zhòng lí zuǒ chuán cài mò duì wèi xiàn zi yán: shǎo wú shì yǒu sì shū: yuē zhòng yuē gāi yuē xiū yuē xī, shǐ zhòng wèi gōu máng, gāi wèi rù shōu, xiū jí xī wèi xuán míng. tuí xū shì yǒu zǐ yuē lí, wèi zhù róng. lí jí lí zì yì wén, shì zhòng lí wèi èr rén, yī chū yú shǎo wú, yī chū yú pín sòng. ér shǐ jì chǔ shì jiā zé yuē: dì è xū gāo yáng zhě, huáng dì zhī sūn, chāng yì zhī zǐ yě, gāo yáng shēng chēng, chēng shēng juǎn zhāng, juǎn zhāng shēng zhòng lí. tài shǐ gōng zì xù zé yuē: zhòng lí shì shì xù tiān dì, qí zài zhōu chéng bó xiū fǔ qí hòu yě. jìn shū xuān dì jì: qí xiān chū zì dì gāo yáng zhī zǐ zhòng lí, wèi xià guān zhù róng. sòng shū zài jìn shàng shū lìng wèi, shàng shū zuǒ pú shè shān tāo yòu pú shè wèi shū shàng shū liú sī kōng zhāng huá děng zòu, nǎi yún: dà jìn zhī dé shǐ zì zhòng lí, shí zuǒ zhuān shuò, zhì yú xià shāng shì xù tiān dì, qí zài yú zhōu bù shī qí xù. shì yǐ zhòng lí wèi yī rén, bù róng yī dài nǎi yǒu liǎng zǔ, yì xī rén xiāng yán zhī miù.
○重黎《左傳》蔡墨對魏獻子言:「少吳氏有四叔:曰重、曰該、曰修、曰熙,使重為句芒,該為蓐收,修及熙為玄冥。頹頊氏有子曰梨,為祝融。」梨即「黎」字異文,是重、黎為二人,一出於少吳,一出於頻頌。而《史記·楚世家》則曰:「帝顎頊高陽者,黃帝之孫,昌意之子也,高陽生稱,稱生卷章,卷章生重黎。」《太史公自序》則曰:「重黎氏世序天地,其在周程伯、休甫其後也。」《晉書·宣帝紀》:「其先出自帝高陽之子重黎,為夏官祝融。」《宋書》載晉尚書令衛,尚書左僕射山濤、右僕射魏舒、尚書劉、司空張華等奏,乃云:「大晉之德始自重黎,實佐顓碩,至於夏商世序天地,其在於周不失其緒。」似以重黎為一人,不容一代乃有兩祖,亦昔人相沿之謬。
wū xián gǔ zhī shèng rén huò shàng ér wèi jūn, huò xià ér wèi xiāng, qí zhī zhōu hū wàn wù ér dào jì tiān xià, gù fēi hòu rén zhī suǒ néng cè yě, ér chuán zhě wěi yǐ yī jié gài zhī. huáng dì, gǔ shèng rén yě, ér hòu rén yǐ wèi yī shī. bó yì, gǔ xián chén yě, ér shì yǒu bǎi chóng jiāng jūn zhī hào. yǐ bǐ shì jī zhāng zhāng zài jīng jí zhě, qiě yóu rú cǐ, ruò nǎi yáo zhī chén míng yì, ér yǒu qióng zhī jūn yì míng nòng yáo zhī diǎn lè míng kuí, ér mù shí zhī guài yì wèi kuí tāng jū bó, ér bó róng zhī guó yì míng tāng. fū gǒu yǐ qí míng ér yí zhī, zé dào dé zhī yòng wēi ér miù yōu zhī shuō zuò. ruò wū xián zhě, kě yì yān. shū jūn piān: zài dà wù, shí zé yǒu ruò yī dǒu chén hù, gé yú shàng dì. wū xián yì wáng jiā. zài zǔ yǐ, shí zé yǒu ruò wū xián. shū xù: yī zhì xiāng tài wù, háo yǒu xiáng, sāng gòng shēng yú cháo, yī shè zàn yú wū xián, zuò xián yì sì piān. kǒng ān guó chuán yuē: wū xián, chén míng. mǎ róng yuē: wū, nán wū yě, míng xián, yīn zhī wū yě. kǒng yǐng dá zhèng yì yuē: jūn chuán yuē: wū shì yě. dāng yǐ wū wèi shì, míng xián. zhèng xuán yún: wū xián wèi zhī wū guān. àn jūn, xián zi wū xián, fù zǐ bìng wèi dà chén, bì bù shì zuò wū guān, gù kǒng yán wū shì shì yě. zé wū xián zhī wèi shāng xián xiāng míng yǐ. shǐ jì zhèng yì wèi, wū xián jí zi xián jiā jiē zài sū zhōu cháng shú xiàn xī hǎi yú shān shàng, gài èr zi běn wú rén yún. yuè jué shū yún: yú shān zhě, wū xián suǒ chū yě. shì wèi kě zhī. ér hòu zhī yán tiān guān zhě zōng yān, yán bǔ shì zhě zōng yān, yán wū guǐ zhě zōng yān. yán tiān guān zé shǐ jì tiān guān shū suǒ yún: xī zhī chuán tiān shù zhě, gāo xīn zhī qián zhòng lí, yú táng yú xī hé, yǒu xià kūn wú, yīn shāng wū xián zhě yě. yán bǔ shì zé lǚ shì chūn qiū suǒ wèi: wū péng zuò yī, wū xián zuò shì zhě yě. yán wū guǐ zé zhuāng zi suǒ yún: wū xián zhào yuē: lái! chǔ cí lí sāo suǒ yún: wū xián jiāng xī jiàng xī, huái jiāo xǔ ér yào zhī. shǐ jì fēng chán shū suǒ yún: wū xián zhī xìng zì cǐ shǐ. xǔ shì shuō wén suǒ yún: wū xián chū zuò wū. yòu qí sǐ ér wèi shén, zé qín zǔ chǔ wén suǒ yún: bù xiǎn dà shén wū xián zhě yě. ér yòu huò yǐ wū chéng wèi huáng dì shí rén, guī cáng yán: huáng shén jiāng zhàn, lán yú wū xián shì yě. yǐ wèi dì yáo shí rén, guō pú wū xián shān fù xù yán: wū xián yǐ hóng shù wèi dì yáo yī shì yě. yǐ wèi chūn qiū shí rén, zhuāng zi yán zhèng yǒu shén wū yuē jì xián, liè zǐ yán shén wū jì xián, zì qí lái chù yú zhèng shì yě. zhì shān hǎi jīng hǎi wài xī jīng yán: wū xián guó zài nǚ chǒu běi, yòu shǒu cāo qīng shé, zuǒ shǒu cāo chì shé, zài dēng bǎo shān, qún wū suǒ cóng shàng xià yě. dà huāng xī jīng yán dà huāng zhī zhōng yǒu shān, míng yuē fēng jǔ yù mén, rì yuè suǒ rén, yǒu líng shān wū xián, wū jí wū fēn wū péng wū gū wū zhēn wū lǐ wū dǐ wū xiè wū luó shí wū, cóng cǐ shēng jiàng, bǎi yào yuán zài. huái nán zǐ dì xíng xùn: yán xuān yuán qiū zài xī fāng, wū xián zài qí běi fāng. zé yì huāng dàn bù kě jī, ér zhī gǔ xián zhī míng, wèi hòu rén suǒ jiǎ tuō zhě duō yǐ.
○巫咸古之聖人或上而為君,或下而為相,其知周乎萬物而道濟天下,固非後人之所能測也,而傳者猥以一節概之。黃帝,古聖人也,而後人以為醫師。伯益,古賢臣也,而世有百蟲將軍之號。以彼事跡章章在經籍者,且猶如此,若乃堯之臣名羿,而有窮之君亦名弄;堯之典樂名夔,而木石之怪亦為夔;湯居亳,而亳戎之國亦名湯。夫苟以其名而疑之,則道德之用微而謬悠之說作。若巫咸者,可異焉。《書·君篇》:「在大戊,時則有若伊陡臣扈,格於上帝。巫咸義王家。在祖乙,時則有若巫賢。」《書序》:「伊陟相太戊,毫有祥,桑共生於朝,伊涉贊於巫咸,作《咸義》四篇。」孔安國傳曰:「巫咸,臣名。」馬融曰:「巫,男巫也,名咸,殷之巫也。」孔穎達正義曰:「《君》傳曰:「巫氏也。當以巫為氏,名咸。」鄭玄云:「巫咸謂之巫官。」按《君》,咸子巫賢,父子並為大臣,必不世作巫官,故孔言巫氏是也。則巫咸之為商賢相明矣。《史記》正義謂,巫咸及子賢家皆在蘇州常熟縣西海隅山上,蓋二子本吳人云。《越絕書》云:「虞山者,巫咸所出也。」是未可知。而後之言天官者宗焉,言卜筮者宗焉,言巫鬼者宗焉。言天官則《史記·天官書》所云:「昔之傳天數者,高辛之前重黎,於唐虞羲和,有夏昆吾,殷商巫咸」者也。言卜筮則《呂氏春秋》所謂:「巫彭作醫,巫咸作筮」者也。言巫鬼則《莊子》所云:「巫咸詔曰:『來!』」《楚辭·離騷》所云:「巫咸將夕降兮,懷椒糈而要之。」《史記·封禪書》所云:「巫咸之興自此始。」許氏《說文》所云:「巫咸初作巫。」又其死而為神,則秦《詛楚文》所云:「不顯大神巫咸」者也。而又或以巫成為黃帝時人,《歸藏》言:「黃神將戰,籃於巫咸」是也。以為帝堯時人,郭璞《巫咸山賦》序言:「巫咸以鴻術為帝堯醫」是也。以為春秋時人,《莊子》言「鄭有神巫曰季咸」,《列子》言「神巫季咸,自齊來處於鄭」是也。至《山海經·海外西經》言:「巫咸國在女丑北,右手操青蛇,左手操赤蛇,在登葆山,群巫所從上下」也。大荒西經言大荒之中有山,名曰豐沮玉門,日月所人,有靈山巫咸,巫即、巫分、巫彭、巫姑、巫真、巫禮、巫抵、巫謝、巫羅十巫,從此升降,百藥爰在。」《淮南子·地形訓》:「言軒轅丘在西方,巫咸在其北方。」則益荒誕不可稽,而知古賢之名,為後人所假託者多矣。
hé bó zhú shū: dì fēn shí liù nián, luò bó yòng yǔ hé bó féng yí dòu. dì xiè shí liù nián, yīn hóu wēi, yǐ hé bó zhī shī fá yǒu yì, shā qí jūn mián chén. shì hé bó zhě guó jū hé shàng ér mìng zhī wèi bó, rú wén shàng zhī wèi xī bó. ér féng yí zhě, qí míng ěr. chǔ cí jiǔ gē yǐ hé bó cì dōng jūn zhī hòu, zé yǐ hé bó wèi shén, tiān wèn: hú nòng shè fū hé bó ér qī bǐ luò pín? wáng yì zhāng jù yǐ shè wèi shí, yǐ qī wèi mèng. qí jiě yuǎn yóu: lìng hǎi ruò, wǔ féng yí. zé yuē: féng yí, shuǐ xiān rén yě, shì hé bó féng yí jiē shuǐ shén yǐ. mù tiān zǐ chuán: zhì yú yáng yū zhī shān, hé bó wú yí zhī suǒ dōu jū. shān hǎi jīng: jí zhī yuān, shēn sān bǎi rèn, wéi bīng yí héng dōu yān. bīng yí rén miàn, chéng liǎng lóng. guō pú zhù: bīng yí, féng yí yě, jí hé bó yě., zhuāng zi: féng yí dé zhī, yǐ yóu dà chuān. sī mǎ biāo zhù yǐn qīng líng chuán yuē: féng yí, huá yīn tóng xiāng dī shǒu lǐ rén yě, fú bā shí, dé dào wèi shuǐ xiān, shì wèi hé bó. shì yǐ féng yí sǐ ér wèi shén, qí shuō guài yǐ. lóng yú hé tú yuē: hé bó xìng lǚ, míng gōng zǐ fū rén xìng féng, míng yí. yǐ féng yí wèi hé bó zhī qī, gèng guài. chǔ cí jiǔ gē yǒu hé bó ér féng yí shǔ hǎi ruò zhī xià, yì ruò yǐ wèi liǎng rén. dà dǐ suǒ chuán gè yì. ér wèi hé shén yǒu fū rén zhě, yì qín rén yǐ jūn zhǔ qī hé, yè wū wèi hé bó qǔ fù zhī lèi ěr. huái nán zǐ: féng yí dà bǐng zhī yù zhù: èr rén gǔ zhī dé dào néng yù yīn yáng zhě.
