liú xiān zhǔ yí zhào tuō gū ér zhū gě liàng ān jū píng wǔ lù
刘先主遗诏托孤儿 诸葛亮安居平五路
què shuō zhāng wǔ èr nián xià liù yuè, dōng wú lù xùn dà pò shǔ bīng yú xiāo tíng yí líng zhī dì xiān zhǔ bēn huí bái dì chéng, zhào yún yǐn bīng jù shǒu. hū mǎ liáng zhì, jiàn dà jūn yǐ bài, ào huǐ bù jí, jiāng kǒng míng zhī yán, zòu zhī xiān zhǔ. xiān zhǔ tàn yuē:" zhèn zǎo tīng chéng xiàng zhī yán, bù zhì jīn rì zhī bài! jīn yǒu hé miàn mù fù huí chéng dū jiàn qún chén hū!" suì chuán zhǐ jiù bái dì chéng zhù zā, jiāng guǎn yì gǎi wéi yǒng ān gōng. rén bào féng xí zhāng nán fù tóng, chéng jī shā mó kē děng jiē mò yú wáng shì, xiān zhǔ shāng gǎn bù yǐ. yòu jìn chén zòu chēng:" huáng quán yǐn jiāng běi zhī bīng, jiàng wèi qù le. bì xià kě jiāng bǐ jiā shǔ sòng yǒu sī wèn zuì." xiān zhǔ yuē:" huáng quán bèi wú bīng gé duàn zài jiāng běi àn, yù guī wú lù, bù dé yǐ ér jiàng wèi: shì zhèn fù quán, fēi quán fù zhèn yě, hé bì zuì qí jiā shǔ?" réng gěi lù mǐ yǐ yǎng zhī. què shuō huáng quán jiàng wèi, zhū jiàng yǐn jiàn cáo pī, pī yuē:" qīng jīn jiàng zhèn, yù zhuī mù yú chén hán yé?" quán qì ér zòu yuē:" chén shòu shǔ dì zhī ēn, shū yù shén hòu, lìng chén dū zhū jūn yú jiāng běi, bèi lù xùn jué duàn. chén guī shǔ wú lù, jiàng wú bù kě, gù lái tóu bì xià. bài jūn zhī jiàng, miǎn sǐ wèi xìng, ān gǎn zhuī mù yú gǔ rén yé!" pī dà xǐ, suì bài huáng quán wèi zhèn nán jiāng jūn. quán jiān cí bù shòu. hū jìn chén zòu yuē:" yǒu xì zuò rén zì shǔ zhōng lái, shuō shǔ zhǔ jiàng huáng quán jiā shǔ jìn jiē zhū lù." quán yuē:" chén yǔ shǔ zhǔ, tuī chéng xiāng xìn, zhī chén běn xīn, bì bù kěn shā chén zhī jiā xiǎo yě." pī rán zhī. hòu rén yǒu shī zé huáng quán yuē:" jiàng wú bù kě què jiàng cáo, zhōng yì ān néng shì liǎng cháo? kān tàn huáng quán xī yī sǐ, zǐ yáng shū fǎ bù qīng ráo."
却说章武二年夏六月,东吴陆逊大破蜀兵于猇亭彝陵之地;先主奔回白帝城,赵云引兵据守。忽马良至,见大军已败,懊悔不及,将孔明之言,奏知先主。先主叹曰:“朕早听丞相之言,不致今日之败!今有何面目复回成都见群臣乎!”遂传旨就白帝城住紥,将馆驿改为永安宫。人报冯习、张南、傅彤,程畿、沙摩柯等皆殁于王事,先主伤感不已。又近臣奏称:“黄权引江北之兵,降魏去了。陛下可将彼家属送有司问罪。”先主曰:“黄权被吴兵隔断在江北岸,欲归无路,不得已而降魏:是朕负权,非权负朕也,何必罪其家属?”仍给禄米以养之。却说黄权降魏,诸将引见曹丕,丕曰:“卿今降朕,欲追慕于陈、韩耶?”权泣而奏曰:“臣受蜀帝之恩,殊遇甚厚,令臣督诸军于江北,被陆逊绝断。臣归蜀无路,降吴不可,故来投陛下。败军之将,免死为幸,安敢追慕于古人耶!”丕大喜,遂拜黄权为镇南将军。权坚辞不受。忽近臣奏曰:“有细作人自蜀中来,说蜀主将黄权家属尽皆诛戮。”权曰:“臣与蜀主,推诚相信,知臣本心,必不肯杀臣之家小也。”丕然之。后人有诗责黄权曰:“降吴不可却降曹,忠义安能事两朝?堪叹黄权惜一死,紫阳书法不轻饶。”
cáo pī wèn jiǎ xǔ yuē:" zhèn yù yī tǒng tiān xià, xiān qǔ shǔ hū? xiān qǔ wú hū?" xǔ yuē:" liú bèi xióng cái, gèng jiān zhū gě liàng shàn néng zhì guó dōng wú sūn quán, néng shí xū shí, lù xùn xiàn tún bīng yú xiǎn yào, gé jiāng fàn hú, jiē nán zú móu. yǐ chén guān zhī, zhū jiàng zhī zhōng, jiē wú sūn quán liú bèi dí shǒu. suī yǐ bì xià tiān wēi lín zhī, yì wèi jiàn wàn quán zhī shì yě. zhǐ kě chí shǒu, yǐ dài èr guó zhī biàn." pī yuē:" zhèn yǐ qiǎn sān lù dà bīng fá wú, ān yǒu bù shèng zhī lǐ?" shàng shū liú yè yuē:" jìn dōng wú lù xùn, xīn pò shǔ bīng qī shí wàn, shàng xià qí xīn, gèng yǒu jiāng hú zhī zǔ, bù kě zú zhì, lù xùn duō móu, bì yǒu zhǔn bèi." pī yuē:" qīng qián quàn zhèn fá wú, jīn yòu jiàn zǔ, hé yě?" yè yuē:" shí yǒu bù tóng yě. xī dōng wú lèi bài yú shǔ, qí shì dùn cuò, gù kě jī ěr jīn jì huò quán shèng, ruì qì bǎi bèi, wèi kě gōng yě." pī yuē:" zhèn yì yǐ jué, qīng wù fù yán." suì yǐn yù lín jūn qīn wǎng jiē yìng sān lù bīng mǎ. zǎo yǒu shào mǎ bào shuō dōng wú yǐ yǒu zhǔn bèi: lìng lǚ fàn yǐn bīng jù zhù cáo xiū, zhū gě jǐn yǐn bīng zài nán jùn jù zhù cáo zhēn, zhū huán yǐn bīng dāng zhù rú xū yǐ jù cáo rén. liú yè yuē:" jì yǒu zhǔn bèi, qù kǒng wú yì." pī bù cóng, yǐn bīng ér qù.
