mǎ shì lóng yáng zhào jī hè hǔ chén zǐ zàn chéng shěn yǒu róng zhāng kě dà dì kě shì lǔ qīn zi zōng wén qín liáng yù lóng zài tián
马世龙(杨肇基) 贺虎臣(子赞 诚) 沈有容 张可大(弟可仕)鲁钦(子宗文) 秦良玉 龙在田
mǎ shì lóng, zì cāng yuán, níng xià rén. yóu shì zhí jǔ wǔ huì shì, lì xuān fǔ yóu jī.
马世龙,字苍元,宁夏人。由世职举武会试,历宣府游击。
tiān qǐ èr nián jué yǒng píng fù zǒng bīng. shǔ bīng bù sūn chéng zōng qí qí cái, jiàn shòu shǔ dū du qiān shì, chōng sān tún yíng zǒng bīng guān. chéng zōng chū zhèn, jiàn wèi shān hǎi zǒng bīng, bǐ lǐng zhōng bù, diào zǒng bīng wáng shì qīn yóu shì lù fēn lǐng nán běi èr bù. míng nián zhēng yuè cì shàng fāng jiàn, shí shòu fǔ xián. chéng zōng wèi zhù tán bài dà jiàng, dài xíng shòu yuè lǐ, jūn mǎ qián gǔ jǐn shǔ zhī. xún dìng fēn dì, shì lóng jū zhōng, zhù wèi chéng, shì qīn nán hǎi, shì lù běi shān, bìng shòu shì lóng jié zhì, bīng gè wàn wǔ qiān rén. shì lóng gǎn chéng zōng zhī yǐ, pō jìn lì, yǔ chéng zōng dìng jì chū shǒu guān wài zhū chéng. sì nián, xié xún fǔ yù ān xìng jí yuán chóng huàn dōng xún guǎng níng, yòu yǔ chóng huàn shì qīn háng hǎi dǐ gài tào, xiāng dù xíng shì ér hái. xù láo, jiā yòu dū du.
天启二年抉永平副总兵。署兵部孙承宗奇其才,荐授署都督佥事,充三屯营总兵官。承宗出镇,荐为山海总兵,俾领中部,调总兵王世钦、尤世禄分领南北二部。明年正月赐尚方剑,实授府衔。承宗为筑坛拜大将,代行授钺礼,军马钱谷尽属之。寻定分地,世龙居中,驻卫城,世钦南海,世禄北山,并受世龙节制,兵各万五千人。世龙感承宗知已,颇尽力,与承宗定计出守关外诸城。四年,偕巡抚喻安性及袁崇焕东巡广宁,又与崇焕、世钦航海抵盖套,相度形势而还。叙劳,加右都督。
dàng shì shí, chéng zōng tǒng shì mǎ shí yú wàn, yòng jiàng xiào shù bǎi rén, suì fèi jūn chǔ shù bǎi wàn. zhū yǒu qiú yú chéng zōng zhě, lǜ yīn shì lóng, bù dé zé dà huì. ér shì lóng mào wěi, zhōng shí qiè, jì chéng zōng zhě duō jī shì lóng yǐ hàn zhī. chéng zōng kàng biàn yú cháo yuē:" rén wèi qí tān yín juān xuē, chén gǎn yǐ bǎi kǒu bǎo qí bì wú." dì yǐ chéng zōng gù, bù wèn.
当是时,承宗统士马十余万,用将校数百人,岁费军储数百万。诸有求于承宗者,率因世龙,不得则大恚。而世龙貌伟,中实怯,忌承宗者多击世龙以撼之。承宗抗辩于朝曰:“人谓其贪淫朘削,臣敢以百口保其必无。”帝以承宗故,不问。
wǔ nián jiǔ yuè, shì lóng wù xìn jiàng rén liú bó qiáng yán qiǎn qián fēng fù jiāng lǔ zhī jiǎ cān jiāng lǐ chéng xiān lǜ shī xí qǔ yào zhōu, bài méi. yán guān jiāo zhāng hé zòu, yán zhǐ qiè zé, lìng dài zuì tú gōng. shí wèi zhōng xián fāng yǐ qīng jūn cè yí chéng zōng, qí dǎng gōng shì lóng zhě bìng jí chéng zōng. chéng zōng bù ān qí wèi qù, yǐ bīng bù shàng shū gāo dì lái dài. zhí fāng zhǔ shì xú rì jiǔ zhě, xiān zuǒ dì náo liáo shì, jí cóng dì zàn huà, lì gōng shì lóng. shì lóng yīn jié zhōng xián, fǎn xuē rì jiǔ jí. qí dōng, shì lóng yì xiè bìng qù.
五年九月,世龙误信降人刘伯漒言、遣前锋副将鲁之甲、参将李承先率师袭取耀州,败没。言官交章劾奏,严旨切责,令戴罪图功。时魏忠贤方以清君侧疑承宗,其党攻世龙者并及承宗。承宗不安其位去,以兵部尚书高第来代。职方主事徐日久者,先佐第挠辽事,及从第赞画,力攻世龙。世龙阴结忠贤,反削日久籍。其冬,世龙亦谢病去。
chóng zhēn yuán nián, wáng zài jìn wèi shàng shū. shì lóng shàng shū jí lùn qí zuì, yǒu zhào dǎi shì lóng, jiǔ bù zhì. zài jìn bà, shǐ yì yù. èr nián dōng, dū chéng jiè yán. xíng bù shàng shū qiáo yǔn shēng jiàn shì lóng cái, zhào tú gōng zì shú. huì zǔ dà shòu shī kuì, jīng shī dà zhèn. chéng zōng zài qǐ dū shī, yǐ pián yí qiǎn shì lóng chí yù dà shòu tīng mìng. jí mǎn guì zhàn sǐ, suì lìng shì lóng dài wéi zǒng lǐ, cì shàng fāng jiàn, jǐn tǒng zhū zhèn yuán shī.
崇祯元年,王在晋为尚书。世龙上疏极论其罪,有诏逮世龙,久不至。在晋罢,始诣狱。二年冬,都城戒严。刑部尚书乔允升荐世龙才,诏图功自赎。会祖大寿师溃,京师大震。承宗再起督师,以便宜遣世龙驰谕大寿听命。及满桂战死,遂令世龙代为总理,赐尚方剑,尽统诸镇援师。
sān nián sān yuè jìn zuǒ dū du. shí zūn huà yǒng píng, qiān ān luán zhōu sì chéng shī shǒu yǐ sān yuè. chéng zōng dà shòu gé guān mén, yǔ shì lóng zhū jūn shēng xī duàn jué. dì jí zhào sì fāng bīng qín wáng, chāng píng yóu shì wēi jì zhèn yáng zhào jī bǎo dìng cáo míng léi shān hǎi sòng wěi shān xī wáng guó liáng gù yuán yáng qí yán suí wú zì miǎn lín táo wáng chéng ēn níng xià yóu shì lù gān sù yáng jiā mó, suǒ jiāng jiē zhū biān ruì zú nèi dì zé shān dōng hé nán nán dōu hú guǎng zhè jiāng jiāng xī fú jiàn sì chuān zhū jūn, yì xiān hòu zhì. bìng bì jì mén, guān wàng bù jìn. jǐ shì zhōng zhāng dì yuán shàng yán:" shì lóng zài guān shù zài, jī xiào wú wén, fēi ruò wèi huò zhī chóu, gōng míng zú yǐ fú rén yě. zhū shuài sù jiàng, fēi shì lóng piān bì, yù qū cè jié zhì, shuí néng gān zhī. shī lǎo cái kuì, ruì qì rì xiāo, yán jí xià qiū, jiāng yǒu bù kě yán zhě." dì yǐ shì lóng fāng guī jìn qǔ, bù nà qí yán. shí dà shòu yú wǔ yuè shí rì báo luán zhōu. míng rì, shì lóng děng yǐ shī huì. yòu míng rì fù qí chéng. shí sān rì, yóu jī jìn guó chén fù qiān ān. míng rì, fù jiāng hé kě gāng fù yǒng píng. yòu èr rì, bié jiāng fù zūn huà. yuè wǔ yuè, sì chéng shǐ fù. lùn gōng, dà shòu zuì, shì lù cì zhī. shì lóng jiā tài zǐ shǎo bǎo, yīn běn wèi shì qiān hù. bā yuè fù xiè bìng guī.
三年三月进左都督。时遵化、永平,迁安、滦州四城失守已三月。承宗、大寿隔关门,与世龙诸军声息断绝。帝急诏四方兵勤王,昌平尤世威、蓟镇杨肇基、保定曹鸣雷、山海宋伟、山西王国樑、固原杨麒、延绥吴自勉、临洮王承恩、宁夏尤世禄、甘肃杨嘉谟,所将皆诸边锐卒;内地则山东、河南、南都、湖广、浙江、江西、福建、四川诸军,亦先后至。并壁蓟门,观望不进。给事中张第元上言:“世龙在关数载,绩效无闻,非若卫、霍之俦,功名足以服人也。诸帅宿将,非世龙偏裨,欲驱策节制,谁能甘之。师老财匮,锐气日消,延及夏秋,将有不可言者。”帝以世龙方规进取,不纳其言。时大寿于五月十日薄滦州。明日,世龙等以师会。又明日复其城。十三日,游击靳国臣复迁安。明日,副将何可纲复永平。又二日,别将复遵化。阅五月,四城始复。论功,大寿最,世禄次之。世龙加太子少保,荫本卫世千户。八月复谢病归。
liù nián wǔ yuè, chā hàn hǔ dūn tù hé tào kòu fàn níng xià, zǒng bīng hè hǔ chén zhàn mò, zhào qǐ shì lóng dài zhī. shì lóng shēng cháng níng xià, xí qí xíng shì, dà xiū zhàn bèi. míng nián zhēng yuè, èr bù rù fàn, qiǎn cān jiāng bo yīng dì dà pò zhī, zhǎn shǒu èr bǎi yǒu qí. yú yuè, tào kòu fàn hè lán shān. shì lóng qiǎn jiàng dīng qián rù qí yíng, guó qí zhǎng sā ér jiǎ, zhǎn jí rú qián. wèi jǐ, chā bù dà jǔ rù kòu. shì lóng qiǎn fù jiāng lóu guāng xiān děng fēn wǔ dào fú yào hài, ér jǐ zhōng dào dài zhī, jiā jī, zhǎn shǒu bā bǎi yǒu qí. xún fǔ wáng zhèn qí yì zhǎn sān bǎi yú jí. kòu fù fàn hé xī yù quán gōng, shì lóng fù yāo zhǎn wǔ bǎi yú. qí nián qī yuè fàn zǎo yuán bǎo, shì lóng yòu dà bài zhī, fú zhǎn yī qiān yǒu qí. shì lóng bàn suì zhōng lǚ zòu dà jié, wēi míng zhèn xī sāi. wú hé, zú yú guān, nián sì shí yú. hòu lùn gōng, zèng tài zǐ tài fù, shì jǐn yī qiān shì, cì xù rú zhì.
