líng gǔ wáng zhě zhī zàng, chēng mù ér yǐ. zuǒ chuán yuē: tóu yǒu èr líng, qí nán líng, xià hòu gāo zhī mù yě. shū chuán yì yán: tóng gōng, tāng mù. zhōu guān jiā rén: zhǎng gōng mù zhī dì. bìng yán mù bù yán líng. jí chūn qiū yǐ jiàng, nǎi yǒu chēng qiū zhě. chǔ zhāo wáng mù wèi zhī zhāo qiū, zhào wǔ líng wáng mù wèi zhī líng qiū, ér wú wáng hé lǘ zhī mù yì míng hǔ qiū. gài bì qí yīn shān ér gāo dà zhě, gù èr sān jūn zhī wài wú wén yān. shǐ jì zhào shì jiā: sù hóu shí wǔ nián, qǐ shòu líng. qín běn jì: huì wén wáng zàng gōng líng, dào wǔ wáng zàng yǒng líng, xiào wén wáng zàng shòu líng. shǐ yǒu chēng líng zhě. zhì hàn, zé wú dì bù chēng líng yǐ. sòng shī sù huì jī zhì yuē: zì xiān qín gǔ shū, dì wáng mù jiē bù chēng líng, ér líng zhī míng shí zì hàn shǐ. fēi yě.
○陵古王者之葬,稱墓而已。《左傳》曰:「骰有二陵,其南陵,夏後皋之墓也。」《書》傳亦言:「桐宮,湯墓。」《周官·家人》:「掌公墓之地。」並言墓不言陵。及春秋以降,乃有稱丘者。楚昭王墓謂之「昭丘」,趙武靈王墓謂之「靈丘」,而吳王闔閭之墓亦名「虎丘」。蓋必其因山而高大者,故二三君之外無聞焉。《史記·趙世家》:「肅侯十五年,起壽陵。」《秦本紀》:「惠文王葬公陵,悼武王葬永陵,孝文王葬壽陵。」始有稱陵者。至漢,則無帝不稱陵矣。宋施宿《會稽志》曰:「自先秦古書,帝王墓皆不稱陵,而陵之名實自漢始。」非也。
mù jì tài jiǎ zhī shū yuē: wáng zǔ tóng gōng jū yōu. cǐ gǔ rén lú mù zhī shǐ. tā guó, shù zǐ wú jué ér jū zhě, kě yǐ jì hū? kǒng zǐ yuē: jì zāi. qǐng wèn qí jì rú zhī hé? kǒng zǐ yuē: xiàng mù ér wèi tán, yǐ shí jì. ruò zōng zi sǐ, gào yú mù ér hòu jì yú jiā. cǐ gǔ rén jì mù zhī shǐ. jì yán gǔ bù mù jì, zōng yú qù zài tā guó, shì zhī biàn yě jiāng jì ér wèi tán, lǐ zhī quán yě. qín xìng xī róng, zōng miào zhī lǐ wú wén, ér tè qǐ qǐn diàn yú mù cè. sòng shū lǐ zhì: hàn shì zhū líng jiē yǒu yuán qǐn zhě, chéng qín suǒ wèi yě. shuō zhě yǐ wèi gǔ qián miào hòu qǐn, yǐ xiàng rén jūn qián yǒu zhāo hòu yǒu qǐn yě. miào yǐ cáng zhǔ, sì shí jì sì, qǐn yǒu yì guān, xiàng shēng zhī jù yǐ jiàn xīn. hàn zhī xī jīng yǐ chóng cǐ lǐ, shū sūn tōng chuán yán: wèi yuán miào wèi běi, yì guān yuè chū yóu zhī. wéi xuán chéng chuán yán: yuán zhōng gè yǒu qǐn biàn diàn, rì jì yú qǐn, yuè jì yú miào, shí jì yú biàn diàn. qǐn rì sì shàng shí, miào suì èr shí wǔ cí, biàn diàn suì sì cí. hòu hàn míng dì yǒng píng yuán nián chūn zhēng yuè, dì lǜ gōng qīng yǐ xià cháo yú yuán líng, rú yuán huì yí, ér shàng líng zhī lǐ shǐ xìng. yuē: xī jīng shī zài zhǎng ān shí, qí lǐ bù kě jǐn dé wén yě. guāng wǔ jí shì shǐ zàng yú cǐ. míng dì sì wèi, yú nián qún chén cháo zhèng, gǎn xiān dì bù fù wén jiàn cǐ lǐ, nǎi shuài gōng qīng bǎi liáo jiù yuán líng ér chuàng yān. měi zhēng yuè shàng dīng, bǎ jiāo miào bì, yǐ cì shàng líng, bǎi guān sì xìng qīn jiā fù nǚ gōng zhǔ zhū wáng dài fū wài guó cháo zhě shì zi jùn guó jì lì huì líng. bā yuè, yǐn zhuó lǐ yì rú zhī. luò yáng zhū líng jiē yǐ huì shuò èr shí sì qì fú là jí sì shí cí miào, rì shàng fàn, tài guān sòng yòng wù, yuán lìng shí jiān diǎn shěng, qí qīn líng suǒ gōng rén suí gǔ lòu lǐ bèi zhěn, jù guàn shuǐ, chén zhuāng jù. ér shí liù nián zhēng yuè, míng dì dāng yè yuán líng, yè mèng xiān dì tài hòu rú píng shēng huān. jì wù, bēi bù néng mèi. jí àn lì, míng dàn rì jí, suì lǜ bǎi guān jí gù kè shàng líng. qí rì gān lù jiàng yú líng shù, dì lìng bǎi guān cǎi qǔ yǐ jiàn. huì bì, dì cóng xí qián fú yù chuáng, shì tài hòu jìng lián zhōng wù, gǎn dòng bēi tì, lìng yì zhī zé zhuāng jù, zuǒ yòu jiē wèi, mò néng yǎng shì yān. cǐ tè shì shù rén zhī xiào, ér shǐ chuán zhī yǐ wèi shèng jié. gù líng zhī chóng, miào zhī shā yě lǐ zhī bīn, jìng zhī shuāi yě. cài yōng yǐ wèi tiān zǐ shì wáng rú cún zhī yì, lǐ yǒu fán ér bù kě shěng zhě, dài qū wèi zhī shuō yě, wèi wǔ dì zàng gāo líng, yǒu sī yī hàn lì líng shàng jì diàn. zhì wén dì huáng chū sān nián, nǎi zhào yuē: xiān dì gōng lǚ jié jiǎn, yí zhào shěng yuē, zi yǐ shù fù wèi xiào, chén yǐ jì shì wèi zhōng. gǔ bù mù jì, jiē shè yú miào. gāo líng shàng diàn, wū jiē huǐ huài, chē mǎ hái jiù, yī fú cáng fǔ, yǐ cóng xiān dì jiǎn dé zhī zhì. jí wén dì zì zuò zhōng zhì, yòu yuē: shòu líng wú lì qǐn diàn zào yuán yì. jìn xuān wáng yí lìng zǐ dì qún chén, bìng bù dé yè líng. yóu wèi jìn gǔ. liáng wǔ dì hòu, zhōu míng dì shǐ, jiē yè líng. táng tài zōng xuán zōng yì bìng xíng zhī. kāi yuán èr shí nián, chì hán shí shàng mù yí biān rén wǔ lǐ, yǒng wèi héng shì, ér líng qǐn yì yǒu yì guān pín yù zhī zhì. hán tuì zhī fēng líng xíng yuē: chén wén shén dào shàng: qīng jìng, sān dài jiù zhì cún zhū shū. mù cáng miào jì bù kě luàn, yù yán fēi zhí zhī hé rú. gài shēn fēi zhī yě, ruò míng dài zhī zhì, wú chē mǎ, wú gōng rén, bù qǐ jū, bù jìn fèng, yì shù jǐ dé lǐ zhī zhōng zhě yǔ?
○墓祭太甲之書曰:「王祖桐宮居憂。」此古人廬墓之始。他國,庶子無爵而居者,可以祭乎?』孔子曰:『祭哉。』『請問其祭如之何?』孔子曰:『向墓而為壇,以時祭。若宗子死,告於墓而後祭於家。』」此古人祭墓之始。《記》言古不墓祭,宗於去在他國,事之變也;將祭而為壇,禮之權也。秦興西戎,宗廟之禮無聞,而特起寢殿於墓側。《宋書·禮志》:「漢氏諸陵皆有園寢者,承秦所為也。說者以為古前廟後寢,以象人君前有朝後有寢也。廟以藏主,四時祭祀,寢有衣冠,象生之具以薦新。漢之西京已崇此禮,《叔孫通傳》言:「為原廟渭北,衣冠月出遊之。」《韋玄成傳》言:「園中各有寢便殿,日祭於寢,月祭於廟,時祭於便殿。寢日四上食,廟歲二十五詞,便殿歲四祠。」後漢明帝永平元年春正月,帝率公卿已下朝於原陵,如元會儀,而上陵之禮始興。曰:「昔京師在長安時,其禮不可盡得聞也。光武即世始葬於此。明帝嗣位,逾年群臣朝正,感先帝不復聞見此禮,乃帥公卿百寮就園陵而創焉。每正月上丁,把郊廟畢,以次上陵,百官、四姓、親家、婦女、公主、諸王、大夫、外國朝者、侍子、郡國計吏會陵。八月,飲酌禮亦如之。洛陽諸陵皆以晦朔、二十四氣、伏臘及四時祠廟,日上飯,太官送用物,園令食監典省,其親陵所宮人隨鼓漏理被枕,具盥水,陳妝具。而十六年正月,明帝當謁原陵,夜夢先帝、太後如平生歡。既寤,悲不能寐。即案歷,明旦日吉,遂率百官及故客上陵。其日甘露降於陵樹,帝令百官採取以薦。會畢,帝從席前伏御床,視太後鏡奩中物,感動悲涕,令易脂澤妝具,左右皆位,莫能仰視焉。此特士庶人之孝,而史傳之以為盛節。故陵之崇,廟之殺也;禮之濱,敬之衰也。蔡邕以為天子事亡如存之意,禮有煩而不可省者,殆曲為之說也,魏武帝葬高陵,有司依漢立陵上祭殿。至文帝黃初三年,乃詔曰:「先帝躬履節儉,遺詔省約,子以述父為孝,臣以繼事為忠。古不墓祭,皆設於廟。高陵上殿,屋皆毀壞,車馬還廄,衣服藏府,以從先帝儉德之志。」及文帝自作《終制》,又曰:「壽陵無立寢殿造園邑。」晉宣王遺令子弟群臣,並不得謁陵。猶為近古。梁武帝後,周明帝始,皆謁陵。唐太宗、玄宗亦並行之。開元二十年,敕寒食上墓宜編人五禮,永為恆式,而陵寢亦有衣冠嬪御之制。韓退之《豐陵行》曰:「臣聞神道尚:清靜,三代舊制存諸書。墓藏廟祭不可亂,欲言非職知何如。」蓋深非之也,若明代之制,無車馬,無宮人,不起居,不進奉,亦庶幾得禮之中者與?
gǔ rén yú mù zhī lǐ, dàn yǒu bēn sàng qù guó èr shì. jì yuē: bēn sàng zhě, bù jí bìn, xiān zhī mù, běi miàn zuò kū jǐn āi. zhǔ rén zhī dài zhī yě, jí wèi yú mù zuǒ, fù rén mù yòu, chéng yǒng jǐn āi. yòu yuē: ruò chú sàng ér hòu guī, zé zhī mù kū, chéng yǒng. shù kuò fā, tǎn, bài bīn chéng yǒng, sòng bīn fǎn wèi, yòu kū jǐn āi, suì chú yú jiā, bù kū. yòu yuē: bēn xiōng dì zhī sàng, xiān zhī mù ér jìng zhī jiā, wèi wèi ér kū. suǒ zhī zhī sàng zé kū yú gōng, ér hòu zhī mù. yòu yuē: qù guó zé kū yú mù ér hòu xíng, fǎn qí guó bù kū, zhǎn mù ér rù. lǔ zhāo gōng zhī sūn yú qí yě, yǔ zāng sūn rú mù móu suì xíng. wú yán zhōu lái jì zǐ zhī yú wáng liáo yě, fù mìng kū mù. shì zé gǔ rén zhī zhì yú mù, jiē yǒu kū qì āi shāng zhī shì. ér jì zhě, jí lǐ yě, wú shě miào ér zhī mù zhě yě.
古人於墓之禮,但有奔喪、去國二事。《記》曰:「奔喪者,不及殯,先之墓,北面坐哭盡哀。主人之待之也,即位於墓左,婦人墓右,成踴盡哀。」又曰:「若除喪而後歸,則之墓哭,成踴。束括發,袒,拜賓成踴,送賓反位,又哭盡哀,遂除於家,不哭。」又曰:「奔兄弟之喪,先之墓而徑之家,為位而哭。所知之喪則哭於宮,而後之墓。」又曰:「去國則哭於墓而後行,反其國不哭,展墓而入。」魯昭公之孫於齊也,與臧孫如墓謀遂行。吳延州來、季子之於王僚也,復命哭墓。是則古人之至於墓,皆有哭泣哀傷之事。而祭者,吉禮也,無舍廟而之墓者也。
mèng zǐ yán: kǒng zǐ méi, zi gòng zhú shì yú chǎng, dú jū sān nián, rán hòu guī qǔ wò. wèi sōng yuē: gǔ rén wèi miào yǐ yī shén, wú lú mù zhī shì. mén rén jì bù dé fèng qí miào sì, ér dàn lú yú zhǒng shàng, yǐ jǐn qí qíng, cǐ wáng yú lǐ zhě zhī lǐ yě. hàn yǐ lái, nǎi yǒu fù mǔ zhōng ér lú mù zhě, bù zhī qí zhì shén zhǔ hé dì, qí fèng zhī mù cì yú? shì yě jì zhī yě qí kōng zhì zhī cí táng yú? shì shì qí tǐ pò fǎn guò qí shén yě. ér què zhě yǐ cǐ jì xiān wáng zhī lǐ, wěi zhě yǐ cǐ bó xiào zǐ zhī míng, zhì yú jīn ér cǐ fēng yóu wèi yǐ yě. qiě xiào rú zēng zǐ, wèi cháng lú mù kǒng zǐ fēng fáng jì fǎn, ér dì zǐ hòu zhì. gǔ rén qǐ yǒu lú mù zhī shì zāi.
孟子言:「孔子沒,子貢築室於場,獨居三年,然後歸曲沃。」衛嵩曰:「古人為廟以依神,無廬墓之事。門人既不得奉其廟祀,而但廬於冢上,以盡其情,此亡於禮者之禮也。漢以來,乃有父母終而廬墓者,不知其置神主何地,其奉之墓次歟?是野祭之也;其空置之詞堂歟?是視其體魄反過其神也。而愨者以此悸先王之禮,偽者以此博孝子之名,至於今而此風猶未已也。且孝如曾子,未嘗廬墓;孔子封防既反,而弟子後至。古人豈有廬墓之事哉。」
shǐ jì kǒng zǐ shì jiā: lǔ shì shì xiàng chuán, yǐ suì shí fèng sì kǒng zǐ zhǒng. ér zhū rú yì jiǎng lǐ xiāng yǐn dà shè yú kǒng zǐ zhǒng. kǒng zǐ zhǒng dà yī qǐng, gù suǒ jū táng, dì zǐ nèi, hòu shì yīn miào, cáng kǒng zǐ yì guān qín chē shū. fū lǐ jiào chū yú shèng rén zhī mén, qǐ yǒu jiù zhǒng ér jì? zhì xiāng yǐn dà shè yóu bù kě yú zhǒng shàng xíng zhī. gài kǒng zǐ jiào yú zhū sì zhī jiān, suǒ zàng zhī jiā zài jiǎng táng zhī hòu, kǒng zǐ jì mò, dì zǐ jí jiǎng táng ér sì zhī, qiě xíng yǐn shè zhī lǐ. tài shǐ gōng bù dá, yǐ wèi jì yú zhǒng yě. hàn rén yǐ zōng miào zhī lǐ yí yú líng mù, yǒu rén chén ér gào shì yú líng zhě, sū wǔ zì xiōng nú hái, zhào fèng yī dà láo yè wǔ dì yuán miào shì yě. yǒu shàng jiā ér huì zōng zú gù rén jí jùn yì zhī guān zhě, lóu hù wèi jiàn dài fū shǐ jùn guó, guò qí, shàng shū qiú shàng xiān rén zhǒng, yīn huì zōng zú gù rén bān bó shàng shū, yuàn guò gù jùn shàng fù zǔ zhǒng, yǒu zhào dà shǒu dū wèi yǐ xià huì shì yě. yǒu shàng zhǒng ér tài guān wèi zhī gōng jù zhě, dǒng xián wèi shì zhōng fù mǎ dū wèi, shàng zhǒng yǒu huì, zhé dà guān wèi gōng shì yě. yǒu zèng yì ér cì zhī yú mù zhě, yīn xìng fū rén zú, sù zōng shǐ wǔ guān zhōng láng jiāng chí jié jí mù cì cè, zhuī yì xìng rì yì hóu shì yě. yǒu rén zhǔ ér lín rén chén zhī mù zhě, guāng wǔ zhì hú yáng, xìng fán zhòng mù huò jùn zàng chéng dū, xiān zhǔ lǜ qún liáo lín huì diào jì, yīn liú sù mù shàng shì yě. yǒu shù mín ér jì gǔ xián rén zhī mù zhě, cáo zhāo dōng zhēng fù: sù shì zài chéng zhī dōng nán xī, mín yì xiǎng qí qiū fén shì yě. rén qíng suǒ qū, suì chéng xí sú. qí liú zhī bì, yǒu rú yáng lún xíng sàng yú gōng líng zhě yǐ, yǒu rú zhào xuān zàng qīn ér bù bì shān suì, yīn jū qí zhōng, xíng fú èr shí xú nián zhě yǐ. zhì nǎi shì jiǎ xiǎo mín xiāng jù wèi xuān líng xiào zǐ zhě shù shí rén, jiē chú tài zǐ shè rén, ér lǐ jiào yú sī dà huài yǐ.