曹丕问贾诩曰:“朕欲一统天下,先取蜀乎?先取吴乎?”诩曰:“刘备雄才,更兼诸葛亮善能治国;东吴孙权,能识虚实,陆逊现屯兵于险要,隔江泛湖,皆难卒谋。以臣观之,诸将之中,皆无孙权、刘备敌手。虽以陛下天威临之,亦未见万全之势也。只可持守,以待二国之变。”丕曰:“朕已遣三路大兵伐吴,安有不胜之理?”尚书刘晔曰:“近东吴陆逊,新破蜀兵七十万,上下齐心,更有江湖之阻,不可卒制,陆逊多谋,必有准备。”丕曰:“卿前劝朕伐吴,今又谏阻,何也?”晔曰:“时有不同也。昔东吴累败于蜀,其势顿挫,故可击耳;今既获全胜,锐气百倍,未可攻也。”丕曰:“朕意已决,卿勿复言。”遂引御林军亲往接应三路兵马。早有哨马报说东吴已有准备:令吕范引兵拒住曹休,诸葛瑾引兵在南郡拒住曹真,朱桓引兵当住濡须以拒曹仁。刘晔曰:“既有准备,去恐无益。”丕不从,引兵而去。
què shuō wú jiāng zhū huán, nián fāng èr shí qī suì, jí yǒu dǎn lüè, sūn quán shén ài zhī shí dū jūn yú rú xū, wén cáo rén yǐn dà jūn qù qǔ xiàn xī, huán suì jǐn bō jūn shǒu bǎ xiàn xī qù le, zhǐ liú wǔ qiān qí shǒu chéng. hū bào cáo rén lìng dà jiàng cháng diāo tóng zhū gě qián wáng shuāng yǐn wǔ wàn jīng bīng fēi bēn rú xū chéng lái. zhòng jūn jiē yǒu jù sè. huán àn jiàn ér yán yuē:" shèng fù zài jiāng, bù zài bīng zhī duō guǎ. bīng fǎ yún:' kè bīng bèi ér zhǔ bīng bàn zhě, zhǔ bīng shàng néng shèng yú kè bīng.' jīn cáo rén qiān lǐ bá shè, rén mǎ pí kùn. wú yǔ rǔ děng, gòng jù gāo chéng, nán lín dà jiāng, běi bèi shān xiǎn, yǐ yì dài láo, yǐ zhǔ zhì kè: cǐ nǎi bǎi zhàn bǎi shèng zhī shì. suī cáo pī zì lái, shàng bù zú yōu, kuàng rén děng yé!" yú shì chuán lìng, jiào zhòng jūn yǎn qí xī gǔ, zhǐ zuò wú rén shǒu bǎ zhī zhuàng.
却说吴将朱桓,年方二十七岁,极有胆略,孙权甚爱之;时督军于濡须,闻曹仁引大军去取羡溪,桓遂尽拨军守把羡溪去了,止留五千骑守城。忽报曹仁令大将常雕同诸葛虔、王双、引五万精兵飞奔濡须城来。众军皆有惧色。桓按剑而言曰:“胜负在将,不在兵之多寡。兵法云:‘客兵倍而主兵半者,主兵尚能胜于客兵。’今曹仁千里跋涉,人马疲困。吾与汝等,共据高城,南临大江,北背山险,以逸待劳,以主制客:此乃百战百胜之势。虽曹丕自来,尚不足忧,况仁等耶!”于是传令,教众军偃旗息鼓,只作无人守把之状。
qiě shuō wèi jiāng xiān fēng cháng diāo, lǐng jīng bīng lái qǔ rú xū chéng, yáo wàng chéng shàng bìng wú jūn mǎ. diāo cuī jūn jí jìn, lí chéng bù yuǎn, yī shēng pào xiǎng, jīng qí qí shù. zhū huán héng dāo fēi mǎ ér chū, zhí qǔ cháng diāo. zhàn bù sān hé, bèi huán yī dāo zhǎn cháng diāo yú mǎ xià. wú bīng chéng shì chōng shā yī zhèn, wèi bīng dà bài, sǐ zhě wú shù. zhū huán dà shèng, dé liǎo wú shù jīng qí jūn qì zhàn mǎ. cáo rén lǐng bīng suí hòu dào lái, què bèi wú bīng cóng xiàn xī shā chū. cáo rén dà bài ér tuì, huí jiàn wèi zhǔ, xì zòu dà bài zhī shì. pī dà jīng. zhèng yì zhī jiān, hū tàn mǎ bào:" cáo zhēn xià hóu shàng wéi le nán jùn, bèi lù xùn fú bīng yú nèi, zhū gě jǐn fú bīng yú wài, nèi wài jiā gōng, yīn cǐ dà bài." yán wèi bì, hū tàn mǎ yòu bào:" cáo xiū yì bèi lǚ fàn shā bài." pī tīng zhī sān lù bīng bài, nǎi kuì rán tàn yuē:" zhèn bù tīng jiǎ xǔ liú yè zhī yán, guǒ yǒu cǐ bài!" shí zhí xià tiān, dà yì liú xíng, mǎ bù jūn shí sǐ liù qī, suì yǐn jūn huí luò yáng. wú wèi zì cǐ bù hé.