六年五月,插汉虎墩兔合套寇犯宁夏,总兵贺虎臣战殁,诏起世龙代之。世龙生长宁夏,习其形势,大修战备。明年正月,二部入犯,遣参将卜应第大破之,斩首二百有奇。逾月,套寇犯贺兰山。世龙遣降丁潜入其营,馘其长撒儿甲,斩级如前。未几,插部大举入寇。世龙遣副将娄光先等分五道伏要害,而己中道待之,夹击,斩首八百有奇。巡抚王振奇亦斩三百余级。寇复犯河西玉泉宫,世龙复邀斩五百余。其年七月犯枣园堡,世龙又大败之,俘斩一千有奇。世龙半岁中屡奏大捷,威名震西塞。无何,卒于官,年四十余。后论功,赠太子太傅,世锦衣佥事,赐恤如制。
yáng zhào jī, yí zhōu wèi rén. qǐ jiā shì zhí, jī guān zhì dà tóng zǒng bīng. tiān qǐ èr nián, yāo zéi xú hóng rú fǎn shān dōng, lián xiàn yùn jù yě zōu téng yì, zhòng zhì shù wàn. xún fǔ zhào yàn rèn dū sī yáng guó dòng liào dòng xí suǒ bù liàn mín bīng, zēng zhū yào dì shǒu zú. shí zhào jī fāng jiā jū, yàn yīn jí jiā jiàn qǐ zhī, wèi shān dōng zǒng bīng guān tǎo zéi. wèi zhì, dòng jí guó dòng děng gōng zōu, bīng kuì, yóu jī zhāng bǎng zhàn sǐ. yàn fāng shì shī yǎn zhōu, yù zéi. zhào jī zhì, jí yíng zhàn, ér lìng guó dòng jí dòng jiā jī, dà bài zhī héng hé. shí zéi jīng ruì jù zōu téng zhōng dào, zhào jī lìng yóu bīng zhuì zéi zōu chéng, ér yǐ dà jūn jī zéi huáng yīn jì wáng chéng, dà bài zéi, cù ér yì zhī yì shān, suì wéi zōu. guó dòng děng yì xiān hòu shōu fù yùn jù yě yì téng zhū xiàn, yòu dà pò zhī yú shā hé. nǎi zhù zhǎng wéi gōng zōu. wéi sān yuè, zéi shí jǐn, qí dǎng chū jiàng, suì qín hóng rú. xiàn fú, zhé yú shì, zéi píng. zhào jī yóu shǔ dū du qiān shì jìn yòu dū du, yīn běn wèi shì qiān hù. xún dài shěn yǒu róng zhèn dēng lái. gǎi yán suí, yǐ jī tào kòu gōng, jìn zuǒ dū du, yīn jǐn yī qiān hù, lǚ jiā tài zǐ tài bǎo. chóng zhēn yuán nián yí jì zhèn xī xié. èr nián dōng, dà qīng bīng kè sān tún yíng. zhào jī chéng jiàn shōu fù, kùn shǒu shù yuè, zú quán gū chéng. yīn jǐn yī shì qiān hù. yǐ, lù huī fù sì chéng gōng, jiā tài zǐ tài shī, gǎi yīn jǐn yī qiān shì. míng nián zú guān. zi yù fān, jiàn xú cóng zhì chuán.
杨肇基,沂州卫人。起家世职,积官至大同总兵。天启二年,妖贼徐鸿儒反山东,连陷郓、钜野、邹、滕、峄,众至数万。巡抚赵彦任都司杨国栋、廖栋檄所部练民兵,增诸要地守卒。时肇基方家居,彦因即家荐起之,为山东总兵官讨贼。未至,栋及国栋等攻邹,兵溃,游击张榜战死。彦方视师兖州,遇贼。肇基至,急迎战,而令国栋及栋夹击,大败之横河。时贼精锐聚邹、滕中道,肇基令游兵缀贼邹城,而以大军击贼黄阴、纪王城,大败贼,蹙而殪之峄山,遂围邹。国栋等亦先后收复郓、钜野、峄、滕诸县,又大破之于沙河。乃筑长围攻邹。围三月,贼食尽,其党出降,遂擒鸿儒。献俘,磔于市,贼平。肇基由署都督佥事进右都督,荫本卫世千户。寻代沈有容镇登、莱。改延绥,以击套寇功,进左都督,荫锦衣千户,屡加太子太保。崇祯元年移蓟镇西协。二年冬,大清兵克三屯营。肇基乘间收复,困守数月,卒全孤城。荫锦衣世千户。已,录恢复四城功,加太子太师,改荫锦衣佥事。明年卒官。子御蕃,见《徐从治传》。
hè hǔ chén, bǎo dìng rén. tiān qǐ chū, lì tiān jīn hǎi fáng yóu jī, dēng lái cān jiāng, yí yǎn zhōu. liù nián qiān yán suí fù zǒng bīng. hé tào kòu dà jǔ rù fàn, cóng shuài yáng zhào jī xié jī, dà pò zhī. jiā shǔ dū du qiān shì. chóng zhēn èr nián, bǔ zhū jiē zhōu pàn zú zhōu dà wàng děng. zhuó zǒng bīng guān, zhèn shǒu níng xià. guān zhōng zéi dà qǐ, wáng jiā yìn xiàn qīng shuǐ yíng, shā yóu jī lǐ xiǎn zōng, suì xiàn fǔ gǔ. qí dǎng lǐ lǎo chái yīng zhī, xiào jù sān qiān yú rén, gōng hé shuǐ. zǒng dū yáng hè xí hǔ chén wǎng tǎo, jī zhī pán gǔ, fú guó liù bǎi yǒu qí. yǐ, jī zhǎn qìng yáng zéi qú liú liù. sì nián, shén yī yuán xiàn bǎo ān. yán ān gào jí, yán suí fǔ zhèn jiē dōng yuán shǎn xī. xún fǔ liàn guó shì xí hǔ chén jí fù jiāng lǐ bēi yuán jiǎo. hǔ chén děng suì jìn wéi bǎo ān, zéi yǐn hé tào shù qiān qí cuò hǔ chén jūn. huì zhāng yīng chāng jī bài zhī, zéi zhòng qì chéng qù. hǔ chén děng qián hòu huò shǒu gōng yī qiān jiǔ bǎi. míng nián, kě tiān fēi hǎo lín ān liú dào jiāng lǐ dū sī zài wéi hé shuǐ. hǔ chén xié lín táo cáo wén zhào gān sù yáng jiā mó gù yuán yáng qí hé jī, dà pò zéi gān quán zhī hǔ sì āo, zhǎn shǒu qī bǎi yǒu qí, zéi dà kùn.
贺虎臣,保定人。天启初,历天津海防游击,登莱参将,移兖州。六年迁延绥副总兵。河套寇大举入犯,从帅杨肇基协击,大破之。加署都督佥事。崇祯二年,捕诛阶州叛卒周大旺等。擢总兵官,镇守宁夏。关中贼大起,王嘉胤陷清水营,杀游击李显宗,遂陷府谷。其党李老柴应之,啸聚三千余人,攻合水。总督杨鹤檄虎臣往讨,击之盘谷,俘馘六百有奇。已,击斩庆阳贼渠刘六。四年,神一元陷保安。延安告急,延绥抚镇皆东援陕西。巡抚练国事檄虎臣及副将李卑援剿。虎臣等遂进围保安,贼引河套数千骑挫虎臣军。会张应昌击败之,贼众弃城去。虎臣等前后获首功一千九百。明年,可天飞、郝临庵、刘道江、李都司再围合水。虎臣偕临洮曹文诏、甘肃杨嘉谟、固原杨麒合击,大破贼甘泉之虎兕凹,斩首七百有奇,贼大困。
liù nián wǔ yuè, chā hàn hǔ dūn tù hé tào kòu wǔ wàn qí zì qīng shuǐ héng chéng fēn dào rù. shǒu bèi yáo zhī kuí děng bù néng yù, shā jǐng yì fù jiāng shǐ kāi xiān lín hé bǎo cān jiāng zhāng wèn zhèng yuè jiā lóu shǒu bèi zhào fǎng jiē kuì táo. kòu suì jìn báo líng zhōu, hǔ chén jí lǐng qiān qí rù shǒu. xuán jǐn lēi chéng zhōng bīng chū jī, cì dà shā jǐng. kòu cóng hàn bó bǎo tū zhì, hǔ chén jūn wèi jí bù chén, qiě zhòng guǎ bù dí, suì zhàn sǐ. zi zàn xié wǔ shí qí tū chóng wéi chū. shì wén, zèng hǔ chén dū du qiān shì, cì jì zàng, shì yīn zhǐ huī qiān shì. xún lù xiān hòu jiǎo kòu gōng, zài zèng dū du tóng zhī, shì yīn jǐn yī fù qiān hù.