○河伯《竹書》:「帝芬十六年,雒伯用與河伯馮夷斗。」「帝泄十六年,殷侯微,以河伯之師伐有易,殺其君綿臣。」是河伯者國居河上而命之為伯,如文上之為西伯。而馮夷者,其名爾。《楚辭·九歌》以河伯次東君之後,則以河伯為神,《天問》:「胡弄射夫河伯而妻彼雒嬪?」王逸章句以「射」為「實」,以「妻」為「夢」。其解《遠遊》:「令海若,舞馮夷。」則曰:「馮夷,水仙人也,」是河伯、馮夷皆水神矣。《穆天子傳》:「至於陽紆之山,河伯、無夷之所都居。」《山海經》:「極之淵,深三百仞,惟冰夷恆都焉。冰夷人面,乘兩龍。」郭璞註:「冰夷,馮夷也,即河伯也。」,《莊子》:「馮夷得之,以游大川。」司馬彪注引《清泠傳》曰:「馮夷,華陰潼鄉堤首里人也,服八石,得道為水仙,是為河伯。」是以馮夷死而為神,其說怪矣。《龍魚河圖》曰:「河伯姓呂,名公子;夫人姓馮,名夷。」以馮夷為河伯之妻,更怪。《楚辭·九歌》有河伯而馮夷屬海若之下,亦若以為兩人。大抵所傳各異。而謂河神有夫人者,亦秦人以君主妻河,鄴巫為河伯娶婦之類耳。《淮南子》:「馮夷、大丙之御」註:「二人古之得道能御陰陽者。」
wèi shū rén gāo jù lì xiān zǔ zhū méng, zhū méng mǔ hé bó nǚ, wèi fū yú wáng qī, zhū méng zì chēng wèi hé bó wài sūn. zé hé bó yòu yǒu nǚ yǒu wài sūn yǐ.
《魏書人高句麗先祖朱蒙,朱蒙母河伯女,為夫餘王妻,朱蒙自稱為河伯外孫。則河伯又有女、有外孫矣。
zhēn hào zài: yǒu yī rén, dàn dàn yì hé biān, bài hé shuǐ. rú cǐ shí nián, hé hóu hé bó suì yǔ xiāng jiàn, yǔ bái bì shí shuāng, jiào yǐ shuǐ xíng bù nì fǎ. zhù yuē: hé hóu, hé bó, gù dāng shì liǎng shén xié? xiāng jūn chǔ cí xiāng jūn xiāng fū rén, yì wèi xiāng shuǐ zhī shén, yǒu hòu yǒu fū rén yě. chū gè yán shùn zhī èr fēi. fēi yuē: shùn zàng yú cāng wú zhī yě, gài sān fēi wèi zhī cóng yě. shān hǎi jīng: dòng tíng zhī shān, dì zhī èr nǚ jū zhī. guō pú zhù yuē: dà dì zhī èr nǚ, ér chù jiāng wèi shén. jí liè xiān chuán jiāng fēi èr nǚ yě, jiǔ gē suǒ wèi xiāng fū rén chēng dì zi zhě shì yě. ér hé tú yù bǎn yuē: xiāng fū rén zhě, dì yáo nǚ yě. qín shǐ huáng fú jiāng zhì xiāng shān, féng dà fēng, ér wèn bó shì: xiāng jūn hé shén? bó shì yuē: wén zhī yáo èr nǚ, shùn fēi yě, sǐ ér zàng cǐ. liè nǚ chuán yuē: èr nǚ sǐ yú jiāng xiāng zhī jiān, sú wèi zhī xiāng jūn. zhèng sī nóng yì yǐ shùn fēi wèi xiāng jūn. shuō zhě jiē yǐ shùn shè fāng ér sǐ, èr fēi cóng zhī, jù nì sǐ yú xiāng jiāng, suì hào wèi xiāng fū rén. àn jiǔ gē, xiāng jūn xiāng fū rén zì shì èr shén, jiāng xiāng zhī yǒu fū rén, yóu hé tān zhī yǒu lǜ fēi yě. cǐ zhī wèi líng, yǔ tiān dì bìng, ān dé wèi zhī yáo nǚ? qiě jì wèi zhī yáo nǚ, ān dé fù zǒng yún xiāng jūn zāi? hé yǐ kǎo zhī? lǐ jì yún: shùn zàng cāng wú èr fēi bù cóng. míng èr fēi shēng bù cóng zhēng, sǐ bù cóng zàng. qiě chuán yuē: shēng wèi shàng gōng, sǐ wèi guì shén. lǐ: wǔ yuè bǐ sān gōng, sì dú bǐ zhū hóu. jīn xiāng chuān bù jí sì dú, wú zhì yú mìng sì, ér èr nǚ dì zhě zhī hòu, pèi líng shén zhǐ, wú yuán fù xià jiàng xiǎo shuǐ ér wèi fū rén yě. yuán qí zhì miù zhī yóu, yóu hū jù yǐ dì nǚ wèi míng, míng shí xiāng luàn, mò jiǎo qí shī, xí fēi shèng shì, zhōng gǔ bù wù, kě bēi yǐ! cǐ biàn shén zhèng. yòu àn yuǎn yóu zhī wén, shàng yuē: èr nǚ yù jiǔ zhāo gē. xià yuē: xiāng líng gǔ sè. shì zé èr nǚ yǔ xiāng líng gù pàn rán wèi èr, jí qū zǐ zhī zuò, kě zhèng qí fēi shùn fēi yǐ. hòu zhī wén rén fù huì qí shuō, yǐ zī xié fěng, qí dú shén ér màn shèng yě, bù yì shén hū!
《真浩》載:「有一人,旦旦詣河邊,拜河水。如此十年,河侯、河伯遂與相見,予白壁十雙,教以水行不溺法。」注曰:「河侯,河伯,故當是兩神邪?」○湘君《楚辭》湘君、湘夫人,亦謂湘水之神,有後有夫人也。初個言舜之二妃。《妃》曰:「舜葬於蒼梧之野,蓋三妃未之從也。」《山海經》:「洞庭之山,帝之二女居之。」郭璞注曰:「大帝之二女,而處江為神。」即《列仙傳》江妃二女也,《九歌》所謂湘夫人稱帝子者是也。而《河圖玉版》曰:「湘夫人者,帝堯女也。秦始皇浮江至湘山,逢大風,而問博士:『湘君何神?』博士曰:『聞之堯二女,舜妃也,死而葬此。』」《列女傳》曰:「二女死於江湘之間,俗謂之湘君。」鄭司農亦以舜妃為湘君。說者皆以舜涉方而死,二妃從之,俱溺死於湘江,遂號為湘夫人。按《九歌》,湘君、湘夫人自是二神,江湘之有夫人,猶河灘之有慮妃也。此之為靈,與天地並,安得謂之堯女?且既謂之堯女,安得復總雲湘君哉?何以考之?《禮記》云:「舜葬蒼梧、二妃不從。」明二妃生不從征,死不從葬。且傳曰:「生為上公,死為貴神。」《禮》:「五嶽比三公,四讀比諸侯。」今湘川不及四瀆,無秩於命祀,而二女帝者之後,配靈神只,無緣復下降小水而為夫人也。原其致謬之由,由乎俱以帝女為名,名實相亂,莫矯其失,習非勝是,終古不悟,可悲矣!此辨甚正。又按《遠遊》之文,上曰:「二女御《九招》歌。」下曰:「湘靈鼓瑟。」是則二女與湘靈固判然為二,即屈子之作,可證其非舜妃矣。後之文人附會其說,以資諧諷,其瀆神而慢聖也,不亦甚乎!
yǔ bēng huì jī, gù shān yǒu yǔ miào, ér shuǐ jīng zhù yán miào yǒu shèng gū. lǐ lè wěi yún: yǔ zhì shuǐ bì, tiān cì shén nǚ shèng gū. fū shùn zhī xiāng fēi yóu yǔ zhī shèng gū yě.
