strong tián zhì yī strong
田制一

xī zhě yǔ zé rǎng dìng fù, zhōu guān tǐ guó jīng yě, zé shì xià zhī suǒ dìng zhě, zhì zhōu yǐ bù kě wèi zhǔn yǐ. dāng shì shí, qí guó zhī jūn, yú qí fēng jiāng zhī nèi tián tǔ zhī féi jí, mín kǒu zhī zhòng guǎ, shí shì zhī qiān gǎi, shì zhī wèi mén yǐ nèi zhī shì yě.
昔者禹則壤定賦，《周官》體國經野，則是夏之所定者，至周已不可為準矣。當是時，其國之君，於其封疆之內田土之肥瘠，民口之眾寡，時勢之遷改，視之為門以內之事也。

jǐng tián jì huài, hàn chū shí wǔ ér shuì yī, wén jǐng sān shí ér shuì yī, guāng wǔ chū xíng shén yī zhī fǎ, hòu yì sān shí ér shuì yī. gài tǔ dì guǎng dà, bù néng lǚ fēn qū bié, zǒng qí dà shì, shǐ jí tǔ zhī mín bù zhì yú shén kùn ér yǐ. shì gù hé jiǔ zhōu zhī tián, yǐ xià xià wèi zé, xià xià zhě bù kùn, zé tiān xià zhī shì xiāng ān, wú yì kě wú shì yú lǚ fēn qū bié, ér wèi zé rǎng jīng yě zhī shì yě.
井田既壞，漢初十五而稅一，文、景三十而稅一，光武初行什一之法，後亦三十而稅一。蓋土地廣大，不能縷分區別，總其大勢，使瘠土之民不至於甚困而已。是故合九州之田，以下下為則，下下者不困，則天下之勢相安，吾亦可無事於縷分區別，而為則壤經野之事也。

fū sān shí ér shuì yī, xià xià zhī shuì yě, dāng sān dài zhī shèng, fù yǒu jiǔ děng, bù néng jǐn chū yú xià xià, hàn dú néng wèi sān dài zhī suǒ bù néng wèi zhě, qǐ hàn zhī dé guò yú sān dài yú? gǔ zhě jǐng tián yǎng mín, qí tián jiē shàng zhī tián yě. zì qín ér hòu, mín suǒ zì yǒu zhī tián yě. shàng jì bù néng yǎng mín, shǐ mín zì yǎng, yòu cóng ér fù zhī, suī sān shí ér shuì, jiào zhī yú gǔ yì mò cháng wèi qīng yě.
夫三十而稅一，下下之稅也，當三代之盛，賦有九等，不能盡出於下下，漢獨能為三代之所不能為者，豈漢之德過於三代歟？古者井田養民，其田皆上之田也。自秦而後，民所自有之田也。上既不能養民，使民自養，又從而賦之，雖三十而稅，較之於古亦末嘗為輕也。

zhì yú hòu shì, bù néng shēn yuán qí běn mò, yǐ wèi shén yī ér shuì, gǔ zhī fǎ yě.
至於後世，不能深原其本末，以為什一而稅，古之法也。

