zhōu xiàn fù shuì wáng shì xìng guǎng zhì yì yuē: tiān xià fù shuì, yǒu tǔ dì féi jí bù shèn xiāng yuǎn, ér zhēng kē nǎi zhì xuán jué zhě. dāng shì guó chū cǎo cǎo, wèi dìng huà yī zhī zhì, ér qí hòu xiāng yán bù gǎn yì ěr. rú zhēn dìng zhī xiá wǔ zhōu èr shí qī xiàn, sū zhōu zhī xiá yī zhōu qī xiàn, wú lùn suǒ xiá, jí qí guǎng lún zhī shù, zhēn dìng yǐ dāng sū zhī wǔ, ér sū zhōu liáng èr bǎi sān wàn bā qiān dàn, zhēn dìng zhǐ yī shí wàn liù qiān dàn. rán yóu nán běi yì yě, ruò tóng yī běi fāng yě, hé jiān zhī fán fù, èr zhōu shí liù xiàn dēng zhōu zhī pín guǎ, yī zhōu qī xiàn, xiāng qù dài ruò tíng yíng, ér hé jiān liáng zhǐ liù wàn yī qiān, dēng zhōu nǎi èr shí sān wàn liù qiān. rán yóu jìn lì shān dōng yì yě, ruò zài tóng shěng, hàn zhōng èr zhōu shí sì xiàn zhī yīn shù, shì lín táo èr zhōu sān xiàn zhī chōng pí, yì zhī yě, ér hàn zhōng liáng zhǐ sān wàn, lín táo nǎi sì wàn sì qiān. rán yóu gè dào yì yě, ruò zài tóng dào, shùn qìng bù dà yú bǎo níng, qí xiá èr zhōu bā xiàn, jūn yě, ér shùn qìng liáng qī wàn wǔ qiān, bǎo níng zhǐ èr wàn. rán yóu liǎng jùn yì yě, ruò zài yī yì, zé tóng yī xī nán chōng yě, ér fù guō shí lǐ, tián yǐ bù jì, fù yǐ tián qǐ èr shí lǐ wài, zé tián yǐ liàng, bù bù yǐ wǔ shí lǐ wài, tián yǐ yuē jì, bù yǐ. guān fù wú dìng shù, sī jià yì wú dìng gū, hé qí xuán jué yě! wéi shì tài píng rì jiǔ, lěi shì xiāng chuán, mín jiē ān zhī, yǐ wèi gù rán, bù zì jué ěr. fū wáng zhě zhì yì jū mín, zé rǎng chéng zéi, qǐ yǒu dà xiǎo qīng zhòng bù tóng ruò cǐ zhī shén zāi. qiě yǐ suǒ xiá zhōu xiàn yán zhī, zhēn dìng sān shí èr, xī ān sān shí liù, kāi fēng píng yáng gè sān shí sì, jì nán sān shí, chéng dū sān shí yī, ér sōng jiāng zhèn jiāng tài píng zhǐ sān xiàn, hàn yáng xìng huà zhǐ èr xiàn, tóng chuān zhī qī xiàn, yǎn rán yī fǔ yě ér qí xiǎo zhě huò zhì yú wú xiàn kě xiá. qiě míng chū zhī zhì, duō yīn yuán jiù, píng yáng yí lù gòng lǐng jiàng zhōu, dài jù shān xī zhī bàn. zhì hóng wǔ èr nián, shǐ yǐ zé lù liáo qìn sì zhōu zhí lì shān xī xíng shěng, ér jīn shàng yǒu wǔ zhōu. ruò pú zhōu, zì gǔ bié wèi yī jùn, lǚ cì jiàn yán, jiē wèi hù bù suǒ gé. guī dé yī zhōu, xiàng shǔ kāi fēng, zhì jiā jìng èr shí sì nián shǐ fēn wèi fǔ. tiān xià chū dìng, rì bù xiá gěi, yán yuán zhī fēi, suì zhì èr sān bǎi nián. rán zé hòu zhī wáng zhě, shěn xíng shì yǐ zhì tǒng xiá, dù fú yuán yǐ jiè jùn xiàn, zé tǔ tián yǐ qǐ zhēng kē, nǎi píng tiān xià zhī xiān wù, bù kě yǐ lǜ shǐ zhī jiān ér fèi wàn nián zhī lì zhě yǐ.
○州縣賦稅王士性《廣志繹》曰：「天下賦稅，有土地肥瘠不甚相遠，而征科乃至懸絕者。當是國初草草，未定畫一之制，而其後相沿不敢議耳。如真定之轄五州二十七縣，蘇州之轄一州七縣，無論所轄，即其廣輪之數，真定已當蘇之五，而蘇州糧二百三萬八千石，真定止一十萬六千石。然猶南北異也，若同一北方也，河間之繁富，二州十六縣；登州之貧寡，一州七縣，相去殆若莛楹，而河間糧止六萬一千，登州乃二十三萬六千。然猶進隸、山東異也，若在同省，漢中二州十四縣之殷庶，視臨洮二州三縣之沖疲，易知也，而漢中糧止三萬，臨洮乃四萬四千。然猶各道異也，若在同道，順慶不大於保寧，其轄二州八縣，均也，而順慶糧七萬五千，保寧止二萬。然猶兩郡異也，若在一邑，則同一西南充也，而負郭十里，田以步計，賦以田起；二十里外，則田以ㄌ量，不步矣；五十里外，田以約計，不ㄌ矣。官賦無定數，私價亦無定估，何其懸絕也！惟是太平日久，累世相傳，民皆安之，以為固然，不自覺耳。夫王者制邑居民，則壤成賊，豈有大小輕重不同若此之甚哉。且以所轄州縣言之，真定三十二，西安三十六，開封、平陽各三十四，濟南三十，成都三十一，而松江、鎮江、太平止三縣，漢陽、興化止二縣，潼川之七縣，儼然一府也；而其小者或至於無縣可轄。且明初之制，多因元舊，平陽一路共領降州，殆據山西之半。至洪武二年，始以澤、潞、遼、沁四州直隸山西行省，而今尚有五州。若蒲州，自古別為一郡，屢次建言，皆為戶部所格。歸德一州，向屬開封，至嘉靖二十四年始分為府。天下初定，日不暇給，沿元之非，遂至二三百年。然則後之王者，審形勢以制統轄，度輻員以界郡縣，則土田以起征科，乃平天下之先務，不可以慮始之艱而廢萬年之利者矣。

tài zǔ shí lù: hóng wǔ bā nián sān yuè, píng yáng fǔ yán: suǒ shǔ pú jiě èr zhōu, jù fǔ kuò yuǎn, qǐ yǐ zhí lì shān xī xíng shěng wèi biàn. wèi xǔ. zhì tiān qǐ sì nián, xún àn shān xī lǐ rì xuān, qǐng yǐ èr zhōu shí xiàn fēn lì hé zhōng fǔ, zhì yùn chéng, yǐ yùn shǐ jiān zhī fǔ shì, yùn tóng jiān qīng jūn, yùn fù jiān guǎn liáng, yùn pàn jiān lǐ xíng. shì xià hù bù, hù bù xià shān xī, shān xī xià hé dōng, hé dōng xià píng yáng fǔ yì zhī, jìng qǐn bù xíng. cǐ suǒ wèi yù zhì qiān jīn zhī qiú, ér yǔ hú móu qí pí yě. qiě shāng luò zhī yú guān nèi chén xǔ zhī yú dà liáng, dé dì zhī yú jì nán, yǐng háo zhī yú fèng yáng, zì gǔ bù xiāng tǒng shǔ. qù fǔ jì yuǎn, gèng tiān sī dào, yú shì yǒu yī fǔ zhī dì ér sì wǔ qí sī dào zhě, guān yù duō ér mín yù rǎo, zhí cǐ zhī yóu yǐ. xī zhòng zhǎng tǒng chāng yán wèi: zhū xià yǒu shí mǔ gòng sāng zhī pò, yuǎn zhōu yǒu kuàng yě bù fā zhī tián. fàn yè kù lì chuán yì yán: hàn zhì zǎi shǒu kuàng yuǎn, hù kǒu yīn dà. ér hòu hàn mǎ yuán chuán: jì píng jiāo chǐ, zòu yán: xī yú xiàn hù yǒu sān wàn èr qiān, yuǎn jiè qù tíng qiān yú lǐ, qǐng fēn wèi fēng xī wàng hǎi èr xiàn. xǔ zhī. huá yáng guó zhì: bā jùn tài shǒu dàn wàng. shàng shū yán: jùn jìng nán běi sì qiān, dōng xī wǔ qiān, shǔ xiàn shí sì, tǔ jiè xiá yuǎn, lìng wèi bù néng qióng jié jiān xiōng. shí yǒu zéi fā, dū dèng zhuī àn, shí rì nǎi dào, zéi yǐ yuǎn táo, zōng jī jué miè. qí yǒu fàn zuì dài bǔ, zhèng yàn wén shū jié xùn, cóng chūn zhì dōng, bù néng jiū qì. shéng xiàn wèi jiā, huò yù dé lìng. shì yǐ zéi dào gōng xíng, jiān guǐ bù jué. tài shǒu xíng nóng sāng, bú dào sì xiàn cì shǐ xíng bù, bú dào shí xiàn. yù qǐng fēn wèi èr jùn. qí hòu suì wèi sān bā. shuǐ jīng zhù: shān yīn xiàn, hàn huì jī jùn zhì yě. yǒng jiàn zhōng, yáng xiàn zhōu jiā shàng shū, yǐ xiàn yuǎn, fù huì jī zhì nán, qiú dé fēn zhì. suì yǐ zhè jiāng xī wèi wú, yǐ dōng wèi huì jī. cǐ jiē yuǎn xiàn zhī hài, yǐ jiàn yú qián shì zhě yě. běi qí shū: hè lián zi yuè chú lín lǜ shǒu, shì zōng wǎng jìn yáng, lù yóu shì jùn, yīn wèn suǒ bù biàn. zi yuè dá yán: lín shuǐ wǔ ān èr xiàn, qù jùn yáo yuǎn, shān lǐng zhòng dié, chē bù jiān nán. ruò dōng shǔ wèi jùn, zé dì píng lù jìn. shì zōng xiào yuē: qīng tú zhī biàn mín, bù jué sǔn. zi péi dá yǐ suǒ yán yīn mín jí kǔ, bù gǎn yǐ sī rùn fù xīn. jiē hū, jīn zhī mù shǒu, qí néng bù xùn yú sī ér jì mín zhī biàn zhě, wú wèi jiàn qí rén yǐ.
《太祖實錄》：洪武八年三月，平陽府言：「所屬蒲、解二州，距府闊遠，乞以直隸山西行省為便。」未許。至天啟四年，巡按山西李日宣，請以二州十縣分立河中府，治運城，以運使兼知府事，運同兼清軍，運副兼管糧，運叛兼理刑。事下戶部，戶部下山西，山西下河東，河東下平陽府議之，竟寢不行。此所謂欲制千金之裘，而與狐謀其皮也。且商、洛之於關內、陳、許之於大梁，德、棣之於濟南，潁、毫之於鳳陽，自古不相統屬。去府既遠，更添司道，於是有一府之地而四五其司道者，官愈多而民愈擾，職此之由矣。昔仲長統《昌言》謂：「諸夏有十畝共桑之迫，遠州有曠野不發之田。」范曄《酷吏傳》亦言：「漢制宰守曠遠，戶口殷大。」而《後漢·馬援傳》：「既平交恥，奏言：『西於縣戶有三萬二千，遠界去庭千餘里，請分為封溪、望海二縣。』許之。」《華陽國志》：「巴郡太守但望。上疏言：『郡境南北四千，東西五千，屬縣十四，土界遐遠，令尉不能窮詰奸凶。時有賊發，督鄧追案，十日乃到，賊已遠逃，蹤跡絕滅。其有犯罪逮捕，證驗文書詰訊，從春至冬，不能究訖。繩憲未加，或遇德令。是以賊盜公行，奸宄不絕。太守行農桑，不到四縣；刺史行部，不到十縣。欲請分為二郡。』其後遂為三巴。」《水經注》：「山陰縣，漢會稽郡治也。永建中，陽羨周嘉上書，以縣遠，赴會稽至難，求得分置。遂以浙江西為吳，以東為會稽。」此皆遠縣之害，已見於前事者也。《北齊書》：「赫連子悅除林慮守，世宗往晉陽，路由是郡，因問所不便。子悅答言：『臨水、武安二縣，去郡遙遠，山嶺重疊，車步艱難。若東屬魏郡，則地平路近。』世宗笑曰：「卿徒知便民，不覺損。』子陪答以『所言因民疾苦，不敢以私潤負心。』」嗟乎，今之牧守，其能不徇於私而計民之便者，吾未見其人矣。

shǔ xiàn zì gǔ jùn xiàn zhī zhì, wéi táng wèi dé qí zhōng. jīn kǎo dì lǐ zhì shǔ xiàn zhī shù, jīng zhào hé nán èr fǔ gè èr shí, hé zhōng tài yuán èr fǔ gè shí sān, wèi zhōu shí sì, guǎng zhōu shí sān, zhèn zhōu guì zhōu gè shí yī, qí tā suī dà, yuǎn guò shí xiàn zhě. cǐ qí dà xiǎo xiāng wéi, duō guǎ xiāng děng, jūn ān zhī xiào bù kě jiàn yú qián shì hū? hòu dài zhī wáng yóu kě qǔ ér jìng yě. dàn qí zhōng yī èr xiàn zhī jùn yì yǒu kě bìng. xiàn zōng yuán hé yuán nián, gē shǔ dōng chuān liù zhōu, zhì yuē: fēn jiāng shè dōu, gài zī gòng lǐ. xíng shù rǎng zhì, yì zài shāo jūn. jiāng chéng nán yǐ xiāo méng, zài lì fáng ér bù wěn. gù jiǎ shēng zhī yì, yǐ chǔ yì liáng sòng shì zhī guī, gē jīng wèi yǐng. zhuó yú qián shì, yí yǒu biàn tōng. cǐ suī yī shí zhī yán, yì jīng bāng zhì jùn zhī zhǎng cè yě.
○屬縣自古郡縣之制，惟唐為得其中。今考《地理志》屬縣之數，京兆、河南二府各二十，河中、太原二府各十三，魏州十四，廣州十三，鎮州、桂州各十一，其他雖大，遠過十縣者。此其大小相維，多寡相等，均安之效不可見於前事乎？後代之王猶可取而鏡也。但其中一二縣之郡亦有可並。憲宗元和元年，割屬東川六州，制曰：「分疆設都，蓋資共理。形束壤制，亦在稍均。將懲難以銷萌，在立防而不紊。故賈生之議，以楚益梁；宋氏之規，割荊為郢。酌於前事，宜有變通。」此雖一時之言，亦經邦制郡之長策也。

