。宗祥亦劾燮元受贿,且以龙场、永宁不置邑卫为欺罔。帝以责燮元,燮元乃上言:“御夷之法,来则安之,不专在攻取也。今水西已纳款,惟明定疆界,俾自耕牧,以输国赋。若设官屯兵,此地四面孤悬,中限河水,不利应援,筑城守渡,转运烦费。且内激蔺州必死之斗,外挑水西扼吭之嫌,兵端一开,未易猝止,非国家久远计。”帝犹未许。后勘其地,果如所议。论桃红坝功,进少师,世荫锦衣指挥使。一品六年满,加左柱国。再议平贼功,世荫锦衣指挥佥事。
shí nián, ān wèi sǐ, wú sì, zú shǔ zhēng lì. cháo yì yòu yù jùn xiàn qí dì, xiè yuán lì zhēng. suì chuán xí tǔ mù, bù shàng wēi dé. zhū mán zhēng nà tǔ, xiàn zhòng qì. xiè yuán nǎi liè jiāng yù, zhòng jiàn zhū mán. fù shàng shū yuē:
十年,安位死,无嗣,族属争立。朝议又欲郡县其地,燮元力争。遂传檄土目,布上威德。诸蛮争纳土,献重器。燮元乃裂疆域,众建诸蛮。复上疏曰:
shuǐ xī yǒu xuān wèi zhī tǔ, yǒu gè mù zhī tǔ. xuān wèi gōng tǔ, yí hái cháo tíng. gè mù sī tǔ, yí bì fēn shǒu, jí qí hù kǒu, zhēng qí fù shuì, shū sú nèi xiǎng, děng zhī biān máng. dà fāng xī xī gǔ lǐ běi nà yào hài zhī dì, zhù chéng shù bīng, zú xiāo fǎn cè. fū xī nán zhī jìng, jiē huāng fú yě, yáng shì fǎn bō, shē shì fǎn lìn, ān shì fǎn shuǐ xī. diān zhī dìng fān, xiǎo zhōu ěr, wèi zhǎng guān sī zhě shí yǒu qī, shù bǎi nián lái wèi yǒu fǎn zhě. fēi tā miáo hǎo pàn nì, ér dìng fān xìng zhōng shùn yě, dì dà zhě bá hù zhī zī, shì ruò zhě bǎo shì zhī cè. jīn chén fēn shuǐ xī dì, shòu zhī qiú zhǎng jí yǒu gōng hàn rén, xián bǐ shì shǒu. nüè zhèng kē liǎn, yī qiè juān chú, cān yòng hàn fǎ, kě wèi cháng jiǔ jì.
水西有宣慰之土,有各目之土。宣慰公土,宜还朝廷。各目私土,宜畀分守,籍其户口,征其赋税,殊俗内响,等之编氓。大方、西溪、谷里、北那要害之地,筑城戍兵,足销反侧。夫西南之境,皆荒服也,杨氏反播,奢氏反蔺,安氏反水西。滇之定番,小州耳,为长官司者十有七,数百年来未有反者。非他苗好叛逆,而定番性忠顺也,地大者跋扈之资,势弱者保世之策。今臣分水西地,授之酋长及有功汉人,咸俾世守。虐政苛敛,一切蠲除,参用汉法,可为长久计。
yīn yán qí biàn yǒu jiǔ:
因言其便有九:
bù shè jùn xiàn zhì jūn wèi, yīn qí gù sú, tǔ hàn xiāng ān, biàn yī. dì yì kěn pì, jù luò rì fán, jīng jiè jì zhèng, tǔ qiú bù dé qīn yì mín dì, biàn èr. qián dì huāng què, yǎng jǐ wài bāng, jīn zì shí qí dì, shěng zhuǎn shū láo, biàn sān. yǒu gōng jiàng shì, chóu yǐ jīn zé guó bì fāng kuì, chóu yǐ jué zé míng qì jiāng qīng, xī yǐ tǔ tián, yú guó wú sǔn, biàn sì. jì shì qí tǔ, gè tú jiǔ yuǎn, wèi zǐ sūn jì, fǎn cè bù shēng, biàn wǔ. dà xiǎo xiāng wéi, qīng zhòng xiāng zhì, wú shì yì yǐ ān, yǒu shì yì yǐ zhì, biàn liù. xùn nóng zhì bīng, yào wǔ hé shàng, bǐ zéi yí niè bù gǎn kuī sì, biàn qī. jūn mín yuàn gēng zhě gěi tián, qiě gēng qiě shǒu, wèi suǒ zì shí, wú gōu jūn zhī lèi, biàn bā. jūn gēng dǐ xiǎng, mín gēng shū liáng, yǐ tún kè gēng, bù jū qí jí, yǐ gēng jù rén, bù shì qí wǔ, biàn jiǔ.
不设郡县置军卫,因其故俗,土汉相安,便一。地益垦辟,聚落日繁,经界既正,土酋不得侵轶民地,便二。黔地荒确,仰给外邦,今自食其地,省转输劳,便三。有功将士,酬以金则国币方匮,酬以爵则名器将轻,锡以土田,于国无损,便四。既世其土,各图久远,为子孙计,反侧不生,便五。大小相维,轻重相制,无事易以安,有事易以制,便六。训农治兵,耀武河上,俾贼遗孽不敢窥伺,便七。军民愿耕者给田,且耕且守,卫所自实,无勾军之累,便八。军耕抵饷,民耕输粮,以屯课耕,不拘其籍,以耕聚人,不世其伍,便九。
dì xián bào kě. wú hé, suǒ fǔ tǔ mù yǒu pàn zhě, zhū jiàng fāng guó ān děng jūn bài, xiè yuán zuò biǎn yī zhì. yǐ, jìng pò miè zhī. shí yī nián chūn zú guān, nián qī shí sān.
帝咸报可。无何,所抚土目有叛者,诸将方国安等军败,燮元坐贬一秩。已,竟破灭之。十一年春卒官,年七十三。
xiè yuán cháng bā chǐ, fù dà shí wéi, yǐn dàn jiān èr shí rén. zhèn xī nán jiǔ, jūn zī shú huán, suì bù xià shù shí wàn, jiē jí zhī yú guān. zhì shì míng jué, jūn shū luò yì, bù jiǎ shǒu mù zuǒ. xíng jūn wù chí zhòng, móu dìng hòu zhàn, yóu shàn yòng jiàn. shǐ rén gè dāng qí cái, fàn fǎ, jí qīn ài bì zhū yǒu gōng, sī yǎng bù yí shǎng yě. yù mán yǐ zhōng xìn, bù wàng shā, miáo mín huái zhī. chū guān shǎn xī shí, yù yī lǎo sǒu, zài yǔ guī, jǐn dé qí fēng jiǎo zhàn hòu dùn jiǎ zhū shù. jiāng bié, yǔ xiè yuán yuē:" xìng zì ài, tā rì xī nán yǒu shì, gōng dāng zhī yǐ." nèi jiāng móu kāng mín zhě, qí shì yě, bīng wèi qǐ shí, yǔ rén yuē:" shǔ qiě yǒu biàn, píng zhī zhě zhū gōng hū?" yǐ ér guǒ rán.
燮元长八尺,腹大十围,饮啖兼二十人。镇西南久,军赀赎鍰,岁不下数十万,皆籍之于官。治事明决,军书络绎,不假手幕佐。行军务持重,谋定后战,尤善用间。使人各当其材,犯法,即亲爱必诛;有功,厮养不遗赏也。驭蛮以忠信,不妄杀,苗民怀之。初官陕西时,遇一老叟,载与归,尽得其风角、占候、遁甲诸术。将别,语燮元曰:“幸自爱,他日西南有事,公当之矣。”内江牟康民者,奇士也,兵未起时,语人曰:“蜀且有变,平之者朱公乎?”已而果然。
xú rú kē, zì jì míng, wú xiàn rén. wàn lì èr shí sān nián jìn shì. chú xíng bù zhǔ shì, lì láng zhōng. zhǔ shì xiè tíng zàn shū qǐng jiàn chǔ. dì nù, jǐn biǎn xíng cáo guān, rú kē jiàng yún nán bù zhèng sī zhào mó. lèi qiān nán jīng lǐ bù láng zhōng guǎng dōng lǐng nán dào yòu cān yì. xiān luó gòng shǐ kuì xī jiǎo xiàng yá, rú kē bù shòu. tiān qǐ yuán nián, qiān chuān dōng bīng bèi fù shǐ. jī shā shē chóng míng dǎng fán lóng, fù chóng qìng. fèng xí dǎo lìn zhōu tǔ chéng, zéi jiè shuǐ xī bīng shí wàn lái yuán, qián jūn shǎo què, hàn zi jūn tán mào xūn wǎn bái zhú nǔ lián zhòng zhī, zéi dà kuì. zhuǎn zhàn shù shí lǐ, zhǎn shǒu wàn yú jí, suì bá lìn zhōu, chóng míng fù zǐ cuàn shuǐ xī qù. nǎi zhào rú kē wèi tài pú shǎo qīng, zhuǎn zuǒ tōng zhèng.
徐如珂,字季鸣,吴县人。万历二十三年进士。除刑部主事,历郎中。主事谢廷赞疏请建储。帝怒,尽贬刑曹官,如珂降云南布政司照磨。累迁南京礼部郎中、广东岭南道右参议。暹罗贡使馈犀角、象牙,如珂不受。天启元年,迁川东兵备副使。击杀奢崇明党樊龙,复重庆。奉檄捣蔺州土城,贼借水西兵十万来援,前军少却,捍子军覃懋勋挽白竹弩连中之,贼大溃。转战数十里,斩首万余级,遂拔蔺州,崇明父子窜水西去。乃召如珂为太仆少卿,转左通政。
wèi zhōng xián zhú yáng lián, rú kē jiāo jiàn zhī, zhōng xián xián shén. qiān guāng lù qīng, xiū gōng xiè jùn, shū cí wú suǒ chēng sòng. liù nián jiǔ yuè, tíng tuī nán jīng gōng bù yòu shì láng, suì xuē jí. guī lǐ sān yuè, zhì jù yǐn kè. qǐng zhī zú. chóng zhēn chū, yǐ yuán tuī qǐ yòng, sǐ suì yú yǐ. xún lù pò zéi gōng, cì jì zàng, jìn zhì yī děng, guān yī zi.