且说魏将先锋常雕,领精兵来取濡须城,遥望城上并无军马。雕催军急进,离城不远,一声炮响,旌旗齐竖。朱桓横刀飞马而出,直取常雕。战不三合,被桓一刀斩常雕于马下。吴兵乘势冲杀一阵,魏兵大败,死者无数。朱桓大胜,得了无数旌旗军器战马。曹仁领兵随后到来,却被吴兵从羡溪杀出。曹仁大败而退,回见魏主,细奏大败之事。丕大惊。正议之间,忽探马报:“曹真、夏侯尚围了南郡,被陆逊伏兵于内,诸葛瑾伏兵于外,内外夹攻,因此大败。”言未毕,忽探马又报:”曹休亦被吕范杀败。”丕听知三路兵败,乃喟然叹曰:“朕不听贾诩、刘晔之言,果有此败!”时值夏天,大疫流行,马步军十死六七,遂引军回洛阳。吴、魏自此不和。
què shuō xiān zhǔ zài yǒng ān gōng, rǎn bìng bù qǐ, jiàn jiàn chén zhòng, zhì zhāng wǔ sān nián xià sì rì, xiān zhǔ zì zhī bìng rù sì zhī, yòu kū guān zhāng èr dì, qí bìng yù shēn: liǎng mù hūn huā. yàn jiàn shì cóng zhī rén, nǎi chì tuì zuǒ yòu, dú wò yú lóng tà zhī shàng. hū rán yīn fēng zhòu qǐ, jiāng dēng chuī yáo, miè ér fù míng, zhī jiàn dēng yǐng zhī xià, èr rén shì lì. xiān zhǔ nù yuē:" zhèn xīn xù bù níng, jiào rǔ děng qiě tuì, hé gù yòu lái!" chì zhī bù tuì. xiān zhǔ qǐ ér shì zhī, shàng shǒu nǎi yún zhǎng, xià shǒu nǎi yì dé yě. xiān zhǔ dà jīng yuē:" èr dì yuán lái shàng zài?" yún zhǎng yuē:" chén děng fēi rén, nǎi guǐ yě. shàng dì yǐ chén èr rén píng shēng bù shī xìn yì, jiē chì mìng wèi shén. gē ge yǔ xiōng dì jù huì bù yuǎn yǐ." xiān zhǔ chě dìng dà kū. hū rán jīng jué, èr dì bú jiàn. jí huàn cóng rén wèn zhī, shí zhèng sān gēng. xiān zhǔ tàn yuē:" zhèn bù jiǔ yú rén shì yǐ!" suì qiǎn shǐ wǎng chéng dū, qǐng chéng xiàng zhū gě liàng, shàng shū lìng lǐ yán děng, xīng yè lái yǒng ān gōng, tīng shòu yí mìng. kǒng míng děng yǔ xiān zhǔ cì zǐ lǔ wáng liú yǒng liáng wáng liú lǐ, lái yǒng ān gōng jiàn dì, liú tài zǐ liú chán shǒu chéng dū. qiě shuō kǒng míng dào yǒng ān gōng, jiàn xiān zhǔ bìng wēi, huāng máng bài fú yú lóng tà zhī xià. xiān zhǔ chuán zhǐ, qǐng kǒng míng zuò yú lóng tà zhī cè. fǔ qí bèi yuē:" zhèn zì dé chéng xiàng, xìng chéng dì yè hé qī zhì shí qiǎn lòu, bù nà chéng xiàng zhī yán, zì qǔ qí bài. huǐ hèn chéng jí, sǐ zài dàn xī. sì zǐ chán ruò, bù dé bù yǐ dà shì xiāng tuō." yán qì, lèi liú mǎn miàn. kǒng míng yì tì qì yuē:" yuàn bì xià shàn bǎo lóng tǐ, yǐ fù tiān xià zhī wàng!" xiān zhǔ yǐ mù biàn shì, zhī jiàn mǎ liáng zhī dì mǎ sù zài bàng, xiān zhǔ lìng qiě tuì. sù tuì chū, xiān zhǔ wèi kǒng míng yuē:" chéng xiàng guān mǎ sù zhī cái hé rú?" kǒng míng yuē:" cǐ rén yì dāng shì zhī yīng cái yě." xiān zhǔ yuē:" bù rán. zhèn guān cǐ rén, yán guò qí shí, bù kě dà yòng. chéng xiàng yí shēn chá zhī." fēn fù bì, chuán zhǐ zhào zhū chén rù diàn, qǔ zhǐ bǐ xiě le yí zhào, dì yǔ kǒng míng ér tàn yuē:" zhèn bù dú shū, cū zhī dà lüè. shèng rén yún:' niǎo zhī jiāng sǐ, qí míng yě āi rén zhī jiāng sǐ, qí yán yě shàn.' zhèn běn dài yǔ qīng děng tóng miè cáo zéi, gòng fú hàn shì bù xìng zhōng dào ér bié. fán chéng xiàng jiāng zhào fù yǔ tài zǐ chán, lìng wù yǐ wéi cháng yán. fán shì gèng wàng chéng xiàng jiào zhī!" kǒng míng děng qì bài yú dì yuē:" yuàn bì xià jiāng xī lóng tǐ! chén děng jǐn shī quǎn mǎ zhī láo, yǐ bào bì xià zhī yù zhī ēn yě." xiān zhǔ mìng nèi shì fú qǐ kǒng míng, yī shǒu yǎn lèi, yī shǒu zhí qí shǒu, yuē:" zhèn jīn sǐ yǐ, yǒu xīn fù zhī yán xiāng gào!" kǒng míng yuē:" yǒu hé shèng yù!" xiān zhǔ qì yuē:" jūn cái shí bèi cáo pī, bì néng ān bāng dìng guó, zhōng dìng dà shì. ruò sì zǐ kě fǔ, zé fǔ zhī rú qí bù cái, jūn kě zì wèi chéng dū zhī zhǔ." kǒng míng tīng bì, hàn liú biàn tǐ, shǒu zú shī cuò, qì bài yú dì yuē:" chén ān gǎn bù jié gǔ gōng zhī lì, jìn zhōng zhēn zhī jié, jì zhī yǐ sǐ hū!" yán qì, kòu tóu liú xiě. xiān zhǔ yòu qǐng kǒng míng zuò yú tà shàng, huàn lǔ wáng liú yǒng liáng wáng liú lǐ jìn qián, fēn fù yuē:" ěr děng jiē jì zhèn yán: zhèn wáng zhī hòu, ěr xiōng dì sān rén, jiē yǐ fù shì chéng xiàng, bù kě dài màn." yán bà, suì mìng èr wáng tóng bài kǒng míng. èr wáng bài bì, kǒng míng yuē:" chén suī gān nǎo tú dì, ān néng bào zhī yù zhī ēn yě!" xiān zhǔ wèi zhòng guān yuē:" zhèn yǐ tuō gū yú chéng xiàng, lìng sì zǐ yǐ fù shì zhī. qīng děng jù bù kě dài màn, yǐ fù zhèn wàng." yòu zhǔ zhào yún yuē:" zhèn yǔ qīng yú huàn nàn zhī zhōng, xiāng cóng dào jīn, bù xiǎng yú cǐ dì fēn bié. qīng kě xiǎng zhèn gù jiāo, zǎo wǎn kàn qù wú zi, wù fù zhèn yán." yún qì bài yuē:" chén gǎn bù xiào quǎn mǎ zhī láo!" xiān zhǔ yòu wèi zhòng guān yuē:" qīng děng zhòng guān, zhèn bù néng yī yī fēn zhǔ, yuàn jiē zì ài." yán bì, jià bēng, shòu liù shí sān suì. shí zhāng wǔ sān nián xià sì yuè èr shí sì rì yě. hòu dù gōng bù yǒu shī tàn yuē:" shǔ zhǔ kuī wú xiàng sān xiá, bēng nián yì zài yǒng ān gōng. cuì huá xiǎng xiàng kōng shān wài, yù diàn xū wú yě sì zhōng. gǔ miào shān sōng cháo shuǐ hè, suì shí fú là zǒu cūn wēng. wǔ hòu cí wū zhǎng lín jìn, yī tǐ jūn chén jì sì tóng."