六年五月,插汉虎墩兔合套寇五万骑自清水、横城分道入。守备姚之夔等不能御,沙井驿副将史开先、临河堡参将张问政、岳家楼守备赵访皆溃逃。寇遂进薄灵州,虎臣急领千骑入守。旋尽勒城中兵出击,次大沙井。寇从汉伯堡突至,虎臣军未及布陈,且众寡不敌,遂战死。子赞挟五十骑突重围出。事闻,赠虎臣都督佥事,赐祭葬,世荫指挥佥事。寻录先后剿寇功,再赠都督同知,世荫锦衣副千户。
zàn, yǒng gǎn yǒu fù fēng. jì chéng yīn, xún jǔ wǔ jìn shì. jī guān zhì jīng yíng fù jiāng. chóng zhēn shí qī nián sān yuè, lǐ zì chéng báo jīng shī, jīng jūn liù dà yíng fēn liè chéng wài, jiē bù gǎn zhàn, huò qì jiǎ jiàng. zàn dú lǜ bù zú yíng jī, zhōng shǐ sǐ.
赞,勇敢有父风。既承荫,寻举武进士。积官至京营副将。崇祯十七年三月,李自成薄京师,京军六大营分列城外,皆不敢战,或弃甲降。赞独率部卒迎击,中矢死。
dì chéng, shēn cháng qī chǐ, měi xū rán, wèi zhū shēng, yǐ zhōng yì zì xǔ. xiōng jiè xí fù qiān hù, zǎo zú, wú zi, chéng dāng xí, yǐ ràng qí dì quán. jí zéi xiàn bǎo dìng, jiā rén quàn yì yī dùn. chì yuē:" wú zhōng chén zǐ, tōu shēng ér táo, hé yǐ jiàn xiān jiāng jūn dì xià!" suì xié qī nǚ tóu jǐng sǐ.
弟诚,身长七尺,美须髯,为诸生,以忠义自许。兄诫袭副千户,早卒,无子,诚当袭,以让其弟诠。及贼陷保定,家人劝易衣遁。叱曰:“吾忠臣子,偷生而逃,何以见先将军地下!”遂偕妻女投井死。
shěn yǒu róng, zì shì hóng, xuān chéng rù. qiān shì chǒng zhī sūn yě. yòu zǒu mǎ jī jiàn, hǎo bīng lüè. jǔ wàn lì qī nián wǔ xiāng shì. jì liáo zǒng dū liáng mèng lóng jiàn ér yì zhī, yòng wèi chāng píng qiān zǒng. fù shòu zhī zǒng dū zhāng jiā yìn, diào jì zhèn dōng lù, xiá nán bīng hòu yíng. shí èr nián qiū, duǒ yán zhǎng áng yǐ sān qiān qí fàn liú jiā kǒu. yǒu róng yè bàn lǜ jiàn zú èr shí jiǔ rén yíng jī, shēn zhōng èr shǐ, zhǎn shǒu liù jí, kòu tuì nǎi hái, yóu shì zhī míng. liáo dōng xún fǔ gù yǎng qiān zhào lì huī xià, bǐ liàn huǒ qì. shí sì nián cóng lǐ chéng liáng chū sài, dǐ kě kě wú lín, zhǎn guó duō. míng nián zài chū, yì yǒu gōng. chéng liáng gōng běi guān, yǒu róng xiàn zhèn, mǎ zài yì zài bì, zú bá qí chéng. lù gōng, shì yīn qiān hù. qiān dū sī qiān shū, shǒu fú tú gǔ.
沈有容,字士弘,宣城入。佥事宠之孙也。幼走马击剑,好兵略。举万历七年武乡试。蓟辽总督梁梦龙见而异之,用为昌平千总。复受知总督张佳胤,调蓟镇东路,辖南兵后营。十二年秋,朵颜长昂以三千骑犯刘家口。有容夜半率健卒二十九人迎击,身中二矢,斩首六级,寇退乃还,由是知名。辽东巡抚顾养谦召隶麾下,俾练火器。十四年从李成梁出塞,抵可可毋林,斩馘多。明年再出,亦有功。成梁攻北关,有容陷阵,马再易再毙,卒拔其城。录功,世荫千户。迁都司佥书,守浮屠谷。
cóng sòng yīng chāng yuán cháo xiǎn, qǐ guī. rì běn fēng shì huài, fú jiàn xún fǔ jīn xué céng yù yòng qí dǎo qí xué, qǐ yǒu róng shǒu wú yǔ tóng shān. èr shí jiǔ nián, wō lüè zhū zhài, yǒu róng jī bài zhī. yú yuè, yǔ tóng shān bǎ zǒng zhāng wàn jì bài wō péng shān yáng. wō jù dōng fān. yǒu róng shǒu shí hú, móu jǐn jiān zhī, yǐ èr shí yī zhōu chū hǎi, yù fēng, cún shí sì zhōu. guò péng hú, yǔ wō yù, gé shā shù rén, zòng huǒ shěn qí liù zhōu, zhǎn shǒu shí wǔ jí, duó hái nán fù sān bǎi qī shí yú rén. wō suì qù dōng fān, hǎi shàng xī jiān zhě shí nián. jié wén, wén wǔ jiàng lì xī xù gōng, yǒu róng lài bái jīn ér yǐ.
从宋应昌援朝鲜,乞归。日本封事坏,福建巡抚金学曾欲用奇捣其穴,起有容守浯屿、铜山。二十九年,倭掠诸寨,有容击败之。逾月,与铜山把总张万纪败倭彭山洋。倭据东番。有容守石湖,谋尽歼之,以二十一舟出海,遇风,存十四舟。过彭湖,与倭遇,格杀数人,纵火沈其六舟,斩首十五级,夺还男妇三百七十余人。倭遂去东番,海上息肩者十年。捷闻,文武将吏悉叙功,有容赉白金而已。
sān shí èr nián qī yuè, xī yáng hóng máo fān zhǎng wéi má láng jià sān dà sōu zhì péng hú, qiú hù shì, shuì shǐ gāo cǎi zhào zhī yě. yǒu róng bái dāng shì, zì qǐng wǎng yù. jiàn má láng, zhǐ chén lì hài. má láng wù, hū cǎi shǐ zhě, suǒ huán suǒ lù cǎi jīn, yáng fān qù. gǎi qiān shū zhè jiāng dū sī. yóu zhè jiāng yóu jī diào tiān jīn, qiān wēn chù cān jiāng, bà guī. sì shí sì nián, wō fàn fú jiàn. xún fǔ huáng chéng yuán qǐng tè shè shuǐ shī, qǐ yǒu róng tǒng zhī, qín wō dōng shā. xún zhāo xiáng jù kòu yuán jìn lǐ zhōng, sàn qiǎn qí zhòng.
三十二年七月,西洋红毛番长韦麻郎驾三大艘至彭湖,求互市,税使高寀召之也。有容白当事,自请往谕。见麻郎,指陈利害。麻郎悟,呼寀使者,索还所赂寀金,扬帆去。改佥书浙江都司。由浙江游击调天津,迁温处参将,罢归。四十四年,倭犯福建。巡抚黄承元请特设水师,起有容统之,擒倭东沙。寻招降巨寇袁进、李忠,散遣其众。
tài chāng yuán nián, liáo shì jí, shǐ shè shān dōng fù zǒng bīng, zhù dēng zhōu, yǐ mìng yǒu róng. tiān qǐ gǎi yuán, liáo shěn xiāng jì fù. xióng tíng bì jiàn sān fāng bù zhì zhī yì, yǐ táo lǎng xiān xún fǔ dēng lái, ér zhuó yǒu róng dū du qiān shì, chōng zǒng bīng guān, dēng lái suì wéi zhòng zhèn. bā yuè, máo wén lóng yǒu zhèn jiāng zhī jié. zhào yǒu róng tǒng shuǐ shī wàn, xié tiān jīn shuǐ shī zhí dǐ zhèn jiāng cè yìng. yǒu róng tàn yuē:" lǜ yī lǚ zhī shī, dāng fāng zhāng zhī dí, wú zhī qí bù kè jì yě." wú hé, zhèn jiāng guǒ shī, shuǐ shī suì bù jìn. míng nián, guǎng níng fù, liáo mín zǒu bì zhū dǎo, rì wàng dēng shī jiù yuán. lǎng xiān xià lìng, gǎn dù yī rén zhě zhǎn. yǒu róng zhēng zhī, lì mìng shù shí sōu wǎng, huò jì zhě shù wàn rén. shí jīn fù gài sān wèi jù kōng wú rén, yǒu yù jù shǒu jīn zhōu zhě. yǒu róng yán jīn zhōu gū xuán hǎi wài, dēng zhōu pí dǎo jù yuǎn gé dà yáng, shēng yuán bù jí, bù kě shǒu. dài wén lóng qǔ jīn zhōu, wèi jǐ fù shī. sì nián, yǒu róng yǐ nián lǎo qǐ hái gǔ, guī, zú. zèng dū du tóng zhī, cì jì zàng.