魏忠贤逐杨涟,如珂郊饯之,忠贤衔甚。迁光禄卿,修公廨竣,疏词无所称颂。六年九月,廷推南京工部右侍郎,遂削籍。归里三月,治具饮客。顷之卒。崇祯初,以原推起用,死岁余矣。寻录破贼功,赐祭葬,进秩一等,官一子。
liú kě xùn, lǐ zhōu rén. wàn lì zhòng jǔ xiāng shì. lì guān xíng bù yuán wài láng. tiān qǐ yuán nián, xù xíng sì chuān. huì shē chóng míng fǎn, wéi chéng dū, kě xùn zuǒ chéng shǒu yǒu gōng, zhuó qiān shì, jiān jūn tǎo zéi. chóng míng zǒu lóng chǎng bà, kě xùn dū zhū jiàng jìn jiǎo, gōng zuì duō. zǒng dū zhū xiè yuán huì zòu wén wǔ jiàng lì gōng, shèng tuī kě xùn, nǎi qiān wēi mào bīng bèi cān yì. chóng zhēn yuán nián, gǎi xù lú fù shǐ, réng jiān zhū jiàng jūn. èr nián, yǔ zǒng bīng hóu liáng zhù pò zéi shí wàn zhòng yú wǔ fēng shān, zhǎn chóng míng jí ān bāng yàn. yù shǐ máo yǔ jiàn yán:" kě xùn jiāng gū jūn, chū rù mán yān zhàng yǔ zhě duō nián. chū wú shǒu tǔ zé, yīn fèng mìng lù qiú, ér nǎi jiàn wēi shòu mìng, jiě wéi chéng dū, zòu jié yǒng níng, sǎo chú lìn xué, nì yín shòu shǒu. wǔ lù dà zhàn, shí dào bìng gōng, jiē bào bìng dū jūn, shì sǐ xùn guó. bì yǐ jié yuè, shuí yuē bù yí?" dì pō nà qí yán. wèi jǐ, jī fǔ bèi bīng, kě xùn lǜ shī rù wèi. sān nián wǔ yuè huī fù zūn huà, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ shùn tiān yǒng píng, dū jì zhèn biān wù. bīng bù shàng shū liáng tíng dòng zhǔ sī rén shěn mǐn yú kě xùn, mǐn suì jiāo guān wèi jiān lì. yù shǐ shuǐ jiā yǔn hé kě xùn, luò zhí guī. hòu xù sì chuān píng kòu gōng, fù guān, shì yīn jǐn yī qiān hù. wèi jí qǐ yòng, zú yú jiā.
刘可训,澧州人。万历中举乡试。历官刑部员外郎。天启元年,恤刑四川。会奢崇明反,围成都,可训佐城守有功,擢佥事,监军讨贼。崇明走龙场坝,可训督诸将进剿,功最多。总督朱燮元汇奏文武将吏功,盛推可训,乃迁威茂兵备参议。崇祯元年,改叙泸副使,仍监诸将军。二年,与总兵侯良柱破贼十万众于五峰山,斩崇明及安邦彦。御史毛羽健言:“可训将孤军,出入蛮烟瘴雨者多年。初无守土责,因奉命录囚,而乃见危授命,解围成都,奏捷永宁,扫除蔺穴,逆寅授首。五路大战,十道并攻,皆抱病督军,誓死殉国。畀以节钺,谁曰不宜?”帝颇纳其言。未几,畿辅被兵,可训率师入卫。三年五月恢复遵化,擢右佥都御史,巡抚顺天、永平,督蓟镇边务。兵部尚书梁廷栋嘱私人沈敏于可训,敏遂交关为奸利。御史水佳允劾可训,落职归。后叙四川平寇功,复官,世荫锦衣千户。未及起用,卒于家。
hú píng biǎo, yún nán lín ān rén. wàn lì zhòng jǔ yú xiāng, lì zhōng zhōu pàn guān. tiān qǐ yuán nián qiū, fán lóng xiàn chóng qìng, píng biǎo zhuì chéng xià, yì shí zhù tǔ guān qín liáng yù qǐ shī, hào qì bù shí yǐn zhě wǔ zhòu yè, liáng yù wèi fā bīng. xún fǔ zhū xiè yuán xí píng biǎo jiān liáng yù jūn. huì zhuó xīn zhèng zhī xiàn, xiè yuán zòu liú zhī, gǎi chóng qìng tuī guān, jiān jūn jiān fù zǒng bīng, jǐn hù zhū jūn jiāng. zhàn shù yǒu gōng, zhuó sì chuān jiān jūn qiān shì, jiān lǐ tún tián. qiān guì zhōu yòu cān yì. chóng zhēn yuán nián, zǒng dū zhāng hè míng yán:" píng biǎo piān zhōu xiǎo lì, kāng kǎi fù yì. fù xīn dū, jiě chéng dū wéi, lián zhàn bái shì yì mǎ miào, jìn jù liǎng lǐng, fú zhǎn wú suàn. duó èr láng guān, qín zéi shuài hēi péng tóu, zhuī jiàng fán lóng, suì kè chóng qìng. yòng liù qiān rén bài shē ān èr qiú shí wàn bīng. qǐng yǐ běn guān jiā dū shī yù shǐ xián, cì zhī zhuān chì, bì néng xiāo nì zéi shǒu xiàn què xià." bù yì gé bù xíng, nǎi jìn zhì yòu cān zhèng, fēn shǒu guì níng dào, yīn zi jǐn yī shì qiān hù. jiǔ zhī, zhuó guì zhōu bù zhèng shǐ. sì nián dà jì, zuò bù jǐn luò zhí. shí sān nián, dū shī yáng sì chāng jiàn zhī, zhào yǐ wǔ chāng tōng pàn jiān biāo xià jūn shì. sì chāng zú, nǎi bà guī.
胡平表,云南临安人。万历中举于乡,历忠州判官。天启元年秋,樊龙陷重庆,平表缒城下,诣石砫土官秦良玉乞师,号泣不食饮者五昼夜,良玉为发兵。巡抚朱燮元檄平表监良玉军。会擢新郑知县,燮元奏留之,改重庆推官,监军兼副总兵,尽护诸军将。战数有功,擢四川监军佥事,兼理屯田。迁贵州右参议。崇祯元年,总督张鹤鸣言:“平表偏州小吏,慷慨赴义。复新都,解成都围,连战白市驿、马庙,进据两岭,俘斩无算。夺二郎关,擒贼帅黑蓬头,追降樊龙,遂克重庆。用六千人败奢、安二酋十万兵。请以本官加督师御史衔,赐之专敕,必能枭逆贼首献阙下。”部议格不行,乃进秩右参政,分守贵宁道,荫子锦衣世千户。久之,擢贵州布政使。四年大计,坐不谨落职。十三年,督师杨嗣昌荐之,诏以武昌通判监标下军事。嗣昌卒,乃罢归。
lú ān shì, guì zhōu chì shuǐ wèi rén. wàn lì sì shí nián jǔ yú xiāng, wèi fù shùn jiào yù. tiān qǐ chū, shē chóng míng fǎn, qiǎn zéi bī qǔ xiàn yìn, shǔ lìng qì chéng zǒu. ān shì shōu yìn, lǜ zhuàng shì jī zhǎn zéi. wú hé, zéi shù wàn cù zhì, ān shì dān qí dòu, shǒu guó shù rén, yì shàng guān qǐng bīng fù qí chéng. dì yòng dà xué shì sūn chéng zōng yán, chāo zhuó qiān shì, jiān jūn tǎo zéi, lǚ zhàn yǒu gōng. wǔ nián sì yuè, zǒng dū zhū xiè yuán shàng yán:" zì zūn yì wǔ lù jìn bīng, yǒng níng pò cháo zhī hòu, dà xiǎo shù bǎi zhàn, qín huò jǐ sì wàn rén, jiàng zéi jiāng bǎi sān shí sì rén, zhāo fǔ qún zéi jí tǔ hàn miáo zhòng èr shí jiǔ wàn sān qiān èr bǎi yú rén, jiē jiān sī lǐ xiān pǐn liú kě xùn zhèng cháo dòng jí ān shì děng gōng, wǔ jiàng zé lín zhào dǐng qín yì míng luó xiàng gān, tǔ guān zé chén zhì ān rǎn shào wén yuè xiān mín děng." dì nà zhī. ān shì jìn guì zhōu yòu cān yì, qiān sì chuān fù shǐ zūn yì jiān jūn, gōng fù duō. chóng zhēn chū, yǔ shì yīn wǔ zhí, jìn yòu cān zhèng. jiǔ zhī, jiě guān, guī zú.
卢安世,贵州赤水卫人。万历四十年举于乡,为富顺教谕。天启初,奢崇明反,遣贼逼取县印,署令弃城走。安世收印,率壮士击斩贼。无何,贼数万猝至,安世单骑斗,手馘数人,诣上官请兵复其城。帝用大学士孙承宗言,超擢佥事,监军讨贼,屡战有功。五年四月,总督朱燮元上言:“自遵义五路进兵,永宁破巢之后,大小数百战,擒获几四万人,降贼将百三十四人,招抚群贼及土、汉、苗仲二十九万三千二百余人,皆监司李仙品、刘可训、郑朝栋及安世等功,武将则林兆鼎、秦翼明、罗象乾,土官则陈治安、冉绍文、悦先民等。”帝纳之。安世进贵州右参议,迁四川副使、遵义监军,功复多。崇祯初,予世荫武职,进右参政。久之,解官,归卒。
lín zhào dǐng, fú jiàn rén. tiān qǐ zhōng, wèi sì chuān cān jiāng, jī gōng zhì zǒng bīng guān, dū du tóng zhī. chóng zhēn sān nián, qiǎn jiàng tǎo dìng fān zhōu miáo, lián pò shí yú zhài, qín qí kuí. sì nián, qiǎn jiàng tǎo hú guǎng miáo hēi qiú, gōng bá èr bǎi yú zhài. jiā zuǒ dū du, zhào qiān nán jīng yòu fǔ. zú, zèng tài zǐ shǎo bǎo.
