ài wàn nián lǐ bēi tāng jiǔ zhōu yáng zhèng fāng yáng shì ēn chén yú wáng chéng lóng děng hóu liáng zhù zi tiān xī zhāng lìng wāng zhī fèng měng rú hǔ liú guāng zuò děng hǔ dà wēi sūn yīng yuán jiāng míng wǔ wáng lái pìn děng dèng zǔ yǔ yóu shì wēi wáng shì qīn děng hóu shì lù zi gǒng jí liú guó néng lǐ wàn qìng
艾萬年 李卑 湯九州(楊正芳 楊世恩) 陳於王(程龍等) 侯良柱(子天錫) 張令(汪之鳳) 猛如虎(劉光祚等) 虎大威 孫應元 姜名武(王來聘等 鄧祖禹) 尤世威(王世欽等) 侯世祿(子拱極) 劉國能(李萬慶)
ài wàn nián, mǐ zhī rén. yóu wǔ xué shēng cóng jūn, jī gōng zhì shén mù cān jiāng. chóng zhēn sì nián cóng cáo wén zhào fù hé qū. diǎn dēng zi rù shān xī, wàn nián cóng wén zhào lián bài zhī sāng luò zhèn huā dì wā wù lù shān. dū sī wáng shì hǔ shǒu bèi yáo jìn zhōng zhàn sǐ. zéi tuì tún shí lóu zhī kāng jiā shān, xī jù hé sān shí lǐ. suī dé zhī zhōu zhōu shì qí shǒu bèi sūn shǒu fǎ fú bīng hán yù, dù hé xí shā zhī. wǔ nián cóng cān zhèng fán yī héng tǎo píng bù zhān ní. shān xī gào jǐng, lì wén zhào dōng tǎo, yǔ lǐ bēi yī yuè zòu wǔ jié. yòu yǔ hè rén lóng bài bā dài wáng sǎo dì wáng bīng. míng nián, zéi jiāng dōng dùn, lián pò zhī yán jiā shān kàng yì cūn jiǎ zhài cūn, zhuó fù zǒng bīng.
艾萬年,米脂人。由武學生從軍,積功至神木參將。崇禎四年從曹文詔復河曲。點燈子入山西,萬年從文詔連敗之桑落鎮、花地窊、霧露山。都司王世虎、守備姚進忠戰死。賊退屯石樓之康家山,西距河三十里。綏德知州周士奇、守備孫守法伏兵含峪,渡河襲殺之。五年從參政樊一蘅討平不沾泥。山西告警,隸文詔東討,與李卑一月奏五捷。又與賀人龍敗八大王、掃地王兵。明年,賊將東遁,連破之延家山、亢義村、賈寨村,擢副總兵。
chū, shān xī jì zhōng zéi, qí tǔ kòu yì chéng jiān qǐ, sān guān wáng gāng xiào yì tōng tiān zhù lín xiàn wáng zhī chén jiē cán pò chéng yì. hòu jiàn zéi shuāi, xiāng jì guī shùn, rán yīn jié dǎng bù sàn. xún fǔ dài jūn ēn xīn shì shì, móu zhū zhī. qī nián zhēng yuè yíng chūn, zhào wáng gāng yàn, shā zhī, bìng shā tōng tiān zhù yú tā suǒ, ér wàn nián yì bǔ shā wáng bào wǔ yǔ qí dǎng lǐng bīng wáng, shēng qín fān shān dòng, jī guān suǒ zhǎng shì wáng, xiàn fú jīng shī, jìn zhōng jù dào lüè jìng. bào wǔ jí zhī chén yě. yǒu yì jūn ēn shā jiàng zhě, gěi shì zhōng zhāng dì yuán lì yán zhū zéi róu lìn zhī cǎn, qǐng lù wàn nián gōng. wàn nián shì gòu jí gào guī, xún jiā shǔ dū du qiān shì.
初,山西既中賊,其土寇亦乘間起,三關王剛、孝義通天柱、臨縣王之臣皆殘破城邑。後見賊衰,相繼歸順,然陰結黨不散。巡撫戴君恩新視事,謀誅之。七年正月迎春,召王剛宴,殺之,並殺通天柱於他所,而萬年亦捕殺王豹五與其黨領兵王,生擒翻山動,姬關鎖、掌世王,獻俘京師,晉中巨盜略靖。豹五即之臣也。有議君恩殺降者,給事中張第元力言諸賊蹂躪之慘,請錄萬年功。萬年適遘疾告歸,尋加署都督僉事。
bā nián èr yuè, shàng shū yán:
八年二月,上疏言:
chén zhàng jiàn cóng róng qī zài, fù fǔ gǔ, jiě gū shān wéi, jiù qīng shuǐ huáng fǔ mù guā shí yī yíng bǎo. zhuǎn zhàn gāo shān, shè fú hé qū, yǒu mǎ zhèn hǔ tóu yán shí tái shān xī chuān zhī jié. zhàn píng yáng fén zhōu tài yuán, fù lín xiàn jí sī tíng yì. dà xiǎo shù shí zhàn, jīng lì jǐn hào. yǔ chén gòng shì zhě lǐ bēi, kè xiān zhāo lù. chén bìng shì yǎn yǎn, yóu lì zhàn jì běi. yòu fǔ jiǎo wáng gāng bào wǔ lǐng bīng wáng tōng tiān zhù, jiě sàn zéi yī wàn sān qiān yǒu qí. méng ēn xǔ chén yǎng bìng, ér dū chén hóng chéng chóu xí yòu zhì, chén bù gǎn bù lì jí shàng dào. dàn niàn miè zéi zhī fǎ, bù wài jiǎo fǔ, jīn jiǎo fǔ jù wèi hé jī yí, chén bù dé bù jí yán.
臣仗劍從戎七載,復府谷,解孤山圍,救清水、黃甫、木瓜十一營堡。轉戰高山,設伏河曲,有馬鎮、虎頭岩、石台山、西川之捷。戰平陽、汾州、太原,復臨縣及虒亭驛。大小數十戰,精力盡耗。與臣共事者李卑,溘先朝露。臣病勢奄奄,猶力戰冀北。又撫剿王剛、豹五、領兵王、通天柱,解散賊一萬三千有奇。蒙恩許臣養病,而督臣洪承疇檄又至,臣不敢不力疾上道。但念滅賊之法,不外剿撫,今剿撫俱未合機宜,臣不得不極言。
fū jiǎo zéi bù huàn zéi duō, huàn zéi zǒu. gài dié zhàng zhòng luán, jiē qí yuān sǒu, bīng wèi zhì ér zéi xiān táo, suǒ yǐ nán miè, qí gù zé bīng guǎ yě. dāng shì fēi bù zhī bīng guǎ, yīn qiǔ liáng bù zú, wèi gǒu qiě jì, rì yǐn yuè zhǎng, yǐ zhì yú jīn, suī duō cuò xiǎng, duō shè bīng, ér yǐ bù kě jiù yǐ. yí hé jì zéi zhòng duō guǎ, yòng bīng ruò gān, xiǎng ruò gān, dù qí zú yòng, rán hòu shěn chá dì lì, yòng zhèng yòng qí, yòng fú yòng jiān, huò jī shǒu wěi, huò chōng zuǒ yòu, yǒu bù jí shí tiǎn miè zhě, chén bù xìn yě.
夫剿賊不患賊多,患賊走。蓋疊嶂重巒,皆其淵藪,兵未至而賊先逃,所以難滅,其故則兵寡也。當事非不知兵寡,因糗糧不足,為苟且計,日引月長,以至於今,雖多措餉,多設兵,而已不可救矣。宜合計賊眾多寡,用兵若干,餉若干,度其足用,然後審察地利,用正用奇,用伏用間,或擊首尾,或沖左右,有不即時殄滅者,臣不信也。
cì zé xíng jiān bì qīng yě zhī fǎ, kùn zéi yú sǐ dì, rán hòu kě yán fǔ. gài qún zéi xié qī qiè zi, wú chéng shān, wú zī zhòng, mù chǔ cháo qín, chuán shí zhōng tǔ, yǐ piāo lüè wèi shēng. chéng lìng fù jìn cūn tún yí rù chéng guō, chǔ jīng bīng huǒ qì yǐ dài zhī, zéi yī shí yì jǐn, shēng lǐ yī jué, niǎo jīng shǔ cuàn. rán hòu xuǎn jīng ruì, jù yào hài yǐ jī zhī huò tǐ bì xià hǎo shēng zhī xīn, zhū jué qú kuí, yòu qí xié cóng, bù shāng rén, bù sǔn wēi, nǎi fǔ jiǎo liáng cè.
次則行堅壁清野之法,困賊於死地,然後可言撫。蓋群賊攜妻挈子,無城柵,無輜重,暮楚朝秦,傳食中土,以剽掠為生。誠令附近村屯移入城郭,儲精兵火器以待之,賊衣食易盡,生理一絕,鳥驚鼠竄。然後選精銳,據要害以擊之;或體陛下好生之心,誅厥渠魁,宥其協從,不傷仁,不損威,乃撫剿良策。
dì shēn jiā zhī, xià suǒ sī yì xíng, rán zú bù néng yòng qí cè yě.
帝深嘉之,下所司議行,然卒不能用其策也。
xún shòu gū shān fù zǒng bīng, shù píng liáng. dāng shì shí, zǒng dū hóng chéng chóu pò liù yuè miè zéi zhī qī, jí jìn zhàn. zhū jiāng jiàn zéi zhòng bīng guǎ, xián zì chuāi bù dí, ér shì bù kě zhǐ. wàn nián jí fù jiāng liú chéng gōng liǔ guó zhèn, yóu jī wáng xī mìng hé bīng sān qiān, yǐ liù yuè shí sì rì zhì níng zhōu zhī xiāng lè, yù zéi dà zhàn, zhǎn shǒu shù bǎi. fú bīng zhòu qǐ, wéi zhī shù zhòng. wàn nián guó zhèn lì zhàn bù zhī, jiē zhàn mò. chéng gōng xī mìng fù zhòng shāng guī. shì zú sǐ zhě qiān yú rén. shì wén, zèng xù rú zhì.
尋授孤山副總兵,戍平涼。當是時,總督洪承疇迫六月滅賊之期,急進戰。諸將見賊眾兵寡,咸自揣不敵,而勢不可止。萬年及副將劉成功、柳國鎮,游擊王錫命合兵三千,以六月十四日至寧州之襄樂,遇賊大戰,斬首數百。伏兵驟起,圍之數重。萬年、國鎮力戰不支,皆戰歿。成功、錫命負重傷歸。士卒死者千餘人。事聞,贈恤如制。
lǐ bēi, zì shì píng, yú lín rén. yóu qiān zǒng zhuó shǒu bèi. tiān qǐ chū, zǒng dū wáng xiàng gān shè jì zhèn chē yíng wǔ, yǐ bēi wèi dū sī qiān shū, tǒng xī xié hòu chē yíng. qiān shān hǎi guān yóu jī, zuò shì bà guī.
李卑,字侍平,榆林人。由千總擢守備。天啟初,總督王象乾設薊鎮車營五,以卑為都司僉書,統西協後車營。遷山海關游擊,坐事罷歸。
chóng zhēn èr nián, shǎn xī xún fǔ liú guǎng shēng yì tǎo yán qìng huí zéi, sān dào jìn bīng, mìng bēi yǔ yóu jī wǔ wéi fān děng yóu xī lù rù. bēi jiǎn jīng qí èr bǎi, zhuī jī liǎng zhòu yè, xíng sì bǎi lǐ dǐ bǎo ān níng sāi, lián pò zhī, gòng huò shǒu gōng yī qiān yǒu qí. xuán qǐ yán ān cān jiāng. shí qún dào fēng qǐ, yán fā yóu shén, bēi lián bài zhī fù jiā wān sōng shù tún. sì nián, shén yī yuán xiàn bǎo ān, bēi yǔ níng xià zǒng bīng hè hǔ chén shǒu yán ān, zéi bù gǎn fàn. xún zhuó gū shān fù zǒng bīng. tán xióng xiàn ān sāi, jù qí chéng, bēi yǔ wáng chéng ēn jī jiàng xióng, lù zhī, zhǎn shǒu wǔ bǎi sān shí yú jí. wǔ nián chūn, hùn tiān hóu xiàn yí jūn fū zhōu, qí xià gōng hé shuǐ. bēi jí cān jiāng mǎ kē zhuī zhì gān quán shān. qī yuè pò zhī yán shuǐ guān, zhǎn shǒu liù bǎi èr yú jí. qí dì dōng xiàn huáng hé, zéi nì sǐ zhě wú suàn, kē bù zú zhǎn hùn tiān hóu yǐ xiàn. chū, bēi jí yóu jī wú guó jùn děng zhǎn zéi kuí sān rén yú gān quán qiáo zi gōu, xún jiǎo zéi gù yuán, zhǎn qí kuí xuē rén guì děng sān rén.
崇禎二年,陝西巡撫劉廣生議討延慶回賊,三道進兵,命卑與游擊伍維藩等由西路入。卑簡精騎二百,追擊兩晝夜,行四百里抵保安寧塞,連破之,共獲首功一千有奇。旋起延安參將。時群盜蜂起,延發尤甚,卑連敗之富家灣、松樹屯。四年,神一元陷保安,卑與寧夏總兵賀虎臣守延安,賊不敢犯。尋擢孤山副總兵。譚雄陷安塞,據其城,卑與王承恩擊降雄,戮之,斬首五百三十餘級。五年春,混天猴陷宜君、鄜州,其夏攻合水。卑及參將馬科追至甘泉山。七月破之延水關,斬首六百二餘級。其地東限黃河,賊溺死者無算,科部卒斬混天猴以獻。初,卑及游擊吳國俊等斬賊魁三人於甘泉橋子溝,尋剿賊固原,斬其魁薛仁貴等三人。
shí shǎn xī zéi duō liú rù shān xī. zhào bēi jí hè rén lóng gè lǜ bù zú qiān, lì zǒng dū zhāng zōng héng huī xià. huì wáng zì yòng xiàn liáo zhōu, wén guān bīng zhì, qì chéng zǒu. liù nián chūn, zhū jūn rù chéng, duō shā liáng mín mào gōng, bēi dú yán jí qí xià wú suǒ rǎo. yǐ, bài zéi yáng chéng zhī láng jiā shān, yòu yǔ ài wàn nián lián bài zhī nán dú quán tǔ hé cūn, fù bài zhī péng ōu cūn. zéi rù jì yuán shān zhōng, xún fǔ xǔ dǐng chén xí bēi wàn nián hé jiǎo, bēi pò zhī tiān jǐng guān. qī yuè, lín táo zǒng bīng cáo wén zhào gǎi dà tóng, mìng bēi dài shǔ qí shì, xié tǎo hé běi zéi, jiā dū du qiān shì, shù yǒu gōng. qí dōng, zéi jǐn zǒu hé nán, mìng bēi yuán jiǎo. qī nián chūn, bài zéi nèi xiāng, chí zhì guāng huà, yǔ chǔ bīng bài zéi lián huā píng bái gōu píng, shí shòu lín táo zǒng bīng guān, tǎo zéi hú guǎng, zéi duō jù yún xiāng, zǒng lǐ lú xiàng shēng fāng yǐ bēi bàn zéi, liù yuè zú yú guān.