泰昌元年,辽事棘,始设山东副总兵,驻登州,以命有容。天启改元,辽、沈相继覆。熊廷弼建三方布置之议,以陶朗先巡抚登、莱,而擢有容都督佥事,充总兵官,登、莱遂为重镇。八月,毛文龙有镇江之捷。诏有容统水师万,偕天津水师直抵镇江策应。有容叹曰:“率一旅之师,当方张之敌,吾知其不克济也。”无何,镇江果失,水师遂不进。明年,广宁覆,辽民走避诸岛,日望登师救援。朗先下令,敢渡一人者斩。有容争之,立命数十艘往,获济者数万人。时金、复、盖三卫俱空无人,有欲据守金州者。有容言金州孤悬海外,登州、皮岛俱远隔大洋,声援不及,不可守。迨文龙取金州,未几复失。四年,有容以年老乞骸骨,归,卒。赠都督同知,赐祭葬。
zhāng kě dà, zì guān fǔ, yìng tiān rén. shì xí nán jīng yǔ lín zuǒ wèi qiān hù, jǔ wàn lì èr shí jiǔ nián wǔ huì shì, shòu jiàn chāng shǒu bèi. qiān zhè jiāng dū sī qiān shū, fēn shǒu guā zhōu yí zhēn, jiāng yáng dà dào liǎn jī. shuì jiān lǔ bǎo sǐ, huái fǔ lǐ sān cái lìng kě dà lù qí zī. bǎo jiā kuì zhòng huì, què bù shòu. yè xiàng gāo fù zhào guò yí, jiàn ér yì zhī, yuē:" cǐ bù tè liáng jiàng, qiě liáng lì yě." qiān liú hé yóu jī, gǎi guǎng dōng gāo zhào cān jiāng. diào zhè jiāng zhōu shān. fèng mìng zhēng lí, yǔ zǒng bīng wáng míng hè yòng hēi fān wèi dǎo, dǎo qí cháo, lí nǎi miè.
张可大,字观甫,应天人。世袭南京羽林左卫千户,举万历二十九年武会试,授建昌守备。迁浙江都司佥书,分守瓜洲、仪真,江洋大盗敛迹。税监鲁保死,淮抚李三才令可大录其赀。保家馈重贿,却不受。叶向高赴召过仪,见而异之,曰:“此不特良将,且良吏也。”迁刘河游击,改广东高肇参将。调浙江舟山。奉命征黎,与总兵王鸣鹤用黑番为导,捣其巢,黎乃灭。
zhōu shān, sòng chāng guó chéng yě, jū hǎi zhōng, yǒu qī shí èr ào, wèi zhè dōng yào hài. kě dà tiáo shàng bā yì, jiē shuò huà. wō fàn wǔ zhào hú bái shā gǎng chá shān, tán tóu, lián bài zhī, jiā fù zǒng bīng. chéng jiǔ pǐ, kě dà yǔ fù shǐ cài xiàn chén zhù zhī, liǎng yuè gōng jùn. chéng nèi wài tián shù qiān mǔ, hǎi cháo hài jià. kě dà zhù qì xù dàn shuǐ, suì wèi gāo yú. mín chēng yuē:" zhāng gōng qì". tiān qǐ yuán nián yǐ dōu zhǐ huī shǐ zhǎng nán jīng jǐn yī wèi. liù nián zhuó dū du qiān shì, qiān shū nán jīng yòu fǔ. chóng zhēn yuán nián chū wèi dēng lái zǒng bīng guān. huì yì cái dēng lái fǔ zhèn, nǎi mìng yǐ zǒng bīng guān shì dēng zhōu fù zǒng bīng shì, ér xún fǔ suì bà bù shè. kě dà jìn xīn hǎi fáng, qīn lì xún shì, tú yán hǎi dì xíng bīng lì qiáng ruò, wèi hǎi fáng tú shuō shàng zhī. èr nián dōng, bái lián zéi yú dǎng wéi lái yáng, kě dà jī pò zhī, fén qí liù zhài, zhǎn wěi guó gōng èr rén, wéi suì jiě. jīng shī bèi bīng, kě dà rù wèi, shǒu xī zhí guǎng níng zhū mén. míng nián, yǐ qín wáng gōng, shēng dū du tóng zhī.
舟山,宋昌国城也,居海中,有七十二墺,为浙东要害。可大条上八议,皆硕画。倭犯五罩湖、白沙港、茶山,潭头,连败之,加副总兵。城久圮,可大与副使蔡献臣筑之,两月工竣。城内外田数千亩,海潮害稼。可大筑碶蓄淡水,遂为膏腴。民称曰:“张公碶”。天启元年以都指挥使掌南京锦衣卫。六年擢都督佥事,佥书南京右府。崇祯元年出为登莱总兵官。会议裁登、莱抚镇,乃命以总兵官视登州副总兵事,而巡抚遂罢不设。可大尽心海防,亲历巡视,图沿海地形、兵力强弱,为《海防图说》上之。二年冬,白莲贼余党围莱阳,可大击破之,焚其六砦,斩伪国公二人,围遂解。京师被兵,可大入卫,守西直、广宁诸门。明年,以勤王功,升都督同知。
liú xìng zhì fǎn dōng jiāng, suì fèng zhào hái zhèn. yǐ ér sì chéng bìng fù, cháo yì fù shè dēng lái xún fǔ, yǐ sūn yuán huà wéi zhī. yuán huà lǜ guān wài bā qiān rén zhì, qiáng bàn jiē liáo rén. kě dà lǜ yǒu biàn, lǚ yán yú yuán huà, bù tīng.
刘兴治反东江,遂奉诏还镇。已而四城并复,朝议复设登莱巡抚,以孙元化为之。元化率关外八千人至,强半皆辽人。可大虑有变,屡言于元化,不听。
sì nián qī yuè, lù qián shǒu chéng gōng, jìn yòu dū du. shí yuè, qiān shū nán jīng zuǒ fǔ, jiān dū chí hé pǔ kǒu èr jūn, dēng rén qì liú zhī. wèi xíng ér kǒng yǒu dé fǎn wú qiáo, dōng xiàn liù chéng. kě dà jí wǎng jiǎo, yuán huà xí zhǐ zhī, bù tīng. cì lái zhōu, yù yuán huà, fù wèi suǒ zǔ, nǎi hái zhèn. suì jiāng yàn, yǒu dé mù báo chéng. kě dà qǐng jī zhī, yuán huà chí fǔ yì, bù xǔ. kě dà chén lì hài shén qiè, yuán huà qī míng suì yuán rì fā bīng hé jī. zhì qī, yuán huà bīng bù fā. míng rì, hé bīng zhàn chéng dōng, kě dà bīng lǚ shèng. yuán huà bù zú jiē liáo rén, qīn dǎng duō, wú dòu zhì. qí jiāng zhāng dào xiān zǒu, kě dà bīng yì bài. zhōng jūn guǎn wéi chéng, yóu jī chén liáng mó, shǒu bèi shèng luò yáo shì liáng jiē zhàn sǐ. dào bīng bàn jiàng yǒu dé, qiǎn guī wèi nèi yìng. yuán huà kāi mén nà zhī, kě dà jiàn, bù tīng. yè bàn zéi zhì, chéng suì xiàn. kě dà shí shǒu shuǐ chéng, fǔ yīng dà tòng. jiě suǒ pèi yìn fù qí gǔ, jiān dào zǒu jǐ nán shàng zhī. huán jiā cí mǔ, lìng dì kě dù zi lù zhēng fèng mǔ háng hǎi qū tiān jīn. ér yǐ pèi jiàn fù bù jiàng, jǐn zhǎn zhū bì qiè, suì tóu huán sǐ. shì wén, zèng tè jìn róng lù dài fū tài zǐ shǎo fù, shì zhuāng jié, cì jì zàng, yǔ shì yīn, jiàn cí yuē:" jīng zhōng".
四年七月,录前守城功,进右都督。十月,佥书南京左府,兼督池河、浦口二军,登人泣留之。未行而孔有德反吴桥,东陷六城。可大急往剿,元化檄止之,不听。次莱州,遇元化,复为所阻,乃还镇。岁将晏,有德暮薄城。可大请击之,元化持抚议,不许。可大陈利害甚切,元化期明岁元日发兵合击。至期,元化兵不发。明日,合兵战城东,可大兵屡胜。元化部卒皆辽人,亲党多,无斗志。其将张焘先走,可大兵亦败。中军管维城,游击陈良谟,守备盛洛、姚士良皆战死。焘兵半降有德,遣归为内应。元化开门纳之,可大谏,不听。夜半贼至,城遂陷。可大时守水城,抚膺大恸。解所佩印付旗鼓,间道走济南上之。还家辞母,令弟可度、子鹿征奉母航海趋天津。而以佩剑付部将,尽斩诸婢妾,遂投缳死。事闻,赠特进荣禄大夫、太子少傅,谥庄节,赐祭葬,予世荫,建祠曰:“旌忠”。
kě dà hào xué néng shī, dūn jié xíng, yǒu rú jiàng fēng. wèi nán jīng jǐn yī shí, ōu yáng huī yóu xíng bù zhǔ shì zhé běn wèi zhī shì, cháng fù shī yǒu" yīn mái guó shì fēi" jù, yáng zhōu zhī fǔ liú duó shū zhī shàn, zèng yī sēng. è duó zhě zèn zhī wèi zhōng xián, huī duó jù bèi dǎi. kě dà yuē shù qí wèi, juān fèng zhù zhī, bo shì chù qí qī zǐ. qí shàng yì lèi rú cǐ.
可大好学能诗,敦节行,有儒将风。为南京锦衣时,欧阳晖由刑部主事谪本卫知事,尝赋诗有“阴霾国事非”句,扬州知府刘铎书之扇,赠一僧。恶铎者谮之魏忠贤,晖、铎俱被逮。可大约束旗尉,捐奉助之,卜室处其妻子。其尚义类如此。
dì kě shì, zì wén zhì, yǐ zì xíng. yǐn jū bó xué, cháng jí míng bù yī shī yī bǎi juǎn.
