líng gǔ wáng zhě zhī zàng, chēng mù ér yǐ. zuǒ zhuàn yuē:" tóu yǒu èr líng, qí nán líng, xià hòu gāo zhī mù yě." shū chuán yì yán:" tóng gōng, tāng mù." zhōu guān jiā rén:" zhǎng gōng mù zhī dì." bìng yán mù bù yán líng. jí chūn qiū yǐ jiàng, nǎi yǒu chēng qiū zhě. chǔ zhāo wáng mù wèi zhī" zhāo qiū", zhào wǔ líng wáng mù wèi zhī" líng qiū", ér wú wáng hé lǘ zhī mù yì míng" hǔ qiū". gài bì qí yīn shān ér gāo dà zhě, gù èr sān jūn zhī wài wú wén yān. shǐ jì zhào shì jiā:" sù hóu shí wǔ nián, qǐ shòu líng." qín běn jì:" huì wén wáng zàng gōng líng, dào wǔ wáng zàng yǒng líng, xiào wén wáng zàng shòu líng." shǐ yǒu chēng líng zhě. zhì hàn, zé wú dì bù chēng líng yǐ. sòng shī sù kuài jī zhì yuē:" zì xiān qín gǔ shū, dì wáng mù jiē bù chēng líng, ér líng zhī míng shí zì hàn shǐ." fēi yě.
○陵古王者之葬,称墓而已。《左传》曰:“骰有二陵,其南陵,夏後皋之墓也。”《书》传亦言:“桐宫,汤墓。”《周官·家人》:“掌公墓之地。”并言墓不言陵。及春秋以降,乃有称丘者。楚昭王墓谓之“昭丘”,赵武灵王墓谓之“灵丘”,而吴王阖闾之墓亦名“虎丘”。盖必其因山而高大者,故二三君之外无闻焉。《史记·赵世家》:“肃侯十五年,起寿陵。”《秦本纪》:“惠文王葬公陵,悼武王葬永陵,孝文王葬寿陵。”始有称陵者。至汉,则无帝不称陵矣。宋施宿《会稽志》曰:“自先秦古书,帝王墓皆不称陵,而陵之名实自汉始。”非也。
mù jì tài jiǎ zhī shū yuē:" wáng zǔ tóng gōng jū yōu." cǐ gǔ rén lú mù zhī shǐ. tā guó, shù zǐ wú jué ér jū zhě, kě yǐ jì hū?' kǒng zǐ yuē:' jì zāi.'' qǐng wèn qí jì rú zhī hé?' kǒng zǐ yuē:' xiàng mù ér wèi tán, yǐ shí jì. ruò zōng zi sǐ, gào yú mù ér hòu jì yú jiā.'" cǐ gǔ rén jì mù zhī shǐ. jì yán gǔ bù mù jì, zōng yú qù zài tā guó, shì zhī biàn yě jiāng jì ér wèi tán, lǐ zhī quán yě. qín xìng xī róng, zōng miào zhī lǐ wú wén, ér tè qǐ qǐn diàn yú mù cè. sòng shū lǐ zhì:" hàn shì zhū líng jiē yǒu yuán qǐn zhě, chéng qín suǒ wéi yě. shuō zhě yǐ wéi gǔ qián miào hòu qǐn, yǐ xiàng rén jūn qián yǒu zhāo hòu yǒu qǐn yě. miào yǐ cáng zhǔ, sì shí jì sì, qǐn yǒu yì guān, xiàng shēng zhī jù yǐ jiàn xīn. hàn zhī xī jīng yǐ chóng cǐ lǐ, shū sūn tōng chuán yán:" wèi yuán miào wèi běi, yì guān yuè chū yóu zhī." wéi xuán chéng chuán yán:" yuán zhōng gè yǒu qǐn biàn diàn, rì jì yú qǐn, yuè jì yú miào, shí jì yú biàn diàn. qǐn rì sì shàng shí, miào suì èr shí wǔ cí, biàn diàn suì sì cí." hòu hàn míng dì yǒng píng yuán nián chūn zhēng yuè, dì lǜ gōng qīng yǐ xià cháo yú yuán líng, rú yuán huì yí, ér shàng líng zhī lǐ shǐ xīng. yuē:" xī jīng shī zài cháng ān shí, qí lǐ bù kě jǐn dé wén yě. guāng wǔ jí shì shǐ zàng yú cǐ. míng dì sì wèi, yú nián qún chén cháo zhèng, gǎn xiān dì bù fù wén jiàn cǐ lǐ, nǎi shuài gōng qīng bǎi liáo jiù yuán líng ér chuàng yān. měi zhēng yuè shàng dīng, bǎ jiāo miào bì, yǐ cì shàng líng, bǎi guān sì xìng qìng jia fù nǚ gōng zhǔ zhū wáng dài fū wài guó cháo zhě shì zi jùn guó jì lì huì líng. bā yuè, yǐn zhuó lǐ yì rú zhī. luò yáng zhū líng jiē yǐ huì shuò èr shí sì qì fú là jí sì shí cí miào, rì shàng fàn, tài guān sòng yòng wù, yuán lìng shí jiān diǎn shěng, qí qīn líng suǒ gōng rén suí gǔ lòu lǐ bèi zhěn, jù guàn shuǐ, chén zhuāng jù. ér shí liù nián zhēng yuè, míng dì dāng yè yuán líng, yè mèng xiān dì tài hòu rú píng shēng huān. jì wù, bēi bù néng mèi. jí àn lì, míng dàn rì jí, suì lǜ bǎi guān jí gù kè shàng líng. qí rì gān lù jiàng yú líng shù, dì lìng bǎi guān cǎi qǔ yǐ jiàn. huì bì, dì cóng xí qián fú yù chuáng, shì tài hòu jìng lián zhōng wù, gǎn dòng bēi tì, lìng yì zhī zé zhuāng jù, zuǒ yòu jiē wèi, mò néng yǎng shì yān. cǐ tè shì shù rén zhī xiào, ér shǐ chuán zhī yǐ wéi shèng jié. gù líng zhī chóng, miào zhī shā yě lǐ zhī bīn, jìng zhī shuāi yě. cài yōng yǐ wéi tiān zǐ shì wáng rú cún zhī yì, lǐ yǒu fán ér bù kě shěng zhě, dài qū wèi zhī shuō yě, wèi wǔ dì zàng gāo líng, yǒu sī yī hàn lì líng shàng jì diàn. zhì wén dì huáng chū sān nián, nǎi zhào yuē:" xiān dì gōng lǚ jié jiǎn, yí zhào shěng yuē, zi yǐ shù fù wèi xiào, chén yǐ jì shì wèi zhōng. gǔ bù mù jì, jiē shè yú miào. gāo líng shàng diàn, wū jiē huǐ huài, chē mǎ hái jiù, yī fú cáng fǔ, yǐ cóng xiān dì jiǎn dé zhī zhì." jí wén dì zì zuò zhōng zhì, yòu yuē:" shòu líng wú lì qǐn diàn zào yuán yì." jìn xuān wáng yí lìng zǐ dì qún chén, bìng bù dé yè líng. yóu wèi jìn gǔ. liáng wǔ dì hòu, zhōu míng dì shǐ, jiē yè líng. táng tài zōng xuán zōng yì bìng xíng zhī. kāi yuán èr shí nián, chì hán shí shàng mù yí biān rén wǔ lǐ, yǒng wèi héng shì, ér líng qǐn yì yǒu yì guān pín yù zhī zhì. hán tuì zhī fēng líng xíng yuē:" chén wén shén dào shàng: qīng jìng, sān dài jiù zhì cún zhū shū. mù cáng miào jì bù kě luàn, yù yán fēi zhí zhī hé rú." gài shēn fēi zhī yě, ruò míng dài zhī zhì, wú chē mǎ, wú gōng rén, bù qǐ jū, bù jìn fèng, yì shù jī dé lǐ zhī zhōng zhě yǔ?
○墓祭太甲之书曰:“王祖桐宫居忧。”此古人庐墓之始。他国,庶子无爵而居者,可以祭乎?’孔子曰:‘祭哉。’‘请问其祭如之何?’孔子曰:‘向墓而为坛,以时祭。若宗子死,告于墓而後祭于家。’”此古人祭墓之始。《记》言古不墓祭,宗于去在他国,事之变也;将祭而为坛,礼之权也。秦兴西戎,宗庙之礼无闻,而特起寝殿于墓侧。《宋书·礼志》:“汉氏诸陵皆有园寝者,承秦所为也。说者以为古前庙後寝,以象人君前有朝後有寝也。庙以藏主,四时祭祀,寝有衣冠,象生之具以荐新。汉之西京已崇此礼,《叔孙通传》言:“为原庙渭北,衣冠月出游之。”《韦玄成传》言:“园中各有寝便殿,日祭于寝,月祭于庙,时祭于便殿。寝日四上食,庙岁二十五词,便殿岁四祠。”後汉明帝永平元年春正月,帝率公卿已下朝于原陵,如元会仪,而上陵之礼始兴。曰:“昔京师在长安时,其礼不可尽得闻也。光武即世始葬于此。明帝嗣位,逾年群臣朝正,感先帝不复闻见此礼,乃帅公卿百寮就园陵而创焉。每正月上丁,把郊庙毕,以次上陵,百官、四姓、亲家、妇女、公主、诸王、大夫、外国朝者、侍子、郡国计吏会陵。八月,饮酌礼亦如之。洛阳诸陵皆以晦朔、二十四气、伏腊及四时祠庙,日上饭,太官送用物,园令食监典省,其亲陵所宫人随鼓漏理被枕,具盥水,陈妆具。而十六年正月,明帝当谒原陵,夜梦先帝、太後如平生欢。既寤,悲不能寐。即案历,明旦日吉,遂率百官及故客上陵。其日甘露降于陵树,帝令百官采取以荐。会毕,帝从席前伏御床,视太後镜奁中物,感动悲涕,令易脂泽妆具,左右皆位,莫能仰视焉。此特士庶人之孝,而史传之以为盛节。故陵之崇,庙之杀也;礼之滨,敬之衰也。蔡邕以为天子事亡如存之意,礼有烦而不可省者,殆曲为之说也,魏武帝葬高陵,有司依汉立陵上祭殿。至文帝黄初三年,乃诏曰:“先帝躬履节俭,遗诏省约,子以述父为孝,臣以继事为忠。古不墓祭,皆设于庙。高陵上殿,屋皆毁坏,车马还厩,衣服藏府,以从先帝俭德之志。”及文帝自作《终制》,又曰:“寿陵无立寝殿造园邑。”晋宣王遗令子弟群臣,并不得谒陵。犹为近古。梁武帝後,周明帝始,皆谒陵。唐太宗、玄宗亦并行之。开元二十年,敕寒食上墓宜编人五礼,永为恒式,而陵寝亦有衣冠嫔御之制。韩退之《丰陵行》曰:“臣闻神道尚:清静,三代旧制存诸书。墓藏庙祭不可乱,欲言非职知何如。”盖深非之也,若明代之制,无车马,无宫人,不起居,不进奉,亦庶几得礼之中者与?
gǔ rén yú mù zhī lǐ, dàn yǒu bēn sāng qù guó èr shì. jì yuē:" bēn sāng zhě, bù jí bìn, xiān zhī mù, běi miàn zuò kū jǐn āi. zhǔ rén zhī dài zhī yě, jí wèi yú mù zuǒ, fù rén mù yòu, chéng yǒng jǐn āi." yòu yuē:" ruò chú sàng ér hòu guī, zé zhī mù kū, chéng yǒng. shù kuò fā, tǎn, bài bīn chéng yǒng, sòng bīn fǎn wèi, yòu kū jǐn āi, suì chú yú jiā, bù kū." yòu yuē:" bēn xiōng dì zhī sàng, xiān zhī mù ér jìng zhī jiā, wèi wèi ér kū. suǒ zhī zhī sàng zé kū yú gōng, ér hòu zhī mù." yòu yuē:" qù guó zé kū yú mù ér hòu xíng, fǎn qí guó bù kū, zhǎn mù ér rù." lǔ zhāo gōng zhī sūn yú qí yě, yǔ zāng sūn rú mù móu suì xíng. wú yán zhōu lái jì zǐ zhī yú wáng liáo yě, fù mìng kū mù. shì zé gǔ rén zhī zhì yú mù, jiē yǒu kū qì āi shāng zhī shì. ér jì zhě, jí lǐ yě, wú shě miào ér zhī mù zhě yě.
古人于墓之礼,但有奔丧、去国二事。《记》曰:“奔丧者,不及殡,先之墓,北面坐哭尽哀。主人之待之也,即位于墓左,妇人墓右,成踊尽哀。”又曰:“若除丧而後归,则之墓哭,成踊。束括发,袒,拜宾成踊,送宾反位,又哭尽哀,遂除于家,不哭。”又曰:“奔兄弟之丧,先之墓而径之家,为位而哭。所知之丧则哭于宫,而後之墓。”又曰:“去国则哭于墓而後行,反其国不哭,展墓而入。”鲁昭公之孙于齐也,与臧孙如墓谋遂行。吴延州来、季子之于王僚也,复命哭墓。是则古人之至于墓,皆有哭泣哀伤之事。而祭者,吉礼也,无舍庙而之墓者也。
mèng zǐ yán:" kǒng zǐ méi, zǐ gòng zhù shì yú chǎng, dú jū sān nián, rán hòu guī qǔ wò." wèi sōng yuē:" gǔ rén wéi miào yǐ yī shén, wú lú mù zhī shì. mén rén jì bù dé fèng qí miào sì, ér dàn lú yú zhǒng shàng, yǐ jǐn qí qíng, cǐ wáng yú lǐ zhě zhī lǐ yě. hàn yǐ lái, nǎi yǒu fù mǔ zhōng ér lú mù zhě, bù zhī qí zhì shén zhǔ hé dì, qí fèng zhī mù cì yú? shì yě jì zhī yě qí kōng zhì zhī cí táng yú? shì shì qí tǐ pò fǎn guò qí shén yě. ér què zhě yǐ cǐ jì xiān wáng zhī lǐ, wěi zhě yǐ cǐ bó xiào zǐ zhī míng, zhì yú jīn ér cǐ fēng yóu wèi yǐ yě. qiě xiào rú zēng zǐ, wèi cháng lú mù kǒng zǐ fēng fáng jì fǎn, ér dì zǐ hòu zhì. gǔ rén qǐ yǒu lú mù zhī shì zāi."
孟子言:“孔子没,子贡筑室于场,独居三年,然後归曲沃。”卫嵩曰:“古人为庙以依神,无庐墓之事。门人既不得奉其庙祀,而但庐于冢上,以尽其情,此亡于礼者之礼也。汉以来,乃有父母终而庐墓者,不知其置神主何地,其奉之墓次欤?是野祭之也;其空置之词堂欤?是视其体魄反过其神也。而悫者以此悸先王之礼,伪者以此博孝子之名,至于今而此风犹未已也。且孝如曾子,未尝庐墓;孔子封防既反,而弟子後至。古人岂有庐墓之事哉。”
shǐ jì kǒng zǐ shì jiā:" lǔ shì shì xiàng chuán, yǐ suì shí fèng sì kǒng zǐ zhǒng. ér zhū rú yì jiǎng lǐ xiāng yǐn dà shè yú kǒng zǐ zhǒng. kǒng zǐ zhǒng dà yī qǐng, gù suǒ jū táng, dì zǐ nèi," hòu shì yīn miào, cáng kǒng zǐ yì guān qín chē shū." fū lǐ jiào chū yú shèng rén zhī mén, qǐ yǒu jiù zhǒng ér jì? zhì xiāng yǐn dà shè yóu bù kě yú zhǒng shàng xíng zhī. gài kǒng zǐ jiào yú zhū sì zhī jiān, suǒ zàng zhī jiā zài jiǎng táng zhī hòu, kǒng zǐ jì mò, dì zǐ jí jiǎng táng ér sì zhī, qiě xíng yǐn shè zhī lǐ. tài shǐ gōng bù dá, yǐ wéi jì yú zhǒng yě. hàn rén yǐ zōng miào zhī lǐ yí yú líng mù, yǒu rén chén ér gào shì yú líng zhě, sū wǔ zì xiōng nú hái, zhào fèng yī dà láo yè wǔ dì yuán miào shì yě. yǒu shàng jiā ér huì zōng zú gù rén jí jùn yì zhī guān zhě, lóu hù wèi jiàn dài fū shǐ jùn guó, guò qí, shàng shū qiú shàng xiān rén zhǒng, yīn huì zōng zú gù rén bān bó shàng shū, yuàn guò gù jùn shàng fù zǔ zhǒng, yǒu zhào dà shǒu dū wèi yǐ xià huì shì yě. yǒu shàng zhǒng ér tài guān wèi zhī gōng jù zhě, dǒng xián wèi shì zhōng fù mǎ dū wèi, shàng zhǒng yǒu huì, zhé dà guān wèi gōng shì yě. yǒu zèng yì ér cì zhī yú mù zhě, yīn xìng fū rén zú, sù zōng shǐ wǔ guān zhōng láng jiàng chí jié jí mù cì cè, zhuī yì xìng rì yì hóu shì yě. yǒu rén zhǔ ér lín rén chén zhī mù zhě, guāng wǔ zhì hú yáng, xìng fán zhòng mù huò jùn zàng chéng dū, xiān zhǔ lǜ qún liáo lín huì diào jì, yīn liú sù mù shàng shì yě. yǒu shù mín ér jì gǔ xián rén zhī mù zhě, cáo zhāo dōng zhēng fù:" sù shì zài chéng zhī dōng nán xī, mín yì xiǎng qí qiū fén" shì yě. rén qíng suǒ qū, suì chéng xí sú. qí liú zhī bì, yǒu rú yáng lún xíng sàng yú gōng líng zhě yǐ, yǒu rú zhào xuān zàng qīn ér bù bì shān suì, yīn jū qí zhōng, xíng fú èr shí xú nián zhě yǐ. zhì nǎi shì jiǎ xiǎo mín xiāng jù wèi xuān líng xiào zǐ zhě shù shí rén, jiē chú tài zǐ shè rén, ér lǐ jiào yú sī dà huài yǐ.
