mǎ shì lóng yáng zhào jī hè hǔ chén zǐ zàn chéng shěn yǒu róng zhāng kě dà dì kě shì lǔ qīn zi zōng wén qín liáng yù lóng zài tián
馬世龍(楊肇基) 賀虎臣(子贊 誠) 沈有容 張可大(弟可仕)魯欽(子宗文) 秦良玉 龍在田
mǎ shì lóng, zì cāng yuán, níng xià rén. yóu shì zhí jǔ wǔ huì shì, lì xuān fǔ yóu jī.
馬世龍,字蒼元,寧夏人。由世職舉武會試,歷宣府游擊。
tiān qǐ èr nián jué yǒng píng fù zǒng bīng. shǔ bīng bù sūn chéng zōng qí qí cái, jiàn shòu shǔ dū du qiān shì, chōng sān tún yíng zǒng bīng guān. chéng zōng chū zhèn, jiàn wèi shān hǎi zǒng bīng, bǐ lǐng zhōng bù, diào zǒng bīng wáng shì qīn yóu shì lù fēn lǐng nán běi èr bù. míng nián zhēng yuè cì shàng fāng jiàn, shí shòu fǔ xián. chéng zōng wèi zhú tán bài dà jiāng, dài xíng shòu yuè lǐ, jūn mǎ qián gǔ jǐn shǔ zhī. xún dìng fēn dì, shì lóng jū zhōng, zhù wèi chéng, shì qīn nán hǎi, shì lù běi shān, bìng shòu shì lóng jié zhì, bīng gè wàn wǔ qiān rén. shì lóng gǎn chéng zōng zhī yǐ, pō jǐn lì, yǔ chéng zōng dìng jì chū shǒu guān wài zhū chéng. sì nián, xié xún fǔ yù ān xìng jí yuán chóng huàn dōng xún guǎng níng, yòu yǔ chóng huàn shì qīn háng hǎi dǐ gài tào, xiāng dù xíng shì ér hái. xù láo, jiā yòu dū du.
天啟二年抉永平副總兵。署兵部孫承宗奇其才,薦授署都督僉事,充三屯營總兵官。承宗出鎮,薦為山海總兵,俾領中部,調總兵王世欽、尤世祿分領南北二部。明年正月賜尚方劍,實授府銜。承宗為築壇拜大將,代行授鉞禮,軍馬錢穀盡屬之。尋定分地,世龍居中,駐衛城,世欽南海,世祿北山,並受世龍節制,兵各萬五千人。世龍感承宗知已,頗盡力,與承宗定計出守關外諸城。四年,偕巡撫喻安性及袁崇煥東巡廣寧,又與崇煥、世欽航海抵蓋套,相度形勢而還。敘勞,加右都督。
dāng shì shí, chéng zōng tǒng shì mǎ shí yú wàn, yòng jiāng xiào shù bǎi rén, suì fèi jūn chǔ shù bǎi wàn. zhū yǒu qiú yú chéng zōng zhě, lǜ yīn shì lóng, bù dé zé dà huì. ér shì lóng mào wěi, zhōng shí qiè, jì chéng zōng zhě duō jī shì lóng yǐ hàn zhī. chéng zōng kàng biàn yú cháo yuē: rén wèi qí tān yín juān xuē, chén gǎn yǐ bǎi kǒu bǎo qí bì wú. dì yǐ chéng zōng gù, bù wèn.
當是時,承宗統士馬十餘萬,用將校數百人,歲費軍儲數百萬。諸有求於承宗者,率因世龍,不得則大恚。而世龍貌偉,中實怯,忌承宗者多擊世龍以撼之。承宗抗辯於朝曰:「人謂其貪淫朘削,臣敢以百口保其必無。」帝以承宗故,不問。
wǔ nián jiǔ yuè, shì lóng wù xìn jiàng rén liú bó qiáng yán qiǎn qián fēng fù jiāng lǔ zhī jiǎ cān jiāng lǐ chéng xiān lǜ shī xí qǔ yào zhōu, bài méi. yán guān jiāo zhāng hé zòu, yán zhǐ qiè zé, lìng dài zuì tú gōng. shí wèi zhōng xián fāng yǐ qīng jūn cè yí chéng zōng, qí dǎng gōng shì lóng zhě bìng jí chéng zōng. chéng zōng bù ān qí wèi qù, yǐ bīng bù shàng shū gāo dì lái dài. zhí fāng zhǔ shì xú rì jiǔ zhě, xiān zuǒ dì náo liáo shì, jí cóng dì zàn huà, lì gōng shì lóng. shì lóng yīn jié zhōng xián, fǎn xuē rì jiǔ jí. qí dōng, shì lóng yì xiè bìng qù.
五年九月,世龍誤信降人劉伯漒言、遣前鋒副將魯之甲、參將李承先率師襲取耀州,敗沒。言官交章劾奏,嚴旨切責,令戴罪圖功。時魏忠賢方以清君側疑承宗,其黨攻世龍者並及承宗。承宗不安其位去,以兵部尚書高第來代。職方主事徐日久者,先佐第撓遼事,及從第贊畫,力攻世龍。世龍陰結忠賢,反削日久籍。其冬,世龍亦謝病去。
chóng zhēn yuán nián, wáng zài jìn wèi shàng shū. shì lóng shàng shū jí lùn qí zuì, yǒu zhào dǎi shì lóng, jiǔ bù zhì. zài jìn bà, shǐ yì yù. èr nián dōng, dū chéng jiè yán. xíng bù shàng shū qiáo yǔn shēng jiàn shì lóng cái, zhào tú gōng zì shú. huì zǔ dà shòu shī kuì, jīng shī dà zhèn. chéng zōng zài qǐ dū shī, yǐ pián yí qiǎn shì lóng chí yù dà shòu tīng mìng. jí mǎn guì zhàn sǐ, suì lìng shì lóng dài wèi zǒng lǐ, cì shàng fāng jiàn, jǐn tǒng zhū zhèn yuán shī.
崇禎元年,王在晉為尚書。世龍上疏極論其罪,有詔逮世龍,久不至。在晉罷,始詣獄。二年冬,都城戒嚴。刑部尚書喬允升薦世龍才,詔圖功自贖。會祖大壽師潰,京師大震。承宗再起督師,以便宜遣世龍馳諭大壽聽命。及滿桂戰死,遂令世龍代為總理,賜尚方劍,盡統諸鎮援師。
sān nián sān yuè jìn zuǒ dū du. shí zūn huà yǒng píng, qiān ān luán zhōu sì chéng shī shǒu yǐ sān yuè. chéng zōng dà shòu gé guān mén, yǔ shì lóng zhū jūn shēng xī duàn jué. dì jí zhào sì fāng bīng qín wáng, chāng píng yóu shì wēi jì zhèn yáng zhào jī bǎo dìng cáo míng léi shān hǎi sòng wěi shān xī wáng guó liáng gù yuán yáng qí yán suī wú zì miǎn lín táo wáng chéng ēn níng xià yóu shì lù gān sù yáng jiā mó, suǒ jiāng jiē zhū biān ruì zú nèi dì zé shān dōng hé nán nán dōu hú guǎng zhè jiāng jiāng xī fú jiàn sì chuān zhū jūn, yì xiān hòu zhì. bìng bì jì mén, guān wàng bù jìn. gěi shì zhōng zhāng dì yuán shàng yán: shì lóng zài guān shù zài, jī xiào wú wén, fēi ruò wèi huò zhī chóu, gōng míng zú yǐ fú rén yě. zhū shuài sù jiāng, fēi shì lóng piān bì, yù qū cè jié zhì, shuí néng gān zhī. shī lǎo cái guì, ruì qì rì xiāo, yán jí xià qiū, jiāng yǒu bù kě yán zhě. dì yǐ shì lóng fāng guī jìn qǔ, bù nà qí yán. shí dà shòu yú wǔ yuè shí rì báo luán zhōu. míng rì, shì lóng děng yǐ shī huì. yòu míng rì fù qí chéng. shí sān rì, yóu jī jìn guó chén fù qiān ān. míng rì, fù jiāng hé kě gāng fù yǒng píng. yòu èr rì, bié jiāng fù zūn huà. yuè wǔ yuè, sì chéng shǐ fù. lùn gōng, dà shòu zuì, shì lù cì zhī. shì lóng jiā tài zǐ shǎo bǎo, yīn běn wèi shì qiān hù. bā yuè fù xiè bìng guī.
三年三月進左都督。時遵化、永平,遷安、灤州四城失守已三月。承宗、大壽隔關門,與世龍諸軍聲息斷絕。帝急詔四方兵勤王,昌平尤世威、薊鎮楊肇基、保定曹鳴雷、山海宋偉、山西王國樑、固原楊麒、延綏吳自勉、臨洮王承恩、寧夏尤世祿、甘肅楊嘉謨,所將皆諸邊銳卒;內地則山東、河南、南都、湖廣、浙江、江西、福建、四川諸軍,亦先後至。並壁薊門,觀望不進。給事中張第元上言:「世龍在關數載,績效無聞,非若衛、霍之儔,功名足以服人也。諸帥宿將,非世龍偏裨,欲驅策節制,誰能甘之。師老財匱,銳氣日消,延及夏秋,將有不可言者。」帝以世龍方規進取,不納其言。時大壽於五月十日薄灤州。明日,世龍等以師會。又明日復其城。十三日,游擊靳國臣復遷安。明日,副將何可綱復永平。又二日,別將復遵化。閱五月,四城始復。論功,大壽最,世祿次之。世龍加太子少保,蔭本衛世千戶。八月復謝病歸。
liù nián wǔ yuè, chā hàn hǔ dūn tù hé tào kòu fàn níng xià, zǒng bīng hè hǔ chén zhàn mò, zhào qǐ shì lóng dài zhī. shì lóng shēng zhǎng níng xià, xí qí xíng shì, dà xiū zhàn bèi. míng nián zhēng yuè, èr bù rù fàn, qiǎn cān jiāng bo yīng dì dà pò zhī, zhǎn shǒu èr bǎi yǒu qí. yú yuè, tào kòu fàn hè lán shān. shì lóng qiǎn jiàng dīng qián rù qí yíng, guó qí zhǎng sā ér jiǎ, zhǎn jí rú qián. wèi jǐ, chā bù dà jǔ rù kòu. shì lóng qiǎn fù jiāng lóu guāng xiān děng fēn wǔ dào fú yào hài, ér jǐ zhōng dào dài zhī, jiā jī, zhǎn shǒu bā bǎi yǒu qí. xún fǔ wáng zhèn qí yì zhǎn sān bǎi yú jí. kòu fù fàn hé xī yù quán gōng, shì lóng fù yāo zhǎn wǔ bǎi yú. qí nián qī yuè fàn zǎo yuán bǎo, shì lóng yòu dà bài zhī, fú zhǎn yī qiān yǒu qí. shì lóng bàn suì zhōng lǚ zòu dà jié, wēi míng zhèn xī sāi. wú hé, zú yú guān, nián sì shí yú. hòu lùn gōng, zèng tài zǐ tài fù, shì jǐn yī qiān shì, cì xù rú zhì.