時陝西賊多流入山西。詔卑及賀人龍各率部卒千,隸總督張宗衡麾下。會王自用陷遼州,聞官兵至,棄城走。六年春,諸軍入城,多殺良民冒功,卑獨嚴戢其下無所擾。已,敗賊陽城之郎家山,又與艾萬年連敗之南獨泉土河村,復敗之芃塸村。賊入濟源山中,巡撫許鼎臣檄卑、萬年合剿,卑破之天井關。七月,臨洮總兵曹文詔改大同,命卑代署其事,協討河北賊,加都督僉事,數有功。其冬,賊盡走河南,命卑援剿。七年春,敗賊內鄉,馳至光化,與楚兵敗賊蓮花坪、白溝坪,實授臨洮總兵官,討賊湖廣,賊多聚鄖、襄,總理盧象升方倚卑辦賊,六月卒於官。
bēi shàn chí jì lǜ, suǒ zhì jūn mín ān dǔ. wèi rén yǒu qì dù, dāng cāng cù, zhèn jìng rú cháng. zèng yòu dū du, cì jì zàng.
卑善持紀律,所至軍民安堵。為人有器度,當倉猝,鎮靜如常。贈右都督,賜祭葬。
tāng jiǔ zhōu, shí dài rén. chóng zhēn shí, wèi chāng píng fù zǒng bīng. liù nián xià, liú zéi dà rǎo hé běi jī nán. mìng jiǔ zhōu xié jiǎo, yǔ zuǒ liáng yù děng lǚ pò zéi bīng, zéi xī dù hé ér nán. qí dōng, dà bài guò tiān xīng yú wú chéng zhèn, zhǎn shǒu sì bǎi èr shí jí. zhuī zéi chuǎng tiān wáng děng wǔ huá jí, yòu bài zhī, zhǎn shǒu liù bǎi sì shí yú jí. qī nián jī zéi sōng xiàn zhī tán tóu, zhǎn shǒu sān bǎi èr shí jí. zéi zhù shāng luò, móu zài rù shān xī. zuǒ liáng yù yíng jī yú shāng nán, jiǔ zhōu qiǎn bù jiāng zhào zhù zhōu ěr jìng nì zhī luò nán. zéi zhì shāng zhōu fǎn. yǐ, fù qīn wén xiāng. jiǔ zhōu bìng, qiǎn bù jiāng líng yuán jī hú liáng hàn děng sōu shān, xī bài mò. jiǔ zhōu xún fù yuán shān xī. wèi jǐ, yǐ hé nán jiǎo zéi gōng, jiā shǔ dū du qiān shì. bā nián chūn, bèi hé chǐ guān, cóng jūn zì xiào. hóng chéng chóu rù guān, yǐ wú cūn wǎ wū wèi shāng nán zéi zǒu nèi xiāng xī chuān yào dì, lìng jiǔ zhōu xié liáng yù è zhī. xún yí zhù luò yáng. jiǔ nián èr yuè, zéi zǒu dēng fēng shí yáng guān, yǔ yī sōng zéi hé. jiǔ zhōu qī liáng yù jiā jī, liáng yù bàn dào guī. jiǔ zhōu yǐ gū jūn qiān èr bǎi rén yóu sōng xiàn shēn rù. zéi lǚ bài, qióng zhuī sì shí yú lǐ, wù rù shēn yá. yù zéi shù wàn, jù xiǎn gōng wéi. jiǔ zhōu shì bù dí, yè yí yíng, wèi zéi suǒ chéng, suì zhàn mò. cóng sūn wén qióng fú què sān shàng shū qǐng xù, bù bào. wén qióng hòu yì xùn nán.
湯九州,石埭人。崇禎時,為昌平副總兵。六年夏,流賊大擾河北、畿南。命九州協剿,與左良玉等屢破賊兵,賊悉渡河而南。其冬,大敗過天星於吳城鎮,斬首四百二十級。追賊闖天王等五華集,又敗之,斬首六百四十餘級。七年擊賊嵩縣之潭頭,斬首三百二十級。賊駐商、雒,謀再入山西。左良玉迎擊於商南,九州遣部將趙柱、周爾敬逆之雒南。賊至商州返。已,復侵閿鄉。九州病,遣部將凌元機、胡良翰等搜山,悉敗歿。九州尋赴援山西。未幾,以河南剿賊功,加署都督僉事。八年春,被劾褫官,從軍自效。洪承疇入關,以吳村、瓦屋為商南賊走內鄉、淅川要地,令九州偕良玉扼之。尋移駐洛陽。九年二月,賊走登封石陽關,與伊、嵩賊合。九州期良玉夾擊,良玉半道歸。九州以孤軍千二百人由嵩縣深入。賊屢敗,窮追四十餘里,誤入深崖。遇賊數萬,據險攻圍。九州勢不敵,夜移營,為賊所乘,遂戰歿。從孫文瓊伏闕三上書請恤,不報。文瓊後亦殉難。
shí yǒu yáng zhèng fāng zhě, tiān qǐ jiān yǐ xiǎo xiào cóng jūn, lǚ jiǎo guì zhōu zéi, jī gōng zhì fù zǒng bīng. xù táo hóng bà gōng, jiā shǔ dū du tóng zhī. chóng zhēn sān nián jī pò dìng fān pàn miáo. qī nián, zéi xiàn dāng yáng, zhèng fāng yǐ zhèn gān bīng bài zéi bān jiū tān, fù qí chéng. hú guǎng xún fǔ táng huī yǐ xiàn líng huì fān wèi zhòng, lìng zhèng fāng jí zǒng bīng xǔ chéng míng zhuān hù jīng zhōu chéng tiān. zhèng fāng lián zòu jīn shā pù lián huā píng bái gōu píng guān tián shí mén shān zhī jié. chén qí yú chū shī yún yáng, zhèng fāng xié chéng míng dèng qǐ cóng zhú shān zhú xī bái hé fēn dào jìn, jiē dà huò. zhì shí yuè, zhèng fāng dū gān bīng qiān yú yuán luò nán, zhàn bài, jí bù jiāng zhāng shàng xuǎn jiē sǐ yān, yī jūn jǐn mò. zèng tài zǐ shǎo shī zuǒ dū du, shì yīn zhǐ huī tóng zhī, zài yīn yī zi shǒu bèi, cì jì zàng, yǒu sī jiàn cí.
時有楊正芳者,天啟間以小校從軍,屢剿貴州賊,積功至副總兵。敘桃紅壩功,加署都督同知。崇禎三年擊破定番叛苗。七年,賊陷當陽,正芳以鎮筸兵敗賊班鳩灘,復其城。湖廣巡撫唐暉以獻陵、惠藩為重,令正芳及總兵許成名專護荊州、承天。正芳連奏金沙鋪、蓮花坪、白溝坪、官田、石門山之捷。陳奇瑜出師鄖陽,正芳偕成名、鄧玘從竹山、竹溪、白河分道進,皆大獲。至十月,正芳督筸兵千餘援雒南,戰敗,及部將張上選皆死焉,一軍盡歿。贈太子少師、左都督,世蔭指揮同知,再蔭一子守備,賜祭葬,有司建祠。
yòu yǒu yáng shì ēn zhě, chóng zhēn shí, lì guān hú guǎng fù zǒng bīng. qī nián chūn, bài zéi zhú xī. dà yǔ, shān shuǐ zhòu fā, zéi duō piào nì sǐ, yú kuì zǒu. shì ēn jí jī, zhǎn zhèn shān hǔ děng sì shí yú rén. yǐ, zhuī zéi shí hé kǒu, lián zhàn kāng jiā píng ruì xī, gōng zuì. bā nián dōng, bài zéi xiào gǎn. jiǔ nián chūn, zǔ kuān dà pò zéi chú zhōu. shì ēn cóng lú xiàng shēng chí zhì, fù dà pò zhī. shí nián chūn, yǔ qín yì míng pò liú guó néng yú xì shí lǐng, huò qí kuí xīn lái hǔ. zéi xiàn suí zhōu, zé dài zuì zì shú. shí èr nián dōng, dū shī yáng sì chāng lìng shǒu yí chéng. huì zéi luó rǔ cái huì dēng xiāng fēn tún xìng shān yuǎn ān, yí líng gào jí. sì chāng xí shì ēn jí jīng mén shǒu jiāng luó ān bāng fù jiù. zhì yáng píng hóu ér dòng, dào xiǎn shén, sì chāng zài xí zhào hái, ér ān bāng yóu zuò yù, shì ēn yóu zhòng yáng píng yǐ liǎng dào shēn rù, qī zhì mǎ liáng píng hé bīng. rǔ cái dēng xiāng wéi zhī xiāng yóu píng, sì chāng lián fā shù dào bīng wǎng yuán, jiē yǐ dào yuǎn bù néng jìn. shì ēn děng bèi kùn jiǔ, tū wéi zǒu huáng lián píng, jué dì wú shuǐ, shì jī kě shén. zéi zhì, liǎng jūn jǐn fù, shì ēn ān bāng bìng sǐ.
又有楊世恩者,崇禎時,歷官湖廣副總兵。七年春,敗賊竹溪。大雨,山水驟發,賊多漂溺死,余潰走。世恩疾擊,斬鎮山虎等四十餘人。已,追賊石河口,連戰康家坪、蚋溪,功最。八年冬,敗賊孝感。九年春,祖寬大破賊滁州。世恩從盧象升馳至,復大破之。十年春,與秦翼明破劉國能於細石嶺,獲其魁新來虎。賊陷隨州,責戴罪自贖。十二年冬,督師楊嗣昌令守宜城。會賊羅汝才、惠登相分屯興山、遠安,夷陵告急。嗣昌檄世恩及荊門守將羅安邦赴救。至洋坪猴兒洞,道險甚,嗣昌再檄召還,而安邦由祚峪,世恩由重陽坪已兩道深入,期至馬良坪合兵。汝才、登相圍之香油坪,嗣昌連發數道兵往援,皆以道遠不能進。世恩等被困久,突圍走黃連坪,絕地無水,士饑渴甚。賊至,兩軍盡覆,世恩、安邦並死。
chén yú wáng, zì dān zhōng, wú xiàn rén. shì wèi sū zhōu wèi qiān hù. jì xí zhí, liǎng jǔ wǔ xiāng shì, shòu qí bīng yíng shǒu bèi. yǐ bǔ huò hǎi dào gōng, qiān dū sī qiān shū, shǒu chóng míng shé shān. dào wáng yī jué děng luàn hǎi bīn, yú wáng lǜ zhàn chuán shù shí jī zhī yáng shān, chí dāo diē rù qí zhōu, shēng qín yī jué, jiān qí dǎng dài jǐn. shàng guān jiāo jiàn, suì zhī míng. tiān qǐ chū, jīng lüè xióng tíng bì yòng wèi biāo xià cān jiāng. dài zhě zhì, yú yú wáng jiǔ bào zú. qí zi sù yú wáng dú shā zhī, dǎi xì jiǔ bù shì.
陳於王,字丹衷,吳縣人。世為蘇州衛千戶。既襲職,兩舉武鄉試,授奇兵營守備。以捕獲海盜功,遷都司僉書,守崇明蛇山。盜王一爵等亂海濱,於王率戰船數十擊之羊山,持刀跌入其舟,生擒一爵,殲其黨殆盡。上官交薦,遂知名。天啟初,經略熊廷弼用為標下參將。代者至,余於王酒暴卒。其子訴於王毒殺之,逮系久不釋。
chóng zhēn èr nián, jīng shī yǒu jǐng. xún fǔ cáo wén héng shì qí zuì, shǔ qián fēng yóu jī, jiāng bīng qín wáng. jì zhì, bīng shì yǐ jiě, suì nán hái. jiǔ zhī, xún fǔ zhāng guó wéi yòng wèi zhōng jūn shǒu bèi. jiǔ nián, zéi rù jiāng běi, wéi lú zhōu, xiàn hé zhōu. guó wéi qiǎn yú wáng shǒu liù hé, shǒu bèi jiǎng ruò lái shǒu jiāng pǔ. zéi fāng wéi jiāng pǔ, ruò lái jí rù yǔ zhī xiàn lǐ wéi yuè gù shǒu. zéi dēng chéng, ruò lái jù què zhī. zhuì xià jiǎo zéi, shǐ zhe qí jiá, zuǒ bì shāng, guǒ xuè hái zhàn, zéi nǎi tuì. liù hé wú chéng, ruò lái yǔ yú wáng jǐ jiǎo hàn zéi, èr yì lài yǐ quán. zéi fàn sù sōng, yú wáng dì guó jì xié zhǐ huī bāo wén dá děng yǐ èr qiān rén wǎng jiù. wén dá bài mò, yú wáng zhòu mǎ rù, bá qí dì ér chū.
崇禎二年,京師有警。巡撫曹文衡貰其罪,署前鋒游擊,將兵勤王。既至,兵事已解,遂南還。久之,巡撫張國維用為中軍守備。九年,賊入江北,圍廬州,陷和州。國維遣於王守六合,守備蔣若來守江浦。賊方圍江浦,若來急入與知縣李維樾固守。賊登城,若來拒卻之。縋下角賊,矢著其頰,左臂傷,裹血還戰,賊乃退。六合無城,若來與於王掎角捍賊,二邑賴以全。賊犯宿松,於王弟國計偕指揮包文達等以二千人往救。文達敗歿,於王驟馬入,拔其弟而出。
shí nián zhēng yuè, zéi fēn fàn jiāng pǔ liù hé jí ān qìng. guó wéi qiǎn bù jiāng zhāng zài gēng děng yuán ān qìng, ér yǐ xīn mù bīng èr qiān lìng fù jiāng chéng lóng jí yú wáng ruò lái fēn shù èr yì. yǐ ér zéi bù zhì, guó wéi yì fù ān qìng, chéng tài hú, nǎi tí lóng děng sān jiāng bīng xī shàng. sān yuè, zéi fàn tài hú, fù jiāng pān kě dà jiāng ān qìng bīng jiǔ bǎi, lóng děng sān jiāng jiāng wú zhōng bīng sān qiān liù bǎi, yù zhī fēng jiā diàn. zéi xiān fàn kě dà yíng, lóng děng zhì, jiā jī zhī, zéi duō sǐ. yè fù zhì, zhōng fú, yì bài qù. jiān jūn shǐ kě fǎ yù tuì è yào hài, zhū jiāng bù cóng, jué qiàn shǒu èr shí sì rì. luó rǔ cái liú guó néng děng qī yíng shù wàn zhòng qí zhì, wéi shù zhòng. zhū jiāng tū jī, pō yǒu shā shāng. kě fǎ xié fù jiāng xǔ zì qiáng chí jiù, è yú zéi, míng dà pào yáo wèi shēng yuán, zhū jiāng yì hū zào tū wéi. huì tiān yù, jiǎ zhòng bù dé chū. míng rì rì zhōng, zéi sì miàn rù, jiāng shì duǎn bīng jiē zhàn. kě dà zhàn sǐ, lóng yǐn huǒ zì fén sǐ. yú wáng shǒu zhí dà dāo, zuǒ yòu shā zéi, shāng zhòng lì jié, běi miàn kòu tóu zì wěn sǐ, yuè shí rì miàn sè rú shēng. ruò lái fú yǔ rén yī yǐ miǎn. tóng sǐ zhě, wǔ jǔ zhān zhào péng shǒu chù shí sǐ. lù wáng yóu shā zéi guò dāng, zéi luán fēn qí ròu sǐ. mò shì huá táng shì lóng jí qiān hù wáng dìng yuǎn jiē lì zhàn sǐ. bǎi hù wáng hóng yóu wèi zéi suǒ zhí, jù chǐ duàn zú, mà bù jué shēng sǐ. shì zú tuō zhě jǐn qiān yú rén. shì wén, zèng yú wáng zhāo yǒng jiāng jūn zhǐ huī shǐ, shì yīn fù qiān hù. yú zèng yīn yǒu chà.