《史记·孔子世家》:“鲁世世相传,以岁时奉祀孔子冢。而诸儒亦讲礼、乡饮、大射于孔子冢。孔子冢大一顷,故所居堂,弟子内,“後世因庙,藏孔子衣冠、琴、车、书。”夫礼教出于圣人之门,岂有就冢而祭?至乡饮、大射尤不可于冢上行之。盖孔子教于诛泗之间,所葬之家在讲堂之後,孔子既殁,弟子即讲堂而祀之,且行饮射之礼。太史公不达,以为祭于冢也。汉人以宗庙之礼移于陵墓,有人臣而告事于陵者,苏武自匈奴还,诏奉一大牢谒武帝园庙是也。有上家而会宗族故人及郡邑之官者,楼护为谏大夫使郡国,过齐,上书求上先人冢,因会宗族故人;班伯上书,愿过故郡上父祖冢,有诏大守、都尉以下会是也。有上冢而太官为之供具者,董贤为侍中、驸马都尉,上冢有会,辄大官为供是也。有赠溢而赐之于墓者,阴兴夫人卒,肃宗使五官中郎将持节即墓赐策,追溢兴日翼侯是也。有人主而临人臣之墓者,光武至湖阳,幸樊重墓;霍峻葬成都,先主率群僚临会吊祭,因留宿墓上是也。有庶民而祭古贤人之墓者,曹昭《东征赋》:“速氏在城之东南兮,民亦飨其丘坟”是也。人情所趋,遂成习俗。其流之弊,有如杨伦行丧于恭陵者矣,有如赵宣葬亲而不闭埏隧,因居其中,行服二十徐年者矣。至乃市贾小民相聚为宣陵孝子者数十人,皆除太子舍人,而礼教于斯大坏矣。
zhāo hún zhī zàng, yú gǔ wèi wén. sān fǔ huáng tú yán:" hàn tài shàng huáng líng zài dòng yáng běi yuán, zài dōng zhě tài shàng huáng, zài xī zhě zhāo líng hòu", zé yí qí shǐ yú cǐ yǐ. jìn dōng hǎi wáng yuè jiù wèi shí lè suǒ fén, fēi péi shì dù jiāng, yù zhāo hún zàng yuè. yuán dì zhào yǒu sī xiáng yì, bó shì fù chún yuē:" shèng rén zhì lǐ, yǐ shì yuán qíng. shè zhǒng guǒ yǐ cáng xíng, ér shì zhī yǐ xiōng lì miào tiāo yǐ ān shén, ér fèng zhī yǐ jí" sòng xíng ér wǎng, yíng jīng ér hái. cǐ mù miào zhī dà fēn, xíng shén zhī yì zhì yě. zhì yú zōng miào qǐn miào, fǎng jì fēi yī chù, suǒ yǐ guǎng qiú shén zhī dào ér dú bù jì yú mù, míng fēi shén zhī suǒ chǔ yě. jīn luàn xíng shén zhī bié, cuò miào mù zhī yí, wéi lǐ shī yì, mò dà yú cǐ." yú shì xià zhào bù xǔ.
招魂之葬,于古未闻。《三辅黄图》言:“汉太上皇陵在栋阳北原,在东者太上皇,在西者昭灵後”,则疑其始于此矣。晋东海王越柩为石勒所焚,妃裴氏渡江,欲招魂葬越。元帝诏有司详议,博士傅纯曰:“圣人制礼,以事缘情。设冢椁以藏形,而事之以凶;立庙祧以安神,而奉之以吉“送形而往,迎精而还。此墓庙之大分,形神之异制也。至于宗庙、寝庙,仿祭非一处,所以广求神之道而独不祭于墓,明非神之所处也。今乱形神之别,错庙墓之宜,违礼失义,莫大于此。”于是下诏不许。
táng gāo zōng xiǎn qìng sān nián shí yī yuè, yī lì dào héng jūn fù zǒng guǎn xiāo sì yè qín ā shǐ nà hè lǔ zhì jīng shī. jiǎ wǔ, xiàn yú zhāo líng, zǒng zhāng yuán nián shí yuè, sī kōng lǐ xūn pò gāo lí, fú gāo cáng nán jiàn nán chǎn děng zhì jīng shī, xiàn yú zhāo líng. xǔ jìng zōng yán:" gǔ zhě jūn kǎi xuán zé yǐn zhì yú miào, wèi wén xiàn guó yú líng zhě. rán bì xià fèng yuán qǐn yǔ zōng miào děng, kě xíng bù yí." cǐ yì suǒ wèi zì wǒ zuò gǔ zhě yǐ.
唐高宗显庆三年十一月,伊丽道行军副总管萧嗣业擒阿史那贺鲁至京师。甲午,献于昭陵,总章元年十月,司空李勋破高丽,俘高藏、男建、男产等至京师,献于昭陵。许敬宗言:“古者军凯旋则饮至于庙,未闻献馘于陵者。然陛下奉园寝与宗庙等,可行不疑。”此亦所谓自我作古者矣。
táng shí líng qǐn cháng yǒu yīng quǎn zhī fèng, xuán zōng kāi yuán èr nián sì yuè xīn wèi, zhào yuē:" yuán líng zhī dì, yì guān suǒ yóu. fán jué yǒu sī, wǎng bù zhī shì. qǐng zhě bié zhì yīng gǒu, gòng fèng shān líng, zhì yú liào dù, jí duō fèi sǔn. xī jiè qín huāng, jì fēi xún cháng suǒ yòng yuǎn wéi lóng yù, měi yǐ rén ài wèi xīn. bǐ gēng xiàng yǔ yún niǎo, qiě zēng āi mù qǐ fēi cāng ér zǒu huáng, gèng bèi tián liè yǒu guāi yí shì, wú yì chóng yán, zhū líng suǒ yǒu gòng fèng yīng gǒu děng, bìng yí jí tíng."
唐时陵寝尝有鹰犬之奉,玄宗开元二年四月辛未,诏曰:“园陵之地,衣冠所游。凡厥有司,罔不祗事。顷者别致鹰狗,供奉山陵,至于料度,极多费损。昔戒禽荒,既非寻常所用;远惟龙驭,每以仁爱为心。彼耕象与耘鸟,且增哀慕;岂飞苍而走黄,更备畋猎;有乖仪式,无益崇严,诸陵所有供奉鹰狗等,并宜即停。”
tiān bǎo èr nián bā yuè, zhì yuē:" sì zhě, suǒ yǐ zhǎn chéng jìng zhī xīn jiàn xīn zhě, suǒ yǐ shēn shuāng lù zhī sī. zì liú huǒ jiè qī, shāng fēng gǎi lǜ, zài shēn zhuī yuǎn, gǎn wù zēng huái. qiě shī zhe shòu yī, lìng cún xiū wán. zài yú chén zǐ, yóu jí ēn sī. gōng shì yuán líng, wèi biāo diǎn shì. zì jīn yǐ hòu, měi zhì jiǔ yuè yī rì, jiàn yī yú líng qǐn, yí fàn qiān zǎi, shù zhǎn xiào sī. qiě zhòng xià duān wǔ, shì wú diǎn shí, chuán zhī qiǎn sú, suì nǎi yí fēng. kuàng hū yǐ xiào dào rén, yīn qīn shè jiào, gǎn yóu yī yú hàn jì, chéng xiàn bào yú lǐ wén. xuān shì shù liáo, lìng zhī zhèn yì." jīn guān zhōng zhī sú, yǒu suǒ wèi sòng hán yī zhě, qí yí jiào yě.
天宝二年八月,制曰:“祀者,所以展诚敬之心;荐新者,所以申霜露之思。自流火届期,商风改律,载深追远,感物增怀。且《诗》著授衣,令存休烷。在于臣子,犹及恩私。恭事园陵,未标典式。自今以後,每至九月一日,荐衣于陵寝,贻范千载,庶展孝思。且仲夏端午,事无典实,传之浅俗,遂乃移风。况乎以孝道人,因亲设教,感游衣于汉纪,成献报于礼文。宣示庶僚,令知朕意。”今关中之俗,有所谓送寒衣者,其遗教也。
hòu zàng jìn shū suǒ chuán:" jiàn xìng zhōng, dào fā hàn bà dù èr líng, duō huò zhēn bǎo. dì wèn yuē:' hàn líng zhōng wù, hé nǎi duō xié!' duì yuē:' hàn tiān zǐ jí wèi yī nián ér wèi líng, tiān xià gòng fù, sān fēn zhī yī gōng zōng miào, yī gōng bīn kè, yī chōng shān líng. wǔ dì xiǎng nián jiǔ cháng, bǐ bēng, ér mào líng bù fù róng wù, qí shù jiē yǐ kě gǒng. chì méi qǔ líng zhōng wù, bù néng jiǎn bàn, yú jīn yóu yǒu xiǔ bó wěi jī, zhū yù wèi jǐn, cǐ èr líng shì jiǎn zhě ěr, yì bǎi shì zhī jiè." àn shǐ jǐ xiào wén jì yán:" zhì bà jiē yǐ wǎ qì, bù dé yǐ jīn yín tóng xī wèi shì." ér liú xiàng jiàn chāng líng shū, yì yǐ xiào wén báo zàng, zú wèi hòu wáng zhī zé. rán kǎo zhī zhāng tāng chuán, zé wǔ dì zhī shì jǐ yǒu dào fā xiào wén yuán yì qián zhě yǐ. gài zì chūn qiū liè guó yǐ lái, hòu zàng zhī sú, suī yǐ xiào wén zhī míng dá jiǎn yuē, qiě yóu bù néng jǐn chú, ér shǐ cè suǒ shū, wèi bì jiē wèi shí lù yě. zuǒ zhuàn chéng gōng èr nián:" bā yuè, sòng wén gōng zú. shǐ hòu zàng, yòng shèn tàn, yì chē mǎ, shǐ yòng xùn. zhòng qì bèi, guǒ yǒu sì ā, guān yǒu hàn guì. jūn zǐ wèi huá yuán lè jǔ: yú shì hū bù chén. chén, zhì fán qù huò zhě yě, shì yǐ fú sǐ ér zhēng. jīn èr zi zhě, jūn shēng zé zòng qí huò, sǐ yòu yì qí chǐ, shì qì jūn yú è yě, hé chén zhī wèi!"
○厚葬《晋书·索传》:“建兴中,盗发汉霸、杜二陵,多获珍宝。帝问曰:‘汉陵中物,何乃多邪!’对曰:‘汉天子即位一年而为陵,天下贡赋,三分之一供宗庙,一供宾客,一充山陵。武帝享年久长,比崩,而茂陵不复容物,其树皆已可拱。赤眉取陵中物,不能减半,于今犹有朽帛委积,珠玉未尽,此二陵是俭者耳,亦百世之诫。”按《史、己·孝文纪》言:“治霸皆以瓦器,不得以金银铜锡为饰。”而刘向《谏昌陵疏》,亦以孝文薄葬,足为後王之则。然考之《张汤传》,则武帝之世己有盗发孝文园瘗钱者矣。盖自春秋列国以来,厚葬之俗,虽以孝文之明达俭约,且犹不能尽除,而史策所书,未必皆为实录也。《左传·成公二年》:“八月,宋文公卒。始厚葬,用蜃炭,益车马,始用殉。重器备,椁有四阿,棺有翰桧。君子谓华元、乐举:于是乎不臣。臣,治烦去惑者也,是以伏死而争。今二子者,君生则纵其惑,死又益其侈,是弃君于恶也,何臣之为!”
lǚ shì chūn qiū jié sàng piān yuē:" shěn zhī shēng, shèng rén zhī yào yě shěn zhī sǐ, shèng rén zhī jí yě. zhī shēng yě zhě, bù yǐ hài shēng, yǎng shēng zhī wèi yě zhī sǐ yě zhě, bù yǐ hài sǐ, ān sǐ zhī wèi yě. cǐ èr zhě, shèng rén zhī suǒ dú jué yě. fán shēng yú tiān dì zhī jiān, qí bì yǒu sǐ, suǒ bù miǎn yě. xiào zǐ zhī zhòng qí qīn yě, cí qīn zhī ài qí zi yě, tòng yú jī gǔ, xìng yě, suǒ zhòng suǒ ài, sǐ ér qì zhī gōu hè, rén zhī qíng bù rěn wèi yě. gù yǒu zàng sǐ zhī yì, zàng yě zhě, cáng yě, cí qīn xiào zǐ zhī suǒ shèn yě. shèn zhī zhě, yǐ shēng rén zhī xīn lǜ. yǐ shēng rén zhī xīn wèi sǐ zhě lǜ yě, mò rú wú dòng, mò rú wú fā, wú fā wú dòng, mò rú wú yǒu kě lì, zé cǐ zhī wèi zhòng bì. gǔ zhī rén yǒu cáng yú guǎng yě shēn shān ér ān zhě yǐ, fēi zhū yù guó bǎo zhī wèi yě. zàng bù kě bù cáng yě, zàng qiǎn zé hú lí kòu kòu zhī, shēn zé jí yú shuǐ quán, gù fán zàng bì yú gāo líng zhī shàng, yǐ bì hú lí zhī huàn, shuǐ quán zhī yān. cǐ zé shàn yǐ, ér wàng jiān xié dào zéi kòu luàn zhī nán,. qǐ bù huò zāi! pì zhī ruò gǔ shī zhī bì zhù yě, bì zhù ér jí chù yì yě, hú lí shuǐ quán jiān xié dào zéi kòu luàn zhī huàn, cǐ yì zhī dà zhě yě. cí qīn xiào zǐ bì zhī zhě, dé zàng zhī qíng yǐ. shàn guān guǒ, suǒ yǐ bì lǚ yǐ shé chóng yě, jīn shì sú dà luàn zhī zhǔ, yù chǐ qí zàng, zé xīn fēi wéi hū sǐ zhě lǜ yě, shēng zhě yǐ xiāng jīn shàng yě. chǐ mí zhě yǐ wéi róng, jié jiǎn zhě yǐ wéi lòu. bù yǐ biàn sǐ wèi gù, ér tú yǐ shēng zhě zhī fěi yù wéi wù, cǐ fēi cí nài xiào zǐ zhī xīn yě. mín zhī yú lì yě, fàn liú shǐ, dǎo bái rèn, shè xuè shì gān yǐ qiú zhī. yě rén zhī wú wén zhě, rěn qīn qī xiōng dì zhī jiāo yǐ qiú lì. jīn wú cǐ zhī wēi, wú cǐ zhī chǒu. qí wèi lì shén hòu, chéng chē shí ròu, zé jí zǐ sūn, suī shèng rén yóu bù néng jìn, ér kuàng yú guó mí dà, jiā mí fù, zàng mí hòu, hán zhū lín shī wán hǎo huò bǎo zhōng dǐng hú làn yú mǎ yì pī gē jiàn bù kě shèng shǔ, zhū yǎng shēng zhī jù wú bù cóng zhě. tí còu zhī shì, guān chún shù xí, jī shí jī tàn, yǐ huán qí wài. hǎo rén wén zhī, chuán yǐ xiāng gào. shàng suī yǐ yán wēi zhòng zuì jìn zhī, yóu bù kě yǐ zhǐ. qiě sǐ zhě mí jiǔ, shēng zhě mí shū shēng zhě mí shū, zé shǒu zhě mí dài shǒu zhě mí dài, ér zàng qì rú gù, qí shì gù bù ān yǐ." ān sǐ piān yuē:" shì zhī wèi qiū lǒng yě, qí gāo dà ruò shān, qí shù zhī ruò lín, qí shè quē tíng wèi gōng shì zào bīn zuò yě ruò dū yì. yǐ cǐ guān shì shì fù zé kě yǐ, yǐ cǐ wéi sǐ zé bù kě yě, fū sǐ, qí shì wàn suì yóu yī yín yě. rén zhī shòu jiǔ zhī bù guò bǎi, zhōng shòu bù guò liù shí, yǐ bǎi yǔ liù shí wèi wú qióng zhě zhī lǜ, qí qíng bì bù xiāng dāng yǐ, yǐ wú qióng wèi sǐ zhě zhī lǜ zé dé zhī yǐ. jīn yǒu rén yú cǐ wèi shí míng, zhì zhī lǒng shàng yuē:' cǐ qí zhōng zhī wù jù zhū yù hǎo wán cái wù bǎo qì shén duō, bù kě bù men, men zhī bì dà fù, shì shì chéng chē shí ròu.' rén bì xiāng yǔ xiào zhī, yǐ wéi dà huò. shì zhī hòu zàng yě yǒu shì yú cǐ, zì gǔ jí jīn, wèi yǒu bù wáng zhī guó yě wú bù wáng zhī guó, shì wú bù men zhī mù yě. yǐ ěr mù suǒ wén jiàn, qí jīng yàn cháng wáng yǐ, sòng zhōng shān yǐ wáng yǐ, zhào wèi hán jiē wáng yǐ, qí jiē gù guó yǐ. zì cǐ yǐ shàng zhě, wáng guó bù kě shèng shǔ. shì gù dà mù wú bù shou rì yě, ér shì jiē zhēng wèi zhī, qǐ bù bēi zāi! jūn zhī bù lìng mín, fù zhī bù xiào zǐ, xiōng zhī bù tì dì, jiē xiāng lǐ zhī suǒ fǔ zhě ér zhú zhī. dàn gēng jià cǎi xīn zhī láo, bù kěn guān rén shì, ér qí měi yī chǐ shí zhī lè, zhì qiǎo qióng qū, wú yǐ wéi zhī. yú shì hū jù qún duō zhī tú, yǐ shēn shān guǎng zé lín háo pǔ jī è duó, yòu shì míng qiū dà mù zàng zhī hòu zhě qiú shě biàn jū, yǐ wēi shou rì zhī, rì yè bù xiū, bì děi suǒ lì, xiāng yǔ fēn zhī. fū yǒu suǒ ài suǒ zhòng, ér lìng jiān xié dào zéi kòu luàn zhī rén zú bì rǔ zhī, cǐ xiào zǐ zhōng chén qīn fù jiāo yǒu zhī dà shì. yáo zàng yú lín, tōng shù zhī shùn zàng yú jì, shì bù biàn qí sì yǔ zàng yú kuài jī, bù biàn rén tú. shì gù xiān wáng yǐ jiǎn jié zàng sǐ yě, fēi ài qí fèi yě, fēi è qí láo yě, yǐ wéi sǐ zhě lǜ yě. xiān wáng zhī suǒ è, wéi sǐ zhě zhī rǔ yě. fā zé bì rǔ, jiǎn zé bù fā, gù xiān wáng zhī zàng bì jiǎn bì hé bì tóng. hé wèi hé? hé wèi tóng? zàng yú shān lín zé hé hū shān lín, zàng yú líng xí zé tóng hū líng xí, cǐ zhī wèi ài rén, fū ài rén zhě zhòng, zhī ài rén zhě guǎ, gù sòng wèi wáng ér dōng zhǒng shou rì, qí wèi wáng ér zhuāng gōng jiā shou rì. guó ān níng ér yóu ruò cǐ, yòu kuàng bǎi shì zhī hòu ér guó yǐ wáng hū? gù xiào zǐ zhōng chén qīn fù jiāo yǒu bù kě bù chá yú cǐ yě, fū ài zhī ér fǎn wēi zhī, qí cǐ zhī wèi hū, lǔ jì sūn yǒu sàng, kǒng zǐ wǎng diào zhī, rén mén ér zuǒ, cóng róng yě. zhǔ rén yǐ shōu, kǒng zǐ jìng tíng ér qū, lì jí ér shàng, yuē:' yǐ bǎo yù shōu, pì zhī yóu bào hái zhōng yuán yě.