却说先主在永安宫,染病不起,渐渐沉重,至章武三年夏四日,先主自知病入四肢,又哭关、张二弟,其病愈深:两目昏花。厌见侍从之人,乃叱退左右,独卧于龙榻之上。忽然阴风骤起,将灯吹摇,灭而复明,只见灯影之下,二人侍立。先主怒曰:“朕心绪不宁,教汝等且退,何故又来!”叱之不退。先主起而视之,上首乃云长,下首乃翼德也。先主大惊曰:“二弟原来尚在?”云长曰:“臣等非人,乃鬼也。上帝以臣二人平生不失信义,皆敕命为神。哥哥与兄弟聚会不远矣。”先主扯定大哭。忽然惊觉,二弟不见。即唤从人问之,时正三更。先主叹曰:“朕不久于人世矣!”遂遣使往成都,请丞相诸葛亮,尚书令李严等,星夜来永安宫,听受遗命。孔明等与先主次子鲁王刘永、梁王刘理,来永安宫见帝,留太子刘禅守成都。且说孔明到永安宫,见先主病危,慌忙拜伏于龙榻之下。先主传旨,请孔明坐于龙榻之侧。抚其背曰:“朕自得丞相,幸成帝业;何期智识浅陋,不纳丞相之言,自取其败。悔恨成疾,死在旦夕。嗣子孱弱,不得不以大事相托。”言讫,泪流满面。孔明亦涕泣曰:“愿陛下善保龙体,以副天下之望!”先主以目遍视,只见马良之弟马谡在傍,先主令且退。谡退出,先主谓孔明曰:“丞相观马谡之才何如?”孔明曰:“此人亦当世之英才也。”先主曰:“不然。朕观此人,言过其实,不可大用。丞相宜深察之。”分付毕,传旨召诸臣入殿,取纸笔写了遗诏,递与孔明而叹曰:“朕不读书,粗知大略。圣人云:‘鸟之将死,其鸣也哀;人之将死,其言也善。’朕本待与卿等同灭曹贼,共扶汉室;不幸中道而别。烦丞相将诏付与太子禅,令勿以为常言。凡事更望丞相教之!”孔明等泣拜于地曰:“愿陛下将息龙体!臣等尽施犬马之劳,以报陛下知遇之恩也。”先主命内侍扶起孔明,一手掩泪,一手执其手,曰:“朕今死矣,有心腹之言相告!”孔明曰:“有何圣谕!”先主泣曰:“君才十倍曹丕,必能安邦定国,终定大事。若嗣子可辅,则辅之;如其不才,君可自为成都之主。”孔明听毕,汗流遍体,手足失措,泣拜于地曰:“臣安敢不竭股肱之力,尽忠贞之节,继之以死乎!”言讫,叩头流血。先主又请孔明坐于榻上,唤鲁王刘永、梁王刘理近前,分付曰:“尔等皆记朕言:朕亡之后,尔兄弟三人,皆以父事丞相,不可怠慢。”言罢,遂命二王同拜孔明。二王拜毕,孔明曰:“臣虽肝脑涂地,安能报知遇之恩也!”先主谓众官曰:“朕已托孤于丞相,令嗣子以父事之。卿等俱不可怠慢,以负朕望。”又嘱赵云曰:“朕与卿于患难之中,相从到今,不想于此地分别。卿可想朕故交,早晚看觑吾子,勿负朕言。”云泣拜曰:“臣敢不效犬马之劳!”先主又谓众官曰:“卿等众官,朕不能一一分嘱,愿皆自爱。”言毕,驾崩,寿六十三岁。时章武三年夏四月二十四日也。后杜工部有诗叹曰:“蜀主窥吴向三峡,崩年亦在永安宫。翠华想像空山外,玉殿虚无野寺中。古庙杉松巢水鹤,岁时伏腊走村翁。武侯祠屋长邻近,一体君臣祭祀同。”
xiān zhǔ jià bēng, wén wǔ guān liáo, wú bù āi tòng. kǒng míng lǜ zhòng guān fèng zǐ gōng hái chéng dū. tài zǐ liú chán chū chéng yíng jiē líng jiù, ān yú zhèng diàn zhī nèi. jǔ āi xíng lǐ bì, kāi dú yí zhào. zhào yuē:" zhèn chū dé jí, dàn xià lì ěr hòu zhuǎn shēng zá bìng, dài bù zì jì. zhèn wén" rén nián wǔ shí, bù chēng yāo shòu". jīn zhèn nián liù shí yǒu yú, sǐ fù hé hèn? dàn yǐ qīng xiōng dì wèi niàn ěr. miǎn zhī! miǎn zhī! wù yǐ è xiǎo ér wèi zhī, wù yǐ shàn xiǎo ér bù wéi. wéi xián wéi dé, kě yǐ fú rén qīng fù dé báo, bù zú xiào yě. qīng yǔ chéng xiàng cóng shì, shì zhī rú fù, wù dài! wù wàng! qīng xiōng dì gèng qiú wén dá. zhì zhǔ! zhì zhǔ!" qún chén dú zhào yǐ bì. kǒng míng yuē:" guó bù kě yī rì wú jūn, qǐng lì sì jūn, yǐ chéng hàn tǒng." nǎi lì tài zǐ chán jí huáng dì wèi, gǎi yuán jiàn xìng. jiā zhū gě liàng wèi wǔ xiāng hòu, lǐng yì zhōu mù. zàng xiān zhǔ yú huì líng, shì yuē zhāo liè huáng dì. zūn huáng hòu wú shì wèi huáng tài hòu shì gān fū rén wéi zhāo liè huáng hòu, mí fū rén yì zhuī shì wèi huáng hòu. shēng