林兆鼎,福建人。天启中,为四川参将,积功至总兵官,都督同知。崇祯三年,遣将讨定番州苗,连破十余寨,擒其魁。四年,遣将讨湖广苗黑酋,攻拔二百余寨。加左都督,召佥南京右府。卒,赠太子少保。
lǐ yùn, zì cháng rú, yín rén. zēng zǔ xún yì, héng zhōu zhī fǔ. zǔ shēng wēi, fèng yáng tuī guān. yùn dēng wàn lì èr shí jiǔ nián jìn shì, shòu xíng rén, zhuó yù shǐ. lì zhuǎn guǎng dōng yán fǎ qiān shì, lì shān dōng cān yì shǎn xī tí xué fù shǐ shān dōng cān zhèng àn chá shǐ.
李枟,字长孺,鄞人。曾祖循义,衡州知府。祖生威,凤阳推官。枟登万历二十九年进士,授行人,擢御史。例转广东盐法佥事,历山东参议、陕西提学副使、山东参政、按察使。
sì shí qī nián qiū, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ guì zhōu. guì zhōu xuān wèi tóng zhī ān bāng yàn zhě, xuān wèi shǐ yáo chén zú zi. yáo chén sǐ, zi wèi yòu, qí mǔ shē shè huī dài lǐng qí shì. shè huī, yǒng níng xuān fǔ shē chóng míng nǚ dì yě, bāng yàn suì zhuān bīng bǐng. huì cháo yì zhēng xī nán bīng yuán liáo, bāng yàn sù jié xiá, yù chéng yǐ qǐ shì, yì yùn qǐng xíng, yùn yù zhǐ zhī. bāng yàn guī, yì wèi fǎn móu. yùn lèi shū qǐng zēng bīng yì xiǎng, zhōng cháo fāng jí liáo shì, zhì bù wèn.
四十七年秋,擢右佥都御史,巡抚贵州。贵州宣慰同知安邦彦者,宣慰使尧臣族子。尧臣死,子位幼,其母奢社辉代领其事。社辉,永宁宣抚奢崇明女弟也,邦彦遂专兵柄。会朝议征西南兵援辽,邦彦素桀黠,欲乘以起事,诣枟请行,枟谕止之。邦彦归,益为反谋。枟累疏请增兵益饷,中朝方急辽事,置不问。
huì yùn bèi hé, nǎi liù shū qǐ xiū. tiān qǐ yuán nián shǐ de qǐng, yǐ wáng sān shàn dài. ér shē chóng míng yǐ fǎn chóng qìng, xiàn zūn yì, guì yáng dà zhèn, yùn suì liú shì shì. shí chéng zhōng bīng bù jí sān qiān, cāng kù kōng xū. yùn yǔ xún àn yù shǐ shǐ yǒng ān dài yún nán hú guǎng yín sì wàn yǒu qí, mù bīng sì qiān, chǔ mǐ èr wàn dàn, zhì zhàn shǒu jù, ér jí qiǎn zǒng bīng guān zhāng yàn fāng, dū sī xǔ chéng míng huáng yùn qīng, jiān jūn fù shǐ zhū qín, tí xué qiān shì liú xī yuán děng yuán sì chuān. lǚ jié, suì fù zūn yì suí yáng méi tán zhēn ān tóng zǐ.
会枟被劾,乃六疏乞休。天启元年始得请,以王三善代。而奢崇明已反重庆,陷遵义,贵阳大震,枟遂留视事。时城中兵不及三千,仓库空虚。枟与巡按御史史永安贷云南、湖广银四万有奇,募兵四千,储米二万石,治战守具,而急遣总兵官张彦方,都司许成名、黄运清,监军副使朱芹,提学佥事刘锡元等援四川。屡捷,遂复遵义、绥阳、湄潭、真安、桐梓。
èr nián èr yuè, huò chuán chóng míng xiàn chéng dū, bāng yàn suì xié ān wèi fǎn, zì chēng luó diàn wáng. sì shí bā zhī jí tā bù tóu mù ān bāng jùn chén qí yú děng fēng qǐ xiāng yìng, wū sā tǔ mù ān xiào liáng yì yǔ tōng. bāng yàn shǒu xí bì jié, dū sī yáng míng tíng gù shǒu, jī zhǎn shù bǎi rén. xiào liáng zhù bāng yàn xiàn qí chéng, míng tíng bài mò. zéi suì fēn bīng xiàn ān shùn píng bà, xiào liáng yì xī xiàn zhān yì, ér bāng yàn zì tǒng shuǐ xī jūn jí luó guǐ miáo zhòng shù wàn, dōng dù lù guǎng hé, zhí qū guì yáng, bié qiǎn wáng lún děng xià wèng ān, xí piān qiáo, yǐ duàn yuán bīng. hóng biān tǔ sī sòng wàn huà jiū miáo zhòng jiǔ gǔ xiàn lóng lǐ.
二年二月,或传崇明陷成都,邦彦遂挟安位反,自称罗甸王。四十八支及他部头目安邦俊、陈其愚等蜂起相应,乌撒土目安效良亦与通。邦彦首袭毕节,都司杨明廷固守,击斩数百人。效良助邦彦陷其城,明廷败殁。贼遂分兵陷安顺平坝,效良亦西陷沾益,而邦彦自统水西军及罗鬼、苗仲数万,东渡陆广河,直趋贵阳,别遣王伦等下瓮安,袭偏桥,以断援兵。洪边土司宋万化纠苗仲九股陷龙里。
yùn yǒng ān wén biàn, jí yì chéng shǒu. huì fān niè shǒu lìng xián rù jìn, ér yàn fāng zhèn tóng rén, yùn qīng zhù zūn yì. chéng zhōng wén wǔ wú jǐ rén, nǎi fēn bīng wèi wǔ, lìng xī yuán jí cān yì shào yīng zhēn dū sī liú jiā yán gù fù zǒng bīng liú yuè fēn yù sì mén, yùn zì dāng běi mén zhī chōng. yǒng ān jū qiáo lóu, tuán jiē shì bīng, fáng nèi biàn. xué guān jí zhū shēng yì dū mín bīng fēn dié shǒu. zéi zhì, jǐn ruì gōng běi chéng, yùn yíng zhàn, bài zhī. zhuǎn gōng dōng mén, wèi xī yuán suǒ què. nǎi rì xī fēn fān chí tū, yǐ pí guān bīng. wèi sān zhàng lóu lín chéng, yòng fù rén jī quǎn yàn shèng shù. yùn yǒng ān pēng zhì zá dòu mǐ fàn tóu sì jī quǎn, ér zhāng hǔ bào pí yú chéng lóu yǐ fú zhī, nǎi dé shī pào shí, yè zhuì sǐ shì shāo qí lóu. zéi yòu zuò zhú lóng wàn yú, tǔ lěi zhī, gāo yú pì nì. yǒng ān jí chè dà sì zhōng lóu jiàn chéng shàng, zéi qì lóng qù, guān jūn chū shāo zhī. shǔ chū chéng yāo zéi liáng, zéi nù, jǐn fā chéng wài zhǒng, biàn shāo cūn zhài. yòu xiān hòu gōng xiàn guǎng zhōu pǔ dìng wēi qīng pǔ ān ān nán zhū wèi. guì yáng xī shù qiān lǐ, jǐn wèi zéi jù.
枟、永安闻变,亟议城守。会藩臬、守令咸入觐,而彦方镇铜仁,运清驻遵义。城中文武无几人,乃分兵为五,令锡元及参议邵应祯、都司刘嘉言、故副总兵刘岳分御四门,枟自当北门之冲。永安居谯楼,团街市兵,防内变。学官及诸生亦督民兵分堞守。贼至,尽锐攻北城,枟迎战,败之。转攻东门,为锡元所却。乃日夕分番驰突,以疲官兵。为三丈楼临城,用妇人、鸡犬厌胜术。枟、永安烹彘杂斗米饭投饲鸡犬,而张虎豹皮于城楼以祓之,乃得施炮石,夜缒死士烧其楼。贼又作竹笼万余,土垒之,高逾睥睨。永安急撤大寺钟楼建城上,贼弃笼去,官军出烧之。数出城邀贼粮,贼怒,尽发城外冢,遍烧村砦。又先后攻陷广州、普定、威清、普安、安南诸卫。贵阳西数千里,尽为贼据。
chū bèi wéi, yàn fāng yùn qīng lái jiù, bài zéi yú xīn tiān. zéi yòu rù lóng lǐ, èr jiāng jiē bài, nǎi zòng zhī rù chéng yuē" shǐ hào rǔ liáng", chéng zhōng guǒ dà kùn. chuān guì zǒng dū zhāng wǒ xù xún fǔ wáng sān shàn yōng bīng bù jìn, yùn yǒng ān lián shū gào jí, zhào zhǐ dū zé zhī. huì yàn fāng děng chū zhàn pín dé lì, zéi tuì bǎo zé xī, nǎi qiǎn pí jiàng shāng shì jié děng lǜ jiǔ qiān rén fēn kòng wēi qīng xīn tiān èr wèi, qiě qǐ yuán bīng. zéi wèi chéng bì bá, yán shān liè yíng zhà gé nèi wài, jiān xún rì yī lái gōng, zhé bài qù. fù zǒng bīng xú shí féng cān jiāng fàn zhòng rén fù yuán, yù zéi wèng chéng hé. zhòng rén zhàn bù lì, shí féng yōng bīng bù jiù, suì dà bài, zhū jiàng mǎ yī lóng bái zì qiáng děng jiān yān, yuán suì jué. zéi wén sān shàn jiāng jìn bīng, yì rì yè gōng jī, zhǎng tī yǐ fù, chéng jǐ xiàn zhě shù yǐ. yùn fèn bì yī hū, shì zú suī wěi dùn, jiē qiáng qǐ zhuó zéi, zéi jiē diān bó sǐ chéng xià. wáng sān shàn lǚ bèi yán zhǐ, nǎi lǜ shī pò chóng wéi ér jìn. shí èr yuè qī rì, dǐ guì yáng chéng xià, wéi shǐ jiě. yùn nǎi cí bīng shì, jiě guān qù. sān shàn jì pò zéi, wǒ xù wú cùn gōng, gān méi jūn zī liù shí wàn, yán guān jiāo hé, jiě zhí hòu kān.