《史記·孔子世家》:「魯世世相傳,以歲時奉祀孔子冢。而諸儒亦講禮、鄉飲、大射於孔子冢。孔子冢大一頃,故所居堂,弟子內,「後世因廟,藏孔子衣冠、琴、車、書。」夫禮教出於聖人之門,豈有就冢而祭?至鄉飲、大射尤不可於冢上行之。蓋孔子教於誅泗之間,所葬之家在講堂之後,孔子既歿,弟子即講堂而祀之,且行飲射之禮。太史公不達,以為祭於冢也。漢人以宗廟之禮移於陵墓,有人臣而告事於陵者,蘇武自匈奴還,詔奉一大牢謁武帝園廟是也。有上家而會宗族故人及郡邑之官者,樓護為諫大夫使郡國,過齊,上書求上先人冢,因會宗族故人;班伯上書,願過故郡上父祖冢,有詔大守、都尉以下會是也。有上冢而太官為之供具者,董賢為侍中、駙馬都尉,上冢有會,輒大官為供是也。有贈溢而賜之於墓者,陰興夫人卒,肅宗使五官中郎將持節即墓賜策,追溢興日翼侯是也。有人主而臨人臣之墓者,光武至湖陽,幸樊重墓;霍峻葬成都,先主率群僚臨會弔祭,因留宿墓上是也。有庶民而祭古賢人之墓者,曹昭《東征賦》:「速氏在城之東南兮,民亦饗其丘墳」是也。人情所趨,遂成習俗。其流之弊,有如楊倫行喪於恭陵者矣,有如趙宣葬親而不閉埏隧,因居其中,行服二十徐年者矣。至乃市賈小民相聚為宣陵孝子者數十人,皆除太子舍人,而禮教於斯大壞矣。
zhāo hún zhī zàng, yú gǔ wèi wén. sān fǔ huáng tú yán: hàn tài shàng huáng líng zài dòng yáng běi yuán, zài dōng zhě tài shàng huáng, zài xī zhě zhāo líng hòu, zé yí qí shǐ yú cǐ yǐ. jìn dōng hǎi wáng yuè jiù wèi shí lè suǒ fén, fēi péi shì dù jiāng, yù zhāo hún zàng yuè. yuán dì zhào yǒu sī xiáng yì, bó shì fù chún yuē: shèng rén zhì lǐ, yǐ shì yuán qíng. shè zhǒng guǒ yǐ cáng xíng, ér shì zhī yǐ xiōng lì miào tiāo yǐ ān shén, ér fèng zhī yǐ jí sòng xíng ér wǎng, yíng jīng ér hái. cǐ mù miào zhī dà fēn, xíng shén zhī yì zhì yě. zhì yú zōng miào qǐn miào, fǎng jì fēi yī chù, suǒ yǐ guǎng qiú shén zhī dào ér dú bù jì yú mù, míng fēi shén zhī suǒ chù yě. jīn luàn xíng shén zhī bié, cuò miào mù zhī yí, wéi lǐ shī yì, mò dà yú cǐ. yú shì xià zhào bù xǔ.
招魂之葬,於古未聞。《三輔黃圖》言:「漢太上皇陵在棟陽北原,在東者太上皇,在西者昭靈後」,則疑其始於此矣。晉東海王越柩為石勒所焚,妃裴氏渡江,欲招魂葬越。元帝詔有司詳議,博士傅純曰:「聖人制禮,以事緣情。設冢槨以藏形,而事之以凶;立廟祧以安神,而奉之以吉「送形而往,迎精而還。此墓廟之大分,形神之異制也。至於宗廟、寢廟,仿祭非一處,所以廣求神之道而獨不祭於墓,明非神之所處也。今亂形神之別,錯廟墓之宜,違禮失義,莫大於此。」於是下詔不許。
táng gāo zōng xiǎn qìng sān nián shí yī yuè, yī lì dào héng jūn fù zǒng guǎn xiāo sì yè qín ā shǐ nà hè lǔ zhì jīng shī. jiǎ wǔ, xiàn yú zhāo líng, zǒng zhāng yuán nián shí yuè, sī kōng lǐ xūn pò gāo lì, fú gāo cáng nán jiàn nán chǎn děng zhì jīng shī, xiàn yú zhāo líng. xǔ jìng zōng yán: gǔ zhě jūn kǎi xuán zé yǐn zhì yú miào, wèi wén xiàn guó yú líng zhě. rán bì xià fèng yuán qǐn yǔ zōng miào děng, kě xíng bù yí. cǐ yì suǒ wèi zì wǒ zuò gǔ zhě yǐ.
唐高宗顯慶三年十一月,伊麗道行軍副總管蕭嗣業擒阿史那賀魯至京師。甲午,獻於昭陵,總章元年十月,司空李勛破高麗,俘高藏、男建、男產等至京師,獻於昭陵。許敬宗言:「古者軍凱旋則飲至於廟,未聞獻馘於陵者。然陛下奉園寢與宗廟等,可行不疑。」此亦所謂自我作古者矣。
táng shí líng qǐn cháng yǒu yīng quǎn zhī fèng, xuán zōng kāi yuán èr nián sì yuè xīn wèi, zhào yuē: yuán líng zhī dì, yì guān suǒ yóu. fán jué yǒu sī, wǎng bù zhī shì. qǐng zhě bié zhì yīng gǒu, gòng fèng shān líng, zhì yú liào dù, jí duō fèi sǔn. xī jiè qín huāng, jì fēi xún cháng suǒ yòng yuǎn wéi lóng yù, měi yǐ rén ài wèi xīn. bǐ gēng xiàng yǔ yún niǎo, qiě zēng āi mù qǐ fēi cāng ér zǒu huáng, gèng bèi tián liè yǒu guāi yí shì, wú yì chóng yán, zhū líng suǒ yǒu gòng fèng yīng gǒu děng, bìng yí jí tíng.
唐時陵寢嘗有鷹犬之奉,玄宗開元二年四月辛未,詔曰:「園陵之地,衣冠所游。凡厥有司,罔不祗事。頃者別致鷹狗,供奉山陵,至於料度,極多費損。昔戒禽荒,既非尋常所用;遠惟龍馭,每以仁愛為心。彼耕象與耘鳥,且增哀慕;豈飛蒼而走黃,更備畋獵;有乖儀式,無益崇嚴,諸陵所有供奉鷹狗等,並宜即停。」
tiān bǎo èr nián bā yuè, zhì yuē: sì zhě, suǒ yǐ zhǎn chéng jìng zhī xīn jiàn xīn zhě, suǒ yǐ shēn shuāng lù zhī sī. zì liú huǒ jiè qī, shāng fēng gǎi lǜ, zài shēn zhuī yuǎn, gǎn wù zēng huái. qiě shī zhe shòu yī, lìng cún xiū wán. zài yú chén zǐ, yóu jí ēn sī. gōng shì yuán líng, wèi biāo diǎn shì. zì jīn yǐ hòu, měi zhì jiǔ yuè yī rì, jiàn yī yú líng qǐn, yí fàn qiān zài, shù zhǎn xiào sī. qiě zhòng xià duān wǔ, shì wú diǎn shí, chuán zhī qiǎn sú, suì nǎi yí fēng. kuàng hū yǐ xiào dào rén, yīn qīn shè jiào, gǎn yóu yī yú hàn jì, chéng xiàn bào yú lǐ wén. xuān shì shù liáo, lìng zhī zhèn yì. jīn guān zhōng zhī sú, yǒu suǒ wèi sòng hán yī zhě, qí yí jiào yě.
天寶二年八月,制曰:「祀者,所以展誠敬之心;薦新者,所以申霜露之思。自流火屆期,商風改律,載深追遠,感物增懷。且《詩》著授衣,令存休烷。在於臣子,猶及恩私。恭事園陵,未標典式。自今以後,每至九月一日,薦衣於陵寢,貽範千載,庶展孝思。且仲夏端午,事無典實,傳之淺俗,遂乃移風。況乎以孝道人,因親設教,感游衣於漢紀,成獻報於禮文。宣示庶僚,令知朕意。」今關中之俗,有所謂送寒衣者,其遺教也。
hòu zàng jìn shū suǒ chuán: jiàn xìng zhōng, dào fā hàn bà dù èr líng, duō huò zhēn bǎo. dì wèn yuē: hàn líng zhōng wù, hé nǎi duō xié! duì yuē: hàn tiān zǐ jí wèi yī nián ér wèi líng, tiān xià gòng fù, sān fēn zhī yī gōng zōng miào, yī gōng bīn kè, yī chōng shān líng. wǔ dì xiǎng nián jiǔ zhǎng, bǐ bēng, ér mào líng bù fù róng wù, qí shù jiē yǐ kě gǒng. chì méi qǔ líng zhōng wù, bù néng jiǎn bàn, yú jīn yóu yǒu xiǔ bó wěi jī, zhū yù wèi jǐn, cǐ èr líng shì jiǎn zhě ěr, yì bǎi shì zhī jiè. àn shǐ jǐ xiào wén jì yán: zhì bà jiē yǐ wǎ qì, bù dé yǐ jīn yín tóng xī wèi shì. ér liú xiàng jiàn chāng líng shū, yì yǐ xiào wén báo zàng, zú wèi hòu wáng zhī zé. rán kǎo zhī zhāng tāng chuán, zé wǔ dì zhī shì jǐ yǒu dào fā xiào wén yuán yì qián zhě yǐ. gài zì chūn qiū liè guó yǐ lái, hòu zàng zhī sú, suī yǐ xiào wén zhī míng dá jiǎn yuē, qiě yóu bù néng jǐn chú, ér shǐ cè suǒ shū, wèi bì jiē wèi shí lù yě. zuǒ chuán chéng gōng èr nián: bā yuè, sòng wén gōng zú. shǐ hòu zàng, yòng shèn tàn, yì chē mǎ, shǐ yòng xùn. zhòng qì bèi, guǒ yǒu sì ā, guān yǒu hàn guì. jūn zǐ wèi huá yuán lè jǔ: yú shì hū bù chén. chén, zhì fán qù huò zhě yě, shì yǐ fú sǐ ér zhēng. jīn èr zi zhě, jūn shēng zé zòng qí huò, sǐ yòu yì qí chǐ, shì qì jūn yú è yě, hé chén zhī wèi!
○厚葬《晉書·索傳》:「建興中,盜發漢霸、杜二陵,多獲珍寶。帝問曰:『漢陵中物,何乃多邪!』對曰:『漢天子即位一年而為陵,天下貢賦,三分之一供宗廟,一供賓客,一充山陵。武帝享年久長,比崩,而茂陵不復容物,其樹皆已可拱。赤眉取陵中物,不能減半,於今猶有朽帛委積,珠玉未盡,此二陵是儉者耳,亦百世之誡。」按《史、己·孝文紀》言:「治霸皆以瓦器,不得以金銀銅錫為飾。」而劉向《諫昌陵疏》,亦以孝文薄葬,足為後王之則。然考之《張湯傳》,則武帝之世己有盜發孝文園瘞錢者矣。蓋自春秋列國以來,厚葬之俗,雖以孝文之明達儉約,且猶不能盡除,而史策所書,未必皆為實錄也。《左傳·成公二年》:「八月,宋文公卒。始厚葬,用蜃炭,益車馬,始用殉。重器備,槨有四阿,棺有翰檜。君子謂華元、樂舉:於是乎不臣。臣,治煩去惑者也,是以伏死而爭。今二子者,君生則縱其惑,死又益其侈,是棄君於惡也,何臣之為!」
lǚ shì chūn qiū jié sàng piān yuē: shěn zhī shēng, shèng rén zhī yào yě shěn zhī sǐ, shèng rén zhī jí yě. zhī shēng yě zhě, bù yǐ hài shēng, yǎng shēng zhī wèi yě zhī sǐ yě zhě, bù yǐ hài sǐ, ān sǐ zhī wèi yě. cǐ èr zhě, shèng rén zhī suǒ dú jué yě. fán shēng yú tiān dì zhī jiān, qí bì yǒu sǐ, suǒ bù miǎn yě. xiào zǐ zhī zhòng qí qīn yě, cí qīn zhī ài qí zi yě, tòng yú jī gǔ, xìng yě, suǒ zhòng suǒ ài, sǐ ér qì zhī gōu hè, rén zhī qíng bù rěn wèi yě. gù yǒu zàng sǐ zhī yì, zàng yě zhě, cáng yě, cí qīn xiào zǐ zhī suǒ shèn yě. shèn zhī zhě, yǐ shēng rén zhī xīn lǜ. yǐ shēng rén zhī xīn wèi sǐ zhě lǜ yě, mò rú wú dòng, mò rú wú fā, wú fā wú dòng, mò rú wú yǒu kě lì, zé cǐ zhī wèi zhòng bì. gǔ zhī rén yǒu cáng yú guǎng yě shēn shān ér ān zhě yǐ, fēi zhū yù guó bǎo zhī wèi yě. zàng bù kě bù cáng yě, zàng qiǎn zé hú lí kòu kòu zhī, shēn zé jí yú shuǐ quán, gù fán zàng bì yú gāo líng zhī shàng, yǐ bì hú lí zhī huàn, shuǐ quán zhī yān. cǐ zé shàn yǐ, ér wàng jiān xié dào zéi kòu luàn zhī nán,. qǐ bù huò zāi! pì zhī ruò gǔ shī zhī bì zhù yě, bì zhù ér jí chù yì yě, hú lí shuǐ quán jiān xié dào zéi kòu luàn zhī huàn, cǐ yì zhī dà zhě yě. cí qīn xiào zǐ bì zhī zhě, dé zàng zhī qíng yǐ. shàn guān guǒ, suǒ yǐ bì lǚ yǐ shé chóng yě, jīn shì sú dà luàn zhī zhǔ, yù chǐ qí zàng, zé xīn fēi wèi hū sǐ zhě lǜ yě, shēng zhě yǐ xiāng jīn shàng yě. chǐ mí zhě yǐ wèi róng, jié jiǎn zhě yǐ wèi lòu. bù yǐ biàn sǐ wèi gù, ér tú yǐ shēng zhě zhī fěi yù wèi wù, cǐ fēi cí nài xiào zǐ zhī xīn yě. mín zhī yú lì yě, fàn liú shǐ, dǎo bái rèn, shè xuè shì gān yǐ qiú zhī. yě rén zhī wú wén zhě, rěn qīn qī xiōng dì zhī jiāo yǐ qiú lì. jīn wú cǐ zhī wēi, wú cǐ zhī chǒu. qí wèi lì shén hòu, chéng chē shí ròu, zé jí zi sūn, suī shèng rén yóu bù néng jìn, ér kuàng yú guó mí dà, jiā mí fù, zàng mí hòu, hán zhū lín shī wán hǎo huò bǎo zhōng dǐng hú làn yú mǎ yì pī gē jiàn bù kě shèng shù, zhū yǎng shēng zhī jù wú bù cóng zhě. tí còu zhī shì, guān chún shù xí, jī shí jī tàn, yǐ huán qí wài. hǎo rén wén zhī, chuán yǐ xiāng gào. shàng suī yǐ yán wēi zhòng zuì jìn zhī, yóu bù kě yǐ zhǐ. qiě sǐ zhě mí jiǔ, shēng zhě mí shū shēng zhě mí shū, zé shǒu zhě mí dài shǒu zhě mí dài, ér zàng qì rú gù, qí shì gù bù ān yǐ. ān sǐ piān yuē: shì zhī wèi qiū lǒng yě, qí gāo dà ruò shān, qí shù zhī ruò lín, qí shè què tíng wèi gōng shì zào bīn zuò yě ruò dū yì. yǐ cǐ guān shì shì fù zé kě yǐ, yǐ cǐ wèi sǐ zé bù kě yě, fū sǐ, qí shì wàn suì yóu yī yín yě. rén zhī shòu jiǔ zhī bù guò bǎi, zhōng shòu bù guò liù shí, yǐ bǎi yǔ liù shí wèi wú qióng zhě zhī lǜ, qí qíng bì bù xiāng dāng yǐ, yǐ wú qióng wèi sǐ zhě zhī lǜ zé dé zhī yǐ. jīn yǒu rén yú cǐ wèi shí míng, zhì zhī lǒng shàng yuē: cǐ qí zhōng zhī wù jù zhū yù hǎo wán cái wù bǎo qì shén duō, bù kě bù men, men zhī bì dà fù, shì shì chéng chē shí ròu. rén bì xiāng yǔ xiào zhī, yǐ wèi dà huò. shì zhī hòu zàng yě yǒu shì yú cǐ, zì gǔ jí jīn, wèi yǒu bù wáng zhī guó yě wú bù wáng zhī guó, shì wú bù men zhī mù yě. yǐ ěr mù suǒ wén jiàn, qí jīng yàn cháng wáng yǐ, sòng zhōng shān yǐ wáng yǐ, zhào wèi hán jiē wáng yǐ, qí jiē gù guó yǐ. zì cǐ yǐ shàng zhě, wáng guó bù kě shèng shù. shì gù dà mù wú bù shou rì yě, ér shì jiē zhēng wèi zhī, qǐ bù bēi zāi! jūn zhī bù lìng mín, fù zhī bù xiào zǐ, xiōng zhī bù tì dì, jiē xiāng lǐ zhī suǒ fǔ zhě ér zhú zhī. dàn gēng jià cǎi xīn zhī láo, bù kěn guān rén shì, ér qí měi yī chǐ shí zhī lè, zhì qiǎo qióng qū, wú yǐ wèi zhī. yú shì hū jù qún duō zhī tú, yǐ shēn shān guǎng zé lín háo pǔ jī è duó, yòu shì míng qiū dà mù zàng zhī hòu zhě qiú shě biàn jū, yǐ wēi shou rì zhī, rì yè bù xiū, bì děi suǒ lì, xiāng yǔ fēn zhī. fū yǒu suǒ ài suǒ zhòng, ér lìng jiān xié dào zéi kòu luàn zhī rén zú bì rǔ zhī, cǐ xiào zǐ zhōng chén qīn fù jiāo yǒu zhī dà shì. yáo zàng yú lín, tōng shù zhī shùn zàng yú jì, shì bù biàn qí sì yǔ zàng yú huì jī, bù biàn rén tú. shì gù xiān wáng yǐ jiǎn jié zàng sǐ yě, fēi ài qí fèi yě, fēi è qí láo yě, yǐ wèi sǐ zhě lǜ yě. xiān wáng zhī suǒ è, wéi sǐ zhě zhī rǔ yě. fā zé bì rǔ, jiǎn zé bù fā, gù xiān wáng zhī zàng bì jiǎn bì hé bì tóng. hé wèi hé? hé wèi tóng? zàng yú shān lín zé hé hū shān lín, zàng yú líng xí zé tóng hū líng xí, cǐ zhī wèi ài rén, fū ài rén zhě zhòng, zhī ài rén zhě guǎ, gù sòng wèi wáng ér dōng zhǒng shou rì, qí wèi wáng ér zhuāng gōng jiā shou rì. guó ān níng ér yóu ruò cǐ, yòu kuàng bǎi shì zhī hòu ér guó yǐ wáng hū? gù xiào zǐ zhōng chén qīn fù jiāo yǒu bù kě bù chá yú cǐ yě, fū ài zhī ér fǎn wēi zhī, qí cǐ zhī wèi hū, lǔ jì sūn yǒu sàng, kǒng zǐ wǎng diào zhī, rén mén ér zuǒ, cóng róng yě. zhǔ rén yǐ shōu, kǒng zǐ jìng tíng ér qū, lì jí ér shàng, yuē: yǐ bǎo yù shōu, pì zhī yóu bào hái zhōng yuán yě.