十年正月,賊分犯江浦、六合及安慶。國維遣部將張載賡等援安慶,而以新募兵二千令副將程龍及於王、若來分戍二邑。已而賊不至,國維議赴安慶,城太湖,乃提龍等三將兵西上。三月,賊犯太湖,副將潘可大將安慶兵九百,龍等三將將吳中兵三千六百,御之酆家店。賊先犯可大營,龍等至,夾擊之,賊多死。夜復至,中伏,亦敗去。監軍史可法欲退扼要害,諸將不從,掘塹守二十四日。羅汝才、劉國能等七營數萬眾齊至,圍數重。諸將突擊,頗有殺傷。可法偕副將許自強馳救,扼於賊,鳴大炮遙為聲援,諸將亦呼噪突圍。會天雨,甲重不得出。明日日中,賊四面入,將士短兵接戰。可大戰死,龍引火自焚死。於王手執大刀,左右殺賊,傷重力竭,北面叩頭自刎死,閱十日面色如生。若來服圉人衣以免。同死者,武舉詹兆鵬首觸石死。陸王猷殺賊過當,賊臠分其肉死。莫是驊、唐世龍及千戶王定遠皆力戰死。百戶王弘猷為賊所執,鋸齒斷足,罵不絕聲死。士卒脫者僅千餘人。事聞,贈於王昭勇將軍、指揮使,世蔭副千戶。余贈蔭有差。
hóu liáng zhù, zì cháo shí, yǒng níng wèi rén. tiān qǐ chū, lèi guān sì chuān fù zǒng bīng. tǎo shē chóng míng fù zǐ, fù zūn yì chéng. yòu yǔ cān yì zhào bāng qīng zhāo xiáng shē yín dǎng ān luán. liù nián wǔ yuè dài lǐ wéi xīn wèi sì chuān zǒng bīng guān, zhèn yǒng níng. shí chóng míng bài bēn shuǐ xī, yǔ ān bāng yàn hé, guì zhōu bīng shù tǎo bù kè.
侯良柱,字朝石,永寧衛人。天啟初,累官四川副總兵。討奢崇明父子,復遵義城。又與參議趙邦清招降奢寅黨安鑾。六年五月代李維新為四川總兵官,鎮永寧。時崇明敗奔水西,與安邦彥合,貴州兵數討不克。
chóng zhēn èr nián, zǒng dū zhū xiè yuán qiǎn guì zhōu zǒng bīng xǔ chéng míng fù chì shuǐ wèi, chóng míng bāng yàn yǐ shí yú wàn zhòng lái zhēng. chéng míng hái yǒng níng, zéi zhuī zhī ruì shén. liáng zhù xié jiān jūn fù shǐ liú kě xùn chū zhàn xiǎo què, chéng míng děng lái yuán, zéi nǎi jù wǔ fēng shān táo hóng bà. yuè shù rì, liáng zhù chéng zéi bù bèi, yǔ fù jiāng dèng děng qīn zǎo wù pò zhī, zéi dà kuì. chéng míng wén shān shàng hū zào shēng yì chū. zéi bēn é xiàng lǐng, jìng zhǎng ér xiá, rén mǎ bù néng róng. liáng zhù qǐ jūn zhì, zéi fù dà bài, sǐ zhě shù wàn rén. chóng míng bāng yàn yǔ bāng yàn dǎng wěi dū du mò dé bìng shòu shǒu, fú qí dǎng yáng zuò děng shù qiān rén. jī nián jù kòu píng, shí chēng xī nán qí jié.
崇禎二年,總督朱燮元遣貴州總兵許成名復赤水衛,崇明、邦彥以十餘萬眾來爭。成名還永寧,賊追之銳甚。良柱偕監軍副使劉可訓出戰小卻,成名等來援,賊乃據五峰山桃紅壩。越數日,良柱乘賊不備,與副將鄧等侵早霧迫之,賊大潰。成名聞山上呼噪聲亦出。賊奔鵝項嶺,徑長而狹,人馬不能容。良柱、玘軍至,賊復大敗,死者數萬人。崇明、邦彥與邦彥黨偽都督莫德並授首,俘其黨楊作等數千人。積年巨寇平,時稱西南奇捷。
sì chuān xún fǔ zhāng lùn shàng qí gōng bù jí qián jiāng. chéng míng děng nù, yán bāng yàn dé nǎi jǐ bù jiāng zhào guó xǐ suǒ zhǎn, qiě chóng míng yóu wèi sǐ. xiè yuán xìn zhī, zòu yú cháo. bīng bù bù néng jué, shǎng jiǔ bù xíng. yù shǐ sūn zhēng lán yán: xùn fú qiú ā chī yáng zuò děng, xián yún bāng yàn jí shí shòu shǒu, zhuó rán fēi qián bīng lì. dì jí mìng xiàn fú gào miào, chuán shǒu jiǔ biān. chuān zhōng fǔ àn jí yù shǐ máo yǔ jiàn jiē sòng liáng zhù kě xùn gōng, dǐ xiè yuán. xiè yuán shū biàn qiě qiú qù, shǎng suì gé bù xíng. liáng zhù yuàn xiè yuán, bù wèi yòng, zhì yǔ xiāng jié zòu, jiě zhí hóu kān. jiǔ zhī, yù shǐ liú zōng xiáng liè shàng gōng zhuàng. qī nián bā yuè, shǐ lù qián gōng, jìn liáng zhù zuǒ dū du, shì yīn jǐn yī zhǐ huī qiān shì chéng míng děng yì yōu xù. wèi jǐ, fù wèi sì chuān zǒng bīng guān.
四川巡撫張論上其功不及黔將。成名等怒,言邦彥、德乃己部將趙國璽所斬,且崇明猶未死。燮元信之,奏於朝。兵部不能決,賞久不行。御史孫征蘭言:「訊俘囚阿痴、楊作等,咸雲邦彥即時授首,灼然非黔兵力。」帝即命獻俘告廟,傳首九邊。川中撫按及御史毛羽健皆訟良柱、可訓功,詆燮元。燮元疏辯且求去,賞遂格不行。良柱怨燮元,不為用,至與相訐奏,解職侯勘。久之,御史劉宗祥列上功狀。七年八月,始錄前功,進良柱左都督,世蔭錦衣指揮僉事;成名等亦優敘。未幾,復為四川總兵官。
bā nián xià, zǒng dū hóng chéng chóu dà jǔ tǎo zéi, lìng liáng zhù è zéi rù chuān lù. zhàn fèng xiàn sān jiāng kǒu, zhǎn shǒu sān bǎi qī shí yǒu qí. míng nián dōng, zéi fàn hàn zhōng, ruì wáng qiǎn shǐ qǐ shī. liáng zhù dū bīng yuán, yǔ tā jiāng tóng què zéi. shí nián sì yuè, chuān zhōng dì zhèn zhě qī, dì míng zhě yī, zhàn zhǔ bīng. zéi guǒ rù fàn, xiàn nán jiāng tōng jiāng. dì qiè zé liáng zhù jí xún fǔ wáng wéi zhāng. shí liáng zhù zhù guǎng yuán, jǐn zhào zhū dì bīng jiǔ qiān yǒu qí, fēn fáng è xiǎn, zhǐ yú èr qiān rén. zéi zhī qí shì ruò, wǔ yuè fù kòu chuān běi. wéi zhāng gào jí yú cháo. huì zéi zhuǎn lüè tā suǒ, liáng zhù nǎi chè hái shǒu ài bīng, zhuān shǒu guǎng yuán. wéi zhāng yǐ wèi fēi jì, shàng zhāng yán zhī. shí yuè, lǐ zì chéng guò tiān xīng hùn tiān xīng děng xiàn níng qiāng, fēn sān dào rù kòu. liáng zhù jí jù zhàn yú mián zhōu, zhòng guǎ bù dí, zhèn wáng. zéi zhí bī chéng dū, wéi zhāng fāng shǒu bǎo níng, fǎn zài wài, lián shī sān shí yú zhōu xiàn. dì dà nù, mìng dǎi èr rén xià zhào yù, yóu wèi zhī liáng zhù sǐ. yù chéng, wéi zhāng qiǎn shù, zhuī duó liáng zhù guān.
八年夏,總督洪承疇大舉討賊,令良柱扼賊入川路。戰鳳縣三江口,斬首三百七十有奇。明年冬,賊犯漢中,瑞王遣使乞師。良柱督兵援,與他將同卻賊。十年四月,川中地震者七,地鳴者一,占主兵。賊果入犯,陷南江、通江。帝切責良柱及巡撫王維章。時良柱駐廣元,盡召諸地兵九千有奇,分防扼險,止餘二千人。賊知其勢弱,五月復寇川北。維章告急於朝。會賊轉掠他所,良柱乃撤還守隘兵,專守廣元。維章以為非計,上章言之。十月,李自成、過天星、混天星等陷寧羌,分三道入寇。良柱急拒戰於綿州,眾寡不敵,陣亡。賊直逼成都,維章方守保寧,反在外,連失三十餘州縣。帝大怒,命逮二人下詔獄,猶未知良柱死。獄成,維章遣戍,追奪良柱官。
shí sān nián, liáng zhù zi zhǐ huī tiān xī fú què yán: chén yǔ zéi bù gòng dài tiān. yuàn juān zī shàn jiǎ, xuǎn mù jìn lǚ jí chén fù jiù jiāng, zì dāng yī duì, yǔ zéi xuè zhàn, xià xuě fù chǐ, shàng bào guó ēn. dì shēn jiā zhī, mìng shòu yóu jī, fù sì chāng jūn lì gōng. yǐ, sì chāng yán tiān xī suǒ jiāng qīn dīng èr bǎi liù shí rén jí zhào mù jīng zú wǔ liù bǎi rén jiē piāo hàn gǎn zhàn. dì yì jiā zhī, zài zēng yī zhì.
十三年,良柱子指揮天錫伏闕言:「臣與賊不共戴天。願捐貲繕甲,選募勁旅及臣父舊將,自當一隊,與賊血戰,下雪父恥,上報國恩。」帝深嘉之,命授游擊,赴嗣昌軍立功。已,嗣昌言天錫所將親丁二百六十人及召募精卒五六百人皆剽悍敢戰。帝益嘉之,再增一秩。
zhāng lìng, yǒng níng xuān fǔ sī rén. tiān qǐ yuán nián, shē chóng míng fǎn, lìng wèi wěi zǒng bīng, cóng gōng chéng dū. lìng suī wèi zéi yòng, fēi qí zhì. chóng míng bài guī yǒng níng, lìng jié sòng wǔ děng chéng jiān qín qí wěi chéng xiàng hé ruò hǎi, lǜ zhòng yǐ jiàng. chóng míng nù, shā lìng yī jiā, yí qí xiān mù. xún fǔ zhū xiè yuán yán lìng děng wèi guó wàng jiā, qǐng yōu zhuó shì quàn, mìng yǔ wǔ bìng shòu cān jiāng. hòu lǚ cóng dà jūn zhēng tǎo, pín yǒu gōng, jiā fù zǒng bīng, réng shì cān jiāng shì, hòu shí shòu jiàn wǔ yóu jī. chóng zhēn zhōng, lǚ qiān fù zǒng bīng, zhèn chuān běi. qī nián, liú zéi rù fàn, zǒng bīng zhāng ěr qí yǐ lìng wèi xiān fēng, fù jiāng chén yī lóng wǔ shēng huá wèi zuǒ yòu yì, jù zhī yuán shān. lìng zhuī zhì lóng tán, yī lóng děng bù zhì, miàn zhōng sān shǐ, zhǎn zéi bǎi yú jí ér hái. zéi fàn lüè yáng, lìng yòu jī bài zhī, è bǎo níng hàn zhōng zhū yào hài, qín zéi bù gǎn fàn. shí nián dōng, lǐ zì chéng děng xiàn sì chuān sān shí yú zhōu xiàn, zǒng bīng hóu liáng zhù zhèn wáng, lìng huò miǎn. yáng sì chāng zhī dū shī yě, zhāng xiàn zhōng děng xī bēn xìng ān, wèi lìng suǒ è, bù dé rù hàn zhōng, nǎi zhuǎn kòu kuí zhōu. shí sān nián èr yuè dà bài mǎ nǎo shān, zǒu chà xī qiān jiāng hé, lìng fù yǔ fù jiāng fāng guó ān dà pò zhī. lìng shí nián qī shí yú, mǎ shàng yòng wǔ shí nǔ, zhōng bì dòng xiōng, jūn zhōng hào shén nǔ jiāng.
張令,永寧宣撫司人。天啟元年,奢崇明反,令為偽總兵,從攻成都。令雖為賊用,非其志。崇明敗歸永寧,令結宋武等乘間擒其偽丞相何若海,率眾以降。崇明怒,殺令一家,夷其先墓。巡撫朱燮元言令等為國忘家,請優擢示勸,命與武並授參將。後屢從大軍征討,頻有功,加副總兵,仍視參將事,後實授建武游擊。崇禎中,屢遷副總兵,鎮川北。七年,流賊入犯,總兵張爾奇以令為先鋒,副將陳一龍、武聲華為左右翼,拒之員山。令追至龍潭,一龍等不至,面中三矢,斬賊百餘級而還。賊犯略陽,令又擊敗之,扼保寧、漢中諸要害,秦賊不敢犯。十年冬,李自成等陷四川三十餘州縣,總兵侯良柱陣亡,令獲免。楊嗣昌之督師也,張獻忠等悉奔興安,為令所扼,不得入漢中,乃轉寇夔州。十三年二月大敗瑪瑙山,走岔溪千江河,令復與副將方國安大破之。令時年七十餘,馬上用五石弩,中必洞胸,軍中號「神弩將」。
xiàn zhōng zhuǎn rù kē jiā píng, qí dì luàn fēng cuò zhì, qìng shēn dào xiǎn. lìng lǜ zhòng zhuī jí zhī, fēn qí xià wèi wǔ, gǔ yǒng zhēng lì. zéi zhòng guān jūn guǎ, guó ān wèi hòu jù, tā dào yì qù. lìng dú shēn rù, bèi wéi, jū jué bǎn zhōng, lǚ shè zéi yíng, yīng xián bì zhě shén zhòng. shuǐ yuǎn shì kě, lài tiān yù yǐ jì, wéi zhōng bù jiě. xiāng yáng jiān jūn qiān shì zhāng kè jiǎn yán yú zǒng dū zhèng chóng jiǎn yuē: zhāng lìng jiàn jiāng, nài hé qì zhī! jí lìng cān jiāng zhāng yīng yuán wāng zhī fèng cóng bā tái shān jìn, zǒng bīng hè rén lóng cóng mǎn yuè cáo jìn. sān yuè bā rì, yīng yuán děng xiān zhì. lìng fāng yǔ zéi dòu, hū shēng dòng shān gǔ. yīng yuán děng yīng zhī, nèi wài jiā jī, zéi nǎi bài qù. lìng yǔ zéi wàn yú xiāng chí shí sān rì, suǒ shā shāng guò dāng, qí zú jǐn wǔ qiān ěr. shí xún fǔ shào jié chūn zhù zhòng qìng, qiǎn shǒu huáng ní wā, yǐ lìng jí qín liáng yù wèi zuǒ yòu shǒu. hòu jié chūn yí dà chāng, yǐ lìng shǒu zhú qūn píng, fáng zéi yì. jiǔ yuè, xiàn zhōng bīng dà zhì. lìng lì zhàn, zhōng shǐ sǐ, jūn suì bài.