《吕氏春秋·节丧篇》曰:“审知生,圣人之要也;审知死,圣人之极也。知生也者,不以害生,养生之谓也;知死也者,不以害死,安死之谓也。此二者,圣人之所独决也。凡生于天地之间,其必有死,所不免也。孝子之重其亲也,慈亲之爱其子也,痛于肌骨,性也,所重所爱,死而弃之沟壑,人之情不忍为也。故有葬死之义,葬也者,藏也,慈亲孝子之所慎也。慎之者,以生人之心虑。以生人之心为死者虑也,莫如无动,莫如无发,无发无动,莫如无有可利,则此之谓重闭。古之人有藏于广野深山而安者矣,非珠玉国宝之谓也。葬不可不藏也,葬浅则狐狸扣扣之,深则及于水泉,故凡葬必于高陵之上,以避狐狸之患,水泉之淹。此则善矣,而忘奸邪盗贼寇乱之难,。岂不惑哉!譬之若瞽师之避柱也,避柱而疾触弋也,狐狸、水泉、奸邪、盗贼、寇乱之患,此弋之大者也。慈亲孝子避之者,得葬之情矣。善棺椁,所以避缕蚁蛇虫也,今世俗大乱之主,愈侈其葬,则心非为乎死者虑也,生者以相矜尚也。侈靡者以为荣,节俭者以为陋。不以便死为故,而徒以生者之诽誉为务,此非慈奈孝子之心也。民之于利也,犯流矢,蹈白刃,涉血势肝以求之。野人之无闻者,忍亲戚、兄弟、知交以求利。今无此之危,无此之丑。其为利甚厚,乘车食肉,泽及子孙,虽圣人犹不能禁,而况于国弥大,家弥富,葬弥厚,含珠鳞施、玩好货宝、钟鼎壶滥、舆马衣被戈剑不可胜数,诸养生之具无不从者。题凑之室,棺淳数袭,积石积炭,以环其外。好人闻之,传以相告。上虽以严威重罪禁之,犹不可以止。且死者弥久,生者弥疏;生者弥疏,则守者弥怠;守者弥怠,而葬器如故,其势固不安矣。”《安死篇》曰:“世之为丘垄也,其高大若山,其树之若林,其设阙庭、为宫室、造宾阼也若都邑。以此观世示富则可矣,以此为死则不可也,夫死,其视万岁犹一寅也。人之寿久之不过百,中寿不过六十,以百与六十为无穷者之虑,其情必不相当矣,以无穷为死者之虑则得之矣。今有人于此、为石铭,置之垄上曰:‘此其中之物具珠玉好玩、财物宝器甚多,不可不们,们之必大富,世世乘车食肉。’人必相与笑之,以为大惑。世之厚葬也有似于此,自古及今,未有不亡之国也;无不亡之国,是无不们之墓也。以耳目所闻见,齐、荆、燕尝亡矣,宋、中山已亡矣,赵、魏、韩皆亡矣,其皆故国矣。自此以上者,亡国不可胜数。是故大墓无不扌日也,而世皆争为之,岂不悲哉!君之不令民,父之不孝子,兄之不悌弟,皆乡里之所釜者而逐之。惮耕稼采薪之劳,不肯官人事,而祈美衣侈食之乐,智巧穷屈,无以为之。于是乎聚群多之徒,以深山广泽林豪朴击遏夺,又视名丘大墓葬之厚者求舍便居,以微扌日之,日夜不休,必得所利,相与分之。夫有所爱所重,而令奸邪盗贼寇乱之人卒必辱之,此孝子、忠臣、亲父、交友之大事。尧葬于林,通树之;舜葬于纪,市不变其肆;禹葬于会稽,不变人徒。是故先王以俭节葬死也,非爱其费也,非恶其劳也,以为死者虑也。先王之所恶,惟死者之辱也。发则必辱,俭则不发,故先王之葬必俭必合必同。何谓合?何谓同?葬于山林则合乎山林,葬于陵隰则同乎陵隰,此之谓爱人,夫爱人者众,知爱人者寡,故宋未亡而东冢扌日,齐未亡而庄公家扌日。国安宁而犹若此,又况百世之後而国已亡乎?故孝子、忠臣、亲父、交友不可不察于此也,夫爱之而反危之,其此之谓乎,鲁季孙有丧,孔子往吊之,人门而左,从容也。主人以收,孔子径庭而趋,历级而上,曰:‘以宝玉收,譬之犹暴骸中原也。
qián dài líng mù hàn gāo dì shí èr nián shí èr yuè, zhào yuē:" qín huáng dì chǔ yǐn wáng wèi ān lí wáng qí mǐn wáng zhào dào xiāng wáng, jiē jué wáng hòu, qí yǔ qín huáng dì shǒu zhǒng èr shí jiā, chǔ wèi qí gè shí jiā, zhào jí wèi gōng zǐ wú jì gè wǔ jiā, lìng shì qí zhǒng, fù, wáng yǐ yǔ tā shì." wèi míng dì jǐng chū èr nián wǔ yuè, wù zǐ, zhào yuē:" xī hàn gāo chuàng yè, guāng wǔ zhōng xīng, móu chú cán bào, gōng zhāo sì hǎi, ér fén líng bēng tuí, tóng ér mù shù jiàn tà qí shàng, fēi dà wèi zūn chóng suǒ chéng dài zhī yì yě. qí biǎo gāo zǔ guāng wǔ líng sì miàn gè bǎi bù, bù de shǐ mín gēng mù qiáo cǎi." sòng wǔ dì yǒng chū yuán nián rùn yuè wáng wǔ shuò, zhào yuē:" jìn shì dì hòu jí fān wáng zhū líng shǒu wèi, yí biàn zhì gé. qí míng xián xiān zhé jiàn yōu qián dài, huò lì dé zhe jié, huò níng luàn bì mín, fén mù wèi yuǎn, bìng yí sǎ sǎo. zhǔ zhě jù tiáo yǐ wén." nán qí míng dì jiàn wǔ èr nián shí èr yuè dīng yǒu, zhào yuē:" jiù guó dū yì, wàng zhī chàng rán, kuàng nǎi shēn jīng nán miàn, fù chén jū, huò gōng jì dāng shí, dé zhāng yī shì, ér yíng lǒng yíng huì, fēng shù bù xiū, qǐ zhí jiē shēn mù shù, bēi shén xìn líng ér yǐ zāi. xī zhōng jīng lún fù, dǐng yù dōng qiān, jìn yuán dì gòu zhī shǐ, jiǎn wén yí yǒng zài mín, ér sōng mén yí tì, shān lù bàng wú, suī nián dài shū wǎng, fǔ shì xìng huái. jìn dì zhū líng, xī jiā xiū lǐ, bìng zēng shǒu wèi." liáng wǔ dì tiān jiàn liù nián, zhào yuē:" mìng shì xìng wáng, sì xián chuán yè, shēng chēng bù xiǔ. rén dài cú qiān, èr bīn yǐ wèi, sān kè yì zài, shí shì jìn yuǎn, sù cǎo bàng wú, wàng gǔ xìng huái, yán niàn qiāng rán. jìn sòng qí sān dài zhū líng, yǒu sī qín jiā shǒu hù, hū lìng xì mín qīn huǐ. zuò bīng yǒu shǎo, bǔ shǐ chōng zú. qián wú shǒu shì, bìng kě liàng gěi." wèi gāo zǔ tài hé èr shí nián wǔ yuè bǐng xū, zhào hàn wèi jìn zhū dì líng gè jìn fāng bǎi bù bù dé qiáo sū jiàn jí. xiào míng xī píng yuán nián qī yuè, zhào yuē:" xiān xián liè shèng, dào guān shēng mín, rén fēng shèng dé, huàn hū tú shǐ, jì lì shǔ yǒng zhōng, jī suí wù biàn, líng suì yǎo ǎi, jū wéi mào cǎo. gǔ dì zhū líng duō jiàn jiàn jí, kě míng chì suǒ zài, zhū yǒu dì wáng fén líng, sì ér gè wǔ shí bù, wù tīng qiáo mù." suí chǎng dì dà yè èr nián shí èr yuè gēng yín, zhào yuē:" qián dài dì wáng, yīn shí chuàng yè, jūn mín jiàn guó, lǐ zūn nán miàn. ér lì yùn tuī yí, nián shì yǒng jiǔ, qiū lǒng cán huǐ, qiáo mù xiāng qū, yíng zhào yān wú, fēng shù mò biàn. xìng yán lún miè, yǒu chuàng yú huái, zì gǔ yǐ lái dì wáng líng mù, kě gěi suí jìn shí hù, juān qí zá yì, yǐ gōng shǒu shì," táng xuán zōng tiān bǎo sān zài shí èr yuè, zhào:" zì gǔ shèng dì míng wáng líng mù, yǒu tuí huǐ zhě, yí lìng guǎn nèi liàng shì xiū rōng, réng míng lì biāo jì, jìn qí qiáo cǎi." gǔ rén yú yì dài shān líng, bì wèi zhī xiū hù ruò cǐ.
○前代陵墓汉高帝十二年十二月,诏曰:“秦皇帝、楚隐王、魏安厘王、齐愍王、赵悼襄王,皆绝亡後,其与秦皇帝守冢二十家,楚、魏、齐各十家,赵及魏公子无忌各五家,令视其冢,复,亡以与他事。”魏明帝景初二年五月,戊子,诏曰:“昔汉高创业,光武中兴,谋除残暴,功昭四海,而坟陵崩颓,童儿牧竖践蹋其上,非大魏尊崇所承代之意也。其表高祖、光武陵四面各百步,不得使民耕牧樵采。”宋武帝永初元年闰月王午朔,诏曰:“晋世帝後及藩王诸陵守卫,宜便置格。其名贤先哲见优前代,或立德著节,或宁乱庇民,坟墓未远,并宜洒扫。主者具条以闻。”南齐明帝建武二年十二月丁酉,诏曰:“旧国都邑,望之怅然,况乃身经南面,负宸居,或功济当时,德章一世,而莹垄茔秽,封树不修,岂直嗟深牧竖,悲甚信陵而已哉。昔中京沦覆,鼎玉东迁,晋元缔构之始,简文遗咏在民,而松门夷替,埏路棒芜,虽年代殊往,抚事兴怀。晋帝诸陵,悉加修理,并增守卫。”梁武帝天监六年,诏曰:“命世兴王,嗣贤传业,声称不朽。人代徂迁,二宾以位,三恪义在,时事浸远,宿草棒芜,望古兴怀,言念枪然。晋、宋、齐三代诸陵,有司勤加守护,忽令细民侵毁。作兵有少,补使充足。前无守视,并可量给。”魏高祖太和二十年五月丙戌,诏汉、魏、晋诸帝陵各禁方百步不得樵苏践藉。孝明熙平元年七月,诏曰:“先贤列圣,道冠生民,仁风盛德,焕乎图史,暨历数永终,迹随物变,陵隧杳霭,鞠为茂草。古帝诸陵多见践藉,可明敕所在,诸有帝王坟陵,四而各五十步,勿听樵牧。”隋场帝大业二年十二月庚寅,诏曰:“前代帝王,因时创业,君民建国,礼尊南面。而历运推移,年世永久,丘垄残毁,樵牧相趋,莹兆湮芜,封树莫辨。兴言沦灭,有怆于怀,自古以来帝王陵墓,可给随近十户,蠲其杂役,以供守视,”唐玄宗天宝三载十二月,诏:“自古圣帝明王陵墓,有颓毁者,宜令管内量事修茸,仍明立标记,禁其樵采。”古人于异代山陵,必为之修护若此。
sòng xī níng zhōng, xìng lì zhī chén jiàn yì:" qián dài dì wáng líng qǐn, xǔ mín qǐng shè gēng kěn. ér táng zhī zhū líng xī jiàn shān xuē, zhāo líng qiáo mù jiǎn fá wú yí." chuán. xiǎo mín hé shí, zì shàng dǎo zhī, mí cún ài shù zhī sī, dàn zhú qiáo sū zhī lì. xū, fēi yī zhāo zhī gù yǐ.
宋熙宁中,兴利之臣建议:“前代帝王陵寝,许民请射耕垦。而唐之诸陵悉见芟削,昭陵乔木翦伐无遗。”传》。小民何识,自上导之,靡存爱树之思,但逐樵苏之利。吁,非一朝之故矣。
jīn tài zōng tiān huì èr nián èr yuè, zhào:" yǒu dào fā liáo zhū líng zhě zuì sǐ." qī nián èr yuè jiǎ xū, zhào:" jìn yī wū yán shān liáo dài shān líng qiáo cǎi." dú yuán zhī shì zǔ zòng yáng liǎn zhēn jiā fā sòng kuài jī zǎn gōng bù wèn, cǐ zì gǔ suǒ wú zhī dà biàn yě. shí lù: hóng wǔ jiǔ nián bā yuè jǐ yǒu, qiǎn guó zǐ shēng zhōu wèi děng sān shí yī rén fēn shì lì dài dì wáng líng qǐn, mìng bǎi bù nèi jìn rén qiáo mù, shè líng hù èr rén shǒu zhī, yǒu jīng bīng xiǎn ér bēng cuī zhě, yǒu sī dū jìn líng zhī mín yǐ shí fēng péi. měi sān nián yī qiǎn shǐ zhì jì, qí hòu měi dēng jí zhào shū bìng yǒu cǐ wén, ér yǒu sī zhī néng liú yì zhě xiān yǐ.
金太宗天会二年二月,诏:“有盗发辽诸陵者罪死。”七年二月甲戌,诏:“禁医巫阎山辽代山陵樵采。”独元之世祖纵杨琏真伽发宋会稽攒宫不问,此自古所无之大变也。《实录》:洪武九年八月己酉,遣国子生周渭等三十一人分视历代帝王陵寝,命百步内禁人樵牧,设陵户二人守之,有经兵燹而崩摧者,有司督近陵之民以时封培。每三年一遣使致祭,其後每登极诏书并有此文,而有司之能留意者鲜矣。
wèi gāo zǔ tài hé shí jiǔ nián jiǔ yuè dīng hài, zhào yuē:" zhū yǒu jiù mù míng jì jiàn cún zhāo rán wéi shí rén suǒ zhī zhě, sān gōng jí wèi cóng gōng zhě, qù mù sān shí bù shàng shū lìng pū wán liè, shí wǔ bù: huáng mén wǔ xiào, shí bù, gè bù tīng kěn zhí." chén wén dì tiān jiā liù nián bā yuè dīng chǒu, zhào yuē:" liáng shì duō gù, huò luàn xiāng xún, bīng jiǎ fēn zhǐ, shí nián bù jiě. bù chěng zhī tú nüè liú shēng qì, wú lài zhī shǔ bào jí cú hún. jiāng zuǒ zhào jī, wáng zhě yōu zhái. jīn xíng shuǐ wèi zhī zhǔ, mù yùn huǒ dé zhī jūn. shí gèng sì dài, suì yú èr bǎi. ruò qí jīng lún wáng yè, shēn mín wàng, zhōng chén xiào zǐ, hé shì wú zhī? ér líng luò shān qiū, biàn yí líng gǔ, xián jiē jiǎn fá, mò bù qīn cán. yù bēi dé yú mín jiān, qī jiǎn chuán yú shì zài. wú fù wǔ zhū zhī shù, hǎn jiàn qiān nián zhī biǎo. zì tiān zuò guāng qǐ, gōng wéi yī ràng, yuán jì zhèn gōng, yù xiū zǔ wǔ. suī fù jīng qí fú sè, yóu xíng qǐ sòng zhī fēng měi chē jià xún yóu, miǎo zhān hé luò zhī lù. gù qiáo shān zhī sì, píng zǎo fú kuī lí shān zhī fén, sōng bǎi héng shǒu. wéi qī fān jiù lǒng, shì zǐ gù yíng, yǎn jǐn wèi zhōu, qiáo mù yóu zhòng. huò qīn shǔ liú lì, fù shàng wú qī zǐ sūn míng miè, shǒu zhí hé jì? hàn gāo liú lián yú wú jì, sòng zǔ chóu chàng yú zǐ fáng, qiū mù shēng āi, xìng líng gòng cè zhě yě, zhèn suǒ yǐ xìng yán yǒng rì, sī wèi yōu quán. wéi qián dài hóu wáng, zì gǔ zhōng liè, fén zhǒng bèi fā, jué wú hòu zhě, kě jiǎn xíng xiū zhì, mù zhōng shù mù wù dé qiáo cǎi. shù yōu xiǎn shì chàng, chēng zhèn yì yān."
魏高祖太和十九年九月丁亥,诏曰:“诸有旧墓铭记见存昭然为时人所知者,三公及位从公者,去墓三十步;尚书令仆丸列,十五步:黄门五校,十步,各不听垦殖。”陈文帝天嘉六年八月丁丑,诏曰:“梁室多故,祸乱相寻,兵甲纷纸,十年不解。不逞之徒虐流生气,无赖之属暴及徂魂。江左肇基,王者攸宅。金行水位之主,木运火德之君。时更四代,岁逾二百。若其经纶王业,绅民望,忠臣孝子,何世无之?而零落山丘,变移陵谷,咸皆翦伐,莫不侵残。玉杯得于民间,漆简传于世载。无复五株之树,罕见千年之表。自天祚光启,恭惟揖让,爰暨朕躬,聿修祖武。虽复旌旗服色,犹行杞、宋之封;每车驾巡游,眇瞻河洛之路。故桥山之祀,苹藻弗亏;骊山之坟,松柏恒守。惟戚藩旧垄,士子故茔,掩堇未周,樵牧犹众。或亲属流隶,负上无期;子孙冥灭,手植何寄?汉高留连于无忌,宋祖惆怅于子房,丘墓生哀,性灵共侧者也,朕所以兴言永日,思慰幽泉。惟前代侯王,自古忠烈,坟冢被发,绝无後者,可简行修治,墓中树木勿得樵采。庶幽显式畅,称朕意焉。”
táng tài zōng zhēn guān sì nián jiǔ yuè wáng wǔ, zhào yuē:" qīn ruò jī gǔ, miǎn xiǎng wǎng cè, yīng shēng mào shí, zhì shēn bāo shàng. shǐ zī xún shěng, tiào zhǔ zhōng tú, hàn shì zhū líng, běi fù sī tuō, jì liáo qiān zǎi, miǎo ér wú sì. lì xuǎn liè pì, yí jī kě guān liáng zǎi míng qīng, qīng huī bù miè, yí lìng suǒ sī, pǔ jiā yán fǎng. yuán zì shàng gǔ, pō yú suí shì, zhū yǒu míng wáng shèng dì, shèng dé chǒng gōng, dìng luàn mǐ zāi, ān mín jì wù, jí xián chén liè shì, lì yán xiǎn xíng, wěi wǔ jīng wén, zhì jūn lì sú, qiū lǒng kě shí, yíng zhào jiàn zài zhě, gè suí suǒ zài tiáo lù shēn zòu. měi jiā xún jiǎn, jìn jué chú mù, chūn qiū èr shí wéi zhī zhì jì. ruò yǒu huǐ huài, jí yí xiū bǔ. wù lìng zhōu jǐn, yǐ chēng zhèn yì." shì zé bù dú qián dài shān líng, jí shì dài fū zhī qiū mù bìng wèi fēng jìn, yì xìng wáng zhī yī shì, kě wèi hòu fǎ zhě yǐ. tíng sàng tíng sàng zhī shì, zì gǔ suǒ wú. zì jiàn ān lí xī, yǒng jiā bō cuàn, yú shì yǒu bù dé yǐ ér tíng zhě, cháng wěi yán:" wèi jìn zhī zhì, zǔ fù wèi zàng zhě, bù tīng fú guān." ér yù shǐ zhōng chéng liú kuí zòu:" zhū jūn bài wáng, shī fù mǔ, wèi zhī jí xiōng zhě, bù dé shì jìn yàn lè, jiē shǐ xīn sàng, yǒu fàn, jūn zǐ fèi, xiǎo lù." shēng zhě yóu rán, kuàng yú jì mò? shì yǐ chōng zhōu cì shǐ téng tián dīng líng dí suǒ shā, shī sàng bù fǎn. tián zi xiàn shì huàn bù fèi, lùn zhě xián zhī, qí gāo dì shí, wū chéng lìng gù chāng xuán zuò fù fǎ xiù sòng tài shǐ zhōng běi zhēng shī hái bù fǎn, ér chāng yuán yàn lè xī yóu, yǔ cháng rén wú yì, yǒu sī qǐng jiā yǐ qīng yì. zhèn wǔ jiàng jūn qiū guān xiān wèi xiū liú mào suǒ shā, sāng shī jué yù, bù kě fù xún. shì zǔ tè chì, qí zi xióng fāng gǎn rén shì. dāng jiāng zuǒ piān ān zhī rì, ér yóu shēn cǐ jìn, qǐ yǒu sǐ fēi zhàn chǎng, guān fēi yì yù, ér tíng jiǔ bù zàng, zì tóng píng rén, rú jīn rén zhī suǒ wéi zhě zāi! jìn shū hè xún chuán:" wèi wǔ kāng lìng, sú duō hòu zàng, jí yǒu jū jì huí bì suì yuè tíng sàng bù zàng zhě, xún jiē jìn yān." jiù táng shū yán zhēn qīng chuán:" shí yǒu zhèng yán zuò zhě, mǔ zú, èr shí jiǔ nián bìn sēng shè tǎn dì. zhēn qīng hé zòu zhī. xiōng dì zhōng shēn bù chǐ, xià sǒng dòng." cè fǔ yuán guī: hòu zhōu tài zǔ guǎng shùn èr nián shí yī yuè bǐng wǔ, chì" gǔ zhě lì fēng shù zhī zhì, dìng sāng zàng zhī qī, zhe zài jīng diǎn, shì wéi míng jiào. pō hū shì sú shuāi báo, fēng huà líng chí, qīn mò ér duō quē sòng zhōng, shēn hòu ér biàn wèi wú zhǔ, huò jī shù yú shì huàn, huò jū jì yú yīn yáng, lǚ chèn bù guī, yí hái hé tuō? dàn yǐ xiān yù chuí xiào zǐ yīn xīn, fēi yǐ hòu zàng wèi xián, zhǐ yǐ chēng jiā wèi lǐ. sǎo dì ér jì, shàng kě yǐ gào qián fù tǔ chéng fén, suǒ guì hū jìn lì. yí bān tiáo lìng, yòng jǐng yīn xún. shù shǐ jiǔ yuán jué bào hèn zhī hún, qiān lǐ wú bù guī zhī gǔ. shēn rén shì, dāng tǐ zī huái. yīng nèi wài wén wǔ chén liáo mù zhí zhōu xiàn guān xuǎn rén děng, jīn hòu yǒu fù mǔ zǔ fù mǔ wáng mò, wèi jīng qiān zàng qí zhǔ jiā zhī zhǎng bù dé zhé qiú shì jìn, suǒ yóu sī yì bù dé shēn jǔ jiè sòng." ér sòng shǐ wáng zǐ sháo yǐ bù zàng fù mǔ biǎn guān, liú xiōng dì yǐ bù zàng fù mǔ duó zhí. hòu zhī wáng zhě, yǐ lǐ zhì rén, zé zhōu zǔ zhī zhào lǔ gōng zhī hé bù kě bù zhe zhī jiǎ lìng. dàn shǐ wèi zàng qí qīn zhī zǐ ruò sūn, shēn bù xǔ rén guān, shì rén bù xǔ fù jǔ, zé tiān xià wú bù zàng zhī sàng yǐ.