hàn zhī shěng fù, fēi tōng xíng zhǎng jiǔ zhī dào, bì yù hé yú gǔ fǎ. jiǔ zhōu zhī tián, bù shòu yú shàng ér fù yǐ shén yī, zé shì yǐ shàng shàng wèi zé yě. yǐ shàng shàng wèi zé, ér mín yān yǒu bù kùn zhě hū? hàn zhī wǔ dì, dù zhī bù zú, zhì yú mài jué dài jiǎ què gū suàn mín yán tiě zhī shì wú suǒ bù jǔ, nǎi zhōng bù gǎn yǒu jiā yú tián fù zhě, bǐ dōng guō xián yáng kǒng jǐn sāng hóng yáng, jì lǜ yóu wèi shú yǔ? rán zé shén ér shuì yī, míng wèi gǔ fǎ, qí bù hé yú gǔ fǎ shén yǐ. ér bīng xìng zhī shì, yòu bù néng shǒu qí shén yī zhě, qí fù zhī yú mín, bù rèn tián ér rèn yòng, yǐ yī shí zhī yòng zhì tiān xià zhī fù, hòu wáng yīn zhī. hòu wáng jì shuāi, yòu yǐ qí shí zhī yòng zhì tiān xià zhī fù, ér hòu wáng yòu yīn zhī.
漢之省賦，非通行長久之道，必欲合於古法。九州之田，不授於上而賦以什一，則是以上上為則也。以上上為則，而民焉有不困者乎？漢之武帝，度支不足，至於賣爵、貸假、榷酤、算緡、鹽鐵之事無所不舉，乃終不敢有加于田賦者，彼東郭咸陽、孔僅、桑弘羊，計慮猶未熟與？然則什而稅一，名為古法，其不合於古法甚矣。而兵興之世，又不能守其什一者，其賦之於民，不任田而任用，以一時之用制天下之賦，後王因之。後王既衰，又以其時之用制天下之賦，而後王又因之。

wū hū! wú jiàn tiān xià zhī fù rì zēng, ér hòu zhī wèi mín zhě rì kùn yú qián.
嗚呼！吾見天下之賦日增，而後之為民者日困於前。

rú zhě yuē: jǐng tián bù fù, rén zhèng bù xíng, tiān xià zhī mín shǐ bì bì yǐ. shú zhī wèi jìn zhī mín yòu kùn yú hàn táng, sòng zhī mín yòu kùn yú wèi jìn? zé tiān xià zhī hài mín zhě, níng dú zài jǐng tián zhī bù fù hū! jīn tiān xià zhī cái fù chū yú jiāng nán jiāng nán zhī fù zhì qián shì ér zhòng, sòng wèi cháng gǎi zhì zhāng shì chéng ér yòu zhòng, yǒu míng yì wèi cháng gǎi.
儒者曰：井田不復，仁政不行，天下之民始敝敝矣。孰知魏、晉之民又困於漢、唐，宋之民又困於魏、晉？則天下之害民者，寧獨在井田之不復乎！今天下之財賦出於江南；江南之賦至錢氏而重，宋未嘗改；至張士誠而又重，有明亦未嘗改。

gù yī mǔ zhī fù, zì sān dòu qǐ kē zhì yú qī dòu, qī dòu zhī wài, shàng yǒu guān hào sī zēng. jì qí yī suì zhī huò, bù guò yī shí, jǐn shū yú guān, rán qiě bù zú. nǎi qí suǒ yǐ zhì cǐ zhě, yīn xún luàn shì gǒu qiě zhī shù yě. wú yì yǒu wáng zhě qǐ, bì dāng zhòng dìng tiān xià zhī fù zhòng dìng tiān xià zhī fù, bì dāng yǐ xià xià wèi zé ér hòu hé yú gǔ fǎ yě.
故一畝之賦，自三鬥起科至於七斗，七斗之外，尚有官耗私增。計其一歲之獲，不過一石，盡輸於官，然且不足。乃其所以至此者，因循亂世苟且之術也。吾意有王者起，必當重定天下之賦；重定天下之賦，必當以下下為則而後合於古法也。

huò yuē: sān shí ér shuì yī, guó yòng bù zú yǐ. fū gǔ zhě qiān lǐ zhī nèi, tiān zǐ shí zhī, qí shōu zhī zhū hòu zhī gòng zhě, bù néng shí zhī yī. jīn jùn xiàn zhī fù, jùn xiàn shí zhī bù néng shí zhī yī, qí jiě yùn zhì yú jīng shī zhě shí yǒu jiǔ. bǐ shōu qí shí yī zhě shàng wú bù zú, shōu qí shí jiǔ zhě ér fǎn yōu zhī hū!
或曰：三十而稅一，國用不足矣。夫古者千里之內，天子食之，其收之諸候之貢者，不能十之一。今郡縣之賦，郡縣食之不能十之一，其解運至於京師者十有九。彼收其十一者尚無不足，收其十九者而反憂之乎！