《呂氏春秋·節喪篇》曰:「審知生,聖人之要也;審知死,聖人之極也。知生也者,不以害生,養生之謂也;知死也者,不以害死,安死之謂也。此二者,聖人之所獨決也。凡生於天地之間,其必有死,所不免也。孝子之重其親也,慈親之愛其子也,痛於肌骨,性也,所重所愛,死而棄之溝壑,人之情不忍為也。故有葬死之義,葬也者,藏也,慈親孝子之所慎也。慎之者,以生人之心慮。以生人之心為死者慮也,莫如無動,莫如無發,無發無動,莫如無有可利,則此之謂重閉。古之人有藏於廣野深山而安者矣,非珠玉國寶之謂也。葬不可不藏也,葬淺則狐狸扣扣之,深則及於水泉,故凡葬必於高陵之上,以避狐狸之患,水泉之淹。此則善矣,而忘奸邪盜賊寇亂之難,。豈不惑哉!譬之若瞽師之避柱也,避柱而疾觸弋也,狐狸、水泉、奸邪、盜賊、寇亂之患,此弋之大者也。慈親孝子避之者,得葬之情矣。善棺槨,所以避縷蟻蛇蟲也,今世俗大亂之主,愈侈其葬,則心非為乎死者慮也,生者以相矜尚也。侈靡者以為榮,節儉者以為陋。不以便死為故,而徒以生者之誹譽為務,此非慈奈孝子之心也。民之於利也,犯流矢,蹈白刃,涉血勢肝以求之。野人之無聞者,忍親戚、兄弟、知交以求利。今無此之危,無此之丑。其為利甚厚,乘車食肉,澤及子孫,雖聖人猶不能禁,而況於國彌大,家彌富,葬彌厚,含珠鱗施、玩好貨寶、鐘鼎壺濫、輿馬衣被戈劍不可勝數,諸養生之具無不從者。題湊之室,棺淳數襲,積石積炭,以環其外。好人聞之,傳以相告。上雖以嚴威重罪禁之,猶不可以止。且死者彌久,生者彌疏;生者彌疏,則守者彌怠;守者彌怠,而葬器如故,其勢固不安矣。」《安死篇》曰:「世之為丘壟也,其高大若山,其樹之若林,其設闕庭、為宮室、造賓阼也若都邑。以此觀世示富則可矣,以此為死則不可也,夫死,其視萬歲猶一寅也。人之壽久之不過百,中壽不過六十,以百與六十為無窮者之慮,其情必不相當矣,以無窮為死者之慮則得之矣。今有人於此、為石銘,置之壟上曰:『此其中之物具珠玉好玩、財物寶器甚多,不可不們,們之必大富,世世乘車食肉。』人必相與笑之,以為大惑。世之厚葬也有似於此,自古及今,未有不亡之國也;無不亡之國,是無不們之墓也。以耳目所聞見,齊、荊、燕嘗亡矣,宋、中山已亡矣,趙、魏、韓皆亡矣,其皆故國矣。自此以上者,亡國不可勝數。是故大墓無不扌日也,而世皆爭為之,豈不悲哉!君之不令民,父之不孝子,兄之不悌弟,皆鄉里之所釜者而逐之。憚耕稼採薪之勞,不肯官人事,而祈美衣侈食之樂,智巧窮屈,無以為之。於是乎聚群多之徒,以深山廣澤林豪朴擊遏奪,又視名丘大墓葬之厚者求舍便居,以微扌日之,日夜不休,必得所利,相與分之。夫有所愛所重,而令奸邪盜賊寇亂之人卒必辱之,此孝子、忠臣、親父、交友之大事。堯葬於林,通樹之;舜葬於紀,市不變其肆;禹葬於會稽,不變人徒。是故先王以儉節葬死也,非愛其費也,非惡其勞也,以為死者慮也。先王之所惡,惟死者之辱也。發則必辱,儉則不發,故先王之葬必儉必合必同。何謂合?何謂同?葬於山林則合乎山林,葬於陵隰則同乎陵隰,此之謂愛人,夫愛人者眾,知愛人者寡,故宋未亡而東冢扌日,齊未亡而莊公家扌日。國安寧而猶若此,又況百世之後而國已亡乎?故孝子、忠臣、親父、交友不可不察於此也,夫愛之而反危之,其此之謂乎,魯季孫有喪,孔子往吊之,人門而左,從容也。主人以收,孔子徑庭而趨,歷級而上,曰:『以寶玉收,譬之猶暴骸中原也。
qián dài líng mù hàn gāo dì shí èr nián shí èr yuè, zhào yuē: qín huáng dì chǔ yǐn wáng wèi ān lí wáng qí mǐn wáng zhào dào xiāng wáng, jiē jué wáng hòu, qí yǔ qín huáng dì shǒu zhǒng èr shí jiā, chǔ wèi qí gè shí jiā, zhào jí wèi gōng zǐ wú jì gè wǔ jiā, lìng shì qí zhǒng, fù, wáng yǐ yǔ tā shì. wèi míng dì jǐng chū èr nián wǔ yuè, wù zǐ, zhào yuē: xī hàn gāo chuàng yè, guāng wǔ zhōng xìng, móu chú cán bào, gōng zhāo sì hǎi, ér fén líng bēng tuí, tóng ér mù shù jiàn tà qí shàng, fēi dà wèi zūn chóng suǒ chéng dài zhī yì yě. qí biǎo gāo zǔ guāng wǔ líng sì miàn gè bǎi bù, bù de shǐ mín gēng mù qiáo cǎi. sòng wǔ dì yǒng chū yuán nián rùn yuè wáng wǔ shuò, zhào yuē: jìn shì dì hòu jí fān wáng zhū líng shǒu wèi, yí biàn zhì gé. qí míng xián xiān zhé jiàn yōu qián dài, huò lì dé zhe jié, huò níng luàn bì mín, fén mù wèi yuǎn, bìng yí sǎ sǎo. zhǔ zhě jù tiáo yǐ wén. nán qí míng dì jiàn wǔ èr nián shí èr yuè dīng yǒu, zhào yuē: jiù guó dū yì, wàng zhī chàng rán, kuàng nǎi shēn jīng nán miàn, fù chén jū, huò gōng jì dāng shí, dé zhāng yī shì, ér yíng lǒng yíng huì, fēng shù bù xiū, qǐ zhí jiē shēn mù shù, bēi shén xìn líng ér yǐ zāi. xī zhōng jīng lún fù, dǐng yù dōng qiān, jìn yuán dì gòu zhī shǐ, jiǎn wén yí yǒng zài mín, ér sōng mén yí tì, shān lù bàng wú, suī nián dài shū wǎng, fǔ shì xìng huái. jìn dì zhū líng, xī jiā xiū lǐ, bìng zēng shǒu wèi. liáng wǔ dì tiān jiān liù nián, zhào yuē: mìng shì xìng wáng, sì xián chuán yè, shēng chēng bù xiǔ. rén dài cú qiān, èr bīn yǐ wèi, sān kè yì zài, shí shì jìn yuǎn, sù cǎo bàng wú, wàng gǔ xìng huái, yán niàn qiāng rán. jìn sòng qí sān dài zhū líng, yǒu sī qín jiā shǒu hù, hū lìng xì mín qīn huǐ. zuò bīng yǒu shǎo, bǔ shǐ chōng zú. qián wú shǒu shì, bìng kě liàng gěi. wèi gāo zǔ tài hé èr shí nián wǔ yuè bǐng xū, zhào hàn wèi jìn zhū dì líng gè jìn fāng bǎi bù bù dé qiáo sū jiàn jí. xiào míng xī píng yuán nián qī yuè, zhào yuē: xiān xián liè shèng, dào guān shēng mín, rén fēng shèng dé, huàn hū tú shǐ, jì lì shù yǒng zhōng, jī suí wù biàn, líng suì yǎo ǎi, jū wèi mào cǎo. gǔ dì zhū líng duō jiàn jiàn jí, kě míng chì suǒ zài, zhū yǒu dì wáng fén líng, sì ér gè wǔ shí bù, wù tīng qiáo mù. suí chǎng dì dà yè èr nián shí èr yuè gēng yín, zhào yuē: qián dài dì wáng, yīn shí chuàng yè, jūn mín jiàn guó, lǐ zūn nán miàn. ér lì yùn tuī yí, nián shì yǒng jiǔ, qiū lǒng cán huǐ, qiáo mù xiāng qū, yíng zhào yān wú, fēng shù mò biàn. xìng yán lún miè, yǒu chuàng yú huái, zì gǔ yǐ lái dì wáng líng mù, kě gěi suí jìn shí hù, juān qí zá yì, yǐ gōng shǒu shì, táng xuán zōng tiān bǎo sān zài shí èr yuè, zhào: zì gǔ shèng dì míng wáng líng mù, yǒu tuí huǐ zhě, yí lìng guǎn nèi liàng shì xiū rōng, réng míng lì biāo jì, jìn qí qiáo cǎi. gǔ rén yú yì dài shān líng, bì wèi zhī xiū hù ruò cǐ.
○前代陵墓漢高帝十二年十二月,詔曰:「秦皇帝、楚隱王、魏安厘王、齊愍王、趙悼襄王,皆絕亡後,其與秦皇帝守冢二十家,楚、魏、齊各十家,趙及魏公子無忌各五家,令視其冢,復,亡以與他事。」魏明帝景初二年五月,戊子,詔曰:「昔漢高創業,光武中興,謀除殘暴,功昭四海,而墳陵崩頹,童兒牧豎踐蹋其上,非大魏尊崇所承代之意也。其表高祖、光武陵四面各百步,不得使民耕牧樵採。」宋武帝永初元年閏月王午朔,詔曰:「晉世帝後及藩王諸陵守衛,宜便置格。其名賢先哲見優前代,或立德著節,或寧亂庇民,墳墓未遠,並宜灑掃。主者具條以聞。」南齊明帝建武二年十二月丁酉,詔曰:「舊國都邑,望之悵然,況乃身經南面,負宸居,或功濟當時,德章一世,而瑩壟塋穢,封樹不修,豈直嗟深牧豎,悲甚信陵而已哉。昔中京淪覆,鼎玉東遷,晉元締構之始,簡文遺詠在民,而松門夷替,埏路棒蕪,雖年代殊往,撫事興懷。晉帝諸陵,悉加修理,並增守衛。」梁武帝天監六年,詔曰:「命世興王,嗣賢傳業,聲稱不朽。人代徂遷,二賓以位,三恪義在,時事浸遠,宿草棒蕪,望古興懷,言念槍然。晉、宋、齊三代諸陵,有司勤加守護,忽令細民侵毀。作兵有少,補使充足。前無守視,並可量給。」魏高祖太和二十年五月丙戌,詔漢、魏、晉諸帝陵各禁方百步不得樵蘇踐藉。孝明熙平元年七月,詔曰:「先賢列聖,道冠生民,仁風盛德,煥乎圖史,暨歷數永終,跡隨物變,陵隧杳靄,鞠為茂草。古帝諸陵多見踐藉,可明敕所在,諸有帝王墳陵,四而各五十步,勿聽樵牧。」隋場帝大業二年十二月庚寅,詔曰:「前代帝王,因時創業,君民建國,禮尊南面。而歷運推移,年世永久,丘壟殘毀,樵牧相趨,瑩兆湮蕪,封樹莫辨。興言淪滅,有愴於懷,自古以來帝王陵墓,可給隨近十戶,蠲其雜役,以供守視,」唐玄宗天寶三載十二月,詔:「自古聖帝明王陵墓,有頹毀者,宜令管內量事修茸,仍明立標記,禁其樵採。」古人於異代山陵,必為之修護若此。
sòng xī níng zhōng, xìng lì zhī chén jiàn yì: qián dài dì wáng líng qǐn, xǔ mín qǐng shè gēng kěn. ér táng zhī zhū líng xī jiàn shān xuē, zhāo líng qiáo mù jiǎn fá wú yí. chuán. xiǎo mín hé shí, zì shàng dǎo zhī, mí cún ài shù zhī sī, dàn zhú qiáo sū zhī lì. xū, fēi yī zhāo zhī gù yǐ.
宋熙寧中,興利之臣建議:「前代帝王陵寢,許民請射耕墾。而唐之諸陵悉見芟削,昭陵喬木翦伐無遺。」傳》。小民何識,自上導之,靡存愛樹之思,但逐樵蘇之利。吁,非一朝之故矣。
jīn tài zōng tiān huì èr nián èr yuè, zhào: yǒu dào fā liáo zhū líng zhě zuì sǐ. qī nián èr yuè jiǎ xū, zhào: jìn yī wū yán shān liáo dài shān líng qiáo cǎi. dú yuán zhī shì zǔ zòng yáng liǎn zhēn jiā fā sòng huì jī zǎn gōng bù wèn, cǐ zì gǔ suǒ wú zhī dà biàn yě. shí lù: hóng wǔ jiǔ nián bā yuè jǐ yǒu, qiǎn guó zi shēng zhōu wèi děng sān shí yī rén fēn shì lì dài dì wáng líng qǐn, mìng bǎi bù nèi jìn rén qiáo mù, shè líng hù èr rén shǒu zhī, yǒu jīng bīng xiǎn ér bēng cuī zhě, yǒu sī dū jìn líng zhī mín yǐ shí fēng péi. měi sān nián yī qiǎn shǐ zhì jì, qí hòu měi dēng jí zhào shū bìng yǒu cǐ wén, ér yǒu sī zhī néng liú yì zhě xiān yǐ.
金太宗天會二年二月,詔:「有盜發遼諸陵者罪死。」七年二月甲戌,詔:「禁醫巫閻山遼代山陵樵採。」獨元之世祖縱楊璉真伽發宋會稽攢宮不問,此自古所無之大變也。《實錄》:洪武九年八月己酉,遣國子生周渭等三十一人分視歷代帝王陵寢,命百步內禁人樵牧,設陵戶二人守之,有經兵燹而崩摧者,有司督近陵之民以時封培。每三年一遣使致祭,其後每登極詔書並有此文,而有司之能留意者鮮矣。
wèi gāo zǔ tài hé shí jiǔ nián jiǔ yuè dīng hài, zhào yuē: zhū yǒu jiù mù míng jì jiàn cún zhāo rán wèi shí rén suǒ zhī zhě, sān gōng jí wèi cóng gōng zhě, qù mù sān shí bù shàng shū lìng pū wán liè, shí wǔ bù: huáng mén wǔ xiào, shí bù, gè bù tīng kěn zhí. chén wén dì tiān jiā liù nián bā yuè dīng chǒu, zhào yuē: liáng shì duō gù, huò luàn xiāng xún, bīng jiǎ fēn zhǐ, shí nián bù jiě. bù chěng zhī tú nüè liú shēng qì, wú lài zhī shǔ bào jí cú hún. jiāng zuǒ zhào jī, wáng zhě yōu zhái. jīn xíng shuǐ wèi zhī zhǔ, mù yùn huǒ dé zhī jūn. shí gèng sì dài, suì yú èr bǎi. ruò qí jīng lún wáng yè, shēn mín wàng, zhōng chén xiào zǐ, hé shì wú zhī? ér líng luò shān qiū, biàn yí líng gǔ, xián jiē jiǎn fá, mò bù qīn cán. yù bēi dé yú mín jiān, qī jiǎn chuán yú shì zài. wú fù wǔ zhū zhī shù, hǎn jiàn qiān nián zhī biǎo. zì tiān zuò guāng qǐ, gōng wéi yī ràng, yuán jì zhèn gōng, yù xiū zǔ wǔ. suī fù jīng qí fú sè, yóu xíng qǐ sòng zhī fēng měi chē jià xún yóu, miǎo zhān hé luò zhī lù. gù qiáo shān zhī sì, píng zǎo fú kuī lí shān zhī fén, sōng bǎi héng shǒu. wéi qī fān jiù lǒng, shì zǐ gù yíng, yǎn jǐn wèi zhōu, qiáo mù yóu zhòng. huò qīn shǔ liú lì, fù shàng wú qī zi sūn míng miè, shǒu zhí hé jì? hàn gāo liú lián yú wú jì, sòng zǔ chóu chàng yú zǐ fáng, qiū mù shēng āi, xìng líng gòng cè zhě yě, zhèn suǒ yǐ xìng yán yǒng rì, sī wèi yōu quán. wéi qián dài hóu wáng, zì gǔ zhōng liè, fén zhǒng bèi fā, jué wú hòu zhě, kě jiǎn xíng xiū zhì, mù zhōng shù mù wù dé qiáo cǎi. shù yōu xiǎn shì chàng, chēng zhèn yì yān.
魏高祖太和十九年九月丁亥,詔曰:「諸有舊墓銘記見存昭然為時人所知者,三公及位從公者,去墓三十步;尚書令仆丸列,十五步:黃門五校,十步,各不聽墾殖。」陳文帝天嘉六年八月丁丑,詔曰:「梁室多故,禍亂相尋,兵甲紛紙,十年不解。不逞之徒虐流生氣,無賴之屬暴及徂魂。江左肇基,王者攸宅。金行水位之主,木運火德之君。時更四代,歲逾二百。若其經綸王業,紳民望,忠臣孝子,何世無之?而零落山丘,變移陵谷,咸皆翦伐,莫不侵殘。玉杯得於民間,漆簡傳於世載。無復五株之樹,罕見千年之表。自天祚光啟,恭惟揖讓,爰暨朕躬,聿修祖武。雖復旌旗服色,猶行杞、宋之封;每車駕巡遊,眇瞻河洛之路。故橋山之祀,苹藻弗虧;驪山之墳,松柏恆守。惟戚藩舊壟,士子故塋,掩堇未周,樵牧猶眾。或親屬流隸,負上無期;子孫冥滅,手植何寄?漢高留連於無忌,宋祖惆悵於子房,丘墓生哀,性靈共側者也,朕所以興言永日,思慰幽泉。惟前代侯王,自古忠烈,墳冢被發,絕無後者,可簡行修治,墓中樹木勿得樵採。庶幽顯式暢,稱朕意焉。」
táng tài zōng zhēn guān sì nián jiǔ yuè wáng wǔ, zhào yuē: qīn ruò jī gǔ, miǎn xiǎng wǎng cè, yīng shēng mào shí, zhì shēn bāo shàng. shǐ zī xún shěng, tiào zhǔ zhōng tú, hàn shì zhū líng, běi fù sī tuō, jì liáo qiān zài, miǎo ér wú sì. lì xuǎn liè pì, yí jī kě guān liáng zǎi míng qīng, qīng huī bù miè, yí lìng suǒ sī, pǔ jiā yán fǎng. yuán zì shàng gǔ, pō yú suí shì, zhū yǒu míng wáng shèng dì, shèng dé chǒng gōng, dìng luàn mǐ zāi, ān mín jì wù, jí xián chén liè shì, lì yán xiǎn xíng, wěi wǔ jīng wén, zhì jūn lì sú, qiū lǒng kě shí, yíng zhào jiàn zài zhě, gè suí suǒ zài tiáo lù shēn zòu. měi jiā xún jiǎn, jìn jué chú mù, chūn qiū èr shí wèi zhī zhì jì. ruò yǒu huǐ huài, jí yí xiū bǔ. wù lìng zhōu jǐn, yǐ chēng zhèn yì. shì zé bù dú qián dài shān líng, jí shì dài fū zhī qiū mù bìng wèi fēng jìn, yì xìng wáng zhī yī shì, kě wèi hòu fǎ zhě yǐ. tíng sàng tíng sàng zhī shì, zì gǔ suǒ wú. zì jiàn ān lí xī, yǒng jiā bō cuàn, yú shì yǒu bù dé yǐ ér tíng zhě, cháng wěi yán: wèi jìn zhī zhì, zǔ fù wèi zàng zhě, bù tīng fú guān. ér yù shǐ zhōng chéng liú kuí zòu: zhū jūn bài wáng, shī fù mǔ, wèi zhī jí xiōng zhě, bù dé shì jìn yàn lè, jiē shǐ xīn sàng, yǒu fàn, jūn zǐ fèi, xiǎo lù. shēng zhě yóu rán, kuàng yú jì mò? shì yǐ chōng zhōu cì shǐ téng tián dīng líng dí suǒ shā, shī sàng bù fǎn. tián zi xiàn shì huàn bù fèi, lùn zhě xián zhī, qí gāo dì shí, wū chéng lìng gù chāng xuán zuò fù fǎ xiù sòng tài shǐ zhōng běi zhēng shī hái bù fǎn, ér chāng yuán yàn lè xī yóu, yǔ cháng rén wú yì, yǒu sī qǐng jiā yǐ qīng yì. zhèn wǔ jiāng jūn qiū guān xiān wèi xiū liú mào suǒ shā, sàng shī jué yù, bù kě fù xún. shì zǔ tè chì, qí zi xióng fāng gǎn rén shì. dāng jiāng zuǒ piān ān zhī rì, ér yóu shēn cǐ jìn, qǐ yǒu sǐ fēi zhàn chǎng, guān fēi yì yù, ér tíng jiǔ bù zàng, zì tóng píng rén, rú jīn rén zhī suǒ wèi zhě zāi! jìn shū hè xún chuán: wèi wǔ kāng lìng, sú duō hòu zàng, jí yǒu jū jì huí bì suì yuè tíng sàng bù zàng zhě, xún jiē jìn yān. jiù táng shū yán zhēn qīng chuán: shí yǒu zhèng yán zuò zhě, mǔ zú, èr shí jiǔ nián bìn sēng shè tǎn dì. zhēn qīng hé zòu zhī. xiōng dì zhōng shēn bù chǐ, xià sǒng dòng. cè fǔ yuán guī: hòu zhōu tài zǔ guǎng shùn èr nián shí yī yuè bǐng wǔ, chì gǔ zhě lì fēng shù zhī zhì, dìng sàng zàng zhī qī, zhe zài jīng diǎn, shì wèi míng jiào. pō hū shì sú shuāi báo, fēng huà líng chí, qīn mò ér duō què sòng zhōng, shēn hòu ér biàn wèi wú zhǔ, huò jī shù yú shì huàn, huò jū jì yú yīn yáng, lǚ chèn bù guī, yí hái hé tuō? dàn yǐ xiān yù chuí xiào zǐ yīn xīn, fēi yǐ hòu zàng wèi xián, zhǐ yǐ chēng jiā wèi lǐ. sǎo dì ér jì, shàng kě yǐ gào qián fù tǔ chéng fén, suǒ guì hū jǐn lì. yí bān tiáo lìng, yòng jǐng yīn xún. shù shǐ jiǔ yuán jué bào hèn zhī hún, qiān lǐ wú bù guī zhī gǔ. shēn rén shì, dāng tǐ zī huái. yīng nèi wài wén wǔ chén liáo mù zhí zhōu xiàn guān xuǎn rén děng, jīn hòu yǒu fù mǔ zǔ fù mǔ wáng mò, wèi jīng qiān zàng qí zhǔ jiā zhī zhǎng bù dé zhé qiú shì jìn, suǒ yóu sī yì bù dé shēn jǔ jiè sòng. ér sòng shǐ wáng zǐ sháo yǐ bù zàng fù mǔ biǎn guān, liú xiōng dì yǐ bù zàng fù mǔ duó zhí. hòu zhī wáng zhě, yǐ lǐ zhì rén, zé zhōu zǔ zhī zhào lǔ gōng zhī hé bù kě bù zhe zhī jiǎ lìng. dàn shǐ wèi zàng qí qīn zhī zǐ ruò sūn, shēn bù xǔ rén guān, shì rén bù xǔ fù jǔ, zé tiān xià wú bù zàng zhī sàng yǐ.