唐太宗贞观四年九月王午,诏曰:“钦若稽古,缅想往册,英声茂实,志深褒尚。始兹巡省,眺瞩中涂,汉氏诸陵,北阜斯托,寂寥千载,邈而无祀。历选列辟,遗迹可观;良宰名卿,清徽不灭,宜令所司,普加研访。爰自上古,泊于隋室,诸有明王圣帝,盛德宠功,定乱弭灾,安民济物,及贤臣烈士,立言显行,纬武经文,致君利俗,丘垄可识,茔兆见在者,各随所在条录申奏。每加巡简,禁绝刍牧,春秋二时为之致祭。若有毁坏,即宜修补。务令周尽,以称朕意。”是则不独前代山陵,即士大夫之丘墓并为封禁,亦兴王之一事,可为後法者矣。○停丧停丧之事,自古所无。自建安离析,永嘉播窜,于是有不得已而停者,常炜言:“魏晋之制,祖父未葬者,不听服官。”而御史中丞刘隗奏:“诸军败亡,失父母,未知吉凶者,不得仕进宴乐,皆使心丧,有犯,君子废,小戮。”生者犹然,况于既殁?是以充州刺史滕恬丁零翟所杀,尸丧不反。恬子羡仕宦不废,论者嫌之,齐高帝时,乌程令顾昌玄坐父法秀宋泰始中北征尸骸不反,而昌元宴乐嬉游,与常人无异,有司请加以清议。振武将军丘冠先为休留茂所杀,丧尸绝域,不可复寻。世祖特敕,其子雄方敢人仕。当江左偏安之日,而犹申此禁,岂有死非战场,棺非异域,而停久不葬,自同平人,如今人之所为者哉!《晋书·贺循传》:“为武康令,俗多厚葬,及有拘忌回避岁月停丧不葬者,循皆禁焉。”《旧唐书·颜真卿传》:“时有郑延祚者,母卒,二十九年殡僧舍坦地。真卿劾奏之。兄弟终身不齿,下耸动。”《册府元龟》:後周太祖广顺二年十一月丙午,敕“古者立封树之制,定丧葬之期,著在经典,是为名教。泊乎世俗衰薄,风化陵迟,亲殁而多阙送终,身後而便为无主,或羁束于仕宦,或拘忌于阴阳,旅榇不归,遗骸何托?但以先玉垂孝子因心,非以厚葬为贤,只以称家为礼。扫地而祭,尚可以告虔;负土成坟,所贵乎尽力。宜颁条令,用警因循。庶使九原绝抱恨之魂,千里无不归之骨。绅人士,当体兹怀。应内外文武臣僚幕职州县官选人等,今後有父母祖父母亡殁,未经迁葬其主家之长不得辄求仕进,所由司亦不得申举解送。”而《宋史》王子韶以不葬父母贬官,刘兄弟以不葬父母夺职。後之王者,以礼治人,则周祖之诏、鲁公之劾不可不著之甲令。但使未葬其亲之子若孙,绅不许人官,士人不许赴举,则天下无不葬之丧矣。
zhāng jì ruò ěr qí, cǎi huáng fǔ mì zhī míng, zuò dǔ zhōng lùn. qí xià piān yuē:" zàng zhī xí yú chǐ yě, yú shì yǒu jiǔ ér bù kè zàng zhě, shì tú zhī bèi wù fēng yí zhī wèi hòu yì qīn, ér bù zhī jiǔ ér bù zàng zhī dà bèi yú lǐ yě, xiān wáng zhī zhì sāng lǐ, shǐ sǐ ér xí, xí ér liǎn, sān rì ér bìn, bìn ér zhì zàng jù, qí zàng yě, guì jiàn yǒu shí, tiān zǐ qī yuè, zhū hóu wǔ yuè, dài fū sān yuè, shì yú yuè. xiān shí ér zàng zhě, wèi zhī dé zàng hòu shí ér zàng zhě, wèi zhī dài sàng. qí zì xí ér liǎn, zì liǎn ér bìn, zì bìn ér zàng, zhōng jiān jiē bù zhì tā shì, gè shì qí lì, rì xī jié jū, zhì zàng ér yǐ, yǐ wéi suǒ yǐ jì ān qīn tǐ zhě, bì zhì hū zàng ér shǐ bì yě. xí yě, liǎn yě, bìn yě, jiē yǐ qī chéng hū zàng zhě yě. bìn zé bù kě bù zàng, yóu zhī xí zé bù kě bù liǎn, liǎn zé bù kě bù bìn, xiāng dài ér wèi shǐ zhōng zhě yě, gù bù kě yǐ tā shì jiān yě. jīn yǒu rén qīn sǐ yú rì ér bù xí, yú xún ér bù liǎn, yú yuè ér bù bìn, gǒu fēi kuáng yì sàng xīn zhī rén, bì yǒu tòng hū qí zhōng zhě yǐ. zhì yú lěi nián ér bù zàng, zé xiāng yǔ ān zhī, hé yě? bìn zhě bì yú kè wèi, suǒ yǐ bīn zhī yě fù mǔ ér bīn zhī, rén zǐ zhī suǒ bù rěn yě. ér wèi zhī zhě, yǐ jiāng zàng, gù bīn zhī yě, suǒ yǐ jiàn jí hū yuǎn yě, bìn ér bù zàng, shì shǐ qí qīn tuì ér bù dé fǎn yú qǐn, jìn ér bù dé jí yú mù, bù yóu zhī kè ér wèi dé guī, guī ér wèi dé zhì zhě yǔ? fēi rén shì zhī zhì nán ān, ér rén zǐ zhī dà bù rěn zhě yǔ? sāng fú xiǎo jì yuē:" jiǔ ér bù zàng zhě, wéi zhǔ sàng yīn bù chú, qí xú yǐ má zhōng yuè shù zhě, chú sàng zé yǐ." kǒng shì yuē:" jiǔ ér bù zàng, wèi yǒu shì ài bù dé yī yuè zàng zhě, zé sān nián guān fú shēn, jiē bù dé xiáng chú. zhǔ sàng zhě, wèi zi wèi fù, qī wèi fū, chén wèi jūn, sūn wèi zǔ, jiē wèi sàng zhǔ, bù dé chú yě. qí xú wèi qī yǐ xià zhì sī yě. kǒng zǐ cóng zi: sī tú wén zi wèn yú zi sī, yuē:' sāng fú jì chú, rán hòu nǎi zàng, zé qí fú hé fú?' zi sī yuē:' sān nián zhī sàng wèi zàng, fú bù biàn, chú hé yǒu yān?, nǎi zhī gǔ zhī rén yǒu bù xìng yǒu gù bù dé zàng qí qīn zhě, suī yú sān nián, bù chú fú. qí xīn suǒ tòng zài yú wèi zàng, yǐ wéi yǔ wèi jí sān yuè zhě tóng shí yě. yǔ wèi jí sān yuè zhě tóng shí, sī bù dé jì shí ér jí jí yǐ. hé yě? sàng zhī jí jí, shǐ yú yú ér chéng yú shì tán. yú zhī wèi lǐ, qǐ yú jì zàng, sòng xíng ér wǎng, yíng jīng ér fǎn, gù wèi yú yǐ ān zhī. wèi zàng zé wú suǒ wéi ér yú, bù yú zé zú kū ér, jiē wú suǒ wéi ér jǔ, zú kū yǔ bù dé jǔ, yòu hé wéi ér kě yǐ liàn? hé wéi ér kě yǐ xiáng qiě shì tán? gù suī yú sān nián, yǔ wèi jí sān yuè zhě tóng shí yě. wèi jí sān yuè ér yù jǔ xiáng shì tán zhī lǐ, háng dào zhī rén fú rěn yǐ. sī qí suǒ yǐ kě yǐ chú ér fú chú yǔ? sī qí suǒ yǐ níng liǎn xíng hái zàng, xiàn guān ér fēng, ér bì bù gǎn wéi yì wàng shē qiú, yǐ zhì yú jiǔ ér bù zàng yě yǔ? yóu shì yán zhī, zé rén zǐ zhī wèi zàng qí qīn zhě, wèi kě yǐ yú, wèi kě yǐ zú kū yě, wèi kě yǐ yú, wèi kě yǐ zú kū, ér kě yǐ fú guān hū, fǎn mò dài zhī jiāo fēng, jǔ bǎi wáng zhī zhuì zhì, bì yǒu shèng rén qǐ ér xíng zhī zhě."
张稷若尔歧,采皇甫谧之名,作《笃终论》。其下篇曰:“葬之习于侈也,于是有久而不克葬者,是徒知备物丰仪之为厚义亲,而不知久而不葬之大悖于礼也,先王之制丧礼,始死而袭,袭而敛,三日而殡,殡而治葬具,其葬也,贵贱有时,天子七月,诸侯五月,大夫三月,士逾月。先时而葬者,谓之得葬;後时而葬者,谓之怠丧。其自袭而敛,自敛而殡,自殡而葬,中间皆不治他事,各视其力,日夕拮据,至葬而已,以为所以计安亲体者,必至乎葬而始毕也。袭也,敛也,殡也,皆以期成乎葬者也。殡则不可不葬,犹之袭则不可不敛,敛则不可不殡,相待而为始终者也,故不可以他事间也。今有人亲死逾日而不袭,逾旬而不敛,逾月而不殡,苟非狂易丧心之人,必有痛乎其中者矣。至于累年而不葬,则相与安之,何也?殡者必于客位,所以宾之也;父母而宾之,人子之所不忍也。而为之者,以将葬,故宾之也,所以渐即乎远也,殡而不葬,是使其亲退而不得返于寝,进而不得即于墓,不犹之客而未得归,归而未得至者与?非人事之至难安,而人子之大不忍者与?《丧服小记》曰:“久而不葬者,惟主丧音不除,其徐以麻终月数者,除丧则已。”孔氏曰:“久而不葬,谓有事碍不得依月葬者,则三年冠服身,皆不得祥除。主丧者,谓子为父,妻为夫,臣为君,孙为祖,皆为丧主,不得除也。其徐谓期以下至缌也。《孔子丛子》:司徒文子问于子思,曰:‘丧服既除,然後乃葬,则其服何服?’子思曰:‘三年之丧未葬,服不变,除何有焉?,乃知古之人有不幸有故不得葬其亲者,虽逾三年,不除服。其心所痛在于未葬,以为与未及三月者同实也。与未及三月者同实,斯不得计时而即吉矣。何也?丧之即吉,始于虞而成于礻覃。虞之为礼,起于既葬,送形而往,迎精而反,故为虞以安之。未葬则无所为而虞,不虞则卒哭而,皆无所为而举,卒哭与不得举,又何为而可以练?何为而可以祥且礻覃?故虽逾三年,与未及三月者同实也。未及三月而欲举祥礻覃之礼,行道之人弗忍矣。斯其所以可以除而弗除与?斯其所以宁敛形还葬,县棺而封,而必不敢为溢望奢求,以至于久而不葬也与?由是言之,则人子之未葬其亲者,未可以虞,未可以卒哭也,未可以虞,未可以卒哭,而可以服官乎,反末代之浇风,举百王之坠制,必有圣人起而行之者。”
chén kě dà yuē:" yǐ má zhōng yuè shù zhě, qī yǐ xià zhì sī zhī qīn, yǐ zhǔ rén wèi zàng, bù dé biàn gé, gù fú má yǐ zhì yuè shù zú ér chú, bù dài zhǔ rén sàng hòu zhī chú yě. rán qí fú yóu bì shōu cáng, yǐ qí sòng zàng yě. fū wèi zàng zhī sàng, qī yǐ xià zhì sī zhī qīn qiě bù dé biàn gé ér wèi zhī zǐ zhě nǎi xún zàng bì zhī zhì, ér liàn ér xiáng ér shì tán, shì zé jīn zhī rén qí wú fù mǔ yě jiǔ yǐ.'"
陈可大曰:“以麻终月数者,期以下至缌之亲,以主人未葬,不得变葛,故服麻以至月数足而除,不待主人丧後之除也。然其服犹必收藏,以俟送葬也。夫未葬之丧,期已下至缌之亲且不得变葛、而为之子者乃循葬毕之制,而练而祥而礻覃,是则今之人其无父母也久矣。’”
wèi liú zhòng wǔ qǔ mǔ qiū shì, shēng zǐ zhèng shū zhèng zé. jí mǔ qiū jiǎn bài, zhòng wǔ chū qí qī, gèng qǔ wáng shì, shēng táo, zhòng wǔ wèi mǔ qiū shì lì bié shě, ér bù gào jué. jí mǔ qiū shì zú, zhèng shū qiú zàng, táo bù xǔ. zhèng shū bù shì fú, sòng yú shàng xià, wèi xuè lù gǔ, shuāi shang zhuì luò, shù shí nián fú dé, yǐ zhì sǐ wáng. sòng hǎi yú lìng hé zǐ píng mǔ sāng qù guān, āi huǐ yú lǐ, shǔ dà míng mò, dōng tǔ jī huāng, jì yǐ shī lǚ, bā nián bù dé yíng zàng, zhòu yè hào kū, cháng rú tǎn kuò zhī rì, dōng bù yī xù, xià bù jiù qīng liáng, yī rì yǐ mǐ shù hé wéi zhōu, bù jìn yán cài. suǒ jū wū bài, bù bì fēng rì, xiōng zi bó xìng yù wèi dā lǐ, zǐ píng bù kěn, yuē:" wǒ qíng shì wèi shēn, tiān dì yī zuì rén ěr, wū hé yí fù?" cài xìng zōng wèi kuài jī tài shǒu, shén jiā jīn zhòng, wèi yíng zhǒng kuàng. liáng yīn bù nìng wèi wǔ kāng lìng, huì jiāng líng xiàn, ér mǔ zú, dào lù gé jué, bù dé bēn fù, sì zài zhī zhōng, zhòu yè hào qì. jí chén gāo zǔ shòu shàn, qǐ wèi róng zhāo jiāng jūn, chú lóu lìng. zhì shì, sì xiōng bù qí shǐ yíng sàng jiù guī zàng. bù nìng jū chǔ lǐ jié, rú shǐ wén sàng, ruò cǐ zhě yòu sān nián, táng ōu yáng tōng wèi zhōng shū shè rén, dīng mǔ yōu, yǐ suì xiōng wèi zàng, sì nián jū lú, bù shì fú. dōng yuè, jiā rén mì yǐ zhān xù zhì suǒ mián xí xià, tōng jué, dà nù, jù lìng chè zhī. yuán sūn jǐn fù sāng, tíng jiù sì zài, yī bù jiě dài. cǐ shù shì kě wèi bù dé yǐ ér tíng sàng zhě zhī fǎ.