shǎng qún chén, dà shè tiān xià. zǎo yǒu wèi jūn tàn zhī cǐ shì, bào rù zhōng yuán. jìn chén zòu zhī wèi zhǔ. cáo pī dà xǐ yuē:" liú bèi yǐ wáng, zhèn wú yōu yǐ. hé bù chéng qí guó zhōng wú zhǔ, qǐ bīng fá zhī?" jiǎ xǔ jiàn yuē:" liú bèi suī wáng, bì tuō gū yú zhū gě liàng. liàng gǎn bèi zhī yù zhī ēn, bì qīng xīn jié lì, fú chí sì zhǔ. bì xià bù kě cāng cù fá zhī." zhèng yán jiān, hū yī rén cóng bān bù zhōng fèn rán ér chū yuē:" bù chéng cǐ shí jìn bīng, gèng dài hé shí?" zhòng shì zhī, nǎi sī mǎ yì yě. pī dà xǐ, suì wèn jì yú yì. yì yuē:" ruò zhǐ qǐ zhōng guó zhī bīng, jí nàn qǔ shèng. xū yòng wǔ lù dà bīng, sì miàn jiā gōng, lìng zhū gě liàng shǒu wěi bù néng jiù yìng, rán hòu kě tú." pī wèn hé wǔ lù, yì yuē:" kě xiū shū yī fēng, chāi shǐ wǎng liáo dōng xiān bēi guó, jiàn guó wáng kē bǐ néng, lù yǐ jīn bó, lìng qǐ liáo xī qiāng bīng shí wàn, xiān cóng hàn lù qǔ xī píng guān: cǐ yí lù yě. zài xiū shū qiǎn shǐ jī guān gào shǎng cì, zhí rù nán mán, jiàn mán wáng mèng huò, lìng qǐ bīng shí wàn, gōng dǎ yì zhōu yǒng chāng zāng kē yuè guī sì jùn, yǐ jī xī chuān zhī nán: cǐ èr lù yě. zài qiǎn shǐ rù wú xiū hǎo, xǔ yǐ gē dì, lìng sūn quán qǐ bīng shí wàn, gōng liǎng chuān xiá kǒu, jìng qǔ fú chéng: cǐ sān lù yě. yòu kě chāi shǐ zhì xiáng jiàng mèng dá chù, qǐ shàng yōng bīng shí wàn, xī gōng hàn zhōng: cǐ sì lù yě. rán hòu mìng dà jiàng jūn cáo zhēn wèi dà dū dū, tí bīng shí wàn, yóu jīng zhào jìng chū yáng píng guān qǔ xī chuān cǐ wǔ lù yě. gòng dà bīng wǔ shí wàn, wǔ lù bìng jìn, zhū gě liàng biàn yǒu lǚ wàng zhī cái, ān néng dāng cǐ hū?" pī dà xǐ, suí jí mì qiǎn néng yán guān sì yuán wèi shǐ qián qù yòu mìng cáo zhēn wèi dà dū dū, lǐng bīng shí wàn, jìng qǔ yáng píng guān. cǐ shí zhāng liáo děng yī bān jiù jiāng, jiē fēng liè hóu jù zài jì xú qīng jí hé féi děng chù, jù shǒu guān jīn ài kǒu, gù bù fù diào yòng. què shuō shǔ hàn hòu zhǔ liú chán, zì jí wèi yǐ lái, jiù chén duō yǒu bìng wáng zhě, bù néng xì shuō. fán yī yīng cháo tíng xuǎn fǎ, qián liáng cí sòng děng shì, jiē tīng zhū gě chéng xiàng cái chǔ. shí hòu zhǔ wèi lì huáng hòu, kǒng míng yǔ qún chén shàng yán yuē:" gù chē qí jiāng jūn zhāng fēi zhī nǚ shén xián, nián shí qī suì, kě nà wèi zhèng gōng huáng hòu." hòu zhǔ jí nà zhī.