禹崩會稽,故山有禹廟,而《水經注》言廟有聖姑。《禮樂緯》云:「禹治水畢,天賜神女聖姑。」夫舜之湘妃猶禹之聖姑也。
shén yǐ, rén zhī hǎo yán sè yě. tài bái, xīng yě, ér yǒu qī gān shì. xīng jīng yuē: tài bái shàng gōng, qī yuē nǚ qián. nǚ qián jū nán dòu, shí lì, tiān xià jì zhī, yuē míng xīng. hé bó, shuǐ shén yě, ér yǒu qī. lóng yú hé tú yuē: hé bó xìng lǚ, míng gōng zǐ. fū rén xìng féng, míng yí. cháng yí, gǔ zhàn yuè zhī guān yě, ér huái nán zǐ yǐ wèi yì qī, qiè yào ér bēn yuè, míng yuē cháng é. shuāng lù zhī suǒ wèi, xuě shuǐ zhī suǒ níng yě, ér huái nán zǐ yún: qīng nǚ nǎi chū, yǐ jiàng shuāng xuě. wū shān shén nǚ, sòng yù zhī yù yán yě, ér shuǐ jīng zhù yǐ wèi tiān dì jì nǚ, míng rì yáo jī. luò shuǐ fú fēi, chén sī wáng zhī jì xìng yě, ér rú chún yǐ wèi fú xī shì zhī nǚ. shān qǐ mǔ, tiān wèn zhī zá shuō yě, hòu rén fù yǐ shǎo yí, yǐ wèi qǐ mǔ zhī mèi, ér wǔ hòu zhì fēng zhī wèi yù jīng tài hòu jīn què fū rén. qīng xī xiǎo gū wèi jiǎng zi wén zhī dì sān mèi, zé jiàn yú yáng jiǒng zhī bēi. miào bēi yuē: jiǎng hóu sān mèi, qīng xī zhī guǐ jī kě xún. bīng zhōu dù nǚ, wèi jiè zǐ tuī zhī mèi, zé jiàn yú lǐ zhī shī. xiǎo gū shān zhī é wèi xiǎo gū yě, dù shí yí zhī é wèi shí yí yě, shì jiē xiāng jūn fū rén zhī lèi. ér jiǔ gē zhī piān, yuǎn yóu zhī fù, qiě wèi hòu shì mí huò nán nǚ, dú luàn shén rén zhī zǔ yě. huò yuē: yì yǐ kūn wèi fù dào, ér hàn shū yǒu wēn shén zhī wén, zhāng yàn yuē: ǎo zhě, lǎo mǔ zhī chēng. kūn wèi fán gù chēng ǎo. yú shì shān chuān zhī zhǔ bì wèi fù rén yǐ xiàng zhī, fēi suǒ yǐ lóng guó diǎn ér zhāo mín jìng yě yǐ. jīn yuán hǎo wèn chéng tiān zhèn xuán quán shī zhù yuē: píng dìng tǔ sú, chuán jiè zǐ tuī bèi fén, qí mèi jiè shān shì chǐ xiōng yào jūn, jī xīn zì fén, hào yuē dù nǚ cí. qí bēi dà lì zhōng pàn guān lǐ zhuàn, cí zhǐ shū miù, zhì yǒu bǎi rì jī xīn, yī rì shāo zhī zhī yǔ. xiāng shè zhì jīn yǐ bǎi wǔ rì jī xīn ér fén zhī, wèi zhī jì dù nǚ. qí shī yǒu yuē: shén cí shuǐ zhī fú, yí wèi shèng guān fǔ. pō guài cí qián bēi, jī kǎo shī mǎng lǔ. wú wén yǔn gé tái tái, xuān fén táo, zhàng dà zé, zì shì shēng yǒu zì lái guī yǒu suǒ. jiǎ ér. zì jīng gōu dú, biàn kě shī zhù zhī, bǎ diǎn fēn fēn guǒ hé qǔ? zi kěn gǔ làng nù wèi xiè, jīng wèi xián xīn xīn dú kǔ. chǔ chén bǎi wèn tiān bù chóu, kěn yǐ dàn huàn xū huāng jīng lóng gǔ? zì yǒu yǔ zhòu yǒu cǐ shuǐ, cǐ shuǐ mián mián liú wàn gǔ. rén yán zhǔ zhě jiè shān shì, qiě dào wèi yǒu jiè shān zhī qián fù shuí zhǔ? shān shēn dì gǔ, zì shì yǒu shén wù, bù jiǎ líng zhēn shuí gǎn wǔ? bài guān xiǎo shuō chū lǘ xiàng, shè gǔ cūn xiāo zǒu wēng yù. dāng shí dà lì shí cái zǐ, zhēng qiǎn lǐ lòu yǔ. cǐ shì qiān gǔ zhèng lùn, dù shì tōng diǎn: fén yīn hòu tǔ cí, wèi fù rén sù xiàng, wǔ tài hòu shí, yí hé xī liáng shān shén sù xiàng jiù dòng zhōng pèi yān, kāi yuán shí yī nián, yǒu sī qiān liáng shān shén xiàng yú cí wài zhī bié shì. fū yǐ shān chuān zhī shén, ér rén wèi zhī pèi hé, qí dú luàn bù jīng yóu shén yǐ.
甚矣,人之好言色也。太白,星也,而有妻甘氏。《星經》曰:「太白上公,妻曰女前。女前居南斗,食厲,天下祭之,曰明星。」河伯,水神也,而有妻。《龍魚河圖》曰:「河伯姓呂,名公子。夫人姓馮,名夷。」常儀,古占月之官也,而《淮南子》以為羿妻,竊藥而奔月,名曰常娥。霜露之所為,雪水之所凝也,而《淮南子》云:「青女乃出,以降霜雪。」巫山神女,宋玉之寓言也,而《水經注》以為天帝季女,名日瑤姬。雒水宓妃,陳思王之寄興也,而如淳以為伏羲氏之女。山啟母,《天問》之雜說也,後人附以少姨,以為啟母之妹,而武後至封之為玉京太後金闕夫人。青溪小姑為蔣子文之第三妹,則見於楊炯之碑。廟碑》曰:「蔣侯三妹,青溪之軌跡可尋。」并州妒女,為介子推之妹,則見於李之詩。小孤山之訛為小姑也,杜拾遺之訛為十姨也,是皆湘君夫人之類。而《九歌》之篇,《遠遊》之賦,且為後世迷惑男女,讀亂神人之祖也。或曰:《易》以坤為婦道,而《漢書》有溫神之文,張晏曰:「媼者,老母之稱。坤為凡故稱媼。」於是山川之主必為婦人以象之,非所以隆國典而昭民敬也已。金元好問《承天鎮懸泉詩》注曰:「平定土俗,傳介子推被焚,其妹介山氏恥兄要君,積薪自焚,號曰妒女祠。「其碑大曆中判官李撰,辭旨殊謬,至有「百日積薪,一日燒之」之語。鄉社至今以百五日積薪而焚之,謂之祭妒女。其詩有曰:「神詞水之符,儀衛盛官府。頗怪詞前碑,稽考失莽鹵。吾聞允格台駘,宣汾洮,障大澤,自是生有自來歸有所。假而。自經溝瀆,便可尸祝之,把典紛紛果何取?子肯鼓浪怒未泄,精衛銜薪心獨苦。楚臣百問天不酬,肯以誕幻虛荒驚聾瞽?自有宇宙有此水,此水綿綿流萬古。人言主者介山氏,且道未有介山之前復誰主?山深地古,自是有神物,不假靈真誰敢侮?稗官小說出閭巷,社鼓村蕭走翁嫗。當時大曆十才子,爭遣李陋語。」此是千古正論,杜氏《通典》:「汾陰後土詞,為婦人素像,武太後時,移河西梁山神素像就洞中配焉,開元十一年,有司遷梁山神像於祠外之別室。」夫以山川之神,而人為之配合,其瀆亂不經尤甚矣。
tài shān dǐng bì xiá yuán jūn, sòng zhēn zōng suǒ fēng, shì rén duō yǐ wèi tài shān zhī nǚ, hòu zhī wén rén zhī qí shuō zhī bù jīng, ér zhuàn wèi huáng dì qiǎn yù nǚ zhī shì yǐ fù huì zhī bù zhī dāng rì suǒ yǐ bāo fēng, gù zhēn yǐ wèi tài shān zhī nǚ yě. jīn kǎo fēng hào suī zì sòng shí, ér tài shān nǚ zhī shuō zé jìn shí yǐ yǒu zhī. zhāng huá bó wù zhì: wén wáng yǐ dà gōng wèi guàn tán lìng, qī nián, fēng bù míng tiáo. wén wáng mèng jiàn yǒu yī fù rén dāng dào ér kū, wèn qí gù, yuē: wǒ dōng hǎi tài shān shén nǚ, jià wèi xī hǎi fù. yù dōng guī, guàn tán lìng dāng wú dào. tài gōng yǒu dé, wú bù gǎn yǐ bào fēng jí yǔ guò yě. wén wáng mèng jué, míng yuē, zhào tài gōng. sān rì sān xī, guǒ yǒu jí fēng zhòu yǔ zì xī lái yě, wén wáng nǎi bài tài gōng wèi dà sī mǎ. cǐ yī shì yě. gàn zhǔ sōu shén jì: hòu hàn hú mǔ bān cháng zhì tài shān cè, wèi tài shān fǔ jūn suǒ zhào, lìng zhì shū yú nǚ xù hé bó. yún: zhì hé zhōng liú, kòu zhōu hū qīng yī, dāng zì yǒu qǔ shū zhě. guǒ dé dá, fù wèi hé bó zhì shū fǔ jūn. cǐ èr shì yě. liè yì chuán jì cài zhī shì, yòu yǐ tiān dì wèi tài shān shén zhī wài sūn. zì hàn yǐ lái, bù míng hū tiān shén dì zhǐ rén guǐ zhī bié, yī yǐ rén dào shì zhī. yú shì fēng yuè shén wèi wáng, zé lì qǐn diàn, wèi wáng fū rén, yǒu fū rén zé yǒu nǚ, ér nǚ yǒu xù, yòu yǒu wài sūn yǐ, táng sòng zhī shí, dàn yán líng yīng, jí jiā fēng hào, bù rú jīn zhī jūn zǐ bì qiú qí rén yǐ shí zhī yě.
泰山頂碧霞元君,宋真宗所封,世人多以為泰山之女,後之文人知其說之不經,而撰為黃帝遣玉女之事以附會之;不知當日所以褒封,固真以為泰山之女也。今考封號雖自宋時,而泰山女之說則晉時已有之。張華《博物志》:「文王以大公為灌壇令,期年,風不鳴條。文王夢見有一婦人當道而哭,問其故,曰:『我東海泰山神女,嫁為西海婦。欲東歸,灌壇令當吾道。太公有德,吾不敢以暴風疾雨過也。』文王夢覺,明曰,召太公。三日三夕,果有疾風驟雨自西來也,文王乃拜太公為大司馬。」此一事也。干主《搜神記》:「後漢胡母班嘗至泰山側,為泰山府君所召,令致書於女婿河伯。云:『至河中流,扣舟呼青衣,當自有取書者。』果得達,復為河伯致書府君。」此二事也。《列異傳》記蔡支事,又以天帝為泰山神之外孫。自漢以來,不明乎天神地只人鬼之別,一以人道事之。於是封岳神為王,則立寢殿,為王夫人,有夫人則有女,而女有婿,又有外孫矣,唐宋之時,但言靈應,即加封號,不如今之君子必求其人以實之也。
yòu kǎo tài shān bù wéi yǒu nǚ, yì yòu yǒu ér. wèi shū duàn chéng gēn chuán: fù huī, shuài shì ōu yáng tāng. yǒu yī tóng zǐ yǔ huī tóng zhì, hòu èr nián, cí guī, cóng huī qǐng mǎ, huī xì zuò mù mǎ yǔ zhī. tóng zǐ shén yuè, xiè huī yuē: wú tài shān fǔ jūn zǐ, fèng chì yóu xué. jīn jiāng guī, sǔn yú hòu zèng, wú yǐ bào dé, zi hòu zhì cháng bó fēng hóu. yán qì, chéng mǎ téng kōng ér qù. jí yì jì yán: zhēn yuán chū, lǐ nà bìng dǔ, qiǎn yā yá wáng dǎo dài yuè, yáo jiàn shān shàng yǒu sì wǔ rén, yī bì hàn shān bàn bì. lù rén zhǐ xià chē, yán cǐ sān láng zi qī láng yú yě. wén xiàn tōng kǎo: yuán táng zhǎng xìng sān nián, zhào yǐ tài shān sān láng wèi wēi xióng jiāng jūn. sòng dà zhōng xiáng fú yuán nián shí yuè, fēng dǎn bì, qīn xìng, jiā fēng bǐng líng gōng. fū fēng qí zi wèi jiāng jūn wèi gōng, zé fēng qí nǚ wèi jūn, zhèng yī shí zhī shì ěr.