初被围,彦方、运清来救,败贼于新添。贼诱入龙里,二将皆败,乃纵之入城曰“使耗汝粮”,城中果大困。川贵总督张我续、巡抚王三善拥兵不进,枟、永安连疏告急,诏旨督责之。会彦方等出战频得利,贼退保泽溪,乃遣裨将商士杰等率九千人分控威清、新添二卫,且乞援兵。贼谓城必拔,沿山列营栅隔内外,间旬日一来攻,辄败去。副总兵徐时逢、参将范仲仁赴援,遇贼瓮城河。仲仁战不利,时逢拥兵不救,遂大败,诸将马一龙、白自强等歼焉,援遂绝。贼闻三善将进兵,益日夜攻击,长梯蚁附,城几陷者数矣。枟奋臂一呼,士卒虽委顿,皆强起斫贼,贼皆颠踣死城下。王三善屡被严旨,乃率师破重围而进。十二月七日,抵贵阳城下,围始解。枟乃辞兵事,解官去。三善既破贼,我续无寸功,乾没军资六十万,言官交劾,解职候勘。
wǒ xù, hán dān rén, xíng bù shàng shū guó yàn zi. qí hòu yín yuán wèi zhōng xián qǐ hù bù shì láng, jìn shàng shū, míng lì nì àn yún.
我续,邯郸人,刑部尚书国彦子。其后夤缘魏忠贤起户部侍郎,进尚书,名丽逆案云。
fāng guān lǐn zhī gào jié yě, mǐ shēng zhí èr shí jīn. shí kāng hé cǎo mù bài gé jiē jǐn, shí sǐ rén ròu, hòu nǎi shēng shí rén, zhì qīn shǔ xiàng dàn. yàn fāng yùn qīng bù zú gōng tú rén shì sì, jīn yì yín yī liǎng. yùn jǐn fén shū jí guān fú, yù jiè jiā rén, jí zé zì jìn, jiē shòu yǐ dāo huán. chéng zhōng hù shí wàn, wéi kùn sān bǎi rì, jǐn cún zhě qiān yú rén. gū chéng zú dìng, jiē yùn jí yǒng ān xī yuán gōng. xī zōng yòng dōu yù shǐ zōu yuán biāo yán, jìn yùn bīng bù yòu shì láng, yǒng ān tài pú shǎo qīng, xī yuán yòu cān zhèng. jí wéi jiě, dāng zài xù gōng, yù shǐ jiǎng yǔn yí yán ān wèi xí zhí shí, yùn suǒ qí jīn pén, zhì qǐ xìn. zhāng xià guì zhōu xún àn hóu xún hé, wèi bào, yù shǐ zhāng yīng chén lì sòng yùn gōng. xún hé shàng, yì bái qí wū. dì zé yǔn yí.
方官廪之告竭也,米升直二十金。食糠核草木败革皆尽,食死人肉,后乃生食人,至亲属相啖。彦方、运清部卒公屠人市肆,斤易银一两。枟尽焚书籍冠服,预戒家人,急则自尽,皆授以刀缳。城中户十万,围困三百日,仅存者千余人。孤城卒定,皆枟及永安、锡元功。熹宗用都御史邹元标言,进枟兵部右侍郎,永安太仆少卿,锡元右参政。及围解,当再叙功,御史蒋允仪言安位袭职时,枟索其金盆,致启衅。章下贵州巡按侯恂核,未报,御史张应辰力颂枟功。恂核上,亦白其诬。帝责允仪。
chū, yǒng ān qiǎn yùn qīng wǎng xīn tiān píng yuè qù yuán bīng, jù qí bù jì, yù chū chéng dū zhī. xī yuán yí yǒng ān yǒu qù zhì, yǐ zī yùn, yùn zhǐ yǒng ān. jí xī yuán dāng jué shí shí, yì fā bīng hù yùn yǒng ān chū chéng, shēn liú sǐ shǒu, yǒng ān yì yí xī yuán. ér yùn qīng yīn jiāo gòu qí jiān, sān rén suì xiāng shī. yǒng ān dǐ xī yuán yì liú shēn shǒu chéng, yù shū chéng yú zéi, yùn yì yǔ móu, liǎng rén shàng zhāng biàn. lì bù shàng shū zhào nán xīng zuǒ dōu yù shǐ sūn wěi děng lì wèi sān rén jiě, ér yán yǒng ān gōng dì yī, dāng bù cì dà yòng yùn yǐ jìn guān, dāng zhào hái xī yuán yǐ jìn cān zhèng, dāng gèng yōu xù. zhào kě zhī. rán yùn jìng bù zhào, xī yuán yì wú tā zhuó, èr rén bìng hái lǐ. dú yǒng ān zài cháo, lián zhuó tài cháng qīng yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ níng xià, zài yǐ bīng bù yòu shì láng zǒng dū sān biān, yùn jí zhū jiàng lì gōng, qì bù xù. liù nián qiū, yù shǐ tián jǐng xīn sòng yùn gōng, bù nà.
初,永安遣运清往新添、平越趣援兵,惧其不济,欲出城督之。锡元疑永安有去志,以咨枟,枟止永安。及锡元当绝食时,议发兵护枟、永安出城,身留死守,永安亦疑锡元。而运清因交构其间,三人遂相失。永安诋锡元议留身守城,欲输城于贼,枟亦与谋,两人上章辨。吏部尚书赵南星、左都御史孙玮等力为三人解,而言永安功第一,当不次大用;枟已进官,当召还;锡元已进参政,当更优叙。诏可之。然枟竟不召,锡元亦无他擢,二人并还里。独永安在朝,连擢太常卿、右佥都御史,巡抚宁夏,再以兵部右侍郎总督三边,枟及诸将吏功,迄不叙。六年秋,御史田景新颂枟功,不纳。
chóng zhēn yuán nián, jǐ shì zhōng xǔ yù qīng zài yǐ jīn pén shì hé yùn. dì zhào zī tíng chén, dú yù shǐ máo yǔ jiàn wèi yùn jiě, lì bù shàng shū wáng yǒng guāng děng yì rú yǔ jiàn yán, jǐ shì zhōng yú chāng zuò dǐ yǔ jiàn qū bì. dì xià chuān guì zǒng dū zhū xiè yuán děng zài hé, yǔ jiàn nǎi shàng shū yuē:" ān shē shì wèi hūn yīn, tóng móu yǐ jiǔ. shē yín kòu shǔ, bāng yàn jí kòu qián, hé yòng jī biàn? dāng guì yáng gào jí, zhèng guǎng níng xīn pò zhī rì, jǔ cháo huáng huáng, yǐ zhì bù wèn. hòu zhī yùn bù sǐ, gū chéng shàng cún, shǐ mìng wáng sān shàn wǎng jiù, zhì zé wéi yǐ shí yuè. ān qiú chū fā nàn, chóng míng yù qǔ chéng dū zuò jiā, bāng yàn yù tú guì yáng wèi kū, xī qǔ yún nán, dōng rǎo piān yuán jīng xiāng, fēi yùn è qí chōng, dōng nán jǐn tú tàn. nǎi àn chén yǒng ān bù èr sān zài jī qīng èr, dū shī sān biān, yùn zé tóu xián lín hè, yòu yǐ yǒng ān bàng shū wèi yùn zuì. àn jīn pén zhī shuō fā zì yǔn yí, dāng nián yǐ zì chéng fēng wén, hé zhì jīn yóu zhí wèi shí shì?" guì zhōu rén yì zhēng wèi yùn sòng yuān. xiè yuán nǎi xié xún àn yù shǐ yuè hóng fàn jiāo zhāng xuě qí wǎng, yùn shì shǐ bái.
崇祯元年,给事中许誉卿再以金盆事劾枟。帝召咨廷臣,独御史毛羽健为枟解,吏部尚书王永光等议如羽健言,给事中余昌祚诋羽健曲庇。帝下川贵总督朱燮元等再核,羽健乃上疏曰:“安、奢世为婚姻,同谋已久。奢寅寇蜀,邦彦即寇黔,何用激变?当贵阳告急,正广宁新破之日,举朝皇皇,已置不问。后知枟不死,孤城尚存,始命王三善往救,至则围已十月。安酋初发难,崇明欲取成都作家,邦彦欲图贵阳为窟,西取云南,东扰偏、沅、荆、襄,非枟扼其冲,东南尽涂炭。乃按臣永安不二三载跻卿贰,督师三边,枟则投闲林壑,又以永安谤书为枟罪。案金盆之说发自允仪,当年已自承风闻,何至今犹执为实事?”贵州人亦争为枟颂冤。燮元乃偕巡按御史越洪范交章雪其枉,枟事始白。
jiǔ nián dōng, xù shǒu chéng gōng, jìn yī zhì, lài yín bì. jiǔ zhī, zú yú jiā.
九年冬,叙守城功,进一秩,赉银币。久之,卒于家。
xī yuán, cháng zhōu rén. chóng zhēn zhōng, rèn níng xià cān zhèng.
锡元,长洲人。崇祯中,任宁夏参政。
yǒng ān, wǔ dìng rén. gòng yùn chéng shǒu, gōng duō. yǐ zài biān shí jiàn wèi zhōng xián cí, hòu wèi yù shǐ níng guāng xiān lùn bà, bù wéi rén suǒ zhòng yún.
永安,武定人。共枟城守,功多。以在边时建魏忠贤祠,后为御史甯光先论罢,不为人所重云。
wáng sān shàn, zì péng bó, yǒng chéng rén. wàn lì èr shí jiǔ nián jìn shì. yóu jīng zhōu tuī guān rù wèi lì bù zhǔ shì. qí chǔ zhè sān dǎng pēng jī lǐ sān cái, sān shàn zì qǐng dān qí xíng kān, suì wèi qí dǎng suǒ tuī. lì kǎo gōng wén xuǎn láng zhōng, jìn tài cháng shǎo qīng.