六年五月,插漢虎墩兔合套寇犯寧夏,總兵賀虎臣戰歿,詔起世龍代之。世龍生長寧夏,習其形勢,大修戰備。明年正月,二部入犯,遣參將卜應第大破之,斬首二百有奇。逾月,套寇犯賀蘭山。世龍遣降丁潛入其營,馘其長撒兒甲,斬級如前。未幾,插部大舉入寇。世龍遣副將婁光先等分五道伏要害,而己中道待之,夾擊,斬首八百有奇。巡撫王振奇亦斬三百餘級。寇復犯河西玉泉宮,世龍復邀斬五百餘。其年七月犯棗園堡,世龍又大敗之,俘斬一千有奇。世龍半歲中屢奏大捷,威名震西塞。無何,卒於官,年四十餘。後論功,贈太子太傅,世錦衣僉事,賜恤如制。
yáng zhào jī, yí zhōu wèi rén. qǐ jiā shì zhí, jī guān zhì dà tóng zǒng bīng. tiān qǐ èr nián, yāo zéi xú hóng rú fǎn shān dōng, lián xiàn yùn jù yě zōu téng yì, zhòng zhì shù wàn. xún fǔ zhào yàn rèn dū sī yáng guó dòng liào dòng xí suǒ bù liàn mín bīng, zēng zhū yào dì shǒu zú. shí zhào jī fāng jiā jū, yàn yīn jí jiā jiàn qǐ zhī, wèi shān dōng zǒng bīng guān tǎo zéi. wèi zhì, dòng jí guó dòng děng gōng zōu, bīng kuì, yóu jī zhāng bǎng zhàn sǐ. yàn fāng shì shī yǎn zhōu, yù zéi. zhào jī zhì, jí yíng zhàn, ér lìng guó dòng jí dòng jiā jī, dà bài zhī héng hé. shí zéi jīng ruì jù zōu téng zhōng dào, zhào jī lìng yóu bīng zhuì zéi zōu chéng, ér yǐ dà jūn jī zéi huáng yīn jì wáng chéng, dà bài zéi, cù ér yì zhī yì shān, suì wéi zōu. guó dòng děng yì xiān hòu shōu fù yùn jù yě yì téng zhū xiàn, yòu dà pò zhī yú shā hé. nǎi zhú zhǎng wéi gōng zōu. wéi sān yuè, zéi shí jǐn, qí dǎng chū jiàng, suì qín hóng rú. xiàn fú, zhé yú shì, zéi píng. zhào jī yóu shǔ dū du qiān shì jìn yòu dū du, yīn běn wèi shì qiān hù. xún dài shěn yǒu róng zhèn dēng lái. gǎi yán suī, yǐ jī tào kòu gōng, jìn zuǒ dū du, yīn jǐn yī qiān hù, lǚ jiā tài zǐ tài bǎo. chóng zhēn yuán nián yí jì zhèn xī xié. èr nián dōng, dà qīng bīng kè sān tún yíng. zhào jī chéng jiān shōu fù, kùn shǒu shù yuè, zú quán gū chéng. yīn jǐn yī shì qiān hù. yǐ, lù huī fù sì chéng gōng, jiā tài zǐ tài shī, gǎi yīn jǐn yī qiān shì. míng nián zú guān. zi yù fān, jiàn xú cóng zhì chuán.
楊肇基,沂州衛人。起家世職,積官至大同總兵。天啟二年,妖賊徐鴻儒反山東,連陷鄆、鉅野、鄒、滕、嶧,眾至數萬。巡撫趙彥任都司楊國棟、廖棟檄所部練民兵,增諸要地守卒。時肇基方家居,彥因即家薦起之,為山東總兵官討賊。未至,棟及國棟等攻鄒,兵潰,游擊張榜戰死。彥方視師兗州,遇賊。肇基至,急迎戰,而令國棟及棟夾擊,大敗之橫河。時賊精銳聚鄒、滕中道,肇基令游兵綴賊鄒城,而以大軍擊賊黃陰、紀王城,大敗賊,蹙而殪之嶧山,遂圍鄒。國棟等亦先後收復鄆、鉅野、嶧、滕諸縣,又大破之於沙河。乃築長圍攻鄒。圍三月,賊食盡,其黨出降,遂擒鴻儒。獻俘,磔於市,賊平。肇基由署都督僉事進右都督,蔭本衛世千戶。尋代沈有容鎮登、萊。改延綏,以擊套寇功,進左都督,蔭錦衣千戶,屢加太子太保。崇禎元年移薊鎮西協。二年冬,大清兵克三屯營。肇基乘間收復,困守數月,卒全孤城。蔭錦衣世千戶。已,錄恢復四城功,加太子太師,改蔭錦衣僉事。明年卒官。子御蕃,見《徐從治傳》。
hè hǔ chén, bǎo dìng rén. tiān qǐ chū, lì tiān jīn hǎi fáng yóu jī, dēng lái cān jiāng, yí yǎn zhōu. liù nián qiān yán suī fù zǒng bīng. hé tào kòu dà jǔ rù fàn, cóng shuài yáng zhào jī xié jī, dà pò zhī. jiā shǔ dū du qiān shì. chóng zhēn èr nián, bǔ zhū jiē zhōu pàn zú zhōu dà wàng děng. zhuó zǒng bīng guān, zhèn shǒu níng xià. guān zhōng zéi dà qǐ, wáng jiā yìn xiàn qīng shuǐ yíng, shā yóu jī lǐ xiǎn zōng, suì xiàn fǔ gǔ. qí dǎng lǐ lǎo chái yīng zhī, xiào jù sān qiān yú rén, gōng hé shuǐ. zǒng dū yáng hè xí hǔ chén wǎng tǎo, jī zhī pán gǔ, fú guó liù bǎi yǒu qí. yǐ, jī zhǎn qìng yáng zéi qú liú liù. sì nián, shén yī yuán xiàn bǎo ān. yán ān gào jí, yán suī fǔ zhèn jiē dōng yuán shǎn xī. xún fǔ liàn guó shì xí hǔ chén jí fù jiāng lǐ bēi yuán jiǎo. hǔ chén děng suì jìn wéi bǎo ān, zéi yǐn hé tào shù qiān qí cuò hǔ chén jūn. huì zhāng yīng chāng jī bài zhī, zéi zhòng qì chéng qù. hǔ chén děng qián hòu huò shǒu gōng yī qiān jiǔ bǎi. míng nián, kě tiān fēi hǎo lín ān liú dào jiāng lǐ dū sī zài wéi hé shuǐ. hǔ chén xié lín táo cáo wén zhào gān sù yáng jiā mó gù yuán yáng qí hé jī, dà pò zéi gān quán zhī hǔ sì āo, zhǎn shǒu qī bǎi yǒu qí, zéi dà kùn.
賀虎臣,保定人。天啟初,歷天津海防游擊,登萊參將,移兗州。六年遷延綏副總兵。河套寇大舉入犯,從帥楊肇基協擊,大破之。加署都督僉事。崇禎二年,捕誅階州叛卒周大旺等。擢總兵官,鎮守寧夏。關中賊大起,王嘉胤陷清水營,殺游擊李顯宗,遂陷府谷。其黨李老柴應之,嘯聚三千餘人,攻合水。總督楊鶴檄虎臣往討,擊之盤谷,俘馘六百有奇。已,擊斬慶陽賊渠劉六。四年,神一元陷保安。延安告急,延綏撫鎮皆東援陝西。巡撫練國事檄虎臣及副將李卑援剿。虎臣等遂進圍保安,賊引河套數千騎挫虎臣軍。會張應昌擊敗之,賊眾棄城去。虎臣等前後獲首功一千九百。明年,可天飛、郝臨庵、劉道江、李都司再圍合水。虎臣偕臨洮曹文詔、甘肅楊嘉謨、固原楊麒合擊,大破賊甘泉之虎兕凹,斬首七百有奇,賊大困。
liù nián wǔ yuè, chā hàn hǔ dūn tù hé tào kòu wǔ wàn qí zì qīng shuǐ héng chéng fēn dào rù. shǒu bèi yáo zhī kuí děng bù néng yù, shā jǐng yì fù jiāng shǐ kāi xiān lín hé bǎo cān jiāng zhāng wèn zhèng yuè jiā lóu shǒu bèi zhào fǎng jiē kuì táo. kòu suì jìn báo líng zhōu, hǔ chén jí lǐng qiān qí rù shǒu. xuán jǐn lēi chéng zhōng bīng chū jī, cì dà shā jǐng. kòu cóng hàn bó bǎo tū zhì, hǔ chén jūn wèi jí bù chén, qiě zhòng guǎ bù dí, suì zhàn sǐ. zi zàn xié wǔ shí qí tū zhòng wéi chū. shì wén, zèng hǔ chén dū du qiān shì, cì jì zàng, shì yīn zhǐ huī qiān shì. xún lù xiān hòu jiǎo kòu gōng, zài zèng dū du tóng zhī, shì yīn jǐn yī fù qiān hù.