魏刘仲武娶母丘氏,生子正舒、正则。及母丘俭败,仲武出其妻,更娶王氏,生陶,仲武为母丘氏立别舍,而不告绝。及母丘氏卒,正舒求葬,陶不许。正舒不释服,讼于上下,位血露骨,衰裳缀络,数十年弗得,以至死亡。宋海虞令何子平母丧去官,哀毁逾礼,属大明末,东土饥荒,继以师旅,八年不得营葬,昼夜号哭,常如袒括之日,冬不衣絮,夏不就清凉,一日以米数合为粥,不进盐菜。所居屋败,不敝风日,兄子伯兴欲为耷理,子平不肯,曰:“我情事未申,天地一罪人耳,屋何宜覆?”蔡兴宗为会稽太守,甚加矜重,为营冢矿。梁殷不佞为武康令,会江陵陷,而母卒,道路隔绝,不得奔赴,四载之中,昼夜号泣。及陈高祖受禅,起为戎昭将军,除娄令。至是,四兄不齐始迎丧柩归葬。不佞居处礼节,如始闻丧,若此者又三年,唐欧阳通为中书舍人,丁母忧,以岁凶未葬,四年居庐,不释服。冬月,家人密以毡絮置所眠席下,通觉,大怒,遽令撤之。元孙瑾父丧,停柩四载,衣不解带。此数事可为不得已而停丧者之法。
jìn nián yì yǒu yī èr zhī lǐ zhī shì, wèi kè zàng ér bù biàn fú zhě. ér huò qiě jī zhī yuē: fū yǐn jiǔ shí ròu chù nèi, yǔ fū rén jiān zhī jiāo jì wǎng lái, yī yī rú píng rén, ér dú bù biàn yì guān, zé wén cún ér shí wáng yě. wén cún ér shí wáng, jìn yú wéi míng." rán zé bì bìng qí wén ér qù zhī, ér hòu wèi bù jìn míng xié? zǐ gòng yù qù gào shuò zhī xì yáng, zǐ yuē:" cì yě, ěr ài qí yáng, wǒ ài qí lǐ." wū hū, fū xí zhī nán yí jiǔ yǐ. zì fēi dà xián, zhōng rén zhī qíng xiān bù dòng yú wài zhě. shèng rén wéi zhī biàn miǎn yī shang, pèi yù yǐ jiào gōng, shuāi má yǐ jiào xiào, jiè wèi yǐ jiào wǔ, gù jūn zǐ chǐ fú qí fú ér wú qí róng. shǐ qí wèi zàng ér bù shì shuāi má, zé qí bēi āi zhī xīn tòng jí zhī yì bì yǒu chù yú mù ér cháng cún zhě. cǐ zi yóu suǒ wèi yǐ gù xìng wù, ér wèi xiào zǐ rén rén zhī yī zhù yě, xī wèi qí bì qù zhī yě? shī yuē:" shù jiàn sù xī, wǒ xīn yùn jié xī, liáo yǔ zi rú yī xī." āi gōng wèn yuē:" shēn wěi zhāng fǔ, yǒu yì yú rén hū?" kǒng zǐ zuò sè ér duì yuē:" jūn hú rán yān! shuāi má jū zhàng zhě, zhì bù cún hū lè. fēi ěr fú wén, fú shǐ rán yě." hòu zhī yì lǐ zhě, bì yǒu néng zé yú sī zhě yǐ. yòu kǎo shí lù rù yǒng lè qī nián qī yuè jiǎ xū, rén xiào huáng hòu sàng zài qī. huáng tài zǐ yǐ mǔ sāng wèi zàng, shì tán hòu réng sù fú shì shì. zhì jǐ yán, réng shuāi fú. bā nián qī yuè yǐ sì, rén xiào huáng hòu jì rì, yǐ wèi zàng, lǐ tóng dà xiáng.
近年亦有一二知礼之士,未克葬而不变服者。而或且讥之曰:夫饮酒食肉处内,与夫人间之交际往来,一一如平人,而独不变衣冠,则文存而实亡也。文存而实亡,近于为名。”然则必并其文而去之,而後为不近名邪?子贡欲去告朔之饩羊,子曰:“赐也,尔爱其羊,我爱其礼。”呜呼,夫习之难移久矣。自非大贤,中人之情鲜不动于外者。圣人为之弁冕衣裳,佩玉以教恭,衰麻以教孝,介胃以教武,故君子耻服其服而无其容。使其未葬而不释衰麻,则其悲哀之心、痛疾之意必有触于目而常存者。此子游所谓以故兴物,而为孝子仁人之一助也,奚为其必去之也?《诗》曰:“庶见素兮,我心蕴结兮,聊与子如一兮。”哀公问曰:“绅委章甫,有益于仁乎?”孔子作色而对曰:“君胡然焉!衰麻苴杖者,志不存乎乐。非耳弗闻,服使然也。”後之议礼者,必有能择于斯者矣。又考《实录入永乐七年七月甲戌,仁孝皇後丧再期。皇太子以母丧未葬,礻覃後仍素服视事。至几筵,仍衰服。八年七月乙巳,仁孝皇後忌日,以未葬,礼同大祥。
fū tiān zǐ zhī zǐ shàng qiě xíng zhī, ér wèi bù kě tōng yú shì shù rén hū?
夫天子之子尚且行之,而谓不可通于士庶人乎?
chǐ yú bìn mái zhī shì, ér mín suì zhì yú bù zàng qí qīn fēng yú zī sòng zhī yí, ér mín suì zhì yú bù jǔ qí nǚ, yú shì yǒu fǎn běn shàng zhì zhī sī, ér lǎo shì zhī shū, wèi lǐ wèi zhōng xìn zhī báo, ér luàn zhī shǒu, zé yì guò yǐ. qǐ zhī zhào nán zhī nǚ, pò qí wèi zhī. ér fū zǐ zhī gào zǐ lù yuē:" liǎn shǒu zú xíng, hái zàng ér wú guǒ, chēng qí cái, sī zhī wèi lǐ." hé zhì rú yán tiě lùn zhī yún" sòng sǐ dān jiā, qiǎn nǚ mǎn chē" qí wǔ dì zhào shū zhī yún" bān bái bù hūn, lù guān lèi yè" zhě hū? mǎ róng yǒu yán:" jià qǔ zhī lǐ, jiǎn zé hūn zhě yǐ shí yǐ sàng jì zhī lǐ, yuē zé zhōng zhě yǎn cáng yǐ." lín fàng wèn lǐ zhī běn, kǒng zǐ yuē:: lǐ, yǔ qí shē yě, níng jiǎn." qí zhèng sú zhī xiān wù hū?
侈于殡埋之饰,而民遂至于不葬其亲;丰于资送之仪,而民遂至于不举其女,于是有反本尚质之思,而老氏之书,谓礼为忠信之薄,而乱之首,则亦过矣。岂知《召南》之女,迫其谓之。而夫子之告子路曰:“敛手足形,还葬而无椁,称其财,斯之谓礼。”何至如《盐铁论》之云“送死殚家,遣女满车”;齐武帝诏书之云“斑白不婚,露棺累叶”者乎?马融有言:“嫁娶之礼,俭则婚者以时矣;丧祭之礼,约则终者掩藏矣。”林放问礼之本,孔子曰::礼,与其奢也,宁俭。”其正俗之先务乎?
jiǎ zàng jìn wǔ dì tài kāng zhōng, qián tài zǐ xiǎn mǎ qiè shēn jì zhǐ wèi guó wén xué jiǎng táng shí yú nián. mǔ wáng, bù zhì sàng guī, biàn yú táng běi bì wài xià guān, wèi xī jiǎ zàng. zàng, xié jiāng lǎo mǔ dù jiāng."" jiǎ zàng" zì shǐ jiàn yú cǐ. sān nián jí jí, zhào yòng wèi zhēng dōng cān jūn, lùn zhě yǐ wéi bù hé lǐ. zhèng zhì yuē:" zhào shāng wèn:' zhǔ sàng zhě bù chú. jīn rén wéi lí bāng zú, jiǎ zàng yì guó, lǐ bù dà bèi, yào yì yǒu fǎn tǔ zhī yì. sān nián hé yǐ, kě dé chú fǒu?, dá yuē:' zàng zhě, sòng qīn zhī zhōng. jiǎ zàng fǎ hòu dài qiǎo wěi, fǎn kě yǐ nán lǐ hū?'" gǎi bìn gǔ rén gǎi bìn zhī lǐ, bì fǎn yú gōng qǐn, bù jū jí yuǎn zhī zhì. qí zhuāng gōng yǐ xiāng gōng èr shí wǔ nián wèi cuī zhù suǒ shì, zàng zhū shì sūn zhī lǐ. èr shí bā nián, cuī qìng jì sǐ. shí èr yuè yǐ hài shuò, qí rén qiān zhuāng gōng bìn yú dà qǐn, yǐ qí guān shī cuī zhù yú shì. èr shí jiǔ nián èr yuè guǐ mǎo, qí rén zàng zhuāng gōng yú běi guō. fū zì guō wài zhī zàng, lì sān nián zhī jiǔ. chū ér qiān zhī lù qǐn, wèi zhī gǎi bìn, bù yǐ gōng tíng wèi jì, bù yǐ bīng sǐ wèi xián, gǔ rén sòng wǎng shèn zhōng zhī lǐ rú cǐ. hàn hé dì yǐ liáng guì rén kù mò, liǎn zàng lǐ quē, nǎi gǎi bìn yú chéng guāng guān, zhuī fú sāng zhì, gài fù shēn fù guān zhī wù, rén zǐ suǒ yí zì jìn. ruò sòng zhī gāo zōng yú zǐ gōng rù jìng, jí chéng zhī yǐ guǒ, shàng yǐ qī qí xiān rén, xià yǐ qī qí bǎi guān zhào xìng, chéng qiān gǔ zhī zuì rén yǐ.
○假葬晋武帝太康中,前太子洗马郄诜寄止卫国文学讲堂十馀年。母亡,不致丧归,便于堂北壁外下棺,谓夕假葬。葬,携将老母渡江。”“假葬”字始见于此。三年即吉,诏用为征东参军,论者以为不合礼。《郑志》曰:“赵商问:‘主丧者不除。今人违离邦族,假葬异国,礼不大备,要亦有反土之意。三年阂矣,可得除否?,答曰:‘葬者,送亲之终。假葬法後代巧伪,反可以难礼乎?’”○改殡古人改殡之礼,必反于宫寝,不拘即远之制。齐庄公以襄公二十五年为崔杼所弑,葬诸士孙之里。二十八年,崔庆既死。十二月乙亥朔,齐人迁庄公殡于大寝,以其棺尸崔杼于市。二十九年二月癸卯,齐人葬庄公于北郭。夫自郭外之葬,历三年之久。出而迁之路寝,为之改殡,不以宫廷为忌,不以兵死为嫌,古人送往慎终之礼如此。汉和帝以梁贵人酷殁,敛葬礼阙,乃改殡于承光官,追服丧制,盖附身、附棺之物,人子所宜自尽。若宋之高宗于梓宫入境,即承之以椁,上以欺其先人,下以欺其百官兆姓,诚千古之罪人矣。
cè fǔ wú guī zài:" hòu táng zhuāng zōng tóng guāng èr nián bā yuè, qiǎn zōng zhèng shǎo qīng lǐ qióng wǎng cáo zhōu, jiǎn xíng āi dì líng qǐn. sān nián zhēng yuè bǐng shēn, chì yuē:" zhèn gù wéi guǎ dé, huò sì pī tú, fèng xiān zhī dào cháng qín, sòng wǎng zhī chéng mí dài. ài zì zhòng xìng miào shè, zài zhǎn jiāo, xuán dàng dí yú xiá cī, fù hán rú yú qìng zé. gài yōu láo jìng guó, kuàng zhuì chéng táo, yù xiǔ ruò jīng, shè chuān wèi jù, yóu shì tuī yí suì yuè, yù zhì qíng huái. gōng niàn zhāo zōng yàn jià zhī chén, shǎo dì dēng xiá zhī rì, xián lí huī dú, sù yǔn lóng rán, wěi guān jiàn yú chóu chóu, tuō shān líng yú xiāo jìng. jìng wéi guī zhì, qǐ yè dù chéng, cún chuàng jié yǐ mí shēn, gù qǐn xìng ér zēng tì. qián sī gǎi bo, shì wèi yǔn huái, yí lìng suǒ sī, bié xuǎn yuán líng, bèi lǐ qiān zàng, guì xuě yōu míng zhī hèn, yǐ shēn zhuī mù zhī xīn. fán bǎi chén liáo, tǐ zhèn āi gǎn." suī yǒu shì mìng, yǐ nián jī cái bù zú ér zhǐ.
《册府无龟》载:“後唐庄宗同光二年八月,遣宗正少卿李琼往曹州,简行哀帝陵寝。三年正月丙申,敕曰:“朕顾惟寡德,获嗣丕图,奉先之道常勤,送往之诚靡怠。爱自重兴庙社,载展郊,旋荡涤于瑕疵,复涵儒于庆泽。盖忧劳静国,旷坠承桃,御朽若惊,涉川为惧,由是推移岁月,郁滞情怀。恭念昭宗晏驾之辰,少帝登遐之日,咸罹虺毒,速殒龙髯,委冠剑于仇雠,托山陵于枭境。静惟规制,岂叶度程,存怆结以弥深,固寝兴而增惕。虔思改卜,式慰允怀,宜令所司,别选园陵,备礼迁葬,贵雪幽明之恨,以申追慕之心。凡百臣僚,体朕哀感。”虽有是命,以年饥财不足而止。
huǒ zàng huǒ zàng zhī sú shèng xíng yú jiāng nán, zì sòng shí yǐ yǒu zhī. sòng shǐ:" shào xīng èr shí liù nián, jiān dēng wén gǔ yuàn fàn tóng yán:' jīn mín sú yǒu suǒ wèi huǒ huà zhě, shēng zé fèng yǎng zhī jù wéi kǒng bù zhì, sǐ zé pān ér juān qì zhī. guó cháo zhe lìng, pín wú zàng dì zhě, xǔ yǐ guān dì ān zàng. hé dōng dì xiá rén zhòng, suī zhì qīn zhī sàng xī jiē fén qì. hán qí zhèn bīng zhōu, yǐ guān qián shì tián shù qǐng, gěi mín ān zàng, zhì jīn wèi měi tán, rán zé chéng liú xuān huà, shǐ mín bù pàn yú lǐ fǎ, zhèng shǒu chén zhī zhí yě. shì guān fēng huà, lǐ yí jìn zhǐ, réng chì shǒu chén cuò zhì huāng xián zhī dì, shǐ pín mín dé yǐ shōu zàng.' cóng zhī."" jǐng dìng èr nián, huáng zhèn wèi wú xiàn wèi, qǐ miǎn zài qǐ huà rén tíng. zhuàng yuē:' zhào duì běn sī jiǔ lì, yǒu xíng xiāng sì yuē tōng jì, zài chéng wài xī nán yī lǐ. běn sì jiǔ wèi fén rén kōng tíng yuē shí jiān yǐ wǎng lì, hé chéng yú mín xī wèi suǒ yòu, qīn sǐ jí jǔ ér fù zhī liè yàn, yú hái bù huà, zé yòu jǔ ér tóu zhī shēn yuān. āi zāi, sī rén hé gū, ér zāo cǐ shēn hòu zhī dà lù xié? zhèn jiǔ qiē tòng xīn, yǐ rén wēi wèi xià, yù yán wèi fā. nǎi wǔ yuè liù rì yè, fèng léi zhòu zhì, dú jǐn chè qí suǒ wèi fén rén zhī tíng ér qù zhī. yì zhě huì qì zhāng wén, yuān hún gòng sù, huáng tiān zhèn nù, wèi jué cǐ gēn. yuè míng rì, jù sì sēng fā jué, chén zhuàng, wèi zhī bèi shēn shǐ fǔ, gài yì xìng cǐ tíng zhī huài ěr. àn lì hé rén, gǎn shòu sì sēng zhī zhǔ, xíng xià běn sī, lè lìng jiān zào! zhèn qiè wèi cǐ tíng wèi fén rén zhī qīn shè yě, rén zhī fén qí qīn, bù xiào zhī dà zhě yě, cǐ tíng qí kě zài yě zāi. jǐn àn, gǔ zhě xiǎo liǎn dà liǎn yǐ zhì bìn zàng, jiē pì yǒng, wèi qiān qí qīn zhī shī ér dòng zhī yě, kuàng kě dé ér huǒ zhī xié? jǔ qí shī ér jiè zhī huǒ, cǎn nüè zhī jí, wú fù rén dào, suī liàng yóu zuò wǔ nüè zhī fǎ, shāng zhòu wèi páo luò zhī xíng, jiē shī zhī yú shēng qián, wèi zhì lù zhī yú sǐ hòu yě. zhǎn qín wèi xià fù fú jì bì yǒu yāng, jì zàng, fén yān chè yú shàng, huò zhě tiān shí zāi zhī, rán wèi zhī yāng, zé xiōng kě zhī yě. chǔ zǐ qī yù fén jūn zhī shī, zi xī jiè bù kě, suī dí rén zhī shī yóu yǒu suǒ bù rěn yě. wèi hóu jué chǔ shī dìng zǐ zhī mù, fén zhī yú píng zhuāng zhī shàng, dài zì gǔ yǐ lái suǒ wú zhī shì. tián dān shǒu jí mò zhī gū yì, jī wǔ nián, sī chū wàn sǐ yī shēng zhī jì yǐ jī qí mín, gù xí yòng qí dú, wù yàn rén jué qí mù, shāo sǐ rén, qí rén wàng zhī tì wèi, nù shí bèi, ér qí pò yàn yǐ. rán zé fén qí xiān rén zhī shī, wèi zǐ sūn zhě suǒ tòng fèn, ér bù zì ài qí shēn, gù tián dān sī zhī wǔ nián, chū cǐ guǐ jì yǐ wù dí yě. wèi lún zài yuè, wén hàn jué shāo qí xiān rén zhǒng, lù jiǎ míng qí bù rán, yǔ zhī yào yuē, yì yuē:' fǎn zé jué shāo wáng xiān rén zhǒng ěr.' jǔ zhì bù kě wén zhī shì yǐ xiāng kǒng, fēi rěn wèi zhī yě. yǐn qí wèi huái yáng dū wèi, suǒ zhū shén duō, jí sǐ, chóu jiā yù shāo qí shī, shī wáng qù guī zàng, shuō zhě wèi qí shī fēi qù. fū yù shāo qí shī, chóu zhī shēn yě yù shāo zhī ér shī wáng, shì sǐ ér yǒu líng, yóu zhī shāo zhī kě wèi yě. hàn guǎng chuān wáng qù yín nüè wú dào, qí jī zhāo xìn gòng shā xìng jī wáng zhāo píng wáng dì xú jí cóng bì sān rén, hòu zhāo xìn bìng, mèng zhāo píng děng, nǎi jué qí shī, jiē shāo wèi huī, qù yǔ zhāo xìn xuán yì zhū sǐ. wáng mǎng zuò fén rú zhī xíng, shāo chén liáng děng, yì suì zhū miè.