唐太宗貞觀四年九月王午,詔曰:「欽若稽古,緬想往冊,英聲茂實,志深褒尚。始茲巡省,眺矚中塗,漢氏諸陵,北阜斯托,寂寥千載,邈而無祀。歷選列辟,遺蹟可觀;良宰名卿,清徽不滅,宜令所司,普加研訪。爰自上古,泊於隋室,諸有明王聖帝,盛德寵功,定亂弭災,安民濟物,及賢臣烈士,立言顯行,緯武經文,致君利俗,丘壟可識,塋兆見在者,各隨所在條錄申奏。每加巡簡,禁絕芻牧,春秋二時為之致祭。若有毀壞,即宜修補。務令周盡,以稱朕意。」是則不獨前代山陵,即士大夫之丘墓並為封禁,亦興王之一事,可為後法者矣。○停喪停喪之事,自古所無。自建安離析,永嘉播竄,於是有不得已而停者,常煒言:「魏晉之制,祖父未葬者,不聽服官。」而御史中丞劉隗奏:「諸軍敗亡,失父母,未知吉凶者,不得仕進宴樂,皆使心喪,有犯,君子廢,小戮。」生者猶然,況於既歿?是以充州刺史滕恬丁零翟所殺,屍喪不反。恬子羨仕宦不廢,論者嫌之,齊高帝時,烏程令顧昌玄坐父法秀宋泰始中北征屍骸不反,而昌元宴樂嬉遊,與常人無異,有司請加以清議。振武將軍丘冠先為休留茂所殺,喪屍絕域,不可復尋。世祖特敕,其子雄方敢人仕。當江左偏安之日,而猶申此禁,豈有死非戰場,棺非異域,而停久不葬,自同平人,如今人之所為者哉!《晉書·賀循傳》:「為武康令,俗多厚葬,及有拘忌迴避歲月停喪不葬者,循皆禁焉。」《舊唐書·顏真卿傳》:「時有鄭延祚者,母卒,二十九年殯僧舍坦地。真卿劾奏之。兄弟終身不齒,下聳動。」《冊府元龜》:後周太祖廣順二年十一月丙午,敕「古者立封樹之制,定喪葬之期,著在經典,是為名教。泊乎世俗衰薄,風化陵遲,親歿而多闕送終,身後而便為無主,或羈束於仕宦,或拘忌於陰陽,旅櫬不歸,遺骸何托?但以先玉垂孝子因心,非以厚葬為賢,只以稱家為禮。掃地而祭,尚可以告虔;負土成墳,所貴乎盡力。宜頒條令,用警因循。庶使九原絕抱恨之魂,千里無不歸之骨。紳人士,當體茲懷。應內外文武臣僚幕職州縣官選人等,今後有父母祖父母亡歿,未經遷葬其主家之長不得輒求仕進,所由司亦不得申舉解送。」而《宋史》王子韶以不葬父母貶官,劉兄弟以不葬父母奪職。後之王者,以禮治人,則周祖之詔、魯公之劾不可不著之甲令。但使未葬其親之子若孫,紳不許人官,士人不許赴舉,則天下無不葬之喪矣。
zhāng jì ruò ěr qí, cǎi huáng fǔ mì zhī míng, zuò dǔ zhōng lùn. qí xià piān yuē: zàng zhī xí yú chǐ yě, yú shì yǒu jiǔ ér bù kè zàng zhě, shì tú zhī bèi wù fēng yí zhī wèi hòu yì qīn, ér bù zhī jiǔ ér bù zàng zhī dà bèi yú lǐ yě, xiān wáng zhī zhì sàng lǐ, shǐ sǐ ér xí, xí ér liǎn, sān rì ér bìn, bìn ér zhì zàng jù, qí zàng yě, guì jiàn yǒu shí, tiān zǐ qī yuè, zhū hóu wǔ yuè, dài fū sān yuè, shì yú yuè. xiān shí ér zàng zhě, wèi zhī dé zàng hòu shí ér zàng zhě, wèi zhī dài sàng. qí zì xí ér liǎn, zì liǎn ér bìn, zì bìn ér zàng, zhōng jiān jiē bù zhì tā shì, gè shì qí lì, rì xī jié jū, zhì zàng ér yǐ, yǐ wèi suǒ yǐ jì ān qīn tǐ zhě, bì zhì hū zàng ér shǐ bì yě. xí yě, liǎn yě, bìn yě, jiē yǐ qī chéng hū zàng zhě yě. bìn zé bù kě bù zàng, yóu zhī xí zé bù kě bù liǎn, liǎn zé bù kě bù bìn, xiāng dài ér wèi shǐ zhōng zhě yě, gù bù kě yǐ tā shì jiān yě. jīn yǒu rén qīn sǐ yú rì ér bù xí, yú xún ér bù liǎn, yú yuè ér bù bìn, gǒu fēi kuáng yì sàng xīn zhī rén, bì yǒu tòng hū qí zhōng zhě yǐ. zhì yú lěi nián ér bù zàng, zé xiāng yǔ ān zhī, hé yě? bìn zhě bì yú kè wèi, suǒ yǐ bīn zhī yě fù mǔ ér bīn zhī, rén zǐ zhī suǒ bù rěn yě. ér wèi zhī zhě, yǐ jiāng zàng, gù bīn zhī yě, suǒ yǐ jiàn jí hū yuǎn yě, bìn ér bù zàng, shì shǐ qí qīn tuì ér bù dé fǎn yú qǐn, jìn ér bù dé jí yú mù, bù yóu zhī kè ér wèi dé guī, guī ér wèi dé zhì zhě yǔ? fēi rén shì zhī zhì nán ān, ér rén zǐ zhī dà bù rěn zhě yǔ? sàng fú xiǎo jì yuē: jiǔ ér bù zàng zhě, wéi zhǔ sàng yīn bù chú, qí xú yǐ má zhōng yuè shù zhě, chú sàng zé yǐ. kǒng shì yuē: jiǔ ér bù zàng, wèi yǒu shì ài bù dé yī yuè zàng zhě, zé sān nián guān fú shēn, jiē bù dé xiáng chú. zhǔ sàng zhě, wèi zi wèi fù, qī wèi fū, chén wèi jūn, sūn wèi zǔ, jiē wèi sàng zhǔ, bù dé chú yě. qí xú wèi qī yǐ xià zhì sī yě. kǒng zǐ cóng zi: sī tú wén zi wèn yú zi sī, yuē: sàng fú jì chú, rán hòu nǎi zàng, zé qí fú hé fú? zi sī yuē: sān nián zhī sàng wèi zàng, fú bù biàn, chú hé yǒu yān?, nǎi zhī gǔ zhī rén yǒu bù xìng yǒu gù bù dé zàng qí qīn zhě, suī yú sān nián, bù chú fú. qí xīn suǒ tòng zài yú wèi zàng, yǐ wèi yǔ wèi jí sān yuè zhě tóng shí yě. yǔ wèi jí sān yuè zhě tóng shí, sī bù dé jì shí ér jí jí yǐ. hé yě? sàng zhī jí jí, shǐ yú yú ér chéng yú shì tán. yú zhī wèi lǐ, qǐ yú jì zàng, sòng xíng ér wǎng, yíng jīng ér fǎn, gù wèi yú yǐ ān zhī. wèi zàng zé wú suǒ wèi ér yú, bù yú zé zú kū ér, jiē wú suǒ wèi ér jǔ, zú kū yǔ bù dé jǔ, yòu hé wèi ér kě yǐ liàn? hé wèi ér kě yǐ xiáng qiě shì tán? gù suī yú sān nián, yǔ wèi jí sān yuè zhě tóng shí yě. wèi jí sān yuè ér yù jǔ xiáng shì tán zhī lǐ, háng dào zhī rén fú rěn yǐ. sī qí suǒ yǐ kě yǐ chú ér fú chú yǔ? sī qí suǒ yǐ níng liǎn xíng hái zàng, xiàn guān ér fēng, ér bì bù gǎn wèi yì wàng shē qiú, yǐ zhì yú jiǔ ér bù zàng yě yǔ? yóu shì yán zhī, zé rén zǐ zhī wèi zàng qí qīn zhě, wèi kě yǐ yú, wèi kě yǐ zú kū yě, wèi kě yǐ yú, wèi kě yǐ zú kū, ér kě yǐ fú guān hū, fǎn mò dài zhī jiāo fēng, jǔ bǎi wáng zhī zhuì zhì, bì yǒu shèng rén qǐ ér xíng zhī zhě.
張稷若爾歧,采皇甫謐之名,作《篤終論》。其下篇曰:「葬之習於侈也,於是有久而不克葬者,是徒知備物丰儀之為厚義親,而不知久而不葬之大悖於禮也,先王之制喪禮,始死而襲,襲而斂,三日而殯,殯而治葬具,其葬也,貴賤有時,天子七月,諸侯五月,大夫三月,士逾月。先時而葬者,謂之得葬;後時而葬者,謂之怠喪。其自襲而斂,自斂而殯,自殯而葬,中間皆不治他事,各視其力,日夕拮据,至葬而已,以為所以計安親體者,必至乎葬而始畢也。襲也,斂也,殯也,皆以期成乎葬者也。殯則不可不葬,猶之襲則不可不斂,斂則不可不殯,相待而為始終者也,故不可以他事間也。今有人親死逾日而不襲,逾旬而不斂,逾月而不殯,苟非狂易喪心之人,必有痛乎其中者矣。至於累年而不葬,則相與安之,何也?殯者必於客位,所以賓之也;父母而賓之,人子之所不忍也。而為之者,以將葬,故賓之也,所以漸即乎遠也,殯而不葬,是使其親退而不得返於寢,進而不得即於墓,不猶之客而未得歸,歸而未得至者與?非人事之至難安,而人子之大不忍者與?《喪服小記》曰:「久而不葬者,惟主喪音不除,其徐以麻終月數者,除喪則已。」孔氏曰:「久而不葬,謂有事礙不得依月葬者,則三年冠服身,皆不得祥除。主喪者,謂子為父,妻為夫,臣為君,孫為祖,皆為喪主,不得除也。其徐謂期以下至緦也。《孔子叢子》:司徒文子問於子思,曰:『喪服既除,然後乃葬,則其服何服?』子思曰:『三年之喪未葬,服不變,除何有焉?,乃知古之人有不幸有故不得葬其親者,雖逾三年,不除服。其心所痛在於未葬,以為與未及三月者同實也。與未及三月者同實,斯不得計時而即吉矣。何也?喪之即吉,始於虞而成於礻覃。虞之為禮,起於既葬,送形而往,迎精而反,故為虞以安之。未葬則無所為而虞,不虞則卒哭而,皆無所為而舉,卒哭與不得舉,又何為而可以練?何為而可以祥且礻覃?故雖逾三年,與未及三月者同實也。未及三月而欲舉祥礻覃之禮,行道之人弗忍矣。斯其所以可以除而弗除與?斯其所以寧斂形還葬,縣棺而封,而必不敢為溢望奢求,以至於久而不葬也與?由是言之,則人子之未葬其親者,未可以虞,未可以卒哭也,未可以虞,未可以卒哭,而可以服官乎,反末代之澆風,舉百王之墜制,必有聖人起而行之者。」
chén kě dà yuē: yǐ má zhōng yuè shù zhě, qī yǐ xià zhì sī zhī qīn, yǐ zhǔ rén wèi zàng, bù dé biàn gé, gù fú má yǐ zhì yuè shù zú ér chú, bù dài zhǔ rén sàng hòu zhī chú yě. rán qí fú yóu bì shōu cáng, yǐ qí sòng zàng yě. fū wèi zàng zhī sàng, qī yǐ xià zhì sī zhī qīn qiě bù dé biàn gé ér wèi zhī zǐ zhě nǎi xún zàng bì zhī zhì, ér liàn ér xiáng ér shì tán, shì zé jīn zhī rén qí wú fù mǔ yě jiǔ yǐ.
陳可大曰:「以麻終月數者,期以下至緦之親,以主人未葬,不得變葛,故服麻以至月數足而除,不待主人喪後之除也。然其服猶必收藏,以俟送葬也。夫未葬之喪,期已下至緦之親且不得變葛、而為之子者乃循葬畢之制,而練而祥而礻覃,是則今之人其無父母也久矣。』」
wèi liú zhòng wǔ qǔ mǔ qiū shì, shēng zǐ zhèng shū zhèng zé. jí mǔ qiū jiǎn bài, zhòng wǔ chū qí qī, gèng qǔ wáng shì, shēng táo, zhòng wǔ wèi mǔ qiū shì lì bié shě, ér bù gào jué. jí mǔ qiū shì zú, zhèng shū qiú zàng, táo bù xǔ. zhèng shū bù shì fú, sòng yú shàng xià, wèi xuè lù gǔ, shuāi shang zhuì luò, shù shí nián fú dé, yǐ zhì sǐ wáng. sòng hǎi yú lìng hé zǐ píng mǔ sàng qù guān, āi huǐ yú lǐ, shǔ dà míng mò, dōng tǔ jī huāng, jì yǐ shī lǚ, bā nián bù dé yíng zàng, zhòu yè hào kū, cháng rú tǎn kuò zhī rì, dōng bù yī xù, xià bù jiù qīng liáng, yī rì yǐ mǐ shù hé wèi zhōu, bù jìn yán cài. suǒ jū wū bài, bù bì fēng rì, xiōng zi bó xìng yù wèi dā lǐ, zǐ píng bù kěn, yuē: wǒ qíng shì wèi shēn, tiān dì yī zuì rén ěr, wū hé yí fù? cài xìng zōng wèi huì jī tài shǒu, shén jiā jīn zhòng, wèi yíng zhǒng kuàng. liáng yīn bù nìng wèi wǔ kāng lìng, huì jiāng líng xiàn, ér mǔ zú, dào lù gé jué, bù dé bēn fù, sì zài zhī zhōng, zhòu yè hào qì. jí chén gāo zǔ shòu chán, qǐ wèi róng zhāo jiāng jūn, chú lóu lìng. zhì shì, sì xiōng bù qí shǐ yíng sàng jiù guī zàng. bù nìng jū chù lǐ jié, rú shǐ wén sàng, ruò cǐ zhě yòu sān nián, táng ōu yáng tōng wèi zhōng shū shè rén, dīng mǔ yōu, yǐ suì xiōng wèi zàng, sì nián jū lú, bù shì fú. dōng yuè, jiā rén mì yǐ zhān xù zhì suǒ mián xí xià, tōng jué, dà nù, jù lìng chè zhī. yuán sūn jǐn fù sàng, tíng jiù sì zài, yī bù jiě dài. cǐ shù shì kě wèi bù dé yǐ ér tíng sàng zhě zhī fǎ.