六年五月,插漢虎墩兔合套寇五萬騎自清水、橫城分道入。守備姚之夔等不能御,沙井驛副將史開先、臨河堡參將張問政、岳家樓守備趙訪皆潰逃。寇遂進薄靈州,虎臣急領千騎入守。旋盡勒城中兵出擊,次大沙井。寇從漢伯堡突至,虎臣軍未及布陳,且眾寡不敵,遂戰死。子贊挾五十騎突重圍出。事聞,贈虎臣都督僉事,賜祭葬,世蔭指揮僉事。尋錄先後剿寇功,再贈都督同知,世蔭錦衣副千戶。
zàn, yǒng gǎn yǒu fù fēng. jì chéng yīn, xún jǔ wǔ jìn shì. jī guān zhì jīng yíng fù jiāng. chóng zhēn shí qī nián sān yuè, lǐ zì chéng báo jīng shī, jīng jūn liù dà yíng fēn liè chéng wài, jiē bù gǎn zhàn, huò qì jiǎ jiàng. zàn dú lǜ bù zú yíng jī, zhōng shǐ sǐ.
贊,勇敢有父風。既承蔭,尋舉武進士。積官至京營副將。崇禎十七年三月,李自成薄京師,京軍六大營分列城外,皆不敢戰,或棄甲降。贊獨率部卒迎擊,中矢死。
dì chéng, shēn zhǎng qī chǐ, měi xū rán, wèi zhū shēng, yǐ zhōng yì zì xǔ. xiōng jiè xí fù qiān hù, zǎo zú, wú zi, chéng dāng xí, yǐ ràng qí dì quán. jí zéi xiàn bǎo dìng, jiā rén quàn yì yī dùn. chì yuē: wú zhōng chén zǐ, tōu shēng ér táo, hé yǐ jiàn xiān jiāng jūn dì xià! suì xié qī nǚ tóu jǐng sǐ.
弟誠,身長七尺,美須髯,為諸生,以忠義自許。兄誡襲副千戶,早卒,無子,誠當襲,以讓其弟詮。及賊陷保定,家人勸易衣遁。叱曰:「吾忠臣子,偷生而逃,何以見先將軍地下!」遂偕妻女投井死。
shěn yǒu róng, zì shì hóng, xuān chéng rù. qiān shì chǒng zhī sūn yě. yòu zǒu mǎ jī jiàn, hǎo bīng lüè. jǔ wàn lì qī nián wǔ xiāng shì. jì liáo zǒng dū liáng mèng lóng jiàn ér yì zhī, yòng wèi chāng píng qiān zǒng. fù shòu zhī zǒng dū zhāng jiā yìn, diào jì zhèn dōng lù, xiá nán bīng hòu yíng. shí èr nián qiū, duǒ yán zhǎng áng yǐ sān qiān qí fàn liú jiā kǒu. yǒu róng yè bàn lǜ jiàn zú èr shí jiǔ rén yíng jī, shēn zhōng èr shǐ, zhǎn shǒu liù jí, kòu tuì nǎi hái, yóu shì zhī míng. liáo dōng xún fǔ gù yǎng qiān zhào lì huī xià, bǐ liàn huǒ qì. shí sì nián cóng lǐ chéng liáng chū sài, dǐ kě kě wú lín, zhǎn guó duō. míng nián zài chū, yì yǒu gōng. chéng liáng gōng běi guān, yǒu róng xiàn zhèn, mǎ zài yì zài bì, zú bá qí chéng. lù gōng, shì yīn qiān hù. qiān dū sī qiān shū, shǒu fú tú gǔ.
沈有容,字士弘,宣城入。僉事寵之孫也。幼走馬擊劍,好兵略。舉萬曆七年武鄉試。薊遼總督梁夢龍見而異之,用為昌平千總。復受知總督張佳胤,調薊鎮東路,轄南兵後營。十二年秋,朵顏長昂以三千騎犯劉家口。有容夜半率健卒二十九人迎擊,身中二矢,斬首六級,寇退乃還,由是知名。遼東巡撫顧養謙召隸麾下,俾練火器。十四年從李成梁出塞,抵可可毋林,斬馘多。明年再出,亦有功。成梁攻北關,有容陷陣,馬再易再斃,卒拔其城。錄功,世蔭千戶。遷都司僉書,守浮屠谷。
cóng sòng yīng chāng yuán cháo xiān, qǐ guī. rì běn fēng shì huài, fú jiàn xún fǔ jīn xué céng yù yòng qí dǎo qí xué, qǐ yǒu róng shǒu wú yǔ tóng shān. èr shí jiǔ nián, wō lüè zhū zhài, yǒu róng jī bài zhī. yú yuè, yǔ tóng shān bǎ zǒng zhāng wàn jì bài wō péng shān yáng. wō jù dōng fān. yǒu róng shǒu shí hú, móu jǐn jiān zhī, yǐ èr shí yī zhōu chū hǎi, yù fēng, cún shí sì zhōu. guò péng hú, yǔ wō yù, gé shā shù rén, zòng huǒ shěn qí liù zhōu, zhǎn shǒu shí wǔ jí, duó hái nán fù sān bǎi qī shí yú rén. wō suì qù dōng fān, hǎi shàng xī jiān zhě shí nián. jié wén, wén wǔ jiāng lì xī xù gōng, yǒu róng lài bái jīn ér yǐ.
從宋應昌援朝鮮,乞歸。日本封事壞,福建巡撫金學曾欲用奇搗其穴,起有容守浯嶼、銅山。二十九年,倭掠諸寨,有容擊敗之。逾月,與銅山把總張萬紀敗倭彭山洋。倭據東番。有容守石湖,謀盡殲之,以二十一舟出海,遇風,存十四舟。過彭湖,與倭遇,格殺數人,縱火沈其六舟,斬首十五級,奪還男婦三百七十餘人。倭遂去東番,海上息肩者十年。捷聞,文武將吏悉敘功,有容賚白金而已。
sān shí èr nián qī yuè, xī yáng hóng máo fān zhǎng wéi má láng jià sān dà sōu zhì péng hú, qiú hù shì, shuì shǐ gāo cǎi zhào zhī yě. yǒu róng bái dāng shì, zì qǐng wǎng yù. jiàn má láng, zhǐ chén lì hài. má láng wù, hū cǎi shǐ zhě, suǒ hái suǒ lù cǎi jīn, yáng fān qù. gǎi qiān shū zhè jiāng dū sī. yóu zhè jiāng yóu jī diào tiān jīn, qiān wēn chù cān jiāng, bà guī. sì shí sì nián, wō fàn fú jiàn. xún fǔ huáng chéng yuán qǐng tè shè shuǐ shī, qǐ yǒu róng tǒng zhī, qín wō dōng shā. xún zhāo xiáng jù kòu yuán jìn lǐ zhōng, sàn qiǎn qí zhòng.
三十二年七月,西洋紅毛番長韋麻郎駕三大艘至彭湖,求互市,稅使高寀召之也。有容白當事,自請往諭。見麻郎,指陳利害。麻郎悟,呼寀使者,索還所賂寀金,揚帆去。改僉書浙江都司。由浙江游擊調天津,遷溫處參將,罷歸。四十四年,倭犯福建。巡撫黃承元請特設水師,起有容統之,擒倭東沙。尋招降巨寇袁進、李忠,散遣其眾。
tài chāng yuán nián, liáo shì jí, shǐ shè shān dōng fù zǒng bīng, zhù dēng zhōu, yǐ mìng yǒu róng. tiān qǐ gǎi yuán, liáo shěn xiāng jì fù. xióng tíng bì jiàn sān fāng bù zhì zhī yì, yǐ táo lǎng xiān xún fǔ dēng lái, ér zhuó yǒu róng dū du qiān shì, chōng zǒng bīng guān, dēng lái suì wèi zhòng zhèn. bā yuè, máo wén lóng yǒu zhèn jiāng zhī jié. zhào yǒu róng tǒng shuǐ shī wàn, xié tiān jīn shuǐ shī zhí dǐ zhèn jiāng cè yīng. yǒu róng tàn yuē: lǜ yī lǚ zhī shī, dāng fāng zhāng zhī dí, wú zhī qí bù kè jì yě. wú hé, zhèn jiāng guǒ shī, shuǐ shī suì bù jìn. míng nián, guǎng níng fù, liáo mín zǒu bì zhū dǎo, rì wàng dēng shī jiù yuán. lǎng xiān xià lìng, gǎn dù yī rén zhě zhǎn. yǒu róng zhēng zhī, lì mìng shù shí sōu wǎng, huò jì zhě shù wàn rén. shí jīn fù gài sān wèi jù kōng wú rén, yǒu yù jù shǒu jīn zhōu zhě. yǒu róng yán jīn zhōu gū xuán hǎi wài, dēng zhōu pí dǎo jù yuǎn gé dà yáng, shēng yuán bù jí, bù kě shǒu. dài wén lóng qǔ jīn zhōu, wèi jǐ fù shī. sì nián, yǒu róng yǐ nián lǎo qǐ hái gǔ, guī, zú. zèng dū du tóng zhī, cì jì zàng.