先主驾崩,文武官僚,无不哀痛。孔明率众官奉梓宫还成都。太子刘禅出城迎接灵柩,安于正殿之内。举哀行礼毕,开读遗诏。诏曰:“朕初得疾,但下痢耳;后转生杂病,殆不自济。朕闻“人年五十,不称夭寿”。今朕年六十有余,死复何恨?但以卿兄弟为念耳。勉之!勉之!勿以恶小而为之,勿以善小而不为。惟贤惟德,可以服人;卿父德薄,不足效也。卿与丞相从事,事之如父,勿怠!勿忘!卿兄弟更求闻达。至嘱!至嘱!”群臣读诏已毕。孔明曰:“国不可一日无君,请立嗣君,以承汉统。”乃立太子禅即皇帝位,改元建兴。加诸葛亮为武乡侯,领益州牧。葬先主于惠陵,谥曰昭烈皇帝。尊皇后吴氏为皇太后;谥甘夫人为昭烈皇后,糜夫人亦追谥为皇后。升赏群臣,大赦天下。早有魏军探知此事,报入中原。近臣奏知魏主。曹丕大喜曰:“刘备已亡,朕无忧矣。何不乘其国中无主,起兵伐之?”贾诩谏曰:“刘备虽亡,必托孤于诸葛亮。亮感备知遇之恩,必倾心竭力,扶持嗣主。陛下不可仓卒伐之。”正言间,忽一人从班部中奋然而出曰:“不乘此时进兵,更待何时?”众视之,乃司马懿也。丕大喜,遂问计于懿。懿曰:“若只起中国之兵,急难取胜。须用五路大兵,四面夹攻,令诸葛亮首尾不能救应,然后可图。”丕问何五路,懿曰:“可修书一封,差使往辽东鲜卑国,见国王轲比能,赂以金帛,令起辽西羌兵十万,先从旱路取西平关:此一路也。再修书遣使赍官诰赏赐,直入南蛮,见蛮王孟获,令起兵十万,攻打益州、永昌、牂牁、越巂四郡,以击西川之南:此二路也。再遣使入吴修好,许以割地,令孙权起兵十万,攻两川峡口,径取涪城:此三路也。又可差使至降将孟达处,起上庸兵十万,西攻汉中:此四路也。然后命大将军曹真为大都督,提兵十万,由京兆径出阳平关取西川;此五路也。共大兵五十万,五路并进,诸葛亮便有吕望之才,安能当此乎?”丕大喜,随即密遣能言官四员为使前去;又命曹真为大都督,领兵十万,径取阳平关。此时张辽等一班旧将,皆封列侯、俱在冀、徐、青及合淝等处,据守关津隘口,故不复调用。却说蜀汉后主刘禅,自即位以来,旧臣多有病亡者,不能细说。凡一应朝廷选法,钱粮、词讼等事,皆听诸葛丞相裁处。时后主未立皇后,孔明与群臣上言曰:“故车骑将军张飞之女甚贤,年十七岁,可纳为正宫皇后。”后主即纳之。
jiàn xìng yuán nián qiū bā yuè, hū yǒu biān bào shuō:" wèi diào wǔ lù dà bīng, lái qǔ xī chuān dì yí lù, cáo zhēn wèi dà dū dū, qǐ bīng shí wàn, qǔ yáng píng guān dì èr lù, nǎi fǎn jiāng mèng dá, qǐ shàng yōng bīng shí wàn, fàn hàn zhōng dì sān lù, nǎi dōng wú sūn quán, qǐ jīng bīng shí wàn, qǔ xiá kǒu rù chuān dì sì lù, nǎi mán wáng mèng huò, qǐ mán bīng shí wàn, fàn yì zhōu sì jùn dì wǔ lù, nǎi fān wáng kē bǐ néng, qǐ qiāng bīng shí wàn, fàn xī píng guān. cǐ wǔ lù jūn mǎ, shèn shì lì hài." yǐ xiān bào zhī chéng xiàng, chéng xiàng bù zhī wèi hé, shù rì bù chū shì shì. hòu zhǔ tīng bà dà jīng, jí chà jìn shì jī zhǐ, xuān zhào kǒng míng rù cháo. shǐ mìng qù le bàn rì, huí bào:" chéng xiàng fǔ xià rén yán, chéng xiàng rǎn bìng bù chū." hòu zhǔ zhuǎn huāng cì rì, yòu mìng huáng mén shì láng dǒng yǔn jiàn yì dài fū dù qióng, qù chéng xiàng wò tà qián, gào cǐ dà shì. dǒng dù èr rén dào chéng xiàng fǔ qián, jiē bù dé rù. dù qióng yuē:" xiān dì tuō gū yú chéng xiàng, jīn zhǔ shàng chū dēng bǎo wèi, bèi cáo pī wǔ lù bīng fàn jìng, jūn qíng zhì jí, chéng xiàng hé gù tuī bìng bù chū?" liáng jiǔ, mén lì chuán chéng xiàng lìng, yán:" bìng tǐ shāo kě, míng zǎo chū dōu táng yì shì." dǒng dù èr rén tàn xī ér huí. cì rì, duō guān yòu lái chéng xiàng fǔ qián cì hou. cóng zǎo zhì wǎn, yòu bú jiàn chū. duō guān huáng huáng, zhǐ de sàn qù. dù qióng rù zòu hòu zhǔ yuē:" qǐng bì xià shèng jià, qīn wǎng chéng xiàng fǔ wèn jì." hòu zhǔ jí yǐn duō guān rù gōng, qǐ zòu huáng tài hòu. tài hòu dà jīng, yuē:" chéng xiàng hé gù rú cǐ? yǒu fù xiān dì wěi tuō zhī yì yě! wǒ dāng zì wǎng." dǒng yǔn zòu yuē:" niáng niáng wèi kě qīng wǎng. chén liào chéng xiàng bì yǒu gāo míng zhī jiàn. qiě dài zhǔ shàng xiān wǎng. rú guǒ dài màn, qǐng niáng niáng yú tài miào zhōng, zhào chéng xiàng wèn zhī wèi chí." tài hòu yī zòu.