zhōu xiàn pǐn zhì hàn shí xiàn zhì, wàn hù yǐ shàng wèi lìng, zhì qiān dàn zhì liù bǎi shí jiǎn wàn hù wèi zhǎng, zhì wǔ bǎi shí zhì sān bǎi shí. táng zé zhōu yǒu shàng zhōng xià sān děng, xiàn yǒu jīng jī shàng zhōng zhōng xià xià liù děng, pǐn gè yǒu chà. tài zǔ shí lù: wú yuán nián, dìng xiàn yǒu shàng zhōng xià sān děng, shuì liáng shí wàn shí yǐ xià wèi shàng xiàn, zhī xiàn cóng liù pǐn, xiàn chéng cóng qī pǐn, zhǔ bù cóng bā pǐn liù wàn shí yǐ xià wèi zhōng xiàn, zhī xiàn zhèng qī pǐn, xiàn chéng zhèng bā pǐn, zhǔ bù cóng bā pǐn sān wàn shí yǐ xià wèi xià xiàn, zhī xiàn zhèng qī pǐn, chéng báo rú zhōng xiàn zhī zhì. hóng wǔ liù nián bā yuè rén chén, fēn tiān xià xià fǔ wèi sān děng, liáng èr shí wàn shí yǐ shàng zhě wèi shàng fǔ, zhì cóng sān pǐn èr shí wàn shí yǐ xià zhě wèi zhōng fǔ, zhì zhèng sì pǐn shí wàn shí yǐ xià zhě wèi xià fǔ, zhì cóng sì pǐn. hòu nǎi yī qí qí pǐn, ér dàn lì fán jiǎn zhī mù, cái yōu zhě diào fán, bù jí zhě diào jiǎn. gǔ shí liè jué wéi wǔ zhī yì, suì jǐn wáng zhī yǐ. fǔ hàn yuē jùn. táng yuē zhōu, zhōu jí jùn yě. wéi jiàn dū zhī dì nǎi yuē fǔ, táng chū zhǐ jīng zhào hé nán èr fǔ wǔ hòu yǐ bīng zhōu wèi tài yuán fǔ xuán zōng yǐ báo zhōu wèi hé zhōng fǔ, yì zhōu wèi chéng dū fǔ sù zōng yǐ qí zhōu wèi fèng xiáng fǔ, jīng zhōu wèi jiāng líng fǔ dé zōng yǐ liáng zhōu wèi xìng yuán fǔ. wéi xìng yuán yǐ dé zōng xíng xìng yú cǐ, qí yú jiē jiàn dū zhī dì yě. hòu liáng yǐ biàn zhōu wèi kāi fēng fǔ, hòu táng yǐ wèi zhōu wèi xìng táng fǔ, zhèn zhōu wèi zhēn dìng fǔ. zhì sòng, ér dà jùn duō shēng wèi fǔ. wáng míng qīng huī zhǔ lù yuē: tài zǔ huáng dì yǐ guī dé jūn jié dù shǐ chuàng yè, shēng sòng zhōu wèi guī dé fǔ, hòu wèi yīng tiān fǔ. tài zōng yǐ jìn wáng jí wèi, shēng bīng zhōu wèi tài yuán fǔ. zhēn zōng yǐ shòu wáng jiàn chǔ, shēng shòu zhōu wèi chūn fǔ. rén zōng yǐ shēng wáng jiàn chǔ, shēng jiàn yè wèi jiāng níng fǔ. yīng zōng yǐ qí zhōu fáng yù shǐ rù jì, yǐ qí zhōu wèi xìng dé jūn. shén zì yǐng wáng shēng chǔ, shēng rǔ yīn. wèi shùn chāng fǔ. zhé zōng zì yán ān jùn wáng shēng chǔ, shēng yán zhōu wèi yán ān fǔ. huī zōng yǐ duān wáng jí wèi, shēng tāng zhōu wèi zhào qìng fǔ. qīn zōng zì dìng wáng jiàn chǔ, qián yǐ shēng dìng zhōu wèi zhōng shān fǔ. tài shàng yǐ kāng wáng zhōng xìng, shēng táng zhōu wèi dé qìng fǔ. jīn shàng yǐ jiàn wáng jiàn chǔ, shēng jiàn ān wèi jiàn níng fǔ. xuān hé yuán nián liù yuè, xíng zhōu mín dǒng shì duō jìn zhuàng, yǐ yīng zōng cháng wèi jù lù jùn gōng yòu zhī yuè zhōu zhí xié jìn yán, yīng zōng cháng wèi yuè zhōu fáng yù shǐ, zhào jiā tǎo lùn. shí xíng zhōu sì shēng ān guó jūn, suì yǐ xíng zhōu wèi xìn dé fǔ, yuè zhōu wèi yuè yáng jūn. shì suì shí yuè, yòu zhào yǐ liè shèng qián dǐ suǒ lǐng dì, zài jiā tǎo lùn. yǐ zhēn zōng cháng wèi xiāng wáng, shēng xiāng zhōu wèi xiāng yáng fǔ. rén zōng cháng wèi qìng guó gōng, shēng qìng guó wèi qìng yáng fǔ. yīng zōng cháng wèi yí zhōu cì shǐ, yǐ yí zhōu wèi qìng yuǎn jūn. shén zōng cháng wèi ān zhōu guān chá shǐ, yǐ ān zhōu wèi dé ān fǔ yòu cháng wèi guāng guó gōng, yǐ guāng zhōu wèi guāng shān jūn. zhé zōng cháng wèi dōng píng jūn jié dù shǐ, yǐ yùn zhōu wèi dōng píng fǔ cháng wèi jūn guó gōng, yǐ jūn zhōu wèi wǔ dāng jūn. huī zōng cháng wèi níng guó gōng, yǐ níng zhōu wèi xìng níng jūn yòu cháng wèi píng jiāng zhèn jiāng jūn jié dù shǐ, bìng shēng wèi fǔ. yòu yǐ tài zōng cháng wèi mù zhōu fáng yù shǐ, shēng mù zhōu wèi suì chāng jūn. jīn shàng jí wèi zhī chū, shēng lóng xìng níng guó cháng dé zhū fǔ, jiē yǐ fān yōng huī zhī dì yě. yù zhào xīn zhì yuē: huī zōng cháng fēng suì níng jùn wáng, shēng suì zhōu wèi suì níng fǔ cháng fēng shǔ guó gōng, shēng shǔ zhōu wèi chóng qìng fǔ. yán zhì yú jīn, wú jùn bù fǔ. ér xiá xiǎo zhī chù, rú chú hé zé qìn chēn jìng qióng méi zhī lèi, yóu yǐ zhōu míng. yòu yǒu lì fǔ zhī zhōu, tè yì qí míng, ér qīn lǐ mín shì yǔ xiàn yǐn wú bié. xiàn zhī lì yú zhōu zhě, zé jì dài fǔ míng, yòu dài zhōu míng, ér qí shí wèi cháng guǎn shè yú zhōu, tǐ tǒng guāi ér míng shí xiáo yǐ. qiè yǐ wèi yí réng táng zhì, fán jùn zhī lián chéng shù shí zhě, xī ér èr zhī sān zhī, ér yǐ zhōu tǒng xiàn, wéi jīng zhě nǎi chēng fǔ yān, qǐ bù huà yī ér yì zūn hū?
○州縣品秩漢時縣制，萬戶以上為令，秩千石至六百石；減萬戶為長，秩五百石至三百石。唐則州有上、中、下三等，縣有京、畿、上、中、中下、下六等，品各有差。《太祖實錄》：「吳元年，定縣有上、中、下三等，稅糧十萬石已下為上縣，知縣從六品，縣丞從七品，主簿從八品；六萬石已下為中縣，知縣正七品，縣丞正八品，主簿從八品；三萬石已下為下縣，知縣正七品，丞薄如中縣之秩。」「洪武六年八月壬辰，分天下下府為三等，糧二十萬石已上者為上府，秩從三品；二十萬石已下者為中府，秩正四品；十萬石已下者為下府，秩從四品。」後乃一齊其品，而但立繁簡之目，才優者調繁，不及者調簡。古時列爵惟五之意，遂盡亡之矣。◎府漢曰郡。唐曰州，州即郡也。惟建都之地乃曰府，唐初止京兆、河南二府；武后以并州為太原府；玄宗以薄州為河中府，益州為成都府；肅宗以岐州為鳳翔府，荊州為江陵府；德宗以梁州為興元府。惟興元以德宗行幸於此，其餘皆建都之地也。後梁以汴州為開封府，後唐以魏州為興唐府，鎮州為真定府。至宋，而大郡多升為府。王明清《揮麈錄》曰：「太祖皇帝以歸德軍節度使創業，升宋州為歸德府，後為應天府。太宗以晉王即位，升并州為太原府。真宗以壽王建儲，升壽州為春府。仁宗以升王建儲，升建業為江寧府。英宗以齊州防禦使入繼，以齊州為興德軍。神自潁王升儲，升汝陰。為順昌府。哲宗自延安郡王升儲，升延州為延安府。徽宗以端王即位，升羰州為肇慶府。欽宗自定王建儲，前已升定州為中山府。太上以康王中興，升唐州為德慶府。今上以建王建儲，升建安為建寧府。宣和元年六月，刑州民董世多進狀，以英宗嘗為鉅鹿郡公；又知岳州職勰進言，英宗嘗為岳州防禦使，詔加討論。時刑州巳升安國軍，遂以刑州為信德府，岳州為岳陽軍。是歲十月，又詔以列聖潛邸所領地，再加討論。以真宗嘗為襄王，升襄州為襄陽府。仁宗嘗為慶國公，升慶國為慶陽府。英宗嘗為宜州刺史，以宜州為慶遠軍。神宗嘗為安州觀察使，以安州為德安府；又嘗為光國公，以光州為光山軍。哲宗嘗為東平軍節度使，以鄆州為東平府；嘗為均國公，以均州為武當軍。徽宗嘗為寧國公，以寧州為興寧軍；又嘗為平江、鎮江軍節度使，並升為府。又以太宗嘗為睦州防禦使，升睦州為遂昌軍。今上即位之初，升隆興、寧國、常德諸府，皆以藩擁麾之地也。」《玉照新志》曰：「徽宗嘗封遂寧郡王，升遂州為遂寧府；嘗封蜀國公，升蜀州為崇慶府。沿至於今，無郡不府。而狹小之處，如滁、和、澤、沁、郴、靖、邛、眉之類，猶以州名。又有隸府之州，特異其名，而親理民事與縣尹無別。」縣之隸於州者，則既帶府名，又帶州名，而其實未嘗管攝於州，體統乖而名實淆矣。竊以為宜仍唐制，凡郡之連城數十者，析而二之三之，而以州統縣，惟京者乃稱府焉，豈不畫一而易遵乎？

xiāng tíng zhī zhí hàn shū bǎi guān biǎo: xiàn lìng zhǎng, jiē qín guān, zhǎng zhì qí xiàn. wàn hù yǐ shàng wèi lìng, zhì qiān dàn zhì liù bǎi shí jiǎn wàn hù wèi zhǎng, zhì wǔ bǎi shí zhì èr bǎi shí. jiē yǒu chéng wèi, zhì sì bǎi shí zhì sān bǎi shí. bǎi shí yǐ xià, yǒu dòu shí zuǒ shǐ zhī zhì, shì wèi shǎo lì. shí tíng yī xiāng, xiāng yǒu sān lǎo yǒu zhì sè fū yóu jiǎo. sān lǎo zhǎng jiào huà fū zhí tīng lùn, shōu fù shuì yóu jiǎo jiǎo xún jìn zéi dào. xiàn dà shuài fāng bǎi lǐ, qí mín chóu zé jiǎn, xī zé kuàng, xiāng tíng yì rú zhī. jiē qín zhì yě. gāo dì jì: èr nián èr yuè, lìng jǔ mín nián wǔ shí yǐ shàng, yǒu xiū xíng néng shuài wèi zhòng wèi shàn, zhì yǐ wèi sān lǎo, xiāng yī rén zé xiāng sān lǎo yī rén wèi xiàn sān lǎo, yǔ xiàn lìng chéng wèi yǐ shì xiāng jiào, fù wù yáo shù. cǐ qí zhì bù shǐ yú qín hàn yě, zì zhū hóu jiān bìng zhī shǐ, ér guǎn zhòng áo zi chǎn zhī lún, suǒ yǐ zhì qí guó zhě, mò bù jiē rán. ér zhōu lǐ dì guān zì zhōu zhǎng yǐ xià, yǒu dǎng zhèng zú shī lǘ xū bǐ zhǎng, zì xiàn zhèng yǐ xià yǒu bǐ shī zhǎng lǐ zǎi lín zhǎng, zé sān dài míng wáng zhī zhì yì bù zhào hū cǐ yě. fū wéi yú yī xiāng zhī zhōng, guān zhī bèi ér fǎ zhī xiáng, rán hòu tiān xià zhī zhì ruò wǎng zhī zài gāng, yǒu tiáo ér bù wěn. zhì yú jīn rì, yī qiè dàng rán wú yǒu cún zhě. qiě shǒu lìng zhī bù zú rèn yě, ér duō shè zhī jiān sī jiān sī zhī yòu bù zú rèn yě, ér zhòng lì zhī mù bó. jī zūn lèi zhòng, yǐ jū hū qí shàng, ér xià wú yǔ fēn qí zhí zhě. suī dé gōng lián qín gàn zhī lì, yóu bù néng yǐ wèi zhì, ér kuàng tuō zhī fēi rén zhě hū! hòu wèi tài hé zhōng, gěi shì zhōng lǐ chōng shàng yán: yí zhǔn gǔ wǔ jiā lì yī lín zhǎng, wǔ lín yī lǐ zhǎng, wǔ lǐ lì yī dǎng zhǎng, zhǎng qǔ xiāng rén qiáng jǐn zhě. lín zhǎng fù yī fū, lǐ zhǎng èr, dǎng zhǎng sān, suǒ fù fù zhēng shù, yú ruò mín. sān zài wú qiān zé zhì yòng, zhì zhī yī děng. xiào wén cóng zhī, zhào yuē: lín lǐ xiāng dǎng zhī zhì, suǒ yóu lái jiǔ. yù shǐ fēng jiào yì zhōu, jiā zhì rì jiàn, yǐ dà dū xiǎo, cóng jìn jí yuǎn, rú shēn zhī shǐ shǒu, wò zhī zǒng tiáo, rán hòu kǒu suàn píng jūn, yì xìng sòng xī. shǐ yán lì fǎ zhī chū, duō chēng bù biàn, jí shì jì shī xíng, jì shěng xī shí yǒu yú bèi, yú shì hǎi nèi ān zhī. hòu zhōu sū chuò zuò liù tiáo, zhào shū yuē: fēi zhí zhōu jùn zhī guān, jiē xū shàn rén. ài zhì dǎng zú lǘ lǐ zhèng zhǎng zhī zhí, jiē dāng shěn dǔ, gè dé yī xiāng zhī xuǎn, yǐ xiāng jiān tǒng. suí wén dì shī xīn biàn gǔ, kāi huáng shí wǔ nián, shǐ jǐn bà zhōu jùn xiāng guān. ér táng liǔ zōng yuán zhī yán yuē: yǒu lǐ xū ér hòu yǒu xiàn dài fū, yǒu xiàn dài fū ér hòu yǒu zhū hóu, yǒu zhū hóu ér hòu yǒu fāng bó lián shuài, yǒu fāng bó lián shuài ér hòu yǒu tiān zǐ. yóu cǐ lùn zhī, zé tiān xià zhī zhì shǐ yú lǐ xū, yú tiān zǐ, qí zhuó rán zhě yǐ. gù zì gǔ jí jīn, xiǎo guān duō zhě, qí shì shèng dà guān duō zhě, qí shì shuāi, xìng wáng zhī tú wǎng bù yóu cǐ.
○鄉亭之職《漢書·百官表》：「縣令、長，皆秦官，掌治其縣。萬戶以上為令，秩千石至六百石；減萬戶為長，秩五百石至二百石。皆有丞、尉，秩四百石至三百石。百石以下，有斗食、佐史之秩，是為少吏。十亭一鄉，鄉有三老、有秩、嗇夫、游徼。三老掌教化；夫職聽論，收賦稅；游徼徼循禁賊盜。縣大率方百里，其民稠則減，稀則曠，鄉亭亦如之。皆秦制也。」《高帝紀》：「二年二月，令舉民年五十以上，有修行能帥為眾為善，置以為三老，鄉一人；擇鄉三老一人為縣三老，與縣令、丞、尉以事相教，復勿徭戍。」此其制不始於秦、漢也，自諸侯兼併之始，而管仲、敖、子產之倫，所以治其國者，莫不皆然。而《周禮·地官》自州長以下，有黨正、族師、閭胥、比長，自縣正以下有鄙師、ガ長、里宰、鄰長，則三代明王之治亦不趙乎此也。夫惟於一鄉之中，官之備而法之祥，然後天下之治若網之在綱，有條而不紊。至於今日，一切蕩然無有存者。且守令之不足任也，而多設之監司；監司之又不足任也，而重立之牧伯。積尊累重，以居乎其上，而下無與分其職者。雖得公廉勤干之吏，猶不能以為治，而況托之非人者乎！後魏太和中，給事中李衝上言：「宜准古五家立一鄰長，五鄰一里長，五里立一黨長，長取鄉人強謹者。鄰長復一夫，里長二，黨長三，所復復征戍，余若民。三載無愆則陟用，陟之一等。」孝文從之，詔曰：「鄰里鄉黨之制，所由來久。欲使風教易周，家至日見，以大督小，從近及遠，如身之使手，斡之總條，然後口算平均，義興訟息。」史言立法之初，多稱不便，及事既施行，計省昔十有餘倍，於是海內安之。後周蘇綽作六條，詔書曰：「非直州郡之官，皆須善人。愛至黨族、閭里、正長之職，皆當審篤，各得一鄉之選，以相監統。」隋文帝師心變古，開皇十五年，始盡罷州郡鄉官。而唐柳宗元之言曰：「有里胥而後有縣大夫，有縣大夫而後有諸侯，有諸侯而後有方伯、連帥，有方伯、連帥而後有天子。」由此論之，則天下之治始於里胥，於天子，其灼然者矣。故自古及今，小官多者，其世盛；大官多者，其世衰，興亡之途罔不由此。

hàn shí sè fū zhī bēi, yóu dé yǐ zì jǔ qí zhí. gù yuán yán wèi wài huáng xiāng sè fū, rén huà dà xíng, mín dàn wén sè fū, bù zhī jùn xiàn. ér zhū yì zì shū tóng xiāng sè fū, guān zhì dà sī nóng. bìng xiàn sǐ, shǔ qí zǐ yuē: wǒ gù wèi tóng xiāng lì, qí mín ài wǒ, bì zàng wǒ tóng xiāng, hòu shì zǐ sūn fèng cháng wǒ bù rú tóng xiāng mín. jí sǐ, qí zi zàng zhī tóng xiāng xī guō wài, mín gòng wèi qǐ zhǒng lì cí, suì shí cí jì, zhì jīn bù jué. èr jūn zhě, jiē qí xiàn rén yě. bì yì dì ér guān, yì mín ér zhì, qǐ qí rán zāi.
漢時嗇夫之卑，猶得以自舉其職。故爰延為外黃鄉嗇夫，仁化大行，民但聞嗇夫，不知郡縣。而朱邑自舒桐鄉嗇夫，官至大司農。病縣死，屬其子曰：「我故為桐鄉吏，其民愛我，必葬我桐鄉，後世子孫奉嘗我不如桐鄉民。」及死，其子葬之桐鄉西郭外，民共為起冢立祠，歲時祠祭，至今不絕。二君者，皆其縣人也。必易地而官，易民而治，豈其然哉。

jīn dài xiàn mén zhī qián duō yǒu bǎng yuē: wū gào jiā sān děng, yuè sù chī wǔ shí! cǐ xiān cháo zhī jiù zhì, yì gǔ zhě xuán fǎ xiàng wèi zhī yí yì yě. jīn zhī wèi bù jīng xiàn guān ér shàng sù sī fǔ, wèi zhī yuè sù. shì bù rán. tài zǔ shí lù: hóng wǔ èr shí qī nián sì yuè rén wǔ, mìng yǒu sī zé jiān gāo nián lǎo rén gōng zhèng kě rèn shì zhě, lǐ qí xiāng zhī cí sòng. ruò hù hūn tián zhái dòu ōu zhě, zé huì lǐ xū jué zhī. shì shè zhòng zhě, shǐ bái yú guān. ruò bù yóu lǐ lǎo chù fēn ér jìng sù xiàn guān, cǐ zhī wèi yuè sù yě. wéi qí dà xiǎo zhī xiāng wéi, xiáng yào zhī gè zhí, rán hòu shàng bù fán ér xià bù rǎo. táng zhì dà lì yǐ hòu, gān gē xìng, fù shuì fán yǐ. ér liú zhǎng qīng zhī tí xī lǐ míng fǔ yuē: luò rì wú wáng shì, qīng shān zài xiàn mén. gài xiàn lìng zhī zhí yóu bù xià qǐn, ér xiǎo mín dé yǐ ān qí yè, shì yǐ néng yán guó mìng bǎi yǒu yú nián, qì yú xī zhāo ér hòu dà huài. rán zé míng qín zài xīng yǒu tiān xià zhě, yí yǒu yǐ chù zhī yǐ.
今代縣門之前多有榜曰：「誣告加三等，越訴笞五十！」此先朝之舊制，亦古者懸法象魏之遺意也。今之謂不經縣官而上訴司府，謂之越訴。是不然。《太祖實錄》：「洪武二十七年四月壬午，命有司擇間高年老人公正可任事者，理其鄉之詞訟。若戶婚、田宅、鬥毆者，則會裡胥決之。事涉重者，始白於官。」若不由里老處分而徑訴縣官，此之謂越訴也。惟其大小之相維，詳要之各執，然後上不煩而下不擾。唐至大曆以後，干戈興，賦稅煩矣。而劉長卿之《題溪李明府》曰：「落日無王事，青山在縣門。」蓋縣令之職猶不下鋟，而小民得以安其業，是以能延國命百有餘年，迄於僖、昭而後大壞。然則鳴琴載星有天下者，宜有以處之矣。

hóng xī yuán nián qī yuè bǐng shēn, xún àn sì chuān jiān chá yù shǐ hé wén yuān yán: tài zǔ gāo huáng dì lìng tiān xià zhōu xiàn shè lì lǎo rén, bì xuǎn nián gāo yǒu dé zhòng suǒ xìn fú zhě, shǐ quàn mín wèi shàn. xiāng lǘ zhēng sòng, yì shǐ lǐ duàn. xià yǒu yì yú mín shì, shàng yǒu zhù yú guān sī. bǐ nián suǒ yòng, duō fēi qí rén. huò chū zì lì pū, guī bì chà kē. xiàn guān bù jiù nián dé rú hé, zhé lìng chōng yīng, shǐ de píng jí guān fǔ, wàng zhāng wēi fú, sì nüè lǘ yán. huò yù shàng sī guān àn lín, qiǎo jìn chán yán, biàn luàn hēi bái, xié zhì guān lì. bǐ yǒu fàn zhě, jǐn yǐ àn wèn rú lǜ. qiè lǜ tiān xià zhōu xiàn lèi yǒu cǐ děng, qǐng jiā jìn yuē. shàng mìng shēn míng hóng wǔ jiù zhì, yǒu làn yòng fěi rén zhě, bīng zhōu xiàn guān jiē zhì zhū fǎ. rán zì shì lǐ lǎo zhī xuǎn qīng ér quán yì tì yǐ.
洪熙元年七月丙申，巡按四川監察御史何文淵言：「太祖高皇帝令天下州縣設立老人，必選年高有德、眾所信服者，使勸民為善。鄉閭爭訟，亦使理斷。下有益於民事，上有助於官司。比年所用，多非其人。或出自隸仆，規避差科。縣官不究年德如何，輒令充應，使得憑藉官府，妄張威福，肆虐閭閻。或遇上司官按臨，巧進讒言，變亂黑白，挾制官吏。比有犯者，謹已按問如律。竊慮天下州縣類有此等，請加禁約。」上命申明洪武舊制，有濫用匪人者，并州縣官皆置諸法。然自是里老之選輕而權亦替矣。

