wú sù zhì, zé xié guān bù jí wèi sī lì yú mín. ér bǎi guān zhī qíng bù xiāng jī, zé nóng yǒu yú rì xié guān bù jí wèi sī lì yú mín, zé nóng bù bài. nóng bù bài ér yǒu yú rì, zé cǎo bì kěn yǐ.
无宿治,则邪官不及为私利于民。而百官之情不相稽,则农有余日;邪官不及为私利于民,则农不败。农不败而有余日,则草必垦矣。
zī sù ér shuì, zé shàng yī ér mín píng. shàng yī, zé xìn xìn, zé chén bù gǎn wéi xié. mín píng, zé shèn shèn, zé nán biàn. shàng xìn ér guān bù gǎn wéi xié, mín shèn ér nán biàn, zé xià bù fēi shàng, zhōng bù kǔ guān. xià bù fēi shàng, zhōng bù kǔ guān, zé zhuàng mín jí nóng bù biàn. zhuàng mín jí nóng bù biàn, zé shǎo mín xué zhī bù xiū. shǎo mín xué zhī bù xiū, zé cǎo bì kěn yǐ.
訾粟而税,则上壹而民平。上壹,则信;信,则臣不敢为邪。民平,则慎;慎,则难变。上信而官不敢为邪,民慎而难变,则下不非上,中不苦官。下不非上,中不苦官,则壮民疾农不变。壮民疾农不变,则少民学之不休。少民学之不休,则草必垦矣。
wú yǐ wài quán jué rèn yǔ guān, zé mín bù guì xué wèn, yòu bù jiàn nóng. mín bù guì xué zé yú, yú zé wú wài jiāo, wú wài jiāo zé miǎn nóng ér bù tōu. mín bù jiàn nóng, zé guó ān bù dài. guó ān bù dài, miǎn nóng ér bù tōu, zé cǎo bì kěn yǐ.
无以外权爵任与官,则民不贵学问,又不贱农。民不贵学则愚,愚则无外交,无外交则勉农而不偷。民不贱农,则国安不殆。国安不殆,勉农而不偷,则草必垦矣。
lù hòu ér shuì duō, shí kǒu zhòng zhě, bài nóng zhě yě. zé yǐ qí shí kǒu zhī shù fù ér zhòng shǐ zhī, zé pì yín yóu duò zhī mín wú suǒ yú shí. mín wú suǒ yú shí, zé bì nóng nóng, zé cǎo bì kěn yǐ.
禄厚而税多,食口众者,败农者也。则以其食口之数赋而重使之,则辟淫游惰之民无所于食。民无所于食,则必农;农,则草必垦矣。
shǐ shāng wú de tiào, nóng wú de tiào. nóng wú de tiào, zé yǔ duò zhī nóng miǎn jí. shāng bù dé tiào, zé duō suì bù jiā lè. duō suì bù jiā lè, zé jī suì wú yù lì. wú yù lì, zé shāng qiè shāng qiè, zé yù nóng. yǔ duò zhī nóng miǎn jí, shāng yù nóng, zé cǎo bì kěn yǐ.
使商无得粜,农无得粜。农无得粜,则窳惰之农勉疾。商不得粜,则多岁不加乐。多岁不加乐,则饥岁无裕利。无裕利,则商怯;商怯,则欲农。窳惰之农勉疾,商欲农,则草必垦矣。
shēng fú wú tōng yú bǎi xiàn, zé mín xíng zuò bù gù, xiū jū bù tīng. xiū jū bù tīng, zé qì bù yín. xíng zuò bù gù, zé yì bì yī. yì yī ér qì bù yín, zé cǎo bì kěn yǐ.
声服无通于百县,则民行作不顾,休居不听。休居不听,则气不淫。行作不顾,则意必壹。意壹而气不淫,则草必垦矣。
wú de qǔ yōng, zé dài fū jiā zhǎng bù jiàn shàn, ài zǐ bù duò shí, duò mín bù yǔ, ér yōng mín wú suǒ yú shí, shì bì nóng. dài fū jiā zhǎng bù jiàn shàn, zé nóng shì bù shāng. ài zǐ duò mín bù yǔ, zé gù tián bù huāng. nóng shì bù shāng, nóng mín yì nóng, zé cǎo bì kěn yǐ.