獻忠轉入柯家坪,其地亂峰錯峙,箐深道險。令率眾追及之,分其下為五,鼓勇爭利。賊眾官軍寡,國安為後拒,他道逸去。令獨深入,被圍,居絕阪中,屢射賊營,應弦斃者甚眾。水遠士渴,賴天雨以濟,圍終不解。襄陽監軍僉事張克儉言於總督鄭崇儉曰:「張令健將,奈何棄之!」急令參將張應元、汪之鳳從八台山進,總兵賀人龍從滿月嶆進。三月八日,應元等先至。令方與賊斗,呼聲動山谷。應元等應之,內外夾擊,賊乃敗去。令與賊萬餘相持十三日,所殺傷過當,其卒僅五千耳。時巡撫邵捷春駐重慶,遣守黃泥窪,倚令及秦良玉為左右手。後捷春移大昌,以令守竹{囷}坪,防賊逸。九月,獻忠兵大至。令力戰,中矢死,軍遂敗。
zhī fèng jì jiě kē jiā píng wéi, hòu yǔ yīng yuán tóng shǒu kuí zhōu zhī tǔ dì lǐng, bù zú duō xīn mù. xiàn zhōng jǐn ruì lái gōng, zhī fèng yīng yuán lì zhàn. zéi fēn bīng cóng hòu shān xià, tū rù qí yíng. yīng yuán tū wéi chū. zhī fèng zǒu tā dào miǎn, shān háng dào kě, yǐn dòu shuǐ wò, xuè níng yì ér sǐ. yú yuè, lìng yì zhàn sǐ. jūn zhōng shī èr jiāng, wèi duó qì.
之鳳既解柯家坪圍,後與應元同守夔州之土地嶺,部卒多新募。獻忠盡銳來攻,之鳳、應元力戰。賊分兵從後山下,突入其營。應元突圍出。之鳳走他道免,山行道渴,飲斗水臥,血凝臆而死。逾月,令亦戰死。軍中失二將,為奪氣。
měng rú hǔ, běn sài wài jiàng rén, jiā yú lín, jī gōng zhì yóu jī. chóng zhēn wǔ nián, jī xíng hóng láng yú gāo píng, jiě qí wéi. míng nián bài zéi shòu yáng hēi shān, fù jī guān suǒ jūn. yǐ, cóng cáo wén zhào zhuī zéi xī yǎn bì xiá cūn, zhǎn hùn shì wáng. yǔ pō xī mù zhú zéi shòu yáng dōng. yòu yǔ chén guó wēi mǎ jié pò lái yuǎn zhài. cóng wén zhào dà pò zéi fàn cūn. guó wēi yǐ bù zú sān bǎi yè jié zéi hóng shān lǐng, rú hǔ jié jí hǔ dà wēi hé yīng zhào jī shā jiǔ tiáo lóng. xún yǐ xún fǔ xǔ dǐng chén mìng, yóu wén shuǐ rù shān jiǎo zéi. yòu yǔ dà wēi yīng zhào jié yóu gāo luò shān jiǎo dōng fàn zhī zéi, bìng yǒu gōng. zéi liú rù jī nán, shān xī jǐng jiàn xī, rú hǔ réng lì dǐng chén. qī nián jiǎo zéi qìn yuán, guó wǔ tiáo lóng.
猛如虎,本塞外降人,家榆林,積功至游擊。崇禎五年,擊邢紅狼於高平,解其圍。明年敗賊壽陽黑山,覆姬關鎖軍。已,從曹文詔追賊西偃、碧霞村,斬混世王。與頗希牧逐賊壽陽東。又與陳國威、馬傑破來遠寨。從文詔大破賊范村。國威以步卒三百夜劫賊紅山嶺,如虎、傑及虎大威、和應詔擊殺九條龍。尋以巡撫許鼎臣命,由文水入山剿賊。又與大威、應詔、傑由皋落山剿東犯之賊,並有功。賊流入畿南,山西警漸息,如虎仍隸鼎臣。七年剿賊沁源,馘五條龍。
rú hǔ xiāo yǒng shàn zhàn, yǔ hǔ dà wēi qí míng. dài jūn ēn wú shēn xiāng jì wèi xún fǔ, bìng wěi rèn zhī. yǐ gōng jìn cān jiāng. qí nián dōng, zéi zài hé nán, yù chéng bīng běi dù, rú hǔ dà wēi è zhī hé bīn. bā nián èr yuè yǔ dà wēi guó wēi zhǎn jù zéi gāo jiā jì. shān xī zéi jǐn píng, yòng shēn jiàn jiā fù zǒng bīng. qí dōng yǐ fáng hé gōng, jiā shǔ dū du qiān shì. lián suì fáng hé jí yuán jiǎo hé nán zéi, láo jī shén zhe. shí yī nián dōng, jīng shī yǒu jǐng, rú hǔ dū bīng qín wáng. míng nián sì yuè zhuó jì zhèn zhōng xié zǒng bīng guān.
如虎驍勇善戰,與虎大威齊名。戴君恩、吳甡相繼為巡撫,並委任之。以功進參將。其年冬,賊在河南,欲乘冰北渡,如虎、大威扼之河濱。八年二月與大威、國威斬劇賊高加計。山西賊盡平,用甡薦加副總兵。其冬以防河功,加署都督僉事。連歲防河及援剿河南賊,勞績甚著。十一年冬,京師有警,如虎督兵勤王。明年四月擢薊鎮中協總兵官。
shí sān nián zuò shì luò zhí, fā biān fāng lì gōng. dū shī yáng sì chāng qǐng yú cháo, lìng cóng rù shǔ. shí yī yuè, jiān jūn wàn yuán jí dà xiǎng jiāng shì yú bǎo níng. yǐ zhū jūn jìn zhǐ bù yī, zhuó rú hǔ wèi zhèng zǒng tǒng, zhāng yīng yuán fù zhī, lǜ jūn qū mián zhōu. fēn qiǎn zhū jiāng tún yào hài. ér yuán jí zì jiān dào zǒu shè hóng, è péng xī yǐ dài zéi. zéi fāng tún ān yuè jiè, zhēn guān jūn qiě zhì, xiāo dùn, dǐ nèi jiāng. rú hǔ jiǎn xiāo qí zhuī zhī. yuán jí yīng yuán yíng ān yuè chéng xià, yǐ è qí guī lù. shí èr yuè, zhāng xiàn zhōng xiàn lú zhōu, qí dì sān miàn zǔ jiāng, wéi lì shí zhàn kě běi zǒu. yuán jí yǐ zéi jū jué dì, jiāng qiǎn dà bīng nán dǎo qí lǎo cháo, ér fú bīng páng sāi yù chán sì, cù zéi běi cuàn yǒng chuān, nì ér jī zhī, kě jǐn tiǎn. yǒng chuān zhī xiàn yǐ xiān dùn, chéng zhōng zhǐ chéng bù yī èr rén. rú hǔ mì xiàng dǎo bù kě dé, yè sù xī guān kōng shě. jí dǐ lì shí, zéi yǐ xiān dù nán xī fǎn zǒu. guān zhōng jiāng hè rén lóng jūn gé shuǐ bù jī, zéi suì yuè chéng dū, zǒu hàn chuān dé yáng, dù mián hé rù bā zhōu.
十三年坐事落職,發邊方立功。督師楊嗣昌請於朝,令從入蜀。十一月,監軍萬元吉大饗將士於保寧。以諸軍進止不一,擢如虎為正總統,張應元副之,率軍趨綿州。分遣諸將屯要害。而元吉自間道走射洪,扼蓬溪以待賊。賊方屯安岳界,偵官軍且至,宵遁,抵內江。如虎簡驍騎追之。元吉、應元營安岳城下,以扼其歸路。十二月,張獻忠陷瀘州,其地三面阻江,惟立石站可北走。元吉以賊居絕地,將遣大兵南搗其老巢,而伏兵旁塞玉蟾寺,蹙賊北竄永川,逆而擊之,可盡殄。永川知縣已先遁,城中止丞簿一二人。如虎覓嚮導不可得,夜宿西關空舍。及抵立石,賊已先渡南溪返走。關中將賀人龍軍隔水不擊,賊遂越成都,走漢川、德陽,渡綿河入巴州。
míng nián zhēng yuè, sì chāng qīn tǒng zhōu shī xià yún yáng, xí zhū jiāng lù zhuī zéi, zhū jūn nǎi jǐn niè zéi hòu. zéi zhé ér dōng fǎn, guī lù xī kōng, bù kě fù è. rú hǔ suǒ jiāng zhǐ liù bǎi qí, yú jiē zuǒ liáng yù bù bīng, jiāo hàn bù kě zhì, suǒ guò sì fén lüè, wéi cān jiāng liú shì jié yǒng gǎn sī lì gōng. zhū jūn cóng liáng yù, duō yōu xián bù zhàn. gǎi lì rú hǔ, chí zhú shān gǔ fēng xuě zhōng, xián yuàn wàng. yáo yuē: xiǎng shā wǒ zuǒ zhèn, pǎo shā wǒ měng zhèn. shí hè rén lóng bīng yǐ dà zào xī guī, suǒ shì zhǐ rú hǔ, yuán jí shēn yōu zhī. zéi zì bā zhōu zhì kāi xiàn, guān jūn zhuī zhī, yù zhū huáng líng chéng. rì bū yǔ zuò, zhū jiāng pí fá, qǐng jié cháo zhàn. shì jié fèn yuē: sì xún zhú zéi, jīn shǐ jí zhī. shě fú jī, wǒ bù néng yě. zhí gē xiān, rú hǔ jī zhū jūn jì zhī. shì jié suǒ dāng, zhé cuī xiàn. xiàn zhōng dēng gāo wàng guān jūn, jiàn wú hòu jì, mì chōu zhuàng qí qián xíng qìng gǔ zhōng, chéng gāo dà hū chí xià. liáng yù bīng xiān kuì, shì jié jí yóu jī guō kāi rú hǔ zǐ xiān jié bìng zhàn sǐ. rú hǔ lǜ qīn bīng lì zhàn, bù jiāng xié shàng mǎ, kuì wéi chū, qí dào jūn fú jǐn shī. nǎi shōu cán zú cóng sì chāng xià jīng zhōu. jí sì chāng sǐ, lǜ suǒ bù è dé ān huáng zhōu. huì jū fā bèi, bù néng zhàn, tuì tún chéng tiān, xún yí zhù nán yáng.
明年正月,嗣昌親統舟師下雲陽,檄諸將陸追賊,諸軍乃盡躡賊後。賊折而東返,歸路悉空,不可復遏。如虎所將止六百騎,余皆左良玉部兵,驕悍不可制,所過肆焚掠,惟參將劉士傑勇敢思立功。諸軍從良玉,多優閒不戰。改隸如虎,馳逐山谷風雪中,咸怨望。謠曰:「想殺我左鎮,跑殺我猛鎮。」時賀人龍兵已大噪西歸,所恃止如虎,元吉深憂之。賊自巴州至開縣,官軍追之,遇諸黃陵城。日晡雨作,諸將疲乏,請詰朝戰。士傑奮曰:「四旬逐賊,今始及之。舍弗擊,我不能也。」執戈先,如虎激諸軍繼之。士傑所當,輒摧陷。獻忠登高望官軍,見無後繼,密抽壯騎潛行箐谷中,乘高大呼馳下。良玉兵先潰,士傑及游擊郭開、如虎子先捷並戰死。如虎率親兵力戰,部將挾上馬,潰圍出,旗纛軍符盡失。乃收殘卒從嗣昌下荊州。及嗣昌死,率所部扼德安、黃州。會疽發背,不能戰,退屯承天,尋移駐南陽。
shí yī yuè, lǐ zì chéng fù fù zōng lóng bīng, chéng shì lái gōng. rú hǔ yǔ liú guāng zuò píng chéng gù shǒu, yòng jì shā zéi jīng zú shù qiān. yǐ ér chéng pò, rú hǔ chí duǎn bīng xiàng zhàn, dà hū chōng jī, xuè yíng páo xiù. guò táng fǔ mén, běi miàn kòu tóu xiè shàng ēn, zì chēng lì jié, wèi zéi zhèn sǐ. guāng zuò jí fēn shǒu cān yì ài yù chū nán yáng zhī xiàn yáo yùn xī bìng sǐ zhī, táng wáng yì yù hài.
十一月,李自成覆傅宗龍兵,乘勢來攻。如虎與劉光祚憑城固守,用計殺賊精卒數千。已而城破,如虎持短兵巷戰,大呼衝擊,血盈袍袖。過唐府門,北面叩頭謝上恩,自稱力竭,為賊揕死。光祚及分守參議艾毓初、南陽知縣姚運熙並死之,唐王亦遇害。
guāng zuò, zì hóng qí, yú lín wèi rén. chū wèi zhū shēng, qì qù. chéng zǔ yīn, lì guān yán suī yóu jī. chóng zhēn sān nián fèng zhào qín wáng, yǔ hé kě gāng děng zhàn luán zhōu yǒu gōng, qiān fén zhōu cān jiāng. wǔ nián yǔ yóu jī wáng shàng yì bài zéi zhāng yǒu yì yú lín xiàn. zéi hái bīng fàn zhī, jūn jǐn fù, guāng zuò jǐn yǐ shēn miǎn. bèi zhēng, wèi xíng, xié zhū jiāng fù lín xiàn, zhào chú qí zuì. liù nián, zéi fàn shí lóu, guāng zuò fēn sān dào jī, dà bài zhī, zhǎn gé gōu fēi pū tiān hǔ děng liù rén, huò shǒu gōng sān bǎi qī shí. yòu shù bài zéi yú lín xiàn yǒng níng. pū tiān fēi děng zhà jiàng, guāng zuò shè fú zhǎn zhī. yǐ, jī bài zéi wèi jiā wān hēi chá shān. qī nián jiǎo bài wáng gāng yú dǎng, zhǎn sì bǎi yú jí, jiā shǔ dū du qiān shì, wèi shān xī fù zǒng bīng. bài zéi guō xiàn, fù qí chéng. bā nián, zéi qú hè zōng hàn hào huó dì cǎo zhě, jiàn qí dǎng liú hào rán gāo jiā jì pò miè, wěi qǐ xiáng. guāng zuò fú bīng zhǎn zhī. jìn zhōng qún dào jiē jǐn, nǎi yí guāng zuò yú xuān fǔ. jiǔ zhī, mìng lǜ bīng yuán jiǎo hé nán. shí yī nián lián bài zéi bái guǒ yuán xiāng chéng. yǐ, zhuó bǎo dìng zǒng bīng guān, réng xié tǎo hé nán zéi. qí dōng, jī fǔ yǒu jǐng, chí hái zhèn. dà qīng bīng báo bǎo dìng, yǐ guāng zuò jiān shǒu, bù gōng ér qù. guāng zuò xún cóng zǒng dū sūn chuán tíng nán xià. míng nián èr yuè, dà qīng bīng hái zhì hún hé, zhí shuǐ zhǎng, zī zhòng nán dù, zhū jiāng wáng pǔ cáo biàn jiāo děng xiāng gù bù gǎn jī, guāng zuò kuāng qiè yóu shén. shì shī dà xué shì liú yǔ liàng hé zhī, zhào jí jūn qián zhèng fǎ. guāng zuò shì bào wǔ qīng jié, yǔ liàng nǎi xì zhī wǔ qīng yù, ér bài shū qǐng kuān. dì nù bà yǔ liàng, lùn guāng zuò sǐ. shí sì nián, dà xué shì fàn fù cuì lù qiú, lì yán guāng zuò cái wǔ, mìng chōng wèi shì guān, dài zuì bàn zéi. guāng zuò jǔ fèi jiāng yóu dí wén děng, dì yì cóng zhī.