王三善,字彭伯,永城人。万历二十九年进士。由荆州推官入为吏部主事。齐、楚、浙三党抨击李三才,三善自请单骑行勘,遂为其党所推。历考功文选郎中,进太常少卿。
tiān qǐ yuán nián shí yuè, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, dài lǐ yùn xún fǔ guì zhōu. shí shē chóng míng yǐ xiàn chóng qìng. míng nián èr yuè, ān bāng yàn yì fǎn, wéi guì yáng. yùn jí xún àn yù shǐ shǐ yǒng ān lián zhāng gào jí, qù sān shàn chí yuán. sān shàn shǐ zhù yuán zhōu, diào jí bīng shí. yǐ cì zhèn yuǎn, zài cì píng yuè, qù guì yáng bǎi bā shí lǐ, fāng qiǎn zhī fǔ zhū jiā mín qǐ bīng sì chuān. bīng wèi zhì, bù gǎn jìn. shū qǐng pián yí cóng shì, gěi kōng míng bù dié, dé suí cái wěi rèn. dì xī bào kě.
天启元年十月,擢右佥都御史,代李枟巡抚贵州。时奢崇明已陷重庆。明年二月,安邦彦亦反,围贵阳。枟及巡按御史史永安连章告急,趣三善驰援。三善始驻沅州,调集兵食。已次镇远,再次平越,去贵阳百八十里,方遣知府朱家民乞兵四川。兵未至,不敢进。疏请便宜从事,给空名部牒,得随才委任。帝悉报可。
zhì shí èr yuè shuò, zhī guì yáng wéi yì kùn, jí zhòng jì yuē:" shī chéng sǐ fǎ, jìn yuán sǐ dí, děng sǐ ěr, hé sǐ dí hū?" nǎi fēn bīng wèi sān: fù shǐ hé tiān lín děng cóng qīng shuǐ jiāng jìn, wèi yòu bù qiān shì yáng shì shǎng děng cóng dū yún jìn, wèi zuǒ bù zì jiāng èr wàn rén, yǔ cān yì xiàng rì shēng, fù zǒng bīng liú chāo, cān jiāng yáng míng kǎi liú zhì mǐn sūn yuán mó wáng jiàn zhōng děng yóu zhōng lù, dāng zéi fēng. zhōu cì xīn ān, dǐ lóng tóu yíng. chāo qián fēng yù zéi, zhòng yù tuì, zhǎn èr rén nǎi dìng. zéi qiú ā chéng xiāo yǒng, chāo lǜ bù zú zhāng liáng jùn zhí qián zhǎn qí tóu, zéi zhòng pī mǐ. sān shàn děng dà jūn yì zhì, suì duó lóng lǐ chéng. zhū jiàng yì zhù shī guān biàn, sān shàn bù kě, cè mǎ xiān. bāng yàn yí sān shàn yǒu zhòng shù shí wàn, nǎi qián dùn, yú zéi tuì tún lóng dòng. guān jūn suì duó qī lǐ chōng, jìn bīng bì jié pù. yuán mó míng kǎi lián bài zéi, qí qú ān bāng jùn zhōng pào sǐ, shēng huò bāng yàn dì a lún, suì dǐ guì yáng chéng xià, zéi jiě wéi qù. yùn yǒng ān qǐng sān shàn rù chéng, sān shàn yuē:" zéi bīng bù yuǎn, wǒ bù kě jí ān." yíng yú nán mén wài. míng rì, pò zéi zé xī, zéi zǒu dù lù guǎng hé. jū shù rì, zuǒ yòu èr bù bīng jí hú guǎng guǎng xī sì chuān yuán bīng xiān hòu zhì.
至十二月朔,知贵阳围益困,集众计曰:“失城死法,进援死敌,等死耳,盍死敌乎?”乃分兵为三:副使何天麟等从清水江进,为右部;佥事杨世赏等从都匀进,为左部;自将二万人,与参议向日升,副总兵刘超,参将杨明楷、刘志敏、孙元谟、王建中等由中路,当贼锋。舟次新安,抵龙头营。超前锋遇贼,众欲退,斩二人乃定。贼酋阿成骁勇,超率步卒张良俊直前斩其头,贼众披靡。三善等大军亦至,遂夺龙里城。诸将议驻师观变,三善不可,策马先。邦彦疑三善有众数十万,乃潜遁,余贼退屯龙洞。官军遂夺七里冲,进兵毕节铺。元模、明楷连败贼,其渠安邦俊中炮死,生获邦彦弟阿伦,遂抵贵阳城下,贼解围去。枟、永安请三善入城,三善曰:“贼兵不远,我不可即安。”营于南门外。明日,破贼泽溪,贼走渡陆广河。居数日,左右二部兵及湖广、广西、四川援兵先后至。
sān shàn yǐ èr wàn rén pò zéi shí wàn, yǒu qīng dí xīn, yù yīn liáng yú dí. jǔ chāo wèi zǒng bīng guān, lìng dù lù guǎng, qū dà fāng, dǎo ān wèi cháo, yǐ shì shǎng jiān zhī zǒng bīng guān zhāng yàn fāng dù yā chí, dǎo bāng yàn cháo, yǐ tiān lín jiān zhī. hàn tǔ bīng gè sān wàn. bié jiāng dū sī xiàn bǔ gǔn chū huáng shā dù. kè qī bìng jìn. chāo děng zhì lù guǎng, lián zhàn jiē jié, yàn fāng bù jiàng qín mín píng yì pò zéi wǔ dà zhài, zhū jiàng yì qīng dí. bāng yàn xiān hé chóng míng xiào liáng bīng yòu guān jūn shēn rù. sān nián zhēng yuè, chāo dù lù guǎng, zéi báo zhī, dú shān tǔ guān méng zhào xiān dùn, guān jūn dà bài, zhēng dù hé, chāo zǒu miǎn, míng kǎi bèi zhí, zhū jiàng yáo wàng děng èr shí liù rén jiān yān. zéi suì gōng pò yā chí jūn, bù jiàng tán hóng huà xiān táo, zhū yíng jǐn kuì, yàn fāng tuì bǎo wēi qīng, wéi bǔ gǔn jūn dú quán.
三善以二万人破贼十万,有轻敌心,欲因粮于敌。举超为总兵官,令渡陆广,趋大方,捣安位巢,以世赏监之;总兵官张彦方渡鸭池,捣邦彦巢,以天麟监之。汉、土兵各三万。别将都司线补衮出黄沙渡。克期并进。超等至陆广,连战皆捷,彦方部将秦民屏亦破贼五大寨,诸将益轻敌。邦彦先合崇明、效良兵诱官军深入。三年正月,超渡陆广,贼薄之,独山土官蒙诏先遁,官军大败,争渡河,超走免,明楷被执,诸将姚旺等二十六人歼焉。贼遂攻破鸭池军,部将覃弘化先逃,诸营尽溃,彦方退保威清,惟补衮军独全。
zhū miáo jiàn wáng shī shī lì, fù fēng qǐ. tǔ qiú hé zhōng wèi jìn jù lóng lǐ, ér bāng yàn shǐ lǐ ā èr wéi qīng yán, duàn dìng fān xiǎng dào, lìng sòng wàn huà wú chǔ hàn wèi zuǒ yòu yì, zì jiāng qū guì yáng, yuǎn jìn dà zhèn. sān shàn jí qiǎn yóu jī qí jì zǔ děng qǔ lóng lǐ, wáng jiàn zhōng liú zhì mǐn jiù qīng yán. jì zǔ fán shàng zhōng xià sān pái jí zéi bǎi wǔ shí zhài, jiàn zhōng yì fán zéi sì shí bā zhuāng, lóng lǐ dìng fān lù jiē tōng. sān shàn yòu yè qiǎn jiàn zhōng jì zǔ dǎo chǔ hàn bā gū dàng, fán zhuāng zhài èr bǎi yú, báo ér gōng zhī. zéi nì sǐ wú suàn. wàn huà bù zhī chǔ hàn bài, zhà xiáng, sān shàn yáng xǔ, ér lìng zhū jiàng juǎn jiǎ qū zhī. wàn huà cāng huáng chū zhàn, bèi qín, bāng yàn wèi duó qì. qún miáo fù xiào shùn, sān shàn gěi huáng zhì, lìng shù yíng zhōng. bāng yàn wàng jiàn bù gǎn chū, zēng bīng shǒu yā chí lù guǎng zhū yào hài.
诸苗见王师失利,复蜂起。土酋何中尉进据龙里,而邦彦使李阿二围青岩,断定番饷道,令宋万化、吴楚汉为左右翼,自将趋贵阳,远近大震。三善急遣游击祁继祖等取龙里,王建中、刘志敏救青岩。继祖燔上、中、下三牌及贼百五十砦,建中亦燔贼四十八庄,龙里、定番路皆通。三善又夜遣建中、继祖捣楚汉八姑荡,燔庄砦二百余,薄而攻之。贼溺死无算。万化不知楚汉败,诈降,三善佯许,而令诸将卷甲趋之。万化仓皇出战,被擒,邦彦为夺气。群苗复效顺,三善给黄帜,令树营中。邦彦望见不敢出,增兵守鸭池、陆广诸要害。
shí chóng míng fù zǐ lǚ bài, bāng yàn jiù zhī, wèi chuān shī bài zǒu. zǒng lǐ lǔ qīn děng jiǎo qín zhōng wèi, yàn fāng yì zhuī zéi yā chí, ér zéi fù chéng jiàn xiàn pǔ ān. zǒng dū yáng shù zhōng zhù yuán zhōu, wèi zéi. cháo mìng lǚ qù, shǐ yí zhèn yuǎn. yì yǔ sān shàn zuǒ, sān shàn lǚ qiú tuì, bù xǔ. huì chóng míng wèi chuān shī suǒ jiǒng, táo rù guì zhōu lóng chǎng, yī bāng yàn. sān shàn yì huì shī jìn tǎo, shù zhōng jì zhū jiàng duō chí bù kě. sān shàn pái qún yì, yǐ rùn shí yuè, zì jiāng liù wàn rén dù wū jiāng, cì hēi shí, lián bài zéi, zhǎn qián táo jiāng tán hóng huà yǐ xùn. zéi nǎi zhà qī shān, rì qiǎn yóu qí lüè qiáo cǎi zhě. jūn zhōng fá shí, zhū jiàng qǐng tuì shī. sān shàn nù yuē:" rǔ cáo yù tuì, bù rú zhǎn wú shǒu yì zéi jiàng!" zhū jiàng nǎi bù gǎn yán. sān shàn mù zhuàng shì bī qī shān. fēi yī é guān, jiān yú zhāng gài, zì dū zhèn, yǔ jiàng shì yuē:" zhàn bù jié, cǐ jí wú zhì shēn chǔ yě." páng yī shān pō jùn, huī zuǒ jūn jù qí diān. zéi cāng huáng bá zhà zhēng shān, jiàng shì shū sǐ zhàn, zéi dà bài, bāng yàn láng bèi zǒu.