又考泰山不惟有女,亦又有兒。《魏書·段承根傳》:「父暉,帥事歐陽湯。有一童子與輝同志,後二年,辭歸,從暉請馬,暉戲作木馬與之。童子甚悅,謝暉曰:『吾泰山府君子,奉敕遊學。今將歸,損於厚贈,無以報德,子後至常伯封侯。』言訖,乘馬騰空而去。」《集異記》言:「貞元初,李納病篤,遣押衙王禱岱嶽,遙見山上有四五人,衣碧汗衫半臂。路人止下車,言此三郎子、七郎於也。」《文獻通考》:「援唐長興三年,詔以泰山三郎為威雄將軍。宋大中祥符元年十月,封撣畢,親幸,加封炳靈公。」夫封其子為將軍為公,則封其女為君,正一時之事爾。
yòu kǎo guǎn zǐ duì huán gōng yuē: dōng hǎi zhī zǐ lèi yú guī. bù zhī hé yǔ? ér fáng xuán líng zhù zé yǐ wèi hǎi shén zhī zǐ. yòu yuán liú zūn lǔ mò dǎo jì yuē: miào zhōng shén fēi, xiāng chuán wèi dōng hǎi guǎng dé wáng dì qī nǚ. fū hǎi yǒu nǚ, zé shān yì yǒu nǚ, hé zú guài hū?
又考管子對桓公曰:「東海之子類於龜。」不知何語?而房玄齡注則以為海神之子。又元劉遵魯《漠島記》曰:「廟中神妃,相傳為東海廣德王第七女。」夫海有女,則山亦有女,曷足怪乎?
gòng hé shǐ jì zhōu běn jì: lì wáng chū bēn yú zhì, lì wáng tài zǐ jìng nì zhào gōng zhī jiā. zhōu gōng zhào gōng èr xiāng xíng zhèng, hào yuē gòng hé. gòng hé shí sì nián, lì wáng sǐ yú zhì, èr xiāng nǎi gòng lì tài zǐ jìng wèi wáng. yǐ èr xiāng wèi gòng hé, fēi yě, jí jiā jì nián: lì wáng shí èr nián chū bēn zhì. shí sān nián, gòng bó hé shè xíng tiān zǐ shì, hào yuē gòng hé. èr shí liù nián, wáng zhì yú zhì. zhōu dìng gōng zhào mù gōng, lì tài zǐ jìng wèi wáng, gòng bó hé guī qí guó. cǐ jí zuǒ shì wáng yú cháo suǒ wèi zhū hóu shì wèi, yǐ jiān wáng zhèng zhě yě, dàn qí yán gòng bó guī guó zhě wèi hé. gǔ zhě wú dà zi zhī shì, cháo jìn sòng yù bì yǒu suǒ guī. lǚ shì chūn huǒ yán: gòng bó hé xiū qí xíng, hǎo xián rén. zhōu lì zhī nán, tiān zǐ kuàng jué, ér tiān xià jiē lái qǐng yǐ. àn cǐ zé tiān xià cháo hū gòng bó, fēi. gòng bó zhì zhōu, ér shè xíng tiān zǐ shì yě. gòng bó bù yǐ yǒu tiān xià wèi xīn, ér zhōu gōng zhào gōng yì wèi cháng fèng zhōu zhī shè jì ér shǔ zhī tā rén, gù zhōu rén wú yì xìng zhī xián, gòng bó wú jiàn wáng zhī yì. zhuāng zǐ yuē: xǔ yóu yú yú yǐng yáng, ér gòng bó dé hū gòng shǒu. gài qí bǐng dào yǐ zhōng, dé quán shén yǎng xìng zhī shù zhě yǐ. zuǒ chuán: zhèng dà shū chū bēn gòng. zhù: gòng guó, jīn jí jùn gòng xiàn. shǐ jì chūn shēn jūn chuán: tōng hán shàng dǎng yú gòng, níng shǐ dào ān chéng chū rù fù zhī. tián jìng zhòng wán shì jiā: wáng jiàn jiàng qín, qín qiān zhī gòng, è sǐ. qí rén gē zhī yuē: sōng xié bǎi xié, zhù jiàn gòng zhě kè xié! hàn shū gōng chén biǎo yǒu gòng zhuāng hóu lú bà shī. táng shū dì lǐ zhì: wèi zhōu gòng chéng xiàn. wǔ dé yuán nián, zhì gòng zhōu. jí jīn wèi huī fǔ huī xiàn. jīn huī xiàn yǒu gòng jiāng tái, hòu rén zhī fù huì yě.
○共和《史記·周本紀》:「厲王出奔於彘,厲王太子靜匿召公之家。周公、召公二相行政,號曰共和。共和十四年,厲王死於彘,二相乃共立太子靜為王。」以二相為共和,非也,《汲家紀年》:「厲王十二年出奔彘。十三年,共伯和攝行天子事,號曰共和。二十六年,王陟於彘。周定公召穆公,立太子靖為王,共伯和歸其國。」此即左氏王於朝所謂「諸侯釋位,以間王政」者也,但其言共伯歸國者未合。古者無大子之世,朝覲訟獄必有所歸。《呂氏春伙》言:「共伯和修其行,好賢仁。周厲之難,天子曠絕,而天下皆來請矣。」按此則天下朝乎共伯,非。共伯至周,而攝行天子事也。共伯不以有天下為心,而周公、召公亦未嘗奉周之社稷而屬之他人,故周人無易姓之嫌,共伯無僭王之議。《莊子》曰:「許由娛於穎陽,而共伯得乎共首。」蓋其秉道以終,得全神養性之術者矣。《左傳》:「鄭大叔出奔共。」註:「共國,今汲郡共縣。」《史記·春申君傳》:「通韓上黨於共,寧使道安成出入賦之。」《田敬仲完世家》:「王建降秦,秦遷之共,餓死。齊人歌之曰:『松邪柏邪,住建共者客邪!』」《漢書·功臣表》有共莊侯盧罷師。《唐書·地理志》:「衛州共城縣。武德元年,置共州。」即今衛輝府輝縣。今輝縣有共姜台,後人之附會也。
jiè zǐ tuī jiè zǐ tuī shì jiàn yú zuǒ chuán zé yuē: jìn hóu qiú zhī, bù huò, yǐ mián shàng wèi zhī tián. yuē: yǐ zhì wú guò, qiě jīng shàn rén. lǚ shì chūn qiū zé yuē: fù fǔ gài dēng, zhōng shēn bù jiàn. èr shū qù dāng shí wèi yuǎn, wèi dé qí shí, rán zhī tuī yì wèi jiǔ ér sǐ, gù yǐ tián lù qí zi ěr. shǐ jì zhī yán shāo yì, yì bù guò yuē: shǐ rén zhào zhī, zé wáng. wén qí rén mián shàng shān zhōng, yú shì huán mián shàng zhī shān zhōng ér fēng zhī, yǐ wèi jiè tuī tián, hào yuē jiè shān ér yǐ. lì kū zhī shuō shǐ zì qū yuán, fán sǐ zhī shuō shǐ zì zhuāng zi chǔ cí jiǔ zhāng xī wǎng yuē: jiè zǐ zhōng ér lì kū xī, wén gōng wù ér zhuī qiú. fēng jiè shān ér wèi zhī jìn xī, bào dà dé zhī yōu yóu. sī jiǔ gù zhī qīn shēn xī, yīn gǎo sù ér kū zhī. zhuāng zi zé yuē: jiè zǐ tuī zhì zhōng yě, zì gē shēn gǔ yǐ shí wén gōng. wén gōng hòu bèi zhī, zi tuī nù ér qù, bào mù ér fán sǐ. yú shì guī qí zhī xíng zhāng ér lián jìng zhī xīn méi yǐ. jīn dāng yǐ zuǒ shì wèi jù, gē gǔ fán shān, lǐ zhī suǒ wú, jiē bù kě xìn. wèi wǔ dì lìng yuē: wén tài yuán shàng dǎng xī hé yàn mén, dōng zhì hòu bǎi wǔ rì, jiē jué huǒ hán shí, yún wèi jiè zǐ tuī. qiě běi fāng hù hán zhī dì, lǎo shào yíng ruò, jiāng yǒu bù kān zhī huàn. lìng dào, rén bù dé hán shí. kǔ fàn zhě, jiā zhǎng bàn suì xíng, zhǔ lì bǎi rì xíng, lìng zhǎng duó yī yuè fèng. wèi gāo zǔ tài hé èr shí nián èr yuè guǐ chǒu, zhào jiè shān zhī yì tīng wèi hán shí, zì yú jìn duàn.
○介子推介子推事見於《左傳》則曰:「晉侯求之,不獲,以綿上為之田。曰:『以志吾過,且旌善人。』」《呂氏春秋》則曰:「負釜蓋簦,終身不見。」二書去當時未遠,為得其實,然之推亦未久而死,故以田祿其子爾。《史記》之言稍異,亦不過曰:「使人召之,則亡。聞其人綿上山中,於是環綿上之山中而封之,以為介推田,號曰介山」而已。立枯之說始自屈原,燔死之說始自《莊子》《楚辭·九章·惜往曰》:「介子忠而立枯兮,文公寤而追求。封介山而為之禁兮,報大德之優遊。思久故之親身兮,因縞素而哭之。」《莊子》則曰:「介子推至忠也,自割身股以食文公。文公後背之,子推怒而去,抱木而燔死。」於是瑰奇之行彰而廉靖之心沒矣。今當以左氏為據,割股燔山,理之所無,皆不可信。魏武帝令曰:「聞太原、上黨、西河、雁門,冬至後百五日,皆絕火寒食,云為介子推。且北方冱寒之地,老少贏弱,將有不堪之患。令到,人不得寒食。苦犯者,家長半歲刑,主吏百日刑,令長奪一月俸。」魏高祖太和二十年二月癸丑,詔介山之邑聽為寒食,自余禁斷。
cè fǔ yuán guī: lóng xīng, mù zhī jīng yě. chūn jiàn dōng fāng, xīn wèi huǒ zhī shèng, gù wèi zhī jìn huǒ. sú chuán jiè zǐ tuī yǐ cǐ rì bèi fén jìn huǒ.