泰昌元年,遼事棘,始設山東副總兵,駐登州,以命有容。天啟改元,遼、沈相繼覆。熊廷弼建三方布置之議,以陶朗先巡撫登、萊,而擢有容都督僉事,充總兵官,登、萊遂為重鎮。八月,毛文龍有鎮江之捷。詔有容統水師萬,偕天津水師直抵鎮江策應。有容嘆曰:「率一旅之師,當方張之敵,吾知其不克濟也。」無何,鎮江果失,水師遂不進。明年,廣寧覆,遼民走避諸島,日望登師救援。朗先下令,敢渡一人者斬。有容爭之,立命數十艘往,獲濟者數萬人。時金、復、蓋三衛俱空無人,有欲據守金州者。有容言金州孤懸海外,登州、皮島俱遠隔大洋,聲援不及,不可守。迨文龍取金州,未幾復失。四年,有容以年老乞骸骨,歸,卒。贈都督同知,賜祭葬。
zhāng kě dà, zì guān fǔ, yīng tiān rén. shì xí nán jīng yǔ lín zuǒ wèi qiān hù, jǔ wàn lì èr shí jiǔ nián wǔ huì shì, shòu jiàn chāng shǒu bèi. qiān zhè jiāng dū sī qiān shū, fēn shǒu guā zhōu yí zhēn, jiāng yáng dà dào liǎn jī. shuì jiān lǔ bǎo sǐ, huái fǔ lǐ sān cái lìng kě dà lù qí zī. bǎo jiā kuì zhòng huì, què bù shòu. yè xiàng gāo fù zhào guò yí, jiàn ér yì zhī, yuē: cǐ bù tè liáng jiāng, qiě liáng lì yě. qiān liú hé yóu jī, gǎi guǎng dōng gāo zhào cān jiāng. diào zhè jiāng zhōu shān. fèng mìng zhēng lí, yǔ zǒng bīng wáng míng hè yòng hēi fān wèi dǎo, dǎo qí cháo, lí nǎi miè.
張可大,字觀甫,應天人。世襲南京羽林左衛千戶,舉萬曆二十九年武會試,授建昌守備。遷浙江都司僉書,分守瓜洲、儀真,江洋大盜斂跡。稅監魯保死,淮撫李三才令可大錄其貲。保家饋重賄,卻不受。葉向高赴召過儀,見而異之,曰:「此不特良將,且良吏也。」遷劉河游擊,改廣東高肇參將。調浙江舟山。奉命征黎,與總兵王鳴鶴用黑番為導,搗其巢,黎乃滅。
zhōu shān, sòng chāng guó chéng yě, jū hǎi zhōng, yǒu qī shí èr ào, wèi zhè dōng yào hài. kě dà tiáo shàng bā yì, jiē shuò huà. wō fàn wǔ zhào hú bái shā gǎng chá shān, tán tóu, lián bài zhī, jiā fù zǒng bīng. chéng jiǔ pǐ, kě dà yǔ fù shǐ cài xiàn chén zhú zhī, liǎng yuè gōng jùn. chéng nèi wài tián shù qiān mǔ, hǎi cháo hài jià. kě dà zhú qì xù dàn shuǐ, suì wèi gāo yú. mín chēng yuē: zhāng gōng qì. tiān qǐ yuán nián yǐ dōu zhǐ huī shǐ zhǎng nán jīng jǐn yī wèi. liù nián zhuó dū du qiān shì, qiān shū nán jīng yòu fǔ. chóng zhēn yuán nián chū wèi dēng lái zǒng bīng guān. huì yì cái dēng lái fǔ zhèn, nǎi mìng yǐ zǒng bīng guān shì dēng zhōu fù zǒng bīng shì, ér xún fǔ suì bà bù shè. kě dà jǐn xīn hǎi fáng, qīn lì xún shì, tú yán hǎi dì xíng bīng lì qiáng ruò, wèi hǎi fáng tú shuō shàng zhī. èr nián dōng, bái lián zéi yú dǎng wéi lái yáng, kě dà jī pò zhī, fén qí liù zhài, zhǎn wěi guó gōng èr rén, wéi suì jiě. jīng shī bèi bīng, kě dà rù wèi, shǒu xī zhí guǎng níng zhū mén. míng nián, yǐ qín wáng gōng, shēng dū du tóng zhī.
舟山,宋昌國城也,居海中,有七十二墺,為浙東要害。可大條上八議,皆碩畫。倭犯五罩湖、白沙港、茶山,潭頭,連敗之,加副總兵。城久圮,可大與副使蔡獻臣築之,兩月工竣。城內外田數千畝,海潮害稼。可大築碶蓄淡水,遂為膏腴。民稱曰:「張公碶」。天啟元年以都指揮使掌南京錦衣衛。六年擢都督僉事,僉書南京右府。崇禎元年出為登萊總兵官。會議裁登、萊撫鎮,乃命以總兵官視登州副總兵事,而巡撫遂罷不設。可大盡心海防,親歷巡視,圖沿海地形、兵力強弱,為《海防圖說》上之。二年冬,白蓮賊餘黨圍萊陽,可大擊破之,焚其六砦,斬偽國公二人,圍遂解。京師被兵,可大入衛,守西直、廣寧諸門。明年,以勤王功,升都督同知。
liú xìng zhì fǎn dōng jiāng, suì fèng zhào hái zhèn. yǐ ér sì chéng bìng fù, cháo yì fù shè dēng lái xún fǔ, yǐ sūn yuán huà wèi zhī. yuán huà lǜ guān wài bā qiān rén zhì, qiáng bàn jiē liáo rén. kě dà lǜ yǒu biàn, lǚ yán yú yuán huà, bù tīng.
劉興治反東江,遂奉詔還鎮。已而四城並復,朝議復設登萊巡撫,以孫元化為之。元化率關外八千人至,強半皆遼人。可大慮有變,屢言於元化,不聽。
sì nián qī yuè, lù qián shǒu chéng gōng, jìn yòu dū du. shí yuè, qiān shū nán jīng zuǒ fǔ, jiān dū chí hé pǔ kǒu èr jūn, dēng rén qì liú zhī. wèi xíng ér kǒng yǒu dé fǎn wú qiáo, dōng xiàn liù chéng. kě dà jí wǎng jiǎo, yuán huà xí zhǐ zhī, bù tīng. cì lái zhōu, yù yuán huà, fù wèi suǒ zǔ, nǎi hái zhèn. suì jiāng yàn, yǒu dé mù báo chéng. kě dà qǐng jī zhī, yuán huà chí fǔ yì, bù xǔ. kě dà chén lì hài shén qiè, yuán huà qī míng suì yuán rì fā bīng hé jī. zhì qī, yuán huà bīng bù fā. míng rì, hé bīng zhàn chéng dōng, kě dà bīng lǚ shèng. yuán huà bù zú jiē liáo rén, qīn dǎng duō, wú dòu zhì. qí jiāng zhāng dào xiān zǒu, kě dà bīng yì bài. zhōng jūn guǎn wéi chéng, yóu jī chén liáng mó, shǒu bèi shèng luò yáo shì liáng jiē zhàn sǐ. dào bīng bàn jiàng yǒu dé, qiǎn guī wèi nèi yīng. yuán huà kāi mén nà zhī, kě dà jiàn, bù tīng. yè bàn zéi zhì, chéng suì xiàn. kě dà shí shǒu shuǐ chéng, fǔ yīng dà tòng. jiě suǒ pèi yìn fù qí gǔ, jiān dào zǒu jì nán shàng zhī. hái jiā cí mǔ, lìng dì kě dù zi lù zhēng fèng mǔ háng hǎi qū tiān jīn. ér yǐ pèi jiàn fù bù jiāng, jǐn zhǎn zhū bì qiè, suì tóu huán sǐ. shì wén, zèng tè jìn róng lù dài fū tài zǐ shǎo fù, shì zhuāng jié, cì jì zàng, yǔ shì yīn, jiàn cí yuē: jīng zhōng.
四年七月,錄前守城功,進右都督。十月,僉書南京左府,兼督池河、浦口二軍,登人泣留之。未行而孔有德反吳橋,東陷六城。可大急往剿,元化檄止之,不聽。次萊州,遇元化,復為所阻,乃還鎮。歲將晏,有德暮薄城。可大請擊之,元化持撫議,不許。可大陳利害甚切,元化期明歲元日發兵合擊。至期,元化兵不發。明日,合兵戰城東,可大兵屢勝。元化部卒皆遼人,親黨多,無鬥志。其將張燾先走,可大兵亦敗。中軍管維城,游擊陳良謨,守備盛洛、姚士良皆戰死。燾兵半降有德,遣歸為內應。元化開門納之,可大諫,不聽。夜半賊至,城遂陷。可大時守水城,撫膺大慟。解所佩印付旗鼓,間道走濟南上之。還家辭母,令弟可度、子鹿征奉母航海趨天津。而以佩劍付部將,盡斬諸婢妾,遂投繯死。事聞,贈特進榮祿大夫、太子少傅,諡莊節,賜祭葬,予世蔭,建祠曰:「旌忠」。
kě dà hǎo xué néng shī, dūn jié xíng, yǒu rú jiāng fēng. wèi nán jīng jǐn yī shí, ōu yáng huī yóu xíng bù zhǔ shì zhé běn wèi zhī shì, cháng fù shī yǒu yīn mái guó shì fēi jù, yáng zhōu zhī fǔ liú duó shū zhī shàn, zèng yī sēng. è duó zhě zèn zhī wèi zhōng xián, huī duó jù bèi dǎi. kě dà yuē shù qí wèi, juān fèng zhù zhī, bo shì chù qí qī zǐ. qí shàng yì lèi rú cǐ.
可大好學能詩,敦節行,有儒將風。為南京錦衣時,歐陽暉由刑部主事謫本衛知事,嘗賦詩有「陰霾國事非」句,揚州知府劉鐸書之扇,贈一僧。惡鐸者譖之魏忠賢,暉、鐸俱被逮。可大約束旗尉,捐奉助之,卜室處其妻子。其尚義類如此。
dì kě shì, zì wén zhì, yǐ zì xíng. yǐn jū bó xué, cháng jí míng bù yī shī yī bǎi juǎn.