strong tián zhì èr strong
田制二

zì jǐng tián zhī fèi, dǒng zhòng shū yǒu xiàn mín míng tián zhī yì, shī dān kǒng guāng yīn zhī, lìng mín míng tián wú guò sān shí qǐng, qī jǐn sān nián ér fàn zhě méi rù zhī. qí yì suī shàn rán gǔ zhī shèng jūn, fāng shòu tián yǐ yǎng mín, jīn mín suǒ zì yǒu zhī tián, nǎi fù yǐ fǎ duó zhī, shòu tián zhī zhèng mò chéng ér duó tián zhī shì xiān jiàn, suǒ wèi xíng yī bù yì ér bù kě wèi yě.
自井田之廢，董仲舒有「限民名田」之議，師丹、孔光因之，令民名田無過三十頃，期盡三年而犯者沒入之。其意雖善；然古之聖君，方授田以養民，今民所自有之田，乃復以法奪之，授田之政末成而奪田之事先見，所謂行一不義而不可為也。

huò zhě wèi duó fù mín zhī tián zé shēng luàn, yù fù jǐng tián zhě, chéng dà luàn zhī hòu, tǔ kuàng rén xī ér hòu kě, gù hàn gāo zǔ zhī miè qín, guāng wǔ zhī chéng hàn, kě wèi ér bù wèi wèi zú xī. fū xiān wáng zhī zhì jǐng tián, suǒ yǐ suì mín zhī shēng, shǐ qí fán shù yě. jīn xìng mín zhī shā lù, wèi qí kě yǐ biàn wú shì, jiāng shǐ tián jì jǐng ér hòu, rén mín fán shù, huò bù néng yú wú zhì wú jǔ yǔ, qǐ fǎn wèi zhī bù xìng yǔ?
或者謂奪富民之田則生亂，欲復井田者，乘大亂之後，土曠人稀而後可，故漢高祖之滅秦，光武之乘漢，可為而不為為足惜。夫先王之制井田，所以遂民之生，使其繁庶也。今幸民之殺戮，為其可以便吾事，將使田既井而後，人民繁庶，或不能於吾制無齟齬，豈反謂之不幸與？

hòu rú yán jǐng tián bì bù kě fù zhě, mò xiáng yú sū xún yán jǐng tián bì kě fù zhě, mò qiè yú hú hàn fāng xiào rú. xún yǐ chuān lù huì dào xù tú gōu zhěn, suì jìng zhī zhì, fēi qióng shù bǎi nián zhī lì bù kě. fū chéng shòu mín yǐ tián, yǒu dào lù kě tōng, yǒu shuǐ lì kě xiū, yì hé bì jū nì qí zhì dù jiāng jiè zhī mò hū! fán sū xún zhī suǒ yōu zhě, jiē fēi wèi jǐng tián zhě zhī suǒ jí yě. hú hàn fāng xiào rú dàn yán qí kě fù, qí suǒ yǐ fù zhī zhī fǎ yì bù néng xiáng. yú gài yú wèi suǒ zhī tún tián, ér zhī suǒ yǐ fù jǐng tián zhě yì bù wài yú shì yǐ. shì rú yú tún tián zé yán kě xíng, yú jǐng tián zé yán bù kě xíng, shì bù zhī èr wǔ zhī wèi shí yě.
後儒言井田必不可復者，莫詳於蘇洵；言井田必可復者，莫切於胡翰、方孝孺。洵以川路、澮道、洫塗、溝畛，遂徑之制，非窮數百年之力不可。夫誠授民以田，有道路可通，有水利可修，亦何必拘泥其制度疆界之末乎！凡蘇洵之所憂者，皆非為井田者之所急也。胡翰、方孝孺但言其可復，其所以復之之法亦不能詳。余蓋於衛所之屯田，而知所以復井田者亦不外於是矣。世儒於屯田則言可行，於井田則言不可行，是不知二五之為十也。