魏劉仲武娶母丘氏,生子正舒、正則。及母丘儉敗,仲武出其妻,更娶王氏,生陶,仲武為母丘氏立別舍,而不告絕。及母丘氏卒,正舒求葬,陶不許。正舒不釋服,訟於上下,位血露骨,衰裳綴絡,數十年弗得,以至死亡。宋海虞令何子平母喪去官,哀毀逾禮,屬大明末,東土饑荒,繼以師旅,八年不得營葬,晝夜號哭,常如袒括之日,冬不衣絮,夏不就清涼,一日以米數合為粥,不進鹽菜。所居屋敗,不敝風日,兄子伯興欲為耷理,子平不肯,曰:「我情事未申,天地一罪人耳,屋何宜覆?」蔡興宗為會稽太守,甚加矜重,為營冢礦。梁殷不佞為武康令,會江陵陷,而母卒,道路隔絕,不得奔赴,四載之中,晝夜號泣。及陳高祖受禪,起為戎昭將軍,除婁令。至是,四兄不齊始迎喪柩歸葬。不佞居處禮節,如始聞喪,若此者又三年,唐歐陽通為中書舍人,丁母憂,以歲凶未葬,四年居廬,不釋服。冬月,家人密以氈絮置所眠席下,通覺,大怒,遽令撤之。元孫瑾父喪,停柩四載,衣不解帶。此數事可為不得已而停喪者之法。
jìn nián yì yǒu yī èr zhī lǐ zhī shì, wèi kè zàng ér bù biàn fú zhě. ér huò qiě jī zhī yuē: fū yǐn jiǔ shí ròu chù nèi, yǔ fū rén jiān zhī jiāo jì wǎng lái, yī yī rú píng rén, ér dú bù biàn yì guān, zé wén cún ér shí wáng yě. wén cún ér shí wáng, jìn yú wèi míng. rán zé bì bìng qí wén ér qù zhī, ér hòu wèi bù jìn míng xié? zi gòng yù qù gào shuò zhī xì yáng, zǐ yuē: cì yě, ěr ài qí yáng, wǒ ài qí lǐ. wū hū, fū xí zhī nán yí jiǔ yǐ. zì fēi dà xián, zhōng rén zhī qíng xiān bù dòng yú wài zhě. shèng rén wèi zhī biàn miǎn yī shang, pèi yù yǐ jiào gōng, shuāi má yǐ jiào xiào, jiè wèi yǐ jiào wǔ, gù jūn zǐ chǐ fú qí fú ér wú qí róng. shǐ qí wèi zàng ér bù shì shuāi má, zé qí bēi āi zhī xīn tòng jí zhī yì bì yǒu chù yú mù ér cháng cún zhě. cǐ zi yóu suǒ wèi yǐ gù xìng wù, ér wèi xiào zǐ rén rén zhī yī zhù yě, xī wèi qí bì qù zhī yě? shī yuē: shù jiàn sù xī, wǒ xīn yùn jié xī, liáo yǔ zi rú yī xī. āi gōng wèn yuē: shēn wěi zhāng fǔ, yǒu yì yú rén hū? kǒng zǐ zuò sè ér duì yuē: jūn hú rán yān! shuāi má jū zhàng zhě, zhì bù cún hū lè. fēi ěr fú wén, fú shǐ rán yě. hòu zhī yì lǐ zhě, bì yǒu néng zé yú sī zhě yǐ. yòu kǎo shí lù rù yǒng lè qī nián qī yuè jiǎ xū, rén xiào huáng hòu sàng zài qī. huáng tài zǐ yǐ mǔ sàng wèi zàng, shì tán hòu réng sù fú shì shì. zhì jǐ yán, réng shuāi fú. bā nián qī yuè yǐ sì, rén xiào huáng hòu jì rì, yǐ wèi zàng, lǐ tóng dà xiáng.
近年亦有一二知禮之士,未克葬而不變服者。而或且譏之曰:夫飲酒食肉處內,與夫人間之交際往來,一一如平人,而獨不變衣冠,則文存而實亡也。文存而實亡,近於為名。」然則必並其文而去之,而後為不近名邪?子貢欲去告朔之餼羊,子曰:「賜也,爾愛其羊,我愛其禮。」嗚呼,夫習之難移久矣。自非大賢,中人之情鮮不動於外者。聖人為之弁冕衣裳,佩玉以教恭,衰麻以教孝,介胃以教武,故君子恥服其服而無其容。使其未葬而不釋衰麻,則其悲哀之心、痛疾之意必有觸於目而常存者。此子游所謂以故興物,而為孝子仁人之一助也,奚為其必去之也?《詩》曰:「庶見素兮,我心蘊結兮,聊與子如一兮。」哀公問曰:「紳委章甫,有益於仁乎?」孔子作色而對曰:「君胡然焉!衰麻苴杖者,志不存乎樂。非耳弗聞,服使然也。」後之議禮者,必有能擇於斯者矣。又考《實錄入永樂七年七月甲戌,仁孝皇後喪再期。皇太子以母喪未葬,礻覃後仍素服視事。至几筵,仍衰服。八年七月乙巳,仁孝皇後忌日,以未葬,禮同大祥。
fū tiān zǐ zhī zǐ shàng qiě xíng zhī, ér wèi bù kě tōng yú shì shù rén hū?
夫天子之子尚且行之,而謂不可通於士庶人乎?
chǐ yú bìn mái zhī shì, ér mín suì zhì yú bù zàng qí qīn fēng yú zī sòng zhī yí, ér mín suì zhì yú bù jǔ qí nǚ, yú shì yǒu fǎn běn shàng zhì zhī sī, ér lǎo shì zhī shū, wèi lǐ wèi zhōng xìn zhī báo, ér luàn zhī shǒu, zé yì guò yǐ. qǐ zhī zhào nán zhī nǚ, pò qí wèi zhī. ér fū zǐ zhī gào zǐ lù yuē: liǎn shǒu zú xíng, hái zàng ér wú guǒ, chēng qí cái, sī zhī wèi lǐ. hé zhì rú yán tiě lùn zhī yún sòng sǐ dān jiā, qiǎn nǚ mǎn chē qí wǔ dì zhào shū zhī yún bān bái bù hūn, lù guān lèi yè zhě hū? mǎ róng yǒu yán: jià qǔ zhī lǐ, jiǎn zé hūn zhě yǐ shí yǐ sàng jì zhī lǐ, yuē zé zhōng zhě yǎn cáng yǐ. lín fàng wèn lǐ zhī běn, kǒng zǐ yuē:: lǐ, yǔ qí shē yě, níng jiǎn. qí zhèng sú zhī xiān wù hū?
侈於殯埋之飾,而民遂至於不葬其親;豐於資送之儀,而民遂至於不舉其女,於是有反本尚質之思,而老氏之書,謂禮為忠信之薄,而亂之首,則亦過矣。豈知《召南》之女,迫其謂之。而夫子之告子路曰:「斂手足形,還葬而無槨,稱其財,斯之謂禮。」何至如《鹽鐵論》之雲「送死殫家,遣女滿車」;齊武帝詔書之雲「斑白不婚,露棺累葉」者乎?馬融有言:「嫁娶之禮,儉則婚者以時矣;喪祭之禮,約則終者掩藏矣。」林放問禮之本,孔子曰::禮,與其奢也,寧儉。」其正俗之先務乎?
jiǎ zàng jìn wǔ dì tài kāng zhōng, qián tài zǐ xǐ mǎ qiè shēn jì zhǐ wèi guó wén xué jiǎng táng shí yú nián. mǔ wáng, bù zhì sàng guī, biàn yú táng běi bì wài xià guān, wèi xī jiǎ zàng. zàng, xié jiāng lǎo mǔ dù jiāng. jiǎ zàng zì shǐ jiàn yú cǐ. sān nián jí jí, zhào yòng wèi zhēng dōng cān jūn, lùn zhě yǐ wèi bù hé lǐ. zhèng zhì yuē: zhào shāng wèn: zhǔ sàng zhě bù chú. jīn rén wéi lí bāng zú, jiǎ zàng yì guó, lǐ bù dà bèi, yào yì yǒu fǎn tǔ zhī yì. sān nián ài yǐ, kě dé chú fǒu?, dá yuē: zàng zhě, sòng qīn zhī zhōng. jiǎ zàng fǎ hòu dài qiǎo wěi, fǎn kě yǐ nán lǐ hū? gǎi bìn gǔ rén gǎi bìn zhī lǐ, bì fǎn yú gōng qǐn, bù jū jí yuǎn zhī zhì. qí zhuāng gōng yǐ xiāng gōng èr shí wǔ nián wèi cuī zhù suǒ shì, zàng zhū shì sūn zhī lǐ. èr shí bā nián, cuī qìng jì sǐ. shí èr yuè yǐ hài shuò, qí rén qiān zhuāng gōng bìn yú dà qǐn, yǐ qí guān shī cuī zhù yú shì. èr shí jiǔ nián èr yuè guǐ mǎo, qí rén zàng zhuāng gōng yú běi guō. fū zì guō wài zhī zàng, lì sān nián zhī jiǔ. chū ér qiān zhī lù qǐn, wèi zhī gǎi bìn, bù yǐ gōng tíng wèi jì, bù yǐ bīng sǐ wèi xián, gǔ rén sòng wǎng shèn zhōng zhī lǐ rú cǐ. hàn hé dì yǐ liáng guì rén kù mò, liǎn zàng lǐ què, nǎi gǎi bìn yú chéng guāng guān, zhuī fú sàng zhì, gài fù shēn fù guān zhī wù, rén zǐ suǒ yí zì jǐn. ruò sòng zhī gāo zōng yú zǐ gōng rù jìng, jí chéng zhī yǐ guǒ, shàng yǐ qī qí xiān rén, xià yǐ qī qí bǎi guān zhào xìng, chéng qiān gǔ zhī zuì rén yǐ.
○假葬晉武帝太康中,前太子洗馬郄詵寄止衛國文學講堂十餘年。母亡,不致喪歸,便於堂北壁外下棺,謂夕假葬。葬,攜將老母渡江。」「假葬」字始見於此。三年即吉,詔用為征東參軍,論者以為不合禮。《鄭志》曰:「趙商問:『主喪者不除。今人違離邦族,假葬異國,禮不大備,要亦有反土之意。三年閡矣,可得除否?,答曰:『葬者,送親之終。假葬法後代巧偽,反可以難禮乎?』」○改殯古人改殯之禮,必反於宮寢,不拘即遠之制。齊莊公以襄公二十五年為崔杼所弒,葬諸士孫之里。二十八年,崔慶既死。十二月乙亥朔,齊人遷莊公殯於大寢,以其棺屍崔杼於市。二十九年二月癸卯,齊人葬莊公於北郭。夫自郭外之葬,歷三年之久。出而遷之路寢,為之改殯,不以宮廷為忌,不以兵死為嫌,古人送往慎終之禮如此。漢和帝以梁貴人酷歿,斂葬禮闕,乃改殯於承光官,追服喪制,蓋附身、附棺之物,人子所宜自盡。若宋之高宗於梓宮入境,即承之以槨,上以欺其先人,下以欺其百官兆姓,誠千古之罪人矣。
cè fǔ wú guī zài: hòu táng zhuāng zōng tóng guāng èr nián bā yuè, qiǎn zōng zhèng shǎo qīng lǐ qióng wǎng cáo zhōu, jiǎn xíng āi dì líng qǐn. sān nián zhēng yuè bǐng shēn, chì yuē: zhèn gù wéi guǎ dé, huò sì pī tú, fèng xiān zhī dào cháng qín, sòng wǎng zhī chéng mí dài. ài zì zhòng xìng miào shè, zài zhǎn jiāo, xuán dàng dí yú xiá cī, fù hán rú yú qìng zé. gài yōu láo jìng guó, kuàng zhuì chéng táo, yù xiǔ ruò jīng, shè chuān wèi jù, yóu shì tuī yí suì yuè, yù zhì qíng huái. gōng niàn zhāo zōng yàn jià zhī chén, shǎo dì dēng xiá zhī rì, xián lí huī dú, sù yǔn lóng rán, wěi guān jiàn yú chóu chóu, tuō shān líng yú xiāo jìng. jìng wéi guī zhì, qǐ yè dù chéng, cún chuàng jié yǐ mí shēn, gù qǐn xìng ér zēng tì. qián sī gǎi bo, shì wèi yǔn huái, yí lìng suǒ sī, bié xuǎn yuán líng, bèi lǐ qiān zàng, guì xuě yōu míng zhī hèn, yǐ shēn zhuī mù zhī xīn. fán bǎi chén liáo, tǐ zhèn āi gǎn. suī yǒu shì mìng, yǐ nián jī cái bù zú ér zhǐ.
《冊府無龜》載:「後唐莊宗同光二年八月,遣宗正少卿李瓊往曹州,簡行哀帝陵寢。三年正月丙申,敕曰:「朕顧惟寡德,獲嗣丕圖,奉先之道常勤,送往之誠靡怠。愛自重興廟社,載展郊,旋蕩滌於瑕疵,復涵儒於慶澤。蓋憂勞靜國,曠墜承桃,御朽若驚,涉川為懼,由是推移歲月,郁滯情懷。恭念昭宗晏駕之辰,少帝登遐之日,咸罹虺毒,速殞龍髯,委冠劍於仇讎,托山陵於梟境。靜惟規制,豈葉度程,存愴結以彌深,固寢興而增惕。虔思改卜,式慰允懷,宜令所司,別選園陵,備禮遷葬,貴雪幽明之恨,以申追慕之心。凡百臣僚,體朕哀感。」雖有是命,以年飢財不足而止。
huǒ zàng huǒ zàng zhī sú shèng xíng yú jiāng nán, zì sòng shí yǐ yǒu zhī. sòng shǐ: shào xìng èr shí liù nián, jiān dēng wén gǔ yuàn fàn tóng yán: jīn mín sú yǒu suǒ wèi huǒ huà zhě, shēng zé fèng yǎng zhī jù wéi kǒng bù zhì, sǐ zé pān ér juān qì zhī. guó cháo zhe lìng, pín wú zàng dì zhě, xǔ yǐ guān dì ān zàng. hé dōng dì xiá rén zhòng, suī zhì qīn zhī sàng xī jiē fén qì. hán qí zhèn bīng zhōu, yǐ guān qián shì tián shù qǐng, gěi mín ān zàng, zhì jīn wèi měi tán, rán zé chéng liú xuān huà, shǐ mín bù pàn yú lǐ fǎ, zhèng shǒu chén zhī zhí yě. shì guān fēng huà, lǐ yí jìn zhǐ, réng chì shǒu chén cuò zhì huāng xián zhī dì, shǐ pín mín dé yǐ shōu zàng. cóng zhī. jǐng dìng èr nián, huáng zhèn wèi wú xiàn wèi, qǐ miǎn zài qǐ huà rén tíng. zhuàng yuē: zhào duì běn sī jiǔ lì, yǒu xíng xiāng sì yuē tōng jì, zài chéng wài xī nán yī lǐ. běn sì jiǔ wèi fén rén kōng tíng yuē shí jiān yǐ wǎng lì, hé chéng yú mín xī wèi suǒ yòu, qīn sǐ jí jǔ ér fù zhī liè yàn, yú hái bù huà, zé yòu jǔ ér tóu zhī shēn yuān. āi zāi, sī rén hé gū, ér zāo cǐ shēn hòu zhī dà lù xié? zhèn jiǔ qiē tòng xīn, yǐ rén wēi wèi xià, yù yán wèi fā. nǎi wǔ yuè liù rì yè, fèng léi zhòu zhì, dú jǐn chè qí suǒ wèi fén rén zhī tíng ér qù zhī. yì zhě huì qì zhāng wén, yuān hún gòng sù, huáng tiān zhèn nù, wèi jué cǐ gēn. yuè míng rì, jù sì sēng fā jué, chén zhuàng, wèi zhī bèi shēn shǐ fǔ, gài yì xìng cǐ tíng zhī huài ěr. àn lì hé rén, gǎn shòu sì sēng zhī zhǔ, xíng xià běn sī, lè lìng jiān zào! zhèn qiè wèi cǐ tíng wèi fén rén zhī qīn shè yě, rén zhī fén qí qīn, bù xiào zhī dà zhě yě, cǐ tíng qí kě zài yě zāi. jǐn àn, gǔ zhě xiǎo liǎn dà liǎn yǐ zhì bìn zàng, jiē pì yǒng, wèi qiān qí qīn zhī shī ér dòng zhī yě, kuàng kě dé ér huǒ zhī xié? jǔ qí shī ér jiè zhī huǒ, cǎn nüè zhī jí, wú fù rén dào, suī liàng yóu zuò wǔ nüè zhī fǎ, shāng zhòu wèi páo luò zhī xíng, jiē shī zhī yú shēng qián, wèi zhì lù zhī yú sǐ hòu yě. zhǎn qín wèi xià fù fú jì bì yǒu yāng, jì zàng, fén yān chè yú shàng, huò zhě tiān shí zāi zhī, rán wèi zhī yāng, zé xiōng kě zhī yě. chǔ zǐ qī yù fén jūn zhī shī, zi xī jiè bù kě, suī dí rén zhī shī yóu yǒu suǒ bù rěn yě. wèi hóu jué chǔ shī dìng zǐ zhī mù, fén zhī yú píng zhuāng zhī shàng, dài zì gǔ yǐ lái suǒ wú zhī shì. tián dān shǒu jí mò zhī gū yì, jī wǔ nián, sī chū wàn sǐ yī shēng zhī jì yǐ jī qí mín, gù xí yòng qí dú, wù yàn rén jué qí mù, shāo sǐ rén, qí rén wàng zhī tì wèi, nù shí bèi, ér qí pò yàn yǐ. rán zé fén qí xiān rén zhī shī, wèi zi sūn zhě suǒ tòng fèn, ér bù zì ài qí shēn, gù tián dān sī zhī wǔ nián, chū cǐ guǐ jì yǐ wù dí yě. wèi lún zài yuè, wén hàn jué shāo qí xiān rén zhǒng, lù jiǎ míng qí bù rán, yǔ zhī yào yuē, yì yuē: fǎn zé jué shāo wáng xiān rén zhǒng ěr. jǔ zhì bù kě wén zhī shì yǐ xiāng kǒng, fēi rěn wèi zhī yě. yǐn qí wèi huái yáng dū wèi, suǒ zhū shén duō, jí sǐ, chóu jiā yù shāo qí shī, shī wáng qù guī zàng, shuō zhě wèi qí shī fēi qù. fū yù shāo qí shī, chóu zhī shēn yě yù shāo zhī ér shī wáng, shì sǐ ér yǒu líng, yóu zhī shāo zhī kě wèi yě. hàn guǎng chuān wáng qù yín nüè wú dào, qí jī zhāo xìn gòng shā xìng jī wáng zhāo píng wáng dì xú jí cóng bì sān rén, hòu zhāo xìn bìng, mèng zhāo píng děng, nǎi jué qí shī, jiē shāo wèi huī, qù yǔ zhāo xìn xuán yì zhū sǐ. wáng mǎng zuò fén rú zhī xíng, shāo chén liáng děng, yì suì zhū miè.
