kǒng zǐ shì wǔ xíng zào shēn, liǎng yí chéng xìng. qí yú shèng rén dé jīn qì duō zhě zé gāng míng guǒ duàn, dé mù qì duō zhě zé pǔ sù zhì zhí, dé huǒ qì duō zhě zé fā yáng fèn xùn, dé shuǐ qì duō zhě zé míng chè yuán róng, dé tǔ qì duō zhě zé zhèn jìng hún hòu, dé yáng qì duō zhě zé guāng míng xuān huō, dé yīn qì duō zhě zé chén mò jīng xì. qì zhì jì yǒu suǒ xiàn, suī zào qí jí, zhōng shì yī piān dǐ shèng rén. cǐ qī zǐ zhě, gòng shì duō bù xiāng hé, gòng yán duō bù xiāng rù, suǒ tóng zhě dà gēn běn dà jié mù ěr.
孔子是五行造身,两仪成性。其馀圣人得金气多者则刚明果断,得木气多者则朴素质直,得火气多者则发扬奋迅,得水气多者则明彻圆融,得土气多者则镇静浑厚,得阳气多者则光明轩豁,得阴气多者则沉默精细。气质既有所限,虽造其极,终是一偏底圣人。此七子者,共事多不相合,共言多不相入,所同者大根本大节目耳。
kǒng yán qióng jū, bù hài qí wèi rén fù tiān xià, hé zé? rén fù tiān xià zhī jù zài wǒ, ér rén fù tiān xià zhī xīn wèi cháng yī rì wàng yě.
孔颜穷居,不害其为仁覆天下,何则?仁覆天下之具在我,而仁覆天下之心未尝一日忘也。
shèng rén bù là qì zhì, xián rén bù hún hòu biàn zhí fāng, biàn zhe le qì zhì sè xiàng shèng rén bù dài fēng tǔ, xián rén shēng yān zhào zé kāng kǎi, shēng wú yuè zé kuān róu, jiù rǎn le fēng tǔ qì xí.
圣人不落气质,贤人不浑厚便直方,便着了气质色相;圣人不带风土,贤人生燕赵则慷慨,生吴越则宽柔,就染了风土气习。
xìng zhī shèng rén, zhǐ shì gè yǔ lǐ xiāng wàng, yǔ dào wèi tǐ, bù dài sī, wéi héng xíng zhí zhuàng, qià yǔ shí zhōng wěn hé. fǎn zhī, shèng rén cháng cháng xiǎo xīn, xún guī dǎo jǔ, qián wàng hòu gù, cái zhí dé zhòng zì, shāo fàng sōng biàn yǒu guò bù jí zhī chà. shì yǐ xī shèng jūn zǐ xīn shàng wú yī shí rèn qíng zì yì chù.
性之圣人,只是个与理相忘,与道为体,不待思,惟横行直撞,恰与时中吻合。反之,圣人常常小心,循规蹈矩,前望后顾,才执得中字,稍放松便有过不及之差。是以希圣君子心上无一时任情恣意处。
shèng rén yī, shèng rén quán, yī zé dú yì qí jí, quán zé gè zhēn qí miào. xī zāi!
圣人一,圣人全,一则独诣其极,全则各臻其妙。惜哉!
zhì rén yǒu shèng rén zhī gōng ér wú shèng rén zhī quán zhě, yòu yú jiàn yě.
至人有圣人之功而无圣人之全者,囿于见也。
suǒ guì hū gāng zhě, guì qí néng shèng jǐ yě, fēi yǐ qí néng shèng rén yě. zǐ lù bù shèng qí hǎo yǒng zhī sī, shì wèi yǒng zì suǒ fú, zhōng bù chéng gè gāng zhě. shèng mén chēng gāng zhě shuí? wú yǐ wéi xún xún zhī yán zi, qí cì lǔ dùn zhī zēng zǐ ér yǐ, yú wú wén yě.
