zhòng lí zuǒ zhuàn cài mò duì wèi xiàn zi yán:" shǎo wú shì yǒu sì shū: yuē zhòng yuē gāi yuē xiū yuē xī, shǐ zhòng wèi gōu máng, gāi wèi rù shōu, xiū jí xī wèi xuán míng. tuí xū shì yǒu zǐ yuē lí, wèi zhù róng." lí jí" lí" zì yì wén, shì zhòng lí wèi èr rén, yī chū yú shǎo wú, yī chū yú pín sòng. ér shǐ jì chǔ shì jiā zé yuē:" dì è xū gāo yáng zhě, huáng dì zhī sūn, chāng yì zhī zǐ yě, gāo yáng shēng chēng, chēng shēng juǎn zhāng, juǎn zhāng shēng zhòng lí." tài shǐ gōng zì xù zé yuē:" zhòng lí shì shì xù tiān dì, qí zài zhōu chéng bó xiū fǔ qí hòu yě." jìn shū xuān dì jì:" qí xiān chū zì dì gāo yáng zhī zǐ zhòng lí, wèi xià guān zhù róng." sòng shū zài jìn shàng shū lìng wèi, shàng shū zuǒ pú yè shān tāo yòu pú yè wèi shū shàng shū liú sī kōng zhāng huà děng zòu, nǎi yún:" dà jìn zhī dé shǐ zì zhòng lí, shí zuǒ zhuān shuò, zhì yú xià shāng shì xù tiān dì, qí zài yú zhōu bù shī qí xù." shì yǐ zhòng lí wèi yī rén, bù róng yī dài nǎi yǒu liǎng zǔ, yì xī rén xiāng yán zhī miù.
○重黎《左传》蔡墨对魏献子言:“少吴氏有四叔:曰重、曰该、曰修、曰熙,使重为句芒,该为蓐收,修及熙为玄冥。颓顼氏有子曰梨,为祝融。”梨即“黎”字异文,是重、黎为二人,一出于少吴,一出于频颂。而《史记·楚世家》则曰:“帝颚顼高阳者,黄帝之孙,昌意之子也,高阳生称,称生卷章,卷章生重黎。”《太史公自序》则曰:“重黎氏世序天地,其在周程伯、休甫其後也。”《晋书·宣帝纪》:“其先出自帝高阳之子重黎,为夏官祝融。”《宋书》载晋尚书令卫,尚书左仆射山涛、右仆射魏舒、尚书刘、司空张华等奏,乃云:“大晋之德始自重黎,实佐颛硕,至于夏商世序天地,其在于周不失其绪。”似以重黎为一人,不容一代乃有两祖,亦昔人相沿之谬。
wū xián gǔ zhī shèng rén huò shàng ér wèi jūn, huò xià ér wèi xiāng, qí zhī zhōu hū wàn wù ér dào jì tiān xià, gù fēi hòu rén zhī suǒ néng cè yě, ér chuán zhě wěi yǐ yī jié gài zhī. huáng dì, gǔ shèng rén yě, ér hòu rén yǐ wéi yī shī. bó yì, gǔ xián chén yě, ér shì yǒu bǎi chóng jiāng jūn zhī hào. yǐ bǐ shì jī zhāng zhāng zài jīng jí zhě, qiě yóu rú cǐ, ruò nǎi yáo zhī chén míng yì, ér yǒu qióng zhī jūn yì míng nòng yáo zhī diǎn lè míng kuí, ér mù shí zhī guài yì wèi kuí tāng jū bó, ér bó róng zhī guó yì míng tāng. fū gǒu yǐ qí míng ér yí zhī, zé dào dé zhī yòng wēi ér miù yōu zhī shuō zuò. ruò wū xián zhě, kě yì yān. shū jūn piān:" zài dà wù, shí zé yǒu ruò yī dǒu chén hù, gé yú shàng dì. wū xián yì wáng jiā. zài zǔ yǐ, shí zé yǒu ruò wū xián." shū xù:" yī zhì xiāng tài wù, háo yǒu xiáng, sāng gòng shēng yú cháo, yī shè zàn yú wū xián, zuò xián yì sì piān." kǒng ān guó chuán yuē:" wū xián, chén míng." mǎ róng yuē:" wū, nán wū yě, míng xián, yīn zhī wū yě." kǒng yǐng dá zhèng yì yuē:" jūn chuán yuē:" wū shì yě. dāng yǐ wū wèi shì, míng xián." zhèng xuán yún:" wū xián wèi zhī wū guān." àn jūn, xián zi wū xián, fù zǐ bìng wèi dà chén, bì bù shì zuò wū guān, gù kǒng yán wū shì shì yě. zé wū xián zhī wèi shāng xián xiàng míng yǐ. shǐ jì zhèng yì wèi, wū xián jí zi xián jiā jiē zài sū zhōu cháng shú xiàn xī hǎi yú shān shàng, gài èr zi běn wú rén yún. yuè jué shū yún:" yú shān zhě, wū xián suǒ chū yě." shì wèi kě zhī. ér hòu zhī yán tiān guān zhě zōng yān, yán bǔ shì zhě zōng yān, yán wū guǐ zhě zōng yān. yán tiān guān zé shǐ jì tiān guān shū suǒ yún:" xī zhī chuán tiān shù zhě, gāo xīn zhī qián zhòng lí, yú táng yú xī hé, yǒu xià kūn wú, yīn shāng wū xián" zhě yě. yán bǔ shì zé lǚ shì chūn qiū suǒ wèi:" wū péng zuò yī, wū xián zuò shì" zhě yě. yán wū guǐ zé zhuāng zi suǒ yún:" wū xián zhào yuē:' lái!'" chǔ cí lí sāo suǒ yún:" wū xián jiāng xī jiàng xī, huái jiāo xǔ ér yào zhī." shǐ jì fēng shàn shū suǒ yún:" wū xián zhī xìng zì cǐ shǐ." xǔ shì shuō wén suǒ yún:" wū xián chū zuò wū." yòu qí sǐ ér wèi shén, zé qín zǔ chǔ wén suǒ yún:" bù xiǎn dà shén wū xián" zhě yě. ér yòu huò yǐ wū chéng wéi huáng dì shí rén, guī cáng yán:" huáng shén jiāng zhàn, lán yú wū xián" shì yě. yǐ wéi dì yáo shí rén, guō pú wū xián shān fù xù yán:" wū xián yǐ hóng shù wèi dì yáo yī" shì yě. yǐ wéi chūn qiū shí rén, zhuāng zi yán" zhèng yǒu shén wū yuē jì xián", liè zǐ yán" shén wū jì xián, zì qí lái chǔ yú zhèng" shì yě. zhì shān hǎi jīng hǎi wài xī jīng yán:" wū xián guó zài nǚ chǒu běi, yòu shǒu cāo qīng shé, zuǒ shǒu cāo chì shé, zài dēng bǎo shān, qún wū suǒ cóng shàng xià" yě. dà huāng xī jīng yán dà huāng zhī zhōng yǒu shān, míng yuē fēng jǔ yù mén, rì yuè suǒ rén, yǒu líng shān wū xián, wū jí wū fēn wū péng wū gū wū zhēn wū lǐ wū dǐ wū xiè wū luó shí wū, cóng cǐ shēng jiàng, bǎi yào yuán zài." huái nán zǐ dì xíng xùn:" yán xuān yuán qiū zài xī fāng, wū xián zài qí běi fāng." zé yì huāng dàn bù kě jī, ér zhī gǔ xián zhī míng, wèi hòu rén suǒ jiǎ tuō zhě duō yǐ.
○巫咸古之圣人或上而为君,或下而为相,其知周乎万物而道济天下,固非後人之所能测也,而传者猥以一节概之。黄帝,古圣人也,而後人以为医师。伯益,古贤臣也,而世有百虫将军之号。以彼事迹章章在经籍者,且犹如此,若乃尧之臣名羿,而有穷之君亦名弄;尧之典乐名夔,而木石之怪亦为夔;汤居亳,而亳戎之国亦名汤。夫苟以其名而疑之,则道德之用微而谬悠之说作。若巫咸者,可异焉。《书·君篇》:“在大戊,时则有若伊陡臣扈,格于上帝。巫咸义王家。在祖乙,时则有若巫贤。”《书序》:“伊陟相太戊,毫有祥,桑共生于朝,伊涉赞于巫咸,作《咸义》四篇。”孔安国传曰:“巫咸,臣名。”马融曰:“巫,男巫也,名咸,殷之巫也。”孔颖达正义曰:“《君》传曰:“巫氏也。当以巫为氏,名咸。”郑玄云:“巫咸谓之巫官。”按《君》,咸子巫贤,父子并为大臣,必不世作巫官,故孔言巫氏是也。则巫咸之为商贤相明矣。《史记》正义谓,巫咸及子贤家皆在苏州常熟县西海隅山上,盖二子本吴人云。《越绝书》云:“虞山者,巫咸所出也。”是未可知。而後之言天官者宗焉,言卜筮者宗焉,言巫鬼者宗焉。言天官则《史记·天官书》所云:“昔之传天数者,高辛之前重黎,于唐虞羲和,有夏昆吾,殷商巫咸”者也。言卜筮则《吕氏春秋》所谓:“巫彭作医,巫咸作筮”者也。言巫鬼则《庄子》所云:“巫咸诏曰:‘来!’”《楚辞·离骚》所云:“巫咸将夕降兮,怀椒糈而要之。”《史记·封禅书》所云:“巫咸之兴自此始。”许氏《说文》所云:“巫咸初作巫。”又其死而为神,则秦《诅楚文》所云:“不显大神巫咸”者也。而又或以巫成为黄帝时人,《归藏》言:“黄神将战,篮于巫咸”是也。以为帝尧时人,郭璞《巫咸山赋》序言:“巫咸以鸿术为帝尧医”是也。以为春秋时人,《庄子》言“郑有神巫曰季咸”,《列子》言“神巫季咸,自齐来处于郑”是也。至《山海经·海外西经》言:“巫咸国在女丑北,右手操青蛇,左手操赤蛇,在登葆山,群巫所从上下”也。大荒西经言大荒之中有山,名曰丰沮玉门,日月所人,有灵山巫咸,巫即、巫分、巫彭、巫姑、巫真、巫礼、巫抵、巫谢、巫罗十巫,从此升降,百药爰在。”《淮南子·地形训》:“言轩辕丘在西方,巫咸在其北方。”则益荒诞不可稽,而知古贤之名,为後人所假托者多矣。
hé bó zhú shū:" dì fēn shí liù nián, luò bó yòng yǔ hé bó féng yí dòu."" dì xiè shí liù nián, yīn hóu wēi, yǐ hé bó zhī shī fá yǒu yì, shā qí jūn mián chén." shì hé bó zhě guó jū hé shàng ér mìng zhī wèi bó, rú wén shàng zhī wèi xī bó. ér féng yí zhě, qí míng ěr. chǔ cí jiǔ gē yǐ hé bó cì dōng jūn zhī hòu, zé yǐ hé bó wèi shén, tiān wèn:" hú nòng shè fū hé bó ér qī bǐ luò pín?" wáng yì zhāng jù yǐ" shè" wèi" shí", yǐ" qī" wèi" mèng". qí jiě yuǎn yóu:" lìng hǎi ruò, wǔ féng yí." zé yuē:" féng yí, shuǐ xiān rén yě," shì hé bó féng yí jiē shuǐ shén yǐ. mù tiān zǐ chuán:" zhì yú yáng yū zhī shān, hé bó wú yí zhī suǒ dōu jū." shān hǎi jīng:" jí zhī yuān, shēn sān bǎi rèn, wéi bīng yí héng dōu yān. bīng yí rén miàn, chéng liǎng lóng." guō pú zhù:" bīng yí, féng yí yě, jí hé bó yě.", zhuāng zi:" féng yí dé zhī, yǐ yóu dà chuān." sī mǎ biāo zhù yǐn qīng líng chuán yuē:" féng yí, huá yīn tóng xiāng dī shǒu lǐ rén yě, fú bā shí, dé dào wèi shuǐ xiān, shì wèi hé bó." shì yǐ féng yí sǐ ér wèi shén, qí shuō guài yǐ. lóng yú hé tú yuē:" hé bó xìng lǚ, míng gōng zǐ fū rén xìng féng, míng yí." yǐ féng yí wèi hé bó zhī qī, gèng guài. chǔ cí jiǔ gē yǒu hé bó ér féng yí shǔ hǎi ruò zhī xià, yì ruò yǐ wéi liǎng rén. dà dǐ suǒ chuán gè yì. ér wèi hé shén yǒu fū rén zhě, yì qín rén yǐ jūn zhǔ qī hé, yè wū wèi hé bó qǔ fù zhī lèi ěr. huái nán zǐ:" féng yí dà bǐng zhī yù" zhù:" èr rén gǔ zhī dé dào néng yù yīn yáng zhě."