弟可仕,字文峙,以字行。隐居博学,尝辑明布衣诗一百卷。
lǔ qīn, cháng qīng rén. wàn lì zhōng, lì shān xī fù zǒng bīng. tiān qǐ yuán nián qiān shén jī yíng zuǒ fù jiāng. xún zhuó shǔ dū du qiān shì, chōng bǎo dìng zǒng bīng guān. shē chóng míng ān bāng yàn bìng fǎn, guì zhōu zǒng bīng zhāng yàn fāng zài wéi zhōng, ér zǒng lǐ dù wén huàn chēng bìng. míng nián shí yuè yòng qīn dài wén huàn, mìng zǒng chuān zhōng hú guǎng hàn tǔ jūn kè qī jiě wéi. wèi zhì, wéi yǐ jiě, qīn chí fù guì yáng. sān nián zhēng yuè, xún fǔ wáng sān shàn dà bài yú lù guǎng, qún miáo sòng wàn huà hé zhōng wèi děng fēng qǐ. qīn zuǒ sān shàn fáng jiǎo, lǜ zhū jiàng qín zhōng wèi wàn huà, suì jìn yíng hóng yá. hóng yá zhě, chóng míng bài zǒu chù yě. sān shàn móu dà jǔ shēn rù, qīn jí zǒng bīng guān mǎ jiǒng zhāng yàn fāng, zhū dào jiān sī yǐn shēn yuè jù yǎng xiàng rì shēng yáng shì shǎng gè yǐ bīng cóng, wǔ zhàn, zhǎn shǒu wàn bā qiān, zhí dǐ dà fāng. sì nián zhēng yuè, sān shàn bài mò yú nèi zhuāng, qīn děng yǐ cán zú hái. mìng dài zuì bàn zéi.
鲁钦,长清人。万历中,历山西副总兵。天启元年迁神机营左副将。寻擢署都督佥事,充保定总兵官。奢崇明、安邦彦并反,贵州总兵张彦方在围中,而总理杜文焕称病。明年十月用钦代文焕,命总川、忠、湖广汉土军刻期解围。未至,围已解,钦驰赴贵阳。三年正月,巡抚王三善大败于陆广,群苗宋万化、何中尉等蜂起。钦佐三善防剿,率诸将擒中尉、万化,遂进营红崖。红崖者,崇明败走处也。三善谋大举深入,钦及总兵官马炯、张彦方,诸道监司尹伸、岳具仰、向日升、杨世赏各以兵从,五战,斩首万八千,直抵大方。四年正月,三善败殁于内庄,钦等以残卒还。命戴罪办贼。
dū yún kǎi lǐ tǔ sī zhě, yùn dào yān hóu yě, bāng yàn jié zhū mán kùn qí chéng, zhǎng guān yáng shì wèi bù néng shǒu. zǒng dū cài fù yī qiǎn qīn jí zǒng bīng guān liú chāo jiù zhī, bá zéi yán tóu zhài, suì yí shī kè píng chá. yǐ ér bāng yàn jǐn qū luó guǐ, jié sì shí yíng yú bān jiū wān hòu zhài, hù èr shí yú lǐ, fēn fàn pǔ dìng. fù yī lìng qīn yǔ zǒng bīng guān huáng yuè fēn dào yù zhī. qīn lǜ bù jiàng zhāng yún péng liú zhì mǐn dèng qǐ děng dà bài zéi wāng jiā chōng. yuè jí cān zhèng lù mèng lóng fù shǐ yáng shì shǎng yì dà bài zéi jiǎng yì zhài. hé zhuī zhì hé, zhǎn shǒu qiān wǔ bǎi yú jí. sōu shān, fù zhǎn liù bǎi yú jí. yǐn shēn shǒu pǔ dìng, yì bài zéi bīng, yǔ dà jūn huì, gòng jiǎn shuǐ wài nì miáo. bāng yàn shì jiǒng, dù hé xī bēn. qīn yuè dū zhū jiàng qióng zhuī, mèng lóng děng fēn zhù sān chà hé àn wèi hòu jìn. qián fēng yún péng qǐ děng shēn rù zhī jīn, xiān hòu zhǎn shǒu qiān yú jí.
都匀凯里土司者,运道咽喉也,邦彦结诸蛮困其城,长官杨世蔚不能守。总督蔡复一遣钦及总兵官刘超救之,拔贼岩头寨,遂移师克平茶。已而邦彦尽驱罗鬼,结四十营于斑鸠湾后寨,互二十余里,分犯普定。复一令钦与总兵官黄钺分道御之。钦率部将张云鹏、刘志敏、邓玘等大败贼汪家冲。钺及参政陆梦龙、副使杨世赏亦大败贼蒋义寨。合追至河,斩首千五百余级。搜山,复斩六百余级。尹伸守普定,亦败贼兵,与大军会,共剪水外逆苗。邦彦势窘,渡河西奔。钦、钺督诸将穷追,梦龙等分驻三岔河岸为后劲。前锋云鹏、玘等深入织金,先后斩首千余级。
fù yī shàng qí gōng, yán:" qīn lián yǒng. suī míng zǒng lǐ, quán lì bù dàng yī piān bì. jiù fǔ chén sān shàn jí zhū jiān jūn, rén rén wéi dà shuài, nèi zhuāng shī lǜ, qīn bù dàng dú rèn dà shuài zuì. chén zhì qián, yǐ zhū dào jiān jūn bīng jǐn shǔ qīn, měi zhàn shēn xiān shì zú. qīn bài kě yuán, shèng zú lù. dāng miǎn qí dài zuì, réng yǐ gōng lùn." cóng zhī. míng nián zhēng yuè, qīn děng dù hé hái, zhōng fú, bài sǐ zhě shù qiān rén. chōng wèi shì guān, lì gōng zì shú.
复一上其功,言:“钦廉勇。虽名总理,权力不当一偏裨。旧抚臣三善及诸监军,人人为大帅,内庄失律,钦不当独任大帅罪。臣至黔,以诸道监军兵尽属钦,每战身先士卒。钦败可原,胜足录。当免其戴罪,仍以功论。”从之。明年正月,钦等渡河还,中伏,败死者数千人。充为事官,立功自赎。
zì píng yuè zhì xīng lóng qīng píng èr wèi, miáo èr bǎi yú zhài pán jù qí jiān, yǐ zhǎng tián zhī tiān bǎo ā yāng wèi kuí. bāng yàn chū fǎn, shòu èr qiú dū du, shǐ tōng xià liù wèi shēng xī. shì nián chūn, kòu shí qiān yú qìng. jiān jūn àn chá shǐ lái sī xíng dàn ā yāng, shǐ tú tiān bǎo, ā yāng fǎn yǐ qíng gào. sī xíng nǎi yòu zhǎn ā yāng, yì tǎo tiān bǎo, huì yǐ jí qù. fù yī lìng guì yáng tóng zhī zhōu hóng tú dài wéi jiān jūn, ā yāng dì ā mǎi yǔ tiān bǎo qǐng bīng bāng yàn, fù xiōng chóu. fù yī yǐ bīng shì shǔ hóng tú jí qīn, ér qiǎn cān jiāng hú cóng yí yáng míng kǎi děng zuǒ zhī. qīn děng sān dào jìn, dà zhàn mǐ dūn shān, shēng qín tiān bǎo jí ā mǎi, xiān hòu zhǎn zéi kuí wǔ shí sì rén, huò shǒu gōng èr qiān sān bǎi wǔ shí, pò fén bǎi qī shí sì zhài. shèng xià xīng shī, jiàng shì mào shǔ yǔ, chōng lán zhàng. jù kòu jǐn chú, tǔ rén wèi èr bǎi nián suǒ wèi yǒu. fù yī jì zòu gōng, wèi bào ér zú. jiān jūn yù shǐ fù zōng lóng fù yǐ wéi yán, nǎi mìng qīn zǒng lǐ rú gù, hóng tú shòu píng yuè zhī fǔ.
自平越至兴隆、清平二卫,苗二百余寨盘踞其间,以长田之天保、阿秧为魁。邦彦初反,授二酋都督,使通下六卫声息。是年春,寇石阡、余庆。监军按察使来斯行啖阿秧,使图天保,阿秧反以情告。斯行乃诱斩阿秧,议讨天保,会以疾去。复一令贵阳同知周鸿图代为监军,阿秧弟阿买与天保请兵邦彦,复兄仇。复一以兵事属鸿图及钦,而遣参将胡从仪、杨明楷等佐之。钦等三道进,大战米墩山,生擒天保及阿买,先后斩贼魁五十四人,获首功二千三百五十,破焚百七十四寨。盛夏兴师,将士冒暑雨,冲岚瘴。剧寇尽除,土人谓二百年所未有。复一既奏功,未报而卒。监军御史傅宗龙复以为言,乃命钦总理如故,鸿图授平越知府。
liù nián sān yuè, bāng yàn fù dà jǔ rù kòu. qīn yù zhī hé shàng, lián zhàn shù rì, shā shāng xiāng dāng. yè bàn, zéi zhí bī qīn lěi. jiāng shí táo cuàn, qīn suì zì wěn. zhū yíng jǐn kuì, zéi shì fù zhāng.
六年三月,邦彦复大举入寇。钦御之河上,连战数日,杀伤相当。夜半,贼直逼钦垒。将十逃窜,钦遂自刎。诸营尽溃,贼势复张。
qīn yǒng gǎn shàn zhàn, wèi xī nán dà jiàng zhī guān. zhuāng liè dì sì wèi, zèng shǎo bǎo zuǒ dū du, shì yīn zhǐ huī qiān shì, cì jì zàng, jiàn cí yuē:" jīng zhōng".