所贵乎刚者,贵其能胜己也,非以其能胜人也。子路不胜其好勇之私,是为勇字所伏,终不成个刚者。圣门称刚者谁?吾以为恂恂之颜子,其次鲁钝之曾子而已,馀无闻也。
tiān xià gǔ jīn yī tiáo dà lù, yuē dà zhōng zhì zhèng, shì tiān zào dì shè de. zhè gè lù shàng gǔ jīn bù duō jǐ rén zǒu, yuē yáo shùn yǔ tāng wén wǔ zhōu kǒng yán zēng sī mèng, qí yú shí de de zhōu chéng zhāng zhū, suī zǒu bú dào jìn tóu, bì jìng shì zhè lù shàng rén. jiāng zhè gè lù lái bǐ jiào gǔ jīn rén, suī bó yí yī huì yě shì yì duān, gèng nà shuō nà fó lǎo yáng mò yīn yáng shù shù zhū jiā. ruò lùn gè fēn xiǎo, bó yí yī huì shì páng xíng de, fó lǎo yáng mò shì xié xíng de, yīn yáng xīng shù shì qí xíng de. běn yuán chǔ dōu cóng zhèng lù qǐ, què niàn tou yī chà, zǒu xià lù qù, yù yuǎn yù móu. suǒ yǐ shuō, yì duān yán běn yuán bù yì ér fā duān yì yě. hé yě? fú zhī xū wú shì wú dào zhōng jì rán bù dòng chà qù, lǎo zhī wú wéi shì wú dào zhōng shǒu yuē shī bó chà qù, wèi wǒ shì wú dào zhōng zhèng jìng zì shǒu chà qù, jiān ài shì wú dào zhōng wàn wù yī tǐ chà qù, yīn yáng jiā shì wú dào zhōng jìng shòu rén shí chà qù, shù shù jiā shì wú dào zhōng zhì chéng qián zhī chà qù. kàn lái dà lù shàng rén shí wéi fú, shí wéi lǎo, shí wéi yáng, shí wéi mò, shí wéi yīn yáng shù shù, shì hé shù jiā zhī suǒ zhǎng. chà lù shàng rén fú shì fú, lǎo shì lǎo, yáng shì yáng, mò shì mò, yīn yáng shù shù shì yīn yáng shù shù, shū shī shèng rén zhī chū yì. pì zhī wǔ wèi bù shì jūn bù kě yǐ zhuān yòng yě, sì shí bù cuò xíng bù kě yǐ zhuān jīn yě.
天下古今一条大路,曰大中至正,是天造地设的。这个路上古今不多几人走,曰尧、舜、禹、汤、文、武、周、孔、颜、曾、思、孟,其馀识得的周、程、张、朱,虽走不到尽头,毕竟是这路上人。将这个路来比较古今人,虽伯夷、伊、惠也是异端,更那说那佛、老、杨、墨、阴阳术数诸家。若论个分晓,伯夷、伊、惠是旁行的,佛、老、杨、墨是斜行的,阴阳星数是歧行的。本原处都从正路起,却念头一差,走下路去,愈远愈缪。所以说,异端言本原不异而发端异也。何也?佛之虚无是吾道中寂然不动差去,老之无为是吾道中守约施博差去,为我是吾道中正静自守差去,兼爱是吾道中万物一体差去,阴阳家是吾道中敬授人时差去,术数家是吾道中至诚前知差去。看来大路上人时为佛,时为老,时为杨,时为墨,时为阴阳术数,是合数家之所长。岔路上人佛是佛,老是老,杨是杨,墨是墨,阴阳术数是阴阳术数,殊失圣人之初意。譬之五味不适均不可以专用也,四时不错行不可以专今也。
shèng rén zhī dào bù qí, cái qí biàn shì xián zhě.
圣人之道不奇,才奇便是贤者。
zhàn guó shì gè cǎn kù de qì yùn, qiǎo wěi de shì dào, jūn fēi fù qiáng zhī shù bù jiǎng, chén fēi gōng lì zhī cè bù xíng, liù hé zhèng qì dú zhōng zài mèng zǐ shēn shàng. gù zài dāng shí jí shì tài yán, yōu mín shén qiè.