○火葬火葬之俗盛行于江南,自宋时已有之。《宋史》:“绍兴二十六年,监登闻鼓院范同言:‘今民俗有所谓火化者,生则奉养之具惟恐不至,死则潘而捐弃之。国朝著令,贫无葬地者,许以官地安葬。河东地狭人众,虽至亲之丧悉皆焚弃。韩琦镇并州,以官钱市田数顷,给民安葬,至今为美谈,然则承流宣化,使民不畔于礼法,正守臣之职也。事关风化,理宜禁止,仍饬守臣措置荒闲之地,使贫民得以收葬。’从之。”“景定二年,黄震为吴县尉,乞免再起化人亭。状曰:‘照对本司久例,有行香寺曰通济,在城外西南一里。本寺久为焚人空亭约十间以罔利,合城愚民悉为所诱,亲死即举而付之烈焰,馀骸不化,则又举而投之深渊。哀哉,斯人何辜,而遭此身後之大戮邪?震久切痛心,以人微位下,欲言未发。乃五月六日夜,凤雷骤至,独尽撤其所谓焚人之亭而去之。意者秽气彰闻,冤魂共诉,皇天震怒,为绝此根。越明日,据寺僧发觉,陈状,为之备申使府,盖亦幸此亭之坏耳。案吏何人,敢受寺僧之嘱,行下本司,勒令监造!震窃谓此亭为焚人之亲设也,人之焚其亲,不孝之大者也,此亭其可再也哉。谨案,古者小敛、大敛以至殡葬,皆僻踊,为迁其亲之尸而动之也,况可得而火之邪?举其尸而界之火,惨虐之极,无复人道,虽量尤作五虐之法,商纣为炮烙之刑,皆施之于生前,未至戮之于死後也。展禽谓夏父弗忌必有殃,既葬,焚烟彻于上,或者天实灾之,然谓之殃,则凶可知也。楚子期欲焚麇之师,子西戒不可,虽敌人之尸犹有所不忍也。卫侯掘褚师定子之墓,焚之于平庄之上,殆自古以来所无之事。田单守即墨之孤邑,积五年,思出万死一生之计以激其民,故袭用其毒,误燕人掘齐墓,烧死人,齐人望之涕位,怒十倍,而齐破燕矣。然则焚其先人之尸,为子孙者所痛愤,而不自爱其身,故田单思之五年,出此诡计以误敌也。尉伦在粤,闻汉掘烧其先人冢,陆贾明其不然,与之要约,亦曰:‘反则掘烧王先人冢耳。’举至不可闻之事以相恐,非忍为之也。尹齐为淮扬都尉,所诛甚多,及死,仇家欲烧其尸,尸亡去归葬,说者谓其尸飞去。夫欲烧其尸,仇之深也;欲烧之而尸亡,是死而有灵,犹知烧之可畏也。汉广川王去淫虐无道,其姬昭信共杀幸姬王昭平、王地徐及从婢三人,後昭信病,梦昭平等,乃掘其尸,皆烧为灰,去与昭信旋亦诛死。王莽作焚如之刑,烧陈良等,亦遂诛灭。
dōng hǎi wáng yuè luàn jìn, shí lè pōu qí guān, fén qí shī, yuē:' luàn tiān xià zhě, cǐ rén yě, wú wèi tiān xià bào zhī!' fū yuè zhī è gù yí zhì cǐ, yì shí lè zhī kù ér rěn wèi cǐ yě. wáng dūn pàn nì, yǒu sī chū qí shī yú yì, fén qí yì guān zhǎn zhī, suǒ fén yóu yì guān ěr. wéi sū jùn yǐ fǎn zhū, fén qí gǔ. yáng yuán gǎn fǎn, suí yì jué qí fù sù zhǒng, fén qí hái gǔ, cǎn nüè zhī mén jì kāi, yīn yǐ shī zhī jí è zhī rén, rán fēi zhì shì fǎ yě. suí wèi rén shòu gōng, yì fū sǐ dào shàng, yáng sù fén zhī, shàng wén zhī, bù yuè. fū yín xíng rú suí wén qiě bù rěn fén rén, zé tòng mò shèn yú fén rén zhě yǐ. jiǎng yuán huī dú luàn gōng wéi, zhū quán zhōng shā ér fén zhī, yī sǐ bù zú yǐ jǐn qí zuì yě. rán shā zhī zhě cháng xíng, fén zhī zhě fēi fǎ, fēi fǎ zhī nüè qiě bù kě shī zhī zhū sǐ zhī zuì rén, kuàng kě shī zhī fù mǔ gǔ ròu hū! shì zhī shī cǐ yú fù mǔ gǔ ròu zhě, yòu wǎng wǎng shí qí yí jìn ér qì zhī shuǐ, zé sòng zhū tài zǐ shào nì dǎng wáng yīng wǔ yán dào yù, jì fén ér yáng huī yú hé zhī gù zhì yě, cǎn yì shén yǐ! ér huò zhě nǎi yǐ fén rén wéi fó fǎ, rán wén fú zhī shuō jiè huǒ zì fén yě. jīn zhī fén zhě jiè huǒ xié? rén huǒ xié? zì fén xié? qí zǐ sūn xié? fú zhě wài guó zhī fǎ, jīn wú suǒ chǔ zhōng guó xié? wài guó xié? yǒu shí zhě wèi zhī tòng wǎn jiǔ yǐ. jīn tōng jì sì sēng fén rén zhī qīn yǐ wǎng lì, shāng fēng bài sú, mò cǐ wéi shèn. tiān xìng fèi zhī, hé kě xìng zhī? yù wàng tái cí jīn shēng mín zhī wú zhī, niàn sǐ zhě zhī hé zuì, bèi bǎng tōng jì sì, fēng léi yǐ huài zhī, fén rén tíng bù xǔ zài xíng qǐ zhì. qí yú āi sǐ shèn zhōng, shí fēi xiǎo bǔ. rán zì sòng yǐ lái, cǐ fēng rì shèng, guó jiā suī yǒu lòu zé yuán zhī shè, ér dì zhǎi rén duō, bù néng biàn zàng, xiāng shuài fén shāo, míng rì huǒ zàng, xí yǐ chéng sú. wèi yí měi lǐ gěi kòng dì ruò gān wèi yì zhǒng, yǐ dài pín mín zhī zàng, chú qí zū shuì. ér gèng wéi zhī yán jìn, fén qí qīn zhě, yǐ bù xiào zuì zhī. shù hū lǐ jiào kě xìng, mín sú kě hòu yě." wū hū! gǔ rén yú fú qì zhī wēi yóu bù gǎn tóu zhī yú huǒ, gù yú zhòng yě mái zhī, yú zhàng yě duàn ér qì zhī, kuàng gǎn fén jí yú shī jiù hū? chá pí zhī jiào shǐ yú shā mén, sài wài zhī fēng bèi yú huá xià, xīn yǒu zhī shì yī chuān, qí yì yù jiàn zhī yǐ. wèi guó yǐ lǐ, hòu wáng qí niàn zhī zāi!
东海王越乱晋,石勒剖其棺,焚其尸,曰:‘乱天下者,此人也,吾为天下报之!’夫越之恶固宜至此,亦石勒之酷而忍为此也。王敦叛逆,有司出其尸于瘗,焚其衣冠斩之,所焚犹衣冠耳。惟苏峻以反诛,焚其骨。杨元感反,隋亦掘其父素冢,焚其骸骨,惨虐之门既开,因以施之极恶之人,然非治世法也。隋为仁寿宫,役夫死道上,杨素焚之,上闻之,不悦。夫淫刑如隋文且不忍焚人,则痛莫甚于焚人者矣。蒋元晖渎乱宫闱,朱全忠杀而焚之,一死不足以尽其罪也。然杀之者常刑,焚之者非法,非法之虐且不可施之诛死之罪人,况可施之父母骨肉乎!世之施此于父母骨肉者,又往往拾其遗烬而弃之水,则宋诛太子劭、逆党王鹦鹉、严道育,既焚而扬灰于河之故智也,惨益甚矣!而或者乃以焚人为佛法,然闻佛之说戒火自焚也。今之焚者戒火邪?人火邪?自焚邪?其子孙邪?佛者外国之法,今吾所处中国邪?外国邪?有识者为之痛惋久矣。今通济寺僧焚人之亲以罔利,伤风败俗,莫此为甚。天幸废之,何可兴之?欲望台慈矜生民之无知,念死者之何罪,备榜通济寺,风雷已坏之,焚人亭不许再行起置。其于哀死慎终,实非小补。然自宋以来,此风日盛,国家虽有漏泽园之设,而地窄人多,不能遍葬,相率焚烧,名日火葬,习以成俗。谓宜每里给空地若干为义冢,以待贫民之葬,除其租税。而更为之严禁,焚其亲者,以不孝罪之。庶乎礼教可兴,民俗可厚也。”呜呼!古人于服器之微犹不敢投之于火,故于重也埋之,于杖也断而弃之,况敢焚及于尸柩乎?茶毗之教始于沙门,塞外之风被于华夏,辛有之适伊川,其亦预见之矣。为国以礼,後王其念之哉!
sòng yǐ lǐ jiào lì guó, ér bù néng gé huǒ zàng zhī sú, yú qí wáng yě, nǎi yǒu yáng liǎn zhēn jiā zhī shì.
宋以礼教立国,而不能革火葬之俗,于其亡也,乃有杨琏真伽之事。
lòu zé yuán zhī shè qǐ yú cài jīng, bù kě yǐ qí rén ér fèi qí fǎ.
漏泽园之设起于蔡京,不可以其人而废其法。
qī gōng sàng qù guān gǔ rén yú qī gōng zhī sàng, jiē qì guān chí fú. tōng diǎn:" ān dì chū, zhǎng lì duō bì shì qì guān. nǎi lìng: zì fēi fù mǔ fú, bù dé qù zhí." kǎo zhī yú shū, rú wéi yì yǐ xiōng shùn sàng qù guān, yáng rén yǐ xiōng sàng qù guān, qiáo xuán yǐ dì fú qù guān, dài fēng yǐ bó fù sāng qù guān, mǎ róng zāo xiōng zi sàng zì hé guī, chén yǐ qī sàng qù guān, jiǎ kuí yǐ zǔ fù sāng qù guān. yòu fēng sú tōng yún:" fàn pāng, fù zì shū jǔ, bó shì zhēng, yǐ xiōng yōu bù xíng." liú héng bēi yún:" wèi bó hǎi wáng láng zhōng lìng, yǐ xiōng láng yá xiāng yōu, jí rì qīng jǔ." guó lìng zhào jūn bēi yún:" sī tú yáng gōng, bì yǐ xiōng yōu, bù zhì." zé xiōng sàng yì wèi zhī yōu yě. cáo quán bēi yún:" qiān yòu fú fēng huái lǐ lìng, zāo tóng chǎn dì yōu, qì guān." zé dì sàng yì wèi zhī yōu yě. dù shàng bēi yún:" chú shàng yú zhǎng, yǐ cóng fù yōu, qù guān." yáng zhe bēi yún:" gāo yáng lìng, zāo cóng xiōng pèi xiāng yōu, dǔ yì wàng chǒng, piāo rán qīng jǔ." zé cóng fù cóng xiōng sàng yì wèi zhī yōu yě. chén zhòng chuán yún:" jǔ yóu yì, dāng qiān wèi kuài jī tài shǒu, zāo zǐ yōu qù guān." zé zǐ sàng yì wèi zhī yōu yě. wáng chún bēi yún:" bài láng, shī mèi níng guī, suì shì yìn fú." jìn táo yuān míng zuò guī qù lái cí, zì xù yuē:" xún chéng shì mèi sàng yú wǔ lín, qíng zài jùn bēn, zì miǎn qù zhí." zé yǐ jià zhī mèi, yóu qù guān yǐ bēn qí sàng yě. jìn jī shào chuán:" bài xú zhōu cì shǐ, yǐ zhǎng zǐ sàng qù zhí." zé zi zhī sàng yì kě yǐ qù guān yě. hòu hàn mò shí, rén duō bù xíng qī fú. xún shuǎng yǐn jù dà yì, zhèng zhī jīng diǎn, suī bù xī biàn, yì pō yǒu gǎi zhě. jìn tài shǐ zhōng, yáng zú yǒu bó mǔ fú wèi chú ér yīng xiào lián, jǔ bó shì, hán guāng yì yǐ yí biǎn. yòu yán: tiān shuǐ dà shǒu wáng kǒng shuò, jǔ yáng shǎo zhòng wèi xiào lián, yǒu qī zhī sàng ér xíng, shén zhì qīng yì. ér pān yuè dào wáng shī yuē:" qī yuè zhōu, qī qī mí xiāng mǐn." yòu yuē:" tóu xīn zūn cháo mìng, huī tì qiáng jiù chē." shì zé qī sàng jì zhōu, rán hòu jiù guān zhī zhèng. jīn dài zhī rén zào yú dé guān, qīng yú chí fú, lìng jìn rén jiàn zhī, yóu dāng chǐ yǔ wéi wǔ, kuàng sān dài shèng xián zhī liè hū! jìn shū fù xián chuán" huì dì shí, sī lì xún kǎi cóng xiōng sàng, zì biǎo fù āi. zhào tīng zhī ér wèi xià, qiāo nǎi zào tài fù yáng jùn. xián zòu yuē:' sǐ sàng zhī wēi, xiōng dì kǒng huái, tóng táng wáng yǔn, fāng zài xìn sù. shèng ēn jīn mǐn, tīng shǐ lín sàng, zhào zhǐ wèi xià, zhé xíng zào yè, jí chǎn mèi zhī jìng, wú yǒu yú zhī qíng, yí jiā xiǎn biǎn, yǐ lóng fēng jiào.'" zhāng fǔ chuán:" liáng zhōu cì shǐ yáng xīn yǒu zǐ sàng, wèi jīng xún, chē qí zhǎng shǐ hán yù qiáng pìn qí nǚ wèi qī. fǔ wèi zhōng zhèng, biǎn yù, yǐ qīng fēng sú." liú pò chuán:" shì zǐ wén xué wáng jí zhī jū shū mǔ sāng ér hūn, dōng gé jì jiǔ yán hán zài shū fù sāng jià nǚ, kuí bìng zòu zhī. lú jiāng tài shǒu liáng kān míng rì dāng chú fù fú, jīn rì qǐng kè zòu jì, chéng xiàng zhǎng shǐ zhōu yǐ děng sān shí yú rén tóng huì. pò zòu yuē:' fū dí qī zhǎng zǐ, jiē zhàng jū lú, gù zhōu jǐng wáng yǒu sān nián zhī sàng. jì chú ér yàn, chūn qiū yóu jī. kuàng kān pǐ fū, mù yàn cháo xiáng, màn fú zhī qiān, yí sù sàng jì zhī lǐ, qǐng miǎn kān guān, xuē hóu jué. yǐ děng zhī kān yǒu sàng, jí huì fēi lǐ, yí gè duó fèng yī yuè.' cóng zhī." xiè ān chuán:" qī sàng bù fèi lè, wáng dàn zhī yǐ shū yù zhī, bù cóng. yì guān xiào zhī, suì yǐ chéng sú, shì pō yǐ cǐ jī yān." dāng rì qī gōng zhī sàng, cháo tíng yóu yǐ wéi zhòng, shì yǐ shàng guà dàn wén, xià gàn xiāng yì. qí wǔ ān chuán:" chéng xiàng yǔ guàn fū yuē:' wú yù yǔ zhòng rú guò wèi qí hóu, huì zhòng rú yǒu fú." suǒ yǐn yuē:" fú wèi qī gōng zhī fú." shì zé hàn shí yǒu fú bù yù yàn huì zhī zhèng. men rì táng shū wáng fāng qìng chuán:" zòu yán:' lìng zhàng qī dà gōng sàng wèi zàng, bù yù cháo hè. wèi zhōng sàng, bù yù yàn huì. bǐ lái zhāo guān bù zūn lǐ fǎ, shēn yǒu āi róng, péi yù cháo huì, shǒu wǔ zú dǎo, gōng wéi xiàn zhāng, míng jiào jì kuī, shí diàn huáng huà. fú wàng shēn míng lìng shì jìn duàn.'" táng shí gé lìng, wèi zhuì qián jīng. jīn zé yǒu shuō qí shuāi ér rù dài fū zhī mén, tíng bìn gōng ér zhào qīn péng zhī huì zhě, zhì nǎi tài yǒng fāng wén, jīn jǐ shì, bài lǐ shāng jiào, rì yì suì shēn, yí hū bǎn dàng zhī āi, shèn yú yǒng jiā zhī shì. wū hū! yǒu rén xīn zhě zé yí yú cǐ yān biàn yǐ.
○期功丧去官古人于期功之丧,皆弃官持服。《通典》:“安帝初,长吏多避事弃官。乃令:自非父母服,不得去职。”考之于书,如韦义以兄顺丧去官,杨仁以兄丧去官,谯玄以弟服去官,戴封以伯父丧去官,马融遭兄子丧自劾归,陈以期丧去官,贾逵以祖父丧去官。又《风俗通》云:“范滂,父字叔矩,博士徵,以兄忧不行。”《刘衡碑》云:“为勃海王郎中令,以兄琅邪相忧,即日轻举。”《国令赵君碑》云:“司徒杨公,避以兄忧,不至。”则兄丧亦谓之忧也。《曹全碑》云:“迁右扶风槐里令,遭同产弟优,弃官。”则弟丧亦谓之忧也。《度尚碑》云:“除上虞长,以从父忧,去官。”《杨著碑》云:“高阳令,遭从兄沛相忧,笃义忘宠,飘然轻举。”则从父、从兄丧亦谓之忧也。《陈重传》云:“举尤异,当迁为会稽太守,遭姊忧去官。”则姊丧亦谓之忧也。《王纯碑》云:“拜郎,失妹宁归,遂释印绂。”晋陶渊明作《归去来辞》,自序曰:“寻程氏妹丧于武林,情在骏奔,自免去职。”则已嫁之妹,犹去官以奔其丧也。晋《嵇绍传》:“拜徐州刺史,以长子丧去职。”则子之丧亦可以去官也。後汉末时,人多不行妻服。荀爽引据大义,正之经典,虽不悉变,亦颇有改者。晋泰始中,杨族有伯母服未除而应孝廉,举博士,韩光议以宜贬。又言:天水大守王孔硕,举杨少仲为孝廉,有期之丧而行,甚致清议。而潘岳《悼亡诗》曰:“期月周,戚戚弥相愍。”又曰:“投心遵朝命,挥涕强就车。”是则期丧既周,然後就官之证。今代之人躁于得官,轻于持服,令晋人见之,犹当耻与为伍,况三代圣贤之列乎!《晋书·傅咸传》“惠帝时,司隶荀恺从兄丧,自表赴哀。诏听之而未下,悄乃造太傅杨骏。咸奏曰:‘死丧之威,兄弟孔怀,同堂亡陨,方在信宿。圣恩矜悯,听使临丧,诏旨未下,辄行造谒,急谄媚之敬,无友于之情,宜加显贬,以隆风教。’”《张辅传》:“梁州刺史杨欣有姊丧,未经旬,车骑长史韩预强聘其女为妻。辅为中正,贬预,以清风俗。”《刘魄传》:“世子文学王籍之居叔母丧而婚,东阁祭酒颜含在叔父丧嫁女,隗并奏之。庐江太守梁龛明日当除妇服,今日请客奏伎,丞相长史周顗等三十余人同会。魄奏曰:‘夫嫡妻长子,皆杖居庐,故周景王有三年之丧。既除而宴,《春秋》犹讥。况龛匹夫,暮宴朝祥,慢服之愆,宜肃丧纪之礼,请免龛官,削侯爵。顗等知龛有丧,吉会非礼,宜各夺俸一月。’从之。”《谢安传》:“期丧不废乐,王但之以书喻之,不从。衣冠效之,遂以成俗,世颇以此讥焉。”当日期功之丧,朝廷犹以为重,是以上挂弹文,下干乡议。其武安传》:“丞相语灌夫曰:‘吾欲与仲孺过魏其侯,会仲孺有服。”索隐曰:“服谓期功之服。”是则汉时有服不预宴会之证。们日唐书·王方庆传》:“奏言:‘令杖期大功丧未葬,不预朝贺。未终丧,不预宴会。比来朝官不遵礼法,身有哀容,陪预朝会,手舞足蹈,公违宪章,名教既亏,实玷皇化。伏望申明令式禁断。’”唐时格令,未坠前经。今则有说齐衰而入大夫之门,停殡宫而召亲朋之会者,至乃泰踊方闻,衿ひ己饰,败礼伤教,日异岁深,宜乎《板荡》之哀,甚于永嘉之世。呜呼!有人心者则宜于此焉变矣。
péi tíng yù dōng guān zòu jì:" dà zhōng cháo, yǒu qián xiāng gòng jìn shì yáng rén shàn nǚ dì chū jià qián jìn shì yú huán. nà hán zhī rì, yǒu qī sàng, rén shàn bù yì qí rì, xiàn sī jiū lùn, biǎn kāng zhōu cān jūn, chí yì fā qiǎn." cè fǔ yuán guī:" hòu táng míng zōng tiān chéng èr nián jiǔ yuè, chì yuán zhōu sī mǎ niè yǔ, zhuó cóng bān liè, wěi zuǒ qīn xián, bù shǒu tiáo zhāng, qiáng mǎi diàn zhái. xì xún xíng zhǐ, pō hài tīng wén. sàng qī wèi jí yú bàn nián, bié chéng yīn gòu qì mǔ dòng yú yú qiān lǐ, bù fèng chén hūn. lìng běn chǔ cì sǐ." táng jì wǔ dài zhī shí qí fǎ yóu zhòng.