《冊府元龜》:「龍星,木之精也。春見東方,心為火之盛,故為之禁火。俗傳介子推以此日被焚禁火。」
lù shǐ suì rén gǎi huǒ lùn yuē: shùn tiān zhě cún, nì tiān zhě wáng, shì bì rán zhī lǐ yě. xī zhě suì rén shì zuò, guān gān xiàng, chá chén xīn ér chū huǒ, zuò zuān suì, bié wǔ mù yǐ gǎi huǒ, qǐ wéi huì mín zāi, yǐ shùn tiān yě. yǔ cháng kǎo zhī, xīn zhě, tiān zhī dà huǒ, ér chén xū zhě, huǒ zhī èr mù. shì yǐ jì chūn xīn hūn jiàn yú chén ér chū huǒ, jì qiū xīn hūn jiàn yú xū ér nà zhī. mǎo wèi xīn zhī míng táng, zhì shì ér huǒ dà zhuàng. shì yǐ zhòng chūn jìn huǒ, jiè qí shèng yě, zhōu guān, měi suì zhòng chūn mìng sī xuǎn shì, yǐ mù duó xiū huǒ jìn yú guó zhōng, wèi jì chūn jiāng chū huǒ ér sī zhǎng xíng huǒ zhī zhèng lìng, sì shí biàn guó huǒ yǐ jiù shí jí. jì chūn chū huǒ, jì qiū nèi huǒ, mín xián cóng zhī. shí zé shī huǒ lìng, fán guó shī huǒ, yě fén lái, zé suí zhī yǐ xíng fá. fū rán, gù tiān dì shùn ér sì shí chéng, qì bù qiān fú, guó wú cī lì, ér mín yǐ níng. zhèng yǐ sān yuè zhù xíng shū, ér shì wén bó yǐ wèi bì zāi, liù yuè ér zhèng huǒ, gài huǒ wèi chū ér zuò huǒ, yí bù miǎn yě. jīn zhī suǒ wèi hán shí yī bǎi wǔ zhě, shú shí duàn yān, wèi zhī lóng jì, gài běn hū cǐ. ér zhōu jǔ zhī shū, wèi wǔ zhī lìng, yǔ fū rǔ nán xiān xián chuán bā lù yè zhōng jì děng, jiē yǐ wèi wèi jiè zǐ tuī, wèi zi tuī yǐ sān yuè sān rì fán sǐ, ér hòu shì wèi zhī jìn huǒ. xū! hé wàng xié! shì hé yì yú yán zi xū nì sǐ, ér hǎi shén wèi zhī zhāo xī zhě hū? yǔ guān zuǒ shì shǐ qiān zhī shū, yì cháng yǒu zi tuī bèi fén zhī shì? kuàng yǐ qīng míng hán shí chū mí dìng rì, ér qín cāo suǒ jì zi tuī zhī sǐ nǎi wǔ yuè wǔ, fēi sān rì yě. fū huǒ, shén wù yě, qí gōng yòng yì dà yǐ. xī suí shàng shào, cháng yǐ xiān wáng yǒu zuān suì gǎi huǒ zhī yì, yú shì biǎo qǐng biàn huǒ, yuē: gǔ zhě zhōu guān sì shí biàn huǒ, yǐ jiù shí jí, míng huǒ bù biàn zé shí jí bì xìng. shèng rén zuò fǎ, qǐ tú rán zāi. zài jìn shí, yǒu rén yǐ luò yáng huǒ dù jiāng, shì shì shì zhī, xiāng xù bù miè, huǒ sè biàn qīng. xī shī kuàng shí fàn, yún shì láo xīn suǒ cuàn, jìn píng gōng shǐ shì zhī, guǒ rán chē liàng, jīn wēn jiǔ zhì ròu, yòng shí tàn huǒ mù tàn huǒ zhú huǒ cǎo huǒ má huáng huǒ, qì wèi gè zì bù tóng. yǐ cǐ tuī zhī, xīn huǒ jiù huǒ lǐ yīng yǒu yì. fú yuàn yuǎn zūn xiān shèng, yú wǔ shí qǔ wǔ mù yǐ biàn huǒ. yòng gōng shén shǎo, jiù yì fāng dà. fū rén è chén, xīn è láo. jìn dài xún xù jìn fàn, yì zhī xīn láo. ér suí wén dì suǒ jiàn jiāng níng sì jìn zhǎng míng dēng, yì fù qīng ér bù rè. chuán jì yǒu yǐ bā dòu mù rén cuàn zhě, yuán dé xiè lì. ér fèn chòu zhī cǎo, chuī zhě lǜ zhì wèi è, rán zé huǒ zhī bù gǎi, qí bù jí zhě xiān yǐ. mì yǐ shì yì zhī shèng rén zhī suǒ yǐ gǎi huǒ xiū huǒ zhèng sì shí wǔ biàn zhě, qǐ gù wèi shì fán wén hài sú, dé yǐ ér bù yǐ zāi. chuán bù yún hū: wéi tiān bì yǒu dà jiù, xiān hàn wǔ dì yóu zhì bié huǒ lìng chéng, diǎn sī suì shì, hòu shì nǎi fèi zhī xié? fāng shí lè zhī jū yè yě, yú shì bù jīn hán shí, ér jiàn dé diàn zhèn, jí duān mén xiāng guó xī mén báo qǐ xī hé jiè shān, dà rú jī zi, píng dì sān chǐ, wū xià zhàng yú, rén qín sǐ yǐ wàn shù, qiān lǐ cuī shé, qiū jià dàng rán. fū wǔ xíng zhī biàn rú shì, ér bù zhī zhě yì yǐ wèi lì zhī tuī yě. suī rán wèi jìn zhī sú, yóu suǒ zhòng zhě, chén wèi shāng xīng, shí sì dà huǒ, ér fén jìn cān xū. cān chén cuò xíng, bù pí hé suǒ zhì. qǐ liáng qī chūn qiū chuán: qí hóu xí jǔ, qǐ liáng sǐ yān. qí hóu guī, yù qǐ liáng zhī qī yú jiāo, shǐ diào zhī, cí yuē: zhí zhī yǒu zuì, hé rǔ mìng yān ruò miǎn yú zuì, yóu yǒu xiān rén zhī bì lú zài, xià qiè bù dé yǔ jiāo diào. qí hóu diào zhū qí shì. zuǒ shì zhī wén bù guò rú cǐ ér yǐ, tán gōng zé yuē: qí qī yíng qí jiù yú lù, ér kū zhī āi. mèng zǐ zé yuē: huá zhōu qǐ liáng zhī qī, shàn kū qí fū ér biàn guó sú. yán kū zhě shǐ zì èr shū. shuō yuàn zé yuē: qǐ liáng huá zhōu bèng dòu, shā èr shí qī rén ér sǐ, qí qī wén zhī ér kū, chéng wèi zhī yě, ér yú wèi zhī bēng. liè nǚ chuán zé yuē: qǐ liáng zhī qī wú zi. nèi wài jiē wú wǔ shǔ zhī qīn. jì wú suǒ guī, nǎi zhěn qí fū zhī shī yú chéng xià ér kū, dào lù guò zhě mò bù wèi zhī huī tì. shí rì ér chéng wèi zhī bēng. yán bēng chéng zhě shǐ zì èr shū. ér liè nǚ chuán shàng wén yì zài zuǒ shì zhī yán, fū jì yǒu xiān rén zhī bì lú, hé zhì zhěn shī chéng xià? qiě zhuāng gōng jì néng qiǎn diào, qǐ zhì bào gǔ gōu zhōng? bēng chéng zhī yún wèi zú wèi xìn. qiě qí bēng zhě chéng ěr, wèi yún zhǎng chéng. zhǎng chéng zhú yú wēi wáng zhī shí, qù zhuāng gōng bǎi yǒu yú nián, ér qí zhī zhǎng chéng yòu fēi qín shǐ huáng suǒ zhú zhī zhǎng chéng yě. hòu rén xiāng chuán nǎi wèi qín zhú zhǎng chéng, yǒu fàn láng zhī qī mèng jiāng sòng hán yī zhì chéng xià, wén fū sǐ, yī kū ér zhǎng chéng wèi zhī bēng, zé yòu fēi qǐ liáng qī shì yǐ. fū fàn láng zhě hé rén zāi? shǐ qín shí bié yǒu cǐ shì, hé qí xiāng lèi ruò cǐ? táng sēng guàn xiū nǎi jù yǐ zuò shī yún: zhú rén zhú tǔ yī wàn lǐ, qǐ liáng zhēn fù tí wū wū. zé jìng yǐ qǐ liáng wèi qín shí zhú chéng zhī rén, shì bìng zuǒ chuán mèng zǐ ér wèi dú zhě yǐ. gǔ shī: shuí néng wèi cǐ qū? wú nǎi sì liáng qī. cuī bào gǔ jīn zhù: lè fǔ qǐ liáng qī zhě, qǐ zhí qī mèi cháo rì suǒ zuò yě. zhí zhàn sǐ, qī yuē: shàng zé wú fù, zhōng zé wú fū, xià zé wú zi, rén shēng zhī kǔ zhì yǐ! nǎi kàng shēng zhǎng kū, qǐ dū chéng gǎn zhī ér tuí, suì tóu shuǐ sǐ. qí mèi bēi zǐ zhī zhēn cāo, nǎi zuò gē míng yuē qǐ liáng qī yān. liáng, zhí zì yě. àn cǐ zé yòu yún bǎ zhī dū chéng. chūn qiū qǐ chéng gōng qiān yú yuán líng, jīn chāng lè xiàn. wén gōng yòu qiān yú chún yú, jīn ān qiū xiàn, qí shí qǐ dì dāng yǐ rù qí, yào zhī fēi qín zhī zhǎng chéng yě.