战国是个惨酷的气运,巧伪的世道,君非富强之术不讲,臣非功利之策不行,六合正气独钟在孟子身上。故在当时疾世太严,忧民甚切。
qīng rèn hé shí, shì mèng zǐ yǔ sì shèng rén yì dìng de shì fǎ. zǔ shù yáo shùn, xiàn zhāng wén wǔ, shàng lǜ tiān shí, xià xí shuǐ tǔ, shì zi sī zuò zhòng ní de zàn yǔ.
清任和时,是孟子与四圣人议定的谥法。祖术尧、舜,宪章文、武,上律天时,下袭水土,是子思作仲尼的赞语。
shèng xián yǎng dé tiān suǒ fù zhī lǐ wán, xiān jiā yǎng dé tiān suǒ fù zhī qì wán. rán chū yáng tuō qiào, xiān jiā wèi cháng bù sǐ, tè liú dé cǐ qì cháng cún. xìng jǐn dào quán, shèng xián wèi cháng bù sǐ, zhǐ shì wèi cǐ lǐ cháng cún. ruò xiū duǎn cún wáng, zé yòu xì hū qì zhì zhī hòu bó, shèng xián bù jì yě.
圣贤养得天所赋之理完,仙家养得天所赋之气完。然出阳脱壳,仙家未尝不死,特留得此气常存。性尽道全,圣贤未尝不死,只是为此理常存。若修短存亡,则又系乎气质之厚薄,圣贤不计也。
xián rén zhī yán shì shèng rén wèi miǎn yǒu bìng, cǐ qí dà jiào ěr. kě guài sú rú jiàn shuō shì shèng rén yǔ, biàn huí hù qí duǎn ér tuī lèi yǐ qiú tōng jiàn shuō shì xián rén zhī yán, biàn xǐ suǒ qí cī ér shēn wén yǐ qiú guò. shè yǒu fù huì zhě cóng ér qī zhī, zé yáng hǔ yōu mèng jiē shī qí zhēn, ér bù miǎn xùn míng dé xiàng zhī jī yǐ. shì gù rú zhě yào rèn lǐ, lǐ zhī suǒ zài, suī kuáng fū zhī yán, bù yì yú shèng rén. shèng rén qǐ wú chū yú yī shí zhī gǎn, ér bù kě wèi dāng rán bù yì zhī xùn zhě zāi?
贤人之言视圣人未免有病,此其大较耳。可怪俗儒见说是圣人语,便回护其短而推类以求通;见说是贤人之言,便洗索其疵而深文以求过。设有附会者从而欺之,则阳虎优孟皆失其真,而不免徇名得象之讥矣。是故儒者要认理,理之所在,虽狂夫之言,不异于圣人。圣人岂无出于一时之感,而不可为当然不易之训者哉?
yáo shùn gōng yè rú cǐ zhī dà, dào dé rú cǐ zhī quán, kǒng zǐ chēng zàn bù chì kǒu chū.
尧、舜功业如此之大,道德如此之全,孔子称赞不啻口出。
zài yáo shùn xīn shàng yǒu duō shǎo quē rán bù mǎn zú chù! dào yuán tǐ bù jìn, xīn yuán chèn bù mǎn, shì fēn bù kě qiáng, lì liàng bù kě miǎn, shèng rén zěn fàng de xià? shì yǐ shèng rén shēn yòu yú shì fēn, lì liàng zhī zhōng, xīn cháng yú shì fēn lì liàng zhī wài, cái jué zú le, biàn bú shì yáo shùn.
在尧、舜心上有多少缺然不满足处!道原体不尽,心原趁不满,势分不可强,力量不可勉,圣人怎放得下?是以圣人身囿于势分,力量之中,心长于势分、力量之外,才觉足了,便不是尧、舜。
yī yǐn kàn tiān xià rén wú yí gè bú shì kě lián de, bó yí kàn tiān xià rén wú gè bú shì kě wù de, liǔ xià huì kàn tiān xià rén wú gè bú shì kě yǔ de.