hàn shì zhī yú sān lǎo, mìng zhī yǐ zhì, bān zhī yǐ lù. ér wén dì zhī zhào, bǐ zhī gè lǜ qí yì yǐ dào mín. dāng rì wèi sān lǎo zhě, duō zhōng xìn lǎo chéng zhī shì yě. shàng zhī rén suǒ yǐ lǐ zhī zhě shén yōu, shì yǐ rén zhī zì hào, ér xián cái yì wǎng wǎng chū yú qí jiān. xīn chéng sān lǎo dǒng gōng, zhē shuō hàn wáng wèi yì dì fā sàng, ér suì yǐ shōu tiān xià hú guān sān lǎo mào, shàng shū míng lì tài zǐ zhī yuān, shǐ cè bǐng rán, wèi wàn shì suǒ chēng dào. jìn shì zhī lǎo rén, zé tīng yì yú guān, ér mí shì bù wèi, gù shāo zhī lián chǐ zhī rén bù kěn wèi cǐ, ér yuàn wèi zhī zhě dà dǐ jiē jiān huá zhī tú, yù yǐ shì yǐ líng bǎi xìng zhě yě. qí yǔ tài zǔ shè lì lǎo rén zhī chū yì bèi yǐ.
漢世之於三老，命之以秩，頒之以祿。而文帝之詔，俾之各率其意以道民。當日為三老者，多忠信老成之士也。上之人所以禮之者甚優，是以人知自好，而賢才亦往往出於其間。新城三老董公，遮說漢王為義帝發喪，而遂以收天下；壺關三老茂，上書明戾太子之冤，史冊炳然，為萬世所稱道。近世之老人，則聽役於官，而靡事不為，故稍知廉恥之人不肯為此，而願為之者大抵皆奸猾之徒，欲倚勢以陵百姓者也。其與太祖設立老人之初意悖矣。

míng chū yǐ dà hù wèi liáng zhǎng, zhǎng qí xiāng zhī fù shuì, duō huò zhì shí yú wàn shí. yùn liáng zhì jīng, dé cháo jiàn tiān zǐ. hóng wǔ zhōng, huò yǐ rén cái shòu guān. zhì xuān dé wǔ nián rùn shí èr yuè, nán jīng jiān chá yù shǐ lǐ ān jí jiāng xī lú líng jí shuǐ èr xiàn qí mín, liù nián sì yuè, cí sòng, bǎ chí guān fǔ. lèi jīng zhěng chì, ér qí huàn shǎo xī, rán wèi cháng yǐ shì ér bà liáng zhǎng yě, wéi lǎo rén zé míng cún ér wáng yǐ.
明初以大戶為糧長，掌其鄉之賦稅，多或至十餘萬石。運糧至京，得朝見天子。洪武中，或以人材授官。至宣德五年閏十二月，南京監察御史李安及江西廬陵、吉水二縣耆民，六年四月，詞訟，把持官府。累經整飭，而其患少息，然未嘗以是而罷糧長也，惟老人則名存而亡矣。

xún jiǎn, jí gǔ zhī yóu jiǎo yě. hóng wǔ zhōng yóu zhòng zhī, ér tè cì zhī chì, yòu dìng wèi kǎo kè zhī fǎ. jí jiāng xià hóu zhōu dé xìng xún shì fú jiàn, zēng zhì xún jiǎn sī sì shí yǒu wǔ. zì hóng zhì yǐ lái, duō xíng cái gé, suǒ cún bù jí nǎng shí zhī bàn. xún jiǎn cái zé zǒng dū tiān yǐ, hé zhě? xún jiǎn è yú wèi méng, zǒng dū zhì zhī yú yǐ luàn. lǐ jiǎ cháng shú chén méi yuē: zhōu lǐ wǔ jiā wèi bǐ, bǐ yǒu zhǎng wǔ bǐ wèi lǘ, lǘ yǒu xū sì lǘ wèi zú, zú yǒu shī wǔ zú wèi dǎng, dǎng yǒu zhèng wǔ dǎng wèi zhōu, zhōu yǒu zhǎng wǔ zhōu wèi xiāng, xiāng yǒu dài fū. qí jiān dà xiǎo xiāng wéi, qīng zhòng xiāng zhì, gāng jǔ mù zhāng, zhōu xiáng xì mì, wú yǐ jiā yǐ. ér yào zhī zì shàng ér xià, suǒ zhì jiē bù guò wǔ rén, gài yú xiáng mì zhī zhōng ér dé yì jiǎn zhī yì, cǐ zhōu jiā yī dài liáng fǎ měi yì yě. hòu yě rén cái yuǎn bù rú gǔ, nǎi yù yǐ xiàn lìng yī rén zhī shēn, zuò lǐ shù wàn hù kǒu fù shuì, sè mù fán wěi yòu bèi yú xī shí, suī yù bù cóng cuǒ, qí kě dé hū! yú gù wèi zhī shuō yuē: yǐ xiàn zhì xiāng, yǐ xiāng zhì bǎo. yǐ bǎo zhì jiǎ, shì suǒ wèi bù guò wǔ rén zhě ér jiā bèi yān, yì zì xiáng mì, yì zì yì jiǎn, cǐ zhēn zhuó gǔ jīn zhī yī duān yě. yòu yuē: yī xiāng jǐ bǎo, bù fáng duō shǎo, hé yě? yīn mín jū yě, fǎ yòng yuán. shí jiǎ qiān hù, bù dé zēng sǔn, hé yě? jī chéng shù yě, fǎ yòng fāng.
巡檢，即古之游徼也。洪武中尤重之，而特賜之敕，又定為考課之法。及江夏侯周德興巡視福建，增置巡檢司四十有五。自宏治以來，多行裁革，所存不及曩時之半。巡檢裁則總督添矣，何者？巡檢遏於未萌，總督治之於已亂。○里甲常熟陳梅曰：「《周禮》五家為比，比有長；五比為閭，閭有胥；四閭為族，族有師；五族為黨，黨有正；五黨為州，州有長；五州為鄉，鄉有大夫。其間大小相維，輕重相制，綱舉目張，周詳細密，無以加矣。而要之自上而下，所治皆不過五人，蓋於詳密之中而得易簡之意，此周家一代良法美意也。後也人才遠不如古，乃欲以縣令一人之身，坐理數萬戶口賦稅，色目繁猥又倍於昔時，雖欲不叢脞，其可得乎！愚故為之說曰：以縣治鄉，以鄉治保。以保治甲，視所謂不過五人者而加倍焉，亦自詳密，亦自易簡，此斟酌古今之一端也。」又曰：「一鄉幾保，不妨多少，何也？因民居也，法用圓。十甲千戶，不得增損，何也？稽成數也，法用方。

yuàn shǔ gǔ wén yuàn zhù: wáng yán shòu tóng bǎi miào bēi rén míng, wèi yuàn shǔ jiē jùn rén, kě kǎo hàn shì yòng rén zhī fǎ. jīn kǎo zhī hàn bēi jiē rán, bù dú cǐ miào. gài qí shí wéi shǒu xiāng mìng yú cháo tíng, ér zì cáo yuàn yǐ xià, wú fēi běn jùn zhī rén, gù néng zhī yī fāng zhī rén qíng, ér wèi zhī xìng lì chú hài. qí pì yòng zhī zhě jí chū shǒu xiāng, ér bù shì hòu dài zhī guān, yī mìng yǐ shàng jiē yóu yú lì bù. gù guǎng hàn tài shǒu chén chǒng rù wèi dà sī nóng, hé dì wèn zài jùn hé yǐ wèi lǐ, chǒng dùn shǒu xiè yuē: chén rèn gōng cáo wáng huàn, yǐ jiǎn xián xuǎn néng zhǔ bù xín xiǎn, shí yí bǔ què. chén fèng xuān zhào shū zé yǐ. dì nǎi dà péi. zhì yú rǔ nán tài shǒu zōng zī rèn gōng cáo fàn pāng, nán yáng tài shǒu chéng jìn wěi gōng cáo cén zhì, bìng yáo dá jīng shī, míng biāo shǐ chuán. ér bào xuān wèi yù zhōu mù, guō qīn zòu qí jǔ cuò fán kē, dài èr qiān dàn shǔ lì. shì zhī shǔ lì nǎi èr qiān dàn zhī zhí, zhōu mù dài zhī shàng wèi fán kē, jīn yǐ tiān zǐ ér dài zhī, yí hū shì fán ér rì bù gěi. yòu qí biàn yě, quán zhù zhī fǎ gǎi wèi chè qiān, ér lì zhì yīn zhī dà huài yǐ. jīng fáng chuán: fáng wèi wèi jùn tài shǒu, zì qǐng dé chú yòng tā jùn rén. yīn cǐ zhī hàn shí yuàn shǔ wú bù yòng běn jùn rén zhě, fáng zhī cǐ qǐng nǎi shì pò gé. dù shì tōng diǎn yán: hàn xiàn yǒu chéng wèi jí zhū cáo yuàn, duō yǐ běn jùn rén wèi zhī, sān fǔ xiàn zé jiān yòng tā jùn. nǎi suí shì gé xuǎn, jǐn yòng tā jùn rén.
○掾屬《古文苑》註：「王延壽《桐柏廟碑》人名，謂掾屬皆郡人，可考漢世用人之法。」今考之漢碑皆然，不獨此廟。蓋其時惟守、相命於朝廷，而自曹、掾以下，無非本郡之人，故能知一方之人情，而為之興利除害。其辟用之者即出守、相，而不似後代之官，一命以上皆由於吏部。故廣漢太守陳寵入為大司農，和帝問在郡何以為理，寵頓首謝曰：「臣任功曹王渙，以簡賢選能；主簿鐔顯，拾遺補闕。臣奉宣詔書則已。」帝乃大陪。至於汝南太守宗資任功曹范滂，南陽太守成晉委功曹岑蛭，並謠達京師，名標史傳。而鮑宣為豫州牧，郭欽奏其舉錯煩苛，代二千石署吏。是知署吏乃二千石之職，州牧代之尚為煩苛，今以天子而代之，宜乎事煩而日不給。又其變也，銓注之法改為掣籤，而吏治因之大壞矣。《京房傳》：「房為魏郡太守，自請得除用他郡人。」因此知漢時掾屬無不用本郡人者，房之此請乃是破格。杜氏《通典》言：「漢縣有丞、尉及諸曹、掾，多以本郡人為之，三輔縣則兼用他郡。乃隋氏革選，盡用他郡人。」

táng gāo zōng shí, wèi xuán tóng wèi lì bù shì láng, shàng shū yán: chén wén fù shuō yuē: míng wáng fèng ruò tiān dào, jiàn bāng shè dōu, shù hòu wáng jūn gōng, chéng yǐ dài fū shī zhǎng, bù wéi yì yù, wéi yǐ lǐ rén. xī zhī bāng guó, jīn zhī zhōu xiàn. tǔ yǒu cháng jūn, rén yǒu dìng zhǔ. zì qiú chén zuǒ, gè xuǎn yīng xián, qí dà chén nǎi mìng yú wáng cháo ěr. qín bìng tiān xià, bà hóu zhì shǒu. hàn shì yīn zhī, yǒu yán yǒu gé, zhū hóu dé zì zhì lì sì shí yǐ xià, qí fù xiāng dà guān zé hàn wèi zhì zhī zhōu jùn yuàn shǐ dū yóu cóng shì, xī rèn zhī yú mù shǒu. yuán zì wèi jìn, shǐ guī lì bù. dì xiāng zǔ xí, yǐ qì yú jīn. yòng dāo bǐ yǐ liàng cái, àn bù shū ér chá xíng. fǎ lìng zhī bì, qí lái yǐ jiǔ. gài jūn zǐ zhòng yīn xún ér dàn gǎi zuò, yǒu bù dé yǐ zhě, yì dāng yùn dú jiàn zhī míng, dìng zhuō rán zhī yì. rú jīn xuǎn sī suǒ xíng zhě, fēi shàng huáng zhī lìng diǎn, nǎi jìn dài zhī quán dào, suǒ yí qiān gé, shí wèi zhì yào. hé yǐ yán zhī? fū zhàng chǐ zhī liàng, suǒ jí zhě gài duǎn zhōng gēng zhī qì, suǒ jī zhě níng duō? kuàng tiān xià zhī dà, shì rén zhī cóng, ér kě wěi zhī shù rén zhī shǒu hū? jiǎ shǐ bù rú quán héng, míng rú shuǐ jìng, lì yǒu suǒ jí, zhào yǒu suǒ qióng, quán zōng jì duō, wěn shī sī guǎng. yòu yǐ bǐ jū cǐ rèn, shí yǒu fēi rén, qǐ zhí kuì bǐ qīng tōng, yì jiāng jié qí yōng wàng. qíng gù jì xíng, hé suǒ bù zhì? zāng sī yī qǐ, yǐ jí wàn duān. zhì nǎi wèi rén zé guān, wèi shēn zé lì, gù qīn shū ér jǔ bǐ, kàn shì yào ér cuò qíng. jiā yǐ hòu mào shēn zhōng, xiǎn rú hè zé yán guān xíng, yóu jù bù zhōu. jīn shǐ bǎi xíng jiǔ néng xī zhī yú yī miàn, jù liáo shù lǚ zhuān duàn yú yī sī, qí yì nán yǐ. tiān zuò dà shèng, bǐ wū kě fēng. xián yǐ wèi yǒu dào chǐ jiàn, dé shí wú dài. zhū sè rù liú, suì yǐ qiān jì. qún sī liè wèi, kǎn fù zēng duō. guān yǒu cháng yuán, rén wú dìng xiàn, xuǎn jí zhī shǐ, wù jī yún tún zhuó xù yú zhōng, shí bù shōu yī. zī miǎn ā hùn, yù shí nán fēn, yòng shě qù liú, dé shī xiāng bàn. fǔ jí shì zhī wèi bì, zhī jí hòu zhī zī shī. xià yīn yǐ qián, zhì dù duō què. zhōu jiān èr dài, huàn hū kě guān. zhū hóu zhī chén bù jiē mìng yú tiān zǐ, wáng cháo shù guān yì bù zhuān yú yī zhí. gù mù wáng yǐ bó jiǒng wèi tài pú zhèng, mìng zhī yuē: shèn jiǎn nǎi liáo, wú yǐ qiǎo yán lìng sè, biàn pì cè mèi, qí wéi jí shì. cǐ zé lìng qí zì zé xià lì zhī wén yě. tài pú zhèng, zhōng dài fū ěr, shàng yǐ liáo shǔ wěi zhī, zé sān gōng jiǔ qīng yì bì rán yǐ. zhōu lǐ tài zǎi nèi shǐ bìng zhǎng jué lù fèi zhì, sī tú sī mǎ bié zhǎng xìng xián zhào shì, dāng shì fēn rèn yú qún sī, ér tǒng zhī yǐ shù zhí, gè zì qiú qí xiǎo zhě, ér wáng mìng qí dà zhě yān. fū wěi rèn zé chéng, jūn zhī tǐ yě. suǒ wěi zhě dāng, zé suǒ yòng zhě jīng. péi zi yě yǒu yán yuē: guān rén zhī nán, xiān wáng yán zhī shàng yǐ. jū jiā shì qí xiào yǒu, xiāng dǎng fú qí chéng xìn, chū rù guān qí zhì yì, jū yōu huān qǔ qí zhì móu. fán zhī yǐ shì, yǐ guān qí néng lín zhī yǐ lì, yǐ chá qí lián. zhōu lǐ shǐ yú xué xiào, lùn zhī zhōu lǐ, gào zhū liù shì, ér hòu gòng zhī wáng tíng. qí zài hàn jiā shàng yóu rán yǐ. zhōu jùn jī qí gōng néng, rán hòu wèi wǔ fǔ suǒ pì wǔ fǔ jǔ qí yuàn shǔ, ér shēng yú cháo sān gōng cān dé chú shǔ, shàng shū zòu zhī tiān zǐ. yī rén shēn suǒ guān zhě zhòng, yī shì zhī jìn qí móu yě xiáng, gù guān dé qí rén, xiān yǒu bài shì. wèi jìn fǎn shì, suǒ shī hóng duō. zi yě suǒ lùn, gài qū qū zhī sòng cháo ěr. yóu wèi bù shèng qí bì, ér kuàng yú dāng jīn hū! chén qiè jiàn zhì shū, měi lìng sān pǐn wǔ pǐn jiàn shì, xià zhì jiǔ pǐn, yì lìng jǔ rén, cǐ shèng cháo cè xí páng qiú zhī yì yě. ér bāo biǎn wèi míng, mò shèn suǒ jǔ. qiě wéi xián zhī xián, shèng rén dǔ lùn shēn qiě làn jìn, jiàn qǐ zhī rén? jīn yù wù dé shí cái, jiān yí zé qí jǔ zhǔ, liú qīng yǐ yuán jié, yǐng duān yóu biǎo zhèng. bù xiáng jǔ zhǔ zhī xíng néng, ér zé jǔ rén zhī yōng làn, bù kě dé yǐ. hàn shū yún: zhāng ěr chén yú zhī bīn kè sī yì, jiē tiān xià jùn jié. bǐ zhī zuì ěr, yóu néng ruò jī, jǐn dé xián qǔ shì zhī shù, ér dàn gù wàng wèi jìn zhī yí fēng, liú yì zhōu suí zhī bì shì, chén qiè huò zhī. fú yuàn shāo huí shèng lǜ, tè cǎi chú yán, lüè yī zhōu hàn zhī guī, yǐ fēn lì bù zhī xuǎn. jí wàng suǒ yòng jīng xiáng, xiān yú chà shī. shū zòu bù nà. xuán zōng shí, zhāng jiǔ líng wèi zuǒ shí yí, shàng yán: fū lì bù shàng shū shì láng, yǐ xián ér shòu zhě yě. suī zhī rén zhī nán, qǐ bù néng bá shí dé wǔ? jīn jiāo yǐ gé tiáo, jù zī pèi zhí, wú dé xián zhī shí. ruò cì shǐ xiàn lìng, bì děi qí rén yú guǎn nèi. suì dāng xuǎn zhě, shǐ kǎo cái xíng, kě rù liú pǐn, rán hòu sòng tái, yòu jiā zé yān. yǐ suǒ yòng duō guǎ wèi zhōu xiàn diàn zuì, zé zhōu xiàn shèn suǒ jǔ, kě guān zhī cái duō lì bù yīn qí chéng, wú jīn rì zhī fán yǐ.
唐高宗時，魏玄同為吏部侍郎，上疏言：「臣聞傅說曰：『明王奉若天道，建邦設都，樹後王君公，承以大夫、師長，不惟逸豫，惟以理人。』昔之邦國，今之州縣。土有常君，人有定主。自求臣佐，各選英賢，其大臣乃命於王朝耳。秦並天下，罷侯置守。漢氏因之，有沿有革，諸侯得自置吏四石已下，其傅、相大官則漢為置之；州郡掾史、督郵、從事，悉任之於牧守。爰自魏、晉，始歸吏部。遞相祖襲，以迄於今。用刀筆以量才，按簿書而察行。法令之弊，其來已久。蓋君子重因循而憚改作，有不得已者，亦當運獨見之明，定卓然之議。如今選司所行者，非上皇之令典，乃近代之權道，所宜遷革，實為至要。何以言之？夫丈尺之量，所及者蓋短；鍾庚之器，所積者寧多？況天下之大，士人之從，而可委之數人之手乎？假使不如權衡，明如水鏡，力有所極，照有所窮，銓綜既多，紊失斯廣。又以比居此任，時有非人，豈直愧彼清通，亦將竭其庸妄。情故既行，何所不至？髒私一啟，以及萬端。至乃為人擇官，為身擇利，顧親疏而舉筆，看勢要而措情。加以厚貌深衷，險如壑；擇言觀行，猶懼不周。今使百行九能析之於一面，具僚庶呂專斷於一司，其亦難矣。天祚大聖，比屋可封。咸以為有道恥賤，得時無怠。諸色入流，歲以千計。群司列位，坎復增多。官有常員，人無定限，選集之始，霧積雲屯；擢敘於終，十不收一。淄澠阿混，玉石難分，用捨去留，得失相半。撫即事之為弊，知及後之滋失。夏、殷以前，制度多闕。周監二代，煥乎可觀。諸侯之臣不皆命於天子，王朝庶官亦不專於一職。故穆王以伯冏為太僕正，命之曰：『慎簡乃僚，無以巧言令色，便辟側媚，其惟吉士。』此則令其自擇下吏之文也。太僕正，中大夫耳，尚以僚屬委之，則三公、九卿亦必然矣。《周禮》太宰、內史並掌爵祿廢置，司徒、司馬別掌興賢詔事，當是分任於群司，而統之以數職，各自求其小者，而王命其大者焉。夫委任責成，君之體也。所委者當，則所用者精。裴子野有言曰：『官人之難，先王言之尚矣。居家視其孝友，鄉黨服其誠信，出入觀其志義，居憂歡取其智謀。煩之以事，以觀其能；臨之以利，以察其廉。《周禮》始於學校，論之州里，告諸六事，而後貢之王庭。其在漢家尚猶然矣。州郡積其功能，然後為五府所辟；五府舉其掾屬，而升於朝；三公參得除署，尚書奏之天子。一人身所關者眾，一士之進其謀也詳，故官得其人，鮮有敗事。魏、晉反是，所失宏多。』子野所論，蓋區區之宋朝耳。猶謂不勝其弊，而況於當今乎！臣竊見制書，每令三品、五品薦士，下至九品，亦令舉人，此聖朝側席旁求之意也。而褒貶未明，莫慎所舉。且惟賢知賢，聖人篤論；身且濫進，鑒豈知人？今欲務得實才，兼宜擇其舉主，流清以源潔，影端由表正。不詳舉主之行能，而責舉人之庸濫，不可得已。《漢書》云：『張耳、陳余之賓客廝役，皆天下俊傑。』彼之蕞爾，猶能若基，盡得賢取士之術，而但顧望魏、晉之遺風，留意周、隋之敝事，臣竊惑之。伏願稍回聖慮，特采芻言，略依周、漢之規，以分吏部之選。即望所用精詳，鮮于差失。」疏奏不納。玄宗時，張九齡為左拾遺，上言：「夫吏部尚書、侍郎，以賢而授者也。雖知人之難，豈不能拔十得五？今膠以格條，據資配職，無得賢之實。若刺史、縣令，必得其人於管內。歲當選者，使考才行，可入流品，然後送台，又加擇焉。以所用多寡為州縣殿最，則州縣慎所舉，可官之才多；吏部因其成，無今日之繁矣。」