光祚,字鴻其,榆林衛人。初為諸生,棄去。承祖蔭,歷官延綏游擊。崇禎三年奉詔勤王,與何可綱等戰灤州有功,遷汾州參將。五年與游擊王尚義敗賊張有義於臨縣。賊還兵犯之,軍盡覆,光祚僅以身免。被征,未行,偕諸將復臨縣,詔除其罪。六年,賊犯石樓,光祚分三道擊,大敗之,斬隔溝飛、撲天虎等六人,獲首功三百七十。又數敗賊於臨縣、永寧。撲天飛等詐降,光祚設伏斬之。已,擊敗賊魏家灣、黑茶山。七年剿敗王剛餘黨,斬四百餘級,加署都督僉事,為山西副總兵。敗賊崞縣,復其城。八年,賊渠賀宗漢號活地草者,見其黨劉浩然、高加計破滅,偽乞降。光祚伏兵斬之。晉中群盜皆盡,乃移光祚於宣府。久之,命率兵援剿河南。十一年連敗賊白果園、襄城。已,擢保定總兵官,仍協討河南賊。其冬,畿輔有警,馳還鎮。大清兵薄保定,以光祚堅守,不攻而去。光祚尋從總督孫傳庭南下。明年二月,大清兵還至渾河,值水漲,輜重難渡,諸將王朴、曹變蛟等相顧不敢擊,光祚恇怯尤甚。視師大學士劉宇亮劾之,詔即軍前正法。光祚適報武清捷,宇亮乃係之武清獄,而拜疏請寬。帝怒罷宇亮,論光祚死。十四年,大學士范復粹錄囚,力言光祚才武,命充為事官,戴罪辦賊。光祚舉廢將尤翟文等,帝亦從之。
dāng shì shí, zéi yǐ xiàn hé nán xiāng yáng, zhōng yuán jùn xiàn dà dǐ cán pò. guāng zuò shì mǎ wú jǐ, dū shī dīng qǐ ruì yóu qiè, guāng zuò suī shǎo yǒu kè jié, ér zéi shì zhuǎn shèng. jí fù zōng lóng bài mò yú xiàng chéng, nán yáng zhèn kǒng. guāng zuò shì jīng qí dì, táng wáng yāo yǔ gòng shǒu, chéng xiàn suì sǐ.
當是時,賊已陷河南、襄陽,中原郡縣大抵殘破。光祚士馬無幾,督師丁啟睿尤怯,光祚雖少有克捷,而賊勢轉盛。及傅宗龍敗歿於項城,南陽震恐。光祚適經其地,唐王邀與共守,城陷遂死。
hǔ dà wēi, yú lín rén. běn sài wài jiàng zú, yǒng gǎn xián jiāng lüè, cóng jūn yǒu gōng, lèi guān shān xī cān jiāng. chóng zhēn sān nián dōng, cóng zǒng bīng yóu shì lù jī wáng jiā yìn yú hé qū, lì zhàn bèi shāng. wǔ nián cóng zǒng dū zhāng zōng héng jiǎo zéi lín chuān lù ān yáng chéng qìn shuǐ, lián shèng zhī. míng nián cóng xún fǔ xǔ dǐng chén jī zéi jiè xiū, jiān qí kuí jiǔ tiáo lóng. shí zéi qù shān xī, dùn jù huī lín wǔ zhì shān zhōng, yuē èr wàn yú. dǐng chén lìng cáo wén zhào zì lí chéng rù, dà wēi měng rú hǔ zhū jiāng zì gāo luò shān rù, zéi lǚ bài. xún yí dà wēi shǒu píng yáng. qī nián, xún fǔ wú shēn zhì, chá zhū jiāng zhōng wéi dà wēi rú hǔ shěn yì kě shǔ bīng shì, wěi rèn zhī. qí dōng yǔ rú hǔ è zéi dù hé. gāo jiā jì jù kě lán, sì chū piāo lüè. míng nián sān yuè, èr jiāng zhuī zhì xīn dài shān zhōng. jiā jì mǎ shàng wǔ sān shí jīn zhǎng tǐng tū zhèn, dà wēi shè shā zhī, zhuī zhǎn qí zhòng wǔ bǎi rén, yú dǎng xī píng. shēn jiàn èr rén zhōng yǒng, jìn dà wēi fù zǒng bīng. qí dōng yǐ è zéi gōng, jiā shǔ dū du qiān shì.
虎大威,榆林人。本塞外降卒,勇敢嫻將略,從軍有功,累官山西參將。崇禎三年冬,從總兵尤世祿擊王嘉胤於河曲,力戰被傷。五年從總督張宗衡剿賊臨川、潞安、陽城、沁水,連勝之。明年從巡撫許鼎臣擊賊介休,殲其魁九條龍。時賊去山西,遁據輝林、武陟山中,約二萬餘。鼎臣令曹文詔自黎城入,大威、猛如虎諸將自皋落山入,賊屢敗。尋移大威守平陽。七年,巡撫吳甡至,察諸將中惟大威、如虎沈毅可屬兵事,委任之。其冬與如虎扼賊渡河。高加計據岢嵐,四出剽掠。明年三月,二將追至忻、代山中。加計馬上舞三十斤長梃突陣,大威射殺之,追斬其眾五百人,餘黨悉平。甡薦二人忠勇,進大威副總兵。其冬以扼賊功,加署都督僉事。
jiǔ nián bā yuè, jī fǔ bèi bīng, lǜ shī rù yuán. míng nián chūn, mìng yuán jiǎo shǎn xī zéi, suì dài wáng zhōng wèi shān xī zǒng bīng guān. shàng shū yán zhū jiāng tǎo zéi, líng jí bù kě qǔ, shēng kǒu bù kě tān, fēng yù bù kě xiàn. dì cǎi nà zhī. shí yī nián zhào bīng bù zhēn bié zhū dà jiāng, dà wēi yǐ chēng zhí zēng zhì. qí nián dōng, jīng shī jiè yán. mìng zǒng dū lú xiàng shēng tǒng dà wēi jí xuān fǔ zǒng bīng yáng guó zhù dà tóng zǒng bīng wáng pǔ rù wèi. xún cóng xiàng shēng zhuǎn zhàn zhì jù lù jiǎ zhuāng, bèi wéi shù zā, xiàng shēng sǐ yān, dà wēi děng kuì wéi chū. dū shī liú yǔ liàng zǒng dū sūn chuán tíng jiē yán dà wēi guó zhù gǎn yǒng, shēn rù zhòng wéi, shì tā jiāng yì, qǐ lìng lì gōng zì shú. dà wēi yì shàng zhāng qǐng zuì. dì bù cóng, zú jiě qí rèn. xún lìng cóng jūn bàn zéi.
九年八月,畿輔被兵,率師入援。明年春,命援剿陝西賊,遂代王忠為山西總兵官。上疏言諸將討賊,零級不可取,生口不可貪,封域不可限。帝採納之。十一年詔兵部甄別諸大將,大威以稱職增秩。其年冬,京師戒嚴。命總督盧象升統大威及宣府總兵楊國柱、大同總兵王朴入衛。尋從象升轉戰至鉅鹿賈莊,被圍數匝,象升死焉,大威等潰圍出。督師劉宇亮、總督孫傳庭皆言大威、國柱敢勇,身入重圍,視他將異,乞令立功自贖。大威亦上章請罪。帝不從,卒解其任。尋令從軍辦賊。
shí sì nián zhēng yuè, lǐ zì chéng wéi kāi fēng. zǒng dū yáng wén yuè qiǎn dà wēi jí fù jiāng zhāng dé chāng xiān lǜ wǔ qiān rén dù hé. huì zéi yǐ jiě wéi qù, nǎi huì hé nán xún fǔ lǐ xiān fēng yú yǎn shī, yǐ bīng shǎo wèi gǎn jī zéi. dài wén yuè jūn zhì, yǔ zéi zhàn míng gāo, dà pò zhī, yòu yǔ jiān jūn dào rèn dòng cuò zéi píng yù. qī yuè, zì chéng jí zhāng xiàn zhōng luó rǔ cái gōng dèng zhōu, dà wēi cóng wén yuè jī pò zhī, zhǎn shǒu qiān yú jí. shǎn xī zǒng dū fù zōng lóng chū guān tǎo zéi, wén yuè dà wēi huì zhī. jiǔ yuè cì xīn cài, dǐ mèng jiā zhuāng. jiāng zhàn, qín shuài hè rén lóng jūn xiān kuì, dà wēi jūn yì kuì, suì bēn shěn qiū. zéi lián xiàn hé nán dèng xǔ, zài wéi kāi fēng. dà wēi cóng wén yuè yuán zhī, zéi yǐn qù. míng nián èr yuè, shī cì yǎn chéng. dū shī dīng qǐ ruì zǒng bīng zuǒ liáng yù fāng yǔ zéi áo zhàn, wén yuè dū dà wēi jí féng dà dòng zhāng péng yì děng hé jī, zéi dà bài. xiāng chí shí yī zhòu yè, fú zhǎn shù qiān. zéi suì dōng xiàn chén zhōu guī dé, yǐ, fù wéi kāi fēng. qī yuè shuò, qǐ ruì wén yuè dà wēi jí liáng yù yáng dé zhèng fāng guó ān zhī shī bì huì. qǐ ruì yù jí jī, liáng yù bù cóng, xiān zǒu. dà wēi zhū jūn yì zǒu. dì dà nù, lì zhū dé zhèng, chù qiǎn qǐ ruì zhū rén. dà wēi shí bēn rǔ níng, chū gōng zéi zhài, zhōng pào sǐ, nǎi miǎn qí zuì.
十四年正月,李自成圍開封。總督楊文岳遣大威及副將張德昌先率五千人渡河。會賊已解圍去,乃會河南巡撫李仙風於偃師,以兵少未敢擊賊。待文岳軍至,與賊戰鳴皋,大破之,又與監軍道任棟挫賊平峪。七月,自成及張獻忠、羅汝才攻鄧州,大威從文岳擊破之,斬首千餘級。陝西總督傅宗龍出關討賊,文岳、大威會之。九月次新蔡,抵孟家莊。將戰,秦帥賀人龍軍先潰,大威軍亦潰,遂奔沈丘。賊連陷河南鄧、許,再圍開封。大威從文岳援之,賊引去。明年二月,師次郾城。督師丁啟睿、總兵左良玉方與賊鏖戰,文岳督大威及馮大棟、張鵬翼等合擊,賊大敗。相持十一晝夜,俘斬數千。賊遂東陷陳州、歸德,已,復圍開封。七月朔,啟睿、文岳、大威及良玉、楊德政、方國安之師畢會。啟睿欲急擊,良玉不從,先走。大威諸軍亦走。帝大怒,立誅德政,黜譴啟睿諸人。大威時奔汝寧,出攻賊寨,中炮死,乃免其罪。
dà wēi wèi piān bì, zuì yǒu shēng. jí wèi dà shuài, zhí zéi shì yì zhāng, suǒ jiāng zhǐ shù qiān rén, bù néng dà yǒu suǒ cuò. rán shēn jīng shù shí zhàn, zú sǐ wáng shì, lùn zhě xián zhī.
大威為偏裨,最有聲。及為大帥,值賊勢益張,所將止數千人,不能大有所挫。然身經數十戰,卒死王事,論者賢之。
sūn yīng yuán, bù zhī hé xǔ rén. lì guān jīng yíng cān jiāng, dū yǒng wèi yíng. yǒng wèi yíng jí téng xiāng wǔ xiāng sì wèi yě, qí xiān lì yù mǎ jiān, zhuān mù mǎ. zhuāng liè dì ruì yì xiū wǔ bèi, jiǎn yīng yuán jí huáng dé gōng zhōu yù jí děng xùn liàn, suì chéng jìn lǚ. chóng zhēn jiǔ nián qiū, cóng zhāng fèng yì jūn jī fǔ, yǒu gōng, jìn fù zǒng bīng. zài yǐ gōng zēng zhì yī děng. míng nián, hé nán zéi chì, yīng yuán dé gōng kāng kǎi qǐng xíng. dì zhuàng zhī. fā zú wàn rén, jiān yǐ zhōng guān liú yuán bīn lú jiǔ dé, jiè wú rǎo mín. zhū jiāng fèng mìng, jūn xíng sù rán. shí èr yuè dà pò zéi zhèng zhōu, zài pò zhī mì xiàn, xiān hòu zhǎn shǒu qiān qī bǎi. míng nián zhēng yuè dà pò zhī wǔ yáng guāng shān gù shǐ. sì rì sān jié, zhǎn shǒu èr qiān jiǔ bǎi yǒu qí, zéi nǎi móu fàn jiāng běi. yuán bīn jiǔ dé nán qū yǐng zhōu, hù fèng líng, mì qiǎn yīng yuán dé gōng dū qí bīng è zéi qián. zì nán ér běi, pò zhī fāng jiā jí. zéi suì yóu gù shǐ zǒu shāng chéng. lù gōng, jiā dū du qiān shì. yǐ, fù pò zhī xīn yě, yòu dà pò zhī suì píng. xióng wén càn fāng zhǔ fǔ bù zhàn. ér zéi dàn yīng yuán děng, duō jiàng, jiàng zhě yì bù jù pàn. wén càn yǐ cǐ shàn fǔ zéi gōng. yǐ ér jīng shī yǒu jǐng, zhào yīng yuán děng hái, zéi suì wú suǒ jì. dì chū wén jìn jūn lǚ pò zéi, dà xǐ, lěi jiā yīng yuán dū du tóng zhī, cì yín bì mǎng fú, zhì shì lùn gōng, suì jìn zuǒ dū du, jiā xián zǒng bīng guān, shì yīn jǐn yī fù qiān hù.