○河伯《竹书》:“帝芬十六年,雒伯用与河伯冯夷斗。”“帝泄十六年,殷侯微,以河伯之师伐有易,杀其君绵臣。”是河伯者国居河上而命之为伯,如文上之为西伯。而冯夷者,其名尔。《楚辞·九歌》以河伯次东君之後,则以河伯为神,《天问》:“胡弄射夫河伯而妻彼雒嫔?”王逸章句以“射”为“实”,以“妻”为“梦”。其解《远游》:“令海若,舞冯夷。”则曰:“冯夷,水仙人也,”是河伯、冯夷皆水神矣。《穆天子传》:“至于阳纡之山,河伯、无夷之所都居。”《山海经》:“极之渊,深三百仞,惟冰夷恒都焉。冰夷人面,乘两龙。”郭璞注:“冰夷,冯夷也,即河伯也。”,《庄子》:“冯夷得之,以游大川。”司马彪注引《清泠传》曰:“冯夷,华阴潼乡堤首里人也,服八石,得道为水仙,是为河伯。”是以冯夷死而为神,其说怪矣。《龙鱼河图》曰:“河伯姓吕,名公子;夫人姓冯,名夷。”以冯夷为河伯之妻,更怪。《楚辞·九歌》有河伯而冯夷属海若之下,亦若以为两人。大抵所传各异。而谓河神有夫人者,亦秦人以君主妻河,邺巫为河伯娶妇之类耳。《淮南子》:“冯夷、大丙之御”注:“二人古之得道能御阴阳者。”
wèi shū rén gāo gōu lí xiān zǔ zhū méng, zhū méng mǔ hé bó nǚ, wèi fū yú wáng qī, zhū méng zì chēng wéi hé bó wài sūn. zé hé bó yòu yǒu nǚ yǒu wài sūn yǐ.
《魏书人高句丽先祖朱蒙,朱蒙母河伯女,为夫馀王妻,朱蒙自称为河伯外孙。则河伯又有女、有外孙矣。
zhēn hào zài:" yǒu yī rén, dàn dàn yì hé biān, bài hé shuǐ. rú cǐ shí nián, hé hóu hé bó suì yǔ xiāng jiàn, yǔ bái bì shí shuāng, jiào yǐ shuǐ xíng bù nì fǎ." zhù yuē:" hé hóu, hé bó, gù dàng shì liǎng shén xié?" xiāng jūn chǔ cí xiāng jūn xiāng fū rén, yì wèi xiāng shuǐ zhī shén, yǒu hòu yǒu fū rén yě. chū gè yán shùn zhī èr fēi. fēi yuē:" shùn zàng yú cāng wú zhī yě, gài sān fēi wèi zhī cóng yě." shān hǎi jīng:" dòng tíng zhī shān, dì zhī èr nǚ jū zhī." guō pú zhù yuē:" dà dì zhī èr nǚ, ér chù jiāng wèi shén." jí liè xiān chuán jiāng fēi èr nǚ yě, jiǔ gē suǒ wèi xiāng fū rén chēng dì zi zhě shì yě. ér hé tú yù bǎn yuē:" xiāng fū rén zhě, dì yáo nǚ yě. qín shǐ huáng fú jiāng zhì xiāng shān, féng dà fēng, ér wèn bó shì:' xiāng jūn hé shén?' bó shì yuē:' wén zhī yáo èr nǚ, shùn fēi yě, sǐ ér zàng cǐ.'" liè nǚ zhuàn yuē:" èr nǚ sǐ yú jiāng xiāng zhī jiān, sú wèi zhī xiāng jūn." zhèng sī nóng yì yǐ shùn fēi wèi xiāng jūn. shuō zhě jiē yǐ shùn shè fāng ér sǐ, èr fēi cóng zhī, jù nì sǐ yú xiāng jiāng, suì hào wèi xiāng fū rén. àn jiǔ gē, xiāng jūn xiāng fū rén zì shì èr shén, jiāng xiāng zhī yǒu fū rén, yóu hé tān zhī yǒu lǜ fēi yě. cǐ zhī wèi líng, yǔ tiān dì bìng, ān dé wèi zhī yáo nǚ? qiě jì wèi zhī yáo nǚ, ān dé fù zǒng yún xiāng jūn zāi? hé yǐ kǎo zhī? lǐ jì yún:" shùn zàng cāng wú èr fēi bù cóng." míng èr fēi shēng bù cóng zhēng, sǐ bù cóng zàng. qiě chuán yuē:" shēng wèi shàng gōng, sǐ wèi guì shén." lǐ:" wǔ yuè bǐ sān gōng, sì dú bǐ zhū hóu." jīn xiāng chuān bù jí sì dú, wú zhì yú mìng sì, ér èr nǚ dì zhě zhī hòu, pèi líng shén zhǐ, wú yuán fù xià jiàng xiǎo shuǐ ér wèi fū rén yě. yuán qí zhì miù zhī yóu, yóu hū jù yǐ dì nǚ wéi míng, míng shí xiàng luàn, mò jiǎo qí shī, xí fēi shèng shì, zhōng gǔ bù wù, kě bēi yǐ! cǐ biàn shén zhèng. yòu àn yuǎn yóu zhī wén, shàng yuē:" èr nǚ yù jiǔ zhāo gē." xià yuē:" xiāng líng gǔ sè." shì zé èr nǚ yǔ xiāng líng gù pàn rán wèi èr, jí qū zǐ zhī zuò, kě zhèng qí fēi shùn fēi yǐ. hòu zhī wén rén fù huì qí shuō, yǐ zī xié fěng, qí dú shén ér màn shèng yě, bù yì shén hū!
《真浩》载:“有一人,旦旦诣河边,拜河水。如此十年,河侯、河伯遂与相见,予白壁十双,教以水行不溺法。”注曰:“河侯,河伯,故当是两神邪?”○湘君《楚辞》湘君、湘夫人,亦谓湘水之神,有後有夫人也。初个言舜之二妃。《妃》曰:“舜葬于苍梧之野,盖三妃未之从也。”《山海经》:“洞庭之山,帝之二女居之。”郭璞注曰:“大帝之二女,而处江为神。”即《列仙传》江妃二女也,《九歌》所谓湘夫人称帝子者是也。而《河图玉版》曰:“湘夫人者,帝尧女也。秦始皇浮江至湘山,逢大风,而问博士:‘湘君何神?’博士曰:‘闻之尧二女,舜妃也,死而葬此。’”《列女传》曰:“二女死于江湘之间,俗谓之湘君。”郑司农亦以舜妃为湘君。说者皆以舜涉方而死,二妃从之,俱溺死于湘江,遂号为湘夫人。按《九歌》,湘君、湘夫人自是二神,江湘之有夫人,犹河滩之有虑妃也。此之为灵,与天地并,安得谓之尧女?且既谓之尧女,安得复总云湘君哉?何以考之?《礼记》云:“舜葬苍梧、二妃不从。”明二妃生不从征,死不从葬。且传曰:“生为上公,死为贵神。”《礼》:“五岳比三公,四读比诸侯。”今湘川不及四渎,无秩于命祀,而二女帝者之後,配灵神只,无缘复下降小水而为夫人也。原其致谬之由,由乎俱以帝女为名,名实相乱,莫矫其失,习非胜是,终古不悟,可悲矣!此辨甚正。又按《远游》之文,上曰:“二女御《九招》歌。”下曰:“湘灵鼓瑟。”是则二女与湘灵固判然为二,即屈子之作,可证其非舜妃矣。後之文人附会其说,以资谐讽,其渎神而慢圣也,不亦甚乎!
yǔ bēng kuài jī, gù shān yǒu yǔ miào, ér shuǐ jīng zhù yán miào yǒu shèng gū. lǐ yuè wěi yún:" yǔ zhì shuǐ bì, tiān cì shén nǚ shèng gū." fū shùn zhī xiāng fēi yóu yǔ zhī shèng gū yě.