建兴元年秋八月,忽有边报说:“魏调五路大兵,来取西川;第一路,曹真为大都督,起兵十万,取阳平关;第二路,乃反将孟达,起上庸兵十万,犯汉中;第三路,乃东吴孙权,起精兵十万,取峡口入川;第四路,乃蛮王孟获,起蛮兵十万,犯益州四郡;第五路,乃番王轲比能,起羌兵十万,犯西平关。此五路军马,甚是利害。”已先报知丞相,丞相不知为何,数日不出视事。后主听罢大惊,即差近侍赍旨,宣召孔明入朝。使命去了半日,回报:“丞相府下人言,丞相染病不出。”后主转慌;次日,又命黄门侍郎董允、谏议大夫杜琼,去丞相卧榻前,告此大事。董、杜二人到丞相府前,皆不得入。杜琼曰:“先帝托孤于丞相,今主上初登宝位,被曹丕五路兵犯境,军情至急,丞相何故推病不出?”良久,门吏传丞相令,言:“病体稍可,明早出都堂议事。”董、杜二人叹息而回。次日,多官又来丞相府前伺候。从早至晚,又不见出。多官惶惶,只得散去。杜琼入奏后主曰:“请陛下圣驾,亲往丞相府问计。”后主即引多官入宫,启奏皇太后。太后大惊,曰:“丞相何故如此?有负先帝委托之意也!我当自往。”董允奏曰:“娘娘未可轻往。臣料丞相必有高明之见。且待主上先往。如果怠慢,请娘娘于太庙中,召丞相问之未迟。”太后依奏。
cì rì, hòu zhǔ chē jià qīn zhì xiāng fǔ. mén lì jiàn jià dào, huāng máng bài fú yú dì ér yíng. hòu zhǔ wèn yuē:" chéng xiàng zài hé chǔ?" mén lì yuē:" bù zhī zài hé chǔ. zhǐ yǒu chéng xiàng jūn zhǐ, jiào dǎng zhù bǎi guān, wù dé zhé rù." hòu zhǔ nǎi xià chē bù xíng, dú jìn dì sān chóng mén, jiàn kǒng míng dú yǐ zhú zhàng, zài xiǎo chí biān guān yú. hòu zhǔ zài hòu lì jiǔ, nǎi xú xú ér yán yuē:" chéng xiàng ān lè fǒu?" kǒng míng huí gù, jiàn shì hòu zhǔ, huāng máng qì zhàng, bài fú yú dì yuē:" chén gāi wàn sǐ!" hòu zhǔ fú qǐ, wèn yuē:" jīn cáo pī fēn bīng wǔ lù, fàn jìng shén jí, xiāng fù yuán hé bù kěn chū fǔ shì shì?" kǒng míng dà xiào, fú hòu zhǔ rù nèi shì zuò dìng, zòu yuē:" wǔ lù bīng zhì, chén ān dé bù zhī, chén fēi guān yú, yǒu suǒ sī yě." hòu zhǔ yuē:" rú zhī nài hé?" kǒng míng yuē:" qiāng wáng kē bǐ néng, mán wáng mèng huò, fǎn jiāng mèng dá, wèi jiāng cáo zhēn cǐ sì lù bīng, chén yǐ jiē tuì qù le yě. zhǐ yǒu sūn quán zhè yí lù bīng, chén yǐ yǒu tuì zhī zhī jì, dàn xū yī néng yán zhī rén wéi shǐ. yīn wèi dé qí rén, gù shú sī zhī. bì xià hé bì yōu hū?"
次日,后主车驾亲至相府。门吏见驾到,慌忙拜伏于地而迎。后主问曰:“丞相在何处?”门吏曰:“不知在何处。只有丞相钧旨,教挡住百官,勿得辄入。”后主乃下车步行,独进第三重门,见孔明独倚竹杖,在小池边观鱼。后主在后立久,乃徐徐而言曰:“丞相安乐否?”孔明回顾,见是后主,慌忙弃杖,拜伏于地曰:“臣该万死!”后主扶起,问曰:“今曹丕分兵五路,犯境甚急,相父缘何不肯出府视事?”孔明大笑,扶后主入内室坐定,奏曰:“五路兵至,臣安得不知,臣非观鱼,有所思也。”后主曰:“如之奈何?”孔明曰:“羌王轲比能,蛮王孟获,反将孟达,魏将曹真;此四路兵,臣已皆退去了也。止有孙权这一路兵,臣已有退之之计,但须一能言之人为使。因未得其人,故熟思之。陛下何必忧乎?”
hòu zhǔ tīng bà, yòu jīng yòu xǐ, yuē:" xiāng fù guǒ yǒu guǐ shén bù cè zhī jī yě! yuàn wén tuì bīng zhī cè." kǒng míng yuē:" xiān dì yǐ bì xià fù tuō yǔ chén, chén ān gǎn dàn xī dài màn. chéng dū zhòng guān, jiē bù xiǎo bīng fǎ zhī miào, guì zài shǐ rén bù cè, qǐ kě xiè lòu yú rén? lǎo chén xiān zhī xī fān guó wáng kē bǐ néng, yǐn bīng fàn xī píng guān chén liào mǎ chāo jī zǔ xī chuān rén shì, sù dé qiāng rén zhī xīn, qiāng rén yǐ chāo wèi shén wēi tiān jiàng jūn, chén yǐ xiān qiǎn yī rén, xīng yè chí xí, lìng mǎ chāo jǐn shǒu xī píng guān, fú sì lù qí bīng, měi rì jiāo huàn, yǐ bīng jù zhī: cǐ yí lù bù bì yōu yǐ. yòu nán mán mèng huò, bīng fàn sì jùn, chén yì fēi xí qiǎn wèi yán lǐng yī jūn zuǒ chū yòu rù, yòu chū zuǒ rù, wèi yí bīng zhī jì: mán bīng wéi píng yǒng lì, qí xīn duō yí, ruò jiàn yí bīng, bì bù gǎn jìn: cǐ yí lù yòu bù zú yōu yǐ. yòu zhī mèng dá yǐn bīng chū hàn zhōng dá yǔ lǐ yán céng jié shēng sǐ zhī jiāo chén huí chéng dū shí, liú lǐ yán shǒu yǒng ān gōng chén yǐ zuò yī shū zhǐ zuò lǐ yán qīn bǐ, lìng rén sòng yǔ mèng dá dá bì rán tuī bìng bù chū, yǐ màn jūn xīn: cǐ yí lù yòu bù zú yōu yǐ. yòu zhī cáo zhēn yǐn bīng fàn yáng píng guān cǐ dì xiǎn jùn, kě yǐ bǎo shǒu, chén yǐ diào zhào yún yǐn yī jūn shǒu bǎ guān ài, bìng bù chū zhàn cáo zhēn ruò jiàn wǒ jūn bù chū, bù jiǔ zì tuì yǐ. cǐ sì lù bīng jù bù zú yōu. chén shàng kǒng bù néng quán bǎo, yòu mì diào guān xìng zhāng bāo èr jiāng, gè yǐn bīng sān wàn, tún yú jǐn yào zhī chù, wèi gè lù jiù yìng. cǐ shù chù diào qiǎn zhī shì, jiē bù céng jīng yóu chéng dū, gù wú rén zhī jué. zhǐ yǒu dōng wú zhè yí lù bīng, wèi bì biàn dòng: rú jiàn sì lù bīng shèng, chuān zhōng wēi jí, bì lái xiāng gōng ruò sì lù bù jì, ān kěn dòng hū? chén liào sūn quán xiǎng cáo pī sān lù qīn wú zhī yuàn, bì bù kěn cóng qí yán. suī rán rú cǐ, xū yòng yī shé biàn zhī shì, jìng wǎng dōng wú, yǐ lì hài shuō zhī, zé xiān tuì dōng wú qí sì lù zhī bīng, hé zú yōu hū? dàn wèi dé shuō wú zhī rén, chén gù chóu chú. hé láo bì xià shèng jià lái lín?" hòu zhǔ yuē:" tài hòu yì yù lái jiàn xiāng fù. jīn zhèn wén xiāng fù zhī yán, rú mèng chū jué. fù hé yōu zāi!"