孫應元,不知何許人。歷官京營參將,督勇衛營。勇衛營即騰驤、武驤四衛也,其先隸御馬監,專牧馬。莊烈帝銳意修武備,簡應元及黃得功、周遇吉等訓練,遂成勁旅。崇禎九年秋,從張鳳翼軍畿輔,有功,進副總兵。再以功增秩一等。明年,河南賊熾,應元、得功慷慨請行。帝壯之。發卒萬人,監以中官劉元斌、盧九德,戒毋擾民。諸將奉命,軍行肅然。十二月大破賊鄭州,再破之密縣,先後斬首千七百。明年正月大破之舞陽、光山、固始。四日三捷,斬首二千九百有奇,賊乃謀犯江北。元斌、九德南趨潁州,護鳳陵,密遣應元、得功督騎兵扼賊前。自南而北,破之方家集。賊遂由固始走商城。錄功,加都督僉事。已,復破之新野,又大破之遂平。熊文燦方主撫不戰。而賊憚應元等,多降,降者亦不遽叛。文燦以此擅撫賊功。已而京師有警,召應元等還,賊遂無所忌。帝初聞禁軍屢破賊,大喜,累加應元都督同知,賜銀幣蟒服,至是論功,遂進左都督,加銜總兵官,世蔭錦衣副千戶。
shí èr nián wǔ yuè, zhāng xiàn zhōng luó rǔ cái fù pàn, réng mìng yuán bīn jiǔ dé jiān yīng yuán dé gōng jūn nán zhēng. yīng yuán děng chí zhì nán yáng. huì mǎ guāng yù tún xī chuān zhī wú cūn, wěi qǐ fǔ, guī dù hàn jiāng yīng xiàn zhōng. xī chuān zhī xiàn guō shǒu bāng shuō jiàng qí dǎng xǔ kě biàn hú kě shòu. kě biàn jí zéi gǎi shì wáng, kě shòu zé ān shì wáng yě. kě biàn yè zhì, chù zhī dōng guān. kě shòu wèi guāng yù suǒ chí, yuē wèi dìng. yīng yuán dé gōng qū nèi xiāng yǎn qí bèi, lìng fù jiāng zhōu yù jí děng fēn dào bié jī zhī. wén càn suǒ qiǎn chén hóng fàn yì zhì. bā yuè zhì xiǎo huáng hé kǒu, cān jiāng mǎ wén zhì děng lì zhàn, kě shòu bài, hū yuē: shǐ yǔ xǔ wáng yuē jiàng zhě wǒ yě, jīn guī mìng. yù jí zhù mǎ shòu zhī. yīng yuán dé gōng suì jìn bīng wáng jiā zhài. zéi fēn tún nán běi liǎng shān, yòng mù shí sāi dào. yīng yuán lǜ wén zhì zhàn qí nán, dé gōng lǜ fù jiāng lín bào guó zhàn qí běi, hé nán bīng yòu è huá yáng guān, zéi suì dà bài, guāng yù dùn miǎn. yuán bīn zhì jūn, xí chú kě biàn kě shòu zuì, shòu yǐ guān, bào xiān hòu shǒu gōng sān qiān rén.
十二年五月,張獻忠、羅汝才復叛,仍命元斌、九德監應元、得功軍南征。應元等馳至南陽。會馬光玉屯淅川之吳村,偽乞撫,規渡漢江應獻忠。淅川知縣郭守邦說降其黨許可變、胡可受。可變即賊改世王,可受則安世王也。可變夜至,處之東關。可受為光玉所持,約未定。應元、得功趨內鄉掩其背,令副將周遇吉等分道別擊之。文燦所遣陳洪範亦至。八月至小黃河口,參將馬文豸等力戰,可受敗,呼曰:「始與許王約降者我也,今歸命。」遇吉駐馬受之。應元、得功遂進兵王家寨。賊分屯南北兩山,用木石塞道。應元率文豸戰其南,得功率副將林報國戰其北,河南兵又扼華陽關,賊遂大敗,光玉遁免。元斌至軍,檄除可變、可受罪,授以官,報先後首功三千人。
jí yáng sì chāng dū shī xiāng yáng, lìng yuán bīn yīng yuán shù jīng mén, hù xiàn líng. shí sān nián qī yuè yǔ fù jiāng wáng yǔn chéng wáng zhī lún jiān jūn qiān shì kǒng zhēn huì děng dà pò luó rǔ cái yú fēng yì píng, zhǎn shǒu èr qiān sān bǎi, shēng qín wǔ bǎi yǒu qí. hùn shì wáng xiǎo qín wáng jiē jiàng. shí chēng jīng chǔ dì yī gōng. shí wǔ nián chūn, jī zéi luó shān, lì zhàn. gū jūn wú yuán, suì zhèn mò. zèng xù rú zhì.
及楊嗣昌督師襄陽,令元斌、應元戍荊門,護獻陵。十三年七月與副將王允成、王之綸、監軍僉事孔貞會等大破羅汝才於豐邑坪,斬首二千三百,生擒五百有奇。混世王、小秦王皆降。時稱荊楚第一功。十五年春,擊賊羅山,力戰。孤軍無援,遂陣歿。贈恤如制。
yīng yuán shàn zhàn, zài háng jiān duō yǔ huáng dé gōng xié. yīng yuán sǐ, dé gōng xūn yì xiǎn, gù qí míng yóu zhèn yú shì.
應元善戰,在行間多與黃得功偕。應元死,得功勳益顯,故其名尤震於世。
jiāng míng wǔ, zì wǒ yáng, bǎo dé zhōu rén. jǔ tiān qǐ èr nián wǔ huì shì, shòu dà tóng wēi yuǎn shǒu bèi. chóng zhēn chū, qiān dà shuǐ yù yóu jī. zhú xìng shān chéng yǒu gōng, qiān xuān fǔ xī chéng cān jiāng, jī zhǎn dà dào wáng kē. yí shǒu xuān fǔ yòu wèi, zhuó tōng zhōu fù zǒng bīng. hù zhū líng yǒu gōng, yǐ gù guān diǎn bǎo dìng zǒng dū yáng wén yuè zhōng jūn, jiān zhōng yǒng yíng tuán liàn shì.
姜名武,字我揚,保德州人。舉天啟二年武會試,授大同威遠守備。崇禎初,遷大水峪游擊。築杏山城有功,遷宣府西城參將,擊斬大盜王科。移守宣府右衛,擢通州副總兵。護諸陵有功,以故官典保定總督楊文岳中軍,兼忠勇營團練事。
shí wǔ nián, lǐ zì chéng wéi kāi fēng jí, míng wǔ cóng wén yuè wǎng yuán. shí zhū jūn bì zhū xiān zhèn zhě shí yú wàn, zuǒ liáng yù zuì qiáng. yī xī, qí jūn dà zào, tū zhū yíng, zhū yíng jīng kuì. qí jūn suì chéng luàn lüè zhū yíng mǎ luó yǐ qù, yú shì zhū yíng xī bēn, dú míng wǔ yī jūn jiān bì bù dòng. qīn chén, zéi dà zhì, dū huī xià xuè zhàn. shā shù bǎi rén, lì jié bèi zhí, dà mà, wèi zéi zhé sǐ. zèng tè jìn róng lù dài fū yòu dū du, yīn wài wèi shì xí zǒng qí. qí zi yuán wáng lái pìn zhēn qí jié lì, nǎi yì zèng tè jìn guāng lù dài fū zuǒ dū du, shì xí jǐn yī bǎi hù. shū shàng, yú yuè ér dū chéng xiàn, bù guǒ xíng.
十五年,李自成圍開封急,名武從文岳往援。時諸軍壁朱仙鎮者十餘萬,左良玉最強。一夕,其軍大噪,突諸營,諸營驚潰。其軍遂乘亂掠諸營馬騾以去,於是諸營悉奔,獨名武一軍堅壁不動。侵晨,賊大至,督麾下血戰。殺數百人,力竭被執,大罵,為賊磔死。贈特進榮祿大夫、右都督,蔭外衛世襲總旗。其子援王來聘、甄奇傑例,乃議贈特進光祿大夫、左都督,世襲錦衣百戶。疏上,逾月而都城陷,不果行。
lái pìn, jīng shī rén. chóng zhēn sì nián, zhōng wǔ huì shì. shí dì ruì yì zhòng wǔ, jǔ zi yùn bǎi jīn dà dāo zhě zhǐ lái pìn jí xú yàn qí èr rén, ér yàn qí bù yǔ xuǎn. dì xià kǎo guān jí jiān shì yù shǐ yù, xī biǎn bīng bù láng èr shí èr rén. qiǎn cí chén ní yuán lù děng fù yuè, qǔ bǎi rén, shì wén bǎng lì, fēn sān jiǎ chuán lú xī yàn, yǐ qián sān shí juǎn jìn chéng, qīn dìng yī jiǎ sān rén, lái pìn jū shǒu, jí shòu fù zǒng bīng. wǔ bǎng yǒu zhuàng yuán, zì lái pìn shǐ yě. lái pìn jì bài mìng, xuàn rán liú tì yuē: shàng zhòng wǔ ruò cǐ, yù wú chái xiào mìng jiāng chǎng ěr, bù juān qū shā zéi, hé yǐ bào shàng ēn! míng nián, kǒng yǒu dé jù dēng zhōu pàn, guān jūn gōng zhī jiǔ bù xià. yòu míng nián èr yuè yǐ huǒ yào hōng chéng, chéng huài. jiāng shì yǒng rù, zhé wèi zéi jī tuì. lái pìn fù xiān dēng, zhōng shāng ér sǐ. tiān zǐ xī zhī, zèng yīn yǒu jiā. qí jié yì guān fù zǒng bīng, lì yáng wén yuè huī xià, cóng jī zéi hé nán, zhàn sǐ.
來聘,京師人。崇禎四年,中武會試。時帝銳意重武,舉子運百斤大刀者止來聘及徐彥琦二人,而彥琦不與選。帝下考官及監試御史獄,悉貶兵部郎二十二人。遣詞臣倪元璐等覆閱,取百人,視文榜例,分三甲傳臚錫宴,以前三十卷進呈,欽定一甲三人,來聘居首,即授副總兵。武榜有狀元,自來聘始也。來聘既拜命,泫然流涕曰:「上重武若此,欲吾儕效命疆場爾,不捐軀殺賊,何以報上恩!」明年,孔有德據登州叛,官軍攻之久不下。又明年二月以火藥轟城,城壞。將士踴入,輒為賊擊退。來聘復先登,中傷而死。天子惜之,贈蔭有加。奇傑亦官副總兵,隸楊文岳麾下,從擊賊河南,戰死。
xiān shì, yòu yǒu dèng zǔ yǔ zhě, qí shuǐ rén, jǔ wàn lì sì shí qī nián wǔ huì shì, shòu shěn yáng shǒu bèi. cháng chū zhàn, zhōng shǐ sǐ, yè bàn fù sū, chuàng shén gào guī. chóng zhēn chū, qǐ xuān fǔ yóu jī, rù wèi jīng shī. fù jiāng shēn fǔ jūn mò, zǔ yǔ lì zhàn lú gōu qiáo, zhuó zhuō zhōu cān jiāng. shū qǐng zhào duì, bù xǔ. rù cháo shàng shū, shēng shén lì, wèi yù shǐ suǒ jiū xià yù, rán dì pō cǎi qí yán. jiǔ zhī shè chū, wèi chén yuán cān jiāng, qín miáo qiú fēi tiān wáng zhāng wǔ bǎo, zhǎn shǒu qiān wǔ bǎi jí, yí qí cháo. zhuó fù zǒng bīng, xiá dé ān huáng zhōu. gōng zéi tǔ bì shān, jǐn yǎn suǒ huò wèi jǐ yǒu. dāng shì jiāng hé zhī, qǐng jiǎo kòu zì shú. nǎi lìng yuán yīng chéng, jiāng qī bǎi rén rù chéng. zéi dà zhì, wéi shù zhòng. zǔ yǔ tū wéi bǎo xī chéng wài, zéi fù wéi zhī, jūn bài bèi zhí. zéi shuō jiàng, nù mà bù qū. zéi yán zhī zài sān, fù mà yuē: ruò cǐ, xū huàn què xīn gān. zéi xiào yuē: huàn bù nán. suì pōu xīn wān gān ér sǐ.
先是,又有鄧祖禹者,蘄水人,舉萬曆四十七年武會試,授瀋陽守備。嘗出戰,中矢死,夜半復甦,創甚告歸。崇禎初,起宣府游擊,入衛京師。副將申甫軍歿,祖禹力戰盧溝橋,擢涿州參將。疏請召對,不許。入朝上書,聲甚厲,為御史所糾下獄,然帝頗采其言。久之赦出,為辰沅參將,擒苗酋飛天王、張五保,斬首千五百級,夷其巢。擢副總兵,轄德安、黃州。攻賊土壁山,盡掩所獲為己有。當事將劾之,請剿寇自贖。乃令援應城,將七百人入城。賊大至,圍數重。祖禹突圍保西城外,賊復圍之,軍敗被執。賊說降,怒罵不屈。賊言之再三,復罵曰:「若此,須換卻心肝。」賊笑曰:「換不難。」遂剖心剜肝而死。
yóu shì wēi, yú lín wèi rén. yǔ xiōng shì gōng dì shì lù bìng yǒng gǎn zhī míng. tiān qǐ zhōng, shì wēi jī guān jiàn chāng yíng cān jiāng, diào shǒu qiáng zǐ lù. qī nián qiān shān hǎi zhōng bù fù zǒng bīng. níng yuǎn gào jǐng, cóng dà shuài mǎn guì fù yuán, lì zhàn chéng dōng yǒu gōng, zēng zhì shòu cì. chóng zhēn èr nián zhuó zǒng bīng guān, zhèn shǒu jū yōng chāng píng. qí dōng, jīng shī jiè yán, mìng tí bīng wǔ qiān fáng shùn yì. é mìng hái zhèn, fáng hù zhū líng. sì nián dài sòng wěi wèi shān hǎi zǒng bīng guān, jī zī zhì zuǒ dū du. qī nián mìng xié níng yuǎn zǒng bīng guān wú xiāng chí yuán xuān fǔ. zuò yōng bīng bù jìn, chǐ zhí lùn shù. wèi xíng, huì liú zéi lìn hé nán, zhào shì wēi chōng wèi shì guān, yǔ fù jiāng zhāng wài jiā tǒng guān mén tiě qí wǔ qiān wǎng jiǎo.