禹崩会稽,故山有禹庙,而《水经注》言庙有圣姑。《礼乐纬》云:“禹治水毕,天赐神女圣姑。”夫舜之湘妃犹禹之圣姑也。
shén yǐ, rén zhī hǎo yán sè yě. tài bái, xīng yě, ér yǒu qī gān shì. xīng jīng yuē:" tài bái shàng gōng, qī yuē nǚ qián. nǚ qián jū nán dòu, shí lì, tiān xià jì zhī, yuē míng xīng." hé bó, shuǐ shén yě, ér yǒu qī. lóng yú hé tú yuē:" hé bó xìng lǚ, míng gōng zǐ. fū rén xìng féng, míng yí." cháng yí, gǔ zhàn yuè zhī guān yě, ér huái nán zǐ yǐ wéi yì qī, qiè yào ér bēn yuè, míng yuē cháng é. shuāng lù zhī suǒ wéi, xuě shuǐ zhī suǒ níng yě, ér huái nán zǐ yún:" qīng nǚ nǎi chū, yǐ jiàng shuāng xuě." wū shān shén nǚ, sòng yù zhī yù yán yě, ér shuǐ jīng zhù yǐ wéi tiān dì jì nǚ, míng rì yáo jī. luò shuǐ fú fēi, chén sī wáng zhī jì xìng yě, ér rú chún yǐ wéi fú xī shì zhī nǚ. shān qǐ mǔ, tiān wèn zhī zá shuō yě, hòu rén fù yǐ shǎo yí, yǐ wéi qǐ mǔ zhī mèi, ér wǔ hòu zhì fēng zhī wèi yù jīng tài hòu jīn quē fū rén. qīng xī xiǎo gū wèi jiǎng zi wén zhī dì sān mèi, zé jiàn yú yáng jiǒng zhī bēi. miào bēi yuē:" jiǎng hóu sān mèi, qīng xī zhī guǐ jī kě xún." bīng zhōu dù nǚ, wèi jiè zǐ tuī zhī mèi, zé jiàn yú lǐ zhī shī. xiǎo gū shān zhī é wèi xiǎo gū yě, dù shí yí zhī é wèi shí yí yě, shì jiē xiāng jūn fū rén zhī lèi. ér jiǔ gē zhī piān, yuǎn yóu zhī fù, qiě wèi hòu shì mí huò nán nǚ, dú luàn shén rén zhī zǔ yě. huò yuē: yì yǐ kūn wèi fù dào, ér hàn shū yǒu wēn shén zhī wén, zhāng yàn yuē:" ǎo zhě, lǎo mǔ zhī chēng. kūn wèi fán gù chēng ǎo." yú shì shān chuān zhī zhǔ bì wèi fù rén yǐ xiàng zhī, fēi suǒ yǐ lóng guó diǎn ér zhāo mín jìng yě yǐ. jīn yuán hào wèn chéng tiān zhèn xuán quán shī zhù yuē:" píng dìng tǔ sú, chuán jiè zǐ tuī bèi fén, qí mèi jiè shān shì chǐ xiōng yào jūn, jī xīn zì fén, hào yuē dù nǚ cí." qí bēi dà lì zhōng pàn guān lǐ zhuàn, cí zhǐ shū miù, zhì yǒu" bǎi rì jī xīn, yī rì shāo zhī" zhī yǔ. xiāng shè zhì jīn yǐ bǎi wǔ rì jī xīn ér fén zhī, wèi zhī jì dù nǚ. qí shī yǒu yuē:" shén cí shuǐ zhī fú, yí wèi shèng guān fǔ. pō guài cí qián bēi, jī kǎo shī mǎng lǔ. wú wén yǔn gé tái dài, xuān fén táo, zhàng dà zé, zì shì shēng yǒu zì lái guī yǒu suǒ. jiǎ ér. zì jīng gōu dú, biàn kě shī zhù zhī, bǎ diǎn fēn fēn guǒ hé qǔ? zi kěn gǔ làng nù wèi xiè, jīng wèi xián xīn xīn dú kǔ. chǔ chén bǎi wèn tiān bù chóu, kěn yǐ dàn huàn xū huāng jīng lóng gǔ? zì yǒu yǔ zhòu yǒu cǐ shuǐ, cǐ shuǐ mián mián liú wàn gǔ. rén yán zhǔ zhě jiè shān shì, qiě dào wèi yǒu jiè shān zhī qián fù shuí zhǔ? shān shēn dì gǔ, zì shì yǒu shén wù, bù jiǎ líng zhēn shuí gǎn wǔ? bài guān xiǎo shuō chū lǘ xiàng, shè gǔ cūn xiāo zǒu wēng yù. dāng shí dà lì shí cái zǐ, zhēng qiǎn lǐ lòu yǔ." cǐ shì qiān gǔ zhèng lùn, dù shì tōng diǎn:" fén yīn hòu tǔ cí, wèi fù rén sù xiàng, wǔ tài hòu shí, yí hé xī liáng shān shén sù xiàng jiù dòng zhōng pèi yān, kāi yuán shí yī nián, yǒu sī qiān liáng shān shén xiàng yú cí wài zhī bié shì." fū yǐ shān chuān zhī shén, ér rén wéi zhī pèi hé, qí dú luàn bù jīng yóu shén yǐ.
甚矣,人之好言色也。太白,星也,而有妻甘氏。《星经》曰:“太白上公,妻曰女前。女前居南斗,食厉,天下祭之,曰明星。”河伯,水神也,而有妻。《龙鱼河图》曰:“河伯姓吕,名公子。夫人姓冯,名夷。”常仪,古占月之官也,而《淮南子》以为羿妻,窃药而奔月,名曰常娥。霜露之所为,雪水之所凝也,而《淮南子》云:“青女乃出,以降霜雪。”巫山神女,宋玉之寓言也,而《水经注》以为天帝季女,名日瑶姬。雒水宓妃,陈思王之寄兴也,而如淳以为伏羲氏之女。山启母,《天问》之杂说也,後人附以少姨,以为启母之妹,而武後至封之为玉京太後金阙夫人。青溪小姑为蒋子文之第三妹,则见于杨炯之碑。庙碑》曰:“蒋侯三妹,青溪之轨迹可寻。”并州妒女,为介子推之妹,则见于李之诗。小孤山之讹为小姑也,杜拾遗之讹为十姨也,是皆湘君夫人之类。而《九歌》之篇,《远游》之赋,且为後世迷惑男女,读乱神人之祖也。或曰:《易》以坤为妇道,而《汉书》有温神之文,张晏曰:“媪者,老母之称。坤为凡故称媪。”于是山川之主必为妇人以象之,非所以隆国典而昭民敬也已。金元好问《承天镇悬泉诗》注曰:“平定土俗,传介子推被焚,其妹介山氏耻兄要君,积薪自焚,号曰妒女祠。“其碑大历中判官李撰,辞旨殊谬,至有“百日积薪,一日烧之”之语。乡社至今以百五日积薪而焚之,谓之祭妒女。其诗有曰:“神词水之符,仪卫盛官府。颇怪词前碑,稽考失莽卤。吾闻允格台骀,宣汾洮,障大泽,自是生有自来归有所。假而。自经沟渎,便可尸祝之,把典纷纷果何取?子肯鼓浪怒未泄,精卫衔薪心独苦。楚臣百问天不酬,肯以诞幻虚荒惊聋瞽?自有宇宙有此水,此水绵绵流万古。人言主者介山氏,且道未有介山之前复谁主?山深地古,自是有神物,不假灵真谁敢侮?稗官小说出闾巷,社鼓村萧走翁妪。当时大历十才子,争遣李陋语。”此是千古正论,杜氏《通典》:“汾阴後土词,为妇人素像,武太後时,移河西梁山神素像就洞中配焉,开元十一年,有司迁梁山神像于祠外之别室。”夫以山川之神,而人为之配合,其渎乱不经尤甚矣。
tài shān dǐng bì xiá yuán jūn, sòng zhēn zōng suǒ fēng, shì rén duō yǐ wéi tài shān zhī nǚ, hòu zhī wén rén zhī qí shuō zhī bù jīng, ér zhuàn wèi huáng dì qiǎn yù nǚ zhī shì yǐ fù huì zhī bù zhī dāng rì suǒ yǐ bāo fēng, gù zhēn yǐ wéi tài shān zhī nǚ yě. jīn kǎo fēng hào suī zì sòng shí, ér tài shān nǚ zhī shuō zé jìn shí yǐ yǒu zhī. zhāng huà bó wù zhì:" wén wáng yǐ dà gōng wèi guàn tán lìng, qī nián, fēng bù míng tiáo. wén wáng mèng jiàn yǒu yī fù rén dāng dào ér kū, wèn qí gù, yuē:' wǒ dōng hǎi tài shān shén nǚ, jià wèi xī hǎi fù. yù dōng guī, guàn tán lìng dāng wú dào. tài gōng yǒu dé, wú bù gǎn yǐ bào fēng jí yǔ guò yě.' wén wáng mèng jué, míng yuē, zhào tài gōng. sān rì sān xī, guǒ yǒu jí fēng zhòu yǔ zì xī lái yě, wén wáng nǎi bài tài gōng wèi dà sī mǎ." cǐ yī shì yě. gàn zhǔ sōu shén jì:" hòu hàn hú mǔ bān cháng zhì tài shān cè, wèi tài shān fǔ jūn suǒ zhào, lìng zhì shū yú nǚ xù hé bó. yún:' zhì hé zhōng liú, kòu zhōu hū qīng yī, dāng zì yǒu qǔ shū zhě.' guǒ dé dá, fù wèi hé bó zhì shū fǔ jūn." cǐ èr shì yě. liè yì zhuàn jì cài zhī shì, yòu yǐ tiān dì wèi tài shān shén zhī wài sūn. zì hàn yǐ lái, bù míng hū tiān shén dì zhǐ rén guǐ zhī bié, yī yǐ rén dào shì zhī. yú shì fēng yuè shén wèi wáng, zé lì qǐn diàn, wèi wáng fū rén, yǒu fū rén zé yǒu nǚ, ér nǚ yǒu xù, yòu yǒu wài sūn yǐ, táng sòng zhī shí, dàn yán líng yìng, jí jiā fēng hào, bù rú jīn zhī jūn zǐ bì qiú qí rén yǐ shí zhī yě.
泰山顶碧霞元君,宋真宗所封,世人多以为泰山之女,後之文人知其说之不经,而撰为黄帝遣玉女之事以附会之;不知当日所以褒封,固真以为泰山之女也。今考封号虽自宋时,而泰山女之说则晋时已有之。张华《博物志》:“文王以大公为灌坛令,期年,风不鸣条。文王梦见有一妇人当道而哭,问其故,曰:‘我东海泰山神女,嫁为西海妇。欲东归,灌坛令当吾道。太公有德,吾不敢以暴风疾雨过也。’文王梦觉,明曰,召太公。三日三夕,果有疾风骤雨自西来也,文王乃拜太公为大司马。”此一事也。干主《搜神记》:“後汉胡母班尝至泰山侧,为泰山府君所召,令致书于女婿河伯。云:‘至河中流,扣舟呼青衣,当自有取书者。’果得达,复为河伯致书府君。”此二事也。《列异传》记蔡支事,又以天帝为泰山神之外孙。自汉以来,不明乎天神地只人鬼之别,一以人道事之。于是封岳神为王,则立寝殿,为王夫人,有夫人则有女,而女有婿,又有外孙矣,唐宋之时,但言灵应,即加封号,不如今之君子必求其人以实之也。
yòu kǎo tài shān bù wéi yǒu nǚ, yì yòu yǒu ér. wèi shū duàn chéng gēn chuán:" fù huī, shuài shì ōu yáng tāng. yǒu yī tóng zǐ yǔ huī tóng zhì, hòu èr nián, cí guī, cóng huī qǐng mǎ, huī xì zuò mù mǎ yǔ zhī. tóng zǐ shén yuè, xiè huī yuē:' wú tài shān fǔ jūn zǐ, fèng chì yóu xué. jīn jiāng guī, sǔn yú hòu zèng, wú yǐ bào dé, zi hòu zhì cháng bó fēng hóu.' yán qì, chéng mǎ téng kōng ér qù." jí yì jì yán:" zhēn yuán chū, lǐ nà bìng dǔ, qiǎn yā yá wáng dǎo dài yuè, yáo jiàn shān shàng yǒu sì wǔ rén, yī bì hàn shān bàn bì. lù rén zhǐ xià chē, yán cǐ sān láng zi qī láng yú yě." wén xiàn tōng kǎo:" yuán táng cháng xīng sān nián, zhào yǐ tài shān sān láng wèi wēi xióng jiāng jūn. sòng dà zhōng xiáng fú yuán nián shí yuè, fēng dǎn bì, qīn xìng, jiā fēng bǐng líng gōng." fū fēng qí zi wèi jiāng jūn wèi gōng, zé fēng qí nǚ wèi jūn, zhèng yī shí zhī shì ěr.