měi jūn bō chū wǔ shí mǔ, gǔ zhī bǎi mǔ yě, fēi jí zhōu shí yī fū shòu tián bǎi mǔ hū? wǔ shí mǔ kē zhèng liáng shí èr shí, tīng běn jūn zhī yòng, yú liáng shí èr shí, gěi běn wèi guān jūn fèng liáng, shì shí zhēng shí èr shí yě. měi mǔ èr dòu sì shēng, yì jí zhōu zhī xiāng suì yòng gòng fǎ yě. tiān xià tún tián jiàn é liù shí sì wàn sì qiān èr bǎi sì shí sān qǐng, yǐ wàn lì liù nián shí zài tián tǔ qī bǎi yī wàn sān qiān jiǔ bǎi qī shí liù qǐng èr shí bā mǔ lǜ zhī, tún tián jū qí shí fēn zhī yī yě, shòu tián zhī fǎ wèi xíng zhě, tè jiǔ fēn ěr. yóu yī yǐ tuī zhī jiǔ, shì yì wèi wèi nán xíng. kuàng tián yǒu guān mín, guān tián zhě, fēi mín suǒ de ér zì yǒu zhě yě.
每軍撥出五十畝，古之百畝也，非即周時一夫授田百畝乎？五十畝科正糧十二石，聽本軍支用，餘糧十二石，給本衛官軍俸糧，是實征十二石也。每畝二斗四升，亦即周之鄉遂用貢法也。天下屯田見額六十四萬四千二百四十三頃，以萬曆六年實在田土七百一萬三千九百七十六頃二十八畝律之，屯田居其十分之一也，授田之法未行者，特九分耳。由一以推之九，似亦未為難行。況田有官民，官田者，非民所得而自有者也。

zhōu xiàn zhī nèi, guān tián yòu jū qí shí fēn zhī sān. yǐ shí zài tián tǔ jūn zhī, rén hù yī qiān liù shí èr wàn yī qiān sì bǎi sān shí liù, měi hù shòu tián wǔ shí mǔ, shàng yú tián yī wàn qī qiān sān shí èr wàn wǔ qiān bā bǎi èr shí bā mǔ, yǐ tīng fù mín zhī suǒ zhàn, zé tiān xià zhī tián zì wú bù zú, yòu hé bì xiàn tián jūn tián zhī fēn fēn, ér tú wèi kùn kǔ fù mín zhī shì hū! gù wú yú tún tián zhī xíng, ér zhī jǐng tián zhī bì kě fù yě.
州縣之內，官田又居其十分之三。以實在田土均之，人戶一千六十二萬一千四百三十六，每戶授田五十畝，尚余田一萬七千三十二萬五千八百二十八畝，以聽富民之所占，則天下之田自無不足，又何必限田、均田之紛紛，而徒為困苦富民之事乎！故吾於屯田之行，而知井田之必可復也。

nán zhě yuē: tún tián jì rú jǐng tián, zé tún tián zhī jūn rì yí fán shù, hé yǐ fù yǒu xiāo hào yě? rì: cǐ qí shuō yǒu sì: tún tián fēi tǔ zhù zhī mín, suī shòu zhī tián, bù zú yǐ wǎn qí xiāng tǔ zhī sī, yī yě. yòu lìng shǎo zhuàng zhě shǒu chéng, lǎo ruò zhě tún zhǒng, fū tún zhǒng ér rèn zhī lǎo ruò, zé suǒ huò jǐ hé, qiě bǐ jiàn bù tún zhě zhī wèi cháng bù dé shí yě, yì hé wèi ér rèn qí láo kǔ hū? èr yě. gǔ zhě shén ér shuì yī, jīn měi mǔ èr dòu sì shēng, jì yī mǔ zhī rù bù guò yī shí, zé shì shén shuì èr yǒu bàn yǐ, sān yě. yòu zhēng shōu zhǔ zì wǔ rén ér jùn xiàn bù yǔ, zé fán kè bō qí jūn zhě hé suǒ bù wèi, sì yě. ér yòu hé guài hū qí xiāo hào yǔ?
難者曰：屯田既如井田，則屯田之軍日宜繁庶，何以復有銷耗也？日：此其說有四：屯田非土著之民，雖授之田，不足以挽其鄉土之思，一也。又令少壯者守城，老弱者屯種，夫屯種而任之老弱，則所獲幾何，且彼見不屯者之未嘗不得食也，亦何為而任其勞苦乎？二也。古者什而稅一，今每畝二斗四升，計一畝之入不過一石，則是什稅二有半矣，三也。又徵收主自武人而郡縣不與，則凡刻剝其軍者何所不為，四也。而又何怪乎其銷耗與？