dōu lìng shǐ tōng diǎn: jìn yǒu shàng shū dōu lìng shǐ bā rén, zhì èr bǎi shí, yǔ zuǒ yòu chéng zǒng zhī dōu tái shì. sòng qí bā rén, liáng wǔ rén, wèi zhī wǔ dōu lìng shǐ. jiù yòng rén cháng qīng, wǔ dì zhào yuē: shàng shū wǔ dōu, zhí cān zhèng yào, fēi dàn zǒng lǐ zhòng jú, yì nǎi fāng guǐ èr chéng. qǐng suī qiú cái, wèi zhēn miào jiǎn kě gé yòng shì làng, yǐ jǐn shí yàn. nǎi yǐ dōu lìng shǐ shì fèng cháo qǐng, qí zhòng zhī rú cǐ. bǐ qí suǒ wèi dōu lìng shǐ zhě, yóu wèi èr bǎi shí zhī zhì, ér jiān yòng shì liú wèi zhī. rán nán qí lù huì xiǎo wèi lì bù láng. lì bù dōu lìng shǐ lì zhèng yǐ lái, zī zhí xuǎn shì, huì xiǎo rèn jǐ dú xíng, wèi cháng yǔ yǔ. dì qiǎn rén yǔ huì xiǎo yuē: dōu lìng shǐ ān xī jiù guàn, kě gòng cān huái. huì xiǎo yuē: liù shí zhī nián, bù fù néng zī dōu lìng shǐ, wèi lì bù láng yě. gù dāng rì zhī wèi lì bù zhě, duō kè jǔ yòng rén zhī zhí. zì suí yǐ lái, lìng shǐ zhī rèn, wén àn fán qiāo, jiàn wèi bēi rǒng, bù cān guān pǐn. zhì yú jīn shì, zé pǐn mí bēi, quán mí zhòng, bā bǐng zhào wáng, nǎi bù zài guān ér zài lì yǐ.
○都令史《通典》：「晉有尚書都令史八人，秩二百石，與左右丞總知都台事。宋、齊八人，梁五人，謂之五都令史。舊用人常輕，武帝詔曰：『尚書五都，職參政要，非但總理眾局，亦乃方軌二丞。頃雖求才，未臻妙簡；可革用士浪，以盡時彥。』乃以都令史視奉朝請，其重之如此。」彼其所謂都令史者，猶為二百石之秩，而間用士流為之。然南齊陸慧曉為吏部郎。吏部都令史歷政以來，咨執選事，慧曉任己獨行，未嘗與語。帝遣人語慧曉曰：「都令史諳悉舊貫，可共參懷。」慧曉曰：「六十之年，不復能咨都令史，為吏部郎也。」故當日之為吏部者，多克舉用人之職。自隋以來，令史之任，文案煩悄，漸為卑冗，不參官品。至於今世，則品彌卑，權彌重，八柄詔王，乃不在官而在吏矣。

jiù táng shū: xǔ zi rú jū xuǎn bù, bù yǐ zǎo jiàn wèi yì, yǒu lìng shǐ gōu zhí, shì qí fù xīn. měi zhù guān, duō wěi lìng xià bǐ, zi rú dàn gāo zhěn ér chén, yǔ gōu zhí yún píng pèi. yóu shì bǔ shòu shī xù, chuán wèi kǒu shí. jiē hū, wèi ruò jīn rì zhī yǐ gōu zhí wèi dāng guān, yǐ píng pèi wèi zhe lìng yě.
《舊唐書》：「許子儒居選部，不以藻鑒為意，有令史緱直，是其腹心。每注官，多委令下筆，子儒但高枕而臣，語緱直雲『平配』。由是補授失序，傳為口實。」嗟乎，未若今日之以緱直為當官，以平配為著令也。

xū shǐ zhī quán suǒ yǐ rì zhòng ér bù kě bá zhě, rèn fǎ zhī bì shǐ zhī rán yě, kāi chéng bù gōng, yǐ rèn dà chén shū jié kuò mù, yǐ lǐ shù shì, zé wén fǎ shěng ér jìng dòu qīng, rén cái yōng ér hú shǔ tuì yǐ.
胥史之權所以日重而不可拔者，任法之弊使之然也，開誠布公，以任大臣；疏節闊目，以理庶事，則文法省而徑竇清，人材庸而狐鼠退矣。

lì xū tiān zǐ zhī suǒ shì yǐ píng zhì tiān xià zhě, bǎi guān yě. gù yuē chén zuò zhèn gǔ gōng ěr mù, yòu yuē tiān gōng rén qí dài zhī. jīn duó bǎi guān zhī quán ér yī qiè guī zhī lì xū, shì suǒ wèi bǎi guān zhě xū míng, ér bǐng guó zhě lì xū ér sì. guō kuí zhī gào yàn zhāo wáng yuē: wáng guó yǔ yì chù, xū, qí kě jù hū! qín yǐ rèn dāo bǐ zhī lì ér wáng tiān xià, cǐ gù yǐ shì zhī míng yàn yě.
○吏胥天子之所恃以平治天下者，百官也。故曰「臣作朕股肱耳目」，又曰「天工人其代之」。今奪百官之權而一切歸之吏胥，是所謂百官者虛名，而柄國者吏胥而巳。郭隗之告燕昭王曰：「亡國與役處，吁，其可懼乎！」秦以任刀筆之吏而亡天下，此固已事之明驗也。

táng zhèng yú qìng wèi xiāng, yǒu zhǔ shū huá huàn, jiǔ sī zhōng shū bù jí, yǔ nèi guān diǎn shū mì liú guāng qí xiāng yǐ wèi jiān, měi zǎi xiàng yì shì, yǔ guāng qí yì tóng zhě, lìng huàn wǎng qǐng, bì děi. sì fāng shū bì zī huò chōng jí qí mén, dì yǒng guān zhì cì shǐ. jí yú qìng zài rù zhōng shū, yǔ tóng liáo jí yì, huàn zhǐ chén shì fēi, yú qìng nù chì zhī, wèi jǐ, bà wèi tài zǐ bīn kè. qí nián bā yuè, huàn zāng wū fā cì sǐ. xiàn zōng wén yú qìng chì huàn shì, shén zhòng zhī. jiǔ zhī, fù bài shàng shū zuǒ pú shè. wéi chù hòu wèi xiāng, yǒu tāng zhū zhě wèi zhōng shū xiǎo xū, qí suǒ zhǎng wèi zhī kǒng mù fáng. zǎi xiàng yù xiū jià, yǒu nèi zhuàng chū, jí zhào zhū zhì yán yīng mén fù zhī, sòng zhī yìn zǎi xiàng. yóu shì shāo yǐ jī quán zì zhāng, guǎng nà cái huì. chù hòu è zhī, wèi yuē: cǐ shì bàn zhuāng huá huàn yǐ. nǎi yǐ shì zhú zhī. fū shēn wèi dà chén, ér yǒu gān lín zhī yōu, xì dùn zhī jí, zé jīn zhī jūn zǐ yǒu kuì yú táng xián duō yǐ.
唐鄭餘慶為相，有主書滑渙，久司中書簿籍，與內官典樞密劉光琦相倚為奸，每宰相議事，與光琦異同者，令渙往請，必得。四方書幣貲貨充集其門，弟泳官至刺史。及餘慶再入中書，與同僚集議，渙指陳是非，餘慶怒叱之，未幾，罷為太子賓客。其年八月，渙贓污發賜死。憲宗聞餘慶叱渙事，甚重之。久之，復拜尚書左僕射。韋處厚為相，有湯銖者為中書小胥，其所掌謂之孔目房。宰相遇休假，有內狀出，即召銖至延英門付之，送知印宰相。由是稍以機權自張，廣納財賄。處厚惡之，謂曰：「此是半裝滑渙矣。」乃以事逐之。夫身為大臣，而有甘臨之憂，系遁之疾，則今之君子有愧於唐賢多矣。

xiè zhào zhè yuē: cóng lái rén huàn fǎ wǎng zhī mì, wú rú jīn rì zhě, shàng zì zǎi fǔ, xià zhì yì dì cāng xún, mò bù yǐ xū wén xiāng chóu yīng. ér jīng guān yóu kě, wài lì zé yù shén yǐ. dà dǐ guān bù liú yì zhèng shì, yī qiè fù zhī xū cáo ér xū cáo zhī suǒ fèng xíng zhě, bù guò yǐ wǎng zhī jiù dú, lì nián zhī chéng guī, bù gǎn fēn háo yú yuè. ér shàng zhī rén jì yǐ shì zé xià, zé xià zhī rén yì bù dé bù yǐ gù shì xū wén yīng zhī yī yǒu bù yīng, zé shàng zhī xū cáo yòu chéng xì ér shéng yǐ fǎ yǐ. gù jùn xiàn zhī lì xiāo dàn jié jué, wéi rì bù zú, ér lì zhì zú yǐ bù zhèn zhě, zhí cǐ zhī yóu yě.
謝肇淛曰：「從來仁宦法罔之密，無如今日者，上自宰輔，下至驛遞倉巡，莫不以虛文相酬應。而京官猶可，外吏則愈甚矣。大抵官不留意政事，一切付之胥曹；而胥曹之所奉行者，不過已往之舊牘，歷年之成規，不敢分毫逾越。而上之人既以是責下，則下之人亦不得不以故事虛文應之；一有不應，則上之胥曹又乘隙而繩以法矣。故郡縣之吏宵旦竭蹶，惟日不足，而吏治卒以不振者，職此之由也。」

yòu yuē: guó cháo lì fǎ tài yán, rú hù bù guān bù xǔ sū sōng zhè jiāng rén wèi zhī, yǐ qí dì duō fù shuì, kǒng fēi guǐ wèi jiān yě. rán bì kǒng dù dòu jiē yóu lì xū, táng sī guān qiān zhuǎn bù cháng, hé zhī zhī yǒu? jīn hù bù shí sān sī xū suàn, jiē shào xìng rén, kě wèi mù chá qiū háo, ér bù jiàn qí jié zhě yǐ.
又曰：「國朝立法太嚴，如戶部官不許蘇松、浙江人為之，以其地多賦稅，恐飛詭為奸也。然弊孔蠹竇皆由吏胥，堂司官遷轉不常，何知之有？今戶部十三司胥算，皆紹興人，可謂目察秋毫，而不見其睫者矣。」

fǎ zhì fǎ zhì jìn lìng, wáng zhě zhī suǒ bù fèi, ér fēi suǒ yǐ wèi zhì yě. qí běn zài zhèng rén xīn, hòu fēng sú ér yǐ. gù yuē: jū jìng ér xíng jiǎn, yǐ lín qí mín. zhōu gōng zuò lì zhèng zhī shū yuē: wén wáng wǎng yōu, jiān yú shù yán, shù yù shù shèn. yòu yuē: shù yù shù shèn, wén wáng wǎng gǎn zhī yú zī. qí dīng níng hòu rén zhī yì kě wèi zhì yǐ. qín shǐ huáng zhī zhì tiān xià zhī shì, wú dà xiǎo jiē jué yú shàng, shàng zhì yú héng shí liàng shū, rì yè yǒu chéng, bù zhōng chéng bù dé xiū xī, ér qín suì yǐ wáng. tài shǐ gōng yuē: xī tiān xià zhī wǎng cháng mì yǐ, rán jiān wěi méng qǐ, qí jí yě, shàng xià xiāng dùn, zhì yú bù zhèn. rán zé fǎ jìn zhī duō, nǎi suǒ yǐ wèi qù wáng zhī jù, ér yú àn zhī jūn yóu yǐ wèi wèi zhì yě. dù zi měi shī yuē: shùn jǔ shí liù xiāng, shēn zūn dào hé gāo. qín shí rèn shāng yāng, fǎ lìng rú niú máo. yòu yuē: jūn kàn dēng zhú zhāng, zhuǎn shǐ fēi é mì. qí qiè zhòng jìn cháo zhī shì hū? hàn wén dì zhào zhì sān lǎo xiào dì lì tián cháng yuán, lìng gè lǜ qí yì, yǐ dào mín yān. fū sān lǎo zhī bēi, ér shǐ zhī dé lǜ qí yì, cǐ wén jǐng zhī zhì suǒ yǐ zhì yú yí fēng yì sú, lí mín chún hòu, ér shàng nǐ yú chéng kāng zhī shèng yě.
○法製法制禁令，王者之所不廢，而非所以為治也。其本在正人心，厚風俗而已。故曰：「居敬而行簡，以臨其民。」周公作《立政》之書曰：「文王罔攸，兼於庶言，庶獄、庶慎。」又曰：「庶獄、庶慎，文王罔敢知於茲。」其丁寧後人之意可謂至矣。秦始皇之治天下之事，無大小皆決於上，上至于衡石量書，日夜有呈，不中呈不得休息，而秦遂以亡。太史公曰：「昔天下之網嘗密矣，然奸偽萌起，其極也，上下相遁，至於不振。然則法禁之多，乃所以為趣亡之具，而愚暗之君猶以為未至也。杜子美詩曰：「舜舉十六相，身尊道何高。秦時任商鞅，法令如牛毛。」又曰：「君看燈燭張，轉使飛蛾密。」其切中近朝之事乎？漢文帝詔置三老孝弟力田常員，令各率其意，以道民焉。夫三老之卑，而使之得率其意，此文、景之治所以至於移風易俗，黎民醇厚，而上擬於成、康之盛也。

zhū gé kǒng míng kāi chéng xīn, bù gōng dào, ér shàng xià zhī jiāo, rén wú jiān yán, yǐ zuì ěr zhī shǔ, yóu dé xiǎo kāng. wèi cāo wú quán rèn fǎ shù, yǐ yù qí chén, ér cuàn nì xiāng réng, lüè wú níng suì. tiān xià zhī shì, gù fēi fǎ zhī suǒ néng fáng yě.
諸葛孔明開誠心，布公道，而上下之交，人無間言，以蕞爾之蜀，猶得小康。魏操、吳權任法術，以御其臣，而篡逆相仍，略無寧歲。天下之事，固非法之所能防也。

shū xiàng yǔ zi chǎn shū yuē: guó jiāng wáng, bì duō zhì. fū fǎ zhì fán, zé qiǎo huá zhī tú jiē dé yǐ fǎ wèi shì, ér suī yǒu xián zhě, bù néng zì yòng, cǐ guó shì zhī suǒ yǐ rì fēi yě. shàn hū, dù yuán kǎi zhī jiě zuǒ shì yě, yuē: fǎ xíng zé rén cóng fǎ, fǎ bài zé fǎ cóng rén.
叔向與子產書曰：「國將亡，必多制。」夫法制繁，則巧猾之徒皆得以法為市，而雖有賢者，不能自用，此國事之所以日非也。善乎，杜元凱之解《左氏》也，曰：「法行則人從法，法敗則法從人。」

qián rén lì fǎ zhī chū, bù néng xiáng jiū shì shì, yù wèi biàn tōng zhī dì. hòu rén chéng qí yǐ bì, jū yú jiù zhāng, bù néng gèng gé, ér fù lì yī fǎ yǐ jiù zhī, yú shì fǎ yù fán ér bì yù duō, tiān xià zhī shì rì zhì yú cóng cuǒ, qí jiū yě máo ér bù xíng, shàng xià xiāng méng, yǐ wèi wú shī zǔ zhì ér yǐ. cǐ mò shén yú yǒu míng zhī shì, rú gōu jūn xíng chāo èr shì, lì fǎ yǐ jiù fǎ ér zhōng bù shàn zhě yě.
前人立法之初，不能詳究事勢，豫為變通之地。後人承其已弊，拘於舊章，不能更革，而復立一法以救之，於是法愈繁而弊愈多，天下之事日至於叢脞，其究也毛而不行，上下相蒙，以為無失祖制而已。此莫甚於有明之世，如勾軍、行鈔二事，立法以救法而終不善者也。

sòng yè shì yán: guó jiā yīn táng wǔ dài zhī jí bì, shōu liǎn fān zhèn zhī quán jǐn guī yú shàng, yī bīng zhī jí, yī cái zhī yuán, yī dì zhī shǒu, jiē rén zhǔ zì wèi zhī yě. yù zhuān dà lì ér wú shòu qí dà hài, suì fèi rén ér yòng fǎ, fèi guān ér yòng lì, jìn fáng xiān xī, tè yǔ gǔ yì, ér wēi bǐng zuì wèi bù fēn, suī rán, qǐ yǒu shì zāi. gù rén cái shuāi fá, wài xuē zhōng ruò, yǐ tiān xià zhī dà ér wèi rén, shì yī dài zhī fǎ dù yòu yǒu yǐ shǐ zhī yǐ. yòu yuē: jīn nèi wài shàng xià, yī shì zhī xiǎo, yī zuì zhī wēi, jiē xiān yǒu fǎ yǐ dài zhī. jí yī shì zhī rén zhì lǜ zhī suǒ zhōu jiā, hū dé yī zhì, zì yǐ wèi shén qí, ér fǎ gù yǐ bèi zhī yǐ, shì fǎ zhī mì yě. rán ér rén zhī cái bù huò jǐn, yǒu zhī zhì bù huò shēn, hūn rán fǔ shǒu, yī tīng yú fǎ dù, ér shì gōng rì duò, fēng sú rì huài, pín mín yù wú gào, jiān rén yù dé zhì, cǐ shàng xià zhī suǒ tóng huàn, ér chén bù gǎn wū yě. yòu yuē: wàn lǐ zhī yuǎn, pín shēn dòng xī, shàng jiē zhī zhī. suī rán, wú suǒ jì rèn, tiān xià fàn fàn yān ér yǐ. bǎi nián zhī yōu, yī zhāo zhī huàn, jiē shàng suǒ dú dāng, ér qún chén bù yǔ yě. fū wàn lǐ zhī yuǎn, jiē shàng suǒ zhì mìng, zé shàng chéng lì yǐ. bǎi nián zhī yōu, yī zhāo zhī huàn, jiē shàng suǒ dú dāng, ér qí hài rú zhī hé? cǐ wài kòu suǒ yǐ píng líng ér mò yù, chóu chǐ suǒ yǐ zuì shèn ér mò bào yě.
宋葉適言：「國家因唐五代之極弊，收斂藩鎮之權盡歸於上，一兵之籍，一財之源，一地之守，皆人主自為之也。欲專大利而無受其大害，遂廢人而用法，廢官而用吏，禁防纖悉，特與古異，而威柄最為不分，雖然，豈有是哉。故人才衰乏，外削中弱，以天下之大而畏人，是一代之法度又有以使之矣。」又曰：「今內外上下，一事之小，一罪之微，皆先有法以待之。極一世之人志慮之所周浹，忽得一智，自以為甚奇，而法固已備之矣，是法之密也。然而人之才不獲盡，有之志不獲伸，昏然俯首，一聽於法度，而事功日墮，風俗日壞，貧民愈無告，奸人愈得志，此上下之所同患，而臣不敢誣也。」又曰：「萬里之遠，顰呻動息，上皆知之。雖然，無所寄任，天下泛泛焉而已。百年之憂，一朝之患，皆上所獨當，而群臣不與也。夫萬里之遠，皆上所制命，則上誠利矣。百年之憂，一朝之患，皆上所獨當，而其害如之何？此外寇所以憑陵而莫御，仇恥所以最甚而莫報也。」