又考泰山不惟有女,亦又有儿。《魏书·段承根传》:“父晖,帅事欧阳汤。有一童子与辉同志,後二年,辞归,从晖请马,晖戏作木马与之。童子甚悦,谢晖曰:‘吾泰山府君子,奉敕游学。今将归,损于厚赠,无以报德,子後至常伯封侯。’言讫,乘马腾空而去。”《集异记》言:“贞元初,李纳病笃,遣押衙王祷岱岳,遥见山上有四五人,衣碧汗衫半臂。路人止下车,言此三郎子、七郎于也。”《文献通考》:“援唐长兴三年,诏以泰山三郎为威雄将军。宋大中祥符元年十月,封掸毕,亲幸,加封炳灵公。”夫封其子为将军为公,则封其女为君,正一时之事尔。
yòu kǎo guǎn zǐ duì huán gōng yuē:" dōng hǎi zhī zǐ lèi yú guī." bù zhī hé yǔ? ér fáng xuán líng zhù zé yǐ wéi hǎi shén zhī zǐ. yòu yuán liú zūn lǔ mò dǎo jì yuē:" miào zhōng shén fēi, xiāng chuán wèi dōng hǎi guǎng dé wáng dì qī nǚ." fū hǎi yǒu nǚ, zé shān yì yǒu nǚ, hé zú guài hū?
又考管子对桓公曰:“东海之子类于龟。”不知何语?而房玄龄注则以为海神之子。又元刘遵鲁《漠岛记》曰:“庙中神妃,相传为东海广德王第七女。”夫海有女,则山亦有女,曷足怪乎?
gòng hé shǐ jì zhōu běn jì:" lì wáng chū bēn yú zhì, lì wáng tài zǐ jìng nì zhào gōng zhī jiā. zhōu gōng zhào gōng èr xiāng xíng zhèng, hào yuē gòng hé. gòng hé shí sì nián, lì wáng sǐ yú zhì, èr xiāng nǎi gòng lì tài zǐ jìng wèi wáng." yǐ èr xiāng wèi gòng hé, fēi yě, jí jiā jì nián:" lì wáng shí èr nián chū bēn zhì. shí sān nián, gòng bó hé shè xíng tiān zǐ shì, hào yuē gòng hé. èr shí liù nián, wáng zhì yú zhì. zhōu dìng gōng zhào mù gōng, lì tài zǐ jìng wèi wáng, gòng bó hé guī qí guó." cǐ jí zuǒ shì wáng yú cháo suǒ wèi" zhū hóu shì wèi, yǐ jiān wáng zhèng" zhě yě, dàn qí yán gòng bó guī guó zhě wèi hé. gǔ zhě wú dà zi zhī shì, cháo jìn sòng yù bì yǒu suǒ guī. lǚ shì chūn huǒ yán:" gòng bó hé xiū qí xíng, hǎo xián rén. zhōu lì zhī nán, tiān zǐ kuàng jué, ér tiān xià jiē lái qǐng yǐ." àn cǐ zé tiān xià cháo hū gòng bó, fēi. gòng bó zhì zhōu, ér shè xíng tiān zǐ shì yě. gòng bó bù yǐ yǒu tiān xià wèi xīn, ér zhōu gōng zhào gōng yì wèi cháng fèng zhōu zhī shè jì ér shǔ zhī tā rén, gù zhōu rén wú yì xìng zhī xián, gòng bó wú jiàn wáng zhī yì. zhuāng zǐ yuē:" xǔ yóu yú yú yǐng yáng, ér gòng bó dé hū gòng shǒu." gài qí bǐng dào yǐ zhōng, dé quán shén yǎng xìng zhī shù zhě yǐ. zuǒ zhuàn:" zhèng dà shū chū bēn gòng." zhù:" gòng guó, jīn jí jùn gòng xiàn." shǐ jì chūn shēn jūn chuán:" tōng hán shàng dǎng yú gòng, níng shǐ dào ān chéng chū rù fù zhī." tián jìng zhòng wán shì jiā:" wáng jiàn jiàng qín, qín qiān zhī gòng, è sǐ. qí rén gē zhī yuē:' sōng xié bǎi xié, zhù jiàn gòng zhě kè xié!'" hàn shū gōng chén biǎo yǒu gòng zhuāng hóu lú bà shī. táng shū dì lǐ zhì:" wèi zhōu gòng chéng xiàn. wǔ dé yuán nián, zhì gòng zhōu." jí jīn wèi huī fǔ huī xiàn. jīn huī xiàn yǒu gòng jiāng tái, hòu rén zhī fù huì yě.
○共和《史记·周本纪》:“厉王出奔于彘,厉王太子静匿召公之家。周公、召公二相行政,号曰共和。共和十四年,厉王死于彘,二相乃共立太子静为王。”以二相为共和,非也,《汲家纪年》:“厉王十二年出奔彘。十三年,共伯和摄行天子事,号曰共和。二十六年,王陟于彘。周定公召穆公,立太子靖为王,共伯和归其国。”此即左氏王于朝所谓“诸侯释位,以间王政”者也,但其言共伯归国者未合。古者无大子之世,朝觐讼狱必有所归。《吕氏春伙》言:“共伯和修其行,好贤仁。周厉之难,天子旷绝,而天下皆来请矣。”按此则天下朝乎共伯,非。共伯至周,而摄行天子事也。共伯不以有天下为心,而周公、召公亦未尝奉周之社稷而属之他人,故周人无易姓之嫌,共伯无僭王之议。《庄子》曰:“许由娱于颖阳,而共伯得乎共首。”盖其秉道以终,得全神养性之术者矣。《左传》:“郑大叔出奔共。”注:“共国,今汲郡共县。”《史记·春申君传》:“通韩上党于共,宁使道安成出入赋之。”《田敬仲完世家》:“王建降秦,秦迁之共,饿死。齐人歌之曰:‘松邪柏邪,住建共者客邪!’”《汉书·功臣表》有共庄侯卢罢师。《唐书·地理志》:“卫州共城县。武德元年,置共州。”即今卫辉府辉县。今辉县有共姜台,後人之附会也。
jiè zǐ tuī jiè zǐ tuī shì jiàn yú zuǒ zhuàn zé yuē:" jìn hóu qiú zhī, bù huò, yǐ mián shàng wèi zhī tián. yuē:' yǐ zhì wú guò, qiě jīng shàn rén.'" lǚ shì chūn qiū zé yuē:" fù fǔ gài dēng, zhōng shēn bú jiàn." èr shū qù dāng shí wèi yuǎn, wèi dé qí shí, rán zhī tuī yì wèi jiǔ ér sǐ, gù yǐ tián lù qí zi ěr. shǐ jì zhī yán shāo yì, yì bù guò yuē:" shǐ rén zhào zhī, zé wáng. wén qí rén mián shàng shān zhōng, yú shì huán mián shàng zhī shān zhōng ér fēng zhī, yǐ wéi jiè tuī tián, hào yuē jiè shān" ér yǐ. lì kū zhī shuō shǐ zì qū yuán, fán sǐ zhī shuō shǐ zì zhuāng zi chǔ cí jiǔ zhāng xī wǎng yuē:" jiè zǐ zhōng ér lì kū xī, wén gōng wù ér zhuī qiú. fēng jiè shān ér wèi zhī jìn xī, bào dà dé zhī yōu yóu. sī jiǔ gù zhī qīn shēn xī, yīn gǎo sù ér kū zhī." zhuāng zi zé yuē:" jiè zǐ tuī zhì zhōng yě, zì gē shēn gǔ yǐ shí wén gōng. wén gōng hòu bèi zhī, zi tuī nù ér qù, bào mù ér fán sǐ." yú shì guī qí zhī xíng zhāng ér lián jìng zhī xīn méi yǐ. jīn dāng yǐ zuǒ shì wèi jù, gē gǔ fán shān, lǐ zhī suǒ wú, jiē bù kě xìn. wèi wǔ dì lìng yuē:" wén tài yuán shàng dǎng xī hé yàn mén, dōng zhì hòu bǎi wǔ rì, jiē jué huǒ hán shí, yún wéi jiè zǐ tuī. qiě běi fāng hù hán zhī dì, lǎo shào yíng ruò, jiāng yǒu bù kān zhī huàn. lìng dào, rén bù dé hán shí. kǔ fàn zhě, jiā zhǎng bàn suì xíng, zhǔ lì bǎi rì xíng, lìng zhǎng duó yī yuè fèng." wèi gāo zǔ tài hé èr shí nián èr yuè guǐ chǒu, zhào jiè shān zhī yì tīng wèi hán shí, zì yú jìn duàn.
○介子推介子推事见于《左传》则曰:“晋侯求之,不获,以绵上为之田。曰:‘以志吾过,且旌善人。’”《吕氏春秋》则曰:“负釜盖簦,终身不见。”二书去当时未远,为得其实,然之推亦未久而死,故以田禄其子尔。《史记》之言稍异,亦不过曰:“使人召之,则亡。闻其人绵上山中,于是环绵上之山中而封之,以为介推田,号曰介山”而已。立枯之说始自屈原,燔死之说始自《庄子》《楚辞·九章·惜往曰》:“介子忠而立枯兮,文公寤而追求。封介山而为之禁兮,报大德之优游。思久故之亲身兮,因缟素而哭之。”《庄子》则曰:“介子推至忠也,自割身股以食文公。文公後背之,子推怒而去,抱木而燔死。”于是瑰奇之行彰而廉靖之心没矣。今当以左氏为据,割股燔山,理之所无,皆不可信。魏武帝令曰:“闻太原、上党、西河、雁门,冬至後百五日,皆绝火寒食,云为介子推。且北方冱寒之地,老少赢弱,将有不堪之患。令到,人不得寒食。苦犯者,家长半岁刑,主吏百日刑,令长夺一月俸。”魏高祖太和二十年二月癸丑,诏介山之邑听为寒食,自余禁断。
cè fǔ yuán guī:" lóng xīng, mù zhī jīng yě. chūn jiàn dōng fāng, xīn wèi huǒ zhī shèng, gù wèi zhī jìn huǒ. sú chuán jiè zǐ tuī yǐ cǐ rì bèi fén jìn huǒ."