时崇明父子屡败,邦彦救之,为川师败走。总理鲁钦等剿擒中尉,彦方亦追贼鸭池,而贼复乘间陷普安。总督杨述中驻沅州,畏贼。朝命屡趣,始移镇远。议与三善左,三善屡求退,不许。会崇明为川师所窘,逃入贵州龙场,依邦彦。三善议会师进讨,述中暨诸将多持不可。三善排群议,以闰十月,自将六万人渡乌江,次黑石,连败贼,斩前逃将覃弘化以徇。贼乃栅漆山,日遣游骑掠樵采者。军中乏食,诸将请退师。三善怒曰:“汝曹欲退,不如斩吾首诣贼降!”诸将乃不敢言。三善募壮士逼漆山。绯衣峨冠,肩舆张盖,自督阵,语将士曰:“战不捷,此即吾致身处也。”旁一山颇峻,麾左军据其颠。贼仓皇拔栅争山,将士殊死战,贼大败,邦彦狼狈走。
sān shàn dù wèi hé, jiàng zhě xiāng jì. shī dǐ dà fāng, rù jū ān wèi dì. wèi xié mǔ shē shè huī zǒu huǒ zhuó bǎo, bāng yàn cuàn zhī jīn, xiān suǒ xiàn jiāng yáng míng kǎi nǎi dé hái. wèi jiǒng, qiǎn shǐ yì shù zhōng qǐng xiáng. shù zhōng lìng fù chóng míng fù zǐ zì shú, sān shàn zé bìng xiàn bāng yàn, wǎng fǎn zhī jiān, zéi de yòng jì wèi bèi. sān shàn yǐ zéi fāng píng, yì jùn xiàn qí dì, zhū miáo jí tǔ sī xián zhuì kǒng, yì hé yú bāng yàn. sān shàn xiān yuē sì chuān zǒng bīng guān lǐ wéi xīn miè zéi, yǐ xiǎng fá cí.
三善渡渭河,降者相继。师抵大方,入居安位第。位偕母奢社辉走火灼堡,邦彦窜织金,先所陷将杨明楷乃得还。位窘,遣使诣述中请降。述中令缚崇明父子自赎,三善责并献邦彦,往返之间,贼得用计为备。三善以贼方平,议郡县其地,诸苗及土司咸惴恐,益合于邦彦。三善先约四川总兵官李维新灭贼,以饷乏辞。
sān shàn tún dà fāng jiǔ, shí jǐn, shù zhōng fú wèi yuán, bù dé yǐ yì tuì shī. sì nián zhēng yuè, jǐn fén dà fāng lú shè ér dōng, zéi niè zhī. zhōng jūn cān jiāng wáng jiàn zhōng fù zǒng bīng qín mín píng zhàn mò. guān jūn xíng qiě zhàn, zhì nèi zhuāng, hòu jūn wèi zéi suǒ duàn. sān shàn hái jiù, shì zú duō bēn. chén qí yú zhě, zéi xīn fù, xiān zhà xiáng, sān shàn xìn zhī, yǔ chóu bīng shì, gù jūn zhōng xū shí zéi wú bù zhī. zhì shì yù zéi, qí yú gù zòng pèi chōng sān shàn zhuì mǎ, sān shàn zhī yǒu biàn, jí jiě yìn shòu fù jiā rén, bá dāo zì wěn, bù shū, qún zéi yōng zhī qù. mà bù qū, suì yù hài. tóng zhī liáng sī tài zhǔ shì tián jǐng yóu děng sì shí yú rén jiē sǐ. zéi jū jiān jūn fù shǐ yuè jù yǎng yǐ yào fǔ, jù yǎng qiǎn rén chí là shū yú wài, bèi shā.
三善屯大方久,食尽,述中弗为援,不得已议退师。四年正月,尽焚大方庐舍而东,贼蹑之。中军参将王建中、副总兵秦民屏战殁。官军行且战,至内庄,后军为贼所断。三善还救,士卒多奔。陈其愚者,贼心腹,先诈降,三善信之,与筹兵事,故军中虚实贼无不知。至是遇贼,其愚故纵辔冲三善坠马,三善知有变,急解印绶付家人,拔刀自刎,不殊,群贼拥之去。骂不屈,遂遇害。同知梁思泰、主事田景猷等四十余人皆死。贼拘监军副使岳具仰以要抚,具仰遣人驰蜡书于外,被杀。
sān shàn tì tǎng fù qì, duō quán lüè. jiā zhōng zhōu, hǎo jiāo sì fāng qí shì xiá kè, hòu zhé dé qí yòng. jiù guì yáng shí, dé dǐ bào bù shì, yuē:" wú fāng bàn zéi, xī xiá jí cǐ? qiě cháo yì zhàn shǒu fēn fēn, yuè zhī tú luàn rén yì." qí jiān jué rú cǐ. rán xìng biàn jí, bù néng chí zhòng, jìng bài. xiān yǐ jiě wéi gōng, jiā bīng bù yòu shì láng, jì mò, xún àn yù shǐ lù xiàn míng qǐng yōu xù, suǒ sī gé bù xíng. chóng zhēn gǎi yuán, zèng bīng bù shàng shū, shì yīn jǐn yī qiān shì, lì cí jì sì. jiǔ nián dōng, zài xù jiě wéi gōng, zèng tài zǐ shǎo bǎo.
三善倜傥负气,多权略。家中州,好交四方奇士侠客,后辄得其用。救贵阳时,得邸报不视,曰:“吾方办贼,奚暇及此?且朝议战守纷纷,阅之徒乱人意。”其坚决如此。然性卞急,不能持重,竟败。先以解围功,加兵部右侍郎,既殁,巡按御史陆献明请优恤,所司格不行。崇祯改元,赠兵部尚书,世荫锦衣佥事,立祠祭祀。九年冬,再叙解围功,赠太子少保。
dà fāng zhī yì, yù shǐ guì yáng xú qīng bó shàng yán:" bāng yàn zhāo sì fāng jiān guǐ, duō jiǎo jì. fǔ chén dé shèng zhòu jìn, shì chǔn miáo bù zú píng. bù zhī zé xī yǐ xī, dù lù guǎng hé, jiē niǎo dào, shēn lín cóng qìng, bǐ yòu wǒ shēn rù, yǐ mù shí sāi lù, duàn qí yóu shū, zǔ xiǎng dào, zhē yuán shī, zé bǐ bù láo yī zú, bù fèi yī shǐ, ér wǒ bīng yǐ zuò kùn yǐ." hòu xī rú qí yán.
大方之役,御史贵阳徐卿伯上言:“邦彦招四方奸宄,多狡计。抚臣得胜骤进,视蠢苗不足平。不知泽溪以西,渡陆广河,皆鸟道,深林丛箐,彼诱我深入,以木石塞路,断其邮书,阻饷道,遮援师,则彼不劳一卒,不费一矢,而我兵已坐困矣。”后悉如其言。
yuè jù yǎng, yán ān rén. jǔ yú xiāng, lì lú zhōu zhī zhōu hù bù láng zhōng. guì zhōu luàn, cháo yì jù yǎng zhī bīng, yòng wèi jiān jūn fù shǐ. nèi zhuāng zhī bài, jiān jūn sì rén, qí sān dé tuō hái, wéi jù yǎng jìng sǐ.
岳具仰,延安人。举于乡,历泸州知州、户部郎中。贵州乱,朝议具仰知兵,用为监军副使。内庄之败,监军四人,其三得脱还,惟具仰竟死。
tián jǐng yóu, guì zhōu sī nán rén. tiān qǐ èr nián fǔ shì hè, fèn bāng yàn fǎn, shū qǐng jī chì xuān yù. tíng yì zhuàng zhī, jí zhuó zhí fāng zhǔ shì. zéi fāng wéi guì yáng, jǐng yóu dān qí wǎng, xiǎo yǐ huò fú, lìng shì bīng guī cháo. bāng yàn bù tīng, yù qū jǐng yóu, rì chén bǎo wán yǐ yòu zhī, bù wéi dòng. zéi nǎi liú jǐng yóu, qiǎn qí tú kǒng yǐ wēi huò, jǐng yóu nù, bá dāo jī zhī, qí rén zǒu miǎn. jī zéi zhōng èr nián, zhì shì yù hài. jù yǎng zèng guāng lù qīng, jǐng yóu tài cháng shǎo qīng, bìng lù qí yī zi.
田景猷,贵州思南人。天启二年甫释褐,愤邦彦反,疏请赍敕宣谕。廷议壮之,即擢职方主事。贼方围贵阳,景猷单骑往,晓以祸福,令释兵归朝。邦彦不听,欲屈景猷,日陈宝玩以诱之,不为动。贼乃留景猷,遣其徒恐以危祸,景猷怒,拔刀击之,其人走免。羁贼中二年,至是遇害。具仰赠光禄卿,景猷太常少卿,并录其一子。
yáng míng kǎi zhě, tóng rén wū luó sī rén. nèi zhuāng zhī bài, míng kǎi wèi zhōng jūn, miǎn sǐ. hòu cóng lǔ qīn tǎo zhǎng tián zéi, gōng zuì, zhōng fù zǒng bīng.