尤世威,榆林衛人。與兄世功、弟世祿並勇敢知名。天啟中,世威積官建昌營參將,調守牆子路。七年遷山海中部副總兵。寧遠告警,從大帥滿桂赴援,力戰城東有功,增秩受賜。崇禎二年擢總兵官,鎮守居庸、昌平。其冬,京師戒嚴,命提兵五千防順義。俄命還鎮,防護諸陵。四年代宋偉為山海總兵官,積資至左都督。七年命偕寧遠總兵官吳襄馳援宣府。坐擁兵不進,褫職論戍。未行,會流賊躪河南,詔世威充為事官,與副將張外嘉統關門鐵騎五千往剿。
míng nián zhēng yuè, zéi xiàn fèng yáng. shì wēi yǐ èr qiān wǔ bǎi qí fù zhī, dǐ bó zhōu. huì zǒng dū hóng chéng chóu chū guān tǎo zéi, cì xìn yáng, mìng shì wēi qū rǔ zhōu. fǔ èr rì, chéng chóu yì zhì. shí zéi jiàn hé nán bīng shèng, xī bēn rù guān zhōng. chéng chóu jiāng rù guān zhēng tǎo, nǎi dà huì zhū jiāng, lìng fēn fáng rǔ luò zhū yào hài. yǐ shì wēi bù xià jiē jìn lǚ, lìng yǔ cān jiāng xú lái cháo fēn zhù yǒng níng lú shì shān zhōng, yǐ è luò nán lán cǎo chuān zhū yáng guān zhī xiǎn. jiè zhī yuē: líng shǎn, zéi suǒ chū rù, rǔ wù xiè! jí chéng chóu jì rù guān, zéi bì zhī ér nán, fù yóu lán tián zǒu lú shì. è yú shì wēi, réng rù shāng luò shān zhōng. lái cháo suǒ bù sān qiān rén bù kěn rù shān, dà zào. zéi zhì, lái cháo táo, yī jūn jǐn mò. shì wēi jūn bào lù jiǔ, dà yì, yǔ zéi zhàn shī lì. shì wēi jí yóu jī liú zhào jī luó dài jù fù zhòng shāng, jūn dà kuì. zéi suì yuè lú shì, zǒu yǒng níng. shì wén, mìng jiě rèn hóu kān. shí nián, xuān dà zǒng dū lú xiàng shēng yán: shì wēi shàn fǔ shì zú, xiǎo jūn jī, tú yǐ shù qiān kè lǚ jiǔ shù huāng shān, jí zuò shī lì. jīn dāng yòng bīng shí, qì zhī kě xī. nǎi mìng fù xiàng shēng jūn zì xiào. jí xiàng shēng zhàn mò, zì miǎn guī.
明年正月,賊陷鳳陽。世威以二千五百騎赴之,抵亳州。會總督洪承疇出關討賊,次信陽,命世威趨汝州。甫二日,承疇亦至。時賊見河南兵盛,悉奔入關中。承疇將入關征討,乃大會諸將,令分防汝、雒諸要害。以世威部下皆勁旅,令與參將徐來朝分駐永寧、盧氏山中,以扼雒南蘭草川、朱陽關之險。戒之曰:「靈、陝,賊所出入,汝勿懈!」及承疇既入關,賊避之而南,復由藍田走盧氏。扼於世威,仍入商、雒山中。來朝所部三千人不肯入山,大噪。賊至,來朝逃,一軍盡歿。世威軍暴露久,大疫,與賊戰失利。世威及游擊劉肇基、羅岱俱負重傷,軍大潰。賊遂越盧氏,走永寧。事聞,命解任侯勘。十年,宣大總督盧象升言:「世威善撫士卒,曉軍機,徒以數千客旅久戍荒山,疾作失利。今當用兵時,棄之可惜。」乃命赴象升軍自效。及象升戰歿,自免歸。
shí wǔ nián yǐ tíng chén jiàn, mìng yǔ dì shì lù fù jīng hòu diào. zhào duì zhōng zuǒ mén, fù gào guī. míng nián shí yuè, lǐ zì chéng xiàn xī ān, chuán xí yú lín zhāo xiáng. zǒng bīng guān wáng dìng jù, lǜ suǒ bù jīng bīng qì chéng zǒu. shí xún fǔ zhāng fèng yì wèi zhì, chéng zhōng shì mǎ dān ruò, rén xīn xiōng xiōng. bù zhèng shǐ dōu rèn jí jí fù jiāng huì xiǎn cān jiāng liú tíng jié děng yǔ lǐ jū jiāng shuài shì wēi jí wáng shì qīn wáng shì guó hóu shì lù hóu gǒng jí wáng xué shū gù yán suī zǒng bīng lǐ chāng líng yì chéng shǒu. zhòng tuī shì wēi wèi zhǔ shuài. wú hé, zéi shí wàn zhòng xiàn yán ān, xià suī dé, fù qiǎn shǐ shuō jiàng. tíng jié dà hū yuē: zhǎng ān suī pò, sān biān rú gù. zéi jiē zhōng zhōu zǐ dì, shā qí fù xiōng ér qū zhī zhàn, bì fēi suǒ yuàn. yú lín tiān xià jìn bīng, yī zhàn duó qí qì, rán hòu yuē níng xià gù yuán wèi sān shī dié jìn, zéi kě píng yě. zhòng rán qí yán, nǎi shà xuè shì shī, jiǎn zú chéng, shàn jiǎ zhàng, gè chū sī cái zuǒ jūn. shǒu jù wèi bèi, zéi yǐ dǐ chéng xià.
十五年以廷臣薦,命與弟世祿赴京候調。召對中左門,復告歸。明年十月,李自成陷西安,傳檄榆林招降。總兵官王定懼,率所部精兵棄城走。時巡撫張鳳翼未至,城中士馬單弱,人心洶洶。布政使都任亟集副將惠顯、參將劉廷傑等與里居將帥世威及王世欽、王世國、侯世祿、侯拱極、王學書、故延綏總兵李昌齡議城守。眾推世威為主帥。無何,賊十萬眾陷延安,下綏德,復遣使說降。廷傑大呼曰:「長安雖破,三邊如故。賊皆中州子弟,殺其父兄而驅之戰,必非所願。榆林天下勁兵,一戰奪其氣,然後約寧夏、固原為三師迭進,賊可平也。」眾然其言,乃歃血誓師,簡卒乘,繕甲仗,各出私財佐軍。守具未備,賊已抵城下。
yán jié mù sǐ shì, qǐ shī tào bù. shī jiāng zhì, zéi fēn bīng què zhī, gōng chéng shén lì. guān jūn lì zhàn, shā zéi wú suàn. zéi yì zhòng lái gōng, qǐ fēi lóu bī chéng zhōng, shǐ shí jiāo zhì, shì wēi děng zhàn yì lì. shǒu qī zhòu yè, zéi nǎi xué chéng, zhì dà pào hōng zhī, chéng suì pò. shì wēi děng yóu dū zhòng xiàng zhàn, fù rén shù zi yì fà wū wǎ jī zéi, zéi shī xiāng zhěn jiè. jì ér lì bù zhī, rèn sǐ zhī, hóu shì lù fù zǐ jí xué shū jù bù qū sǐ. zéi nù tíng jié gōu tào bù, zhé zhī, zhì sǐ mà bù jué kǒu. shì wēi shì qīn shì guó chāng líng bìng bèi zhí, fù zhì xī ān. zì chéng zuò qín wáng fǔ yù jiàng zhī, sì rén bù qū xī. zì chéng yuē: zhū gōng jiē míng jiāng, zhù wǒ píng tiān xià, qǔ fēng hóu, kě hū? zhòng mà yuē: rǔ yì zú, gǎn dà yán wǔ wǒ! zì chéng xiào, qián jiě qí fù, shì qīn tuò yuē: yì zú wú jìn qián, wū jiāng jūn yī! zì chéng nù, jiē shā zhī. shí xiǎn yì bèi zhí, dà mà zéi. zéi xī qí yǒng, xì zhì shén mù, fú dú sǐ.
延傑募死士,乞師套部。師將至,賊分兵卻之,攻城甚力。官軍力戰,殺賊無算。賊益眾來攻,起飛樓逼城中,矢石交至,世威等戰益厲。守七晝夜,賊乃穴城,置大炮轟之,城遂破。世威等猶督眾巷戰,婦人豎子亦髮屋瓦擊賊,賊屍相枕藉。既而力不支,任死之,侯世祿父子及學書俱不屈死。賊怒廷傑勾套部,磔之,至死罵不絕口。世威、世欽、世國、昌齡並被執,縛至西安。自成坐秦王府欲降之,四人不屈膝。自成曰:「諸公皆名將,助我平天下,取封侯,可乎?」眾罵曰:「汝驛卒,敢大言侮我!」自成笑,前解其縛,世欽唾曰:「驛卒毋近前,污將軍衣!」自成怒,皆殺之。時顯亦被執,大罵賊。賊惜其勇,系至神木,服毒死。
wáng shì qīn, dà jiāng wēi zi, lì shān hǎi zuǒ bù zǒng bīng guān, xiè bìng qù. chóng zhēn bā nián, hóng chéng chóu qǐ zhī jiā, jī lǐ zì chéng yǒu gōng, jí xiè guī. shí liù nián zhào duì zhōng zuǒ mén, wèi jí yòng ér guī, suì sǐ yú zéi. shì guó, wēi dì, bǎo dìng zǒng bīng guān jì zi, yóu liǔ gōu zǒng bīng guān bà guī. fǔ shù rì, jìng jù zéi yǐ sǐ.
王世欽,大將威子,歷山海左部總兵官,謝病去。崇禎八年,洪承疇起之家,擊李自成有功,即謝歸。十六年召對中左門,未及用而歸,遂死於賊。世國,威弟,保定總兵官繼子,由柳溝總兵官罷歸。甫數日,竟拒賊以死。
shì wēi dì shì lù, wèi níng xià zǒng bīng guān, lèi zhe zhàn gōng, zhì shì yǔ shì wēi tóng sǐ. shì wēi cóng dì dí wén wèi jìng biān yíng fù jiāng. cháng cóng hóng chéng chóu bài chuǎng zéi yú fèng xiáng zhī guān tíng, zhǎn shǒu qī bǎi yú jí. zhì shì, lǜ gǎn sǐ shì chū nán mén fèn jī, shā shāng shén zhòng, zhōng shǐ sǐ.
世威弟世祿,為寧夏總兵官,累著戰功,至是與世威同死。世威從弟翟文為靖邊營副將。嘗從洪承疇敗闖賊於鳳翔之官亭,斬首七百餘級。至是,率敢死士出南門奮擊,殺傷甚眾,中矢死。
yòu yǒu yóu dài zhě, yóu bù zú qǐ jiā, zhì shān hǎi tiě qí yíng cān jiāng, shù yǒu gōng. wǔ shàng guān, qì zhí guī, shǒu shuǐ xī mén, chéng xiàn zì shā.
又有尤岱者,由步卒起家,至山海鐵騎營參將,數有功。忤上官,棄職歸,守水西門,城陷自殺。
tíng jié jì sǐ, qí fù fù shǐ yí dǐng wén zhī bù kū, yuē: wú yǒu zi yǐ. qí dì tíng kuí shōu xiōng shī, yì zì tóu gé sǐ.
廷傑既死,其父副使彝鼎聞之不哭,曰:「吾有子矣。」其弟廷夔收兄屍,亦自投閣死。
chāng líng, zì yù chuān, zhèn fān wèi rén. wèi yán suī zǒng bīng guān, shù yǒu gōng, yǐ gāng zhí bà, xǐ jū yú lín. zéi zhì, huò quàn zhī qù, chāng líng yuē: zéi zhì ér dùn, fēi yǒng yě. jiàn nán ér bì, fēi yì yě. qǐ xié shì wēi děng tóng shǒu chéng, zú tóng sǐ.
昌齡,字玉川,鎮番衛人。為延綏總兵官,數有功,以剛直罷,徙居榆林。賊至,或勸之去,昌齡曰:「賊至而遁,非勇也。見難而避,非義也。」起偕世威等同守城,卒同死。
hóu shì lù, yú lín rén. yóu shì zhí lèi guān liáng zhōu fù zǒng bīng. liáo shì jí, zhào zhuó zǒng bīng guān, tí bīng fù yuán. shì lù yǒng gǎn jīng hàn, wèi jīng lüè xióng tíng bì suǒ zhī. jí yuán yīng tài dài tíng bì, yì yǐ rèn zhī. tiān qǐ yuán nián, yīng tài yì fù fǔ shùn qīng hé. yǐ shì lù jí jiāng bì liáng zhòng shàn gè jiāng bīng yī wàn zhù qīng hé. wèi xíng, liáo yáng pò, zhòng shàn zhèn wáng, shì lù bì jù fù zhòng shāng, kuì wéi chū. shì lù yǐ shāng zhòng, mìng lì gōng zì xiào. xún yòng wèi gù yuán zǒng bīng guān. liù nián yǐ jūn zhèng shí yí bà. míng nián, níng jǐn gào jǐng, mìng lǜ jiā dīng fù guān tīng diào. xuán mìng chū shǒu qián tún, fǔ zhì, lìng yǐ gù guān zhèn shān hǎi. chóng zhēn yuán nián, yí zhèn xuān fǔ. míng nián dōng, jīng shī jiè yán, lǜ shī rù wèi. bīng zài kuì, shì lù bèi chuàng. bù zú piāo mín jiān, bēn hái zhèn. shì wén, dāng zhòng zuò, yǐ qín wáng xiān zhì, jiǎn sǐ shù biān. jiǔ nián bā yuè, jīng shī bèi bīng. lǜ zǐ dì cóng jūn, xù gōng miǎn shù, hái jí. tíng chén duō tuī jiàn, zú bù fù yòng. shí liù nián, lǐ zì chéng wéi yú lín, shì lù yǔ zi gǒng jí gù shǒu xīn tiān mén. chéng xiàn, fù zǐ bèi zhí, jù bù qū sǐ.
侯世祿,榆林人。由世職累官涼州副總兵。遼事亟,詔擢總兵官,提兵赴援。世祿勇敢精悍,為經略熊廷弼所知。及袁應泰代廷弼,亦倚任之。天啟元年,應泰議復撫順、清河。以世祿及姜弼、梁仲善各將兵一萬駐清河。未行,遼陽破,仲善陣亡,世祿、弼俱負重傷,潰圍出。世祿以傷重,命立功自效。尋用為固原總兵官。六年以軍政拾遺罷。明年,寧、錦告警,命率家丁赴關聽調。旋命出守前屯,甫至,令以故官鎮山海。崇禎元年,移鎮宣府。明年冬,京師戒嚴,率師入衛。兵再潰,世祿被創。部卒剽民間,奔還鎮。事聞,當重坐,以勤王先至,減死戍邊。九年八月,京師被兵。率子弟從軍,敘功免戍,還籍。廷臣多推薦,卒不復用。十六年,李自成圍榆林,世祿與子拱極固守新添門。城陷,父子被執,俱不屈死。
gǒng jí lì guān cān jiāng, cháng cóng zǒng bīng yóu shì lù pò zéi hé qū yǒu gōng. jiǔ nián dōng, rèn shān hǎi zǒng bīng guān, xún xiè bìng guī. hòu yǐ tíng chén jiàn, yīng zhào rù dōu, yǔ wáng hóng wáng shì qīn yóu shì wēi zhào duì zhōng zuǒ mén, wèi yòng qiǎn guī. zú yǔ fù tóng sǐ.