《册府元龟》:“龙星,木之精也。春见东方,心为火之盛,故为之禁火。俗传介子推以此日被焚禁火。”
lù shǐ suì rén gǎi huǒ lùn yuē:" shùn tiān zhě cún, nì tiān zhě wáng, shì bì rán zhī lǐ yě. xī zhě suì rén shì zuò, guān gān xiàng, chá chén xīn ér chū huǒ, zuò zuān suì, bié wǔ mù yǐ gǎi huǒ, qǐ wéi huì mín zāi, yǐ shùn tiān yě. yǔ cháng kǎo zhī, xīn zhě, tiān zhī dà huǒ, ér chén xū zhě, huǒ zhī èr mù. shì yǐ jì chūn xīn hūn jiàn yú chén ér chū huǒ, jì qiū xīn hūn jiàn yú xū ér nà zhī. mǎo wèi xīn zhī míng táng, zhì shì ér huǒ dà zhuàng. shì yǐ zhòng chūn jìn huǒ, jiè qí shèng yě, zhōu guān, měi suì zhòng chūn mìng sī xuǎn shì, yǐ mù duó xiū huǒ jìn yú guó zhōng, wèi jì chūn jiāng chū huǒ ér sī zhǎng xíng huǒ zhī zhèng lìng, sì shí biàn guó huǒ yǐ jiù shí jí. jì chūn chū huǒ, jì qiū nèi huǒ, mín xián cóng zhī. shí zé shī huǒ lìng, fán guó shī huǒ, yě fén lái, zé suí zhī yǐ xíng fá. fū rán, gù tiān dì shùn ér sì shí chéng, qì bù qiān fú, guó wú cī lì, ér mín yǐ níng. zhèng yǐ sān yuè zhù xíng shū, ér shì wén bó yǐ wéi bì zāi, liù yuè ér zhèng huǒ, gài huǒ wèi chū ér zuò huǒ, yí bù miǎn yě. jīn zhī suǒ wèi hán shí yī bǎi wǔ zhě, shú shí duàn yān, wèi zhī lóng jì, gài běn hū cǐ. ér zhōu jǔ zhī shū, wèi wǔ zhī lìng, yǔ fū rǔ nán xiān xián chuán bā lù yè zhōng jì děng, jiē yǐ wéi wèi jiè zǐ tuī, wèi zi tuī yǐ sān yuè sān rì fán sǐ, ér hòu shì wèi zhī jìn huǒ. xū! hé wàng xié! shì hé yì yú yán zi xū nì sǐ, ér hǎi shén wèi zhī zhāo xī zhě hū? yǔ guān zuǒ shì shǐ qiān zhī shū, yì cháng yǒu zi tuī bèi fén zhī shì? kuàng yǐ qīng míng hán shí chū mí dìng rì, ér qín cāo suǒ jì zi tuī zhī sǐ nǎi wǔ yuè wǔ, fēi sān rì yě. fū huǒ, shén wù yě, qí gōng yòng yì dà yǐ. xī suí shàng shào, cháng yǐ xiān wáng yǒu zuān suì gǎi huǒ zhī yì, yú shì biǎo qǐng biàn huǒ, yuē:' gǔ zhě zhōu guān sì shí biàn huǒ, yǐ jiù shí jí, míng huǒ bù biàn zé shí jí bì xìng. shèng rén zuò fǎ, qǐ tú rán zāi. zài jìn shí, yǒu rén yǐ luò yáng huǒ dù jiāng, shì shì shì zhī, xiāng xù bù miè, huǒ sè biàn qīng. xī shī kuàng shí fàn, yún shì láo xīn suǒ cuàn, jìn píng gōng shǐ shì zhī, guǒ rán chē liàng, jīn wēn jiǔ zhì ròu, yòng shí tàn huǒ mù tàn huǒ zhú huǒ cǎo huǒ má huáng huǒ, qì wèi gè zì bù tóng. yǐ cǐ tuī zhī, xīn huǒ jiù huǒ lǐ yīng yǒu yì. fú yuàn yuǎn zūn xiān shèng, yú wǔ shí qǔ wǔ mù yǐ biàn huǒ. yòng gōng shén shǎo, jiù yì fāng dà." fū rén è chén, xīn è láo. jìn dài xún xù jìn fàn, yì zhī xīn láo. ér suí wén dì suǒ jiàn jiāng níng sì jìn cháng míng dēng, yì fù qīng ér bù rè. zhuàn jì yǒu yǐ bā dòu mù rén cuàn zhě, yuán dé xiè lì. ér fèn chòu zhī cǎo, chuī zhě lǜ zhì wèi è, rán zé huǒ zhī bù gǎi, qí bù jí zhě xiān yǐ. mì yǐ shì yì zhī shèng rén zhī suǒ yǐ gǎi huǒ xiū huǒ zhèng sì shí wǔ biàn zhě, qǐ gù wéi shì fán wén hài sú, dé yǐ ér bù yǐ zāi. chuán bù yún hū:" wéi tiān bì yǒu dà jiù," xiān hàn wǔ dì yóu zhì bié huǒ lìng chéng, diǎn sī suì shì, hòu shì nǎi fèi zhī xié? fāng shí lè zhī jū yè yě, yú shì bù jīn hán shí, ér jiàn dé diàn zhèn, jí duān mén xiāng guó xī mén báo qǐ xī hé jiè shān, dà rú jī zǐ, píng dì sān chǐ, wū xià zhàng yú, rén qín sǐ yǐ wàn shù, qiān lǐ cuī shé, qiū jià dàng rán. fū wǔ xíng zhī biàn rú shì, ér bù zhī zhě yì yǐ wéi lì zhī tuī yě. suī rán wèi jìn zhī sú, yóu suǒ zhòng zhě, chén wèi shāng xīng, shí sì dà huǒ, ér fén jìn cān xū. cān chén cuò xíng, bù pí hé suǒ zhì. qǐ liáng qī chūn qiū chuán: qí hóu xí jǔ, qǐ liáng sǐ yān." qí hóu guī, yù qǐ liáng zhī qī yú jiāo, shǐ diào zhī, cí yuē: zhí zhī yǒu zuì, hé rǔ mìng yān ruò miǎn yú zuì, yóu yǒu xiān rén zhī bì lú zài, xià qiè bù dé yǔ jiāo diào.' qí hóu diào zhū qí shì." zuǒ shì zhī wén bù guò rú cǐ ér yǐ, tán gōng zé yuē:" qí qī yíng qí jiù yú lù, ér kū zhī āi." mèng zǐ zé yuē:" huá zhōu qǐ liáng zhī qī, shàn kū qí fū ér biàn guó sú." yán kū zhě shǐ zì èr shū. shuō yuàn zé yuē:" qǐ liáng huá zhōu bèng dòu, shā èr shí qī rén ér sǐ, qí qī wén zhī ér kū, chéng wèi zhī yě, ér yú wèi zhī bēng." liè nǚ zhuàn zé yuē:" qǐ liáng zhī qī wú zi. nèi wài jiē wú wǔ shǔ zhī qīn. jì wú suǒ guī, nǎi zhěn qí fū zhī shī yú chéng xià ér kū, dào lù guò zhě mò bù wéi zhī huī tì. shí rì ér chéng wèi zhī bēng." yán bēng chéng zhě shǐ zì èr shū. ér liè nǚ zhuàn shàng wén yì zài zuǒ shì zhī yán, fū jì yǒu xiān rén zhī bì lú, hé zhì zhěn shī chéng xià? qiě zhuāng gōng jì néng qiǎn diào, qǐ zhì bào gǔ gōu zhōng? bēng chéng zhī yún wèi zú wèi xìn. qiě qí bēng zhě chéng ěr, wèi yún cháng chéng. cháng chéng zhù yú wēi wáng zhī shí, qù zhuāng gōng bǎi yǒu yú nián, ér qí zhī cháng chéng yòu fēi qín shǐ huáng suǒ zhù zhī cháng chéng yě. hòu rén xiāng chuán nǎi wèi qín zhù cháng chéng, yǒu fàn láng zhī qī mèng jiāng sòng hán yī zhì chéng xià, wén fū sǐ, yī kū ér cháng chéng wèi zhī bēng, zé yòu fēi qǐ liáng qī shì yǐ. fū fàn láng zhě hé rén zāi? shǐ qín shí bié yǒu cǐ shì, hé qí xiāng lèi ruò cǐ? táng sēng guàn xiū nǎi jù yǐ zuò shī yún:" zhù rén zhù tǔ yī wàn lǐ, qǐ liáng zhēn fù tí wū wū." zé jìng yǐ qǐ liáng wèi qín shí zhù chéng zhī rén, shì bìng zuǒ zhuàn mèng zǐ ér wèi dú zhě yǐ. gǔ shī:" shuí néng wéi cǐ qū? wú nǎi sì liáng qī." cuī bào gǔ jīn zhù:" yuè fǔ qǐ liáng qī zhě, qǐ zhí qī mèi cháo rì suǒ zuò yě. zhí zhàn sǐ, qī yuē:' shàng zé wú fù, zhōng zé wú fū, xià zé wú zi, rén shēng zhī kǔ zhì yǐ!' nǎi kàng shēng zhǎng kū, qǐ dū chéng gǎn zhī ér tuí, suì tóu shuǐ sǐ. qí mèi bēi zǐ zhī zhēn cāo, nǎi zuò gē míng yuē qǐ liáng qī yān. liáng, zhí zì yě." àn cǐ zé yòu yún bǎ zhī dū chéng. chūn qiū qǐ chéng gōng qiān yú yuán líng, jīn chāng lè xiàn. wén gōng yòu qiān yú chún yú, jīn ān qiū xiàn, qí shí qǐ dì dāng yǐ rù qí, yào zhī fēi qín zhī cháng chéng yě.