伊尹看天下人无一个不是可怜的,伯夷看天下人无-个不是可恶的,柳下惠看天下人无个不是可与的。
hào rán zhī qì kǒng zǐ fēi wú, dàn yòng de miào ěr. mèng zǐ yī shēng shòu yòng quán shì zhè liǎng zì. wǒ cháng yún:" mèng yú shì hào rán zhī qì, kǒng yú shì hún rán zhī qì. hún rán shì hào rán de guī sù. hào rán shì hún rán de zuò yòng. xī yě! mèng zǐ wèi néng dào hún rán ěr."
浩然之气孔子非无,但用的妙耳。孟子一生受用全是这两字。我尝云:“孟于是浩然之气,孔于是浑然之气。浑然是浩然的归宿。浩然是浑然的作用。惜也!孟子未能到浑然耳。”
shèng xué zhuān zé rén shì, zhuān yán shí lǐ.
圣学专责人事,专言实理。
èr nǚ shì shùn, suǒ wèi shū bù kě jǐn xìn yě, qiě mò shuō xuán dé shēng wén, sì yuè gòng jiàn. yǐ shèng rén yù shèng rén, yī jiàn ér rén pǐn kě dìng, yī yǔ ér xīn lǐ xiāng fú, yòu hé xū shì? jí dì jiān zhī rén, hái xū yī shì, jiǎ ruò shùn bù néng xié èr nǚ, jiāng ruò zhī hé? shì yáo qīng shì gǔ ròu, ér yǐ èr nǚ wèi shì huò yě, yǒu shì zāi?
二女试舜,所谓书不可尽信也,且莫说玄德升闻,四岳共荐。以圣人遇圣人,一见而人品可定,一语而心理相符,又何须试? 即帝艰知人,还须一试,假若舜不能谐二女,将若之何?是尧轻视骨肉,而以二女为市货也,有是哉?
zì gǔ gōng yè, wéi kǒng mèng zuì dà qiě jiǔ. shí yōng fēng dòng, jīn rì bǎi xìng yě méi shòu yòng chǔ, lài kǒng mèng yǔ zhī fā huī, ér yáo shùn zhī yè zhì jīn zài.
自古功业,惟孔孟最大且久。时雍风动,今日百姓也没受用处,赖孔孟与之发挥,而尧、舜之业至今在。
yáo shùn zhōu kǒng zhī dào, rú jiǔ dá zhī qú, wú suǒ bù tōng rú dài míng zhī rì yuè, wú suǒ bù zhào. qí yú yǒu suǒ míng, bì yǒu suǒ hūn, yí yǐn liǔ xià huì hūn yú qīng rèn hé, fú shì hūn yú jì, lǎo shì hūn yú yì, yáng shì hūn yú yì, mò shì hūn yú rén, guǎn shāng hūn yú fǎ. qí xīn yǒu suǒ xiàng yě, pì zhī juān gē zhī nán qí xīn yǒu suǒ yàn yě, pì zhī hé dàn è yè. qǐ bù chún rán chéng yī jiā rén wù? jìng shì piān qì.
尧、舜、周、孔之道,如九达之衢,无所不通;如代明之日月,无所不照。其馀有所明,必有所昏,夷、尹、柳下惠昏于清、任、和,佛氏昏于寂,老氏昏于裔,杨氏昏于义,墨氏昏于仁,管、商昏于法。其心有所向也,譬之鹃鸽知南;其心有所厌也,譬之盍旦恶夜。岂不纯然成一家人物?竞是偏气。
yáo shùn yǔ wén zhōu kǒng, zhèn gǔ shèng rén wú yī háo piān yǐ, rán wǔ xíng suǒ zhōng, gè yǒu suǒ hòu, bì jìng gè rén yǒu gè rén qì zhì. yáo dūn dà zhī qì duō, shùn jīng míng zhī qì duō, yǔ shōu liǎn zhī qì duō, wén wáng róu jiā zhī qì duō, zhōu gōng wén wèi zhī qì duō, kǒng zǐ zhuāng yán zhī qì duō, shú dú jīng shǐ zì jiàn. ruò shuō tiān zòng shèng rén, rú tài hé yuán qì liú xíng lüè bù zhān zhe yī xiē, sì shí zhī qì chún shì dé xìng, yòng shì bù là yī háo qì zhì, zé liù shèng rén xū suǒ yí gè qì xiàng wú háo fà bù tóng fāng shì.