○火葬火葬之俗盛行於江南,自宋時已有之。《宋史》:「紹興二十六年,監登聞鼓院范同言:『今民俗有所謂火化者,生則奉養之具惟恐不至,死則潘而捐棄之。國朝著令,貧無葬地者,許以官地安葬。河東地狹人眾,雖至親之喪悉皆焚棄。韓琦鎮并州,以官錢市田數頃,給民安葬,至今為美談,然則承流宣化,使民不畔於禮法,正守臣之職也。事關風化,理宜禁止,仍飭守臣措置荒閒之地,使貧民得以收葬。』從之。」「景定二年,黃震為吳縣尉,乞免再起化人亭。狀曰:『照對本司久例,有行香寺曰通濟,在城外西南一里。本寺久為焚人空亭約十間以罔利,合城愚民悉為所誘,親死即舉而付之烈焰,餘骸不化,則又舉而投之深淵。哀哉,斯人何辜,而遭此身後之大戮邪?震久切痛心,以人微位下,欲言未發。乃五月六日夜,鳳雷驟至,獨盡撤其所謂焚人之亭而去之。意者穢氣彰聞,冤魂共訴,皇天震怒,為絕此根。越明日,據寺僧發覺,陳狀,為之備申使府,蓋亦幸此亭之壞耳。案吏何人,敢受寺僧之囑,行下本司,勒令監造!震竊謂此亭為焚人之親設也,人之焚其親,不孝之大者也,此亭其可再也哉。謹案,古者小斂、大斂以至殯葬,皆僻踴,為遷其親之屍而動之也,況可得而火之邪?舉其屍而界之火,慘虐之極,無復人道,雖量尤作五虐之法,商紂為炮烙之刑,皆施之於生前,未至戮之於死後也。展禽謂夏父弗忌必有殃,既葬,焚煙徹於上,或者天實災之,然謂之殃,則凶可知也。楚子期欲焚麇之師,子西戒不可,雖敵人之屍猶有所不忍也。衛侯掘褚師定子之墓,焚之於平莊之上,殆自古以來所無之事。田單守即墨之孤邑,積五年,思出萬死一生之計以激其民,故襲用其毒,誤燕人掘齊墓,燒死人,齊人望之涕位,怒十倍,而齊破燕矣。然則焚其先人之屍,為子孫者所痛憤,而不自愛其身,故田單思之五年,出此詭計以誤敵也。尉倫在粵,聞漢掘燒其先人冢,陸賈明其不然,與之要約,亦曰:『反則掘燒王先人冢耳。』舉至不可聞之事以相恐,非忍為之也。尹齊為淮揚都尉,所誅甚多,及死,仇家欲燒其屍,屍亡去歸葬,說者謂其屍飛去。夫欲燒其屍,仇之深也;欲燒之而屍亡,是死而有靈,猶知燒之可畏也。漢廣川王去淫虐無道,其姬昭信共殺幸姬王昭平、王地徐及從婢三人,後昭信病,夢昭平等,乃掘其屍,皆燒為灰,去與昭信旋亦誅死。王莽作焚如之刑,燒陳良等,亦遂誅滅。
dōng hǎi wáng yuè luàn jìn, shí lè pōu qí guān, fén qí shī, yuē: luàn tiān xià zhě, cǐ rén yě, wú wèi tiān xià bào zhī! fū yuè zhī è gù yí zhì cǐ, yì shí lè zhī kù ér rěn wèi cǐ yě. wáng dūn pàn nì, yǒu sī chū qí shī yú yì, fén qí yì guān zhǎn zhī, suǒ fén yóu yì guān ěr. wéi sū jùn yǐ fǎn zhū, fén qí gǔ. yáng yuán gǎn fǎn, suí yì jué qí fù sù zhǒng, fén qí hái gǔ, cǎn nüè zhī mén jì kāi, yīn yǐ shī zhī jí è zhī rén, rán fēi zhì shì fǎ yě. suí wèi rén shòu gōng, yì fū sǐ dào shàng, yáng sù fén zhī, shàng wén zhī, bù yuè. fū yín xíng rú suí wén qiě bù rěn fén rén, zé tòng mò shén yú fén rén zhě yǐ. jiǎng yuán huī dú luàn gōng wéi, zhū quán zhōng shā ér fén zhī, yī sǐ bù zú yǐ jǐn qí zuì yě. rán shā zhī zhě cháng xíng, fén zhī zhě fēi fǎ, fēi fǎ zhī nüè qiě bù kě shī zhī zhū sǐ zhī zuì rén, kuàng kě shī zhī fù mǔ gǔ ròu hū! shì zhī shī cǐ yú fù mǔ gǔ ròu zhě, yòu wǎng wǎng shí qí yí jìn ér qì zhī shuǐ, zé sòng zhū tài zǐ shào nì dǎng wáng yīng wǔ yán dào yù, jì fén ér yáng huī yú hé zhī gù zhì yě, cǎn yì shén yǐ! ér huò zhě nǎi yǐ fén rén wèi fó fǎ, rán wén fú zhī shuō jiè huǒ zì fén yě. jīn zhī fén zhě jiè huǒ xié? rén huǒ xié? zì fén xié? qí zi sūn xié? fú zhě wài guó zhī fǎ, jīn wú suǒ chù zhōng guó xié? wài guó xié? yǒu shí zhě wèi zhī tòng wǎn jiǔ yǐ. jīn tōng jì sì sēng fén rén zhī qīn yǐ wǎng lì, shāng fēng bài sú, mò cǐ wèi shén. tiān xìng fèi zhī, hé kě xìng zhī? yù wàng tái cí jīn shēng mín zhī wú zhī, niàn sǐ zhě zhī hé zuì, bèi bǎng tōng jì sì, fēng léi yǐ huài zhī, fén rén tíng bù xǔ zài xíng qǐ zhì. qí yú āi sǐ shèn zhōng, shí fēi xiǎo bǔ. rán zì sòng yǐ lái, cǐ fēng rì shèng, guó jiā suī yǒu lòu zé yuán zhī shè, ér dì zhǎi rén duō, bù néng biàn zàng, xiāng shuài fén shāo, míng rì huǒ zàng, xí yǐ chéng sú. wèi yí měi lǐ gěi kòng dì ruò gān wèi yì zhǒng, yǐ dài pín mín zhī zàng, chú qí zū shuì. ér gèng wèi zhī yán jìn, fén qí qīn zhě, yǐ bù xiào zuì zhī. shù hū lǐ jiào kě xìng, mín sú kě hòu yě. wū hū! gǔ rén yú fú qì zhī wēi yóu bù gǎn tóu zhī yú huǒ, gù yú zhòng yě mái zhī, yú zhàng yě duàn ér qì zhī, kuàng gǎn fén jí yú shī jiù hū? chá pí zhī jiào shǐ yú shā mén, sài wài zhī fēng bèi yú huá xià, xīn yǒu zhī shì yī chuān, qí yì yù jiàn zhī yǐ. wèi guó yǐ lǐ, hòu wáng qí niàn zhī zāi!
東海王越亂晉,石勒剖其棺,焚其屍,曰:『亂天下者,此人也,吾為天下報之!』夫越之惡固宜至此,亦石勒之酷而忍為此也。王敦叛逆,有司出其屍於瘞,焚其衣冠斬之,所焚猶衣冠耳。惟蘇峻以反誅,焚其骨。楊元感反,隋亦掘其父素冢,焚其骸骨,慘虐之門既開,因以施之極惡之人,然非治世法也。隋為仁壽宮,役夫死道上,楊素焚之,上聞之,不悅。夫淫刑如隋文且不忍焚人,則痛莫甚於焚人者矣。蔣元暉瀆亂宮闈,朱全忠殺而焚之,一死不足以盡其罪也。然殺之者常刑,焚之者非法,非法之虐且不可施之誅死之罪人,況可施之父母骨肉乎!世之施此於父母骨肉者,又往往拾其遺燼而棄之水,則宋誅太子劭、逆黨王鸚鵡、嚴道育,既焚而揚灰於河之故智也,慘益甚矣!而或者乃以焚人為佛法,然聞佛之說戒火自焚也。今之焚者戒火邪?人火邪?自焚邪?其子孫邪?佛者外國之法,今吾所處中國邪?外國邪?有識者為之痛惋久矣。今通濟寺僧焚人之親以罔利,傷風敗俗,莫此為甚。天幸廢之,何可興之?欲望台慈矜生民之無知,念死者之何罪,備榜通濟寺,風雷已壞之,焚人亭不許再行起置。其於哀死慎終,實非小補。然自宋以來,此風日盛,國家雖有漏澤園之設,而地窄人多,不能遍葬,相率焚燒,名日火葬,習以成俗。謂宜每里給空地若干為義冢,以待貧民之葬,除其租稅。而更為之嚴禁,焚其親者,以不孝罪之。庶乎禮教可興,民俗可厚也。」嗚呼!古人於服器之微猶不敢投之於火,故於重也埋之,於杖也斷而棄之,況敢焚及於屍柩乎?茶毗之教始於沙門,塞外之風被於華夏,辛有之適伊川,其亦預見之矣。為國以禮,後王其念之哉!
sòng yǐ lǐ jiào lì guó, ér bù néng gé huǒ zàng zhī sú, yú qí wáng yě, nǎi yǒu yáng liǎn zhēn jiā zhī shì.
宋以禮教立國,而不能革火葬之俗,於其亡也,乃有楊璉真伽之事。
lòu zé yuán zhī shè qǐ yú cài jīng, bù kě yǐ qí rén ér fèi qí fǎ.
漏澤園之設起於蔡京,不可以其人而廢其法。
qī gōng sàng qù guān gǔ rén yú qī gōng zhī sàng, jiē qì guān chí fú. tōng diǎn: ān dì chū, zhǎng lì duō bì shì qì guān. nǎi lìng: zì fēi fù mǔ fú, bù dé qù zhí. kǎo zhī yú shū, rú wéi yì yǐ xiōng shùn sàng qù guān, yáng rén yǐ xiōng sàng qù guān, qiào xuán yǐ dì fú qù guān, dài fēng yǐ bó fù sàng qù guān, mǎ róng zāo xiōng zi sàng zì hé guī, chén yǐ qī sàng qù guān, jiǎ kuí yǐ zǔ fù sàng qù guān. yòu fēng sú tōng yún: fàn pāng, fù zì shū jǔ, bó shì zhēng, yǐ xiōng yōu bù xíng. liú héng bēi yún: wèi bó hǎi wáng láng zhōng lìng, yǐ xiōng láng yá xiāng yōu, jí rì qīng jǔ. guó lìng zhào jūn bēi yún: sī tú yáng gōng, bì yǐ xiōng yōu, bù zhì. zé xiōng sàng yì wèi zhī yōu yě. cáo quán bēi yún: qiān yòu fú fēng huái lǐ lìng, zāo tóng chǎn dì yōu, qì guān. zé dì sàng yì wèi zhī yōu yě. dù shàng bēi yún: chú shàng yú zhǎng, yǐ cóng fù yōu, qù guān. yáng zhe bēi yún: gāo yáng lìng, zāo cóng xiōng pèi xiāng yōu, dǔ yì wàng chǒng, piāo rán qīng jǔ. zé cóng fù cóng xiōng sàng yì wèi zhī yōu yě. chén zhòng chuán yún: jǔ yóu yì, dāng qiān wèi huì jī tài shǒu, zāo zǐ yōu qù guān. zé zǐ sàng yì wèi zhī yōu yě. wáng chún bēi yún: bài láng, shī mèi níng guī, suì shì yìn fú. jìn táo yuān míng zuò guī qù lái cí, zì xù yuē: xún chéng shì mèi sàng yú wǔ lín, qíng zài jùn bēn, zì miǎn qù zhí. zé yǐ jià zhī mèi, yóu qù guān yǐ bēn qí sàng yě. jìn jī shào chuán: bài xú zhōu cì shǐ, yǐ zhǎng zi sàng qù zhí. zé zi zhī sàng yì kě yǐ qù guān yě. hòu hàn mò shí, rén duō bù xíng qī fú. xún shuǎng yǐn jù dà yì, zhèng zhī jīng diǎn, suī bù xī biàn, yì pō yǒu gǎi zhě. jìn tài shǐ zhōng, yáng zú yǒu bó mǔ fú wèi chú ér yīng xiào lián, jǔ bó shì, hán guāng yì yǐ yí biǎn. yòu yán: tiān shuǐ dà shǒu wáng kǒng shuò, jǔ yáng shǎo zhòng wèi xiào lián, yǒu qī zhī sàng ér xíng, shén zhì qīng yì. ér pān yuè dào wáng shī yuē: qī yuè zhōu, qī qī mí xiāng mǐn. yòu yuē: tóu xīn zūn cháo mìng, huī tì qiáng jiù chē. shì zé qī sàng jì zhōu, rán hòu jiù guān zhī zhèng. jīn dài zhī rén zào yú dé guān, qīng yú chí fú, lìng jìn rén jiàn zhī, yóu dāng chǐ yǔ wèi wǔ, kuàng sān dài shèng xián zhī liè hū! jìn shū fù xián chuán huì dì shí, sī lì xún kǎi cóng xiōng sàng, zì biǎo fù āi. zhào tīng zhī ér wèi xià, qiāo nǎi zào tài fù yáng jùn. xián zòu yuē: sǐ sàng zhī wēi, xiōng dì kǒng huái, tóng táng wáng yǔn, fāng zài xìn sù. shèng ēn jīn mǐn, tīng shǐ lín sàng, zhào zhǐ wèi xià, zhé xíng zào yè, jí chǎn mèi zhī jìng, wú yǒu yú zhī qíng, yí jiā xiǎn biǎn, yǐ lóng fēng jiào. zhāng fǔ chuán: liáng zhōu cì shǐ yáng xīn yǒu zǐ sàng, wèi jīng xún, chē qí zhǎng shǐ hán yù qiáng pìn qí nǚ wèi qī. fǔ wèi zhōng zhèng, biǎn yù, yǐ qīng fēng sú. liú pò chuán: shì zǐ wén xué wáng jí zhī jū shū mǔ sàng ér hūn, dōng gé jì jiǔ yán hán zài shū fù sàng jià nǚ, kuí bìng zòu zhī. lú jiāng tài shǒu liáng kān míng rì dāng chú fù fú, jīn rì qǐng kè zòu jì, chéng xiàng zhǎng shǐ zhōu yǐ děng sān shí yú rén tóng huì. pò zòu yuē: fū dí qī zhǎng zi, jiē zhàng jū lú, gù zhōu jǐng wáng yǒu sān nián zhī sàng. jì chú ér yàn, chūn qiū yóu jī. kuàng kān pǐ fū, mù yàn cháo xiáng, màn fú zhī qiān, yí sù sàng jì zhī lǐ, qǐng miǎn kān guān, xuē hóu jué. yǐ děng zhī kān yǒu sàng, jí huì fēi lǐ, yí gè duó fèng yī yuè. cóng zhī. xiè ān chuán: qī sàng bù fèi lè, wáng dàn zhī yǐ shū yù zhī, bù cóng. yì guān xiào zhī, suì yǐ chéng sú, shì pō yǐ cǐ jī yān. dāng rì qī gōng zhī sàng, cháo tíng yóu yǐ wèi zhòng, shì yǐ shàng guà dàn wén, xià gàn xiāng yì. qí wǔ ān chuán: chéng xiàng yǔ guàn fū yuē: wú yù yǔ zhòng rú guò wèi qí hóu, huì zhòng rú yǒu fú. suǒ yǐn yuē: fú wèi qī gōng zhī fú. shì zé hàn shí yǒu fú bù yù yàn huì zhī zhèng. men rì táng shū wáng fāng qìng chuán: zòu yán: lìng zhàng qī dà gōng sàng wèi zàng, bù yù cháo hè. wèi zhōng sàng, bù yù yàn huì. bǐ lái cháo guān bù zūn lǐ fǎ, shēn yǒu āi róng, péi yù cháo huì, shǒu wǔ zú dǎo, gōng wéi xiàn zhāng, míng jiào jì kuī, shí diàn huáng huà. fú wàng shēn míng lìng shì jìn duàn. táng shí gé lìng, wèi zhuì qián jīng. jīn zé yǒu shuō qí shuāi ér rù dài fū zhī mén, tíng bìn gōng ér zhào qīn péng zhī huì zhě, zhì nǎi tài yǒng fāng wén, jīn jǐ shì, bài lǐ shāng jiào, rì yì suì shēn, yí hū bǎn dàng zhī āi, shén yú yǒng jiā zhī shì. wū hū! yǒu rén xīn zhě zé yí yú cǐ yān biàn yǐ.
○期功喪去官古人於期功之喪,皆棄官持服。《通典》:「安帝初,長吏多避事棄官。乃令:自非父母服,不得去職。」考之於書,如韋義以兄順喪去官,楊仁以兄喪去官,譙玄以弟服去官,戴封以伯父喪去官,馬融遭兄子喪自劾歸,陳以期喪去官,賈逵以祖父喪去官。又《風俗通》云:「范滂,父字叔矩,博士徵,以兄憂不行。」《劉衡碑》云:「為勃海王郎中令,以兄琅邪相憂,即日輕舉。」《國令趙君碑》云:「司徒楊公,避以兄憂,不至。」則兄喪亦謂之憂也。《曹全碑》云:「遷右扶風槐里令,遭同產弟優,棄官。」則弟喪亦謂之憂也。《度尚碑》云:「除上虞長,以從父憂,去官。」《楊著碑》云:「高陽令,遭從兄沛相憂,篤義忘寵,飄然輕舉。」則從父、從兄喪亦謂之憂也。《陳重傳》云:「舉尤異,當遷為會稽太守,遭姊憂去官。」則姊喪亦謂之憂也。《王純碑》云:「拜郎,失妹寧歸,遂釋印紱。」晉陶淵明作《歸去來辭》,自序曰:「尋程氏妹喪於武林,情在駿奔,自免去職。」則已嫁之妹,猶去官以奔其喪也。晉《嵇紹傳》:「拜徐州刺史,以長子喪去職。」則子之喪亦可以去官也。後漢末時,人多不行妻服。荀爽引據大義,正之經典,雖不悉變,亦頗有改者。晉泰始中,楊族有伯母服未除而應孝廉,舉博士,韓光議以宜貶。又言:天水大守王孔碩,舉楊少仲為孝廉,有期之喪而行,甚致清議。而潘岳《悼亡詩》曰:「期月周,戚戚彌相愍。」又曰:「投心遵朝命,揮涕強就車。」是則期喪既周,然後就官之證。今代之人躁於得官,輕於持服,令晉人見之,猶當恥與為伍,況三代聖賢之列乎!《晉書·傅咸傳》「惠帝時,司隸荀愷從兄喪,自表赴哀。詔聽之而未下,悄乃造太傅楊駿。咸奏曰:『死喪之威,兄弟孔懷,同堂亡隕,方在信宿。聖恩矜憫,聽使臨喪,詔旨未下,輒行造謁,急諂媚之敬,無友於之情,宜加顯貶,以隆風教。』」《張輔傳》:「梁州刺史楊欣有姊喪,未經旬,車騎長史韓預強聘其女為妻。輔為中正,貶預,以清風俗。」《劉魄傳》:「世子文學王籍之居叔母喪而婚,東閣祭酒顏含在叔父喪嫁女,隗並奏之。廬江太守梁龕明日當除婦服,今日請客奏伎,丞相長史周顗等三十餘人同會。魄奏曰:『夫嫡妻長子,皆杖居廬,故周景王有三年之喪。既除而宴,《春秋》猶譏。況龕匹夫,暮宴朝祥,慢服之愆,宜肅喪紀之禮,請免龕官,削侯爵。顗等知龕有喪,吉會非禮,宜各奪俸一月。』從之。」《謝安傳》:「期喪不廢樂,王但之以書喻之,不從。衣冠效之,遂以成俗,世頗以此譏焉。」當日期功之喪,朝廷猶以為重,是以上掛彈文,下干鄉議。其武安傳》:「丞相語灌夫曰:『吾欲與仲孺過魏其侯,會仲孺有服。」索隱曰:「服謂期功之服。」是則漢時有服不預宴會之證。們日唐書·王方慶傳》:「奏言:『令杖期大功喪未葬,不預朝賀。未終喪,不預宴會。比來朝官不遵禮法,身有哀容,陪預朝會,手舞足蹈,公違憲章,名教既虧,實玷皇化。伏望申明令式禁斷。』」唐時格令,未墜前經。今則有說齊衰而入大夫之門,停殯宮而召親朋之會者,至乃泰踴方聞,衿ひ己飾,敗禮傷教,日異歲深,宜乎《板蕩》之哀,甚於永嘉之世。嗚呼!有人心者則宜於此焉變矣。
péi tíng yù dōng guān zòu jì: dà zhōng cháo, yǒu qián xiāng gòng jìn shì yáng rén shàn nǚ dì chū jià qián jìn shì yú huán. nà hán zhī rì, yǒu qī sàng, rén shàn bù yì qí rì, xiàn sī jiū lùn, biǎn kāng zhōu cān jūn, chí yì fā qiǎn. cè fǔ yuán guī: hòu táng míng zōng tiān chéng èr nián jiǔ yuè, chì yuán zhōu sī mǎ niè yǔ, zhuó cóng bān liè, wěi zuǒ qīn xián, bù shǒu tiáo zhāng, qiáng mǎi diàn zhái. xì xún xíng zhǐ, pō hài tīng wén. sàng qī wèi jí yú bàn nián, bié chéng yīn gòu qì mǔ dòng yú yú qiān lǐ, bù fèng chén hūn. lìng běn chù cì sǐ. táng jì wǔ dài zhī shí qí fǎ yóu zhòng.