弟可仕,字文峙,以字行。隱居博學,嘗輯明布衣詩一百卷。
lǔ qīn, zhǎng qīng rén. wàn lì zhōng, lì shān xī fù zǒng bīng. tiān qǐ yuán nián qiān shén jī yíng zuǒ fù jiāng. xún zhuó shǔ dū du qiān shì, chōng bǎo dìng zǒng bīng guān. shē chóng míng ān bāng yàn bìng fǎn, guì zhōu zǒng bīng zhāng yàn fāng zài wéi zhōng, ér zǒng lǐ dù wén huàn chēng bìng. míng nián shí yuè yòng qīn dài wén huàn, mìng zǒng chuān zhōng hú guǎng hàn tǔ jūn kè qī jiě wéi. wèi zhì, wéi yǐ jiě, qīn chí fù guì yáng. sān nián zhēng yuè, xún fǔ wáng sān shàn dà bài yú lù guǎng, qún miáo sòng wàn huà hé zhōng wèi děng fēng qǐ. qīn zuǒ sān shàn fáng jiǎo, lǜ zhū jiāng qín zhōng wèi wàn huà, suì jìn yíng hóng yá. hóng yá zhě, chóng míng bài zǒu chù yě. sān shàn móu dà jǔ shēn rù, qīn jí zǒng bīng guān mǎ jiǒng zhāng yàn fāng, zhū dào jiān sī yǐn shēn yuè jù yǎng xiàng rì shēng yáng shì shǎng gè yǐ bīng cóng, wǔ zhàn, zhǎn shǒu wàn bā qiān, zhí dǐ dà fāng. sì nián zhēng yuè, sān shàn bài mò yú nèi zhuāng, qīn děng yǐ cán zú hái. mìng dài zuì bàn zéi.
魯欽,長清人。萬曆中,歷山西副總兵。天啟元年遷神機營左副將。尋擢署都督僉事,充保定總兵官。奢崇明、安邦彥並反,貴州總兵張彥方在圍中,而總理杜文煥稱病。明年十月用欽代文煥,命總川、忠、湖廣漢土軍刻期解圍。未至,圍已解,欽馳赴貴陽。三年正月,巡撫王三善大敗於陸廣,群苗宋萬化、何中尉等蜂起。欽佐三善防剿,率諸將擒中尉、萬化,遂進營紅崖。紅崖者,崇明敗走處也。三善謀大舉深入,欽及總兵官馬炯、張彥方,諸道監司尹伸、岳具仰、向日升、楊世賞各以兵從,五戰,斬首萬八千,直抵大方。四年正月,三善敗歿於內莊,欽等以殘卒還。命戴罪辦賊。
dōu yún kǎi lǐ tǔ sī zhě, yùn dào yān hóu yě, bāng yàn jié zhū mán kùn qí chéng, zhǎng guān yáng shì wèi bù néng shǒu. zǒng dū cài fù yī qiǎn qīn jí zǒng bīng guān liú chāo jiù zhī, bá zéi yán tóu zhài, suì yí shī kè píng chá. yǐ ér bāng yàn jǐn qū luó guǐ, jié sì shí yíng yú bān jiū wān hòu zhài, hù èr shí yú lǐ, fēn fàn pǔ dìng. fù yī lìng qīn yǔ zǒng bīng guān huáng yuè fēn dào yù zhī. qīn lǜ bù jiāng zhāng yún péng liú zhì mǐn dèng qǐ děng dà bài zéi wāng jiā chōng. yuè jí cān zhèng lù mèng lóng fù shǐ yáng shì shǎng yì dà bài zéi jiǎng yì zhài. hé zhuī zhì hé, zhǎn shǒu qiān wǔ bǎi yú jí. sōu shān, fù zhǎn liù bǎi yú jí. yǐn shēn shǒu pǔ dìng, yì bài zéi bīng, yǔ dà jūn huì, gòng jiǎn shuǐ wài nì miáo. bāng yàn shì jiǒng, dù hé xī bēn. qīn yuè dū zhū jiāng qióng zhuī, mèng lóng děng fēn zhù sān chà hé àn wèi hòu jìn. qián fēng yún péng qǐ děng shēn rù zhī jīn, xiān hòu zhǎn shǒu qiān yú jí.
都勻凱里土司者,運道咽喉也,邦彥結諸蠻困其城,長官楊世蔚不能守。總督蔡復一遣欽及總兵官劉超救之,拔賊岩頭寨,遂移師克平茶。已而邦彥盡驅羅鬼,結四十營於斑鳩灣後寨,互二十餘里,分犯普定。復一令欽與總兵官黃鉞分道御之。欽率部將張雲鵬、劉志敏、鄧玘等大敗賊汪家沖。鉞及參政陸夢龍、副使楊世賞亦大敗賊蔣義寨。合追至河,斬首千五百餘級。搜山,復斬六百餘級。尹伸守普定,亦敗賊兵,與大軍會,共剪水外逆苗。邦彥勢窘,渡河西奔。欽、鉞督諸將窮追,夢龍等分駐三岔河岸為後勁。前鋒雲鵬、玘等深入織金,先後斬首千餘級。
fù yī shàng qí gōng, yán: qīn lián yǒng. suī míng zǒng lǐ, quán lì bù dāng yī piān bì. jiù fǔ chén sān shàn jí zhū jiān jūn, rén rén wèi dà shuài, nèi zhuāng shī lǜ, qīn bù dāng dú rèn dà shuài zuì. chén zhì qián, yǐ zhū dào jiān jūn bīng jǐn shǔ qīn, měi zhàn shēn xiān shì zú. qīn bài kě yuán, shèng zú lù. dāng miǎn qí dài zuì, réng yǐ gōng lùn. cóng zhī. míng nián zhēng yuè, qīn děng dù hé hái, zhōng fú, bài sǐ zhě shù qiān rén. chōng wèi shì guān, lì gōng zì shú.
復一上其功,言:「欽廉勇。雖名總理,權力不當一偏裨。舊撫臣三善及諸監軍,人人為大帥,內莊失律,欽不當獨任大帥罪。臣至黔,以諸道監軍兵盡屬欽,每戰身先士卒。欽敗可原,勝足錄。當免其戴罪,仍以功論。」從之。明年正月,欽等渡河還,中伏,敗死者數千人。充為事官,立功自贖。
zì píng yuè zhì xìng lóng qīng píng èr wèi, miáo èr bǎi yú zhài pán jù qí jiān, yǐ zhǎng tián zhī tiān bǎo ā yāng wèi kuí. bāng yàn chū fǎn, shòu èr qiú dū du, shǐ tōng xià liù wèi shēng xī. shì nián chūn, kòu shí qiān yú qìng. jiān jūn àn chá shǐ lái sī xíng dàn ā yāng, shǐ tú tiān bǎo, ā yāng fǎn yǐ qíng gào. sī xíng nǎi yòu zhǎn ā yāng, yì tǎo tiān bǎo, huì yǐ jí qù. fù yī lìng guì yáng tóng zhī zhōu hóng tú dài wèi jiān jūn, ā yāng dì ā mǎi yǔ tiān bǎo qǐng bīng bāng yàn, fù xiōng chóu. fù yī yǐ bīng shì shǔ hóng tú jí qīn, ér qiǎn cān jiāng hú cóng yí yáng míng kǎi děng zuǒ zhī. qīn děng sān dào jìn, dà zhàn mǐ dūn shān, shēng qín tiān bǎo jí ā mǎi, xiān hòu zhǎn zéi kuí wǔ shí sì rén, huò shǒu gōng èr qiān sān bǎi wǔ shí, pò fén bǎi qī shí sì zhài. shèng xià xìng shī, jiāng shì mào shǔ yǔ, chōng lán zhàng. jù kòu jǐn chú, tǔ rén wèi èr bǎi nián suǒ wèi yǒu. fù yī jì zòu gōng, wèi bào ér zú. jiān jūn yù shǐ fù zōng lóng fù yǐ wèi yán, nǎi mìng qīn zǒng lǐ rú gù, hóng tú shòu píng yuè zhī fǔ.
自平越至興隆、清平二衛,苗二百餘寨盤踞其間,以長田之天保、阿秧為魁。邦彥初反,授二酋都督,使通下六衛聲息。是年春,寇石阡、餘慶。監軍按察使來斯行啖阿秧,使圖天保,阿秧反以情告。斯行乃誘斬阿秧,議討天保,會以疾去。復一令貴陽同知周鴻圖代為監軍,阿秧弟阿買與天保請兵邦彥,復兄仇。復一以兵事屬鴻圖及欽,而遣參將胡從儀、楊明楷等佐之。欽等三道進,大戰米墩山,生擒天保及阿買,先後斬賊魁五十四人,獲首功二千三百五十,破焚百七十四寨。盛夏興師,將士冒暑雨,沖嵐瘴。劇寇盡除,土人謂二百年所未有。復一既奏功,未報而卒。監軍御史傅宗龍復以為言,乃命欽總理如故,鴻圖授平越知府。
liù nián sān yuè, bāng yàn fù dà jǔ rù kòu. qīn yù zhī hé shàng, lián zhàn shù rì, shā shāng xiāng dāng. yè bàn, zéi zhí bī qīn lěi. jiāng shí táo cuàn, qīn suì zì wěn. zhū yíng jǐn kuì, zéi shì fù zhāng.
六年三月,邦彥復大舉入寇。欽御之河上,連戰數日,殺傷相當。夜半,賊直逼欽壘。將十逃竄,欽遂自刎。諸營盡潰,賊勢復張。
qīn yǒng gǎn shàn zhàn, wèi xī nán dà jiāng zhī guān. zhuāng liè dì sì wèi, zèng shǎo bǎo zuǒ dū du, shì yīn zhǐ huī qiān shì, cì jì zàng, jiàn cí yuē: jīng zhōng.