chén liàng shàng xiào zōng shū yuē: wǔ dài zhī jì, bīng cái zhī bǐng dào chí yú xià, yì zǔ huáng dì shù zhī yú shàng, yǐ dìng huò luàn. hòu shì bù yuán qí yì, shù zhī bù yǐ, gù jùn xiàn kōng xū, ér běn mò jù ruò.
陳亮《上孝宗書》曰：「五代之際，兵財之柄倒持於下，藝祖皇帝束之於上，以定禍亂。後世不原其意，束之不已，故郡縣空虛，而本末俱弱。」

hóng wǔ liù nián jiǔ yuè dīng wèi, mìng yǒu sī shù wù gèng yuè bào wèi jì bào, yǐ jì bào zhī shù lèi wèi suì bào. fán fǔ zhōu xiàn qīng zhòng yù qiú jí yī lǜ duàn jué, bù xū zhuǎn fā. guǒ yǒu wéi wǎng, cóng yù shǐ àn chá sī jiū hé. lìng chū, tiān xià biàn zhī.
洪武六年九月丁未，命有司庶務更月報為季報，以季報之數類為歲報。凡府州縣輕重獄囚即依律斷決，不須轉發。果有違枉，從御史、按察司糾劾。令出，天下便之。

shěng guān guāng wǔ zhōng xìng, hǎi nèi rén mín kě dé ér shù, cái shí èr sān, zhāng sāi pò huài, tíng suì jué miè huò kōng zhì, tài shǒu lìng zhǎng zhāo hái liú mín. dì xiào yuē: jīn biān wú rén, ér shè zhǎng lì zhì zhī, rú chūn qiū sù wáng yǐ. yǐ gù shěng bìng jùn guó jí guān liáo, lǚ jiàn yú shǐ. ér zǒng zhī yuē: bīng gé jì xī, tiān xià shǎo shì, wén shū diào yì, wù cóng jiǎn guǎ, zhì nǎi shí cún yī yān. yǐ cǐ zhī shěng guān zhī gù yuán yú shǎo shì. jīn yě wén shū rì yǐ fán, yù sòng rì yǐ duō, ér wèi zhī shàng zhě zhǔ yú cái shěng, zé tiān xià zhī shì bì jiāng cóng cuǒ ér bù shèng, bù shèng zhī jí bì fù zēng guān, ér shì bù kě wèi yǐ.
○省官光武中興，海內人民可得而數，裁十二三，鄣塞破壞，亭燧絕滅或空置，太守、令長招還流民。帝笑曰：「今邊無人，而設長吏治之，如春秋素王矣。」以故省並郡國及官僚，屢見於史。而總之曰：兵革既息，天下少事，文書調役，務從簡寡，至乃十存一焉。以此知省官之故緣於少事。今也文書日以繁，獄訟日以多，而為之上者主於裁省，則天下之事必將叢脞而不勝，不勝之極必復增官，而事不可為矣。

jìn xún xù zhī lùn, yǐ wèi shěng guān bù rú shěng shì, shěng shì bù rú qīng xīn. xī xiāo cáo xiāng hàn, zài qí qīng jìng, mín yǐ níng yī, suǒ wèi qīng xīn yě. yì fú shuō, jiǎn wén àn, lüè xì kē, yòu xiǎo shī, yǒu hǎo biàn cháng yǐ jiǎo lì zhě, bì xíng qí zhū, suǒ wèi shěng shì yě. cǐ tàn běn zhī yán, wèi zhì zhě shí cǐ, kě wú fēn fēn yú zhí guān duō guǎ zhī jiān yǐ.
晉荀勖之論，以為「省官不如省事，省事不如清心。昔蕭、曹相漢，載其清靜，民以寧一，所謂清心也。抑浮說，簡文案，略細苛，宥小失，有好變常以徼利者，必行其誅，所謂省事也。」此探本之言，為治者識此，可無紛紛於職官多寡之間矣。

xuǎn bǔ hàn xuān dì shí, dào zéi bìng qǐ, zhēng zhāng chǎng, bài jiāo dōng xiāng. qǐng lì zhuī bǔ yǒu gōng xiào zhě, dé tái qiè bǐ sān fǔ yóu yì, tiān zǐ xǔ zhī. shàng míng shàng shū, diào bǔ xiàn lìng zhě shù shí rén. shì hàn shí xiàn lìng duō qǔ jùn lì zhī yóu yì zhě, shì yǐ xí qí shì ér wú bù shèng zhī huàn. jīn zé yī yǐ bì zhī chū shì hè zhī shū shēng, qí tōng xiǎo lì shì zhě shí bù yī èr, ér ruǎn ruò wú néng zhě qiě jū qí bā jiǔ yǐ. yòu bù zé qí rén zhī cái, ér yǐ tàn chóu tóu gōu wèi xuǎn yòng zhī fǎ, shì yǐ bǎi lǐ zhī mìng fù zhī rōng bù cái zhī rén, jì yǐ hài mín, ér zú zhì yú zì hài. yú shì fán jù zhī qū suì wèi guān rén zhī xiàn jǐng, ér nián nián gēng dài, qí bì yì shēn ér bù kě zhèn yǐ. rán hàn shí zhī lì duō tōng jīng shù, gù zhāng bì dé ér jǔ zhī, xuān dì dé ér yòng zhī. jīn tiān xià rú fēi rú, lì fēi lì, zé wú yòu bù shí yòng zhī hé cóng yě. yú shèn xíng bǐ shè yán: tài zǎi fù píng sūn gōng pī yáng, huàn zhōng rén qǐng tuō, nán yú cóng wéi, dà xuǎn wài guān, lì wèi chè qiān zhī fǎ, yī shí gōng zhōng xiāng chuán yǐ wèi zhì gōng, xià dǎi lǘ xiàng xī rán chēng sòng, ér bù zhī qí fēi tǐ yě. gǔ rén jiàn chú lì tiáo gé, què ér bù shì, yǐ wèi yī lì zú yǐ. nài hé héng jiàn zhī dì, zì chù yú yī lì zhī zhí, ér wú suǒ bǐng chéng, yì yǐ lòu yǐ. zhì yú rén cái zhǎng duǎn, gè yǒu suǒ yí zī gé gāo xià, gè yǒu suǒ biàn dì fāng fán jiǎn, gè yǒu suǒ hé dào lǐ yuǎn jìn, gè yǒu suǒ zhǔn. nǎi yī fù zhī yú qiān, shì yǎn jìng kě yǐ suǒ zhào, ér zhé héng kě yǐ zuò chuāi yě. cóng gǔ yǐ lái, bù wén cǐ fǎ.
○選補漢宣帝時，盜賊並起，徵張敞，拜膠東相。請吏追捕有功效者，得台切比三輔尤異，天子許之。上名尚書，調補縣令者數十人。是漢時縣令多取郡吏之尤異者，是以習其事而無不勝之患。今則一以畀之初釋褐之書生，其通曉吏事者十不一二，而軟弱無能者且居其八九矣。又不擇其人之材，而以探籌投鈎為選用之法，是以百里之命付之茸不材之人，既以害民，而卒至於自害。於是煩劇之區遂為官人之陷阱，而年年更代，其弊益深而不可振矣。然漢時之吏多通經術，故張弊得而舉之，宣帝得而用之。今天下儒非儒，吏非吏，則吾又不識用之何從也。于慎行《筆麝》言：「太宰富平孫公丕揚，患中人請託，難於從違，大選外官，立為掣籤之法，一時宮中相傳以為至公，下逮閭巷翕然稱誦，而不知其非體也。古人見除吏條格，卻而不視，以為一吏足矣。奈何衡鑑之地，自處於一吏之職，而無所秉成，亦已陋矣。至於人才長短，各有所宜；資格高下，各有所便；地方繁簡，各有所合；道里遠近，各有所准。乃一付之於簽，是掩鏡可以索照，而折衡可以坐揣也。從古以來，不聞此法。」

nán rén xuǎn nán, běi rén xuǎn běi, cǐ xī nián jiù lì. sòng zhèng hé liù nián, zhào zhī xiàn zhù xuǎn, suī shén yuǎn wú guò sān shí yì. sān shí yì zhě, jiǔ bǎi lǐ yě. jīn zhī xuǎn rén, dòng shè shù qiān lǐ, fēng shì bù ān, yǔ yīn bù xiǎo, ér fù rèn níng jiā zhī fèi fù bù kě liàng, shì lǜ tiān xià ér lù yě. yù chú quán zhèng zhī bì, qǐ bì rú cǐ ér hòu wèi zhì gōng xié? fū rén zhǔ gǒu néng kāi chéng bù gōng, zé zì dà chén yǐ xià zhì yú jīng cháo guān, wú bù kě xìn zhī rén. ér quán xuǎn zhī wài yǒu bù bì zài jīng shī zhě. táng zhēn guān yuán nián, jīng shī gǔ guì, shǐ fēn rén yú luò zhōu zhì xuǎn. zhì kāi yào yuán nián, yǐ guān wài dào lǐ tiáo dì, hé luò zhī yì, tiān xià zhī zhōng, shǐ zhào dōng xī èr cáo liǎng dōu fēn jiǎn. liú fàng jì bì, tóng fù jīng shī, wèi zhī dōng xuǎn. shì dōng dōu yī zhǎng xuǎn yě. qián zhōng lǐng nán mǐn zhōng guān bù yóu lì bù, wěi dū du xuǎn zé shì rén bǔ shòu. shàng yuán sān nián bā yuè rén yín, chì zì jīn měi nián qiǎn wǔ pǐn yǐ shàng qiáng míng qīng zhèng guān chōng nán xuǎn shǐ, réng lìng yù shǐ tóng wǎng zhù nǐ. dà lì shí sì nián shí èr yuè jǐ hài, zhào zhuān wěi nán xuǎn shǐ, tíng qiǎn yù shǐ. shì qián zhōng lǐng nán mǐn zhōng gè yī zhǎng xuǎn yě. lǐ xiàn chuán yuē: dài zōng jí wèi, zhēng xiàn wèi jīng nán jié dù jiāng líng yǐn zhī jiāng huái xuǎn bǔ shǐ. yòu yuē: bà xiāng wèi lì zhōng shàng shū, zhī jiāng huái xuǎn jǔ, zhì quán yú hóng zhōu. liú zī chuán yuē: xìng yuán yuán nián, gǎi lì bù shì láng, wǎng hóng zhōu zhī xuǎn shì. shí jīng shī kòu dào zhī hòu, tiān xià hàn huáng, gǔ jià xiáng guì, xuǎn rén bù néng fù diào, nǎi mìng zī jiāng nán diǎn xuǎn, yǐ biàn jiāng lǐng zhī rén. shì jiāng nán yòu yī zhǎng xuǎn yě. sòng shén zōng zhào chuān shǎn fú jiàn guǎng nán bā lù zhī guān bà rèn, yíng sòng láo kǔ, lìng zhuǎn yùn sī lì gé jiù zhù, miǎn qí fù xuǎn. shì yì cān yòng táng rén zhī fǎ. jīn zhī yì zhě bì yuē: rú cǐ, duō qǐng tuō zhī mén, ér qǐ shòu qiú zhī jìng. qǐ táng rén jǐn qīng lián, ér jīn rén jiē tān zhuó xié? fū zǐ zhī gào zhòng gōng yuē: jǔ ěr suǒ zhī. jīn zhī qǔ shì, lǐ bù yǐ hú míng qǔ zhī, shì jǔ qí suǒ bù zhī yě lì bù yǐ chè qiān zhù zhī, shì yòng qí suǒ bù zhī yě. shì shǐ qí chén zhuō yú zhī rén, ér qiǎo yú bì shì. jí hū fù rèn zhī hòu, rén yǔ dì bù xiāng yí, zé lì zhì duò, lì zhì duò zé bǎi xìng pàn, bǎi xìng pàn zé gān gē xìng. yú shì hū jūn qián chú lì, ér bìng qí suǒ wèi chǐ cùn zhī fǎ yì bù néng shǒu. qǐ ruò kuò rán dà gōng, shǐ rén jǔ qí suǒ zhī, ér míng shì yǐ gōng, zé qí chéng xiào yú fú guān zhī rì hū? táng tài zōng wèi shì chén yuē: cì shǐ, zhèn dāng zì xuǎn lìng, yí zhào wǔ pǐn yǐ shàng gè jǔ yī rén. yǒu míng zhèng tǒng yuán nián shí yī yuè yǐ mǎo, chì zài jīng sān pǐn yǐ shàng guān, gè jǔ lián jié zhèng míng dá shì tǐ kān rèn yù shǐ zhě yī rén, zài jīng sì pǐn guān jí guó zi jiān hàn lín yuàn táng shàng guān gè bù láng zhōng yuán wài láng liù kē kē gěi shì zhōng gè dào zhǎng dào yù shǐ, gè jǔ lián shèn míng mǐn kuān hòu ài mín kān rèn zhī xiàn zhě yī rén, lì bù gèng jiā xiáng chá ér zhuó yòng. fū yù jiù jīn shí zhī bì, bì rú cǐ ér hòu xián cái kě dé, zhèng lǐ kě xìng yě. zì nán běi hù xuǎn zhī hòu, fù rèn zhī rén dòng shù qiān lǐ, jǔ zhài fāng dé dào guān. ér tǔ fēng bù ān, yǔ yán nán xiǎo, zhèng quán suǒ jì duō zài huá xū. xī táng zhī jì shì, cháng zàn yī xíng zhī yú lǐng nán yǐ. wén zōng kāi chéng wǔ nián shí yī yuè, lǐng nán jié dù shǐ lú jūn zòu: fú yǐ hǎi jiào zé lì, yǔ jiāng huái bù tóng. ruò fēi ān shú tǔ fēng, jí nán sōu qiú rén mò. qiě lǐng zhōng wǎng rì zhī bì shì nán xuǎn, jīn shí zhī bì shì běi zī. chén dāng guǎn èr shí èr zhōu, wéi sháo guǎng èr zhōu guān liáo, měi nián lì bù xuǎn shòu, ruò fēi xià sī pín ruò lìng shǐ, jí shì yuǎn chù wú néng zhī liú, bǐ jí dào guān, jiē yǒu jī zhài, shí zhōng wú yī kěn shí lián chǐ. chén dào rèn sì nián, bèi zhī qíng zhuàng. qí cháo zhōu guān lì fú wàng tè xún wǎng lì, bù lìng lì bù zhù nǐ, qiě wěi běn dào qiú cái. ruò shè guān lián shèn yǒu wén, yī qián xǔ guān chá shǐ zòu zhèng. shì kān jīng jiǔ, fǎ kě shī xíng. chì zhǐ yī zòu. cǐ gù xī rén yǐ wèi bì fǎ ér gǎi xián zhě yǐ. chù tái héng zhě, qí kě bù yòng dú shū rén zāi.
南人選南，北人選北，此昔年舊例。宋政和六年，詔知縣注選，雖甚遠無過三十驛。三十驛者，九百里也。今之選人，動涉數千里，風士不諳，語音不曉，而赴任寧家之費復不可量，是率天下而路也。欲除銓政之弊，豈必如此而後為至公邪？夫人主苟能開誠布公，則自大臣以下至於京朝官，無不可信之人。而銓選之外有不必在京師者。唐貞觀元年，京師谷貴，始分人於洛州置選。至開耀元年，以關外道里迢遞，河洛之邑，天下之中，始詔東西二曹兩都分簡。留放既畢，同赴京師，謂之東選。是東都一掌選也。黔中、嶺南、閩中官不由吏部，委都督選擇士人補授。上元三年八月壬寅，敕自今每年遣五品已上強明清正官充南選使，仍令御史同往注擬。大曆十四年十二月己亥，詔專委南選使，停遣御史。是黔中、嶺南、閩中各一掌選也。《李峴傳》曰：「代宗即位，征峴為荊南節度、江陵尹、知江淮選補使。」又曰：「罷相為吏中尚書，知江淮選舉，置銓於洪州。」《劉滋傳》曰：「興元元年，改吏部侍郎，往洪州知選事。時京師寇盜之後，天下旱蝗，谷價翔貴，選人不能赴調，乃命滋江南典選，以便江嶺之人。」是江南又一掌選也。宋神宗詔川陝、福建、廣南八路之官罷任，迎送勞苦，令轉運司立格就注，免其赴選。是亦參用唐人之法。今之議者必曰：如此，多請託之門，而啟受賕之徑。豈唐人盡清廉，而今人皆貪濁邪？夫子之告仲弓曰：「舉爾所知。」今之取士，禮部以糊名取之，是舉其所不知也；吏部以掣籤注之，是用其所不知也。是使其臣拙於知人，而巧於避事。及乎赴任之後，人與地不相宜，則吏治墮，吏治墮則百姓畔，百姓畔則干戈興。於是乎軍前除吏，而並其所為尺寸之法亦不能守。豈若廓然大公，使人舉其所知，而明試以功，責其成效於服官之日乎？唐太宗謂侍臣曰：「刺史，朕當自選；令，宜詔五品已上各舉一人。」有明正統元年十一月乙卯，敕在京三品以上官，各舉廉潔正明達事體堪任御史者一人，在京四品官及國子監翰林院堂上官、各部郎中員外郎、六科科給事中、各道掌道御史，各舉廉慎明敏寬厚愛民堪任知縣者一人，吏部更加詳察而擢用。夫欲救今時之敝，必如此而後賢才可得，政理可興也。自南北互選之後，赴任之人動數千里，舉債方得到官。而土風不諳，語言難曉，政權所寄多在猾胥。昔唐之季世，嘗暫一行之於嶺南矣。文宗開成五年十一月，嶺南節度使盧鈞奏：「伏以海嶠擇吏，與江淮不同。若非諳熟土風，即難搜求人瘼。且嶺中往日之弊是南選，今時之弊是北資。臣當管二十二州，惟韶、廣二州官僚，每年吏部選授，若非下司貧弱令史，即是遠處無能之流，比及到官，皆有積債，十中無一肯識廉恥。臣到任四年，備知情狀。其潮州官吏伏望特循往例，不令吏部注擬，且委本道求才。若攝官廉慎有聞，依前許觀察使奏正。事堪經久，法可施行。」敕旨依奏。此固昔人以為敝法而改弦者矣。處台衡者，其可不用讀書人哉。