《路史》燧人改火论曰:“顺天者存,逆天者亡,是必然之理也。昔者燧人氏作,观乾象,察辰心而出火,作钻燧,别五木以改火,岂惟惠民哉,以顺天也。予尝考之,心者,天之大火,而辰、戌者,火之二墓。是以季春心昏见于辰而出火,季秋心昏见于戌而纳之。卯为心之明堂,至是而火大壮。是以仲春禁火,戒其盛也,周官,每岁仲春命司烜氏,以木铎修火禁于国中,为季春将出火;而司掌行火之政令,四时变国火以救时疾。季春出火,季秋内火,民咸从之。时则施火令,凡国失火,野焚莱,则随之以刑罚。夫然,故天地顺而四时成,气不愆伏,国无疵厉,而民以宁。郑以三月铸刑书,而士文伯以为必灾,六月而郑火,盖火未出而作火,宜不免也。今之所谓寒食一百五者,熟食断烟,谓之龙忌,盖本乎此。而周举之书,魏武之令,与夫《汝南先贤传八陆《邺中记》等,皆以为为介子推,谓子推以三月三日燔死,而後世为之禁火。吁!何妄邪!是何异于言子胥溺死,而海神为之朝夕者乎?予观左氏、史迁之书,易尝有子推被焚之事?况以清明、寒食初靡定日,而《琴操》所记子推之死乃五月五,非三日也。夫火,神物也,其功用亦大矣。昔隋上劭,尝以先王有钻燧改火之义,于是表请变火,曰:‘古者周官四时变火,以救时疾,明火不变则时疾必兴。圣人作法,岂徒然哉。在晋时,有人以洛阳火渡江,世世事之,相续不灭,火色变青。昔师旷食饭,云是劳薪所爨,晋平公使视之,果然车辆,今温酒炙肉,用石炭火、木炭火、竹火、草火、麻黄火,气味各自不同。以此推之,新火、旧火理应有异。伏愿远遵先圣,于五时取五木以变火。用功甚少,救益方大。”夫人恶陈,薪恶劳。晋代荀勖进饭,亦知薪劳。而隋文帝所见江宁寺晋长明灯,亦复青而不热。传记有以巴豆木人爨者,爰得泄利。而粪臭之草,炊者率致味恶,然则火之不改,其不疾者鲜矣。泌以是益知圣人之所以改火、修火、正四时五变者,岂故为是烦文害俗,得已而不已哉。《传》不云乎:“违天必有大咎,”先汉武帝犹置别火令丞,典司燧事,後世乃废之邪?方石勒之居邺也,于是不禁寒食,而建德殿震,及端门、襄国西门;雹起西河介山,大如鸡子,平地三尺,洿下丈余,人禽死以万数,千里摧折,秋稼荡然。夫五行之变如是,而不知者亦以为力之推也。虽然魏晋之俗,尤所重者,辰为商星,实祀大火,而汾晋参墟。参辰错行,不毗和所致。○杞梁妻《春秋传》:齐侯袭莒,杞梁死焉。“齐侯归,遇杞梁之妻于郊,使吊之,辞曰:殖之有罪,何辱命焉;若免于罪,犹有先人之敝庐在,下妾不得与郊吊。’齐侯吊诸其室。”左氏之文不过如此而已,《檀弓》则曰:“其妻迎其柩于路,而哭之哀。”《孟子》则曰:“华周、杞梁之妻,善哭其夫而变国俗。”言哭者始自二书。《说苑》则曰:“杞梁、华舟迸斗,杀二十七人而死,其妻闻之而哭,城为之也,而隅为之崩。”《列女传》则曰:“杞梁之妻无子。内外皆无五属之亲。既无所归,乃枕其夫之尸于城下而哭,道路过者莫不为之挥涕。十日而城为之崩。”言崩城者始自二书。而《列女传》上文亦载左氏之言,夫既有先人之敝庐,何至枕尸城下?且庄公既能遣吊,岂至暴骨沟中?崩城之云未足为信。且其崩者城耳,未云长城。长城筑于威王之时,去庄公百有余年,而齐之长城又非秦始皇所筑之长城也。後人相传乃谓秦筑长城,有范郎之妻孟姜送寒衣至城下,闻夫死,一哭而长城为之崩,则又非杞梁妻事矣。夫范郎者何人哉?使秦时别有此事,何其相类若此?唐僧贯休乃据以作诗云:“筑人筑土一万里,杞粱贞妇啼呜呜。”则竟以杞梁为秦时筑城之人,似并《左传》、《孟子》而未读者矣。古诗:“谁能为此曲?无乃祀梁妻。”崔豹《古今注》:“乐府《杞梁妻》者,杞殖妻妹朝日所作也。殖战死,妻曰:‘上则无父,中则无夫,下则无子,人生之苦至矣!’乃抗声长哭,杞都城感之而颓,遂投水死。其妹悲姊之贞操,乃作歌名曰《杞梁妻》焉。梁,殖字也。”按此则又云把之都城。春秋杞成公迁于缘陵,今昌乐县。文公又迁于淳于,今安丘县,其时杞地当已入齐,要之非秦之长城也。
chí yú dōng wèi dù bì xí liáng wén yuē:" chǔ guó wáng yuán, huò yán lín mù. chéng mén shī huǒ, yāng jí chí yú." hòu rén měi yòng cǐ shì, qīng bō zá zhì yún:" bù zhī suǒ chū, yǐ yì tuī zhī, dàng shì chéng mén shī huǒ, yǐ chí shuǐ jiù zhī, chí jié ér yú sǐ yě." guǎng yùn:" gǔ yǒu chí zhòng yú zhě. chéng mén shī huǒ, zhòng yú shāo sǐ, gù yàn yún: chéng mén fū huǒ, yāng jí chí yú." jù cǐ zé chí yú shì rén xìng míng. àn huái nán zǐ yún:" chǔ wáng wáng qí yuán, ér lín mù wèi zhī cán. sòng jūn wáng qí zhū, chí zhōng yú wèi zhī dàn. gù zé shī huǒ ér lín yōu." zé shī huǒ yǔ chí yú zì shì liǎng shì, hòu rén wù hé wéi yī ěr.
○池鱼东魏杜弼檄梁文曰:“楚国亡猿,祸延林木。城门失火,殃及池鱼。”後人每用此事,《清波杂志》云:“不知所出,以意推之,当是城门失火,以池水救之,池竭而鱼死也。”《广韵》:“古有池仲鱼者。城门失火,仲鱼烧死,故谚云:城门夫火,殃及池鱼。”据此则池鱼是人姓名。按《淮南子》云:“楚王亡其猿,而林木为之残。宋君亡其珠,池中鱼为之弹。故泽失火而林忧。”则失火与池鱼自是两事,後人误合为一耳。
kǎo chí yú shì běn yú lǚ shì chūn qiū bì jǐ piān yuē:" sòng huán sī mǎ yǒu bǎo zhū, dǐ zuì chū wáng. wáng shǐ rén jiān zhū zhī suǒ zài, yuē:' tóu zhī chí zhōng.' yú shì jié chí ér qiú zhī, wú de, yú sǐ yān." cǐ yán huò fú zhī xiāng jí yě. cǐ hòu rén yòng chí yú shì zhī zǔ.
考池鱼事本于《吕氏春秋·必己篇》曰:“宋桓司马有宝珠,抵罪出亡。王使人间珠之所在,曰:‘投之池中。’于是竭池而求之,无得,鱼死焉。”此言祸福之相及也。此後人用池鱼事之祖。
zhuāng ān hàn shū wǔ xíng zhì:" yán gōng èr shí nián." shī gǔ yuē:" yán gōng wèi zhuāng gōng yě, bì míng dì huì gǎi rì yán, fán hàn shū zài shì xìng wèi yán zhě jiē lèi cǐ." zé shì yán xìng běn dàng zuò" zhuāng". jīn kǎo shǐ jì yǒu zhuāng shēng zhuāng jiǎ zhuāng bào. zhuāng xì zhuāng jì zhuāng zhù zhuāng qīng dí zhuāng xióng pí zhuāng cān zhuāng qiáo zhuāng zhǐ, ér dú yǒu yán jūn jí yán zhòng zi yán ān, dèng bó gāo wèi ān zì xìng yán. rán hàn shū yì wén zhì yuē:" zhǔ fù yǎn èr shí bā piān, xú lè yī piān, zhuāng ān yī piān." shì ān běn xìng zhuāng, fēi yán yě. yán jūn píng yì xìng zhuāng, yáng zǐ fǎ yán:" shǔ zhuāng shěn míng" shì yě. yán yóu yì xìng zhuāng, hòu hàn shū guāng wǔ jì zhù yǐn huán tán xīn lùn yuē:" zhuāng yóu zì bó shí, bì míng dì huì gǎi zhī. yòu gǎi zhuāng zhōu wèi yán zhōu." hàn shū wáng gòng liǎng gōng bào chuán:" lǎo zi yán zhōu." xù chuán:" guì lǎo yán zhī shù." gǎi chǔ zhī zhuāng shēng wèi yán xiān shēng, gǔ jīn rén biǎo:" yán xiān shēng", shī gǔ yuē:" jí shā táo zhū gōng ér zhě yě." wáng bāo dòng xiāo fù:" shī xiāng yán chūn bù gǎn cuàn qí qiǎo." lǐ shàn zhù:" qī lüè yǒu zhuāng chūn yán qín." hàn shū zhī chēng zhuāng ān, bān shì suǒ wèi jí gǎi yě. shǐ jì zhī chēng yán ān, hòu rén suǒ zhuī gǎi yě. yì wén zhì:" cháng shì láng zhuāng hū qí fù shí yī piān, yán zhù fù sān shí wǔ piān." shī gǔ yuē:" shàng yán zhuāng hū qí, xià yán yán zhù, shǐ bó wén."
○庄安《汉书·五行志》:“严公二十年。”师古曰:“严公谓庄公也,避明帝讳改日严,凡《汉书》载谥、姓为严者皆类此。”则是严姓本当作“庄”。今考《史记》有庄生、庄贾、庄豹。庄舄、庄忌、庄助、庄青翟、庄熊罴、庄参、庄乔、庄芷,而独有严君疾、严仲子、严安,邓伯羔谓安自姓严。然《汉书·艺文志》曰:“主父偃二十八篇,徐乐一篇,庄安一篇。”是安本姓庄,非严也。严君平亦姓庄,杨子《法言》:“蜀庄沈冥”是也。严尤亦姓庄,《後汉书·光武纪》注引桓谭《新论》曰:“庄尤字伯石,避明帝讳改之。又改庄周为严周。”《汉书·王贡两龚鲍传》:“老子、严周。”《叙传》:“贵老、严之术。”改楚之庄生为严先生,《古今人表》:“严先生”,师古曰:“即杀陶朱公儿者也。”王褒《洞箫赋》:“师襄、严春不敢窜其巧。”李善注:“《七略》有庄春言琴。”《汉书》之称庄安,班氏所未及改也。《史记》之称严安,後人所追改也。《艺文志》:“常侍郎庄忽奇赋十一篇,严助赋三十五篇。”师古曰:“上言庄忽奇,下言严助,史驳文。”
lǐ guǎng shè shí jīn yǒng píng fǔ lú lóng xiàn nán yǒu lǐ guǎng shè hǔ shí. guǎng wéi yòu běi píng tài shǒu, ér cǐ dì wèi liáo xī jùn zhī féi rú, qí miù bù biàn zì míng. shuǐ jīng zhù yán yòu běi píng xī běi bǎi sān shí lǐ yǒu wú zhōng chéng, yì fēi yě, kǎo yòu běi píng jùn, qián hàn zhì píng gāng, hòu hàn zhì tǔ yín. lì shì suǒ yǐn wèi shì tǔ dì jì yuē:" jì chéng dōng běi sān bǎi lǐ yǒu yòu běi píng chéng." cǐ hòu hàn suǒ zhì zhī tǔ gēn, ér píng gāng zé zài lú lóng sāi zhī dōng běi sān sì bǎi lǐ, nǎi wǔ dì shí jùn zhì, lǐ guǎng suǒ shǒu, jīn zhī sài wài, qí bù zài tǔ yín míng yǐ. yòu kǎo xī jīng zá jì shù cǐ shì zé yún:" liè yú míng shān zhī yáng." zhuāng zi yán:" nán xíng zhě zhì yú yǐng, běi miàn ér bú jiàn míng shān." sī mǎ biāo zhù:" míng shān, běi hǎi shān míng." shì guǎng zhī chū liè nǎi míng shān, ér fēi jìn jùn zhī shān yě. xīn xù yuē:" chǔ xióng qú yú yè xíng, jiàn qǐn shí, yǐ wéi fú hǔ, guān gōng shè zhī, miè shǐ yǐn yǔ. xià shì, zhī shí yě. què fù shè zhī, shǐ cuī wú jī." hán shī wài zhuàn zhāng huà bó wù zhì yì tóng. shì shè shí zhě yòu xióng qú, ér fēi lǐ guǎng yě jí shǐ èr shì ǒu tóng, ér tài shǐ gōng suǒ shù běn wú qí dì, jīn bì yù zhǐ yī juàn zhī shí yǐ dāng zhī, bù yǐ huò hū?