欽勇敢善戰,為西南大將之冠。莊烈帝嗣位,贈少保、左都督,世蔭指揮僉事,賜祭葬,建祠曰:「旌忠」。
zi zōng wén chéng yīn. chóng zhēn zhōng, yǐ jì zhèn fù zǒng bīng wèi zǒng dū wú ā héng zhōng jūn. shí yī nián dōng, qiáng zi lǐng shī shì, yǔ ā héng bìng lì zhàn sǐ.
子宗文承蔭。崇禎中,以薊鎮副總兵為總督吳阿衡中軍。十一年冬,牆子嶺失事,與阿衡併力戰死。
qín liáng yù, zhōng zhōu rén, jià shí zhù xuān fǔ shǐ mǎ qiān shèng. wàn lì èr shí qī nián, qiān shèng yǐ sān qiān rén cóng zhēng bō zhōu, liáng yù bié tǒng jīng zú wǔ bǎi guǒ liáng zì suí, yǔ fù jiāng zhōu guó zhù è zéi dèng kǎn. míng nián zhēng yuè èr rì, zéi chéng guān jūn yàn, yè xí. liáng yù fū fù shǒu jī bài zhī, zhuī rù zéi jìng, lián pò jīn zhú děng qī zhài. yǐ, xié yǒu yáng zhū jūn zhí qǔ sāng mù guān, dà bài zéi zhòng, wèi nán chuān lù zhàn gōng dì yī. zéi píng, liáng yù bù yán gōng. qí hòu, qiān shèng wèi bù mín suǒ sòng, yǔ sǐ yún yáng yù, liáng yù dài lǐng qí zhí. liáng yù wèi rén ráo dǎn zhì, shàn qí shè, jiān tōng cí hàn, yí dù xián yǎ. ér yù xià yán jùn, měi xíng jūn fā lìng, róng wǔ sù rán. suǒ bù hào bái gān bīng, wèi yuǎn jìn suǒ dàn.
秦良玉,忠州人,嫁石砫宣撫使馬千乘。萬曆二十七年,千乘以三千人從征播州,良玉別統精卒五百裹糧自隨,與副將周國柱扼賊鄧坎。明年正月二日,賊乘官軍宴,夜襲。良玉夫婦首擊敗之,追入賊境,連破金築等七寨。已,偕酉陽諸軍直取桑木關,大敗賊眾,為南川路戰功第一。賊平,良玉不言功。其後,千乘為部民所訟,瘐死雲陽獄,良玉代領其職。良玉為人饒膽智,善騎射,兼通詞翰,儀度嫻雅。而馭下嚴峻,每行軍發令,戎伍肅然。所部號白杆兵,為遠近所憚。
tài chāng shí, zhēng qí bīng yuán liáo. liáng yù qiǎn xiōng bāng píng dì mín píng xiān yǐ shù qiān rén wǎng. cháo mìng cì liáng yù sān pǐn fú, shòu bāng píng dū sī qiān shū, mín píng shǒu bèi. tiān qǐ yuán nián, bāng píng dù hún hé zhàn sǐ, mín píng tū wéi chū. liáng yù zì tǒng jīng zú sān qiān fù zhī, suǒ guò qiū háo wú fàn. zhào jiā èr pǐn fú, jí yǔ fēng gào. zi xiáng lín shòu zhǐ huī shǐ. liáng yù chén bāng píng sǐ zhuàng, qǐng yōu xù. yīn yán: chén zì zhēng bō yǐ lái, suǒ jiàn zhī gōng, bù mǎn chán dù kǒu, bèi jǐn gāo zhāng, zhōng chéng shú biǎo. dì yōu zhào bào zhī. bīng bù shàng shū zhāng hè míng yán: hún hé xuè zhàn, shǒu gōng shù qiān, shí shí zhù yǒu yáng èr tǔ sī gōng. bāng píng jì mò, liáng yù jí qiǎn shǐ rù dōu, zhì dōng yī yī qiān wǔ bǎi, fēn gěi cán zú, ér shēn dū jīng bīng sān qiān dǐ yú guān. shàng jí gōng jiā nán, xià fù sī mén chóu, qì shén zhuàng. yí lù bāng píng zi, jìn mín píng guān. nǎi zèng bāng píng dū du qiān shì, xī shì yīn, yǔ chén cè děng hé cí mín píng jìn dū sī qiān shū.
泰昌時,征其兵援遼。良玉遣兄邦屏、弟民屏先以數千人往。朝命賜良玉三品服,授邦屏都司僉書,民屏守備。天啟元年,邦屏渡渾河戰死,民屏突圍出。良玉自統精卒三千赴之,所過秋毫無犯。詔加二品服,即予封誥。子祥麟授指揮使。良玉陳邦屏死狀,請優恤。因言:「臣自征播以來,所建之功,不滿讒妒口,貝錦高張,忠誠孰表。」帝優詔報之。兵部尚書張鶴鳴言:「渾河血戰,首功數千,實石砫、酉陽二土司功。邦屏既歿,良玉即遣使入都,制冬衣一千五百,分給殘卒,而身督精兵三千抵榆關。上急公家難,下復私門仇,氣甚壯。宜錄邦屏子,進民屏官。」乃贈邦屏都督僉事,錫世蔭,與陳策等合祠;民屏進都司僉書。
bù yì zài zhēng bīng èr qiān. liáng yù yǔ mín píng chí hái, dǐ jiā fǔ yī rì, ér shē chóng míng dǎng fán lóng fǎn zhòng qìng, jī jīn bó jié yuán. liáng yù zhǎn qí shǐ, jí fā bīng lǜ mín píng jí bāng píng zi yì míng gǒng míng sù liú xī shàng, dù yú chéng, yǎn zhì zhòng qìng nán píng guān, è zéi guī lù. fú bīng xí liǎng hé, fén qí zhōu. fēn bīng shǒu zhōng zhōu, chí xí kuí zhōu, lìng jí fáng dí táng shàng xià. zéi chū zhàn, jí bài guī. liáng yù shàng qí zhuàng, zhuó mín píng cān jiāng, yì míng gǒng míng shǒu bèi.
部議再徵兵二千。良玉與民屏馳還,抵家甫一日,而奢崇明黨樊龍反重慶,齎金帛結援。良玉斬其使,即發兵率民屏及邦屏子翼明、拱明溯流西上,度渝城,奄至重慶南坪關,扼賊歸路。伏兵襲兩河,焚其舟。分兵守忠州,馳檄夔州,令急防翟塘上下。賊出戰,即敗歸。良玉上其狀,擢民屏參將,翼明、拱明守備。」
yǐ ér shē chóng míng wéi chéng dū jí, xún fǔ zhū xiè yuán xí liáng yù tǎo. shí zhū tǔ sī jiē tān zéi lù, dòu liú bù jìn. dú liáng yù gǔ xíng ér xī, shōu xīn dū, zhǎng qū dǐ chéng dū, zéi suì jiě wéi qù. liáng yù nǎi hái jūn gōng èr láng guān, mín píng xiān dēng, yǐ, kè fú tú guān, fù zhòng qìng. liáng yù chū jǔ bīng, jí yǐ shū wén. mìng fēng fū rén, xī gào mìng, zhì shì fù shòu dū du qiān shì, chōng zǒng bīng guān. mìng xiáng lín wèi xuān wèi shǐ, mín píng jìn fù zǒng bīng, yì míng gǒng míng jìn cān jiāng. liáng yù yì gǎn fèn, xiān hòu gōng kè hóng yá dūn guān yīn sì qīng shān dūn zhū dà cháo, shǔ zéi dǐ dìng. fù yǐ yuán guì zhōu gōng, shù lài jīn bì.
已而奢崇明圍成都急,巡撫朱燮元檄良玉討。時諸土司皆貪賊賂,逗遛不進。獨良玉鼓行而西,收新都,長驅抵成都,賊遂解圍去。良玉乃還軍攻二郎關,民屏先登,已,克佛圖關,復重慶。良玉初舉兵,即以疏聞。命封夫人,錫誥命,至是復授都督僉事,充總兵官。命祥麟為宣慰使,民屏進副總兵,翼明、拱明進參將。良玉益感奮,先後攻克紅崖墩、觀音寺、青山墩諸大巢,蜀賊底定。復以援貴州功,數賚金幣。
sān nián liù yuè, liáng yù shàng yán: chén lǜ yì míng gǒng míng tí bīng guǒ liáng, lèi zòu hóng yá dūn zhū jié. nǎi xíng jiān zhū jiāng, wèi dǔ zéi miàn, rǎng bì kuā zhāng, jí hū duì lěi, wén fēng xiān dùn. bài yú zéi zhě, wéi kǒng rén zhī shèng qiè yú zéi zhě, wéi kǒng rén zhī qiáng. rú zǒng bīng lǐ wéi xīn, dù hé yī zhàn, bài nǜ guī yíng, fǎn bì mén jù chén, bù róng yī jiàn. yǐ liù chǐ qū xū méi nán zǐ, jì yī jīn guó fù rén, jìng yè sī zhī, yì dāng kuì sǐ. dì yōu zhào bào zhī, mìng wén wǔ dà lì jiē yǐ lǐ dài, bù dé yí jì.
三年六月,良玉上言:「臣率翼明、拱明提兵裹糧,累奏紅崖墩諸捷。乃行間諸將,未睹賊面,攘臂誇張,及乎對壘,聞風先遁。敗於賊者,唯恐人之勝;怯於賊者,唯恐人之強。如總兵李維新,渡河一戰,敗衄歸營,反閉門拒臣,不容一見。以六尺軀鬚眉男子,忌一巾幗婦人,靜夜思之,亦當愧死。」帝優詔報之,命文武大吏皆以禮待,不得疑忌。
shì nián, mín píng cóng xún fǔ wáng sān shàn dǐ lù guǎng, bīng bài xiān dùn. qí dōng, cóng zhàn dà fāng, lǚ jié. míng nián zhēng yuè, tuì shī. zéi lái xí, zhàn sǐ. èr zi zuǒ míng zuò míng dé tuō, jiē zhòng shāng. liáng yù qǐng xù, zèng dū du tóng zhī, lì cí cì jì, guān èr zi. ér shì shí yì míng gǒng míng jiē jìn guān zhì fù zǒng bīng.