钦勇敢善战,为西南大将之冠。庄烈帝嗣位,赠少保、左都督,世荫指挥佥事,赐祭葬,建祠曰:“旌忠”。
zi zōng wén chéng yīn. chóng zhēn zhōng, yǐ jì zhèn fù zǒng bīng wèi zǒng dū wú ā héng zhōng jūn. shí yī nián dōng, qiáng zi lǐng shī shì, yǔ ā héng bìng lì zhàn sǐ.
子宗文承荫。崇祯中,以蓟镇副总兵为总督吴阿衡中军。十一年冬,墙子岭失事,与阿衡并力战死。
qín liáng yù, zhōng zhōu rén, jià shí zhù xuān fǔ shǐ mǎ qiān shèng. wàn lì èr shí qī nián, qiān shèng yǐ sān qiān rén cóng zhēng bō zhōu, liáng yù bié tǒng jīng zú wǔ bǎi guǒ liáng zì suí, yǔ fù jiāng zhōu guó zhù è zéi dèng kǎn. míng nián zhēng yuè èr rì, zéi chéng guān jūn yàn, yè xí. liáng yù fū fù shǒu jī bài zhī, zhuī rù zéi jìng, lián pò jīn zhù děng qī zhài. yǐ, xié yǒu yáng zhū jūn zhí qǔ sāng mù guān, dà bài zéi zhòng, wèi nán chuān lù zhàn gōng dì yī. zéi píng, liáng yù bù yán gōng. qí hòu, qiān shèng wèi bù mín suǒ sòng, yǔ sǐ yún yáng yù, liáng yù dài lǐng qí zhí. liáng yù wéi rén ráo dǎn zhì, shàn qí shè, jiān tōng cí hàn, yí dù xián yǎ. ér yù xià yán jùn, měi xíng jūn fā lìng, róng wǔ sù rán. suǒ bù hào bái gān bīng, wèi yuǎn jìn suǒ dàn.
秦良玉,忠州人,嫁石砫宣抚使马千乘。万历二十七年,千乘以三千人从征播州,良玉别统精卒五百裹粮自随,与副将周国柱扼贼邓坎。明年正月二日,贼乘官军宴,夜袭。良玉夫妇首击败之,追入贼境,连破金筑等七寨。已,偕酉阳诸军直取桑木关,大败贼众,为南川路战功第一。贼平,良玉不言功。其后,千乘为部民所讼,瘐死云阳狱,良玉代领其职。良玉为人饶胆智,善骑射,兼通词翰,仪度娴雅。而驭下严峻,每行军发令,戎伍肃然。所部号白杆兵,为远近所惮。
tài chāng shí, zhēng qí bīng yuán liáo. liáng yù qiǎn xiōng bāng píng dì mín píng xiān yǐ shù qiān rén wǎng. cháo mìng cì liáng yù sān pǐn fú, shòu bāng píng dū sī qiān shū, mín píng shǒu bèi. tiān qǐ yuán nián, bāng píng dù hún hé zhàn sǐ, mín píng tū wéi chū. liáng yù zì tǒng jīng zú sān qiān fù zhī, suǒ guò qiū háo wú fàn. zhào jiā èr pǐn fú, jí yǔ fēng gào. zi xiáng lín shòu zhǐ huī shǐ. liáng yù chén bāng píng sǐ zhuàng, qǐng yōu xù. yīn yán:" chén zì zhēng bō yǐ lái, suǒ jiàn zhī gōng, bù mǎn chán dù kǒu, bèi jǐn gāo zhāng, zhōng chéng shú biǎo." dì yōu zhào bào zhī. bīng bù shàng shū zhāng hè míng yán:" hún hé xuè zhàn, shǒu gōng shù qiān, shí shí zhù yǒu yáng èr tǔ sī gōng. bāng píng jì mò, liáng yù jí qiǎn shǐ rù dōu, zhì dōng yī yī qiān wǔ bǎi, fēn gěi cán zú, ér shēn dū jīng bīng sān qiān dǐ yú guān. shàng jí gōng jiā nán, xià fù sī mén chóu, qì shén zhuàng. yí lù bāng píng zi, jìn mín píng guān." nǎi zèng bāng píng dū du qiān shì, xī shì yīn, yǔ chén cè děng hé cí mín píng jìn dū sī qiān shū.
泰昌时,征其兵援辽。良玉遣兄邦屏、弟民屏先以数千人往。朝命赐良玉三品服,授邦屏都司佥书,民屏守备。天启元年,邦屏渡浑河战死,民屏突围出。良玉自统精卒三千赴之,所过秋毫无犯。诏加二品服,即予封诰。子祥麟授指挥使。良玉陈邦屏死状,请优恤。因言:“臣自征播以来,所建之功,不满谗妒口,贝锦高张,忠诚孰表。”帝优诏报之。兵部尚书张鹤鸣言:“浑河血战,首功数千,实石砫、酉阳二土司功。邦屏既殁,良玉即遣使入都,制冬衣一千五百,分给残卒,而身督精兵三千抵榆关。上急公家难,下复私门仇,气甚壮。宜录邦屏子,进民屏官。”乃赠邦屏都督佥事,锡世荫,与陈策等合祠;民屏进都司佥书。
bù yì zài zhēng bīng èr qiān. liáng yù yǔ mín píng chí hái, dǐ jiā fǔ yī rì, ér shē chóng míng dǎng fán lóng fǎn chóng qìng, jī jīn bó jié yuán. liáng yù zhǎn qí shǐ, jí fā bīng lǜ mín píng jí bāng píng zi yì míng gǒng míng sù liú xī shàng, dù yú chéng, yǎn zhì chóng qìng nán píng guān, è zéi guī lù. fú bīng xí liǎng hé, fén qí zhōu. fēn bīng shǒu zhōng zhōu, chí xí kuí zhōu, lìng jí fáng dí táng shàng xià. zéi chū zhàn, jí bài guī. liáng yù shàng qí zhuàng, zhuó mín píng cān jiāng, yì míng gǒng míng shǒu bèi."
部议再征兵二千。良玉与民屏驰还,抵家甫一日,而奢崇明党樊龙反重庆,赍金帛结援。良玉斩其使,即发兵率民屏及邦屏子翼明、拱明溯流西上,度渝城,奄至重庆南坪关,扼贼归路。伏兵袭两河,焚其舟。分兵守忠州,驰檄夔州,令急防翟塘上下。贼出战,即败归。良玉上其状,擢民屏参将,翼明、拱明守备。”
yǐ ér shē chóng míng wéi chéng dū jí, xún fǔ zhū xiè yuán xí liáng yù tǎo. shí zhū tǔ sī jiē tān zéi lù, dòu liú bù jìn. dú liáng yù gǔ xíng ér xī, shōu xīn dū, cháng qū dǐ chéng dū, zéi suì jiě wéi qù. liáng yù nǎi hái jūn gōng èr láng guān, mín píng xiān dēng, yǐ, kè fú tú guān, fù chóng qìng. liáng yù chū jǔ bīng, jí yǐ shū wén. mìng fēng fū rén, xī gào mìng, zhì shì fù shòu dū du qiān shì, chōng zǒng bīng guān. mìng xiáng lín wèi xuān wèi shǐ, mín píng jìn fù zǒng bīng, yì míng gǒng míng jìn cān jiāng. liáng yù yì gǎn fèn, xiān hòu gōng kè hóng yá dūn guān yīn sì qīng shān dūn zhū dà cháo, shǔ zéi dǐ dìng. fù yǐ yuán guì zhōu gōng, shù lài jīn bì.
已而奢崇明围成都急,巡抚朱燮元檄良玉讨。时诸土司皆贪贼赂,逗遛不进。独良玉鼓行而西,收新都,长驱抵成都,贼遂解围去。良玉乃还军攻二郎关,民屏先登,已,克佛图关,复重庆。良玉初举兵,即以疏闻。命封夫人,锡诰命,至是复授都督佥事,充总兵官。命祥麟为宣慰使,民屏进副总兵,翼明、拱明进参将。良玉益感奋,先后攻克红崖墩、观音寺、青山墩诸大巢,蜀贼底定。复以援贵州功,数赉金币。
sān nián liù yuè, liáng yù shàng yán:" chén lǜ yì míng gǒng míng tí bīng guǒ liáng, lèi zòu hóng yá dūn zhū jié. nǎi háng jiān zhū jiàng, wèi dǔ zéi miàn, rǎng bì kuā zhāng, jí hū duì lěi, wén fēng xiān dùn. bài yú zéi zhě, wéi kǒng rén zhī shèng qiè yú zéi zhě, wéi kǒng rén zhī qiáng. rú zǒng bīng lǐ wéi xīn, dù hé yī zhàn, bài nǜ guī yíng, fǎn bì mén jù chén, bù róng yī jiàn. yǐ liù chǐ qū xū méi nán zǐ, jì yī jīn guó fù rén, jìng yè sī zhī, yì dāng kuì sǐ." dì yōu zhào bào zhī, mìng wén wǔ dà lì jiē yǐ lǐ dài, bù dé yí jì.
三年六月,良玉上言:“臣率翼明、拱明提兵裹粮,累奏红崖墩诸捷。乃行间诸将,未睹贼面,攘臂夸张,及乎对垒,闻风先遁。败于贼者,唯恐人之胜;怯于贼者,唯恐人之强。如总兵李维新,渡河一战,败衄归营,反闭门拒臣,不容一见。以六尺躯须眉男子,忌一巾帼妇人,静夜思之,亦当愧死。”帝优诏报之,命文武大吏皆以礼待,不得疑忌。
shì nián, mín píng cóng xún fǔ wáng sān shàn dǐ lù guǎng, bīng bài xiān dùn. qí dōng, cóng zhàn dà fāng, lǚ jié. míng nián zhēng yuè, tuì shī. zéi lái xí, zhàn sǐ. èr zi zuǒ míng zuò míng dé tuō, jiē zhòng shāng. liáng yù qǐng xù, zèng dū du tóng zhī, lì cí cì jì, guān èr zi. ér shì shí yì míng gǒng míng jiē jìn guān zhì fù zǒng bīng.