后主听罢,又惊又喜,曰:“相父果有鬼神不测之机也!愿闻退兵之策。”孔明曰:“先帝以陛下付托与臣,臣安敢旦夕怠慢。成都众官,皆不晓兵法之妙,贵在使人不测,岂可泄漏于人?老臣先知西番国王轲比能,引兵犯西平关;臣料马超积祖西川人氏,素得羌人之心,羌人以超为神威天将军,臣已先遣一人,星夜驰檄,令马超紧守西平关,伏四路奇兵,每日交换,以兵拒之:此一路不必忧矣。又南蛮孟获,兵犯四郡,臣亦飞檄遣魏延领一军左出右入,右出左入,为疑兵之计:蛮兵惟凭勇力,其心多疑,若见疑兵,必不敢进:此一路又不足忧矣。又知孟达引兵出汉中;达与李严曾结生死之交;臣回成都时,留李严守永安宫;臣已作一书、只做李严亲笔,令人送与孟达;达必然推病不出,以慢军心:此一路又不足忧矣。又知曹真引兵犯阳平关;此地险峻,可以保守,臣已调赵云引一军守把关隘,并不出战;曹真若见我军不出,不久自退矣。此四路兵俱不足忧。臣尚恐不能全保,又密调关兴、张苞二将,各引兵三万,屯于紧要之处,为各路救应。此数处调遣之事,皆不曾经由成都,故无人知觉。只有东吴这一路兵,未必便动:如见四路兵胜,川中危急,必来相攻;若四路不济,安肯动乎?臣料孙权想曹丕三路侵吴之怨,必不肯从其言。虽然如此,须用一舌辩之士,径往东吴,以利害说之,则先退东吴;其四路之兵,何足忧乎?但未得说吴之人,臣故踌躇。何劳陛下圣驾来临?”后主曰:“太后亦欲来见相父。今朕闻相父之言,如梦初觉。复何忧哉!”
kǒng míng yǔ hòu zhǔ gòng yǐn shù bēi, sòng hòu zhǔ chū fǔ. zhòng guān jiē huán lì yú mén wài, jiàn hòu zhǔ miàn yǒu xǐ sè. hòu zhǔ bié le kǒng míng, shàng yù chē huí cháo. zhòng jiē yí huò bù dìng. kǒng míng jiàn zhòng guān zhōng, yī rén yǎng tiān ér xiào, miàn yì yǒu xǐ sè. kǒng míng shì zhī, nǎi yì yáng xīn yě rén, xìng dèng, míng zhī, zì bó miáo, xiàn wèi hù bù shàng shū hàn sī mǎ dèng yǔ zhī hòu. kǒng míng àn lìng rén liú zhù dèng zhī. duō guān jiē sàn, kǒng míng qǐng zhī dào shū yuàn zhōng, wèn zhī yuē:" jīn shǔ wèi wú dǐng fēn sān guó, yù tǎo èr guó, yī tǒng zhōng xīng, dāng xiān fá hé guó?" zhī yuē:" yǐ yú yì lùn zhī: wèi suī hàn zéi, qí shì shén dà, jí nàn yáo dòng, dāng xú xú huǎn tú jīn zhǔ shàng chū dēng bǎo wèi, mín xīn wèi ān, dāng yǔ dōng wú lián hé, jié wèi chún chǐ, yī xǐ xiān dì jiù yuàn, cǐ nǎi cháng jiǔ zhī jì yě. wèi shěn chéng xiàng jūn yì ruò hé?" kǒng míng dà xiào yuē:" wú sī zhī jiǔ yǐ, nài wèi dé qí rén. jīn rì fāng de yě!" zhī yuē:" chéng xiàng yù qí rén hé wéi?" kǒng míng yuē:" wú yù shǐ rén wǎng jié dōng wú. gōng jì néng míng cǐ yì, bì néng bù rǔ jūn mìng. shǐ hū zhī rèn, fēi gōng bù kě." zhī yuē:" yú cái shū zhì qiǎn, kǒng bù kān dāng cǐ rèn." kǒng míng yuē:" wú lái rì zòu zhī tiān zǐ, biàn qǐng bó miáo yī xíng, qiē wù tuī cí." zhī yīng yǔn ér tuì. zhì cì rì, kǒng míng zòu zhǔn hòu zhǔ, chà dèng zhī wǎng shuō dōng wú. zhī bài cí, wàng dōng wú ér lái. zhèng shì: wú rén fāng jiàn gān gē xī, shǔ shǐ hái jiāng yù bó tōng.
孔明与后主共饮数杯,送后主出府。众官皆环立于门外,见后主面有喜色。后主别了孔明,上御车回朝。众皆疑惑不定。孔明见众官中,一人仰天而笑,面亦有喜色。孔明视之,乃义阳新野人,姓邓,名芝,字伯苗,现为户部尚书;汉司马邓禹之后。孔明暗令人留住邓芝。多官皆散,孔明请芝到书院中,问芝曰:“今蜀、魏、吴鼎分三国,欲讨二国,一统中兴,当先伐何国?”芝曰:“以愚意论之:魏虽汉贼,其势甚大,急难摇动,当徐徐缓图;今主上初登宝位,民心未安,当与东吴连合,结为唇齿,一洗先帝旧怨,此乃长久之计也。未审丞相钧意若何?”孔明大笑曰:“吾思之久矣,奈未得其人。今日方得也!”芝曰:“丞相欲其人何为?”孔明曰:“吾欲使人往结东吴。公既能明此意,必能不辱君命。使乎之任,非公不可。”芝曰:“愚才疏智浅,恐不堪当此任。”孔明曰:“吾来日奏知天子,便请伯苗一行,切勿推辞。”芝应允而退。至次日,孔明奏准后主,差邓芝往说东吴。芝拜辞,望东吴而来。正是:吴人方见干戈息,蜀使还将玉帛通。
wèi zhī dèng zhī cǐ qù ruò hé, qiě kàn xià wén fēn jiě.
未知邓芝此去若何,且看下文分解。