是年,民屏從巡撫王三善抵陸廣,兵敗先遁。其冬,從戰大方,屢捷。明年正月,退師。賊來襲,戰死。二子佐明、祚明得脫,皆重傷。良玉請恤,贈都督同知,立祠賜祭,官二子。而是時翼明、拱明皆進官至副總兵。
chóng zhēn sān nián, yǒng píng sì chéng shī shǒu. liáng yù yǔ yì míng fèng zhào qín wáng, chū jiā cái jì xiǎng. zhuāng liè dì yōu zhào bāo měi, zhào jiàn píng tái, cì liáng yù cǎi bì yáng jiǔ, fù sì shī jīng qí gōng. huì sì chéng fù, nǎi mìng liáng yù guī, ér yì míng zhù jìn jī. míng nián zhú dà líng hé chéng. yì míng yǐ wàn rén hù zhú, chéng chéng, mìng chè bīng hái zhèn. qī nián, liú zéi xiàn hé nán, jiā yì míng zǒng bīng guān, dū jūn fù tǎo. míng nián, dèng qǐ sǐ, yǐ suǒ bù jiē shǔ rén, mìng yì míng jiāng zhī, lián pò zéi yú qīng yá hé wú jiā yàn yuán jiā píng, è zéi zǒu yún xī lù. yì míng xìng kuāng qiè, bù jiāng lián bài, bù yǐ shí wén, gé dū du xián, biǎn èr zhì bàn zéi. yǐ, cóng lú xiàng shēng zhú zéi gǔ chéng. zéi zǒu jūn zhōu, yì míng bài zhī qīng shí pù. zéi rù shān zì bǎo, yì míng gōng pò zhī. lián pò zéi jiè shān sān dào hé huā yuán gōu, qín hēi shà shén fēi shān hǔ. zéi chū méi yún xiāng jiān, fǔ zhì yún yáng miáo zuò tǔ qiǎn shǐ zhāo xiáng, yì míng zàn qí shì, wèi zéi suǒ dài, zú bù jiàng. yì míng zuò tǔ jiē bèi hé. yǐ ér zéi fàn xiāng yáng, yì míng lián zhàn dé lì, tún bīng miào tān, yǐ è hàn jiāng zhī qiǎn. ér luó rǔ cái liú guó néng zì shēn shuǐ yǐ dù, suì dà rǎo qí huáng jiān. dì yǐ yún xiāng shǔ yì jǐn cán, bà zuò tǔ, qiè zé yì míng, xún yì bèi hé jiě guān. ér liáng yù zì jīng shī hái, bù fù yuán jiǎo, zhuān bàn shǔ zéi.
崇禎三年,永平四城失守。良玉與翼明奉詔勤王,出家財濟餉。莊烈帝優詔褒美,召見平台,賜良玉彩幣羊酒,賦四詩旌其功。會四城復,乃命良玉歸,而翼明駐近畿。明年築大凌河城。翼明以萬人護築,城成,命撤兵還鎮。七年,流賊陷河南,加翼明總兵官,督軍赴討。明年,鄧玘死,以所部皆蜀人,命翼明將之,連破賊於青崖河、吳家堰、袁家坪,扼賊走鄖西路。翼明性恇怯,部將連敗,不以實聞,革都督銜,貶二秩辦賊。已,從盧象升逐賊谷城。賊走均州,翼明敗之青石鋪。賊入山自保,翼明攻破之。連破賊界山、三道河、花園溝,擒黑煞神、飛山虎。賊出沒鄖、襄間,撫治鄖陽苗胙土遣使招降,翼明贊其事,為賊所紿,卒不絳。翼明、胙土皆被劾。已而賊犯襄陽,翼明連戰得利,屯兵廟灘,以扼漢江之淺。而羅汝才、劉國能自深水以渡,遂大擾蘄、黃間。帝以鄖、襄屬邑盡殘,罷胙土,切責翼明,尋亦被劾解官。而良玉自京師還,不復援剿,專辦蜀賊。
qī nián èr yuè, zéi xiàn kuí zhōu, wéi tài píng, liáng yù zhì nǎi zǒu. shí sān nián è luó rǔ cái yú wū shān. rǔ cái fàn kuí zhōu, liáng yù shī zhì nǎi qù. yǐ, yāo zhī mǎ jiā zhài, zhǎn shǒu liù bǎi, zhuī bài zhī liú mǎ yā, zhǎn qí kuí dōng shān hǔ. fù hé tā jiāng dà bài zhī tán jiā píng běi shān, yòu pò zhī xiān sì lǐng. liáng yù duó rǔ cái dà dào, qín qí qú fù tā tiān, zéi shì jiàn shuāi.
七年二月,賊陷夔州,圍太平,良玉至乃走。十三年扼羅汝才於巫山。汝才犯夔州,良玉師至乃去。已,邀之馬家寨,斬首六百,追敗之留馬埡,斬其魁東山虎。複合他將大敗之譚家坪北山,又破之仙寺嶺。良玉奪汝才大纛,擒其渠副塌天,賊勢漸衰。
dāng shì shí, dū shī yáng sì chāng jǐn qū zéi rù chuān. chuān fǔ shào jié chūn tí ruò zú èr wàn shǒu zhòng qìng, suǒ yǐ wéi liáng yù jí zhāng lìng èr jūn. mián zhōu zhī zhōu lù xùn zhī bà guān guī, jié chūn shǐ àn yíng lěi. jiàn liáng yù jūn zhěng, xīn yì zhī. liáng yù wèi zhì jiǔ. yǔ xùn zhī yuē: shào gōng bù zhī bīng. wú yī fù rén, shòu guó ēn, yì yīng sǐ, dú hèn yǔ shào gōng tóng sǐ ěr. xùn zhī wèn gù, liáng yù yuē: shào gōng yí wǒ zì jìn, qù suǒ zhù zhòng qìng jǐn sān sì shí lǐ, ér qiǎn zhāng lìng shǒu huáng ní wā, shū shī dì lì. zéi jù guī wū wàn shān diān, fǔ kàn wú yíng. tiě qí jiàn líng xià, zhāng lìng bì pò. lìng pò jí wǒ, wǒ bài shàng néng jiù zhòng qìng jí hū? qiě dū shī yǐ shǔ wèi hè, wú yú zhì zhī zhī. shào gōng bù yǐ cǐ shí zhēng shān duó xiǎn, lìng zéi wú gǎn jí wǒ, ér zuò yǐ shè fáng, cǐ bài dào yě. xùn zhī shēn rán zhī. yǐ ér jié chūn yí yíng dà chāng, jiān jūn wàn yuán jí yì jìn tún wū shān, yǔ xiāng yīng yuán. qí nián shí yuè, zhāng xiàn zhōng lián pò guān jūn yú guān yīn yán sān huáng lǐng, suì cóng shàng mǎ dù guò jūn. liáng yù xié zhāng lìng jí è zhī zhú qūn píng, cuò qí fēng. huì lìng wèi zéi suǒ yì, liáng yù qū jiù bù kè, zhuǎn dòu fù bài, suǒ bù sān wàn rén lüè jǐn. nǎi dān qí jiàn jié chūn qǐng yuē: shì jí yǐ, jǐn fā wú xī dòng zú, kě dé èr wàn. wǒ zì lǐn qí bàn, bàn xì zhī guān, yóu zú bàn zéi. jié chūn jiàn sì chāng yǔ jǐ zuǒ, ér cāng wú jiàn liáng, xiè qí jì bù yòng. liáng yù nǎi tàn xī guī. shí yáo huáng shí sān jiā zéi héng shǔ zhōng. yǒu qín zuǎn xūn zhě, liáng yù zú rén yě, wèi zéi ěr mù, bèi qín, shā yù zú dùn qù. liáng yù bǔ zhí yǐ xiàn, wú tuō zhě.
當是時,督師楊嗣昌盡驅賊入川。川撫邵捷春提弱卒二萬守重慶,所倚惟良玉及張令二軍。綿州知州陸遜之罷官歸,捷春使按營壘。見良玉軍整,心異之。良玉為置酒。語遜之曰:「邵公不知兵。吾一婦人,受國恩,誼應死,獨恨與邵公同死耳。」遜之問故,良玉曰:「邵公移我自近,去所駐重慶僅三四十里,而遣張令守黃泥窪,殊失地利。賊據歸、巫萬山巔,俯瞰吾營。鐵騎建瓴下,張令必破。令破及我,我敗尚能救重慶急乎?且督師以蜀為壑,無愚智知之。邵公不以此時爭山奪險,令賊無敢即我,而坐以設防,此敗道也。」遜之深然之。已而捷春移營大昌,監軍萬元吉亦進屯巫山,與相應援。其年十月,張獻忠連破官軍於觀音岩、三黃嶺,遂從上馬渡過軍。良玉偕張令急扼之竹{囷}坪,挫其鋒。會令為賊所殪,良玉趨救不克,轉斗復敗,所部三萬人略盡。乃單騎見捷春請曰:「事急矣,盡發吾溪峒卒,可得二萬。我自廩其半,半餼之官,猶足辦賊。」捷春見嗣昌與己左,而倉無見糧,謝其計不用。良玉乃嘆息歸。時搖、黃十三家賊橫蜀中。有秦纘勛者,良玉族人也,為賊耳目,被擒,殺獄卒遁去。良玉捕執以獻,無脫者。
zhāng xiàn zhōng jǐn xiàn chǔ dì, jiāng fù rù shǔ. liáng yù tú quán shǔ xíng shì shàng zhī xún fǔ chén shì qí, qǐng yì bīng shǒu shí sān ài, shì qí bù néng yòng. fù shàng zhī xún àn liú zhī bó, zhī bó xǔ zhī, ér wú bīng kě fā. shí qī nián chūn, xiàn zhōng suì zhǎng qū fàn kuí zhōu. liáng yù chí yuán, zhòng guǎ bù dí, kuì. jí quán shǔ jǐn xiàn, liáng yù kāng kǎi yǔ qí zhòng yuē: wú xiōng dì èr rén jiē sǐ wáng shì, wú yǐ yī càn fù méng guó ēn èr shí nián, jīn bù xìng zhì cǐ, qí gǎn yǐ yú nián shì nì zéi zāi! xī zhào suǒ bù yuē yuē: yǒu cóng zéi zhě, zú wú shè! nǎi fēn bīng shǒu sì jìng. zéi biàn zhāo tǔ sī, dú wú gǎn zhì shí zhù zhě. hòu xiàn zhōng sǐ, liáng yù jìng yǐ shòu zhōng.