是年,民屏从巡抚王三善抵陆广,兵败先遁。其冬,从战大方,屡捷。明年正月,退师。贼来袭,战死。二子佐明、祚明得脱,皆重伤。良玉请恤,赠都督同知,立祠赐祭,官二子。而是时翼明、拱明皆进官至副总兵。
chóng zhēn sān nián, yǒng píng sì chéng shī shǒu. liáng yù yǔ yì míng fèng zhào qín wáng, chū jiā cái jì xiǎng. zhuāng liè dì yōu zhào bāo měi, zhào jiàn píng tái, cì liáng yù cǎi bì yáng jiǔ, fù sì shī jīng qí gōng. huì sì chéng fù, nǎi mìng liáng yù guī, ér yì míng zhù jìn jī. míng nián zhù dà líng hé chéng. yì míng yǐ wàn rén hù zhù, chéng chéng, mìng chè bīng hái zhèn. qī nián, liú zéi xiàn hé nán, jiā yì míng zǒng bīng guān, dū jūn fù tǎo. míng nián, dèng qǐ sǐ, yǐ suǒ bù jiē shǔ rén, mìng yì míng jiāng zhī, lián pò zéi yú qīng yá hé wú jiā yàn yuán jiā píng, è zéi zǒu yún xī lù. yì míng xìng kuāng qiè, bù jiàng lián bài, bù yǐ shí wén, gé dū du xián, biǎn èr zhì bàn zéi. yǐ, cóng lú xiàng shēng zhú zéi gǔ chéng. zéi zǒu jūn zhōu, yì míng bài zhī qīng shí pù. zéi rù shān zì bǎo, yì míng gōng pò zhī. lián pò zéi jiè shān sān dào hé huā yuán gōu, qín hēi shà shén fēi shān hǔ. zéi chū mò yún xiāng jiān, fǔ zhì yún yáng miáo zuò tǔ qiǎn shǐ zhāo xiáng, yì míng zàn qí shì, wèi zéi suǒ dài, zú bù jiàng. yì míng zuò tǔ jiē bèi hé. yǐ ér zéi fàn xiāng yáng, yì míng lián zhàn dé lì, tún bīng miào tān, yǐ è hàn jiāng zhī qiǎn. ér luó rǔ cái liú guó néng zì shēn shuǐ yǐ dù, suì dà rǎo qí huáng jiān. dì yǐ yún xiāng shǔ yì jǐn cán, bà zuò tǔ, qiè zé yì míng, xún yì bèi hé jiě guān. ér liáng yù zì jīng shī hái, bù fù yuán jiǎo, zhuān bàn shǔ zéi.
崇祯三年,永平四城失守。良玉与翼明奉诏勤王,出家财济饷。庄烈帝优诏褒美,召见平台,赐良玉彩币羊酒,赋四诗旌其功。会四城复,乃命良玉归,而翼明驻近畿。明年筑大凌河城。翼明以万人护筑,城成,命撤兵还镇。七年,流贼陷河南,加翼明总兵官,督军赴讨。明年,邓玘死,以所部皆蜀人,命翼明将之,连破贼于青崖河、吴家堰、袁家坪,扼贼走郧西路。翼明性恇怯,部将连败,不以实闻,革都督衔,贬二秩办贼。已,从卢象升逐贼谷城。贼走均州,翼明败之青石铺。贼入山自保,翼明攻破之。连破贼界山、三道河、花园沟,擒黑煞神、飞山虎。贼出没郧、襄间,抚治郧阳苗胙土遣使招降,翼明赞其事,为贼所绐,卒不绛。翼明、胙土皆被劾。已而贼犯襄阳,翼明连战得利,屯兵庙滩,以扼汉江之浅。而罗汝才、刘国能自深水以渡,遂大扰蕲、黄间。帝以郧、襄属邑尽残,罢胙土,切责翼明,寻亦被劾解官。而良玉自京师还,不复援剿,专办蜀贼。
qī nián èr yuè, zéi xiàn kuí zhōu, wéi tài píng, liáng yù zhì nǎi zǒu. shí sān nián è luó rǔ cái yú wū shān. rǔ cái fàn kuí zhōu, liáng yù shī zhì nǎi qù. yǐ, yāo zhī mǎ jiā zhài, zhǎn shǒu liù bǎi, zhuī bài zhī liú mǎ yā, zhǎn qí kuí dōng shān hǔ. fù hé tā jiāng dà bài zhī tán jiā píng běi shān, yòu pò zhī xiān sì lǐng. liáng yù duó rǔ cái dà dào, qín qí qú fù tā tiān, zéi shì jiàn shuāi.
七年二月,贼陷夔州,围太平,良玉至乃走。十三年扼罗汝才于巫山。汝才犯夔州,良玉师至乃去。已,邀之马家寨,斩首六百,追败之留马垭,斩其魁东山虎。复合他将大败之谭家坪北山,又破之仙寺岭。良玉夺汝才大纛,擒其渠副塌天,贼势渐衰。
dàng shì shí, dū shī yáng sì chāng jǐn qū zéi rù chuān. chuān fǔ shào jié chūn tí ruò zú èr wàn shǒu chóng qìng, suǒ yǐ wéi liáng yù jí zhāng lìng èr jūn. mián zhōu zhī zhōu lù xùn zhī bà guān guī, jié chūn shǐ àn yíng lěi. jiàn liáng yù jūn zhěng, xīn yì zhī. liáng yù wèi zhì jiǔ. yǔ xùn zhī yuē:" shào gōng bù zhī bīng. wú yī fù rén, shòu guó ēn, yì yīng sǐ, dú hèn yǔ shào gōng tóng sǐ ěr." xùn zhī wèn gù, liáng yù yuē:" shào gōng yí wǒ zì jìn, qù suǒ zhù chóng qìng jǐn sān sì shí lǐ, ér qiǎn zhāng lìng shǒu huáng ní wā, shū shī dì lì. zéi jù guī wū wàn shān diān, fǔ kàn wú yíng. tiě qí jiàn líng xià, zhāng lìng bì pò. lìng pò jí wǒ, wǒ bài shàng néng jiù chóng qìng jí hū? qiě dū shī yǐ shǔ wèi hè, wú yú zhì zhī zhī. shào gōng bù yǐ cǐ shí zhēng shān duó xiǎn, lìng zéi wú gǎn jí wǒ, ér zuò yǐ shè fáng, cǐ bài dào yě." xùn zhī shēn rán zhī. yǐ ér jié chūn yí yíng dà chāng, jiān jūn wàn yuán jí yì jìn tún wū shān, yǔ xiāng yìng yuán. qí nián shí yuè, zhāng xiàn zhōng lián pò guān jūn yú guān yīn yán sān huáng lǐng, suì cóng shàng mǎ dù guò jūn. liáng yù xié zhāng lìng jí è zhī zhú qūn píng, cuò qí fēng. huì lìng wèi zéi suǒ yì, liáng yù qū jiù bù kè, zhuǎn dòu fù bài, suǒ bù sān wàn rén lüè jǐn. nǎi dān qí jiàn jié chūn qǐng yuē:" shì jí yǐ, jǐn fā wú xī dòng zú, kě dé èr wàn. wǒ zì lǐn qí bàn, bàn xì zhī guān, yóu zú bàn zéi." jié chūn jiàn sì chāng yǔ jǐ zuǒ, ér cāng wú jiàn liáng, xiè qí jì bù yòng. liáng yù nǎi tàn xī guī. shí yáo huáng shí sān jiā zéi héng shǔ zhōng. yǒu qín zuǎn xūn zhě, liáng yù zú rén yě, wèi zéi ěr mù, bèi qín, shā yù zú dùn qù. liáng yù bǔ zhí yǐ xiàn, wú tuō zhě.
当是时,督师杨嗣昌尽驱贼入川。川抚邵捷春提弱卒二万守重庆,所倚惟良玉及张令二军。绵州知州陆逊之罢官归,捷春使按营垒。见良玉军整,心异之。良玉为置酒。语逊之曰:“邵公不知兵。吾一妇人,受国恩,谊应死,独恨与邵公同死耳。”逊之问故,良玉曰:“邵公移我自近,去所驻重庆仅三四十里,而遣张令守黄泥洼,殊失地利。贼据归、巫万山巅,俯瞰吾营。铁骑建瓴下,张令必破。令破及我,我败尚能救重庆急乎?且督师以蜀为壑,无愚智知之。邵公不以此时争山夺险,令贼无敢即我,而坐以设防,此败道也。”逊之深然之。已而捷春移营大昌,监军万元吉亦进屯巫山,与相应援。其年十月,张献忠连破官军于观音岩、三黄岭,遂从上马渡过军。良玉偕张令急扼之竹{囷}坪,挫其锋。会令为贼所殪,良玉趋救不克,转斗复败,所部三万人略尽。乃单骑见捷春请曰:“事急矣,尽发吾溪峒卒,可得二万。我自廪其半,半饩之官,犹足办贼。”捷春见嗣昌与己左,而仓无见粮,谢其计不用。良玉乃叹息归。时摇、黄十三家贼横蜀中。有秦缵勋者,良玉族人也,为贼耳目,被擒,杀狱卒遁去。良玉捕执以献,无脱者。
zhāng xiàn zhōng jǐn xiàn chǔ dì, jiāng fù rù shǔ. liáng yù tú quán shǔ xíng shì shàng zhī xún fǔ chén shì qí, qǐng yì bīng shǒu shí sān ài, shì qí bù néng yòng. fù shàng zhī xún àn liú zhī bó, zhī bó xǔ zhī, ér wú bīng kě fā. shí qī nián chūn, xiàn zhōng suì cháng qū fàn kuí zhōu. liáng yù chí yuán, zhòng guǎ bù dí, kuì. jí quán shǔ jǐn xiàn, liáng yù kāng kǎi yǔ qí zhòng yuē:" wú xiōng dì èr rén jiē sǐ wáng shì, wú yǐ yī càn fù méng guó ēn èr shí nián, jīn bù xìng zhì cǐ, qí gǎn yǐ yú nián shì nì zéi zāi!" xī zhào suǒ bù yuē yuē:" yǒu cóng zéi zhě, zú wú shè!" nǎi fēn bīng shǒu sì jìng. zéi biàn zhāo tǔ sī, dú wú gǎn zhì shí zhù zhě. hòu xiàn zhōng sǐ, liáng yù jìng yǐ shòu zhōng.