无得取庸,则大夫家长不建缮,爱子不惰食,惰民不窳,而庸民无所于食,是必农。大夫家长不建缮,则农事不伤。爱子、惰民不窳,则故田不荒。农事不伤,农民益农,则草必垦矣。
fèi nì lǚ, zé jiān wěi zào xīn sī jiāo yí nóng zhī mín bù xíng, nì lǚ zhī mín wú suǒ yú shí, zé bì nóng. nóng, zé cǎo bì kěn yǐ.
废逆旅,则奸伪、躁心、私交、疑农之民不行,逆旅之民无所于食,则必农。农,则草必垦矣。
yī shān zé, zé è nóng màn duò bèi yù zhī mín wú suǒ yú shí. wú suǒ yú shí, zé bì nóng. nóng, zé cǎo bì kěn yǐ.
壹山泽,则恶农、慢惰、倍欲之民无所于食。无所于食,则必农。农,则草必垦矣。
guì jiǔ ròu zhī jià, zhòng qí zū, lìng shí bèi qí pǔ, rán zé shāng gǔ shǎo, nóng bù néng xǐ hān shì, dà chén bù wéi huāng bǎo. shāng gǔ shǎo, zé shàng bù fèi sù. mín bù néng xǐ hān shì, zé nóng bù màn. dà chén bù huāng, zé guó shì bù jī, zhǔ wú guò jǔ. shàng bù fèi sù, mín bù màn nóng, zé cǎo bì kěn yǐ.
贵酒肉之价,重其租,令十倍其朴,然则商贾少,农不能喜酣奭,大臣不为荒饱。商贾少,则上不费粟。民不能喜酣奭,则农不慢。大臣不荒,则国事不稽,主无过举。上不费粟,民不慢农,则草必垦矣。
zhòng xíng ér lián qí zuì, zé biǎn jí zhī mín bù dòu, hěn gāng zhī mín bù sòng, dài duò zhī mín bù yóu, fèi zī zhī mín bù zuò, qiǎo yú ě xīn zhī mín wú biàn yě. wǔ mín zhě bù shēng yú jìng nèi, zé cǎo bì kěn yǐ.
重刑而连其罪,则褊急之民不斗,很刚之民不讼,怠惰之民不游,费资之民不作,巧谀、恶心之民无变也。五民者不生于境内,则草必垦矣。
shǐ mín wú de shàn xǐ, zé zhū yú. luàn nóng nóng mín wú suǒ yú shí ér bì nóng. yú xīn zào yù zhī mín yī yì, zé nóng mín bì jìng. nóng jìng zhū yú, zé cǎo bì kěn yǐ.
使民无得擅徙,则诛愚。乱农农民无所于食而必农。愚心、躁欲之民壹意,则农民必静。农静、诛愚,则草必垦矣。
jūn chū yú zi zhī shǐ lìng, yǐ shì shǐ zhī, yòu gāo qí jiě shě, lìng yǒu yǒng guān shí, gài. bù kě yǐ pì yì, ér dà guān wèi kě bì děi yě, zé yú zi bù yóu shì rén, zé bì nóng. nóng, zé cǎo bì kěn yǐ.
均出余子之使令,以世使之,又高其解舍,令有甬官食,概。不可以辟役,而大官未可必得也,则余子不游事人,则必农。农,则草必垦矣。
guó zhī dà chén zhū dài fū, bó wén biàn huì yóu jū zhī shì, jiē wú de wèi, wú de jū yóu yú bǎi xiàn, zé nóng mín wú suǒ wén biàn jiàn fāng. nóng mín wú suǒ wén biàn jiàn fāng, zé zhī nóng wú cóng lí qí gù shì, ér yú nóng bù zhī, bù hào xué wèn. yú nóng bù zhī, bù hào xué wèn, zé wù jí nóng. zhī nóng bù lí qí gù shì, zé cǎo bì kěn yǐ.