《路史》燧人改火論曰:「順天者存,逆天者亡,是必然之理也。昔者燧人氏作,觀乾象,察辰心而出火,作鑽燧,別五木以改火,豈惟惠民哉,以順天也。予嘗考之,心者,天之大火,而辰、戌者,火之二墓。是以季春心昏見於辰而出火,季秋心昏見於戌而納之。卯為心之明堂,至是而火大壯。是以仲春禁火,戒其盛也,周官,每歲仲春命司烜氏,以木鐸修火禁於國中,為季春將出火;而司掌行火之政令,四時變國火以救時疾。季春出火,季秋內火,民咸從之。時則施火令,凡國失火,野焚萊,則隨之以刑罰。夫然,故天地順而四時成,氣不愆伏,國無疵厲,而民以寧。鄭以三月鑄刑書,而士文伯以為必災,六月而鄭火,蓋火未出而作火,宜不免也。今之所謂寒食一百五者,熟食斷煙,謂之龍忌,蓋本乎此。而周舉之書,魏武之令,與夫《汝南先賢傳八陸《鄴中記》等,皆以為為介子推,謂子推以三月三日燔死,而後世為之禁火。吁!何妄邪!是何異於言子胥溺死,而海神為之朝夕者乎?予觀左氏、史遷之書,易嘗有子推被焚之事?況以清明、寒食初靡定日,而《琴操》所記子推之死乃五月五,非三日也。夫火,神物也,其功用亦大矣。昔隋上劭,嘗以先王有鑽燧改火之義,於是表請變火,曰:『古者周官四時變火,以救時疾,明火不變則時疾必興。聖人作法,豈徒然哉。在晉時,有人以洛陽火渡江,世世事之,相續不滅,火色變青。昔師曠食飯,雲是勞薪所爨,晉平公使視之,果然車輛,今溫酒炙肉,用石炭火、木炭火、竹火、草火、麻黃火,氣味各自不同。以此推之,新火、舊火理應有異。伏願遠遵先聖,於五時取五木以變火。用功甚少,救益方大。」夫人惡陳,薪惡勞。晉代荀勖進飯,亦知薪勞。而隋文帝所見江寧寺晉長明燈,亦復青而不熱。傳記有以巴豆木人爨者,爰得泄利。而糞臭之草,炊者率致味惡,然則火之不改,其不疾者鮮矣。泌以是益知聖人之所以改火、修火、正四時五變者,豈故為是煩文害俗,得已而不已哉。《傳》不云乎:「違天必有大咎,」先漢武帝猶置別火令丞,典司燧事,後世乃廢之邪?方石勒之居鄴也,於是不禁寒食,而建德殿震,及端門、襄國西門;雹起西河介山,大如雞子,平地三尺,洿下丈余,人禽死以萬數,千里摧折,秋稼蕩然。夫五行之變如是,而不知者亦以為力之推也。雖然魏晉之俗,尤所重者,辰為商星,實祀大火,而汾晉參墟。參辰錯行,不毗和所致。○杞梁妻《春秋傳》:齊侯襲莒,杞梁死焉。「齊侯歸,遇杞梁之妻於郊,使吊之,辭曰:殖之有罪,何辱命焉;若免於罪,猶有先人之敝廬在,下妾不得與郊吊。』齊侯吊諸其室。」左氏之文不過如此而已,《檀弓》則曰:「其妻迎其柩於路,而哭之哀。」《孟子》則曰:「華周、杞梁之妻,善哭其夫而變國俗。」言哭者始自二書。《說苑》則曰:「杞梁、華舟迸斗,殺二十七人而死,其妻聞之而哭,城為之也,而隅為之崩。」《列女傳》則曰:「杞梁之妻無子。內外皆無五屬之親。既無所歸,乃枕其夫之屍於城下而哭,道路過者莫不為之揮涕。十日而城為之崩。」言崩城者始自二書。而《列女傳》上文亦載左氏之言,夫既有先人之敝廬,何至枕屍城下?且莊公既能遣吊,豈至暴骨溝中?崩城之雲未足為信。且其崩者城耳,未雲長城。長城築於威王之時,去莊公百有餘年,而齊之長城又非秦始皇所築之長城也。後人相傳乃謂秦築長城,有范郎之妻孟姜送寒衣至城下,聞夫死,一哭而長城為之崩,則又非杞梁妻事矣。夫范郎者何人哉?使秦時別有此事,何其相類若此?唐僧貫休乃據以作詩云:「築人築土一萬里,杞粱貞婦啼嗚嗚。」則竟以杞梁為秦時築城之人,似並《左傳》、《孟子》而未讀者矣。古詩:「誰能為此曲?無乃祀梁妻。」崔豹《古今注》:「樂府《杞梁妻》者,杞殖妻妹朝日所作也。殖戰死,妻曰:『上則無父,中則無夫,下則無子,人生之苦至矣!』乃抗聲長哭,杞都城感之而頹,遂投水死。其妹悲姊之貞操,乃作歌名曰《杞梁妻》焉。梁,殖字也。」按此則又雲把之都城。春秋杞成公遷於緣陵,今昌樂縣。文公又遷於淳于,今安丘縣,其時杞地當已入齊,要之非秦之長城也。
chí yú dōng wèi dù bì xí liáng wén yuē: chǔ guó wáng yuán, huò yán lín mù. chéng mén shī huǒ, yāng jí chí yú. hòu rén měi yòng cǐ shì, qīng bō zá zhì yún: bù zhī suǒ chū, yǐ yì tuī zhī, dāng shì chéng mén shī huǒ, yǐ chí shuǐ jiù zhī, chí jié ér yú sǐ yě. guǎng yùn: gǔ yǒu chí zhòng yú zhě. chéng mén shī huǒ, zhòng yú shāo sǐ, gù yàn yún: chéng mén fū huǒ, yāng jí chí yú. jù cǐ zé chí yú shì rén xìng míng. àn huái nán zǐ yún: chǔ wáng wáng qí yuán, ér lín mù wèi zhī cán. sòng jūn wáng qí zhū, chí zhōng yú wèi zhī dàn. gù zé shī huǒ ér lín yōu. zé shī huǒ yǔ chí yú zì shì liǎng shì, hòu rén wù hé wèi yī ěr.
○池魚東魏杜弼檄梁文曰:「楚國亡猿,禍延林木。城門失火,殃及池魚。」後人每用此事,《清波雜誌》云:「不知所出,以意推之,當是城門失火,以池水救之,池竭而魚死也。」《廣韻》:「古有池仲魚者。城門失火,仲魚燒死,故諺云:城門夫火,殃及池魚。」據此則池魚是人姓名。按《淮南子》云:「楚王亡其猿,而林木為之殘。宋君亡其珠,池中魚為之彈。故澤失火而林憂。」則失火與池魚自是兩事,後人誤合為一耳。
kǎo chí yú shì běn yú lǚ shì chūn qiū bì jǐ piān yuē: sòng huán sī mǎ yǒu bǎo zhū, dǐ zuì chū wáng. wáng shǐ rén jiān zhū zhī suǒ zài, yuē: tóu zhī chí zhōng. yú shì jié chí ér qiú zhī, wú dé, yú sǐ yān. cǐ yán huò fú zhī xiāng jí yě. cǐ hòu rén yòng chí yú shì zhī zǔ.
考池魚事本於《呂氏春秋·必己篇》曰:「宋桓司馬有寶珠,抵罪出亡。王使人間珠之所在,曰:『投之池中。』於是竭池而求之,無得,魚死焉。」此言禍福之相及也。此後人用池魚事之祖。
zhuāng ān hàn shū wǔ xíng zhì: yán gōng èr shí nián. shī gǔ yuē: yán gōng wèi zhuāng gōng yě, bì míng dì huì gǎi rì yán, fán hàn shū zài shì xìng wèi yán zhě jiē lèi cǐ. zé shì yán xìng běn dāng zuò zhuāng. jīn kǎo shǐ jì yǒu zhuāng shēng zhuāng jiǎ zhuāng bào. zhuāng xì zhuāng jì zhuāng zhù zhuāng qīng dí zhuāng xióng pí zhuāng cān zhuāng qiáo zhuāng zhǐ, ér dú yǒu yán jūn jí yán zhòng zi yán ān, dèng bó gāo wèi ān zì xìng yán. rán hàn shū yì wén zhì yuē: zhǔ fù yǎn èr shí bā piān, xú lè yī piān, zhuāng ān yī piān. shì ān běn xìng zhuāng, fēi yán yě. yán jūn píng yì xìng zhuāng, yáng zi fǎ yán: shǔ zhuāng shěn míng shì yě. yán yóu yì xìng zhuāng, hòu hàn shū guāng wǔ jì zhù yǐn huán tán xīn lùn yuē: zhuāng yóu zì bó shí, bì míng dì huì gǎi zhī. yòu gǎi zhuāng zhōu wèi yán zhōu. hàn shū wáng gòng liǎng gōng bào chuán: lǎo zi yán zhōu. xù chuán: guì lǎo yán zhī shù. gǎi chǔ zhī zhuāng shēng wèi yán xiān shēng, gǔ jīn rén biǎo: yán xiān shēng, shī gǔ yuē: jí shā táo zhū gōng ér zhě yě. wáng bāo dòng xiāo fù: shī xiāng yán chūn bù gǎn cuàn qí qiǎo. lǐ shàn zhù: qī lüè yǒu zhuāng chūn yán qín. hàn shū zhī chēng zhuāng ān, bān shì suǒ wèi jí gǎi yě. shǐ jì zhī chēng yán ān, hòu rén suǒ zhuī gǎi yě. yì wén zhì: cháng shì láng zhuāng hū qí fù shí yī piān, yán zhù fù sān shí wǔ piān. shī gǔ yuē: shàng yán zhuāng hū qí, xià yán yán zhù, shǐ bó wén.
○莊安《漢書·五行志》:「嚴公二十年。」師古曰:「嚴公謂莊公也,避明帝諱改日嚴,凡《漢書》載諡、姓為嚴者皆類此。」則是嚴姓本當作「莊」。今考《史記》有莊生、莊賈、莊豹。莊舄、莊忌、莊助、莊青翟、莊熊羆、莊參、莊喬、莊芷,而獨有嚴君疾、嚴仲子、嚴安,鄧伯羔謂安自姓嚴。然《漢書·藝文志》曰:「主父偃二十八篇,徐樂一篇,莊安一篇。」是安本姓莊,非嚴也。嚴君平亦姓莊,楊子《法言》:「蜀莊沈冥」是也。嚴尤亦姓莊,《後漢書·光武紀》注引桓譚《新論》曰:「莊尤字伯石,避明帝諱改之。又改莊周為嚴周。」《漢書·王貢兩龔鮑傳》:「老子、嚴周。」《敘傳》:「貴老、嚴之術。」改楚之莊生為嚴先生,《古今人表》:「嚴先生」,師古曰:「即殺陶朱公兒者也。」王褒《洞簫賦》:「師襄、嚴春不敢竄其巧。」李善註:「《七略》有莊春言琴。」《漢書》之稱莊安,班氏所未及改也。《史記》之稱嚴安,後人所追改也。《藝文志》:「常侍郎莊忽奇賦十一篇,嚴助賦三十五篇。」師古曰:「上言莊忽奇,下言嚴助,史駁文。」
lǐ guǎng shè shí jīn yǒng píng fǔ lú lóng xiàn nán yǒu lǐ guǎng shè hǔ shí. guǎng wèi yòu běi píng tài shǒu, ér cǐ dì wèi liáo xī jùn zhī féi rú, qí miù bù biàn zì míng. shuǐ jīng zhù yán yòu běi píng xī běi bǎi sān shí lǐ yǒu wú zhōng chéng, yì fēi yě, kǎo yòu běi píng jùn, qián hàn zhì píng gāng, hòu hàn zhì tǔ yín. lì shì suǒ yǐn wèi shì tǔ dì jì yuē: jì chéng dōng běi sān bǎi lǐ yǒu yòu běi píng chéng. cǐ hòu hàn suǒ zhì zhī tǔ gēn, ér píng gāng zé zài lú lóng sāi zhī dōng běi sān sì bǎi lǐ, nǎi wǔ dì shí jùn zhì, lǐ guǎng suǒ shǒu, jīn zhī sài wài, qí bù zài tǔ yín míng yǐ. yòu kǎo xī jīng zá jì shù cǐ shì zé yún: liè yú míng shān zhī yáng. zhuāng zi yán: nán xíng zhě zhì yú yǐng, běi miàn ér bù jiàn míng shān. sī mǎ biāo zhù: míng shān, běi hǎi shān míng. shì guǎng zhī chū liè nǎi míng shān, ér fēi jìn jùn zhī shān yě. xīn xù yuē: chǔ xióng qú yú yè xíng, jiàn qǐn shí, yǐ wèi fú hǔ, guān gōng shè zhī, miè shǐ yǐn yǔ. xià shì, zhī shí yě. què fù shè zhī, shǐ cuī wú jī. hán shī wài chuán zhāng huá bó wù zhì yì tóng. shì shè shí zhě yòu xióng qú, ér fēi lǐ guǎng yě jí shǐ èr shì ǒu tóng, ér tài shǐ gōng suǒ shù běn wú qí dì, jīn bì yù zhǐ yī juàn zhī shí yǐ dāng zhī, bù yǐ huò hū?