chè qiān zhī fǎ wèi xíng, xuǎn sī yóu dé yì wèi zhù què, suī duō yǒu wèi rén zé dì, yì shàng néng wèi dì zé rén. zì xīn fǎ jì xíng, bìng yǐ tīng zhī bù kě zhī zhī shù, ér mǐn jù zhī qū, yǒu lèi rèn bù dé xián lìng, xiāng jì chǐ chì zhě. fū jūn zǐ zhī dào zài hu zhì gōng, cún yī bì xián zhī xīn, suì zhì yǐ rén mù wèi cháng shì. xī táng jiǎo wèi lì bù shì láng, dāng yǐn rù quán, huò yún qí jiā zài shǔ, nǎi zhù yǔ wú fù yǒu yán qīn lǎo, xiān rèn jiāng nán, jí chàng zhī lǒng yòu. shǐ shū yǐ wèi jī xiào. yǐ cǐ yòng rén, qǐ néng zhì tài píng zhī lǐ zāi! shí lù yán hóng wǔ sì nián zhēng yuè rén chén, hé nán fǔ zhī fǔ xú lín yǐ mǔ lǎo, jū qí zhī guǎng jì, qǐng zhōng yǎng. zhào gǎi lín wèi qí zhōu fǔ zhī fǔ, bǐ jiù yǎng qí mǔ. shèng zhǔ zhī xìng, tǎn huái dài wù, qí suǒ yǐ quàn qún chén zhě zhì yǐ.
掣籤之法未行，選司猶得意為注闕，雖多有為人擇地，亦尚能為地擇人。自新法既行，並以聽之不可知之數，而敏劇之區，有累任不得賢令，相繼褫斥者。夫君子之道在乎至公，存一避嫌之心，遂至以人牧為嘗試。昔唐皎為吏部侍郎，當引入銓，或雲其家在蜀，乃注與吳；復有言親老，先任江南，即唱之隴右。史書以為譏笑。以此用人，豈能致太平之理哉！《實錄》言洪武四年正月壬辰，河南府知府徐麟以母老，居蘄之廣濟，請終養。詔改麟為蘄州府知府，俾就養其母。聖主之興，坦懷待物，其所以勸群臣者至矣。

wàn lì mò, cháng shú gù dà sháo zuò zhú qiān chuán, qí wén fǎng máo yǐng chuán wèi zhī. wèi qiān duì zhǔ shàng yán: shàng ér shù jí shì kē dào zhī xuǎn, xià ér xiāng huì yì qǔ shì, tái jiē yòng chén, chén nǎi dé diàn qí cái. cǐ fèn shì huá jī zhī yán, rán yǐ zhī xiǎo rén, kě wèi hǎn pì ér yù yǐ. fū chǔ wáng zhī yàn niǔ, pén zi zhī tàn fú, gǔ zhī rén yòng yǐ lì dì lì wáng, ér jīn rì jǐn jǐn shī zhī xuǎn rén hū?
萬曆末，常熟顧大韶作《竹籤傳》，其文仿《毛潁傳》為之。謂簽對主上言：「上而庶吉士科道之選，下而鄉會議取士，台皆用臣，臣乃得殿其材。」此憤世滑稽之言，然以之曉人，可謂罕譬而喻矣。夫楚王之厭紐，盆子之探符，古之人用以立帝立王，而今日廑廑施之選人乎？

táng shí suǒ wèi quán zhě, yǒu liú yǒu fàng. zǒng zhāng èr nián, sī liè shǎo cháng bó péi xíng jiǎn shǐ shè zhǎng míng bǎng, sòng bái yuē: zhǎng míng bǎng dìng liú fàng, liú zhě rù xuǎn, fàng zhě bù dé rù xuǎn. yǐ dìng zhù, zé guò mén xià shì zhōng gěi shì zhōng àn yuè, yǒu bù kě chù zhī, gù fàng zhě duō ér liú zhě shǎo. jǐng yún zhōng, yǐ sòng wèi lì bù shàng shū, lǐ yì lú cóng yuàn wèi shì láng, jiē bù wèi qiáng yù, qǐng yè lù jué, jí zhě wàn yú rén, liú zhě sān quán bù guò èr qiān, rén fú qí gōng. sòng shí cǐ fǎ yóu cún, xiào zōng qián dào yuán nián wǔ yuè yǐ hài, zhào wèi quán shì rén wú dé táng chú. wèi yǒu ruò jìn dài zhī yī dēng kē ér shòu lù, rú chí quàn zhě yě.
唐時所謂銓者，有留有放。總章二年，司列少常伯裴行儉始設長名榜，宋白曰：「長名榜定留放，留者入選，放者不得入選。已定注，則過門下、侍中、給事中按閱，有不可黜之，故放者多而留者少。景雲中，以宋為吏部尚書，李義、盧從願為侍郎，皆不畏強御，請謁路絕，集者萬餘人，留者三銓不過二千，人服其公。宋時此法猶存，孝宗乾道元年五月乙亥，詔未銓試人毋得堂除。未有若近代之一登科而受祿，如持券者也。

tíng nián gé jīn zhī yán tíng nián gé zhě, jiē yán qǐ yú hòu wèi cuī liàng. jīn dú liàng běn chuán, ér zhī qí yì yǒu bù dé yǐ yě. chuán yuē qiān lì bù shàng shū. shí yǔ lín xīn hài zhāng yí zhī hòu, líng tài hòu lìng wǔ guān dé yī zī rù xuǎn. guān yuán jì shǎo, yīng xuǎn zhě duō, qián shàng shū lǐ sháo xún cháng zhuó rén, zhòng qíng jiē yuàn. liàng nǎi zòu wèi gé zhì, bù wèn xián yú, zhuān yǐ tíng jiě rì yuè wèi duàn, suī fù guān xū cǐ rén, tíng rì hòu zhě zhōng yú bù dé yōng cái xià pǐn, nián yuè jiǔ zhě zé xiān zhuó yòng. shěn zhì zhě jiē chēng qí néng. liàng wài shēng sī kōng zī yì liú jǐng ān, yǐ shū guī liàng yuē: yīn zhōu yǐ xiāng shú gòng shì, liǎng hàn yóu zhōu jùn jiàn cái, wèi jìn yīn xún, yòu zhì zhōng zhèng. dì guān zài xī, mò bù shěn jǔ, suī wèi jǐn měi, zú yīng shí shōu liù qī. ér cháo tíng gòng xiù cái, zhǐ qiú qí wén, bù qǔ qí lǐ chá xiào lián wéi lùn zhāng jù, bù jí zhì dào chǎn zhōng zhèng wéi biàn shì zú, bù kǎo rén cái. zhì yú qǔ shì zhī tú bù bó, shā tài zhī lǐ wèi jīng. ér jiù shǔ dāng quán héng, yí gǎi zhāng yì diào, rú zhī hé fǎn wèi tíng nián gé yǐ xiàn zhī? tiān xià zhī shì shuí fù xiū lì míng xíng zāi! liàng dá shū yuē: rǔ suǒ yán nǎi yǒu shēn zhì, wú chéng shí jiǎo xìng, dé wèi lì bù shàng shū. cháng sī tóng shēng jǔ zhí, yǐ bào míng zhǔ zhī ēn, nǎi qí běn yuàn. zuó wèi cǐ gé, yǒu yóu ér rán. jīn yǐ wèi rǔ suǒ guài, qiān zài zhī hòu, shuí zhī wǒ zāi! gǔ jīn bù tóng, shí yí xū yì, hé zhě? xī yǒu zhōng zhèng, pǐn qí cái dì, shàng zhī shàng shū shàng shū jù zhuàng, liàng rén shòu zhí. cǐ nǎi yǔ tiān xià qún xián gòng jué rén yě. wú wèi dāng ěr zhī shí, wú yí cái, wú làn jǔ yǐ, ér rǔ yóu yún shí shōu liù qī kuàng jīn rì zhī xuǎn zhuān guī shàng shū, yǐ yī rén zhī jiàn zhào chá tiān xià. liú yì suǒ yún yī shǐ bù, liǎng láng zhōng, ér yù jiū jìng rén wù, hé yì yǐ guǎn kuī tiān ér qiú qí bó zāi! jīn xūn rén shén duō, yòu yǔ lín rù xuǎn, wǔ fū jué qǐ, bù jiě shū jì, wéi kě guǎng nǔ qián qū, zhǐ zōng bǔ shì ér yǐ. hū lìng chuí zǔ chéng xuān, zé yǐ zhì xiào, shì suǒ wèi wèi zēng cāo dāo ér shǐ zhuān gē. yòu wǔ rén zhì duō, guān yuán zhì shǎo, shè lìng qiān rén gòng yī guān yóu wú guān kě shòu kuàng yī rén wàng yī guān, hé yóu bù yuàn zāi! wú jìn miàn zhí, bù yí shǐ wǔ rén rù xuǎn, qǐng cì qí jué, hòu qí lù. jì bù jiàn cóng, shì yǐ quán lì cǐ gé, xiàn yǐ tíng nián ěr. xī zi chǎn zhù xíng shū yǐ jiù bì, shū xiàng jī zhī yǐ zhèng fǎ, hé yì rǔ yǐ gǔ lǐ nán quán yí zāi. zhòng ní yǒu yán: zhī wǒ zhě chūn qiū, zuì wǒ zhě yì chūn qiū. wú zhī cǐ zhǐ qí yóu shì yě, dàn lìng jiāng lái jūn zǐ zhī wú yì yān. hòu zhēn chēn yuán xiū yì chéng yáng wáng huī xiāng jì wèi lì bù shàng shū, lì qí biàn jǐ, zhǒng ér xíng zhī. zì shì xián yú tóng guàn, jīng wèi wú bié, wèi zhī shī cái zì liàng shǐ yě. rán guān qí dá shū zhī zhǐ, kǎo qí shí shì, yóu yǔ lín zhī biàn jì gū xī yú qián, wǔ rén zhī chú fù làn kāi yú hòu, bù dé yǐ ér wèi cǐ lì. jīn yě shàng wú líng yā zhī xūn rén, xià wú zào hū zhī pàn dǎng, hé yí hé dàn, ér bù fù qián wáng zhī zhì, nǎi yǐ tíng nián wèi duàn hū!
○停年格今之言停年格者，皆言起於後魏崔亮。今讀亮本傳，而知其亦有不得已也。傳曰「遷吏部尚書。時羽林新害張彝之後，靈太后令武官得依資入選。官員既少，應選者多，前尚書李韶循常擢人，眾情嗟怨。亮乃奏為格制，不問賢愚，專以停解日月為斷，雖復官須此人，停日後者終於不得；庸才下品，年月久者則先擢用。沈滯者皆稱其能。亮外甥司空諮議劉景安，以書規亮曰：『殷周以鄉塾貢士，兩漢由州郡薦才，魏晉因循，又置中正。諦觀在昔，莫不審舉，雖未盡美，足應十收六七。而朝廷貢秀才，止求其文，不取其理；察孝廉惟論章句，不及治道；產中正惟辨氏族，不考人才。至於取士之途不博，沙汰之理未精。而舅屬當銓衡，宜改張易調，如之何反為停年格以限之？天下之士誰復修厲名行哉！』亮答書曰：『汝所言乃有深致，吾乘時徼幸，得為吏部尚書。常思同升舉直，以報明主之恩，乃其本願。昨為此格，有由而然。今已為汝所怪，千載之後，誰知我哉！古今不同，時宜須異，何者？昔有中正，品其才第，上之尚書；尚書據狀，量人授職。此乃與天下群賢共爵人也。吾謂當爾之時，無遺才，無濫舉矣，而汝猶雲十收六七；況今日之選專歸尚書，以一人之鑑照察天下。劉毅所云一史部，兩郎中，而欲究竟人物，何異以管窺天而求其博哉！今勛人甚多，又羽林入選，武夫崛起，不解書計，惟可廣弩前驅，指蹤捕噬而已。忽令垂組乘軒，責以治效，是所謂未曾操刀而使專割。又武人至多，官員至少，設令千人共一官猶無官可授；況一人望一官，何由不怨哉！吾近面執，不宜使武人入選，請賜其爵，厚其祿。既不見從，是以權立此格，限以停年耳。昔子產鑄刑書以救敝，叔向譏之以正法，何異汝以古禮難權宜哉。仲尼有言：知我者《春秋》，罪我者亦《春秋》。吾之此指其猶是也，但令將來君子知吾意焉。」後甄琛、元修義、城陽王徽相繼為吏部尚書，利其便己，踵而行之。自是賢愚同貫，涇渭無別，魏之失才自亮始也。然觀其答書之指，考其時事，由羽林之變既姑息於前，武人之除復濫開於後，不得已而為此例。今也上無陵壓之勛人，下無噪呼之叛黨，何疑何憚，而不復前王之制，乃以停年為斷乎！

wèi shū xīn xióng chuán: shàng shū yán: zì shén guī mò lái, zhuān yǐ tíng nián wèi xuǎn. shì wú shàn è, suì jiǔ xiān xù zhí wú jù yì, míng dào shòu guān. zhí àn zhī lì yǐ chà cì rì yuè wèi gōng néng, quán héng zhī rén yǐ jiǎn yòng lǎo jiù wèi píng zhí. qiě yōng liè zhī rén mò bù tān bǐ, wěi dǒu shāo yǐ gòng zhì zhī zhòng, tuō shuò shǔ yǐ bǎi lǐ zhī mìng, jiē huò huì shì qiú, sì xīn zòng yì, jìn zhì suī fán, bù shèng qí yù. zhì lìng yáo yì bù jūn, fā diào wéi miù, jī liǎn yíng mén, qiú zhí mǎn dào. èr shèng míng zhào, qǐn ér bù zūn huà yī zhī fǎ, xuán ér bù yòng. zì cǐ zhōng wài zhī mín xiāng jiāng wèi luàn, gài yóu guān shòu bù dé qí rén, bǎi xìng bù kān qí mìng gù yě. wū hū, cǐ wèi zhī suǒ yǐ wèi jiǔ ér wáng yě yú? běi qí shū wén xiāng dì jì: shè lì bù shàng shū. wèi zì cuī liàng yǐ hòu, xuǎn rén cháng yǐ nián láo wèi zhì. wén xiāng nǎi lí gǎi qián shì, quán zhuó wéi zài dé rén. yòu shā tài shàng shū láng, miào xuǎn rén dì yǐ chōng zhī. zhì yú cái míng zhī shì, xián bèi jiàn zhuó.
《魏書·辛雄傳》：上疏言：「自神龜末來，專以停年為選。士無善惡，歲久先敘；職無劇易，名到授官。執案之吏以差次日月為功能，銓衡之人以簡用老舊為平直。且庸劣之人莫不貪鄙，委斗筲以共治之重，托碩鼠以百里之命，皆貨賄是求，肆心縱意，禁制雖煩，不勝其欲。致令徭役不均，發調違謬，箕斂盈門，囚執滿道。二聖明詔，寢而不遵；畫一之法，懸而不用。自此中外之民相將為亂，蓋由官授不得其人，百姓不堪其命故也。」嗚呼，此魏之所以未久而亡也歟？《北齊書·文襄帝紀》：「攝吏部尚書。魏自崔亮以後，選人常以年勞為制。文襄乃釐改前式，銓擢惟在得人。又沙汰尚書郎，妙選人地以充之。至於才名之士，咸被薦擢。」

tōng diǎn: táng zì gāo zōng lín dé yǐ hòu, chéng píng jì jiǔ, rén kāng sú fù, qiú jìn zhě zhòng, xuǎn rén jiàn duō. zǒng zhāng èr nián, péi xíng jiǎn wèi sī liè shǎo cháng bó, shǐ shè zhǎng míng xìng lì bǎng, yǐn quán zhù zhī fǎ, yòu dìng zhōu xiàn guān zī gāo xià shēng jiàng, yǐ wèi gù shì, qí hòu mò néng gé yān. zhì xuán zōng kāi yuán shí bā nián, xíng jiǎn zi guāng tíng wèi shì zhōng jiān lì bù shàng shū. xiān shì, xuǎn sī zhù guān wéi qīn qí rén zhī néng fǒu, huò bù cì chāo qiān, huò lǎo yú xià wèi, yǒu chū shēn èr shí yú nián bù dé lù zhě. yòu zhōu xiàn yì wú děng jí, huò zì dà rù xiǎo, huò chū jìn hòu yuǎn, jiē wú dìng zhì. guāng tíng shǐ zòu yòng xún zī gé, fán guān bà mǎn, yǐ ruò gān xuǎn ér jí, gè yǒu chà děng, guān gāo zhě xuǎn shǎo, bēi zhě xuǎn duō, wú wèn néng fǒu, xuǎn mǎn zé zhù. xiàn nián niè jí, bù dé yú yuè, fēi fù qiǎn zhě jiē yǒu shēng wú jiàng, yōng yú shěn zhì zhě jiē xǐ, wèi zhī shèng shū. suī xiǎo yǒu cháng guī, ér lūn cái zhè fāng shī yǐ. qí yǒu yì cái gāo xíng, tīng zhuó bù cì rán yǒu qí zhì ér wú qí shì, yǒu sī dàn shǒu wén fèng shì, xún zī lì ér yǐ. zì sòng yǐ xià, nián zī zhī zhì dà dǐ jiē běn yú guāng tíng yě.
《通典》：「唐自高宗麟德以後，承平既久，人康俗阜，求進者眾，選人漸多。總章二年，裴行儉為司列少常伯，始設長名姓歷榜，引銓注之法，又定州縣官資高下升降，以為故事，其後莫能革焉。至玄宗開元十八年，行儉子光庭為侍中兼吏部尚書。先是，選司注官惟親其人之能否，或不次超遷，或老於下位，有出身二十餘年不得祿者。又州縣亦無等級，或自大入小，或初近後遠，皆無定製。光庭始奏用循資格，凡官罷滿，以若干選而集，各有差等，官高者選少，卑者選多，無問能否，選滿則注。限年躡級，不得逾越，非負譴者皆有升無降，庸愚沈滯者皆喜，謂之聖書。雖小有常規，而掄才這方失矣。其有異才高行，聽擢不次；然有其制而無其事，有司但守文奉式，循資例而已。自宋以下，年資之制大抵皆本於光庭也。」