国之大臣诸大夫,博闻、辨慧、游居之事,皆无得为,无得居游于百县,则农民无所闻变见方。农民无所闻变见方,则知农无从离其故事,而愚农不知,不好学问。愚农不知,不好学问,则务疾农。知农不离其故事,则草必垦矣。
lìng jūn shì wú yǒu nǚ zǐ. ér mìng qí shāng, lìng rén zì jǐ jiǎ bīng, shǐ shì jūn xìng yòu shǐ jūn shì wú de sī shū liáng zhě. zé jiān móu wú suǒ yú fú, dào shū liáng zhě bù sī jī, qīng duò zhī mín bù yóu jūn shì. dào liáng zhě wú suǒ shòu, sòng liáng zhě bù sī, qīng duò zhī mín bù yóu jūn shì, zé nóng mín bù yín, guó sù bù láo, zé cǎo bì kěn yǐ.
令军市无有女子。而命其商,令人自给甲兵,使视军兴;又使军市无得私输粮者。则奸谋无所于伏,盗输粮者不私稽,轻惰之民不游军市。盗粮者无所售,送粮者不私,轻惰之民不游军市,则农民不淫,国粟不劳,则草必垦矣。
bǎi xiàn zhī zhì yī xíng, zé cóng yū zhě bù gǎn gèng qí zhì, guò ér fèi zhě bù néng nì qí jǔ. guò jǔ bù nì, zé guān wú xié rén. yū zhě bù shì, dài zhě bù gēng, zé guān shǔ shǎo ér mín bù láo. guān wú xié, zé mín bù áo mín bù áo, zé yè bù bài. guān shǔ shǎo, zhēng bù fán. mín bù láo, zé nóng duō rì. nóng duō rì, zhēng bù fán, yè bù bài, zé cǎo bì kěn yǐ.
百县之治一形,则从迂者不敢更其制,过而废者不能匿其举。过举不匿,则官无邪人。迂者不饰,代者不更,则官属少而民不劳。官无邪,则民不敖;民不敖,则业不败。官属少,征不烦。民不劳,则农多日。农多日,征不烦,业不败,则草必垦矣。
zhòng guān shì zhī fù, zé nóng è shāng, shāng yǒu yí duò zhī xīn. nóng è shāng, shāng yí duò, zé cǎo bì kěn yǐ.
重关市之赋,则农恶商,商有疑惰之心。农恶商,商疑惰,则草必垦矣。
yǐ shāng zhī kǒu shù shǐ shāng, lìng zhī sī yú tú zhòng zhě bì dāng míng, zé nóng yì ér shāng láo. nóng yì, zé liáng tián bù huāng shāng láo, zé qù lái jī sòng zhī lǐ wú tōng yú bǎi xiàn. zé nóng mín bù jī, xíng bù shì. nóng mín bù jī, xíng bù shì, zé gōng zuò bì jí, ér sī zuò bù huāng, zé nóng shì bì shèng. nóng shì bì shèng, zé cǎo bì kěn yǐ.
以商之口数使商,令之厮、舆、徒、重者必当名,则农逸而商劳。农逸,则良田不荒;商劳,则去来赍送之礼无通于百县。则农民不饥,行不饰。农民不饥,行不饰,则公作必疾,而私作不荒,则农事必胜。农事必胜,则草必垦矣。
lìng sòng liáng wú qǔ jiù, wú de fǎn yōng, chē niú yú zhòng shè bì dāng míng. rán zé wǎng sù lái jí, zé yè bù bài nóng. yè bù bài nóng, zé cǎo bì kěn yǐ.
令送粮无取僦,无得反庸,车牛舆重设必当名。然则往速来疾,则业不败农。业不败农,则草必垦矣。
wú de wèi zuì rén qǐng yú lì ér xiǎng shí zhī, zé jiān mín wú zhǔ. jiān mín wú zhǔ, zé wèi jiān bù miǎn. wèi jiān bù miǎn, zé jiān mín wú pǔ. jiān mín wú pǔ, zé nóng mín bù bài. nóng mín bù bài, zé cǎo bì kěn yǐ.
无得为罪人请于吏而饷食之,则奸民无主。奸民无主,则为奸不勉。为奸不勉,则奸民无朴。奸民无朴,则农民不败。农民不败,则草必垦矣。