杨明楷者,铜仁乌罗司人。内庄之败,明楷为中军,免死。后从鲁钦讨长田贼,功最,终副总兵。
zhū jiā mín, zì tóng rén, qǔ jìng rén. wàn lì sān shí sì nián jǔ yú xiāng, wèi fú zhōu zhī zhōu. tiān qǐ èr nián guān guì yáng zhī fǔ. fèng sān shàn mìng, qǐ yuán bīng yú sì chuān, yòu jiè hé nán bīng, gòng jiě qí wéi. nǎi fǔ shāng cán, zhāo liú yí, kuān yáo fù, yuǎn ěr yuè fú. dīng fù yōu, duó qíng, zhuó ān pǔ jiān jūn fù shǐ, jiā yòu cān zhèng. chóng zhēn shí, jiù qiān àn chá shǐ zuǒ bù zhèng, yǐ píng kòu gōng, jiā fèng yī jí. jiǔ zhī, zhì shì guī, zú. zì bāng yàn shǐ luàn, yún guì zhū tǔ qiú jǐn fǎn, gōng xiàn ān nán děng shàng liù wèi, yún nán lù duàn. qí hòu lù suī tōng, qún miáo yóu chū mò wéi huàn. jiā mín lǜ cān jiāng xǔ chéng míng děng tǎo píng pán jiāng wài ā yě lǔ pō zhū zhài, yú shì xiāng dù pán jiāng xī pō bǎn qiáo hǎi zǐ mǎ chǎng zhū yào hài, zhù shí chéng wǔ, sù bīng wèi mín. yòu yú qí jiān zhù liù chéng, xiè shě lú jǐng bì bèi. qún miáo tì xī, xíng lǚ yàn rán. pán jiāng jū yún guì jiāo, liǎng shān jiā zhì, yī shuǐ zhōng jué, tuān jī xùn hàn, zhōu jì zhě duō xiàn nì. jiā mín fǎng lán cāng qiáo zhì, yě tiě wèi gēng sān shí yǒu liù, zhǎng shù bǎi zhàng, guàn liǎng yá zhī shí ér xuán zhī, fù yǐ bǎn, lèi yú shǔ zhī zhàn, ér dào shǐ tōng.
朱家民,字同人,曲靖人。万历三十四年举于乡,为涪州知州。天启二年官贵阳知府。奉三善命,乞援兵于四川,又借河南兵,共解其围。乃抚伤残,招流移,宽徭赋,远迩悦服。丁父忧,夺情,擢安普监军副使,加右参政。崇祯时,就迁按察使、左布政,以平寇功,加俸一级。久之,致仕归,卒。自邦彦始乱,云、贵诸土酋尽反,攻陷安南等上六卫,云南路断。其后路虽通,群苗犹出没为患。家民率参将许成名等讨平盘江外阿野、鲁颇诸砦,于是相度盘江西坡、板桥、海子、马场诸要害,筑石城五,宿兵卫民。又于其间筑六城,廨舍庐井毕备。群苗惕息,行旅晏然。盘江居云、贵交,两山夹峙,一水中绝,湍激迅悍,舟济者多陷溺。家民仿澜沧桥制,冶铁为縆三十有六,长数百丈,贯两崖之石而悬之,覆以板,类于蜀之栈,而道始通。
cài fù yī, zì jìng fū, tóng ān rén. wàn lì èr shí sān nián jìn shì. chú xíng bù zhǔ shì, lì bīng bù láng zhōng. jū láng shǔ shí qī nián, shǐ qiān hú guǎng cān zhèng, fēn shǒu hú běi. jìn àn chá shǐ yòu bù zhèng shǐ, yǐ jí guī. guāng zōng lì, qǐ gù guān, qiān shān xī zuǒ bù zhèng shǐ.
蔡复一,字敬夫,同安人。万历二十三年进士。除刑部主事,历兵部郎中。居郎署十七年,始迁湖广参政,分守湖北。进按察使、右布政使,以疾归。光宗立,起故官,迁山西左布政使。
tiān qǐ èr nián, yǐ yòu fù dōu yù shǐ fǔ zhì yún yáng. suì dà hàn, bù yī sù guān, zì xì yú yù, suì dà yǔ. shē chóng míng ān bāng yàn fǎn, guì zhōu xún fǔ wáng sān shàn bài mò, jìn fù yī bīng bù yòu shì láng dài zhī. bīng xiǎn zhī yú, dòu mǐ zhí yī jīn, fù yī láo lái fǔ xún, rén xīn shǐ dìng. xún dài yáng shù zhōng zǒng dū guì zhōu yún nán hú guǎng jūn wù, jiān xún fǔ guì zhōu, cì shàng fāng jiàn, pián yí cóng shì. fù yī nǎi zhào jí jiāng lì, shēn yán jì lǜ, qiǎn zǒng lǐ lǔ qīn děng jiù kǎi lǐ, zhǎn zéi zhòng wǔ bǎi yú. zéi wéi pǔ dìng, qiǎn cān jiāng yǐn shēn fù shǐ yáng shì shǎng jiù, què zhī, dǎo qí cháo, zhǎn shǒu qiān èr bǎi jí. fā bīng tōng pán jiāng lù, zhǎn nì qiú shā guó zhēn jí cóng zéi wǔ bǎi. qīn yǔ zǒng bīng huáng yuè děng fù pò zéi yú wāng jiā chōng jiǎng yì zhài, zhǎn shǒu èr qiān èr bǎi, cháng qū zhī jīn. zhī jīn zhě, bāng yàn cháo yě, yuán dào jiē zhòng guān dié ài, mù shí sāi shān jìng, jiàng shì yòng jù fǔ kāi zhī, huò pān téng chuān dòu ér rù. zéi zhàn bài, dùn shēn qìng, zhǎn shǒu fù qiān jí. qióng sōu bù dé bāng yàn, nǎi bān shī. shì yì yě, fén zéi cháo shù shí lǐ, huò niú mǎ jiǎ zhàng wú suàn. fù yī yǐ lín jìng bù xié tǎo, zhì zéi wèi miè, qǐng chì sì chuān chū bīng zūn yì, dǐ shuǐ xī, yún nán chū bīng zhān yì, dǐ wū sā, jī jiǎo píng zéi. dì xī kě zhī. yīn mìng guǎng xī yún nán sì chuān zhū jùn lín guì zhōu zhě, tīng fù yī jié zhì.
天启二年,以右副都御史抚治郧阳。岁大旱,布衣素冠,自系于狱,遂大雨。奢崇明、安邦彦反,贵州巡抚王三善败殁,进复一兵部右侍郎代之。兵燹之余,斗米值一金,复一劳徕拊循,人心始定。寻代杨述中总督贵州、云南、湖广军务,兼巡抚贵州,赐尚方剑,便宜从事。复一乃召集将吏,申严纪律,遣总理鲁钦等救凯里,斩贼众五百余。贼围普定,遣参将尹伸、副使杨世赏救,却之,捣其巢,斩首千二百级。发兵通盘江路,斩逆酋沙国珍及从贼五百。钦与总兵黄钺等复破贼于汪家冲、蒋义寨,斩首二千二百,长驱织金。织金者,邦彦巢也,缘道皆重关叠隘,木石塞山径,将士用巨斧开之,或攀藤穿窦而入。贼战败,遁深箐,斩首复千级。穷搜不得邦彦,乃班师。是役也,焚贼巢数十里,获牛马、甲仗无算。复一以邻境不协讨,致贼未灭,请敕四川出兵遵义,抵水西,云南出兵沾益,抵乌撒,犄角平贼。帝悉可之。因命广西、云南、四川诸郡邻贵州者,听复一节制。
wǔ nián zhēng yuè, qīn děng xuán shī dù hé. zéi cóng hòu xí jī, zhū yíng jǐn kuì, sǐ zhě shù qiān rén. shí fù yī wèi zǒng dū, ér zhū xiè yuán yì yǐ shàng shū dū sì chuān hú guǎng shǎn xī zhū jūn, yǐ gù fù yī jié zhì bù xíng yú jìng wài. qīn děng shēn rù, sì chuān yún nán bīng jiē bù zhì. fù yī zì hé, yīn lùn shì quán bù yī, gù bài. xún àn yù shǐ fù zōng lóng yì yǐ wéi yán, tíng yì yí xiè yuán dū hé dào, lìng fù yī zhuān dū wǔ lù shī. yù shǐ yáng wéi yuán dú yán xiè yuán bù kě yì, dì cóng zhī, jiě fù yī rèn tīng kān, ér yǐ wáng jiān wèi yòu qiān dōu yù shǐ, dài fǔ guì zhōu.
五年正月,钦等旋师渡河。贼从后袭击,诸营尽溃,死者数千人。时复一为总督,而朱燮元亦以尚书督四川、湖广、陕西诸军,以故复一节制不行于境外。钦等深入,四川、云南兵皆不至。复一自劾,因论事权不一,故败。巡按御史傅宗龙亦以为言,廷议移燮元督河道,令复一专督五路师。御史杨维垣独言燮元不可易,帝从之,解复一任听勘,而以王瑊为右佥都御史,代抚贵州。
fù yī hòu dài, réng jié jū bīng shì, yǔ zōng lóng jì, jiǎo pò wū sù luó xiā zhǎng tián jí liǎng jiāng shí wǔ zhài pàn miáo, zhǎn qī bǎi yú jí. zéi dǎng ān xiào liáng shǒu zhù bāng yàn xiàn zhān yì, yún nán xún fǔ shěn jǐng kài qiǎn bīng tǎo zhī, wèi dìng, qiān shì láng qù. dài zhě mǐn hóng xué, zhāo fǔ zhī, yì wèi dìng. jí shì jiàn yún nán chū shī, jù, yuē bāng yàn fàn qǔ jìng xún diān. fù yī qiǎn xǔ chéng míng wǎng yuán, zéi wàng fēng dùn. yòu qiǎn liú chāo děng tǎo píng yuè miáo ā zhì děng, pò bǎi qī shí zhài, zhǎn jí èr qiān sān bǎi yǒu qí. zhì shí yuè, fù yī zú yú píng yuè jūn zhōng. fù wén, dì jiā qí zhōng qín, zèng bīng bù shàng shū, shì qīng xiàn, rèn yī zi guān.