尧、舜、禹、文、周、孔,振古圣人无一毫偏倚,然五行所锺,各有所厚,毕竟各人有各人气质。尧敦大之气多,舜精明之气多,禹收敛之气多,文王柔嘉之气多,周公文为之气多,孔子庄严之气多,熟读经史自见。若说天纵圣人,如太和元气流行略不沾着一些,四时之气纯是德性,用事不落一毫气质,则六圣人须索一个气象无毫发不同方是。
dú shū yào kàn shèng rén qì xiàng xìng qíng. xiāng dǎng jiàn kǒng zǐ qì xiàng shí jiǔ zhì qí qī qíng.
读书要看圣人气象性情。乡党见孔子气象十九至其七情。
rú huí fēi zhù wǒ niú dāo gē jī, jiàn qí xǐ chù yóu zhī sè, yóu zhī shǐ mén rén wéi chén, réng rán yú jǔ nì zhī duì, jiàn qí nù chù sàng yǔ zhī tòng, huò lín zhī qì, jiàn qí āi chù shì cè yán zhì zhī wèn, yú rén gē hé zhī shí, jiàn qí lè chù shān liáng cí zhì zhī tàn, jiàn qí ài chù chì yóu zhī nìng, dá zǐ gòng" jūn zǐ yǒu è" zhī yǔ, jiàn qí è chù zhōu gōng zhī mèng, dōng zhōu zhī xiǎng, jiàn qí yù chù. biàn jiàn tā fā ér jiē zhōng jié chù.
如回非助我牛刀割鸡,见其喜处;由之瑟,由之使门人为臣,仍然于沮溺之对,见其怒处;丧予之恸,获麟之泣,见其哀处;侍侧言志之问,与人歌和之时,见其乐处;山梁雌雉之叹,见其爱处;斥由之佞,答子贡“君子有恶”之语,见其恶处;周公之梦,东周之想,见其欲处。便见他发而皆中节处。
fèi zǎi zhī cí, zhǎng fǔ zhī zhǐ, kàn mǐn zi yì lùn, quán shì yí gè jī zhóu, biàn jiàn tā hé yuè ér zhēng. chù rén lùn shì zhī fǎ, mò miào yú mǐn yú tiān shēng de yī duàn zhōng píng zhī qì.
费宰之辞,长府之止,看闵子议论,全是一个机轴,便见他和悦而诤。处人论事之法,莫妙于闵于天生的一段中平之气。
shèng rén miào chǔ zài zhuǎn yí rén bù jué, xián zhě yǐ xià biàn lù guī jiǎo, fèi shēng sè, zuò chū lái zhī jiàn zhāng huáng.
圣人妙处在转移人不觉,贤者以下便露圭角,费声色,做出来只见张皇。
huò wèn," kǒng mèng zhōu liú, dào chù yù xíng qí dào, shì jì yǎng de?" yuē:" shèng xián zì jiā kàn de fēn shù zhēn, tiān shēng chū wǒ lái, bào qiān gǔ dì wáng dào shù, yǒu xuán qián zhuǎn kūn shǒu tóu, zhǐ wù wù jiā jū, shèn shì zì fù, suǒ yǐ biàn xíng tiān xià yǐ qiú yù fū kě xíng zhī jūn. jì ér tiān xià jiē wú yī yù, yóu yǒu jiǔ yí fú hǎi zhī sī, gōng shān fú xī zhī wǎng.