strong tián zhì sān strong
田制三

huò wèn jǐng tián kě fù, jì dé wén mìng yǐ. ruò fú dìng shuì zé rú hé ér hòu kě? rì: sī mín zhī kǔ bào shuì jiǔ yǐ, yǒu jī lèi mò fǎn zhī hài, yǒu suǒ shuì fēi suǒ chū zhī hài, yǒu tián tǔ wú děng dì zhī hài.
或問井田可復，既得聞命矣。若夫定稅則如何而後可？日：斯民之苦暴稅久矣，有積累莫返之害，有所稅非所出之害，有田土無等第之害。

hé wèi jī lèi mò fǎn zhī hài? sān dài zhī gòng zhù chè, zhǐ shuì tián tǔ ér yǐ.
何謂積累莫返之害？三代之貢、助、徹，止稅田土而已。

wèi jìn yǒu hù diào zhī míng, yǒu tián zhě chū zū fù, yǒu hù zhě chū bù bó, tián zhī wài fù yǒu hù yǐ.
魏晉有戶、調之名，有田者出租賦，有戶者出布帛，田之外復有戶矣。

táng chū lì zū yōng diào zhī fǎ, yǒu tián zé yǒu zū, yǒu hù zé yǒu diào, yǒu shēn zé yǒu yōng, zū chū gǔ, yōng chū juàn, diào chū zēng kuàng bù má, hù zhī wài fù yǒu dīng yǐ.
唐初立租、庸、調之法，有田則有租，有戶則有調，有身則有庸，租出谷，庸出絹，調出繒纊布麻，戶之外復有丁矣。

yáng yán biàn wèi liǎng shuì, rén wú dīng zhōng, yǐ pín fù wèi chà, suī zū yōng diào zhī míng hún rán bù jiàn, qí shí bìng yōng diào ér rù yú zū yě. xiāng yán zhì sòng, wèi cháng jiǎn yōng diào yú zū nèi, ér fù liǎn dīng shēn qián mǐ.
楊炎變為兩稅，人無丁中，以貧富為差，雖租、庸、調之名渾然不見，其實並庸、調而入於租也。相沿至宋，未嘗減庸、調於租內，而復斂丁身錢米。

hòu shì ān zhī, wèi liǎng shuì, zū yě, dīng shēn, yōng diào yě, qǐ zhī qí wèi chóng chū zhī fù hū? shǐ yōng diào zhī míng bù qù, hé zhì shì yé! gù yáng yán zhī lì yú yī shí zhě shǎo, ér hài yú hòu shì zhě dà yǐ. yǒu míng liǎng shuì, dīng kǒu ér wài, yǒu lì chà, yǒu yín chà, gài shí nián ér yī zhí.
後世安之，謂兩稅，租也，丁身，庸、調也，豈知其為重出之賦乎？使庸、調之名不去，何至是耶！故楊炎之利於一時者少，而害於後世者大矣。有明兩稅，丁口而外，有力差，有銀差，蓋十年而一值。