張獻忠盡陷楚地,將復入蜀。良玉圖全蜀形勢上之巡撫陳士奇,請益兵守十三隘,士奇不能用。復上之巡按劉之勃,之勃許之,而無兵可發。十七年春,獻忠遂長驅犯夔州。良玉馳援,眾寡不敵,潰。及全蜀盡陷,良玉慷慨語其眾曰:「吾兄弟二人皆死王事,吾以一孱婦蒙國恩二十年,今不幸至此,其敢以餘年事逆賊哉!」悉召所部約曰:「有從賊者,族無赦!」乃分兵守四境。賊遍招土司,獨無敢至石砫者。後獻忠死,良玉竟以壽終。
yì míng jì bà, chóng zhēn shí liù nián dōng, qǐ sì chuān zǒng bīng guān. dào gěng, mìng bù dá. ér gǒng míng zhí pǔ míng shēng zhī luàn, yǔ zéi dòu sǐ, zèng xù rú zhì.
翼明既罷,崇禎十六年冬,起四川總兵官。道梗,命不達。而拱明值普名聲之亂,與賊斗死,贈恤如制。
lóng zài tián, shí píng zhōu tǔ guān shè rén yě. tiān qǐ èr nián, yún nán zéi ān xiào liáng zhāng shì chén děng wèi luàn. zài tián yǔ ā mí pǔ míng shēng wǔ dìng wú bì kuí děng zhēng tǎo, shù yǒu gōng, dé wèi tǔ shǒu bèi. xīn píng zéi piāo shí píng, ān xiào liáng gōng zhān yì, zài tián jù pò zǒu zhī. xún fǔ mǐn hóng xué shàng qí gōng, zhuó zuò yíng dū sī.
龍在田,石屏州土官舍人也。天啟二年,雲南賊安效良、張世臣等為亂。在田與阿迷普名聲、武定吾必奎等征討,數有功,得為土守備。新平賊剽石屏,安效良攻霑益,在田俱破走之。巡撫閔洪學上其功,擢坐營都司。
chóng zhēn èr nián yǔ bì kuí shōu fù wū sā. bā nián, liú zéi fàn fèng yáng, zhào zhēng yún nán tǔ bīng. zài tián lǜ suǒ bù yīng zhào, jī zéi hú guǎng hé nán, pín yǒu gōng, zhuó fù zǒng bīng. zǒng lǐ lú xiàng shēng xí tǎo xiāng yáng zéi, zhì zé xiàng shēng yǐ fèng zhào qín wáng, mìng shǔ xióng wén càn. shí nián sān yuè jī qín dà dào guō sān hǎi. shí yī nián jiǔ yuè dà pò hè yī lóng lǐ wàn qìng yú shuāng gōu, jìn dū du tóng zhī. míng nián sān yuè dà pò zéi gù shǐ, zhǎn shǒu sān qiān wǔ bǎi yǒu qí. zhāng xiàn zhōng zhī pàn yě, wén càn mìng zài tián zhù gǔ chéng, è zéi dōng tū. zhū jiāng duō jì zài tián, chán yán rì xìng. jí wén càn bèi dǎi, zài tián yì bà guī, hái zhì guì zhōu, jī píng pàn zéi ān lǒng bì.
崇禎二年與必奎收復烏撒。八年,流賊犯鳳陽,詔征雲南土兵。在田率所部應詔,擊賊湖廣、河南,頻有功,擢副總兵。總理盧象升檄討襄陽賊,至則象升已奉詔勤王,命屬熊文燦。十年三月擊擒大盜郭三海。十一年九月大破賀一龍、李萬慶於雙溝,進都督同知。明年三月大破賊固始,斬首三千五百有奇。張獻忠之叛也,文燦命在田駐谷城,遏賊東突。諸將多忌在田,讒言日興。及文燦被逮,在田亦罷歸,還至貴州,擊平叛賊安隴壁。
shí wǔ nián xià, zhōng yuán dào yì chì. zài tián shàng shū yuē: chén yǐ shí píng shì biàn, yīn liú fēn zhèn líng, fèn jī guó nán, juān zī mù jīng zú jiǔ qiān wǔ bǎi, zhàn xiàng sì, zhàn mǎ èr qiān, rù chǔ yù pò zéi. zéi bù gǎn kuī jiāng běi líng qǐn, diān bīng yǒu lì yān. wǔ zài jié èr shí yǒu bā, jì kǒu zhōng zǔ, bī chén bìng guī. zì chén bà, qīn fān rǔ, míng chéng lǚ xiàn. chén wàng wèi tǎo kòu bì xū nán bīng. gài zhū jiāng suǒ tǒng duō wū hé, yù kòu jí táo, fá xiǎng jí zào. diān bīng wàn lǐ zhǎng qū, jiā rén fù zǐ tóng zhì, fēi ruò tā jūn yì kuì yě. qiě yī suì zhōng, qiū dōng qì liáng, zéi dé chí chěng. chūn xià jí rù shān bì shǔ, yǎng ruì ér chū, gù qí qì yì shèng. fū píng yuán zhàn jì bù shèng, shān qī yòu mò gǎn yīng, shī lǎo cái dān, dàng píng hé rì. diān bīng qīng zǒu yuǎn tiào, shàn sōu shān. chén yuàn zhěng wàn zhòng, lì sǎo qín chǔ yù wǎn zhū kòu, bù miè bù zhǐ. wàng sù gěi xíng liáng, yán tú jiē jì. chén shì juān qū bào guó, yán ér bù xiào, gān fú fǔ jīn zhì. dì zhuàng zhī, xià bīng bù yì, qǐn bù xíng.
十五年夏,中原盜益熾。在田上疏曰:「臣以石屏世弁,因流氛震陵,奮激國難,捐貲募精卒九千五百,戰象四,戰馬二千,入楚、豫破賊。賊不敢窺江北陵寢,滇兵有力焉。五載捷二十有八,忌口中阻,逼臣病歸。自臣罷,親藩辱,名城屢陷。臣妄謂討寇必須南兵。蓋諸將所統多烏合,遇寇即逃,乏餉即噪。滇兵萬里長驅,家人父子同志,非若他軍易潰也。且一歲中,秋冬氣涼,賊得馳騁。春夏即入山避暑,養銳而出,故其氣益盛。夫平原戰既不勝,山蹊又莫敢攖,師老財殫,蕩平何日。滇兵輕走遠跳,善搜山。臣願整萬眾,力掃秦、楚、豫、皖諸寇,不滅不止。望速給行糧,沿途接濟。臣誓捐軀報國,言而不效,甘伏斧釒質。」帝壯之,下兵部議,寢不行。
yú èr zài, yǐ yǒu bā yuè, wú bì kuí pàn. qián guó gōng mù tiān bō xí zài tián jí níng zhōu tǔ zhī zhōu lù yǒng mìng xié tǎo, jī qín zhī. wèi jǐ, shā dìng zhōu zuò luàn, jù yún nán fǔ, zài tián bù gǎn jī. míng nián, dìng zhōu gōng zài tián bù xià, yí gōng níng zhōu, xún xiàn xí é, zài tián zǒu dà lǐ. yòu míng nián, sūn kě wàng děng zhì guì zhōu, zài tián shuō lìng gōng dìng zhōu, dìng zhōu qì pò miè. zài tián guī, zú yú jiā.
逾二載,乙酉八月,吾必奎叛。黔國公沐天波檄在田及寧州土知州祿永命協討,擊擒之。未幾,沙定洲作亂,據云南府,在田不敢擊。明年,定州攻在田不下,移攻寧州,尋陷嶍峨,在田走大理。又明年,孫可望等至貴州,在田說令攻定洲,定洲迄破滅。在田歸,卒於家。
zàn yuē: mǎ shì lóng děng zhí biān chuí duō shì, fèn qí yǒng lüè, zhe jī róng háng, huò juān qū lì zhàn, shēn gāo yuán yě, kě wèi wú tiǎn zhǎo yá zhī rèn yǐ. fū cuī fēng xiàn dí, sù jiāng yóu nán, ér qín liáng yù yī tǔ shě fù rén, tí bīng guǒ liáng, qí qū zhuǎn dòu, qí jí gōng fù yì yǒu zú duō zhě. bǐ zhàng yuè lín róng, suō nǜ guān wàng zhě, shì cǐ néng wú kuì hū!
贊曰:馬世龍等值邊陲多事,奮其勇略,著績戎行,或捐軀力戰,身膏原野,可謂無忝爪牙之任矣。夫摧鋒陷敵,宿將猶難,而秦良玉一土舍婦人,提兵裹糧,崎嶇轉斗,其急公赴義有足多者。彼仗鉞臨戎,縮朒觀望者,視此能無愧乎!