裴庭裕《东观奏记》:“大中朝,有前乡贡进士杨仁赡女弟出嫁前进士于环。纳函之日,有期丧,仁赡不易其日,宪司纠论,贬康州参军,驰驿发遣。”《册府元龟》:“後唐明宗天成二年九月,敕原州司马聂屿,擢从班列,委佐亲贤,不守条章,强买店宅。细询行止,颇骇听闻。丧妻未及于半年,别成姻媾;弃母动逾于千里,不奉晨昏。令本处赐死。”唐季五代之时其法犹重。
cè fǔ yuán guī:" táng xuē yīng wèi zuǒ bǔ quē, dì qí lín chén, wèi fēi shǐ suǒ zhōng, zú. yīng wén nán, bù jí qǐng gào, chí mǎ yǐ fù, yǔ dì bāo xiáng chù sàng rú lǐ. yīng qù zuǒ bǔ quē, kù qù hé nán xiàn wèi, zhí hóng wén guǎn, yǔ bāo jiē píng jū wài yě, bù zhōng zhōng sàng. dǎo míng jiào zhě tuī zhī."
《册府元龟》:“唐薛膺为左补阙,弟齐临陈,为飞矢所中,卒。膺闻难,不及请告,驰马以赴,与弟褒、庠处丧如礼。膺去左补阙,库去河南县尉,直弘文馆,与褒皆屏居外野,布中终丧。蹈名教者推之。”
sòng shǐ:" wáng yán sǒu wèi jìng zhōu tuī guān, wén dì sàng, qì guān guī yǎng."" lǚ zǔ jiǎn jiān míng zhōu cāng, jiāng shàng, huì xiōng zǔ qiān zú. bù fǎ: bàn nián bù shàng zhě wèi wéi nián. zǔ jiǎn bì yù zhōng qī sàng, cháo tíng cóng zhī. zhào wéi nián zhě yǐ yī nián wéi xiàn, zì zǔ jiǎn shǐ." rán shǐ zhī suǒ shū yì liáo liáo yǐ.
《宋史》:“王岩叟为径州推官,闻弟丧,弃官归养。”“吕祖俭监明州仓,将上,会兄祖谦卒。部法:半年不上者为违年。祖俭必欲终期丧,朝廷从之。诏违年者以一年为限,自祖俭始。”然史之所书亦寥寥矣。
hàn rén yǒu yǐ shī sàng qù guān zhě, rú yán dǔ kǒng yù liú yān, bìng jiàn yú shǐ. ér gǒu shū zhī zú, lǐ yīng shí wéi shàng shū, zì biǎo shī sàng, zé cháo tíng gù yǐ xǔ zhī yǐ. qí yì zǐ gòng zhù shì yú chǎng, èr sān zǐ qún jū zé zhī yí yì yě yǔ?
汉人有以师丧去官者,如延笃、孔昱、刘焉,并见于史。而苟淑之卒,李膺时为尚书,自表师丧,则朝廷固已许之矣。其亦子贡筑室于场,二三子群居则之遗意也与?
sī sàng bù dé fù jǔ sòng tiān xǐ sān nián zhēng yuè yǐ hài, zhū lù gòng jǔ rén guō zhěn děng sì qiān sān bǎi rén jiàn yú chóng zhèng diàn, shí zhěn mào sī sàng fù jǔ, wèi tóng bèi suǒ sòng. shàng mìng diǎn yè jí zhī, yǐn fú. fù yù shǐ tái hé wèn, diàn sān jǔ tóng bǎo rén bìng shú jīn, diàn yī jǔ. jīn zhì, fēi sān nián zhī sàng jiē dé fù jǔ. gù shì mí zào jìn, ér fēng sú zhī hòu bù rú xī rén yuǎn yǐ.
○缌丧不得赴举宋天禧三年正月乙亥,诸路贡举人郭稹等四千三百人见于崇政殿,时稹冒缌丧赴举,为同辈所讼。上命典谒诘之,引服。付御史台劾问,殿三举;同保人并赎金,殿一举。今制,非三年之丧皆得赴举。故士弥躁进,而风俗之厚不如昔人远矣。
sàng qǔ chūn qiū wén gōng èr nián:" dōng, gōng zǐ suì rú qí nà bì." gōng yáng zhuàn:" nà bì bù shū, cǐ hé yǐ shū? jī. hé jī ěr? sàng qǔ yě. qǔ zài sān nián zhī wài, zé hé jī hū sàng qǔ? sān nián zhī nèi bù tú hūn." hé xiū zhù yuē:" xī gōng yǐ shí èr yuè hōng, zhì cǐ wèi mǎn èr shí wǔ yuè. yòu lǐ, xiān nà cǎi wèn míng nà jí, nǎi nà bì, cǐ sì zhě jiē zài sān nián zhī nèi, gù yún ěr. rán zé nà shì yóu jī, ér kuàng yú hūn jià hū!" táng gāo zōng yǒng huī zhōng, héng shān gōng zhǔ jiàng chū jiàng zhǎng sūn shì, yì zhě yǐ shí jì gōng chú, hé xíng jí lǐ. yú zhì níng shàng shū yán:" lǐ jì yuē:' nǚ zǐ shí wǔ ér jī, èr shí ér jià. yǒu gù, èr shí sān ér jià.' zhèng xuán yún:' yǒu gù, wèi zāo sàng yě.' chūn qiū shū lǔ zhuāng gōng rú qí nà bì, dù yù yún:' mǔ sāng wèi zài qī ér tú hūn: èr chuán bù jī shī lǐ, míng gù yě.' cǐ zé shǐ cè jù zài, shì fēi lì rán, duàn zài shèng qíng, bù dài wèn yú chén xià. qí yǒu yì zhě yún: zhǔn zhì gōng chú zhī hòu, xū bìng cóng jí. cǐ hàn wén chuàng zhì qí yí, wèi tiān xià bǎi xìng. zhì yú gōng zhǔ fú shì zhǎn shuāi, zòng shǐ fú suí lì chú, wú yí qíng suí lì gǎi. xīn sàng zhī nèi, fāng fù chéng hūn, fēi wéi wéi yú lǐ jīng, yì shì rén qíng bù kě, fú wéi bì xià sì yīng bǎo wèi, lín tǒng wàn fāng, lǐ yí jì měi xī xuān, qí fāng tāng yǔ. hóng jiǎng rén xiào zhī rì, dūn chóng míng jiào zhī qiū, fú yuàn zūn gāo zōng zhī lìng guǐ, lüè xiào wén zhī quán zhì, guó jiā yú fǎ wú kuī, gōng zhǔ qíng lǐ dé bì." yú shì zhào gōng zhǔ dài sān nián fú què, rán hòu chéng lǐ. qǐ fēi yǒu guó zhī diǎn běn yú tiān jīng dì yì, gù shǒu lǐ zhī chén yóu dé yǐn jīng ér zhēng zhě zāi.
○丧娶《春秋·文公二年》:“冬,公子遂如齐纳币。”《公羊传》:“纳币不书,此何以书?讥。何讥尔?丧娶也。娶在三年之外,则何讥乎丧娶?三年之内不图婚。”何休注曰:“僖公以十二月薨,至此未满二十五月。又礼,先纳采、问名、纳吉,乃纳币,此四者皆在三年之内,故云尔。然则纳市犹讥,而况于昏嫁乎!”唐高宗永徽中,衡山公主将出降长孙氏,议者以时既公除,合行吉礼。于志宁上疏言:“《礼记》曰:‘女子十五而笄,二十而嫁。有故,二十三而嫁。’郑玄云:‘有故,谓遭丧也。’《春秋》书鲁庄公如齐纳币,杜预云:‘母丧未再期而图婚:二《传》不讥失礼,明故也。’此则史策具载,是非历然,断在圣情,不待问于臣下。其有议者云:准制公除之後,须并从吉。此汉文创制其仪,为天下百姓。至于公主服是斩衰,纵使服随例除,无宜情随例改。心丧之内,方复成婚,非惟违于《礼经》,亦是人情不可,伏惟陛下嗣膺宝位,临统万方,理宜继美羲、轩,齐芳汤、禹。弘奖仁孝之日,敦崇名教之秋,伏愿遵高宗之令轨,略孝文之权制,国家于法无亏,公主情礼得毕。”于是诏公主待三年服阕,然後成礼。岂非有国之典本于天经地义,故守礼之臣犹得引经而争者哉。
jìn shū zài jì yán:" shí lè xià shū, jìn guó rén bù tīng zài sàng jià qǔ." jīn shǐ zhāng zōng jì:" chéng ān wǔ nián sān yuè wù chén, dìng qī wáng fú nèi hūn qǔ tīng lí fǎ. qī yuè guǐ hài, dìng jū zǔ fù mǔ sāng hūn qǔ tīng lí fǎ." jiàn guó rùn cháo yóu rán, jīn rén fǎn bù jiǎng cǐ.
《晋书·载记》言:“石勒下书,禁国人不听在丧嫁娶。”《金史·章宗纪》:“承安五年三月戊辰,定妻亡服内昏娶听离法。七月癸亥,定居祖父母丧昏娶听离法。”僭国闰朝犹然,今人反不讲此。
shí lù:" zhèng tǒng shí sān nián sì yuè, chǔ wáng jì shū zòu dì dà yě wáng jì ruán zé wǔ chāng hù wèi zhǐ huī tóng zhī dí zhèng mèi wèi fēi. hūn qī zài ěr, bù yì shū chóng yáng wáng mèng wěi hōng shì, jì ruán yīng chí fú, wèi gǎn chéng hūn. shàng mìng lǐ bù yì, yán:' wáng yú chóng yáng wáng dāng fú qī nián. yuán chóng yáng wáng wèi hōng zhī xiān, jūn mìng yǐ xià, jié cè dào rì, hé lìng fēi dí shì bài shòu, hòu yuè yī mǎn chéng hūn.' cóng zhī."
《实录》:“正统十三年四月,楚王季叔奏弟大冶王季壖择武昌护卫指挥同知翟政妹为妃。昏期在迩,不意叔崇阳王孟炜薨逝,季壖应持服,未敢成昏。上命礼部议,言:‘王于崇阳王当服期年。缘崇阳王未薨之先,君命已下,节册到日,合令妃翟氏拜受,候月医满成昏。’从之。”
tiān shùn sān nián shí yuè gēng xū, pān wáng jí xiǎng zòu fù kāng wáng cún rì, zé lù zhōu mín lǐ gāng nǚ wèi dì yǒng nián wáng fēi, lǐ pán wèi mèi cháng píng jùn zhǔ yí bīn, jǐ shòu fēng cè, wèi jí chéng hūn, ér fù wáng hōng. jīn fù sāng yǐ yuè dà xiáng, yīn yáng shū wèi míng nián wèi dì mèi hūn bù lì, qǐ yǔn yú jīn nián zé rì jià qǔ. lǐ bù shì láng zōu wò yán:" sān nián zhī sàng, lǐ zhī dà zhě. fú nèi chéng qīn, lǜ yǒu míng jìn. jīn pān wáng yǔ jùn wáng jùn zhǔ jù fù sāng wèi zhōng nǎi huò yú yīn yáng zhī shuō, ér yù fèi cǐ sàng zhì qǐ háng zhǎng shǐ sī qǐ wáng, dàn dài fú què chéng lǐ." shàng yuē:" shì zhǎng shǐ bù néng fǔ dǎo zhī zuì yě, qí mìng xún àn yù shǐ zhí wèn rú lǜ."
天顺三年十月庚戌,潘王佶享奏父康王存日,择潞州民李刚女为弟永年王妃,李磐为妹长平郡主仪宾,己受封册,未及成昏,而父王薨。今父丧已越大祥,阴阳书谓明年为弟妹婚不利,乞允于今年择日嫁娶。礼部侍郎邹斡言:“三年之丧,礼之大者。服内成亲,律有明禁。今潘王与郡王、郡主俱父丧未终;乃惑于阴阳之说,而欲废此丧制;乞行长史司启王,惮待服阕成礼。”上曰:“是长史不能辅导之罪也,其命巡按御史执问如律。”
shí yuè guǐ chǒu, guǎng líng wáng xùn mín hōng. guǐ yǒu, chì líng qiū wáng xùn quán yuē:" suǒ zòu dì sì zǐ dì wǔ zǐ jù zhèn guó jiāng jūn, bìng nǚ lín chéng xiàn zhǔ, jù yǐ zòu bào, yù yú běn nián jiǔ yuè hòu chéng hūn. qiě ěr xiōng chū sàng, zhèng āi qī bù xiá zhī shí, nǎi yù wèi nán nǚ chéng hūn, yǐ fèi dà lǐ, qǐ shì suǒ rěn wèi zāi!" bù yǔn suǒ zòu. xiàn miào dà hūn zài tiān shùn bā nián zhī qī yuè, suī tuō zhī yí zhào, ér shì dài fū duō yǐ wéi fēi. gù nán jīng lǐ bù yòu shì láng zhāng lún yǒu qǐng dài lái chūn zhī zòu.
十月癸丑,广灵王逊民薨。癸酉,敕灵丘王逊全曰:“所奏第四子、第五子俱镇国将军,并女临城县主,俱已奏报,欲于本年九月後成婚。且尔兄初丧,正哀戚不暇之时,乃欲为男女成婚,以废大礼,岂是所忍为哉!”不允所奏。宪庙大婚在天顺八年之七月,虽托之遗诏,而士大夫多以为非。故南京礼部右侍郎章纶有请待来春之奏。
shān mào rù jiàn táng shū lǐ xùn chuán:" wén zōng zhào jiàn, xùn yǐ shuāi cū nán rù jìn zhōng, lìng róng fú, hào wáng shān rén." sòng shǐ cài tǐng chuán:" rén zōng yù zhī qì dān shì, zhào duì biàn diàn. tǐng shí yǒu fù sāng, tīng yǐ shān mào rén." zé táng sòng yǒu sàng zhě, bù gǎn jiǎ gōng fú yě. jīn rén gān yè guān zhǎng, zhé yì qīng hēi, yǔ cháng rén wú yì, shì yòu lǐ xùn zhī bù rú hū!
○衫帽入见《唐书·李训传》:“文宗召见,训以衰粗难入禁中,令戎服,号王山人。”《宋史·蔡挺传》:“仁宗欲知契丹事,召对便殿。挺时有父丧,听以衫帽人。”则唐宋有丧者,不敢假公服也。今人干谒官长,辄易青黑,与常人无异,是又李训之不如乎!
bēn sāng shǒu zhì jì yuē:" bēn sāng zhě, zì qí shuāi yǐ xià." shì gǔ rén yú qī gōng zhī sàng wú yǒu bù bēn zhě. dà zǔ shí lù:" hóng wǔ èr shí sān nián rùn sì yuè jiǎ xū, chú qī nián bēn sāng zhī zhì, xiān shì, bǎi guān wén zǔ fù mǔ pà shū fù mǔ xiōng dì sàng, jù dé bēn fù. zhì shì lì bù yán: zǔ fù mǔ bó shū fù mǔ xiōng dì jiē qī nián fú, ruò jù lìng bēn sāng shǒu zhì, huò yī rén lián zāo shù sàng, huò dào lù shù qiān lǐ zé jū guān rì shǎo, gēng yì fán shù, kuàng guān fèi shì.
○奔丧守制《记》曰:“奔丧者,自齐衰以下。”是古人于期功之丧无有不奔者。《大祖实录》:“洪武二十三年闰四月甲戌,除期年奔丧之制,先是,百官闻祖父母、怕叔父母、兄弟丧,俱得奔赴。至是吏部言:祖父母、伯叔父母、兄弟皆期年服,若俱令奔丧守制,或一人连遭数丧,或道路数千里;则居官日少,更易繁数,旷官废事。
jīn hòu chú fù mǔ jí zǔ fù mǔ chéng zhòng zhě dīng yōu wài, qí yú qī fú bù xǔ bēn sāng. zhào cóng zhī." cǐ chū yú yī shí quán yí zhī zhèng, yán xí yǐ lái, zhì sān bǎi nián, suì yǐ bù bēn sāng shǒu zhì wèi lǐ fǎ zhī dāng rán, ér bèi sǐ wàng āi duō jiàn yú shēn zhī shì yǐ.
今後除父母及祖父母承重者丁忧外,其余期服不许奔丧。诏从之。”此出于一时权宜之政,沿习以来,至三百年,遂以不奔丧守制为礼法之当然,而倍死忘哀多见于绅之士矣。
shí lù yòu yán:" èr shí liù nián sì yuè, shǔ běi píng àn chá sī shì jiān chá yù shǐ chén dé wén zòu yán:' jià mǔ liú shì zú, qǐ bēn sāng.' xǔ zhī. dé wén sì suì sàng fù, jiā pín, suí mǔ jià chén shì, wǎng nián zhǎng guī zōng. zhì shì qí mǔ zú, shí yǐ chú bēn sāng zhī zhì, dé wén kěn qǐng shèn zhì, shàng tè lián ér xǔ zhī." shì shèng zǔ suī yī lì bù zhī zòu, ér réng tōng yú rén zǐ zhī qíng, gù wèi cháng zhí yī yě.
《实录》又言:“二十六年四月,署北平按察司事、监察御史陈德文奏言:‘嫁母刘氏卒,乞奔丧。’许之。德文四岁丧父,家贫,随母嫁陈氏,往年长归宗。至是其母卒,时已除奔丧之制,德文恳请甚至,上特怜而许之。”是圣祖虽依吏部之奏,而仍通于人子之情,固未尝执一也。
sān dài shèng wáng jiào huà zhī shì, qí jǐn cún yú jīn rì zhě, wéi fú zhì ér yǐ. sāng luàn yǐ lái, jìn yǐ fèi zhuì. qiè wèi fù mǔ zhī sàng, zì fēi jīn gé bù dé qǐ fù, zhe zhī guó diǎn. rén rén suǒ zhī qí zǔ fù mǔ bó shū fù mǔ xiōng dì zhī sàng, bìng yī hóng wǔ chū nián zhī zhì, xǔ lìng jiě guān bēn fù, fú mǎn bǔ zhí. qí tā suī chí zhòng fú ér bù qù guān zhě, jí dà gōng yǐ xià sàng zhě, jīng guān xǔ yǐ sù fú cháo cān, bù yù qìng hè. zài wài zhū sī sù fú zhì shì. jì sì yàn huì, bǐ zuǒ èr shè zhī. wèi rèn zhī guān wú de yè xuǎn. shēng yuán dàn suì kǎo, bù fù kē jǔ. shù rén zhī jiā bù xǔ jià qǔ. shí wǔ yuè shì tán hòu, fù gù. qí yǒu qī gōng sàng, yàn huì zuò yuè zhě, guān yuán bà zhí, shì zǐ chù tuì. réng shū zhī shēn míng tíng, yǐ shì qīng yì, shù jī mín dé guī hòu. ruò yín yuán gàn qǐng zhī fēng, yì bù dài jìn ér shuāi zhǐ yǐ.