拱極歷官參將,常從總兵尤世祿破賊河曲有功。九年冬,任山海總兵官,尋謝病歸。後以廷臣薦,應詔入都,與王洪、王世欽、尤世威召對中左門,未用遣歸。卒與父同死。
liú guó néng, yán ān rén. shǐ yǔ lǐ zì chéng zhāng xiàn zhōng bèi tóng wèi dào, zì hào chuǎng tā tiān. chóng zhēn sān nián dà luàn shǎn xī. yǐ, dù hé ér dōng, kòu shān xī, zhuǎn lüè jī nán hé běi. liù nián dōng, rù hé nán, suì yóu nèi xiāng xī chuān fàn hú guǎng yún xiāng, pò shù xiàn. míng nián zhēng yuè rù sì chuān, xiàn kuí zhōu. zhé ér dōng, rù yún yáng jìng, wèi zǒng dū chén qí yú suǒ cù. zǒu hàn nán, tóng kùn chē xiāng xiá. yǐ dé chū, fù dà luàn shǎn xī, zài rù hé nán, lìn jiāng běi. guān jūn bī zhī, yǔ zhěng qí wáng tún shāng luò shān jiān. jiǔ nián fù xié chuǎng wáng xiē zi kuài děng yóu yún xiāng qū xìng ān hàn zhōng, zǒng dū hóng chéng chóu bèn mìng bù xiá. xún nán zǒu jīng xiāng, yǔ zǒng bīng qín yì míng shù zhàn. qí dōng, yǔ xiē zi kuài děng shí qī yíng kuī tóng guān, xún fǔ sūn chuán tíng è zhī, yǐn ér nán. míng nián wén mǎ guāng yù děng jiāng fàn qí huáng, lǜ zhòng huì zhī, zhí qū jiāng běi. guān jūn shù dào yāo jī, nǎi bù gǎn dōng. hái zǒu huáng bēi, rù mù lán shān, zhuǎn kòu hé nán, bài cān jiāng lǐ chūn guì bīng, jiāng pò kāi fēng. zhào zhū jiāng fā bīng yuán, nǎi nán zǒu huáng má.
劉國能,延安人。始與李自成、張獻忠輩同為盜,自號闖塌天。崇禎三年大亂陝西。已,渡河而東,寇山西,轉掠畿南、河北。六年冬,入河南,遂由內鄉、淅川犯湖廣鄖、襄,破數縣。明年正月入四川,陷夔州。折而東,入鄖陽境,為總督陳奇瑜所蹙。走漢南,同困車箱峽。已得出,復大亂陝西,再入河南,躪江北。官軍逼之,與整齊王屯商、雒山間。九年復偕闖王、蠍子塊等由鄖、襄趨興安、漢中,總督洪承疇奔命不暇。尋南走荊、襄,與總兵秦翼明數戰。其冬,與蠍子塊等十七營窺潼關,巡撫孫傳庭扼之,引而南。明年聞馬光玉等將犯蘄、黃,率眾會之,直趨江北。官軍數道邀擊,乃不敢東。還走黃陂,入木蘭山,轉寇河南,敗參將李春貴兵,將迫開封。詔諸將發兵援,乃南走黃、麻。
dāng shì shí, zǒng lǐ xióng wén càn xīn zhì, zéi dàn zhī. jiàn qí xià zhāo xiáng lìng, pō yǒu yù guī zhèng zhě. guó néng xiān yǔ zhāng xiàn zhōng yǒu xì, lǜ wèi suǒ bìng, hòu yòu yǔ zuǒ liáng yù zhàn bài, nǎi yǐ shí yī nián zhēng yuè sì rì shuài xiān jiù fǔ yú suí zhōu, dùn shǒu wén càn qián yuē: yú mín xiàn bù yì qiě shí zài, lài gōng jiān xǐ gēng shēng. yuàn xī zhòng rù jūn jí, shēn lì huī xià jǐn sǐ lì. wén càn dà xǐ, wèi fǔ zhī, shǔ wèi shǒu bèi, lìng lì liáng yù jūn. guó néng shòu yuē shù, wú yì zhì. yǐ ér zhāng xiàn zhōng luó rǔ cái yì jiàng, jiē jù yì zì gù. dú guó néng cóng jūn zhēng jiǎo, shù yǒu gōng. míng nián èr yuè cóng liáng yù qín wáng. yǒu zhào, hái tǎo zéi, jiǎng lì zhī. mìng bīng bù shòu guān, lù qí bù xià jiāng shì, yuē: xiàn zhōng néng lì gōng, shì cǐ. suì shòu guó néng fù zǒng bīng. sì yuè, liáng yù huì shī nán yáng, jī lǐ wàn qìng. guó néng fēn jī, zéi kuì bēn, suì zhāo wàn qìng jiàng. qí qiū, xiàn zhōng rǔ cái bìng fǎn. wén càn qiǎn guó néng lǜ wàn qìng bīng huì tǎo, suì bìng shǒu yún yáng. jì ér lǐ zì chéng rǎo hé nán, fù yí shǒu yè xiàn.
當是時,總理熊文燦新至,賊憚之。見其下招降令,頗有欲歸正者。國能先與張獻忠有隙,慮為所並,後又與左良玉戰敗,乃以十一年正月四日率先就撫於隨州,頓首文燦前曰:「愚民陷不義且十載,賴公湔洗更生。願悉眾入軍籍,身隸麾下盡死力。」文燦大喜,慰撫之,署為守備,令隸良玉軍。國能受約束,無異志。已而張獻忠、羅汝才亦降,皆據邑自固。獨國能從軍征剿,數有功。明年二月從良玉勤王。有詔,還討賊,獎勵之。命兵部授官,錄其部下將士,曰:「獻忠能立功,視此。」遂授國能副總兵。四月,良玉會師南陽,擊李萬慶。國能分擊,賊潰奔,遂招萬慶降。其秋,獻忠、汝才並反。文燦遣國能率萬慶兵會討,遂並守鄖陽。既而李自成擾河南,復移守葉縣。
chū, guó néng wèi dào shí, yǔ zì chéng rǔ cái bèi jié wèi xiōng dì. jí guó néng guī zhèng, zì chéng bèi shēn hèn zhī. shí sì nián jiǔ yuè wéi qí chéng, sì miàn lì gōng, guó néng bù néng zhī, chéng suì xiàn, bèi zhí. zéi yóu hǎo wèi zhī yuē: ruò, wǒ gù rén yě, hé bù jiàng? guó néng chēn mù mà yuē: wǒ chū yǔ ruò tóng wèi zéi, jīn zé wáng chén yě, hé gù jiàng zéi! suì shā zhī. shì wén, zèng zuǒ dū du, tè jìn róng lù dài fū, jiàn cí.
初,國能為盜時,與自成、汝才輩結為兄弟。及國能歸正,自成輩深恨之。十四年九月圍其城,四面力攻,國能不能支,城遂陷,被執。賊猶好謂之曰:「若,我故人也,何不降?」國能瞋目罵曰:「我初與若同為賊,今則王臣也,何故降賊!」遂殺之。事聞,贈左都督,特進榮祿大夫,建祠。
lǐ wàn qìng, yán ān rén. chóng zhēn chū, yǔ zhāng xiàn zhōng luó rǔ cái děng bìng fǎn, zéi zhōng suǒ chēng shè tā tiān zhě shì yě. qǐ shǎn xī, màn shān xī jī nán hé běi, dù hé cán hé nán, chū méi hú guǎng sì chuān, hái qū yún yáng, rù xìng ān, kùn yú chē xiāng xiá. chū xiǎn, yì dà sì. bā nián chūn, zéi qī shí èr yíng huì xíng yáng, yì fēn bīng suí suǒ xiàng, lìng wàn qìng jí xǔ kě biàn zhù mǎ jìn zhōng héng tiān wáng xī dāng shǎn bīng. yǐ ér zhū lù zhī zéi jǐn cuì yú shǎn, zǒng dū hóng chéng chóu mí suì bù néng dìng, yì zì, chū méi yú hé nán hú guǎng, fán shí wǔ jiā.
李萬慶,延安人。崇禎初,與張獻忠、羅汝才等並反,賊中所稱射塌天者是也。起陝西,蔓山西、畿南、河北,渡河殘河南,出沒湖廣、四川,還趨鄖陽,入興安,困於車箱峽。出險,益大肆。八年春,賊七十二營會滎陽,議分兵隨所向,令萬慶及許可變助馬進忠、橫天王西當陝兵。已而諸路之賊盡萃於陝,總督洪承疇彌歲不能定,益恣,出沒於河南、湖廣,凡十五家。
dài shí yī nián chūn, guó néng xiàn zhōng jiàng, wàn qìng děng dà zào ér qù, gǎi chēng shí sān jiā, shì pō shuāi. ér wén càn yōng bīng dé ān, bù gǎn jī, wàn qìng děng fù dà zhèn. lǐ zì chéng xiàng guān zhōng, wàn qìng jí mǎ guāng yù mǎ jìn zhōng luó rǔ cái huì dēng xiāng hè yī lóng lìn yǎng chéng shùn tiān wáng shùn yì wáng jiǔ jiā zuì zhe. bā yuè, jìn zhōng guāng yù dà cuò yú tóng guān. jiǔ yuè, yún xiāng zéi yòu dà bài yú shuāng gōu, rǔ cái lǜ jiǔ yíng zǒu jūn zhōu, wàn qìng lǜ sān yíng zǒu guāng gù. shí yī yuè, rǔ cái yì jiàng, zì chéng yòu dà bài guān nèi, shì yì shuāi, wéi wàn qìng guāng yù yī lóng shùn tiān wáng zuì jìn. ér wàn qìng dé mǎ shì xiù dù yīng jīn suǒ jié zuǒ liáng yù huì, fù qiě qiáng, yíng má chéng, xǐ xìn yáng.
迨十一年春,國能、獻忠降,萬慶等大噪而去,改稱十三家,勢頗衰。而文燦擁兵德安,不敢擊,萬慶等復大振。李自成向關中,萬慶及馬光玉、馬進忠、羅汝才、惠登相、賀一龍、藺養成、順天王、順義王九家最著。八月,進忠、光玉大挫於潼關。九月,鄖、襄賊又大敗於雙溝,汝才率九營走均州,萬慶率三營走光、固。十一月,汝才亦降,自成又大敗關內,勢益衰,惟萬慶、光玉、一龍、順天王最勁。而萬慶得馬士秀、杜應金所劫左良玉賄,富且強,營麻城,徙信陽。
shí èr nián zhēng yuè zhàn bài, xǐ yīng shān dé ān. huì guāng yù jìn zhōng děng jiē dà bài, jìn zhōng jù ér jiàng, ér shùn tiān wáng yǐ sǐ. yī lóng yǎng chéng fú shēn shān, dēng xiāng yuǎn lüè qín shǔ, wàn qìng shì yì gū. wén càn xí liáng yù jī zhī táng xiàn yáo liáng, fēn sān yíng yì zéi, zhú rù sān shān, bì jiāng wáng xiū zhèng qū lì zhàn sǐ. wén càn shōu èr yíng zú, lìng liáng yù cù zhī nèi xiāng. wàn qìng děng zài chì méi chéng sì píng gāng, yī shān jié lěi qǐng jiàng. liáng yù lǜ qí zhà, móu zhī wén càn, yì diào zhū jiāng chén yǒng fú luó dài jīn shēng huán zhī bīng huì yú jiǎ sòng, dà jiǎo wàn qìng jí guāng yù kě biàn. fù jiāng guó néng yì zhì, yóu zhāng jiā lín qī lǐ hé fēn jī, zéi dà bēn. liáng yù qiǎn guó néng yǐ èr shí qí wǎng zhēn, qiě yù wàn qìng jiàng. wàn qìng chí jiàn, shū qíng guó néng, suì zhí xǔ zhōu pàn dǎng yú rǔ hǔ yǐ jiàng, chù nèi xiāng chéng xià zhě sì qiān rén. shì xiù yīng jīn jiàn jìn zhōng wàn qìng jiàng ér jù, fù lái guī. yǒu liú xǐ cái zhě, yè qǔ shùn yì wáng shǒu yǐ xiàn, yú dǎng tuī kě biàn wèi zhǔ, yǔ hú kě shòu jiē jiàng. zì shì qún dào dà shuāi. zhì wǔ yuè, xiàn zhōng fù pàn, rǔ cái lǜ qí dǎng jiǔ yíng yīng zhī, fù dà chì. ér wàn qìng jìn zhōng yǐ tú zhòng jì sàn, wú èr xīn. wàn qìng yuàn cóng zhēng zì xiào, bǐ guó néng gěi xiǎng. suì shòu wèi fù zǒng bīng, yǔ guó néng shǒu yún yáng. xiàn zhōng děng fāng dà luàn shǔ zhōng, yún jìng dé wú shì.
十二年正月戰敗,徙應山、德安。會光玉、進忠等皆大敗,進忠懼而降,而順天王已死。一龍、養成伏深山,登相遠掠秦、蜀,萬慶勢益孤。文燦檄良玉擊之唐縣姚梁,分三營肄賊,逐入三山,裨將王修政趨利戰死。文燦收二營卒,令良玉蹙之內鄉。萬慶等在赤眉城四平岡,依山結壘請降。良玉慮其詐,謀之文燦,益調諸將陳永福、羅岱、金聲桓之兵會於賈宋,大剿萬慶及光玉、可變。副將國能亦至,由張家林、七里河分擊,賊大奔。良玉遣國能以二十騎往偵,且諭萬慶降。萬慶馳見,輸情國能,遂執許州叛黨於汝虎以降,處內鄉城下者四千人。士秀、應金見進忠、萬慶降而懼,復來歸。有劉喜才者,夜取順義王首以獻,餘黨推可變為主,與胡可受皆降。自是群盜大衰。至五月,獻忠復叛,汝才率其黨九營應之,復大熾。而萬慶、進忠以徒眾既散,無二心。萬慶願從征自效,比國能給餉。遂授為副總兵,與國能守鄖陽。獻忠等方大亂蜀中,鄖境得無事。
shí sì nián, xiàn zhōng tū xiàn xiāng yáng, yún shǒu rú gù. míng nián zhēng yuè, zǒng dū wāng qiáo nián tǎo zéi, yǐ wàn qìng cóng. zhì xiāng chéng, jūn kuì, rù chéng. zéi gōng wéi zhī, gù shǒu wǔ rì. chéng xiàn, qiáo nián sǐ, wàn qìng yì bù qū sǐ. shì wén, zèng dū du tóng zhī róng lù dài fū, lì cí xiāng chéng.
十四年,獻忠突陷襄陽,鄖守如故。明年正月,總督汪喬年討賊,以萬慶從。至襄城,軍潰,入城。賊攻圍之,固守五日。城陷,喬年死,萬慶亦不屈死。事聞,贈都督同知、榮祿大夫,立祠襄城。
zàn yuē: míng zhì mò jì, liú kòu màn yán, guó shì zuò kùn, suī yǒu fèn wēi yù dí zhī chén, ér bīng càn xiǎng chù, tú shǐ zéi chéng qí bì, kuì xiàn xiāng shǔ, wú jiù luàn wáng. rú ài wàn nián děng zhī juān qū jǐn jié, qí kě bēi zhě yǐ. cǐ fēi qí yǒng bù jù, lüè bù xián yě. bīng lì hào dùn, jiā yǐ tǒng yù shī yí, yīng yuán bù jí, qiú wú bài nǜ, dé hū!
贊曰:明至末季,流寇蔓延,國勢坐困,雖有奮威禦敵之臣,而兵孱餉絀,徒使賊乘其敝,潰陷相屬,無救亂亡。如艾萬年等之捐軀盡節,其可悲者矣。此非其勇不具,略不嫻也。兵力耗頓,加以統馭失宜,應援不及,求無敗衄,得乎!