sòng sūn zhū zī gé lùn yuē: sān dài yǐ xià xuǎn jǔ zhī fǎ, qí shǐ zhōng yī qiè jiē shī zhě, qí guó jiā zī gé zhī zhì hū! jīn xián cái zhī fú yú xià zhě, zī gé ài zhī yě zhí yè zhī fèi yú guān zhě, zī gé qiān zhī yě shì zhī guǎ lián xiān chǐ zhě, zhēng yú zī gé yě zhí yè zhī fèi yú guān zhě, zī gé qiān zhī yě shì zhī guǎ lián xiān chǐ zhě, zhēng yú zī gé yě mín zhī kùn yú nüè zhèng bào lì, zī gé zhī rén zhòng yě. wàn shì zhī suǒ yǐ kàng bì, bǎi lì zhī suǒ yǐ fèi chí, fǎ zhì zhī suǒ yǐ tuí làn jué kuì ér bù zhī jiù zhě, jiē zī gé zhī shī yě. wéi tiān zhī shēng dà xián dà dé yě, fēi yǐ sī hòu qí rén, jiāng shǐ zhī fǔ shēng mín zhī zhì zhě yě wéi rén zhī yǒu dà cái dà zhì zhě, fēi yǐ dú lè qí shēn, jiāng yǐ zhèn shēng mín zhī qióng zhě yě. jīn xiǎo rén lèi rì ér qǔ guì shì, jūn zǐ cè shēn ér kùn bēi wèi, xián zhě dài bù xiào yú shàng, ér yú zhě yì zhì zhě yú xià, jué bù kǎo dé, lù bù shòu néng, gù yuē: xián cái zhī fú yú xià zhě, zī gé ài zhī yě. cái zú yǐ kān qí rèn, xiǎo jū suì yuè ér fáng zhī yǐ lì bù zú yǐ chēng qí wèi, zēng lèi kǎo jí ér dé zhī yǐ. suǒ de fēi suǒ qiú yě, suǒ qiú fēi suǒ rèn yě. wèi bù dù cái, gōng bù suǒ shí. gù yuē: zhí yè zhī fèi yú guān zhě, zī gé qiān zhī yě. jīn fū jì suì fá ér zhēng nián láo zhě, rì yè xiāng dòu yě. yǒu sī liè yī míng, chà yī jí, zé shè yī ér qún zhēng sù yǐ. qí shèn zhě huò huái huáng chì ér zhì yú chéng xiàng zhī qián yě, qí xíng yì qù shì jiǎ zhě wáng jǐ ěr. gù yuē: shì zhī guǎ lián xiān chǐ zhě, zhēng yú zī gé yě. lái ér bào yī yì, jì suì mǎn yǐ, yòu qù ér nüè yī zhōu yě, fēi yǐ zāng bài, zhì sǐ bù chù. hǔ lì mí dāo yá ér shí yú mín, xián zhě yù sǐ yú yán xué, ér chì zǐ bù dé ài qí fù mǔ yě. gù yuē: mín zhī kùn yú nüè zhèng bào lì zhě, zī gé zhī rén zhòng yě. fū zī gé zhī fǎ qǐ yú hòu wèi cuī liàng, ér fù xíng zhī yú táng zhī péi guāng tíng, shì èr zi zhě, qí dāng shì gù yǐ zuì zhī, bù dài hòu rén zhī jī yǐ. rán ér xíng zhī qián shì, bù guò shù shí nián zhě yě. hòu dé chēng zhí zhě jiǎo ér gèng zhī, gù qí huàn bù dà. jīn zī gé zhī bì, liú màn gēn jié, zhǒng wèi cháng fǎ, fāng qiě shì shì ér zūn xíng zhī yǐ. wǎng xī bù zhī fēi, lái zhě bù zhī jiǎo, gù yuē: wàn shì fǔ bì, bǎi lì fèi chí, fǎ zhì tuí làn jué kuì ér bù zhī jiù yě. suī rán, bù wú xiǎo lì yě, xiǎo biàn yě, lì zhī zhě chǔn yú ér fèi zhì zhě yě, biàn zhī zhě dié lǎo ér yōng hūn zhě yě ér yú tiān xià guó jiā yān zé dà shī yě, dà hài yě. rán ér tí xuǎn bù zhě, yì yǐ shì fǎ wèi jiǎn ér yì shǒu yě, bǎi pǐn qiān qún, bù fù quán xù rén wù ér zōng hé gōng shí, yī lì zài qián kān báo, hū míng ér shòu zhī yǐ. zuò miào táng zhě yì yǐ shì fǎ wèi yào ér yì xíng yě, dà guān dà zhí, liè jí àn shì, chà dì rì yuè, tà rán ér yí dà juān bì fǎ, jiǎn bá yì néng, jué yǐ gōng wèi xiān hòu, yòng yǐ cái wèi xù cì, wú yǐ jī qín lèi láo zhě wèi gāo xù, wú yǐ shēn zī rù kǎo zhě wèi yōu xuǎn. zhì yú yǐ bié, shàn fǒu chén qián, ér wàn shì bù zhì, shù gōng bù xī zhě, chén yú wèi cháng wén yě.
宋孫洙《資格論》曰：「三代以下選舉之法，其始終一切皆失者，其國家資格之制乎！今賢材之伏於下者，資格閡之也；職業之廢於官者，資格牽之也；士之寡廉鮮恥者，爭於資格也；職業之廢於官者，資格牽之也；士之寡廉鮮恥者，爭於資格也；民之困於虐政暴吏，資格之人眾也。萬事之所以抗弊，百吏之所以廢馳，法制之所以頹爛決潰而不之救者，皆資格之失也。惟天之生大賢大德也，非以私厚其人，將使之輔生民之治者也；惟人之有大材大智者，非以獨樂其身，將以振生民之窮者也。今小人累日而取貴仕，君子側身而困卑位，賢者戴不肖於上，而愚者役智者於下，爵不考德，祿不授能，故曰：賢才之伏於下者，資格閡之也。才足以堪其任，小拘歲月而防之矣；力不足以稱其位，增累考級而得之矣。所得非所求也，所求非所任也。位不度才，功不索實。故曰：職業之廢於官者，資格牽之也。今夫計歲閥而爭年勞者，日夜相鬥也。有司躐一名，差一級，則攝衣而群爭訴矣。其甚者或懷黃敕而置於丞相之前也，其行義去市賈者亡幾耳。故曰：士之寡廉鮮恥者，爭於資格也。來而暴一邑，既歲滿矣，又去而虐一州也，非以贓敗，至死不黜。虎吏靡刂牙而食於民，賢者郁死於岩穴，而赤子不得愛其父母也。故曰：民之困於虐政暴吏者，資格之人眾也。夫資格之法起於後魏崔亮，而復行之於唐之裴光庭，是二子者，其當世固已罪之，不待後人之譏矣。然而行之前世，不過數十年者也。後得稱職者矯而更之，故其患不大。今資格之弊，流漫根結，踵為常法，方且世世而遵行之矣。往昔不知非，來者不知矯，故曰：萬事撫弊，百吏廢馳，法制頹爛決潰而不之救也。雖然，不無小利也，小便也，利之者蠢愚而廢滯者也，便之者耋老而庸昏者也；而於天下國家焉則大失也，大害也。然而提選部者，亦以是法為簡而易守也，百品千群，不復銓敘人物而綜核功實，一吏在前勘薄，呼名而授之矣。坐廟堂者亦以是法為要而易行也，大官大職，列籍按氏，差第日月，遝然而宜大蠲弊法，簡拔異能，爵以功為先後，用以才為序次，無以積勤累勞者為高敘，無以深資入考者為優選。智愚以別，善否陳前，而萬事不治，庶功不熙者，臣愚未嘗聞也。」

jīn zhāng zōng wèi zǎi chén yuē: jīn zhī yòng rén tài jū zī lì, xún zī zhī fǎ qǐ yú táng dài, rú cǐ hé yǐ dé rén? píng zhāng zhèng shì zhāng rǔ lín duì yuē: bù jū zī gé, suǒ yǐ dài fēi cháng zhī cái. shàng yuē: cuī fǔ wèi xiāng, wèi yú nián jiàn bā bǎi rén, qǐ mián fēi cháng zhī cái yǔ?
金章宗謂宰臣曰：「今之用人太拘資歷，循資之法起於唐代，如此何以得人？」平章政事張汝霖對曰：「不拘資格，所以待非常之材。」上曰：「崔甫為相，未逾年薦八百人，豈綿非常之材與？」

quán xuǎn zhī hài sòng yè shì lùn quán xuǎn zhī hài yuē: fū zhēn bié yǒu xù, chù zhì bù shī zhě, cháo tíng zhī yào wù yě. gù zì yī mìng yǐ shàng, jiē yù yòng tiān xià zhī suǒ xián zhě, ér bù yǐ biàn qí bù xiào zhě zhī rén. qiè guài rén zhǔ zhī lì fǎ, hún wèi bù xiào zhě zhī dì, ér xiāo mí qí xián cái, yǐ jù rù yú bù xiào ér yǐ. ér qí guān zuì yào, qí hài zuì shèn zhě, quán xuǎn yě. lì bù zhě, cháo tíng hóu shé zhī chù yě. shàng shū shì láng zhě, tiān zǐ guì jìn zhī chén yě. chù zhī yǐ qí dì, rèn zhī yǐ qí guān, yǔ zhī yǐ zhēn bié chù zhì tiān xià shì dài fū zhī bǐng, ér nǎi lì fǎ yǐ fù zhī, yuē: wú yī háo bù xìn rǔ yě, rǔ yī háo bù zì xìn yě. qí rén zhī xián fǒu, qí shì zhī zuì gōng, qí dì zhī yuǎn jìn, qí zī zhī xiān hòu, qí lù zhī hòu bó, qí què zhī duō shǎo, zé yuē shì yī qiè yǒu fǎ yǐ. tiān xià fǎ dù zhī zhì xiáng, qū zhé jié nán zhī zhì duō, shì dài fū bù néng yī jǔ cuò shǒu zú zhě, gù wú shén yú quán xuǎn zhī fǎ yě. wū hū, yǔ rén yǐ guān, fù rén yǐ lù, shēng mín zhī mìng, zhì zhì zhī běn yóu cǐ ér chū yǐ. nài hé jǔ tiān xià zhī dà bǐng, ér zì shù fù bì méng zhī, nǎi wèi tiān xià dà bì zhī yuán hū? suī rán shì jǐ bǎi nián yú shì yǐ. qí xiāng chéng zhě fēi yī rén zhī gù, xué shì dài fū qín shēn kǔ lì, sòng shuō kǒng mèng, chuán dào xiān wáng, wèi cháng bù zhī suǒ wèi zhì dào zhě, fēi ruò jīn rì zhī fǎ dù yě. jí qí yī dàn zhī wèi shì guān, jìn shé gǒng shǒu, sì gù lì xū, yǐ wèn qí suǒ dāng zhī zhī fǎ lìng, lì xū shàng xià qí shǒu yǐ shì zhī, qí rén yì kàng rán zì biàn yuē: wú yǒu sī yě, gù dāng shǒu cǐ fǎ ér yǐ. jiē fū, qǐ qí rén zhè běn ruò shì lòu zāi. bì xià yǒu shì míng qì, wèi gǔ wǔ qún dòng zhī jù, yǔ duó jìn tuì, yǐ xù tiān xià, hé rěn xí shù bǎi nián zhī bì duān, mì méi yú qū qū huài làn zhī fǎ, yǐ xiāo mí tiān xià zhī rén cái, ér gān xīn yǐ biàn qí bù xiào? rú cǐ zé zhì dào ān cóng chū, ér zhì gōng ān cóng jiàn zāi! kuàng zì táng zhōng shì yǐ qián, lì bù yòng rén zhī yì yóu yǒu kě kǎo, jīn zhī suǒ xún zhě chūn shuāi luàn zhī yú bì ěr. bǎi wáng zhī cháng dào bù róng yú bì xià ér bù fù yě.
○銓選之害宋葉適論銓選之害曰：「夫甄別有序，黜陟不失者，朝廷之要務也。故自一命以上，皆欲用天下之所賢者，而不以便其不肖者之人。竊怪人主之立法，渾為不肖者之地，而消靡其賢才，以俱入於不肖而已。而其官最要，其害最甚者，銓選也。吏部者，朝廷喉舌之處也。尚書、侍郎者，天子貴近之臣也。處之以其地，任之以其官，與之以甄別黜陟天下士大夫之柄，而乃立法以付之，曰：吾一毫不信汝也，汝一毫不自信也。其人之賢否，其事之罪功，其地之遠近，其資之先後，其祿之厚薄，其闕之多少，則曰是一切有法矣。天下法度之至詳，曲折詰難之至多，士大夫不能一舉措手足者，顧無甚於銓選之法也。嗚呼，與人以官，賦人以祿，生民之命，致治之本由此而出矣。奈何舉天下之大柄，而自束縛蔽蒙之，乃為天下大弊之源乎？雖然是幾百年於是矣。其相承者非一人之故，學士大夫勤身苦力，誦說孔孟，傳道先王，未嘗不知所謂治道者，非若今日之法度也。及其一旦之為是官，噤舌拱手，四顧吏胥，以問其所當知之法令，吏胥上下其手以視之，其人亦抗然自辨曰：吾有司也，固當守此法而已。嗟夫，豈其人這本若是陋哉。陛下有是名器，為鼓舞群動之具，與奪進退，以敘天下，何忍襲數百年之弊端，汨沒於區區壞爛之法，以消靡天下之人才，而甘心以便其不肖？如此則治道安從出，而治功安從見哉！況自唐中世以前，吏部用人之意猶有可考，今之所循者春衰亂之餘弊耳。百王之常道不容於陛下而不復也。」