三代圣王教化之事,其仅存于今日者,惟服制而已。丧乱以来,浸已废坠。窃谓父母之丧,自非金革不得起复,著之国典。人人所知其祖父母、伯叔父母、兄弟之丧,并依洪武初年之制,许令解官奔赴,服满补职。其他虽持重服而不去官者,及大功以下丧者,京官许以素服朝参,不预庆贺。在外诸司素服治事。祭祀宴会,俾佐贰摄之。未任之官无得谒选。生员但岁考,不赴科举。庶人之家不许嫁娶。十五月礻覃後,复故。其有期功丧,宴会作乐者,官员罢职,士子黜退。仍书之申明亭,以示清议,庶几民德归厚。若夤缘干请之风,亦不待禁而衰止矣。
hóng wǔ shí yī nián èr yuè, guǎng xī bù zhèng shǐ zāng zhé yǐ mǔ sāng qù guān, shàng sī zhī, tè qiǎn rén cì mǐ liù shí shí, chāo èr shí wǔ dìng. zì hòu, fán guān yǐ fù mǔ sāng qù zhí ér jiā jū zhě jiē yǒu cì yān. shí liù nián zhēng yuè, mìng lì bù, fán guān yuán dīng yōu, yǐ zài zhí wǔ nián, lián qín wú zāng sī guò fàn zhě, zhào míng zhì gěi bàn lù zhōng zhì. zài zhí sān nián zhě, gěi sān yuè quán lù.
洪武十一年二月,广西布政使臧哲以母丧去官,上思之,特遣人赐米六十石,钞二十五锭。自後,凡官以父母丧去职而家居者皆有赐焉。十六年正月,命吏部,凡官员丁忧,已在职五年,廉勤无赃私过犯者,照名秩给半禄终制。在职三年者,给三月全禄。
dīng yōu jiāo dài xī shí jiàn yǒu sī dīng fù mǔ yōu, wén fù bēn sāng, bù chū bàn yuè. jìn yì bì lìng jiāo dài, fāng xǔ lí rèn. zhì yǒu qiàn kù wèi bǔ, fú què yóu bù dé guī zhě. shì zé qián liáng wéi zhòng, lún jì wèi qīng, jì guāi zǎi wù zhī fāng, fù shī shǐ chén zhī lǐ. qí bì zhī yóu, shǐ yú kè xuē tài guò. gài xī zhě qián liáng zhǎng yú xiàn chéng, àn dú zhǎng yú zhǔ bù, shuì kè zhǎng yú dà shǐ, lìng zhě jī qí yào ér wú suǒ yǔ yān. yòu jiē fèng zú yǐ shàn qí yòng, ér bù qǔ zhī yú kù cáng. gù wén fù chuán xíng, wú suǒ liú zhì, ér yì bú jiàn yǒu nà yí qīn qiàn zhī shì. jīn zé zhōu xiàn zhī zhōng, zhuī rèn zhī wèi shàng jǐn qǔ zhī, ér dà lì zhī zhū qiú yóu kǔ bù gěi, kù cáng qìng fá, bào yǐ xū wén, zhì yú jìn nián, tiān xià wú wán kù yǐ. jí lè lìng jiāo dài, yì bù guò yīng zhī yǐ xū wén, tú zī bù xiào zhī guān, ér wú yì yú guó jì yíng xū zhī shù yě. wū hū! jūn rén zhě, yì zhī yǎng lián wèi zhì xiào zhī yuán hū?
○丁忧交代昔时见有司丁父母忧,闻讣奔丧,不出半月。近议必令交代,方许离任。至有欠库未补,服阕犹不得归者。是则钱粮为重,伦纪为轻,既乖宰物之方,复失使臣之礼。其弊之由,始于刻削太过。盖昔者钱粮掌于县丞,案牍掌于主簿,税课掌于大使,令者稽其要而无所与焉。又皆俸足以赡其用,而不取之于库藏。故闻讣遄行,无所留滞,而亦不见有那移侵欠之事。今则州县之中,锥刃之未上尽取之,而大吏之诛求尤苦不给,库藏罄乏,报以虚文,至于近年,天下无完库矣。即勒令交代,亦不过应之以虚文,徒滋不孝之官,而无益于国计盈虚之数也。呜呼!君人者,亦知养廉为致孝之源乎?
táo kǎn wèi wáng gòng yuē:" dù tāo wèi yì zhōu cì shǐ, dào yòng kù qián, fù sǐ bù bēn sāng. qīng běn jiā rén, hé wéi suí zhī yě? tiān xià ān yǒu bái tóu zéi hū?" gòng suì lái jiàng, ér tāo bài zǒu. jīn rì jū guān zhī bèi dà bàn jiē rú dù tāo, rán rú cǐ zhī rén zuò zéi, yì bù néng chéng yě.
陶侃谓王贡曰:“杜韬为益州刺史,盗用库钱,父死不奔丧。卿本佳人,何为随之也?天下安有白头贼乎?”贡遂来降,而韬败走。今日居官之辈大半皆如杜韬,然如此之人作贼,亦不能成也。
shǐ yán: liáng gāo zǔ dīng wén huáng dì yōu shí, wèi qí suí wáng zhèn xī zī yì cān jūn, zài jīng zhèn fǎng fú fèng wèn, biàn tóu jiàn xīng chí, bù fù qǐn shí, bèi dào qián xíng, fèn fēng jīng làng, bù zàn tíng zhǐ. jí jū dì wèi, lì qī miào, yuè zhōng zài guò. měi zhì zhǎn bài, cháng tì sì pāng tuó, āi dòng zuǒ yòu. rán zé míng wáng xiào zhì tiān xià, ér bù yí xiǎo guó zhī chén, bì yǒu shǐ zhī gè jǐn qí qíng zhě yǐ.
史言:梁高祖丁文皇帝忧时,为齐随王镇西谘议参军,在荆镇仿佛奉问,便投剑星驰,不复寝食,倍道前行,愤风惊浪,不暂停止。及居帝位,立七庙,月中再过。每至展拜,常涕泗滂沱,哀动左右。然则明王孝治天下,而不遗小国之臣,必有使之各尽其情者矣。
hóng wǔ bā nián bā yuè wù chén, zhào bǎi guān, wén fù mǔ sāng zhě, bù dài bào, xǔ jí qù guān. shí běi píng àn chá sī qiān shì lǚ běn yán:" jìn zhì, shì dài fū chū shì zài wài, wén fù mǔ zhī sàng, bì dài yí wén yuán jí shěn hé, qí qí hái bào, rán hòu bēn sāng. chén qiè yǐ wéi zhōng wài guān lì qù xiāng, huò yī èr qiān lǐ, huò qiě wàn lǐ. jí qí wén yí wǎng fù, jìn zhě mí yuè, yuǎn zhě bàn nián, shǐ wéi rén zi zhě xián āi dài bào. bǐ huán jiā, zé bìn zàng yǐ bì, qǐ wéi mò dǔ fù mǔ róng tǐ, suī guān jiù yì yǒu bù jí jiàn zhě. kuí zhī zǐ qíng, shēn kě lián mǐn. chén qǐng zì jīn guān lì, ruò yù qīn sàng, xǔ lìng qí jiā shǔ chén yú guān, yí wén rèn suǒ, lìng qí bēn fù, rán hòu hé shí. shù rén zǐ dé jǐn sòng zhōng zhī lǐ, ér cháo tíng xiào lǐ zhī dào zhāng yǐ." shàng rán zhī, gù yǒu shì mìng.
洪武八年八月戊辰,诏百官,闻父母丧者,不待报,许即去官。时北平按察司佥事吕本言:“近制,士大夫出仕在外,闻父母之丧,必待移文原籍审核,俟其还报,然後奔丧。臣窃以为中外官吏去乡,或一二千里,或且万里。及其文移往复,近者弥月,远者半年,使为人子者衔哀待报。比还家,则殡葬已毕,岂惟莫睹父母容体,虽棺柩亦有不及见者。揆之子情,深可怜悯。臣请自今官吏,若遇亲丧,许令其家属陈于官,移文任所,令其奔赴,然後核实。庶人子得尽送终之礼,而朝廷孝理之道彰矣。”上然之,故有是命。
wǔ guān dīng yōu jìn shū yán:" yáo xìng xià shū, jiàng shuài zāo dà sàng, fēi zài jiāng chǎng xiǎn yào zhī suǒ, jiē tīng bēn fù, jí qī, nǎi cóng wáng yì." sòng yuè fēi qǐ zhōng mǔ sāng, yǐ zhāng xiàn shè jūn shì, bù guī lú shān. yuán shǐ yán:" chéng zōng zhào jūn guān, chú biān yuǎn chū zhēng, qí xú yù zǔ fù mǔ fù mǔ sāng, yī mín guān lì, lì xiàn bēn fù." rán zé jīn zhì, wǔ guān bù dīng yōu, fēi yī dào tóng lún zhī yì yě. guó shǐ yán:" hóng wǔ èr shí bā nián, lán zhōu wèi zhǐ huī qiān shì xú zūn děng yǐ fù jí zǔ mǔ bìng zú, zòu qǐ fú shū guī zàng xiāng lǐ. tíng yì wù xǔ, shàng tè kě zhī." qǐ fēi qiú zhōng chén bì yú xiào zǐ zhī mén zhě xié?
○武官丁忧《晋书》言:“姚兴下书,将帅遭大丧,非在疆场险要之所,皆听奔赴,及期,乃从王役。”宋岳飞乞终母丧,以张宪摄军事,步归庐山。《元史》言:“成宗诏军官,除边远出征,其徐遇祖父母、父母丧,依民官例,立限奔赴。”然则今制,武官不丁忧,非一道同伦之义也。《国史》言:“洪武二十八年,兰州卫指挥佥事徐遵等以父及祖母病卒,奏乞扶枢归葬乡里。廷议勿许,上特可之。”岂非求忠臣必于孝子之门者邪?
jū sāng yǐn jiǔ táng xiàn zōng yuán hé jiǔ nián sì yuè guǐ wèi, jīng zhào fǔ zòu:" gù fǎ cáo lù gēng nán shèn yú yǔ xiōng bó wén jū sāng, yī huá fú, guò fāng shì, yǐn jiǔ shí ròu." zhào gè jué sì shí, shèn xú liú xún zhōu, bó wén dì guī běn guàn, shí èr nián sì yuè xīn chǒu, fù mǎ dū wèi yú jì yǒu zuò jū dí mǔ sāng yǔ jìn shì liú shī fú yàn yǐn. jì yǒu xuē guān jué, tái sì shí, zhōng zhōu ān zhì. shī chī sì shí, pèi liú lián zhōu. yú dí yǐ bù néng xùn zi, xuē jiē. yǐ lǐ fāng mín, ér fǎ xíng yú guì qī, cǐ táng shì zhī suǒ yǐ fù zhèn yě.
○居丧饮酒唐宪宗元和九年四月癸未,京兆府奏:“故法曹陆赓男慎馀与兄博文居丧,衣华服,过坊市,饮酒食肉。”诏各决四十,慎徐流循州,博文递归本贯,十二年四月辛丑,附马都尉于季友坐居嫡母丧与进士刘师服宴饮。季友削官爵,苔四十,忠州安置。师笞四十,配流连州。于頔以不能训子,削阶。以礼坊民,而法行于贵戚,此唐室之所以复振也。
yáo xìng shí, yǒu jǐ shì huáng mén shì láng gǔ chéng xǐ, měi yǐ tiān xià shì fēi wéi jǐ rèn. jīng zhào wéi gāo mù ruǎn jí zhī wéi rén, jū mǔ sāng, tán qín yǐn jiǔ. xǐ wén ér wèi yuē:" wú dāng sī rèn zhǎn zhī, yǐ chóng fēng jiào." suì chí jiàn qiú gāo, gāo jù ér táo nì, zhōng shēn bù gǎn jiàn. jiàn luàn zhī guó yóu yǒu cǐ rén.
姚兴时,有给事黄门侍郎古成洗,每以天下是非为己任。京兆韦高慕阮籍之为人,居母丧,弹琴饮酒。洗闻而位曰:“吾当私刃斩之,以崇风教。”遂持剑求高,高惧而逃匿,终身不敢见。僭乱之国犹有此人。
nì sàng jùn táng míng zōng tiān chéng sān nián rùn bā yuè, huá zhōu zhǎng shū jì yú shēng nì mǔ yōu, dà lǐ sì duàn liú. fèng chì:" zhèn yǐ yǔn cóng rén wàng, sì shǒu dì tú, zhèng bì jiū yú huà yuán, dào měi xiān yú dé běn, guì chí guó fǎ, yǐ zhèng rén lún. mèng shēng shēn bèi rú guān, zhí jū bīn mù, bǐ zī chóu huà, yǐ zàn pán wéi. ér nǎi dōu mèi cāo xiū, dàn tān róng lù, nì mǔ sāng ér bù jǔ, wéi rén zi yǐ hé kān, dú wū shí fēng, bài shāng míng jiào. wǔ xíng shì zhòng, shí è nán kuān. jiāng fù tóu huāng, wú rú qù shì, kě cì zì jìn." qí guān chá shǐ pàn guān lù shì cān jūn shī yú jiū chá, gè yǒu diàn fá.
○匿丧俊唐明宗天成三年闰八月,滑州掌书记盂升匿母忧,大理寺断流。奉敕:“朕以允从人望,嗣守帝图,政必究于化源,道每先于德本,贵持国法,以正人伦。孟升身被儒冠,职居宾幕,比资筹画,以赞盘维。而乃都昧操修,但贪荣禄,匿母丧而不举,为人子以何堪,渎污时风,败伤名教。五刑是重,十恶难宽。将复投荒,无如去世,可赐自尽。”其观察使、判官、录事参军失于纠察,各有殿罚。
guó xù yàn yǐn chūn qiū chuán yán:" wú gōng zǐ zhá zì wèi rú jìn, jiāng sù yú qī. wén zhōng shēng yān, yuē:' yì zāi, fū zǐ huò zuì yú jūn yǐ zài cǐ.' jù yóu bù zú, ér yòu hé lè? fū zǐ zhī zài cǐ, yóu yàn zhī cháo yú mù shàng, jūn yòu zài bìn. ér kě yǐ lè hū?' suì qù zhī. wén zi wén zhī, zhōng shēn bù tīng qín sè." hàn wèi yǐ xià yǒu shān líng wèi chéng ér yàn yǐn zhě. hàn shū yuán hòu zhuǎn:" sī lì xiào wèi jiě guāng zòu, qǔ yáng hóu wáng gēn, gǔ ròu zhì qīn, shè jì dà chén. xiān dì shān líng wèi chéng, gōng pìn qǔ gù yè tíng nǚ lè wǔ guān yīn yán wáng fēi jūn děng, zhì jiǔ gē wǔ, wú rén chén lǐ, dà bù jìng bù dào. yǐ gēn cháng jiàn shè jì zhī cè, qiǎn jiù guó. qí xiōng zi chéng dū hóu kuàng miǎn wèi shù rén, guī gù jùn," wèi shū zhēn kǎi chuán:" chú mì shū láng. shì zōng bēng wèi zàng, kǎi yǔ hé nán yǐn chéng zhāng pǔ huì děng yǐn xì, miǎn guān" shì yě, yǒu guó sāng mò qī ér yàn yǐn zhě. jìn shū zhōng yǎ chuán:" bài shàng shū zuǒ chéng. zòu yán sù zǔ míng, huáng dì qì bèi wàn guó, shàng wèi qī yuè, shèng zhǔ gǎo sù, bǎi liáo shèn chuàng. shàng shū méi táo wú dà chén zhōng mù zhī jié, jiā tíng chǐ mí, shēng jì fēn pā, sī zhú zhī yīn liú wén qú lù, yí jiā fàng chù, yǐ zhěng wáng xiàn" shì yě. yǒu guó jì ér yàn yǐn zhě. jiù táng shū dé zōng jì:" zhēn yuán shí èr nián wǔ yuè dīng sì, fù mǎ dū wèi guō ài wáng shì píng jí nuǎn dì xù xuān zuò dài zōng jì rì yàn yǐn, biǎn guān guī dì" shì yě. cǐ jiē gù shì zhī yí jǔ xíng zhě. lǐ zhě, jūn zhī dà bǐng, kě tīng qí tuí chí ér bù wèn hū?
○国恤宴饮《春秋传》言:“吴公子札自卫如晋,将宿于戚。闻钟声焉,曰:‘异哉,夫子获罪于君以在此。’惧犹不足,而又何乐?夫子之在此,犹燕之巢于幕上,君又在殡。而可以乐乎?’遂去之。文子闻之,终身不听琴瑟。”汉魏以下有山陵未成而宴饮者。《汉书·元後转》:“司隶校尉解光奏,曲阳侯王根,骨肉至亲,社稷大臣。先帝山陵未成,公聘取故掖庭女乐五官殷严、王飞君等,置酒歌舞,无人臣礼,大不敬不道。以根尝建社稷之策,遣就国。其兄子成都侯况免为庶人,归故郡,”《魏书·甄楷传》:“除秘书郎。世宗崩未葬,楷与河南尹丞张普惠等饮戏,免官”是也,有国丧末期而宴饮者。《晋书·钟雅传》:“拜尚书左丞。奏言肃祖明,皇帝弃背万国,尚未期月,圣主缟素,百僚渗怆。尚书梅陶无大臣忠慕之节,家庭侈靡,声伎纷葩,丝竹之音流闻衢路,宜加放黜,以整王宪”是也。有国忌而宴饮者。《旧唐书·德宗纪》:“贞元十二年五月丁巳,附马都尉郭暧、王士平及暖弟煦、暄坐代宗忌日宴饮,贬官归第”是也。此皆故事之宜举行者。礼者,君之大柄,可听其颓弛而不问乎?
sòng cháo jiā fǎ sòng shì diǎn cháng bù lì, zhèng shì cóng cuǒ, yī dài zhī zhì, shū bù zú yán. rán qí guò yú qián rén zhě shù shì, rú rù jūn gōng zhōng zì xíng sān nián zhī sàng, yī yě wài yán bù rù yú kǔn, èr yě wèi jí wèi mìng jí lì zú zi wèi huáng sì, sān yě bù shā dà chén jí yán shì guān, sì yě. cǐ jiē hàn táng zhī suǒ bù jí, gù dé jì shì xiǎng guó zhì sān bǎi yú nián. ruò qí zhí guān jūn lǚ shí huò zhī zhì, rǒng zá wú jì, jùn zhī wèi guó zhě bìng dāng qǔ yǐ wéi jiè.
○宋朝家法宋世典常不立,政事丛脞,一代之制,殊不足言。然其过于前人者数事,如入君宫中自行三年之丧,一也;外言不入于捆,二也;未及未命即立族子为皇嗣,三也;不杀大臣及言事官,四也。此皆汉唐之所不及,故得继世享国至三百余年。若其职官军旅食货之制,冗杂无纪,俊之为国者并当取以为戒。