复一候代,仍拮据兵事,与宗龙计,剿破乌粟、螺虾、长田及两江十五砦叛苗,斩七百余级。贼党安效良首助邦彦陷沾益,云南巡抚沈儆炌遣兵讨之,未定,迁侍郎去。代者闵洪学,招抚之,亦未定。及是见云南出师,惧,约邦彦犯曲靖、寻甸。复一遣许成名往援,贼望风遁。又遣刘超等讨平越苗阿秩等,破百七十砦,斩级二千三百有奇。至十月,复一卒于平越军中。讣闻,帝嘉其忠勤,赠兵部尚书,谥清宪,任一子官。
fù yī hào gǔ bó xué, shàn zhǔ wén, gěng jiè fù dà jié. jì mò, tuó wú yí zī.
复一好古博学,善属文,耿介负大节。既殁,橐无遗赀。
jiān jì zhì, jiàn bāng yàn bù yì píng, yù jiě qù. yín yuán wèi dǎng lǐ lǔ shēng, qiān nán jīng hù bù yòu shì láng. chóng zhēn chū, bèi hé guī. liú zéi xiàn yīng chéng, yù hài.
瑊既至,见邦彦不易平,欲解去。夤缘魏党李鲁生,迁南京户部右侍郎。崇祯初,被劾归。流贼陷应城,遇害。
shěn jǐng kài, zì shū yǒng, guī ān rén. fù zǐ mù, guān nán jīng yòu dōu yù shǐ. jǐng kài dēng wàn lì shí qī nián jìn shì. lì hé nán zuǒ bù zhèng shǐ, rù wèi guāng lù qīng. sì shí qī nián, yǐ yòu fù dōu yù shǐ xún fǔ yún nán. shén zōng mò, zhào zēng suì gòng huáng jīn èr qiān, jǐng kài shū zhēng. huì guāng zōng lì, rú qí qǐng.
沈儆炌,字叔永,归安人。父子木,官南京右都御史。儆炌登万历十七年进士。历河南左布政使,入为光禄卿。四十七年,以右副都御史巡抚云南。神宗末,诏增岁贡黄金二千,儆炌疏争。会光宗立,如其请。
yún lóng zhōu tǔ shě duàn jìn zhì lüè yǒng chāng dà lǐ, jǐng kài tǎo qín zhī. ān bāng yàn fǎn, zhū tǔ mù bìng qǐ. ān xiào liáng xiàn zhān yì, lǐ xián xiàn píng yí, lù qiān zhōng fàn xún diān sōng míng, zhāng shì chén gōng wǔ dìng, bāng yàn nǚ dì shè kē lüè qǔ jìng, zhuǎn kòu lù liáng. jǐng kài qǐ gù cān jiāng yún nán rén yuán shàn, lìng lǜ shǒu bèi jīn wèi guì tǔ guān shā yuán děng chí jiù sōng míng, dà pò zhī. zéi zhuǎn kòu xún diān, fù dà bài qù. nǎi qǐng fù shàn gù guān, yǔ zhū jiàng fēn tǎo zéi, shù yǒu gōng. huì jǐng pín qiān nán jīng bīng bù yòu shì láng, ér dài zhě mǐn hóng xué zhì, nǎi yǐ bīng shì wěi zhī qù. hòu bài nán jīng gōng bù shàng shū, wèi wèi zhōng xián dǎng shí sān wèi suǒ hé, luò zhí xián zhù. chóng zhēn chū, fù guān, zú yú jiā. zi yǔn péi, lǐ kē dōu jǐ shì zhōng.
云龙州土舍段进志掠永昌、大理,儆炌讨擒之。安邦彦反,诸土目并起。安效良陷沾益,李贤陷平夷,禄千钟犯寻甸、嵩明,张世臣攻武定,邦彦女弟设科掠曲靖,转寇陆凉。儆炌起故参将云南人袁善,令率守备金为贵、土官沙源等驰救嵩明,大破之。贼转寇寻甸,复大败去。乃请复善故官,与诸将分讨贼,数有功。会儆蠙迁南京兵部右侍郎,而代者闵洪学至,乃以兵事委之去。后拜南京工部尚书,为魏忠贤党石三畏所劾,落职闲住。崇祯初,复官,卒于家。子允培,礼科都给事中。
hóng xué jì zhì, yì rèn yòng yuán shàn. zéi xiàn pǔ ān, wéi ān nán, shàn gōng pò zhī, tōng shàng liù wèi dào. wáng sān shàn zhī mò, liù wèi fù gěng, shàn hù yù shǐ fù zōng lóng fù qián, dào fù tōng. yǐ ér bài ān xiào liáng yú zhān yì, yòu bài zéi yú yán fāng mǎ lóng. qī nián, yù shǐ zhū tài zhēn hé shàng wǔ dìng sōng míng xún diān pò zéi gōng, dà xiǎo bǎi sān shí sān zhàn, zhǎn sì qiān liù bǎi yú jí, qǐng xuān jié gào miào, cóng zhī. wèi zhōng xián děng bìng jìn zhì, yīn zi. shàn jiā dū du tóng zhī, shì yīn jǐn yī zhǐ huī qiān shì. chóng zhēn chū, zú guān.
洪学既至,亦任用袁善。贼陷普安,围安南,善攻破之,通上六卫道。王三善之殁,六卫复梗,善护御史傅宗龙赴黔,道复通。已而败安效良于沾益,又败贼于炎方、马龙。七年,御史朱泰祯核上武定、嵩明、寻甸破贼功,大小百三十三战,斩四千六百余级,请宣捷告庙,从之。魏忠贤等并进秩,荫子。善加都督同知,世荫锦衣指挥佥事。崇祯初,卒官。
zhōu hóng tú, zì zi gù, jí mò rén. qǐ jiā suì gòng shēng, zhī sù qiān xiàn. yǐ hóu xún jiàn, qiān guì yáng tóng zhī, jiān jì jūn shì, jī jūn gōng zhì zhī fǔ. huì yún hā pàn miáo yǔ bāng yàn xiāng yǐ wèi luàn. tiān qǐ liù nián chūn, xún fǔ wáng jiān jí yù shǐ fù zōng lóng shǐ jiān hú cóng yí jí dū sī zhāng yún péng jūn, fēn dào sōu shān, suǒ xiàng cuī pò. huì wén lǔ qīn bài, zéi fù qū lóng chǎng zhù bāng yàn. yǐ ér bāng yàn lǚ bài, zéi fǎn gù cháo. hóng tú cóng yí děng gōng zhī, pò fén yī bǎi yú zhài, zhǎn shǒu qiān èr bǎi yú jí. hóng tú zhuó fù shǐ, fēn xún xīn zhèn dào cóng yí jìn fù zǒng bīng. dàng shì shí, hóng tú zhù píng yuè, xiá xià liù wèi, cān yì duàn bó kài zhù ān zhuāng, xiá shàng liù wèi. qiān yú lǐ jiān, jiān guǐ bǐng xī, liǎng rén lì yě. hóng tú zhōng shǎn xī cān zhèng.
周鸿图,字子固,即墨人。起家岁贡生,知宿迁县。以侯恂荐,迁贵阳同知,监纪军事,积军功至知府。会匀哈叛苗与邦彦相倚为乱。天启六年春,巡抚王瑊及御史傅宗龙使监胡从仪及都司张云鹏军,分道搜山,所向摧破。会闻鲁钦败,贼复趋龙场助邦彦。已而邦彦屡败,贼返故巢。鸿图、从仪等攻之,破焚一百余寨,斩首千二百余级。鸿图擢副使,分巡新镇道;从仪进副总兵。当是时,鸿图驻平越,辖下六卫,参议段伯炌驻安庄,辖上六卫。千余里间,奸宄屏息,两人力也。鸿图终陕西参政。
bó kài, yún nán jìn níng rén. yóu xiāng jǔ wèi zhèn níng zhī zhōu. lì jù ān bāng yàn, chāo zhuó qiān shì, fēn xún zhèn níng. bāng yàn kòu pǔ dìng, xié cóng yí jī pò zhī, yóu cǐ zhuó cān yì.
伯炌,云南晋宁人。由乡举为镇宁知州。力拒安邦彦,超擢佥事,分巡镇宁。邦彦寇普定,偕从仪击破之,由此擢参议。
hú cóng yí, shān xī rén. tiān qǐ sì nián, yǐ yóu jī yuán pǔ dìng, gōng duō. jì ér pò zéi zhǎng tián. yǐ cān jiāng tǎo píng yún hā, hòu yòu yǔ zhū jiàng píng lǎo chóng tiān. chóng zhēn sān nián, tǎo píng miáo zéi wāng kuáng bào jiǎo, zhào wèi bǎo dìng zǒng bīng guān, zú yú jīng dǐ. zèng dū du qiān shì. qián rén ài zhī, wèi lì zhēn jiāng jūn bēi.
胡从仪,山西人。天启四年,以游击援普定,功多。既而破贼长田。以参将讨平匀哈,后又与诸将平老虫添。崇祯三年,讨平苗贼汪狂、抱角,召为保定总兵官,卒于京邸。赠都督佥事。黔人爱之,为立真将军碑。
zàn yuē: shē ān zhī luàn, qiè fā yú shǔ, màn yán yú qián, láo shī zhě jǐ shí zài. xiè yuán kān zhī yǐ bīng wēi, yīn sú zhì yí, kāi tún shè wèi, bù jí jí yān jùn xiàn qí dì, yǐ dǎo sān shàn zhī fù zhé, ér xī nán yóu zī yǒng níng, shù jī kě fāng zhào yíng píng zhī zhì qiāng wéi nán kāng zhī zhèn shǔ zhě yú.
赞曰:奢、安之乱,窃发于蜀,蔓延于黔,劳师者几十载。燮元戡之以兵威,因俗制宜,开屯设卫,不亟亟焉郡县其地,以蹈三善之覆辙,而西南由滋永宁,庶几可方赵营平之制羌、韦南康之镇蜀者欤。