张献忠尽陷楚地,将复入蜀。良玉图全蜀形势上之巡抚陈士奇,请益兵守十三隘,士奇不能用。复上之巡按刘之勃,之勃许之,而无兵可发。十七年春,献忠遂长驱犯夔州。良玉驰援,众寡不敌,溃。及全蜀尽陷,良玉慷慨语其众曰:“吾兄弟二人皆死王事,吾以一孱妇蒙国恩二十年,今不幸至此,其敢以余年事逆贼哉!”悉召所部约曰:“有从贼者,族无赦!”乃分兵守四境。贼遍招土司,独无敢至石砫者。后献忠死,良玉竟以寿终。
yì míng jì bà, chóng zhēn shí liù nián dōng, qǐ sì chuān zǒng bīng guān. dào gěng, mìng bù dá. ér gǒng míng zhí pǔ míng shēng zhī luàn, yǔ zéi dòu sǐ, zèng xù rú zhì.
翼明既罢,崇祯十六年冬,起四川总兵官。道梗,命不达。而拱明值普名声之乱,与贼斗死,赠恤如制。
lóng zài tián, shí píng zhōu tǔ guān shè rén yě. tiān qǐ èr nián, yún nán zéi ān xiào liáng zhāng shì chén děng wéi luàn. zài tián yǔ ā mí pǔ míng shēng wǔ dìng wú bì kuí děng zhēng tǎo, shù yǒu gōng, dé wèi tǔ shǒu bèi. xīn píng zéi piāo shí píng, ān xiào liáng gōng zhān yì, zài tián jù pò zǒu zhī. xún fǔ mǐn hóng xué shàng qí gōng, zhuó zuò yíng dū sī.
龙在田,石屏州土官舍人也。天启二年,云南贼安效良、张世臣等为乱。在田与阿迷普名声、武定吾必奎等征讨,数有功,得为土守备。新平贼剽石屏,安效良攻沾益,在田俱破走之。巡抚闵洪学上其功,擢坐营都司。
chóng zhēn èr nián yǔ bì kuí shōu fù wū sā. bā nián, liú zéi fàn fèng yáng, zhào zhēng yún nán tǔ bīng. zài tián lǜ suǒ bù yìng zhào, jī zéi hú guǎng hé nán, pín yǒu gōng, zhuó fù zǒng bīng. zǒng lǐ lú xiàng shēng xí tǎo xiāng yáng zéi, zhì zé xiàng shēng yǐ fèng zhào qín wáng, mìng shǔ xióng wén càn. shí nián sān yuè jī qín dà dào guō sān hǎi. shí yī nián jiǔ yuè dà pò hè yī lóng lǐ wàn qìng yú shuāng gōu, jìn dū du tóng zhī. míng nián sān yuè dà pò zéi gù shǐ, zhǎn shǒu sān qiān wǔ bǎi yǒu qí. zhāng xiàn zhōng zhī pàn yě, wén càn mìng zài tián zhù gǔ chéng, è zéi dōng tū. zhū jiàng duō jì zài tián, chán yán rì xìng. jí wén càn bèi dǎi, zài tián yì bà guī, hái zhì guì zhōu, jī píng pàn zéi ān lǒng bì.
崇祯二年与必奎收复乌撒。八年,流贼犯凤阳,诏征云南土兵。在田率所部应诏,击贼湖广、河南,频有功,擢副总兵。总理卢象升檄讨襄阳贼,至则象升已奉诏勤王,命属熊文灿。十年三月击擒大盗郭三海。十一年九月大破贺一龙、李万庆于双沟,进都督同知。明年三月大破贼固始,斩首三千五百有奇。张献忠之叛也,文灿命在田驻谷城,遏贼东突。诸将多忌在田,谗言日兴。及文灿被逮,在田亦罢归,还至贵州,击平叛贼安陇壁。
shí wǔ nián xià, zhōng yuán dào yì chì. zài tián shàng shū yuē:" chén yǐ shí píng shì biàn, yīn liú fēn zhèn líng, fèn jī guó nàn, juān zī mù jīng zú jiǔ qiān wǔ bǎi, zhàn xiàng sì, zhàn mǎ èr qiān, rù chǔ yù pò zéi. zéi bù gǎn kuī jiāng běi líng qǐn, diān bīng yǒu lì yān. wǔ zài jié èr shí yǒu bā, jì kǒu zhōng zǔ, bī chén bìng guī. zì chén bà, qīn fān rǔ, míng chéng lǚ xiàn. chén wàng wèi tǎo kòu bì xū nán bīng. gài zhū jiàng suǒ tǒng duō wū hé, yù kòu jí táo, fá xiǎng jí zào. diān bīng wàn lǐ cháng qū, jiā rén fù zǐ tóng zhì, fēi ruò tā jūn yì kuì yě. qiě yī suì zhōng, qiū dōng qì liáng, zéi dé chí chěng. chūn xià jí rù shān bì shǔ, yǎng ruì ér chū, gù qí qì yì shèng. fū píng yuán zhàn jì bù shèng, shān qī yòu mò gǎn yīng, shī lǎo cái dān, dàng píng hé rì. diān bīng qīng zǒu yuǎn tiào, shàn sōu shān. chén yuàn zhěng wàn zhòng, lì sǎo qín chǔ yù wǎn zhū kòu, bù miè bù zhǐ. wàng sù gěi xíng liáng, yán tú jiē jì. chén shì juān qū bào guó, yán ér bù xiào, gān fú fǔ jīn zhì." dì zhuàng zhī, xià bīng bù yì, qǐn bù xíng.
十五年夏,中原盗益炽。在田上疏曰:“臣以石屏世弁,因流氛震陵,奋激国难,捐赀募精卒九千五百,战象四,战马二千,入楚、豫破贼。贼不敢窥江北陵寝,滇兵有力焉。五载捷二十有八,忌口中阻,逼臣病归。自臣罢,亲藩辱,名城屡陷。臣妄谓讨寇必须南兵。盖诸将所统多乌合,遇寇即逃,乏饷即噪。滇兵万里长驱,家人父子同志,非若他军易溃也。且一岁中,秋冬气凉,贼得驰骋。春夏即入山避暑,养锐而出,故其气益盛。夫平原战既不胜,山蹊又莫敢撄,师老财殚,荡平何日。滇兵轻走远跳,善搜山。臣愿整万众,力扫秦、楚、豫、皖诸寇,不灭不止。望速给行粮,沿途接济。臣誓捐躯报国,言而不效,甘伏斧钅质。”帝壮之,下兵部议,寝不行。
yú èr zài, yǐ yǒu bā yuè, wú bì kuí pàn. qián guó gōng mù tiān bō xí zài tián jí níng zhōu tǔ zhī zhōu lù yǒng mìng xié tǎo, jī qín zhī. wèi jǐ, shā dìng zhōu zuò luàn, jù yún nán fǔ, zài tián bù gǎn jī. míng nián, dìng zhōu gōng zài tián bù xià, yí gōng níng zhōu, xún xiàn xí é, zài tián zǒu dà lǐ. yòu míng nián, sūn kě wàng děng zhì guì zhōu, zài tián shuō lìng gōng dìng zhōu, dìng zhōu qì pò miè. zài tián guī, zú yú jiā.
逾二载,乙酉八月,吾必奎叛。黔国公沐天波檄在田及宁州土知州禄永命协讨,击擒之。未几,沙定洲作乱,据云南府,在田不敢击。明年,定州攻在田不下,移攻宁州,寻陷嶍峨,在田走大理。又明年,孙可望等至贵州,在田说令攻定洲,定洲迄破灭。在田归,卒于家。
zàn yuē: mǎ shì lóng děng zhí biān chuí duō shì, fèn qí yǒng lüè, zhe jī róng háng, huò juān qū lì zhàn, shēn gāo yuán yě, kě wèi wú tiǎn zhǎo yá zhī rèn yǐ. fū cuī fēng xiàn dí, sù jiàng yóu nán, ér qín liáng yù yī tǔ shě fù rén, tí bīng guǒ liáng, qí qū zhuǎn dòu, qí jí gōng fù yì yǒu zú duō zhě. bǐ zhàng yuè lín róng, suō nǜ guān wàng zhě, shì cǐ néng wú kuì hū!
赞曰:马世龙等值边陲多事,奋其勇略,著绩戎行,或捐躯力战,身膏原野,可谓无忝爪牙之任矣。夫摧锋陷敌,宿将犹难,而秦良玉一土舍妇人,提兵裹粮,崎岖转斗,其急公赴义有足多者。彼仗钺临戎,缩朒观望者,视此能无愧乎!