○李广射石今永平府卢龙县南有李广射虎石。广为右北平太守,而此地为辽西郡之肥如,其谬不辨自明。《水经注》言右北平西北百三十里有无终城,亦非也,考右北平郡,前汉治平刚,後汉治土垠。郦氏所引魏氏《土地记》曰:“蓟城东北三百里有右北平城。”此後汉所治之土根,而平刚则在卢龙塞之东北三四百里,乃武帝时郡治,李广所守,今之塞外,其不在土垠明矣。又考《西京杂记》述此事则云:“猎于冥山之阳。”《庄子》言:“南行者至于郢,北面而不见冥山。”司马彪注:“冥山,北海山名。”是广之出猎乃冥山,而非近郡之山也。《新序》曰:“楚熊渠于夜行,见寝石,以为伏虎,关弓射之,灭矢饮羽。下视,知石也。却复射之,矢摧无迹。”《韩诗外传》、张华《博物志》亦同。是射石者又熊渠,而非李广也即使二事偶同,而太史公所述本无其地,今必欲指一卷之石以当之,不已惑乎?
hòu zhōu shū, lǐ yuǎn chuán:" cháng xiào liè yú shā zhà, jiàn shí yú cóng báo zhōng. yǐ wéi fú tù, shè zhī, zú rén cùn yú. jiù ér shì zhī, nǎi shí yě. tài zǔ wén ér yì zhī, cì shū yuē:' xī lǐ jiāng jūn qīn yǒu cǐ shì, gōng jīn fù ěr, kě wèi shì zài qí dé, suī xióng qú zhī míng bù néng dú xiàn qí měi," lǐ guǎng xióng qú èr shì bìng yòng. dà xiǎo shān wáng yì chǔ cí zhāng jù yán huái nán wáng ān bó yǎ hào gǔ, zhāo huái tiān xià hòu wěi zhī shì, zhù zuò piān zhāng, fēn zào cí fù, yǐ lèi xiāng cóng, gù huò chēng xiǎo shān, huò chēng dà shān, qí yì yóu shī yǒu" xiǎo yǎ"" dà yá" yě.
《後周书,李远传》:“尝校猎于莎栅,见石于丛薄中。以为伏兔,射之,镞人寸馀。就而视之,乃石也。太祖闻而异之,赐书曰:‘昔李将军亲有此事,公今复尔,可谓世载其德,虽熊渠之名不能独羡其美,”李广、熊渠二事并用。○大小山王逸《楚辞章句》言淮南王安博雅好古,招怀天下後伟之士,著作篇章,分造辞赋,以类相从,故或称小山,或称大山,其义犹《诗》有“小雅”、“大雅”也。
liáng zhāo míng tài zǐ shí èr yuè qǐ nǎi yuē:" guì tǔ huā yú xiǎo shān zhī shàng, lí fān yè yú dà gǔ zhī zhōng." yǔ jiān wú shī:" lí hóng dà gǔ wǎn, guì bái xiǎo shān qiū." gēng xìn kū shù fù:" xiǎo shān zé cóng guì liú rén, fú fēng zé cháng sōng xì mǎ." shì yǐ shān wèi shān gǔ zhī shān, shī qí zhǐ yǐ.
梁昭明太子《十二月启》乃曰:“桂吐花于小山之上,梨翻叶于大谷之中。”庾肩吾诗:“梨红大谷晚,桂白小山秋。”庚信《枯树赋》:“小山则丛桂留人,扶风则长松系马。”是以山为山谷之山,失其旨矣。
liáng shū:" hé yìn èr xiōng qiú diǎn bìng qī dùn. qiú xiān zú, zhì shì yìn yòu yǐn. shì hào diǎn wèi dà shān, yìn wèi xiǎo shān."
《梁书》:“何胤二兄求、点并栖遁。求先卒,至是胤又隐。世号点为大山,胤为小山。”
dīng wài rén dīng wài rén fēi míng, yán shì gài zhǔ zhī wài fū yě. yóu yán qí dào huì wáng féi, gāo dì wài fù zhī zǐ yě. fú qián yuē:" wài rén, zhǔ zhī suǒ xìng yě." rán wáng zǐ hóu biǎo yǒu shān yuán xiào hóu wài rén, qí xiào wáng wǔ shì sūn. chéng qiū hóu wài rén, zhōng shān jìng wáng zēng sūn. zé shì xìng liú, ér míng wài rén, bù zhī hé suǒ qǔ yì.
○丁外人丁外人非名,言是盖主之外夫也。犹言齐悼惠王肥,高帝外妇之子也。服虔曰:“外人,主之所幸也。”然《王子侯表》有山原孝侯外人,齐孝王五世孙。乘丘侯外人,中山靖王曾孙。则是姓刘,而名外人,不知何所取义。
máo yán shòu xī jīng zá jì yuē:" yuán dì hòu gōng jì duō, bù dé cháng jiàn, nǎi shǐ huà gōng tú xíng, àn tú zhào xìng zhī. zhū gōng rén jiē lù huà gōng, duō zhě shí wàn, shǎo zhě yì bù jiǎn wǔ wàn. dú wáng qiáng bù kěn, suì bù dé jiàn. xiōng nú rén cháo, qiú měi rén wéi fá shì. yú shì shàng àn tú, yǐ zhāo jūn xíng. jí qù, zhào jiàn, mào wèi hòu gōng dì yī, shàn yìng duì, jǔ zhǐ xián yǎ. dì huǐ zhī, ér míng jí yǐ dìng, dì zhòng xìn yú wài guó, gù bù fù gèng rén. nǎi qióng àn qí shì, huà gōng jiē qì shì, jí qí jiā zī jiē jù wàn. huà gōng yǒu dù líng máo yán shòu, wéi rén xíng, chǒu hǎo lǎo shào bì děi qí zhēn, ān líng chén chǎng, xīn fēng liú bái gōng kuān, bìng gōng wèi niú mǎ fēi wū zhòng shì, rén xíng hǎo chǒu bù dǎi yán shòu. xià dù yáng wàng yì shàn huà, yóu shàn bù sè. fán yù yì shàn bù sè. tóng rì qì shì. jīng shī huà gōng yú shì chà xī." jù cǐ, zé huà gōng zhī tú jìng gōng nǎi píng rì, ér fēi xiōng nú qiú měi rén shí. qiě máo yán shòu tè zhòng zhōng zhī yī rén, yòu qí dé zuì yǐ shòu lù, ér bù dú yǐ zhāo jūn yě. wǎng lái shī rén wèi xiōng nú qiú měi rén, nǎi shǐ huà gōng tú xíng, ér yòu dàn zhǐ máo yán shòu yī rén, qiě méi qí shòu lù shì, shī zhī yǐ.
○毛延寿《西京杂记》曰:“元帝後宫既多,不得常见,乃使画工图形,案图召幸之。诸宫人皆赂画工,多者十万,少者亦不减五万。独王墙不肯,遂不得见。匈奴人朝,求美人为阀氏。于是上案图,以昭君行。及去,召见,貌为後宫第一,善应对,举止闲雅。帝悔之,而名籍已定,帝重信于外国,故不复更人。乃穷案其事,画工皆弃市,籍其家赀皆巨万。画工有杜陵毛延寿,为人形,丑好老少必得其真,安陵陈敞,新丰刘白、龚宽,并工为牛马飞乌众势,人形好丑不逮延寿。下杜阳望亦善画,尤善布色。樊育亦善布色。同日弃市。京师画工于是差稀。”据此,则画工之图径宫乃平日,而非匈奴求美人时。且毛延寿特众中之一人,又其得罪以受赂,而不独以昭君也。往来诗人谓匈奴求美人,乃使画工图形,而又但指毛延寿一人,且没其受赂事,失之矣。
míng yǐ tóng shì ér huì lǚ shì chūn qiū yán:" qín mù gōng xīng shī yǐ xí zhèng, guò zhōu ér dōng. zhèng gǔ rén xián gāo xī shī jiāng xī shì yú zhōu, jù shǐ xī shī guī gào, nǎi jiǎo zhèng bó zhī mìng, yǐ shí èr niú láo shī." shì xī shī wéi xián gāo zhī yǒu, ér zuǒ shì chuán bù zài. huái nán zǐ yán jīng kē xī cì qín wáng, gāo jiàn lí sòng yì wèi jī zhù ér gē yú yì shuǐ zhī shàng. sòng yù dí fù yì yǐ jīng qīng sòng yì bìng chēng. shì sòng yì wèi gāo jiàn lí zhī lǚ, ér zhàn guó cè shǐ jì bù zài.
○名以同事而晦《吕氏春秋》言:“秦穆公兴师以袭郑,过周而东。郑贾人弦高、奚施将西市于周,遽使奚施归告,乃矫郑伯之命,以十二牛劳师。”是奚施为弦高之友,而《左氏传》不载。《淮南子》言荆柯西刺秦王,高渐离、宋意为击筑而歌于易水之上。宋玉《笛赋》亦以荆卿、宋意并称。是宋意为高渐离之侣,而《战国策》、《史记》不载。
zhàn guó cè: dōng mèng zhī huì, niè zhèng yáng jiān cì xiāng jiān jūn. zhù yún:" jiān, zhèng zhī fù, yóu qín wǔ yáng." àn niè zhèng gào yán zhòng yú yuē:" qí shì bù kě yǐ duō rén." wèi bì yǒu fù.