裴庭裕《東觀奏記》:「大中朝,有前鄉貢進士楊仁贍女弟出嫁前進士於環。納函之日,有期喪,仁贍不易其日,憲司糾論,貶康州參軍,馳驛發遣。」《冊府元龜》:「後唐明宗天成二年九月,敕原州司馬聶嶼,擢從班列,委佐親賢,不守條章,強買店宅。細詢行止,頗駭聽聞。喪妻未及於半年,別成姻媾;棄母動逾於千里,不奉晨昏。令本處賜死。」唐季五代之時其法猶重。
cè fǔ yuán guī: táng xuē yīng wèi zuǒ bǔ què, dì qí lín chén, wèi fēi shǐ suǒ zhōng, zú. yīng wén nán, bù jí qǐng gào, chí mǎ yǐ fù, yǔ dì bāo xiáng chù sàng rú lǐ. yīng qù zuǒ bǔ què, kù qù hé nán xiàn wèi, zhí hóng wén guǎn, yǔ bāo jiē píng jū wài yě, bù zhōng zhōng sàng. dǎo míng jiào zhě tuī zhī.
《冊府元龜》:「唐薛膺為左補闕,弟齊臨陳,為飛矢所中,卒。膺聞難,不及請告,馳馬以赴,與弟褒、庠處喪如禮。膺去左補闕,庫去河南縣尉,直弘文館,與褒皆屏居外野,布中終喪。蹈名教者推之。」
sòng shǐ: wáng yán sǒu wèi jìng zhōu tuī guān, wén dì sàng, qì guān guī yǎng. lǚ zǔ jiǎn jiān míng zhōu cāng, jiāng shàng, huì xiōng zǔ qiān zú. bù fǎ: bàn nián bù shàng zhě wèi wéi nián. zǔ jiǎn bì yù zhōng qī sàng, cháo tíng cóng zhī. zhào wéi nián zhě yǐ yī nián wèi xiàn, zì zǔ jiǎn shǐ. rán shǐ zhī suǒ shū yì liáo liáo yǐ.
《宋史》:「王岩叟為徑州推官,聞弟喪,棄官歸養。」「呂祖儉監明州倉,將上,會兄祖謙卒。部法:半年不上者為違年。祖儉必欲終期喪,朝廷從之。詔違年者以一年為限,自祖儉始。」然史之所書亦寥寥矣。
hàn rén yǒu yǐ shī sàng qù guān zhě, rú yán dǔ kǒng yù liú yān, bìng jiàn yú shǐ. ér gǒu shū zhī zú, lǐ yīng shí wèi shàng shū, zì biǎo shī sàng, zé cháo tíng gù yǐ xǔ zhī yǐ. qí yì zi gòng zhú shì yú chǎng, èr sān zǐ qún jū zé zhī yí yì yě yǔ?
漢人有以師喪去官者,如延篤、孔昱、劉焉,並見於史。而苟淑之卒,李膺時為尚書,自表師喪,則朝廷固已許之矣。其亦子貢築室於場,二三子群居則之遺意也與?
sī sàng bù dé fù jǔ sòng tiān xǐ sān nián zhēng yuè yǐ hài, zhū lù gòng jǔ rén guō zhěn děng sì qiān sān bǎi rén jiàn yú chóng zhèng diàn, shí zhěn mào sī sàng fù jǔ, wèi tóng bèi suǒ sòng. shàng mìng diǎn yè jié zhī, yǐn fú. fù yù shǐ tái hé wèn, diàn sān jǔ tóng bǎo rén bìng shú jīn, diàn yī jǔ. jīn zhì, fēi sān nián zhī sàng jiē dé fù jǔ. gù shì mí zào jìn, ér fēng sú zhī hòu bù rú xī rén yuǎn yǐ.
○緦喪不得赴舉宋天禧三年正月乙亥,諸路貢舉人郭稹等四千三百人見於崇政殿,時稹冒緦喪赴舉,為同輩所訟。上命典謁詰之,引服。付御史台劾問,殿三舉;同保人並贖金,殿一舉。今制,非三年之喪皆得赴舉。故士彌躁進,而風俗之厚不如昔人遠矣。
sàng qǔ chūn qiū wén gōng èr nián: dōng, gōng zǐ suì rú qí nà bì. gōng yáng chuán: nà bì bù shū, cǐ hé yǐ shū? jī. hé jī ěr? sàng qǔ yě. qǔ zài sān nián zhī wài, zé hé jī hū sàng qǔ? sān nián zhī nèi bù tú hūn. hé xiū zhù yuē: xī gōng yǐ shí èr yuè hōng, zhì cǐ wèi mǎn èr shí wǔ yuè. yòu lǐ, xiān nà cǎi wèn míng nà jí, nǎi nà bì, cǐ sì zhě jiē zài sān nián zhī nèi, gù yún ěr. rán zé nà shì yóu jī, ér kuàng yú hūn jià hū! táng gāo zōng yǒng huī zhōng, héng shān gōng zhǔ jiāng chū jiàng zhǎng sūn shì, yì zhě yǐ shí jì gōng chú, hé xíng jí lǐ. yú zhì níng shàng shū yán: lǐ jì yuē: nǚ zǐ shí wǔ ér jī, èr shí ér jià. yǒu gù, èr shí sān ér jià. zhèng xuán yún: yǒu gù, wèi zāo sàng yě. chūn qiū shū lǔ zhuāng gōng rú qí nà bì, dù yù yún: mǔ sàng wèi zài qī ér tú hūn: èr chuán bù jī shī lǐ, míng gù yě. cǐ zé shǐ cè jù zài, shì fēi lì rán, duàn zài shèng qíng, bù dài wèn yú chén xià. qí yǒu yì zhě yún: zhǔn zhì gōng chú zhī hòu, xū bìng cóng jí. cǐ hàn wén chuàng zhì qí yí, wèi tiān xià bǎi xìng. zhì yú gōng zhǔ fú shì zhǎn shuāi, zòng shǐ fú suí lì chú, wú yí qíng suí lì gǎi. xīn sàng zhī nèi, fāng fù chéng hūn, fēi wéi wéi yú lǐ jīng, yì shì rén qíng bù kě, fú wéi bì xià sì yīng bǎo wèi, lín tǒng wàn fāng, lǐ yí jì měi xī xuān, qí fāng tāng yǔ. hóng jiǎng rén xiào zhī rì, dūn chóng míng jiào zhī qiū, fú yuàn zūn gāo zōng zhī lìng guǐ, lüè xiào wén zhī quán zhì, guó jiā yú fǎ wú kuī, gōng zhǔ qíng lǐ dé bì. yú shì zhào gōng zhǔ dài sān nián fú què, rán hòu chéng lǐ. qǐ fēi yǒu guó zhī diǎn běn yú tiān jīng dì yì, gù shǒu lǐ zhī chén yóu dé yǐn jīng ér zhēng zhě zāi.
○喪娶《春秋·文公二年》:「冬,公子遂如齊納幣。」《公羊傳》:「納幣不書,此何以書?譏。何譏爾?喪娶也。娶在三年之外,則何譏乎喪娶?三年之內不圖婚。」何休注曰:「僖公以十二月薨,至此未滿二十五月。又禮,先納采、問名、納吉,乃納幣,此四者皆在三年之內,故云爾。然則納市猶譏,而況於昏嫁乎!」唐高宗永徽中,衡山公主將出降長孫氏,議者以時既公除,合行吉禮。于志寧上疏言:「《禮記》曰:『女子十五而笄,二十而嫁。有故,二十三而嫁。』鄭玄云:『有故,謂遭喪也。』《春秋》書魯莊公如齊納幣,杜預云:『母喪未再期而圖婚:二《傳》不譏失禮,明故也。』此則史策具載,是非歷然,斷在聖情,不待問於臣下。其有議者云:准制公除之後,須並從吉。此漢文創製其儀,為天下百姓。至於公主服是斬衰,縱使服隨例除,無宜情隨例改。心喪之內,方復成婚,非惟違於《禮經》,亦是人情不可,伏惟陛下嗣膺寶位,臨統萬方,理宜繼美羲、軒,齊芳湯、禹。弘獎仁孝之日,敦崇名教之秋,伏願遵高宗之令軌,略孝文之權制,國家於法無虧,公主情禮得畢。」於是詔公主待三年服闋,然後成禮。豈非有國之典本於天經地義,故守禮之臣猶得引經而爭者哉。
jìn shū zài jì yán: shí lè xià shū, jìn guó rén bù tīng zài sàng jià qǔ. jīn shǐ zhāng zōng jì: chéng ān wǔ nián sān yuè wù chén, dìng qī wáng fú nèi hūn qǔ tīng lí fǎ. qī yuè guǐ hài, dìng jū zǔ fù mǔ sàng hūn qǔ tīng lí fǎ. jiàn guó rùn cháo yóu rán, jīn rén fǎn bù jiǎng cǐ.
《晉書·載記》言:「石勒下書,禁國人不聽在喪嫁娶。」《金史·章宗紀》:「承安五年三月戊辰,定妻亡服內昏娶聽離法。七月癸亥,定居祖父母喪昏娶聽離法。」僭國閏朝猶然,今人反不講此。
shí lù: zhèng tǒng shí sān nián sì yuè, chǔ wáng jì shū zòu dì dà yě wáng jì ruán zé wǔ chāng hù wèi zhǐ huī tóng zhī dí zhèng mèi wèi fēi. hūn qī zài ěr, bù yì shū chóng yáng wáng mèng wěi hōng shì, jì ruán yīng chí fú, wèi gǎn chéng hūn. shàng mìng lǐ bù yì, yán: wáng yú chóng yáng wáng dāng fú qī nián. yuán chóng yáng wáng wèi hōng zhī xiān, jūn mìng yǐ xià, jié cè dào rì, hé lìng fēi dí shì bài shòu, hòu yuè yī mǎn chéng hūn. cóng zhī.
《實錄》:「正統十三年四月,楚王季叔奏弟大冶王季壖擇武昌護衛指揮同知翟政妹為妃。昏期在邇,不意叔崇陽王孟煒薨逝,季壖應持服,未敢成昏。上命禮部議,言:『王於崇陽王當服期年。緣崇陽王未薨之先,君命已下,節冊到日,合令妃翟氏拜受,候月醫滿成昏。』從之。」
tiān shùn sān nián shí yuè gēng xū, pān wáng jí xiǎng zòu fù kāng wáng cún rì, zé lù zhōu mín lǐ gāng nǚ wèi dì yǒng nián wáng fēi, lǐ pán wèi mèi zhǎng píng jùn zhǔ yí bīn, jǐ shòu fēng cè, wèi jí chéng hūn, ér fù wáng hōng. jīn fù sàng yǐ yuè dà xiáng, yīn yáng shū wèi míng nián wèi dì mèi hūn bù lì, qǐ yǔn yú jīn nián zé rì jià qǔ. lǐ bù shì láng zōu wò yán: sān nián zhī sàng, lǐ zhī dà zhě. fú nèi chéng qīn, lǜ yǒu míng jìn. jīn pān wáng yǔ jùn wáng jùn zhǔ jù fù sàng wèi zhōng nǎi huò yú yīn yáng zhī shuō, ér yù fèi cǐ sàng zhì qǐ xíng zhǎng shǐ sī qǐ wáng, dàn dài fú què chéng lǐ. shàng yuē: shì zhǎng shǐ bù néng fǔ dǎo zhī zuì yě, qí mìng xún àn yù shǐ zhí wèn rú lǜ.
天順三年十月庚戌,潘王佶享奏父康王存日,擇潞州民李剛女為弟永年王妃,李磐為妹長平郡主儀賓,己受封冊,未及成昏,而父王薨。今父喪已越大祥,陰陽書謂明年為弟妹婚不利,乞允於今年擇日嫁娶。禮部侍郎鄒斡言:「三年之喪,禮之大者。服內成親,律有明禁。今潘王與郡王、郡主俱父喪未終;乃惑於陰陽之說,而欲廢此喪制;乞行長史司啟王,憚待服闋成禮。」上曰:「是長史不能輔導之罪也,其命巡按御史執問如律。」
shí yuè guǐ chǒu, guǎng líng wáng xùn mín hōng. guǐ yǒu, chì líng qiū wáng xùn quán yuē: suǒ zòu dì sì zǐ dì wǔ zǐ jù zhèn guó jiāng jūn, bìng nǚ lín chéng xiàn zhǔ, jù yǐ zòu bào, yù yú běn nián jiǔ yuè hòu chéng hūn. qiě ěr xiōng chū sàng, zhèng āi qī bù xiá zhī shí, nǎi yù wèi nán nǚ chéng hūn, yǐ fèi dà lǐ, qǐ shì suǒ rěn wèi zāi! bù yǔn suǒ zòu. xiàn miào dà hūn zài tiān shùn bā nián zhī qī yuè, suī tuō zhī yí zhào, ér shì dài fū duō yǐ wèi fēi. gù nán jīng lǐ bù yòu shì láng zhāng lún yǒu qǐng dài lái chūn zhī zòu.
十月癸丑,廣靈王遜民薨。癸酉,敕靈丘王遜全曰:「所奏第四子、第五子俱鎮國將軍,並女臨城縣主,俱已奏報,欲於本年九月後成婚。且爾兄初喪,正哀戚不暇之時,乃欲為男女成婚,以廢大禮,豈是所忍為哉!」不允所奏。憲廟大婚在天順八年之七月,雖托之遺詔,而士大夫多以為非。故南京禮部右侍郎章綸有請待來春之奏。
shān mào rù jiàn táng shū lǐ xùn chuán: wén zōng zhào jiàn, xùn yǐ shuāi cū nán rù jìn zhōng, lìng róng fú, hào wáng shān rén. sòng shǐ cài tǐng chuán: rén zōng yù zhī qì dān shì, zhào duì biàn diàn. tǐng shí yǒu fù sàng, tīng yǐ shān mào rén. zé táng sòng yǒu sàng zhě, bù gǎn jiǎ gōng fú yě. jīn rén gàn yè guān zhǎng, zhé yì qīng hēi, yǔ cháng rén wú yì, shì yòu lǐ xùn zhī bù rú hū!
○衫帽入見《唐書·李訓傳》:「文宗召見,訓以衰粗難入禁中,令戎服,號王山人。」《宋史·蔡挺傳》:「仁宗欲知契丹事,召對便殿。挺時有父喪,聽以衫帽人。」則唐宋有喪者,不敢假公服也。今人干謁官長,輒易青黑,與常人無異,是又李訓之不如乎!
bēn sàng shǒu zhì jì yuē: bēn sàng zhě, zì qí shuāi yǐ xià. shì gǔ rén yú qī gōng zhī sàng wú yǒu bù bēn zhě. dà zǔ shí lù: hóng wǔ èr shí sān nián rùn sì yuè jiǎ xū, chú qī nián bēn sàng zhī zhì, xiān shì, bǎi guān wén zǔ fù mǔ pà shū fù mǔ xiōng dì sàng, jù dé bēn fù. zhì shì lì bù yán: zǔ fù mǔ bó shū fù mǔ xiōng dì jiē qī nián fú, ruò jù lìng bēn sàng shǒu zhì, huò yī rén lián zāo shù sàng, huò dào lù shù qiān lǐ zé jū guān rì shǎo, gēng yì fán shù, kuàng guān fèi shì.
○奔喪守制《記》曰:「奔喪者,自齊衰以下。」是古人於期功之喪無有不奔者。《大祖實錄》:「洪武二十三年閏四月甲戌,除期年奔喪之制,先是,百官聞祖父母、怕叔父母、兄弟喪,俱得奔赴。至是吏部言:祖父母、伯叔父母、兄弟皆期年服,若俱令奔喪守制,或一人連遭數喪,或道路數千里;則居官日少,更易繁數,曠官廢事。
jīn hòu chú fù mǔ jí zǔ fù mǔ chéng zhòng zhě dīng yōu wài, qí yú qī fú bù xǔ bēn sàng. zhào cóng zhī. cǐ chū yú yī shí quán yí zhī zhèng, yán xí yǐ lái, zhì sān bǎi nián, suì yǐ bù bēn sàng shǒu zhì wèi lǐ fǎ zhī dāng rán, ér bèi sǐ wàng āi duō jiàn yú shēn zhī shì yǐ.
今後除父母及祖父母承重者丁憂外,其餘期服不許奔喪。詔從之。」此出於一時權宜之政,沿習以來,至三百年,遂以不奔喪守制為禮法之當然,而倍死忘哀多見於紳之士矣。
shí lù yòu yán: èr shí liù nián sì yuè, shǔ běi píng àn chá sī shì jiān chá yù shǐ chén dé wén zòu yán: jià mǔ liú shì zú, qǐ bēn sàng. xǔ zhī. dé wén sì suì sàng fù, jiā pín, suí mǔ jià chén shì, wǎng nián zhǎng guī zōng. zhì shì qí mǔ zú, shí yǐ chú bēn sàng zhī zhì, dé wén kěn qǐng shèn zhì, shàng tè lián ér xǔ zhī. shì shèng zǔ suī yī lì bù zhī zòu, ér réng tōng yú rén zǐ zhī qíng, gù wèi cháng zhí yī yě.
《實錄》又言:「二十六年四月,署北平按察司事、監察御史陳德文奏言:『嫁母劉氏卒,乞奔喪。』許之。德文四歲喪父,家貧,隨母嫁陳氏,往年長歸宗。至是其母卒,時已除奔喪之制,德文懇請甚至,上特憐而許之。」是聖祖雖依吏部之奏,而仍通於人子之情,固未嘗執一也。
sān dài shèng wáng jiào huà zhī shì, qí jǐn cún yú jīn rì zhě, wéi fú zhì ér yǐ. sàng luàn yǐ lái, jìn yǐ fèi zhuì. qiè wèi fù mǔ zhī sàng, zì fēi jīn gé bù dé qǐ fù, zhe zhī guó diǎn. rén rén suǒ zhī qí zǔ fù mǔ bó shū fù mǔ xiōng dì zhī sàng, bìng yī hóng wǔ chū nián zhī zhì, xǔ lìng jiě guān bēn fù, fú mǎn bǔ zhí. qí tā suī chí zhòng fú ér bù qù guān zhě, jí dà gōng yǐ xià sàng zhě, jīng guān xǔ yǐ sù fú cháo cān, bù yù qìng hè. zài wài zhū sī sù fú zhì shì. jì sì yàn huì, bǐ zuǒ èr shè zhī. wèi rèn zhī guān wú dé yè xuǎn. shēng yuán dàn suì kǎo, bù fù kē jǔ. shù rén zhī jiā bù xǔ jià qǔ. shí wǔ yuè shì tán hòu, fù gù. qí yǒu qī gōng sàng, yàn huì zuò lè zhě, guān yuán bà zhí, shì zǐ chù tuì. réng shū zhī shēn míng tíng, yǐ shì qīng yì, shù jǐ mín dé guī hòu. ruò yín yuán gàn qǐng zhī fēng, yì bù dài jìn ér shuāi zhǐ yǐ.