jiā jìng mò xíng yī tiáo biān fǎ, tōng fǔ zhōu xiàn shí suì zhōng xià shuì qiū liáng cún liú qǐ yùn zhī é, jūn yáo lǐ jiǎ tǔ gòng gù mù jiā yín zhī lì, yī tiáo zǒng zhēng zhī, shǐ yī nián ér chū zhě fēn wèi shí nián, jí zhì suǒ zhí zhī nián yī rú yú nián, shì yín lì èr chà yòu bìng rù yú liǎng shuì yě wèi jǐ ér lǐ jiǎ zhī zhí nián zhě, zá yì réng fù fēn rán.
嘉靖末行一條鞭法，通府州縣十歲中夏稅、秋糧、存留、起運之額，均徭、里甲、土貢、顧募、加銀之例，一條總征之，使一年而出者分為十年，及至所值之年一如餘年，是銀、力二差又併入於兩稅也；未幾而里甲之值年者，雜役仍復紛然。

qí hòu yòu ān zhī, wèi tiáo biān, liǎng shuì yě: zá yì, zhí nián zhī chà yě, qǐ zhī qí wèi chóng chū zhī chà hū? shǐ yín chà lì chà zhī míng bù qù, hé zhì shì yé! gù tiáo biān zhī lì yú yī shí zhě shǎo, ér hài yú hòu shì zhě dà yǐ.
其後又安之，謂條鞭，兩稅也：雜役，值年之差也，豈知其為重出之差乎？使銀差、力差之名不去，何至是耶！故條鞭之利於一時者少，而害於後世者大矣。

wàn lì jiān, jiù xiǎng wǔ bǎi wàn, qí mò nián jiā xīn xiǎng jiǔ bǎi wàn, chóng zhēn jiān yòu zēng liàn xiǎng qī bǎi sān shí wàn, ní yuán lù wèi hù bù, hé sān xiǎng wèi yī, shì xīn xiǎng liàn xiǎng yòu bìng rù yú liǎng shuì yě. zhì jīn rì yǐ wèi liǎng shuì gù rán, qǐ zhī qí suǒ yǐ wáng tiān xià zhě zhī zài sī hū? shǐ liàn xiǎng xīn xiǎng zhī míng bù gǎi, huò zhě gù míng ér sī yì, wèi kě zhī yě. cǐ yòu yuán lù bù xué wú shù zhī guò yě. jiē hū! shuì é zhī jī lèi zhì cǐ, mín zhī dé yǒu qí shēng yě yì wú jǐ yǐ.
萬曆間，舊餉五百萬，其末年加新餉九百萬，崇禎間又增練餉七百三十萬，倪元璐為戶部，合三餉為一，是新餉、練餉又併入於兩稅也。至今日以為兩稅固然，豈知其所以亡天下者之在斯乎？使練餉、新餉之名不改，或者顧名而思義，未可知也。此又元璐不學無術之過也。嗟乎！稅額之積累至此，民之得有其生也亦無幾矣。

jīn yù dìng shuì, xū fǎn jī lèi yǐ qián ér wèi zhī zhì. yuán tián yú mín, yǐ shén yī wèi zé wèi shòu zhī tián, yǐ èr shí yī wèi zé. qí hù kǒu zé yǐ wèi chū bīng yǎng bīng zhī fù, guó yòng zì wú bù zú, yòu hé shì yú bào shuì hū!
今欲定稅，須反積累以前而為之制。援田於民，以什一為則；未授之田，以二十一為則。其戶口則以為出兵養兵之賦，國用自無不足，又何事於暴稅乎！