○李廣射石今永平府盧龍縣南有李廣射虎石。廣為右北平太守,而此地為遼西郡之肥如,其謬不辨自明。《水經注》言右北平西北百三十里有無終城,亦非也,考右北平郡,前漢治平剛,後漢治土垠。酈氏所引魏氏《土地記》曰:「薊城東北三百里有右北平城。」此後漢所治之土根,而平剛則在盧龍塞之東北三四百里,乃武帝時郡治,李廣所守,今之塞外,其不在土垠明矣。又考《西京雜記》述此事則云:「獵於冥山之陽。」《莊子》言:「南行者至於郢,北面而不見冥山。」司馬彪註:「冥山,北海山名。」是廣之出獵乃冥山,而非近郡之山也。《新序》曰:「楚熊渠於夜行,見寢石,以為伏虎,關弓射之,滅矢飲羽。下視,知石也。卻復射之,矢摧無跡。」《韓詩外傳》、張華《博物志》亦同。是射石者又熊渠,而非李廣也即使二事偶同,而太史公所述本無其地,今必欲指一卷之石以當之,不已惑乎?
hòu zhōu shū, lǐ yuǎn chuán: cháng xiào liè yú shā shān, jiàn shí yú cóng báo zhōng. yǐ wèi fú tù, shè zhī, zú rén cùn yú. jiù ér shì zhī, nǎi shí yě. tài zǔ wén ér yì zhī, cì shū yuē: xī lǐ jiāng jūn qīn yǒu cǐ shì, gōng jīn fù ěr, kě wèi shì zài qí dé, suī xióng qú zhī míng bù néng dú xiàn qí měi, lǐ guǎng xióng qú èr shì bìng yòng. dà xiǎo shān wáng yì chǔ cí zhāng jù yán huái nán wáng ān bó yǎ hào gǔ, zhāo huái tiān xià hòu wěi zhī shì, zhù zuò piān zhāng, fēn zào cí fù, yǐ lèi xiāng cóng, gù huò chēng xiǎo shān, huò chēng dà shān, qí yì yóu shī yǒu xiǎo yǎ dà yá yě.
《後周書,李遠傳》:「嘗校獵於莎柵,見石於叢薄中。以為伏兔,射之,鏃人寸餘。就而視之,乃石也。太祖聞而異之,賜書曰:『昔李將軍親有此事,公今復爾,可謂世載其德,雖熊渠之名不能獨羨其美,」李廣、熊渠二事並用。○大小山王逸《楚辭章句》言淮南王安博雅好古,招懷天下後偉之士,著作篇章,分造辭賦,以類相從,故或稱小山,或稱大山,其義猶《詩》有「小雅」、「大雅」也。
liáng zhāo míng tài zǐ shí èr yuè qǐ nǎi yuē: guì tǔ huā yú xiǎo shān zhī shàng, lí fān yè yú dà gǔ zhī zhōng. yǔ jiān wú shī: lí hóng dà gǔ wǎn, guì bái xiǎo shān qiū. gēng xìn kū shù fù: xiǎo shān zé cóng guì liú rén, fú fēng zé zhǎng sōng xì mǎ. shì yǐ shān wèi shān gǔ zhī shān, shī qí zhǐ yǐ.
梁昭明太子《十二月啟》乃曰:「桂吐花於小山之上,梨翻葉於大谷之中。」庾肩吾詩:「梨紅大谷晚,桂白小山秋。」庚信《枯樹賦》:「小山則叢桂留人,扶風則長松系馬。」是以山為山谷之山,失其旨矣。
liáng shū: hé yìn èr xiōng qiú diǎn bìng qī dùn. qiú xiān zú, zhì shì yìn yòu yǐn. shì hào diǎn wèi dà shān, yìn wèi xiǎo shān.
《梁書》:「何胤二兄求、點並棲遁。求先卒,至是胤又隱。世號點為大山,胤為小山。」
dīng wài rén dīng wài rén fēi míng, yán shì gài zhǔ zhī wài fū yě. yóu yán qí dào huì wáng féi, gāo dì wài fù zhī zǐ yě. fú qián yuē: wài rén, zhǔ zhī suǒ xìng yě. rán wáng zǐ hóu biǎo yǒu shān yuán xiào hóu wài rén, qí xiào wáng wǔ shì sūn. chéng qiū hóu wài rén, zhōng shān jìng wáng céng sūn. zé shì xìng liú, ér míng wài rén, bù zhī hé suǒ qǔ yì.
○丁外人丁外人非名,言是蓋主之外夫也。猶言齊悼惠王肥,高帝外婦之子也。服虔曰:「外人,主之所幸也。」然《王子侯表》有山原孝侯外人,齊孝王五世孫。乘丘侯外人,中山靖王曾孫。則是姓劉,而名外人,不知何所取義。
máo yán shòu xī jīng zá jì yuē: yuán dì hòu gōng jì duō, bù dé cháng jiàn, nǎi shǐ huà gōng tú xíng, àn tú zhào xìng zhī. zhū gōng rén jiē lù huà gōng, duō zhě shí wàn, shǎo zhě yì bù jiǎn wǔ wàn. dú wáng qiáng bù kěn, suì bù dé jiàn. xiōng nú rén cháo, qiú měi rén wèi fá shì. yú shì shàng àn tú, yǐ zhāo jūn xíng. jí qù, zhào jiàn, mào wèi hòu gōng dì yī, shàn yīng duì, jǔ zhǐ xián yǎ. dì huǐ zhī, ér míng jí yǐ dìng, dì zhòng xìn yú wài guó, gù bù fù gèng rén. nǎi qióng àn qí shì, huà gōng jiē qì shì, jí qí jiā zī jiē jù wàn. huà gōng yǒu dù líng máo yán shòu, wèi rén xíng, chǒu hǎo lǎo shào bì děi qí zhēn, ān líng chén chǎng, xīn fēng liú bái gōng kuān, bìng gōng wèi niú mǎ fēi wū zhòng shì, rén xíng hǎo chǒu bù dǎi yán shòu. xià dù yáng wàng yì shàn huà, yóu shàn bù sè. fán yù yì shàn bù sè. tóng rì qì shì. jīng shī huà gōng yú shì chà xī. jù cǐ, zé huà gōng zhī tú jìng gōng nǎi píng rì, ér fēi xiōng nú qiú měi rén shí. qiě máo yán shòu tè zhòng zhōng zhī yī rén, yòu qí dé zuì yǐ shòu lù, ér bù dú yǐ zhāo jūn yě. wǎng lái shī rén wèi xiōng nú qiú měi rén, nǎi shǐ huà gōng tú xíng, ér yòu dàn zhǐ máo yán shòu yī rén, qiě méi qí shòu lù shì, shī zhī yǐ.
○毛延壽《西京雜記》曰:「元帝後宮既多,不得常見,乃使畫工圖形,案圖召幸之。諸宮人皆賂畫工,多者十萬,少者亦不減五萬。獨王牆不肯,遂不得見。匈奴人朝,求美人為閥氏。於是上案圖,以昭君行。及去,召見,貌為後宮第一,善應對,舉止閒雅。帝悔之,而名籍已定,帝重信於外國,故不復更人。乃窮案其事,畫工皆棄市,籍其家貲皆巨萬。畫工有杜陵毛延壽,為人形,丑好老少必得其真,安陵陳敞,新豐劉白、龔寬,並工為牛馬飛烏眾勢,人形好醜不逮延壽。下杜陽望亦善畫,尤善布色。樊育亦善布色。同日棄市。京師畫工於是差稀。」據此,則畫工之圖徑宮乃平日,而非匈奴求美人時。且毛延壽特眾中之一人,又其得罪以受賂,而不獨以昭君也。往來詩人謂匈奴求美人,乃使畫工圖形,而又但指毛延壽一人,且沒其受賂事,失之矣。
míng yǐ tóng shì ér huì lǚ shì chūn qiū yán: qín mù gōng xìng shī yǐ xí zhèng, guò zhōu ér dōng. zhèng jiǎ rén xián gāo xī shī jiāng xī shì yú zhōu, jù shǐ xī shī guī gào, nǎi jiǎo zhèng bó zhī mìng, yǐ shí èr niú láo shī. shì xī shī wèi xián gāo zhī yǒu, ér zuǒ shì chuán bù zài. huái nán zǐ yán jīng kē xī cì qín wáng, gāo jiàn lí sòng yì wèi jī zhú ér gē yú yì shuǐ zhī shàng. sòng yù dí fù yì yǐ jīng qīng sòng yì bìng chēng. shì sòng yì wèi gāo jiàn lí zhī lǚ, ér zhàn guó cè shǐ jì bù zài.
○名以同事而晦《呂氏春秋》言:「秦穆公興師以襲鄭,過周而東。鄭賈人弦高、奚施將西市於周,遽使奚施歸告,乃矯鄭伯之命,以十二牛勞師。」是奚施為弦高之友,而《左氏傳》不載。《淮南子》言荊柯西刺秦王,高漸離、宋意為擊築而歌於易水之上。宋玉《笛賦》亦以荊卿、宋意並稱。是宋意為高漸離之侶,而《戰國策》、《史記》不載。
zhàn guó cè: dōng mèng zhī huì, niè zhèng yáng jiān cì xiāng jiān jūn. zhù yún: jiān, zhèng zhī fù, yóu qín wǔ yáng. àn niè zhèng gào yán zhòng yú yuē: qí shì bù kě yǐ duō rén. wèi bì yǒu fù.