yáng wàn lǐ zuò xuǎn fǎ lùn, qí shàng piān yuē: chén wén xuǎn fǎ zhī bì zài yú xìn lì ér bù xìn guān. xìn lì ér bù xìn guān, gù lì bù zhī quán bù zài guān ér zài lì sān chǐ zhī fǎ, shì zú yǐ wèi lì qǔ fù zhī yuán, ér bù zú yǐ wèi cháo tíng wèi guān zé rén zhī jù. suǒ wèi shàng shū shì láng èr guān zhě, jù àn zhí bǐ, bì mù yǐ wèi zhǐ wěi ér yǐ. qiě fú lì zhī fàn fǎ zhě bì zhì, ér shòu qiú zhě bì bù shè, cháo tíng zhī yì qǐ zhēn xìn lì ér bù xìn guān zhě xié? fēi cháo tíng zhī yì yě, fǎ yě. yì zé xìn guān yě, fǎ zé wèi cháng xìn guān yě, cháo tíng yì bù zì xìn yě. tiān zǐ bù zì xìn, zé fǎ zhī kě fǒu shú jué zhī? jué zhī lì ér yǐ yǐ. fū cháo tíng zhī lì fǎ, běn yǐ fáng lì zhī wèi jiān, ér qí yòng fǎ yě, zé qǔ yú lì ér wèi jué, zé shì lì zhī yán shèng yú fǎ, ér cháo tíng zhī quán qīng yú lì yě. qí yán zhì yú shèng fǎ, ér qí quán zhì zhòng yú cháo tíng, zé lì bù zhǎng èr ān dé ér bù lì zhī fèng zāi! zhǎng èr fēi yuē fèng lì yě, yuē wú fèng fǎ yě. rán ér fǎ bù jué zhī yú guān, ér jué yú lì, fēi fèng lì ér hé? fū shì zhī wèi xìn lì ér bù xìn guān. jīn yǒu yī shì yú cǐ, fǎ yuē rú shì kě, rú shì ér bù kě. shì dài fū zhè yǒu qiú yú lì bù, yǒu chí dié ér qǐng yuē: wǒ yīng fū fǎ zhī suǒ kě xíng. ér lì bù zhī zhǎng èr yì yuē: kě. yí qí wèi kě wú yí yě. tuì ér lì chū cùn zhǐ yǐ gào zhī yuē: bù kě. jì yuē bù kě yǐ, yí qí wèi bù kě wú gǎi yě, wèi jǐ ér yòu chū cùn zhǐ yǐ gào zhī, yuē: kě. qiě fú kě bù kě zhě, yǒu yí dìng zhī fǎ ér yòng kě bù kě zhī fǎ zhě, wú yí dìng zhī lùn, hé wèi qí rán yě? lì yě. shì dài fū zhī shǐ zhì yě, shì fǎ zhī suǒ kě, yì shì lì bù zhǎng èr zhī xián, ér bù yè zhī lì, gù yǔ zhǎng èr miàn kě zhī, tuì ér wèn zhī lì, lì yuē: fǎ bù kě yě. zhǎng èr wú yǐ jié, zé yì yuē rán. shì dài fū yú shì bù jué zhī fǎ, bù qǐng zhī zhǎng èr, ér yǐ shì yú lì. lì yuē kě yě, ér wù jí yě. cì zhǎng èr zhī yí wàng ér huà qǔ qí nuò, duó ér jīn yǔ, cháo rán ér xī bù rán, zhǎng èr bù zhī yě, cháo tíng bù hē yě. lì bù zhī quán bù guī zhī lì ér shuí guī! fū qí suǒ yǐ zhì cǐ, qí shǐ yě yǒu duān, qí jī yě yǒu jiàn, ér qí chéng yě zhí gēn shén gù ér bù kě dòng yáo yǐ. rán zé hé wèi duān? qí bìng zài yú hū dà tǐ, jǐn xiǎo fǎ ér yǐ yǐ. lì zhě cóng qí suǒ jǐn zhě ér zhōng zhī, bìng yǔ qí suǒ hū zhě ér qiè zhī, cǐ qí wèi bù kě pò yě. qiě cháo tíng hé bù sī zhī yuē: wú zhī quán xuǎn, guǒ zhǐ xiǎo jǐn xiǎo fǎ ér yǐ, zé yī lì zhí bǐ ér yǒu yú yě, yòu yān yòng zé tiān xià zhī xián zhě yǐ wèi shàng shū shì láng yě zāi? zé wú zhī suǒ yǐ rèn shàng shū shì láng zhě, dài bù zhǐ yú jǐn xiǎo fǎ ér yǐ. shì gù mò ruò lüè xiǎo fǎ ér zé dà tǐ, shǐ zhī xiǎo fǎ zhī yǒu suǒ kě fǒu, chū wú xì yú dà tǐ zhī lì hài, zé lì bù zhǎng èr dé yǐ chū yì ér zì jué zhī, yào yǐ bù shī fū quán xuǎn zhī dà tǐ, ér bù hài fū lì fǎ zhī dà yì ér yǐ. zé dà tǐ ér lüè xiǎo fǎ, zé bù jué yú lì, ér lì zhī quán jiàn qīng, lì quán jiàn qīng rán hòu zhǎng èr zhī xián zhě dé yǐ yǒu wèi, ér xuǎn fǎ kě yǐ jiàn gé yě. qí xià piān yuē: chén wén lì bù zhè quán bù yì yú zǎi xiàng, yì bù yì yú yī lì. fū zǎi xiàng xiāng zhī yǔ yī lì, bù dài zhì zhě ér zhī qí xuán jué yě. jì yuē lì bù zhī quán bù yì yú zǎi xiàng, yòu yuē yì bù yì yú yī lì zhě hé yě? jīn fū jìn tuì cháo tíng zhī bǎi guān, xián zhě dé yǐ yòng, ér bù xiào zhě dé yǐ chù, cǐ zǎi xiàng zhī quán yě. zhù nǐ zhōu xiàn zhī bǎi guān, xià zhì yú báo wèi, ér shàng zhì yú shǒu èr, cǐ lì bù zhī quán yě. cháo tíng zhī bǎi guān zì dà kē yì děng, yǔ fū jìn shì jiǎ kē zhī shǒu zhě wèi yǒu bù yóu yú lì bù yě, wèi yǒu bù yóu yú lì bù ér guān zhě. jīn rì zhī báo wèi wèi bì fēi tā rì zhī zǎi xiàng, ér kuàng jīn rì zǎi xiàng zhī suǒ jìn tuì zhě, tái gé zhī suǒ bù liè zhě, jiē qián rì zhī shēng jiē yī shì láng zhě yě. gù yuē lì bù zhī quán bù yì yú zǎi xiàng. suī rán, lì bù zhī suǒ wèi zhù nǐ hé yě? shǐ rù guān zhě zé dé báo wèi, zì báo wèi lái zhě zé de lìng chéng. tuī ér shàng zhī, zhì yú mù zhí, yóu shì fǎ yě yòu shàng zhī zhì yú shǒu èr, yóu shì fǎ yě. qí yí dé zhě zé yuē yīng gé, qí bù yí dé zhě zé yuē bù yīng gé. yuē yīng gé yǐ, suī tān zhě pí ruǎn zhě lǎo dié zhě rǔ xiù zhě yú wú zhī zhě yōng wú néng zhě jiē dé zhī, dé zhě bù zhī kuì, yǔ zhě bù zhī nán yě. yuē bù yīng gé yǐ, suī zhēn xián shí néng lián jié shǒu zhì zhī shì, jiē bù de yě. bù dé zhě mò zhī yuàn, bù yǔ zhě mò zhī xù yě. lì bù zhě yuē: bǐ bù kuì bù yuàn, wú shì bì yǐ. rú mù yān, shū qí yì zhī gāo xià ér jiǎ yǐ zhī, àn qí yì zhī yuǎn jìn ér láo yì zhī, hū yī lì ér yuè zhī báo, jǐn yǐ, cǐ xiàn lìng zhī yǐ zhǐ xiǎo mín zhī zhēng yě. lì bù zhù nǐ bǎi guān, ér jì zhī yǐ tiān xià zhī mín mìng, nǎi yì zhǐ yú zhǐ zhēng ér yǐ yǐ. gù yuē yì bù yì yú yī lì. jīn lì bù yì yǒu suǒ wèi quán liàng zhě yǐ, yī zhī shǐ shū, yǐ guān qí néng shū hū fǒu yě zhào yī ér shì zhī, yǐ tàn qí yǒu jí yǔ fǒu yě zàn zhī shǐ bài, yǐ shì qí shì tīng zhī míng àn jīn lì zhī lǎo zhuàng yě. yuē quán liàng zhě, rú shì ér yǐ yǐ. ér xián bù xiào yú zhì hé bié yān? xī jìn yòng shān tāo wèi lì bù shàng shū, ér zhōng wài pǐn yuán duō suǒ qǐ bá. sòng yǐ cài kuò wèi lì bù shàng shū, kuò xiān shǐ rén gào zǎi xiàng xú xiàn zhī yuē: ruò de xíng lì bù zhī zhí zé bài, bù rán zé fǒu. xiàn zhī dá yún: huáng sàn yǐ xià jiē wěi. kuò yóu yǐ wèi shī zhí, suì bù bài. gài gǔ zhī lì bù suī huáng mén sàn qí jiē yóu lì bù zhī jiào xuǎn, shì dāng shí zhī wèi lì bù zhě, qǐ yì zhǐ qǔ ruò jīn suǒ wèi yīng gé zhě ér wèi huáng sàn zāi, yì jiāng zhǐ qǔ jīn suǒ wèi quán liàng zhě ér wèi huáng sàn xié? chén yuàn cháo tíng shāo zēng zhòng shàng shū zhī quán, shǐ zhī dé yǐ chá bǎi guān zhī néng fǒu ér yǔ duó zhī. rú chéng báo yǐ xià, guān xiǎo ér rèn qīng zhě, gù wèi néng rén rén ér chá zhī yě. zhì yú xiàn zǎi zhī jì yǐ bǎi lǐ zhī mín zhě, shǒu èr zhī jì yǐ yī jùn zhī mín zhě, qǐ bù zhòng zāi. qiě tiān xià jǐ zhōu, yī zhōu jǐ xiàn, yī suì zhī zhōng jū zhě dài zhě zhī wài, dào bù ér zhù nǐ xiàn zǎi zhě jǐ rén, shǒu èr yòu jǐ rén, zé yì bù guò sān shù bǎi ér yǐ. yǐ yī suì sān shù bǎi zhī shǒu èr xiàn zǎi, ér sàn zhī yú sān bǎi liù xún zhī rì yuè, zé yī rì zhī zhù nǐ zhě, jué duō bǔ guǎ, yì wú jǐ ěr. yī suì zhī jiān, ér bù néng chá sān shù bǎi rén zhī néng fǒu, zé qí wèi shàng shū zhě yì ǒu rén ér yǐ yǐ. yuè jì zhī ér bù cū, suì jì zhī ér bù jīng, zé qí zhōu xiàn zhī dé rén qǐ bù shí ér wǔ liù zāi. suī bù wǔ liù, qǐ bù shí ér sān sì zāi. yǐ cǐ jiào bǐ, bù yóu yù hū? huò yuē: shàng shū zhī quán zhòng zé jiāng dé yǐ xíng qí sī, nài hé? shì bù rán, xī lù zhì qǐng lìng tái shěng zhǎng guān gè jǔ qí shǔ, ér dé zōng yí zhū sī suǒ jǔ jiē yǒu qíng gù, huò shòu lù zhě. zhì jiàn zhī yuē: bì xià zé xiāng yì bù chū tái shěng zhǎng guān zhī zhōng, qǐ yǒu wèi zhǎng guān zé bù néng jǔ yī èr shǔ lì? jū zǎi xiàng zé kě zé qiān bǎi jù liáo, qí yào zài yú jīng zé zhǎng lì. zhì zhī shuō jǐn yǐ. jīn zhāo tíng bǎi guān, shú fēi zǎi xiàng jìn nǐ zhě ér bù yí yě zhì yú lì bù zhǎng èr zhī zhù nǐ, ér dú yí bǎi guān, shú fēi zǎi xiàng jìn nǐ zhě ér bù yí yě zhì yú lì bù zhǎng èr zhī zhù nǐ, ér dú yí qí sī hū? jīng zé shàng shū, ér jiǎ zhī yǐ yǔ duó zhī quán, shǐ de jīng zé shǒu èr xiàn zǎi, ér wú zhuān jū zhī yǐ wén fǎ, shù hū tiān xià bù cái zhī lì kě yǐ tài, ér tiān xià zhī zhì yóu kě yǐ fù qǐ yě yǔ?
楊萬里作《選法論》，其上篇曰：「臣聞選法之弊在於信吏而不信官。信吏而不信官，故吏部之權不在官而在吏三尺之法，適足以為吏取富之源，而不足以為朝廷為官擇人之具。所謂尚書、侍郎二官者，據案執筆，閉目以為紙尾而已。且夫吏之犯法者必治，而受賕者必不赦，朝廷之意豈真信吏而不信官者邪？非朝廷之意也，法也。意則信官也，法則未嘗信官也，朝廷亦不自信也。天子不自信，則法之可否孰決之？決之吏而已矣。夫朝廷之立法，本以防吏之為奸，而其用法也，則取於吏而為決，則是吏之言勝於法，而朝廷之權輕於吏也。其言至於勝法，而其權至重於朝廷，則吏部長、貳安得而不吏之奉哉！長、貳非曰奉吏也，曰吾奉法也。然而法不決之於官，而決於吏，非奉吏而何？夫是之謂信吏而不信官。今有一事於此，法曰如是可，如是而不可。士大夫這有求於吏部，有持牒而請曰：『我應夫法之所可行。』而吏部之長、貳亦曰：『可。』宜其為可無疑也。退而吏出寸紙以告之曰：『不可。』既曰不可矣，宜其為不可無改也，未幾而又出寸紙以告之，曰：『可。』且夫可不可者，有一定之法；而用可不可之法者，無一定之論，何為其然也？吏也。士大夫之始至也，恃法之所可，亦恃吏部長、貳之賢，而不謁之吏，故與長貳面可之，退而問之吏，吏曰：『法不可也。』長、貳無以詰，則亦曰然。士大夫於是不決之法，不請之長貳，而以市於吏。吏曰可也，而勿亟也。伺長、貳之遺忘而畫取其諾，奪而今與，朝然而夕不然，長、貳不知也，朝廷不訶也。吏部之權不歸之吏而誰歸！夫其所以至此，其始也有端，其積也有漸，而其成也植根甚固而不可動搖矣。然則曷為端？其病在於忽大體，謹小法而已矣。吏者從其所謹者而中之，並與其所忽者而竊之，此其為不可破也。且朝廷何不思之曰：吾之銓選，果止小謹小法而已，則一吏執筆而有餘也，又焉用擇天下之賢者以為尚書、侍郎也哉？則吾之所以任尚書、侍郎者，殆不止于謹小法而已。是故莫若略小法而責大體，使知小法之有所可否，初無繫於大體之利害，則吏部長、貳得以出意而自決之，要以不失夫銓選之大體，而不害夫立法之大意而已。責大體而略小法，則不決於吏，而吏之權漸輕，吏權漸輕然後長、貳之賢者得以有為，而選法可以漸革也。」其下篇曰：「臣聞吏部這權不異於宰相，亦不異於一吏。夫宰相相之與一吏，不待智者而知其懸絕也。既曰吏部之權不異於宰相，又曰亦不異於一吏者何也？今夫進退朝廷之百官，賢者得以用，而不肖者得以黜，此宰相之權也。注擬州縣之百官，下至於薄尉，而上至於守貳，此吏部之權也。朝廷之百官自大科異等，與夫進士甲科之首者未有不由於吏部也，未有不由於吏部而官者。今日之薄尉未必非他日之宰相，而況今日宰相之所進退者，台閣之所布列者，皆前日之升階揖侍郎者也。故曰吏部之權不異於宰相。雖然，吏部之所謂注擬何也？始入官者則得薄尉，自薄尉來者則得令丞。推而上之，至於幕職，由是法也；又上之至於守貳，由是法也。其宜得者則曰應格，其不宜得者則曰不應格。曰應格矣，雖貪者、疲軟者、老耋者、乳臭者、愚無知者、庸無能者皆得之，得者不之愧，與者不之難也。曰不應格矣，雖真賢實能廉潔守志之士，皆不得也。不得者莫之怨，不與者莫之恤也。吏部者曰：彼不愧不怨，吾事畢矣。如募焉，書其役之高下而甲乙之，按其役之遠近而勞逸之，呼一吏而閱之薄，盡矣，此縣令之以止小民之爭也。吏部注擬百官，而寄之以天下之民命，乃亦止於止爭而已矣。故曰亦不異於一吏。今吏部亦有所謂銓量者矣，揖之使書，以觀其能書乎否也；召醫而視之，以探其有疾與否也；贊之使拜，以試其視聽之明暗、筋力之老壯也。曰銓量者，如是而已矣。而賢不肖愚智何別焉？昔晉用山濤為吏部尚書，而中外品員多所啟拔。宋以蔡廓為吏部尚書，廓先使人告宰相徐羨之曰：『若得行吏部之職則拜，不然則否。』羨之答云：『黃、散以下皆委。』廓猶以為失職，遂不拜。蓋古之吏部雖黃門、散騎皆由吏部之較選，是當時之為吏部者，豈亦止取若今所謂應格者而為黃、散哉，抑將止取今所謂銓量者而為黃、散邪？臣願朝廷稍增重尚書之權，使之得以察百官之能否而與奪之。如丞、薄以下，官小而任輕者，固未能人人而察之也。至於縣宰之寄以百里之民者，守貳之寄以一郡之民者，豈不重哉。且天下幾州，一州幾縣，一歲之中居者、待者之外，到部而注擬縣宰者幾人，守貳又幾人，則亦不過三數百而已。以一歲三數百之守貳、縣宰，而散之於三百六旬之日月，則一日之注擬者，絕多補寡，亦無幾爾。一歲之間，而不能察三數百人之能否，則其為尚書者亦偶人而已矣。月計之而不粗，歲計之而不精，則其州縣之得人豈不十而五六哉。雖不五六，豈不十而三四哉。以此較彼，不猶愈乎？或曰：尚書之權重則將得以行其私，奈何？是不然，昔陸贄請令台省長官各舉其屬，而德宗疑諸司所舉皆有情故，或受賂者。贄諫之曰：『陛下擇相亦不出台省長官之中，豈有為長官則不能舉一二屬吏？居宰相則可擇千百具僚，其要在於精擇長吏。』贄之說盡矣。今朝廷百官，孰非宰相進擬者而不疑也；至於吏部長貳之注擬，而獨疑百官，孰非宰相進擬者而不疑也；至於吏部長貳之注擬，而獨疑其私乎？精擇尚書，而假之以與奪之權，使得精擇守貳、縣宰，而無專拘之以文法，庶乎天下不才之吏可以汰，而天下之治猶可以復起也與？」

shào xìng sān shí èr nián, lì bù shì láng líng jǐng xià yán: guó jiā shè quán xuǎn, yǐ tīng qún lì zhī zhì. qí zhǎng yú qī sī, zhe zài lìng jiǎ, suǒ shǒu zhě fǎ yě. jīn shēng jiàng yú xū lì zhī shǒu, yǒu suǒ wèi lì yān. zhǎng èr yǒu qiān gǎi, láng cáo yǒu tì yí, lái zhě bù kě fù zhī, qù zhě bù néng jǐn gào. suǒ lì ér bù huò, suī yǒu qiáng míng jiàn mǐn zhī cái, bù fù zhì yì yǐn lì ér bù dāng, suī yǒu zhì gōng jǐn lǐ zhī shì, bù fù kě shēn. huò lù gōng xíng, jiān bì zī shén. cháng guān hàn zhī gōng fǔ yǒu cí sòng bǐ, shàng shū yǒu jué shì bǐ. bǐ zhī wèi yán, yóu jīn zhī lì. jīn lì bù qī sī yí zhì lì cè, fán jīng shēn qǐng, huò táng bái, huò qǔ zhǐ zhě, měi yī shì yǐ, mìng láng guān yǐ cì nǐ dìng, ér zhǎng èr shū zhī yú cè, yǒng yǐ wèi lì. měi bàn suì shàng yú shàng shū shěng, réng guān yù shǐ tái. rú cǐ zé qiǎo lì wú suǒ shī, ér quán xù píng yǔn yǐ. chún xī yuán nián, cān zhī zhèng shì gōng mào liáng yán: fǎ zhě, gōng tiān xià ér wèi zhī zhě yě. lì zhě, yīn rén ér lì yǐ huài tiān xià zhī gōng zhě yě. xī zhī huàn zài yú yòng lì pò fǎ, jīn zhī huàn zài yú yīn lì lì fǎ, zì lì xíng ér fǎ fèi yǐ. gù yàn chēng lì bù wèi lì bù. shì zé quán zhèng zhī hài, zài sòng shí jí yǐ huàn zhī, ér jīn rì yóu shén. suǒ yǐ rán zhě, fǎ kě zhī, ér lì bù kě zhī. lì xū dé cāo qí liǎng kě zhī quán, yǐ shì yú xià. shì shì xiàng chuán, ér suī yǐ cháo tíng zhī lì bù néng bá ér qù zhī. shén zāi, lì zhī wèi hài yě, yòu qǐ dú lì bù rán zāi. kòu cài gōng wèi xiāng, zhāng shèng cháng yǔ liǎng fǔ, yù zé yī rén wèi mǎ bù jūn zhǐ huī shǐ. gōng fāng yì qí shì, lì yǒu yǐ wén jí jìn zhě. gōng wèn hé shū, duì yuē: lì bù yě. gōng yuē: cháo tíng yù yòng yī yá guān, shàng xū jiǎn lì xié? ān yòng wǒ bèi? huài guó zhèng zhě zhèng yóu cǐ ěr. sī mǎ wēn gōng yǔ lǚ huì qīng lùn xīn fǎ yú shàng qián, wēn gōng yuē: sān sī shǐ zhǎng tiān xià cái, bù cái ér chù zhī kě yě, bù kě shǐ liǎng fǔ qīn qí shì. jīn wèi zhì zhì sān sī tiáo lì sī hé yě? zǎi xiàng yǐ dào zuǒ rén zhǔ, ān yòng lì! gǒu yòng lì, zé xū lì zú yǐ, jīn wèi kàn xiáng zhōng shū tiáo lì sī hé yě? huì qīng bù néng duì.
紹興三十二年，吏部侍郎凌景夏言：「國家設銓選，以聽群吏之治。其掌於七司，著在令甲，所守者法也。今升降於胥吏之手，有所謂例焉。長貳有遷改，郎曹有替移，來者不可復知，去者不能盡告。索例而不獲，雖有強明健敏之才，不復致議；引例而不當，雖有至公盡理之事，不復可伸。貨賂公行，奸弊滋甚。嘗觀漢之公府有辭訟比，尚書有決事比。比之為言，猶今之例。今吏部七司宜置例冊，凡經申請，或堂白，或取旨者，每一事已，命郎官以次擬定，而長貳書之於冊，永以為例。每半歲上於尚書省，仍關御史台。如此則巧吏無所施，而銓敘平允矣。」淳熙元年，參知政事龔茂良言：「法者，公天下而為之者也。例者，因人而立以壞天下之公者也。昔之患在於用例破法，今之患在於因例立法，自例行而法廢矣。故諺稱吏部為『例部』。是則銓政之害，在宋時即已患之，而今日尤甚。所以然者，法可知，而例不可知。吏胥得操其兩可之權，以市於下。世世相傳，而雖以朝廷之力不能拔而去之。」甚哉，例之為害也，又豈獨吏部然哉。寇菜公為相，章聖嘗語兩府，欲擇一人為馬步軍指揮使。公方議其事，吏有以文籍進者。公問何書，對曰：「例簿也。」公曰：「朝廷欲用一衙官，尚須檢例邪？安用我輩？壞國政者正由此爾。」司馬溫公與呂惠卿論新法於上前，溫公曰：「三司使掌天下財，不才而黜之可也，不可使兩府侵其事。今為制置三司條例司何也？宰相以道佐人主，安用例！苟用例，則胥吏足矣，今為看詳中書條例司何也？」惠卿不能對。

yuán quē yuán quē zhī míng, zì jìn shí yǐ yǒu zhī. jìn shū wáng yùn chuán: qiān shàng shū lì bù láng. měi yī guān quē, qiú zhě shí bèi. wèi shū yuán xiū yì chuán: qiān lì bù shàng shū. shí shàng dǎng jùn quē, zhōng sàn dài fū gāo jū qiú zhī. zhì táng zhào jǐng shěn guān liù yì, suì yǒu rén shǎo què duō rén duō què shǎo zhī yǔ. ér cuī yǐ zhōng shū shì láng zhī lì bù xuǎn shì, zhì nì yòng sān nián yuán què. jīn hú gèn zài lì bù, yáng yán wèi shì láng, zhì fēn què, yǐ è què yǔ yán. qí míng xiāng chuán, zhì jīn bù gǎi yǐ.
○員缺員缺之名，自晉時已有之。《晉書·王蘊傳》：「遷尚書吏部郎。每一官缺，求者十輩。」《魏書·元修義傳》：「遷吏部尚書。時上黨郡缺，中散大夫高居求之。」至唐趙憬審官六議，遂有人少闕多、人多闕少之語。而崔以中書侍郎知吏部選事，至逆用三年員闕。今狐亘在吏部，楊炎為侍郎，至分闕，以惡闕與炎。其名相傳，至今不改矣。

jiù táng shū dé zōng jì: yù shǐ dài fū cuī cóng zòu: bīng róng wèi xī, shì jìn pō duō. bǐ lái měi zhì xuǎn jí, bù miǎn jù què liú rén. cháng tàn yí cái, réng zhāo yuàn wàng. cǐ yì shì jīn zhī jié liú hòu xuǎn yě. dà táng xīn yǔ: liú sī lì wèi kǎo gōng yuán wài, zi xiàn wèi hé nán wèi. sī lì jīn rì wáng, míng rì xuǎn rén yǒu suǒ xiàn què zhě. zài shēn zī jiē, yǐ wèi míng jiào suǒ bù róng, nǎi shū qí wú xíng zhù míng jí. qí rén bǐ chū xuǎn mén, wèi zhòng mù suǒ shì, zhòng kǒu suǒ zī, yì chāo jū ér shī bù yǐ. cháo tíng xián wèi zài néng zhèn lǐ fēng sú. zì jīn yán zhī, bù guò suǒ yī dīng yōu zhī què, yì hé zhì jiàn bìn yú qīng yì xié? bù zhī yóu shì xīn tuī zhī, yǒu qí qīn wèi sǐ ér shè wèi jī jǐng yǐ móu duó qí chù, yì rén qíng zhī suǒ bì zhì dé yǐ. mèng zǐ yuē: rén néng chōng wú yù hài rén zhī xīn, ér rén bù kě shèng yòng yě. rén néng chōng wú chuān yú zhī xīn, ér yì bù kě shèng yòng yě. gǒu fǎn shì ér chōng zhī, qí yì hé suǒ bù zhì xié! yuàn hòu zhī chí quán héng zhě cháng yǐ zhèng fēng sú wèi xīn, zé guó jiā bì yǒu de rén zhī qìng yǐ.
《舊唐書·德宗紀》：「御史大夫崔從奏：『兵戎未息，仕進頗多。比來每至選集，不免據闕留人。嘗嘆遺才，仍招怨望。』」此亦似今之截留候選也。《大唐新語》：「劉思立為考功員外，子憲為河南尉。思立今日亡，明日選人有索憲闕者。載深咨嗟，以為名教所不容，乃書其無行注名籍。其人比出選門，為眾目所視，眾口所訾，亦超趄而失步矣。朝廷咸謂載能振理風俗。自今言之，不過索一丁憂之闕，亦何至見擯於清議邪？不知由是心推之，有其親未死而設為機阱以謀奪其處，亦人情之所必至得矣。孟子曰：『人能充無欲害人之心，而仁不可勝用也。人能充無穿窬之心，而義不可勝用也。』苟反是而充之，其亦何所不至邪！願後之持銓衡者常以正風俗為心，則國家必有得人之慶矣。」