hé wèi suǒ shuì fēi suǒ chū zhī hài? gǔ zhě rèn tǔ zuò gòng, suī zhū hóu ér bù rěn qiáng zhī yǐ qí dì zhī suǒ wú, kuàng yú xiǎo mín hū! gù fù gǔ mǐ, tián zhī suǒ zì chū yě fù bù bó, dīng zhī suǒ zì wèi yě. qí yǒu nà qián zhě, hòu shì suí mín suǒ biàn, bù yī pǐ, zhí qián yī qiān, shū guān tīng wèi jiǔ bǎi. bù zhí liù bǎi, shū guān tīng wèi wǔ bǎi, bǐ zhī mín jiān, fǎn cóng jiàng luò. shì qián zhī zài fù, dàn yǔ bù bó tōng róng ér yǐ. qí tián tǔ zhī fù gǔ mǐ, hàn táng yǐ qián wèi zhī yǒu gǎi yě. jí yáng yán yǐ hù kǒu zhī fù bìng guī tián tǔ, yú shì bù bó zhī zhé yú qián zhě yǔ gǔ mǐ xiāng luàn, yì suì bù zhī qián zhī fēi tián fù yǐ.
何謂所稅非所出之害？古者任土作貢，雖諸侯而不忍強之以其地之所無，況於小民乎！故賦穀米，田之所自出也；賦布帛，丁之所自為也。其有納錢者，後世隨民所便，布一匹，直錢一千，輸官聽為九百。布直六百，輸官聽為五百，比之民間，反從降落。是錢之在賦，但與布帛通融而已。其田土之賦穀米，漢、唐以前未之有改也。及楊炎以戶口之賦並歸田土，於是布帛之折於錢者與穀米相亂，亦遂不知錢之非田賦矣。

sòng lóng xìng èr nián, zhào wēn tái huī bù tōng shuǐ lù, qí èr shuì wù bó, xǔ yī zhé fǎ yǐ yín zhé shū. gài dāng shí yín jià dī xià, qí xǔ yǐ zhé wù bó zhě, yì suí mín suǒ biàn yě. rán àn xī níng shuì é, liǎng shuì zhī fù yín zhě liù wàn yī bǎi sān shí qī liǎng ér yǐ, ér yòu gǔ jiàn zhī shí cháng píng jiù dí, gù suī fù yín, yì bù zhì yú shén kùn.
宋隆興二年，詔溫、台、徽不通水路，其二稅物帛，許依折法以銀折輸。蓋當時銀價低下，其許以折物帛者，亦隨民所便也。然按熙寧稅額，兩稅之賦銀者六萬一百三十七兩而已，而又谷賤之時常平就糴，故雖賦銀，亦不至於甚困。

yǒu míng zì cáo liáng ér wài, jǐn shù zhé yín. bù tè zhé qián zhī bù bó wèi yín, ér lì dài xiāng réng bù zhé zhī gǔ mǐ, yì wú bù wèi yín yǐ bù tè gǔ mǐ bù tīng shàng nà, jí yù yǐ qián zhǔn yín, yì yǒu suǒ bù néng yǐ. fū yǐ qián wèi fù, lù zàn shàng yuē suǒ gōng fēi suǒ yè, suǒ yè fēi suǒ gōng, yǐ wèi bù kě, ér kuàng yǐ yín wèi fù hū! tiān xià zhī yín jì jié, xiōng nián tián zhī suǒ chū bù zú yǐ shàng gòng fēng nián tián zhī suǒ chū zú yǐ shàng gòng, zhé ér wèi yín, zé réng bù zú yǐ shàng gòng yě, wú nǎi shǐ mín suì suì jiē xiōng nián hū? tiān yǔ mín yǐ fēng nián ér shàng fù duó zhī, shì yǒu tiān xià zhě zhī yǐ sī mín wèi chóu yě.
有明自漕糧而外，盡數折銀。不特折錢之布帛為銀，而歷代相仍不折之穀米，亦無不為銀矣；不特穀米不聽上納，即欲以錢准銀，亦有所不能矣。夫以錢為賦，陸贊尚曰「所供非所業，所業非所供」，以為不可，而況以銀為賦乎！天下之銀既竭，凶年田之所出不足以上供；豐年田之所出足以上供，折而為銀，則仍不足以上供也，無乃使民歲歲皆凶年乎？天與民以豐年而上復奪之，是有天下者之以斯民為雔也。

rán zé shèng wáng zhě ér yǒu tiān xià, qí bì rèn tǔ suǒ yí, chū bǎi gǔ zhě fù bǎi gǔ, chū sāng má zhě fù bù bó, yǐ zhì zá wù jiē fù qí suǒ chū, sī mín shù bù zhì kùn cuì ěr!
然則聖王者而有天下，其必任土所宜，出百穀者賦百穀，出桑麻者賦布帛，以至雜物皆賦其所出，斯民庶不至困瘁爾！