《戰國策》:東孟之會,聶政、陽堅刺相兼君。注云:「堅,政之副,猶秦武陽。」按聶政告嚴仲於曰:「其勢不可以多人。」未必有副。
huái nán zǐ zhù: qín huáng dì èr shí liù nián, chū jiān tiān xià, yǒu zhǎng rén jiàn yú lín táo, qí gāo wǔ zhàng, zú jī liù chǐ. fàng xiě qí xíng, zhù jīn rén yǐ xiàng zhī, wēng zhòng jūn hé shì yě. jīn rén dàn yán wēng zhòng, bù yán jūn hé.
《淮南子》註:「秦皇帝二十六年,初兼天下,有長人見於臨桃,其高五丈,足跡六尺。放寫其形,鑄金人以象之,翁仲、君何是也。」今人但言翁仲,不言君何。
míng yǐ tóng shì ér zhāng mèng zǐ: yǔ jì dāng píng shì, sān guò qí mén ér bù rù. kǎo zhī shū yuē: qǐ gū gū ér qì, yǔ fú zi. cǐ yǔ shì yě, ér jì yì yīn zhī yǐ shòu míng. huá zhōu qǐ liáng zhī qī, shàn kū qí fū ér biàn guó sú. kǎo zhī liè nǚ chuán yuē: kū yú chéng xià qī rì, ér chéng wèi zhī bēng. cǐ qǐ liáng qī shì yě, ér huá zhōu qī yì yīn zhī yǐ shòu míng.
○名以同事而章《孟子》:「禹、稷當平世,三過其門而不入。」考之《書》曰:「啟呱呱而泣,予弗子。」此禹事也,而稷亦因之以受名。「華周、杞梁之妻,善哭其夫而變國俗。」考之《列女傳》曰:「哭於城下七日,而城為之崩。」此杞梁妻事也,而華周妻亦因之以受名。
rén yǐ xiāng lèi ér wù mò zǐ: wén wáng jǔ hóng yāo tài diān yú wǎng zhī zhōng, shòu zhī zhèng ér xī tǔ fú. yú chuán wèi yǒu cǐ shì, bì dà gōng zhī wù yě. lǚ shì chūn qiū: jī zǐ qióng yú shāng, fàn lǐ liú hū jiāng. fàn lǐ wèi cháng liú jiāng, bì wǔ yuán zhī wù yě. shǐ jì: sūn shū áo sān dé xiāng ér bù xǐ, sān qù xiāng ér bù huǐ. sūn shū áo wèi wén qù xiāng, bì lìng yǐn zi wén zhī wù yě. huái nán zǐ: wú qǐ zhāng yí chē liè zhī jiě. zhāng yí wèi cháng chē liè, bì sū qín zhī wù yě. yì lín: zhēn liáng dé yuàn, wēi zǐ jiě qiú. wēi zǐ wèi cháng bèi qiú, bì jī zǐ zhī wù yě. jìn pān yuè dà zǎi lǔ wǔ gōng lěi: qín wáng jiǎn shū, chōng zhě bù xiāng. jiǎn shū zhī wáng bù jiàn yú shū, bì bǎi lǐ xī zhī wù yě. hòu wèi mù zi róng dà gōng lǚ wàng bēi wén: dà wèi dōng bāo hè shí, xī kuà liú shā, nán jí bān chāo zhī zhù, běi qióng dòu xiàn zhī zhì. bān chāo wèi cháng nán zhēng, bì mǎ yuán zhī wù yě. hòu zhōu yǔ xìn nǐ yǒng huái shī: lín qióng jì shì, hǔ zhèn zhōu wáng quān. jì shì wèi cháng huò lín, bì shū sūn zhī wù yě.
○人以相類而誤《墨子》:「文王舉閎夭、泰顛於網之中,授之政而西土服。」於傳未有此事,必大公之誤也。《呂氏春秋》:「箕子窮於商,范蠡流乎江。」范蠡未嘗流江,必伍員之誤也。《史記》:「孫叔敖三得相而不喜,三去相而不悔。」孫叔敖未聞去相,必令尹子文之誤也。《淮南子》:「吳起、張儀車裂支解。」張儀未嘗車裂,必蘇秦之誤也。《易林》:「貞良得願,微子解囚。」微子未嘗被囚,必箕子之誤也。晉潘岳《大宰魯武公誄》:「秦亡蹇叔,舂者不相。」蹇叔之亡不見於書,必百里奚之誤也。後魏穆子容《大公呂望碑》文:「大魏東苞褐石,西跨流沙,南極班超之柱,北窮竇憲之志。」班超未嘗南征,必馬援之誤也。後周瘐信《擬詠懷詩》:「鱗窮季氏,虎振周王圈。」季氏未嘗獲麟,必叔孫之誤也。
jìn shū xià tǒng chuán: zǐ lù jiàn xià nán, fèn huì ér xin kàng kài. zǐ lù wèi cháng jiàn xià nán, gài wèi nán zǐ zhī wù.
《晉書·夏統傳》:「子路見夏南,憤慧而忄亢愾。」子路未嘗見夏南,蓋衛南子之誤。
chuán jì bù kǎo shì dài zhāng héng yán: chūn qiū yuán mìng bāo yǒu gōng shū bān yǔ mò dí shì, jiàn zhàn guó, fēi chūn qiū shí. yòu yán bié yǒu yì zhōu, yì zhōu zhī zhì zài yú hàn shì, yǐ zhèng tú chèn wèi hòu rén wěi zuò. jīn àn chuán jì zhī wén ruò cǐ zhě shén duō. guǎn zǐ chēng sān jìn zhī jūn, qí shí wèi yǒu sān jìn. qīng zhòng piān chēng lǔ liáng qín zhào, qí shí wèi yǒu liáng zhào. chēng dài wáng, qí shí wèi yǒu dài wáng. guó yǔ: jù jiàn zhī bó, chén cài zhī jūn, jiē rén cháo, qí shí yǒu cài wú chén. shuō yuàn: jù jiàn pìn wèi, qí shí wèi yǒu wèi. yòu yán zhòng ní jiàn liáng jūn, mèng jiǎn yú xiāng liáng, qí shí wèi yǒu liáng, lǔ yì wú mèng jiǎn zi. yòu yán hán wǔ zi chū tián, luán huái zi zhǐ zhī, hán shì wú wǔ zi. yòu yán chǔ zhuāng wáng yǐ jiāo jǔ wèi shàng kè, jiāo jǔ shì líng wáng, fēi zhuāng wáng. lǚ shì chūn qiū: jìn wén gōng shī jiù fàn suí huì. suí huì bù yǔ wén gōng jiù fàn tóng shí. zhào xiāng zi gōng dí, yī zhāo ér liǎng chéng xià, yǒu yōu sè, kǒng zǐ xián zhī. zhào xiāng zi wèi jìn qīng, shí kǒng zǐ yǐ zú. yán hé jiàn lǔ zhuāng gōng, yán yán, mù gōng shí rén, qù zhuāng gōng shí yī shì. shǐ jì kǒng zǐ shì jiā: shǐ cóng zhě wèi níng wǔ zi chén yú wèi, kǒng zǐ shí níng shì jǐ miè. biǎn què chuán: guó jūn chū jiàn biǎn què yú zhōng què, qí shí guó wáng yǐ jiǔ. guī chuán: sòng yuán wáng, wèi yǒu yuán gōng, wú yuán wáng. zhuāng zi: jiàn lǔ āi gōng, ér qí shū yǒu wèi huì wáng zhào wén wáng, lǔ āi gōng qù zhào wén wáng yī bǎi qī shí suì. hán fēi zi: biǎn què jiàn cài huán hóu, huán hóu yǔ lǔ huán gōng tóng shí, xiāng qù jǐ èr bǎi suì. yuè jué shū: jìn zhèng wáng, jìn zhèng wèi cháng chēng wáng. yòu yán kǒng zǐ fèng yǎ qín jiàn yuè wáng, yuè miè wú, kǒng zǐ yǐ zú. liè zǐ: yàn píng zhòng wèn yǎng shēng yú guǎn yí wú, yán tiě lùn jì huán zi tīng zhèng, liǔ xià huì hū rán bù jiàn yòu yán zāng wén zhòng zhì lǔ, shèng qí dào ér zì jīn, zi gòng fēi zhī, píng zhòng qù guǎn zǐ jì huán zi qù liǔ xià huì zi gòng qù zāng wén zhòng gè bǎi yú suì. hán shī wài chuán: mèng cháng jūn qǐng xué yú mǐn zi, mǐn zi mèng cháng jūn xiāng qù jǐ èr bǎi suì, rǎn yǒu duì lǔ āi gōng yán: yáo jiǎ, jiān mén zi. yáo jiǎ, qín shǐ huáng shí rén, xiāng qù èr bǎi yú suì.
○傳記不考世代張衡言:《春秋元命包》有公輸班與墨翟事,見戰國,非春秋時。又言別有益州,益州之置在於漢世,以證圖讖為後人偽作。今按傳記之文若此者甚多。《管子》稱三晉之君,其時未有三晉。《輕重篇》稱魯、梁、秦、趙,其時未有梁、趙。稱代王,其時未有代王。《國語》:「句踐之伯,陳、蔡之君,皆人朝」,其時有蔡無陳。《說苑》:「句踐聘魏」,其時未有魏。又言仲尼見梁君,孟簡於相梁,其時未有梁,魯亦無孟簡子。又言韓武子出田,欒懷子止之,韓氏無武子。又言楚莊王以椒舉為上客,椒舉事靈王,非莊王。《呂氏春秋》:「晉文公師咎犯、隨會。」隨會不與文公、咎犯同時。「趙襄子攻翟,一朝而兩城下,有憂色,孔子賢之。」趙襄子為晉卿,時孔子已卒。「顏闔見魯莊公」,顏閻,穆公時人,去莊公十一世。《史記·孔子世家》:「使從者為寧武子臣於衛」,孔子時寧氏己滅。《扁鵲傳》:「虢君出見扁鵲於中闕」,其時虢亡已久。《龜傳》:「宋元王」,未有元公,無元王。《莊子》:「見魯哀公」,而其書有魏惠王、趙文王,魯哀公去趙文王一百七十歲。《韓非子》:「扁鵲見蔡桓侯」,桓侯與魯桓公同時,相去幾二百歲。《越絕書》:「晉鄭王」,晉、鄭未嘗稱王。又言「孔子奉雅琴見越王」,越滅吳,孔子已卒。《列子》:「晏平仲問養生於管夷吾」,《鹽鐵論》「季桓子聽政,柳下惠忽然不見」;又言「臧文仲治魯,勝其盜而自矜,子貢非之」,平仲去管子、季桓子去柳下惠、子貢去臧文仲各百餘歲。《韓詩外傳》:「孟嘗君請學於閔子」,閔子、孟嘗君相去幾二百歲,冉有對魯哀公言:「姚賈,監門子。」姚賈,秦始皇時人,相去二百餘歲。