《战国策》:东孟之会,聂政、阳坚刺相兼君。注云:“坚,政之副,犹秦武阳。”按聂政告严仲于曰:“其势不可以多人。”未必有副。
huái nán zǐ zhù:" qín huáng dì èr shí liù nián, chū jiān tiān xià, yǒu zhǎng rén jiàn yú lín táo, qí gāo wǔ zhàng, zú jī liù chǐ. fàng xiě qí xíng, zhù jīn rén yǐ xiàng zhī, wēng zhòng jūn hé shì yě." jīn rén dàn yán wēng zhòng, bù yán jūn hé.
《淮南子》注:“秦皇帝二十六年,初兼天下,有长人见于临桃,其高五丈,足迹六尺。放写其形,铸金人以象之,翁仲、君何是也。”今人但言翁仲,不言君何。
míng yǐ tóng shì ér zhāng mèng zǐ:" yǔ jì dāng píng shì, sān guò qí mén ér bù rù." kǎo zhī shū yuē:" qǐ gū gū ér qì, yǔ fú zi." cǐ yǔ shì yě, ér jì yì yīn zhī yǐ shòu míng." huá zhōu qǐ liáng zhī qī, shàn kū qí fū ér biàn guó sú." kǎo zhī liè nǚ zhuàn yuē:" kū yú chéng xià qī rì, ér chéng wèi zhī bēng." cǐ qǐ liáng qī shì yě, ér huá zhōu qī yì yīn zhī yǐ shòu míng.
○名以同事而章《孟子》:“禹、稷当平世,三过其门而不入。”考之《书》曰:“启呱呱而泣,予弗子。”此禹事也,而稷亦因之以受名。“华周、杞梁之妻,善哭其夫而变国俗。”考之《列女传》曰:“哭于城下七日,而城为之崩。”此杞梁妻事也,而华周妻亦因之以受名。
rén yǐ xiāng lèi ér wù mò zǐ:" wén wáng jǔ hóng yāo tài diān yú wǎng zhī zhōng, shòu zhī zhèng ér xī tǔ fú." yú chuán wèi yǒu cǐ shì, bì dà gōng zhī wù yě. lǚ shì chūn qiū:" jī zǐ qióng yú shāng, fàn lǐ liú hū jiāng." fàn lǐ wèi cháng liú jiāng, bì wǔ yuán zhī wù yě. shǐ jì:" sūn shū áo sān dé xiāng ér bù xǐ, sān qù xiāng ér bù huǐ." sūn shū áo wèi wén qù xiāng, bì lìng yǐn zi wén zhī wù yě. huái nán zǐ:" wú qǐ zhāng yí chē liè zhī jiě." zhāng yí wèi cháng chē liè, bì sū qín zhī wù yě. yì lín:" zhēn liáng dé yuàn, wēi zǐ jiě qiú." wēi zǐ wèi cháng bèi qiú, bì jī zǐ zhī wù yě. jìn pān yuè dà zǎi lǔ wǔ gōng lěi:" qín wáng jiǎn shū, chōng zhě bù xiāng." jiǎn shū zhī wáng bú jiàn yú shū, bì bǎi lǐ xī zhī wù yě. hòu wèi mù zi róng dà gōng lǚ wàng bēi wén:" dà wèi dōng bāo hè shí, xī kuà liú shā, nán jí bān chāo zhī zhù, běi qióng dòu xiàn zhī zhì." bān chāo wèi cháng nán zhēng, bì mǎ yuán zhī wù yě. hòu zhōu yǔ xìn nǐ yǒng huái shī:" lín qióng jì shì, hǔ zhèn zhōu wáng quān." jì shì wèi cháng huò lín, bì shū sūn zhī wù yě.
○人以相类而误《墨子》:“文王举闳夭、泰颠于网之中,授之政而西土服。”于传未有此事,必大公之误也。《吕氏春秋》:“箕子穷于商,范蠡流乎江。”范蠡未尝流江,必伍员之误也。《史记》:“孙叔敖三得相而不喜,三去相而不悔。”孙叔敖未闻去相,必令尹子文之误也。《淮南子》:“吴起、张仪车裂支解。”张仪未尝车裂,必苏秦之误也。《易林》:“贞良得愿,微子解囚。”微子未尝被囚,必箕子之误也。晋潘岳《大宰鲁武公诔》:“秦亡蹇叔,舂者不相。”蹇叔之亡不见于书,必百里奚之误也。後魏穆子容《大公吕望碑》文:“大魏东苞褐石,西跨流沙,南极班超之柱,北穷窦宪之志。”班超未尝南征,必马援之误也。後周瘐信《拟咏怀诗》:“鳞穷季氏,虎振周王圈。”季氏未尝获麟,必叔孙之误也。
jìn shū xià tǒng chuán:" zǐ lù jiàn xià nán, fèn huì ér xin kàng kài." zǐ lù wèi cháng jiàn xià nán, gài wèi nán zǐ zhī wù.
《晋书·夏统传》:“子路见夏南,愤慧而忄亢忾。”子路未尝见夏南,盖卫南子之误。
zhuàn jì bù kǎo shì dài zhāng héng yán: chūn qiū yuán mìng bāo yǒu gōng shū bān yǔ mò dí shì, jiàn zhàn guó, fēi chūn qiū shí. yòu yán bié yǒu yì zhōu, yì zhōu zhī zhì zài yú hàn shì, yǐ zhèng tú chèn wèi hòu rén wěi zuò. jīn àn zhuàn jì zhī wén ruò cǐ zhě shén duō. guǎn zǐ chēng sān jìn zhī jūn, qí shí wèi yǒu sān jìn. qīng zhòng piān chēng lǔ liáng qín zhào, qí shí wèi yǒu liáng zhào. chēng dài wáng, qí shí wèi yǒu dài wáng. guó yǔ:" jù jiàn zhī bó, chén cài zhī jūn, jiē rén cháo", qí shí yǒu cài wú chén. shuō yuàn:" jù jiàn pìn wèi", qí shí wèi yǒu wèi. yòu yán zhòng ní jiàn liáng jūn, mèng jiǎn yú xiāng liáng, qí shí wèi yǒu liáng, lǔ yì wú mèng jiǎn zi. yòu yán hán wǔ zi chū tián, luán huái zi zhǐ zhī, hán shì wú wǔ zi. yòu yán chǔ zhuāng wáng yǐ jiāo jǔ wèi shàng kè, jiāo jǔ shì líng wáng, fēi zhuāng wáng. lǚ shì chūn qiū:" jìn wén gōng shī jiù fàn suí huì." suí huì bù yǔ wén gōng jiù fàn tóng shí." zhào xiāng zi gōng dí, yī zhāo ér liǎng chéng xià, yǒu yōu sè, kǒng zǐ xián zhī." zhào xiāng zi wèi jìn qīng, shí kǒng zǐ yǐ zú." yán hé jiàn lǔ zhuāng gōng", yán yán, mù gōng shí rén, qù zhuāng gōng shí yī shì. shǐ jì kǒng zǐ shì jiā:" shǐ cóng zhě wèi níng wǔ zi chén yú wèi", kǒng zǐ shí níng shì jǐ miè. biǎn què chuán:" guó jūn chū jiàn biǎn què yú zhōng quē", qí shí guó wáng yǐ jiǔ. guī chuán:" sòng yuán wáng", wèi yǒu yuán gōng, wú yuán wáng. zhuāng zi:" jiàn lǔ āi gōng", ér qí shū yǒu wèi huì wáng zhào wén wáng, lǔ āi gōng qù zhào wén wáng yī bǎi qī shí suì. hán fēi zǐ:" biǎn què jiàn cài huán hóu", huán hóu yǔ lǔ huán gōng tóng shí, xiāng qù jǐ èr bǎi suì. yuè jué shū:" jìn zhèng wáng", jìn zhèng wèi cháng chēng wáng. yòu yán" kǒng zǐ fèng yǎ qín jiàn yuè wáng", yuè miè wú, kǒng zǐ yǐ zú. liè zǐ:" yàn píng zhòng wèn yǎng shēng yú guǎn yí wú", yán tiě lùn" jì huán zi tīng zhèng, liǔ xià huì hū rán bú jiàn" yòu yán" zāng wén zhòng zhì lǔ, shèng qí dào ér zì jīn, zǐ gòng fēi zhī", píng zhòng qù guǎn zǐ jì huán zi qù liǔ xià huì zǐ gòng qù zāng wén zhòng gè bǎi yú suì. hán shī wài zhuàn:" mèng cháng jūn qǐng xué yú mǐn zi", mǐn zi mèng cháng jūn xiāng qù jǐ èr bǎi suì, rǎn yǒu duì lǔ āi gōng yán:" yáo jiǎ, jiān mén zǐ." yáo jiǎ, qín shǐ huáng shí rén, xiāng qù èr bǎi yú suì.
○传记不考世代张衡言:《春秋元命包》有公输班与墨翟事,见战国,非春秋时。又言别有益州,益州之置在于汉世,以证图谶为後人伪作。今按传记之文若此者甚多。《管子》称三晋之君,其时未有三晋。《轻重篇》称鲁、梁、秦、赵,其时未有梁、赵。称代王,其时未有代王。《国语》:“句践之伯,陈、蔡之君,皆人朝”,其时有蔡无陈。《说苑》:“句践聘魏”,其时未有魏。又言仲尼见梁君,孟简于相梁,其时未有梁,鲁亦无孟简子。又言韩武子出田,栾怀子止之,韩氏无武子。又言楚庄王以椒举为上客,椒举事灵王,非庄王。《吕氏春秋》:“晋文公师咎犯、随会。”随会不与文公、咎犯同时。“赵襄子攻翟,一朝而两城下,有忧色,孔子贤之。”赵襄子为晋卿,时孔子已卒。“颜阖见鲁庄公”,颜阎,穆公时人,去庄公十一世。《史记·孔子世家》:“使从者为宁武子臣于卫”,孔子时宁氏己灭。《扁鹊传》:“虢君出见扁鹊于中阙”,其时虢亡已久。《龟传》:“宋元王”,未有元公,无元王。《庄子》:“见鲁哀公”,而其书有魏惠王、赵文王,鲁哀公去赵文王一百七十岁。《韩非子》:“扁鹊见蔡桓侯”,桓侯与鲁桓公同时,相去几二百岁。《越绝书》:“晋郑王”,晋、郑未尝称王。又言“孔子奉雅琴见越王”,越灭吴,孔子已卒。《列子》:“晏平仲问养生于管夷吾”,《盐铁论》“季桓子听政,柳下惠忽然不见”;又言“臧文仲治鲁,胜其盗而自矜,子贡非之”,平仲去管子、季桓子去柳下惠、子贡去臧文仲各百余岁。《韩诗外传》:“孟尝君请学于闵子”,闵子、孟尝君相去几二百岁,冉有对鲁哀公言:“姚贾,监门子。”姚贾,秦始皇时人,相去二百余岁。