三代聖王教化之事,其僅存於今日者,惟服制而已。喪亂以來,浸已廢墜。竊謂父母之喪,自非金革不得起復,著之國典。人人所知其祖父母、伯叔父母、兄弟之喪,並依洪武初年之制,許令解官奔赴,服滿補職。其他雖持重服而不去官者,及大功以下喪者,京官許以素服朝參,不預慶賀。在外諸司素服治事。祭祀宴會,俾佐貳攝之。未任之官無得謁選。生員但歲考,不赴科舉。庶人之家不許嫁娶。十五月礻覃後,復故。其有期功喪,宴會作樂者,官員罷職,士子黜退。仍書之申明亭,以示清議,庶幾民德歸厚。若夤緣干請之風,亦不待禁而衰止矣。
hóng wǔ shí yī nián èr yuè, guǎng xī bù zhèng shǐ zāng zhé yǐ mǔ sàng qù guān, shàng sī zhī, tè qiǎn rén cì mǐ liù shí shí, chāo èr shí wǔ dìng. zì hòu, fán guān yǐ fù mǔ sàng qù zhí ér jiā jū zhě jiē yǒu cì yān. shí liù nián zhēng yuè, mìng lì bù, fán guān yuán dīng yōu, yǐ zài zhí wǔ nián, lián qín wú zāng sī guò fàn zhě, zhào míng zhì gěi bàn lù zhōng zhì. zài zhí sān nián zhě, gěi sān yuè quán lù.
洪武十一年二月,廣西布政使臧哲以母喪去官,上思之,特遣人賜米六十石,鈔二十五錠。自後,凡官以父母喪去職而家居者皆有賜焉。十六年正月,命吏部,凡官員丁憂,已在職五年,廉勤無贓私過犯者,照名秩給半祿終制。在職三年者,給三月全祿。
dīng yōu jiāo dài xī shí jiàn yǒu sī dīng fù mǔ yōu, wén fù bēn sàng, bù chū bàn yuè. jìn yì bì lìng jiāo dài, fāng xǔ lí rèn. zhì yǒu qiàn kù wèi bǔ, fú què yóu bù dé guī zhě. shì zé qián liáng wèi zhòng, lún jì wèi qīng, jì guāi zǎi wù zhī fāng, fù shī shǐ chén zhī lǐ. qí bì zhī yóu, shǐ yú kè xuē tài guò. gài xī zhě qián liáng zhǎng yú xiàn chéng, àn dú zhǎng yú zhǔ bù, shuì kè zhǎng yú dà shǐ, lìng zhě jī qí yào ér wú suǒ yǔ yān. yòu jiē fèng zú yǐ shàn qí yòng, ér bù qǔ zhī yú kù cáng. gù wén fù chuán xíng, wú suǒ liú zhì, ér yì bù jiàn yǒu nà yí qīn qiàn zhī shì. jīn zé zhōu xiàn zhī zhōng, zhuī rèn zhī wèi shàng jǐn qǔ zhī, ér dà lì zhī zhū qiú yóu kǔ bù gěi, kù cáng qìng fá, bào yǐ xū wén, zhì yú jìn nián, tiān xià wú wán kù yǐ. jí lè lìng jiāo dài, yì bù guò yīng zhī yǐ xū wén, tú zī bù xiào zhī guān, ér wú yì yú guó jì yíng xū zhī shù yě. wū hū! jūn rén zhě, yì zhī yǎng lián wèi zhì xiào zhī yuán hū?
○丁憂交代昔時見有司丁父母憂,聞訃奔喪,不出半月。近議必令交代,方許離任。至有欠庫未補,服闋猶不得歸者。是則錢糧為重,倫紀為輕,既乖宰物之方,復失使臣之禮。其弊之由,始於刻削太過。蓋昔者錢糧掌於縣丞,案牘掌於主簿,稅課掌於大使,令者稽其要而無所與焉。又皆俸足以贍其用,而不取之於庫藏。故聞訃遄行,無所留滯,而亦不見有那移侵欠之事。今則州縣之中,錐刃之未上盡取之,而大吏之誅求尤苦不給,庫藏罄乏,報以虛文,至於近年,天下無完庫矣。即勒令交代,亦不過應之以虛文,徒滋不孝之官,而無益於國計盈虛之數也。嗚呼!君人者,亦知養廉為致孝之源乎?
táo kǎn wèi wáng gòng yuē: dù tāo wèi yì zhōu cì shǐ, dào yòng kù qián, fù sǐ bù bēn sàng. qīng běn jiā rén, hé wèi suí zhī yě? tiān xià ān yǒu bái tóu zéi hū? gòng suì lái jiàng, ér tāo bài zǒu. jīn rì jū guān zhī bèi dà bàn jiē rú dù tāo, rán rú cǐ zhī rén zuò zéi, yì bù néng chéng yě.
陶侃謂王貢曰:「杜韜為益州刺史,盜用庫錢,父死不奔喪。卿本佳人,何為隨之也?天下安有白頭賊乎?」貢遂來降,而韜敗走。今日居官之輩大半皆如杜韜,然如此之人作賊,亦不能成也。
shǐ yán: liáng gāo zǔ dīng wén huáng dì yōu shí, wèi qí suí wáng zhèn xī zī yì cān jūn, zài jīng zhèn fǎng fú fèng wèn, biàn tóu jiàn xīng chí, bù fù qǐn shí, bèi dào qián xíng, fèn fēng jīng làng, bù zàn tíng zhǐ. jí jū dì wèi, lì qī miào, yuè zhōng zài guò. měi zhì zhǎn bài, cháng tì sì pāng tuó, āi dòng zuǒ yòu. rán zé míng wáng xiào zhì tiān xià, ér bù yí xiǎo guó zhī chén, bì yǒu shǐ zhī gè jǐn qí qíng zhě yǐ.
史言:梁高祖丁文皇帝憂時,為齊隨王鎮西諮議參軍,在荊鎮仿佛奉問,便投劍星馳,不復寢食,倍道前行,憤風驚浪,不暫停止。及居帝位,立七廟,月中再過。每至展拜,常涕泗滂沱,哀動左右。然則明王孝治天下,而不遺小國之臣,必有使之各盡其情者矣。
hóng wǔ bā nián bā yuè wù chén, zhào bǎi guān, wén fù mǔ sàng zhě, bù dài bào, xǔ jí qù guān. shí běi píng àn chá sī qiān shì lǚ běn yán: jìn zhì, shì dài fū chū shì zài wài, wén fù mǔ zhī sàng, bì dài yí wén yuán jí shěn hé, qí qí hái bào, rán hòu bēn sàng. chén qiè yǐ wèi zhōng wài guān lì qù xiāng, huò yī èr qiān lǐ, huò qiě wàn lǐ. jí qí wén yí wǎng fù, jìn zhě mí yuè, yuǎn zhě bàn nián, shǐ wèi rén zǐ zhě xián āi dài bào. bǐ hái jiā, zé bìn zàng yǐ bì, qǐ wéi mò dǔ fù mǔ róng tǐ, suī guān jiù yì yǒu bù jí jiàn zhě. kuí zhī zǐ qíng, shēn kě lián mǐn. chén qǐng zì jīn guān lì, ruò yù qīn sàng, xǔ lìng qí jiā shǔ chén yú guān, yí wén rèn suǒ, lìng qí bēn fù, rán hòu hé shí. shù rén zǐ dé jǐn sòng zhōng zhī lǐ, ér cháo tíng xiào lǐ zhī dào zhāng yǐ. shàng rán zhī, gù yǒu shì mìng.
洪武八年八月戊辰,詔百官,聞父母喪者,不待報,許即去官。時北平按察司僉事呂本言:「近制,士大夫出仕在外,聞父母之喪,必待移文原籍審核,俟其還報,然後奔喪。臣竊以為中外官吏去鄉,或一二千里,或且萬里。及其文移往復,近者彌月,遠者半年,使為人子者銜哀待報。比還家,則殯葬已畢,豈惟莫睹父母容體,雖棺柩亦有不及見者。揆之子情,深可憐憫。臣請自今官吏,若遇親喪,許令其家屬陳於官,移文任所,令其奔赴,然後核實。庶人子得盡送終之禮,而朝廷孝理之道彰矣。」上然之,故有是命。
wǔ guān dīng yōu jìn shū yán: yáo xìng xià shū, jiāng shuài zāo dà sàng, fēi zài jiāng chǎng xiǎn yào zhī suǒ, jiē tīng bēn fù, jí qī, nǎi cóng wáng yì. sòng yuè fēi qǐ zhōng mǔ sàng, yǐ zhāng xiàn shè jūn shì, bù guī lú shān. yuán shǐ yán: chéng zōng zhào jūn guān, chú biān yuǎn chū zhēng, qí xú yù zǔ fù mǔ fù mǔ sàng, yī mín guān lì, lì xiàn bēn fù. rán zé jīn zhì, wǔ guān bù dīng yōu, fēi yī dào tóng lún zhī yì yě. guó shǐ yán: hóng wǔ èr shí bā nián, lán zhōu wèi zhǐ huī qiān shì xú zūn děng yǐ fù jí zǔ mǔ bìng zú, zòu qǐ fú shū guī zàng xiāng lǐ. tíng yì wù xǔ, shàng tè kě zhī. qǐ fēi qiú zhōng chén bì yú xiào zǐ zhī mén zhě xié?
○武官丁憂《晉書》言:「姚興下書,將帥遭大喪,非在疆場險要之所,皆聽奔赴,及期,乃從王役。」宋岳飛乞終母喪,以張憲攝軍事,步歸廬山。《元史》言:「成宗詔軍官,除邊遠出征,其徐遇祖父母、父母喪,依民官例,立限奔赴。」然則今制,武官不丁憂,非一道同倫之義也。《國史》言:「洪武二十八年,蘭州衛指揮僉事徐遵等以父及祖母病卒,奏乞扶樞歸葬鄉里。廷議勿許,上特可之。」豈非求忠臣必於孝子之門者邪?
jū sàng yǐn jiǔ táng xiàn zōng yuán hé jiǔ nián sì yuè guǐ wèi, jīng zhào fǔ zòu: gù fǎ cáo lù gēng nán shèn yú yǔ xiōng bó wén jū sàng, yī huá fú, guò fāng shì, yǐn jiǔ shí ròu. zhào gè jué sì shí, shèn xú liú xún zhōu, bó wén dì guī běn guàn, shí èr nián sì yuè xīn chǒu, fù mǎ dū wèi yú jì yǒu zuò jū dí mǔ sàng yǔ jìn shì liú shī fú yàn yǐn. jì yǒu xuē guān jué, tái sì shí, zhōng zhōu ān zhì. shī chī sì shí, pèi liú lián zhōu. yú dí yǐ bù néng xùn zi, xuē jiē. yǐ lǐ fāng mín, ér fǎ xíng yú guì qī, cǐ táng shì zhī suǒ yǐ fù zhèn yě.
○居喪飲酒唐憲宗元和九年四月癸未,京兆府奏:「故法曹陸賡男慎餘與兄博文居喪,衣華服,過坊市,飲酒食肉。」詔各決四十,慎徐流循州,博文遞歸本貫,十二年四月辛丑,附馬都尉於季友坐居嫡母喪與進士劉師服宴飲。季友削官爵,苔四十,忠州安置。師笞四十,配流連州。於頔以不能訓子,削階。以禮坊民,而法行於貴戚,此唐室之所以復振也。
yáo xìng shí, yǒu gěi shì huáng mén shì láng gǔ chéng xǐ, měi yǐ tiān xià shì fēi wèi jǐ rèn. jīng zhào wéi gāo mù ruǎn jí zhī wèi rén, jū mǔ sàng, dàn qín yǐn jiǔ. xǐ wén ér wèi yuē: wú dāng sī rèn zhǎn zhī, yǐ chóng fēng jiào. suì chí jiàn qiú gāo, gāo jù ér táo nì, zhōng shēn bù gǎn jiàn. jiàn luàn zhī guó yóu yǒu cǐ rén.
姚興時,有給事黃門侍郎古成洗,每以天下是非為己任。京兆韋高慕阮籍之為人,居母喪,彈琴飲酒。洗聞而位曰:「吾當私刃斬之,以崇風教。」遂持劍求高,高懼而逃匿,終身不敢見。僭亂之國猶有此人。
nì sàng jùn táng míng zōng tiān chéng sān nián rùn bā yuè, huá zhōu zhǎng shū jì yú shēng nì mǔ yōu, dà lǐ sì duàn liú. fèng chì: zhèn yǐ yǔn cóng rén wàng, sì shǒu dì tú, zhèng bì jiū yú huà yuán, dào měi xiān yú dé běn, guì chí guó fǎ, yǐ zhèng rén lún. mèng shēng shēn bèi rú guān, zhí jū bīn mù, bǐ zī chóu huà, yǐ zàn pán wéi. ér nǎi dōu mèi cāo xiū, dàn tān róng lù, nì mǔ sàng ér bù jǔ, wèi rén zǐ yǐ hé kān, dú wū shí fēng, bài shāng míng jiào. wǔ xíng shì zhòng, shí è nán kuān. jiāng fù tóu huāng, wú rú qù shì, kě cì zì jǐn. qí guān chá shǐ pàn guān lù shì cān jūn shī yú jiū chá, gè yǒu diàn fá.
○匿喪俊唐明宗天成三年閏八月,滑州掌書記盂升匿母憂,大理寺斷流。奉敕:「朕以允從人望,嗣守帝圖,政必究於化源,道每先於德本,貴持國法,以正人倫。孟升身被儒冠,職居賓幕,比資籌畫,以贊盤維。而乃都昧操修,但貪榮祿,匿母喪而不舉,為人子以何堪,瀆污時風,敗傷名教。五刑是重,十惡難寬。將復投荒,無如去世,可賜自盡。」其觀察使、判官、錄事參軍失於糾察,各有殿罰。
guó xù yàn yǐn chūn qiū chuán yán: wú gōng zǐ zhá zì wèi rú jìn, jiāng sù yú qī. wén zhōng shēng yān, yuē: yì zāi, fū zǐ huò zuì yú jūn yǐ zài cǐ. jù yóu bù zú, ér yòu hé lè? fū zǐ zhī zài cǐ, yóu yàn zhī cháo yú mù shàng, jūn yòu zài bìn. ér kě yǐ lè hū? suì qù zhī. wén zi wén zhī, zhōng shēn bù tīng qín sè. hàn wèi yǐ xià yǒu shān líng wèi chéng ér yàn yǐn zhě. hàn shū yuán hòu zhuǎn: sī lì xiào wèi jiě guāng zòu, qū yáng hóu wáng gēn, gǔ ròu zhì qīn, shè jì dà chén. xiān dì shān líng wèi chéng, gōng pìn qǔ gù yè tíng nǚ lè wǔ guān yīn yán wáng fēi jūn děng, zhì jiǔ gē wǔ, wú rén chén lǐ, dà bù jìng bù dào. yǐ gēn cháng jiàn shè jì zhī cè, qiǎn jiù guó. qí xiōng zi chéng dū hóu kuàng miǎn wèi shù rén, guī gù jùn, wèi shū zhēn kǎi chuán: chú mì shū láng. shì zōng bēng wèi zàng, kǎi yǔ hé nán yǐn chéng zhāng pǔ huì děng yǐn xì, miǎn guān shì yě, yǒu guó sàng mò qī ér yàn yǐn zhě. jìn shū zhōng yǎ chuán: bài shàng shū zuǒ chéng. zòu yán sù zǔ míng, huáng dì qì bèi wàn guó, shàng wèi qī yuè, shèng zhǔ gǎo sù, bǎi liáo shèn chuàng. shàng shū méi táo wú dà chén zhōng mù zhī jié, jiā tíng chǐ mí, shēng jì fēn pā, sī zhú zhī yīn liú wén qú lù, yí jiā fàng chù, yǐ zhěng wáng xiàn shì yě. yǒu guó jì ér yàn yǐn zhě. jiù táng shū dé zōng jì: zhēn yuán shí èr nián wǔ yuè dīng sì, fù mǎ dū wèi guō ài wáng shì píng jí nuǎn dì xù xuān zuò dài zōng jì rì yàn yǐn, biǎn guān guī dì shì yě. cǐ jiē gù shì zhī yí jǔ xíng zhě. lǐ zhě, jūn zhī dà bǐng, kě tīng qí tuí chí ér bù wèn hū?
○國恤宴飲《春秋傳》言:「吳公子札自衛如晉,將宿於戚。聞鐘聲焉,曰:『異哉,夫子獲罪於君以在此。』懼猶不足,而又何樂?夫子之在此,猶燕之巢於幕上,君又在殯。而可以樂乎?』遂去之。文子聞之,終身不聽琴瑟。」漢魏以下有山陵未成而宴飲者。《漢書·元後轉》:「司隸校尉解光奏,曲陽侯王根,骨肉至親,社稷大臣。先帝山陵未成,公聘取故掖庭女樂五官殷嚴、王飛君等,置酒歌舞,無人臣禮,大不敬不道。以根嘗建社稷之策,遣就國。其兄子成都侯況免為庶人,歸故郡,」《魏書·甄楷傳》:「除秘書郎。世宗崩未葬,楷與河南尹丞張普惠等飲戲,免官」是也,有國喪末期而宴飲者。《晉書·鍾雅傳》:「拜尚書左丞。奏言肅祖明,皇帝棄背萬國,尚未期月,聖主縞素,百僚滲愴。尚書梅陶無大臣忠慕之節,家庭侈靡,聲伎紛葩,絲竹之音流聞衢路,宜加放黜,以整王憲」是也。有國忌而宴飲者。《舊唐書·德宗紀》:「貞元十二年五月丁巳,附馬都尉郭曖、王士平及暖弟煦、暄坐代宗忌日宴飲,貶官歸第」是也。此皆故事之宜舉行者。禮者,君之大柄,可聽其頹弛而不問乎?
sòng cháo jiā fǎ sòng shì diǎn cháng bù lì, zhèng shì cóng cuǒ, yī dài zhī zhì, shū bù zú yán. rán qí guò yú qián rén zhě shù shì, rú rù jūn gōng zhōng zì xíng sān nián zhī sàng, yī yě wài yán bù rù yú kǔn, èr yě wèi jí wèi mìng jí lì zú zi wèi huáng sì, sān yě bù shā dà chén jí yán shì guān, sì yě. cǐ jiē hàn táng zhī suǒ bù jí, gù dé jì shì xiǎng guó zhì sān bǎi yú nián. ruò qí zhí guān jūn lǚ shí huò zhī zhì, rǒng zá wú jì, jùn zhī wèi guó zhě bìng dāng qǔ yǐ wèi jiè.
○宋朝家法宋世典常不立,政事叢脞,一代之制,殊不足言。然其過於前人者數事,如入君宮中自行三年之喪,一也;外言不入於捆,二也;未及未命即立族子為皇嗣,三也;不殺大臣及言事官,四也。此皆漢唐之所不及,故得繼世享國至三百餘年。若其職官軍旅食貨之制,冗雜無紀,俊之為國者並當取以為戒。