hé wèi tián tǔ wú děng dì zhī hài? zhōu lǐ dà sī tú, bù yì zhī dì jiā bǎi mǔ, yī yì zhī dì jiā èr bǎi mǔ, zài yì zhī dì jiā sān bǎi mǔ, shì jiǔ zé dìng fù zhī wài, xiān wáng yòu xì wèi zhī děng dì yě. jīn mín jiān tián shì zhī jià, xuán shū bù chì èr shí bèi, ér yǒu sī zhī zhēng shōu, huà yǐ yī zé, zhì shǐ bù máo zhī dì suì bào kōng zū, yì yǒu suì suì gēng zhǒng, ér suǒ chū zhī xī bù cháng niú zhǒng. xiǎo mín dàn zhī qí wèi jí tǔ, xiàng ruò rú gǔ fǎ xiū yī suì èr suì, wèi shǐ fēi wò tǔ yǐ. guān fǔ zhī cuī kē bù xiá, suī yù yì zhī, è dé ér yì zhī? hé guài fū tǔ lì zhī rì jié hū! wú jiàn yǒu bǎi mǔ zhī tián ér bù zú dāng shù shí mǔ zhī yòng zhě, shì bù yì zhī wèi hài yě.
何謂田土無等第之害？《周禮》大司徒，不易之地家百畝，一易之地家二百畝，再易之地家三百畝，是九則定賦之外，先王又細為之等第也。今民間田士之價，懸殊不啻二十倍，而有司之徵收，畫以一則，至使不毛之地歲抱空租，亦有歲歲耕種，而所出之息不償牛種。小民但知其為瘠土，向若如古法休一歲、二歲，未始非沃土矣。官府之催科不暇，雖欲易之，惡得而易之？何怪夫土力之日竭乎！吾見有百畝之田而不足當數十畝之用者，是不易之為害也。

jīn zhàng liáng tiān xià tián tǔ, qí shàng zhě yī fāng tián zhī fǎ, èr bǎi sì shí bù wèi yī mǔ, zhōng zhě yǐ sì bǎi bā shí bù wèi yī mǔ, xià zhě yǐ qī bǎi èr shí bù wèi yī mǔ, zài zhuó zhī yú sān bǎi liù shí bù liù bǎi bù wèi mǔ, fēn zhī wǔ děng.
今丈量天下田土，其上者依方田之法，二百四十步為一畝，中者以四百八十步為一畝，下者以七百二十步為一畝，再酌之於三百六十步、六百步為畝，分之五等。

yú lín cè zì hào, yī hào yǐ yī mǔ zhǔn zhī, bù dé zhuì yǐ jī líng, rú shù mǔ ér tóng yī qū zhě bù fáng shù hào, yī mǔ ér fēn shù qū zhě bù fáng yī hào. shǐ tián tǔ zhī děng dì, bù zài shuì é zhī zhòng qīng ér zài zhàng liáng zhī guǎng xiá, zé bù qí zhě cóng ér qí yǐ.
魚鱗冊字號，一號以一畝准之，不得贅以奇零，如數畝而同一區者不妨數號，一畝而分數區者不妨一號。使田土之等第，不在稅額之重輕而在丈量之廣狹，則不齊者從而齊矣。

shì gù tián zhī zhōng xià zhě, dé gēng fān ér zuò, yǐ shōu shàng tián zhī lì. jiā qí lì yǒu yú yě ér xī gēng zhī, bǐ èr mǔ sān mǔ zhī rù, yǔ shàng tián yī mǔ jiào liàng duō guǎ, yì wú bù kě yě.
是故田之中、下者，得更番而作，以收上田之利。加其力有餘也而悉耕之，彼二畝三畝之入，與上田一畝較量多寡，亦無不可也。