或问,“孔、孟周流,到处欲行其道,似技痒的?”曰:“圣贤自家看的分数真,天生出我来,抱千古帝王道术,有旋乾转坤手投,只兀兀家居,甚是自负,所以遍行天下以求遇夫可行之君。既而天下皆无一遇,犹有九夷、浮海之思,公山佛肸之往。
fū zǐ qǐ zhēn yù rú cǐ? zhī jiàn wú dào yǒu qǐ sǐ huí shēng zhī lì, tiān xià yǒu chuí sǐ yù shēng zhī mín, bì děi jūn ér hòu shù kě shī yě. pì zhī tā rén rú zǐ rù jǐng yǔ yǐ wú gān, jì zài jǐng pàn, yòu zhī jiù fǎ, qǐ rěn xiù shǒu?
夫子岂真欲如此?只见吾道有起死回生之力,天下有垂死欲生之民,必得君而后术可施也。譬之他人孺子入井与已无干,既在井畔,又知救法,岂忍袖手?
míng dào dá ān shí néng shǐ kuì qū, yī chuān dá zi yóu, suì jī chéng sān dǎng, kě yǐ guān èr gōng suǒ de.
明道答安石能使愧屈,伊川答子由,遂激成三党,可以观二公所得。
xiū zuò shì shàng lìng yī zhǒng rén, xíng yī shì zhī duǎn. shèng rén yě zhǐ shì yú rén yì bān, cái shǐ rén jué yì yàng biàn bú shì shèng rén.
休作世上另一种人,形一世之短。圣人也只是与人一般,才使人觉异样便不是圣人。
píng shēng bù zuò yuán ruǎn tài, cǐ shì zhàng fū. néng ruǎn ér bù shī gāng fāng zhī qì, cǐ shì dà zhàng fū. shèng xián zhī suǒ yǐ fēn yě.
平生不作圆软态,此是丈夫。能软而不失刚方之气,此是大丈夫。圣贤之所以分也。
shèng rén yú wàn shì yě, yǐ wú dìng tǐ wèi dìng tǐ, yǐ wú dìng yòng wèi dìng yòng, yǐ wú dìng jiàn wèi dìng jiàn, yǐ wú dìng shǒu wèi dìng shǒu. xián rén yǒu dìng tǐ, yǒu dìng yòng, yǒu dìng jiàn, yǒu dìng shǒu. gù shèng rén wéi cóng xīn suǒ yù, xián rén wéi lì shēn xíng jǐ, zì yǒu fǎ dù.
圣人于万事也,以无定体为定体,以无定用为定用,以无定见为定见,以无定守为定守。贤人有定体,有定用,有定见,有定守。故圣人为从心所欲,贤人为立身行己,自有法度。
shèng xián zhī sī shū, kě yǔ tiān xià rén jiàn mì shì, kě yǔ tiān xià rén zhī bù yì zhī yán, kě yǔ tiān xià rén wén àn shì zhī zhōng, kě yǔ tiān xià rén kuī.
圣贤之私书,可与天下人见;密事,可与天下人知;不意之言,可与天下人闻;暗室之中,可与天下人窥。
hǎo wèn hǎo chá shí, zhe yī wǒ zì bù dé, cǐ zhī wèi néng wàng. zhí liǎng duān shí, zhe yī rén zì bù dé, cǐ zhī wèi néng dìng. yù jiàn zhī shī xíng, lüè wú rén jǐ zhī xián, cǐ zhī wèi néng huà.
好问、好察时,着一我字不得,此之谓能忘。执两端时,着一人字不得,此之谓能定。欲见之施行,略无人己之嫌,此之谓能化。
wú guò zhī wài, gèng wú shèng rén wú bìng zhī wài, gèng wú hǎo rén. xián zhì zhě yú wú guò zhī wài qiú qí, cǐ dào zhī zéi yě.
无过之外,更无圣人;无病之外,更无好人。贤智者于无过之外求奇,此道之贼也。
jī ài suǒ yí, suī zhì è bù néng nù, niǔ yú ài gù yě jī è suǒ xí, suī zhì gǎn mò néng huí, niǔ yú è gù yě. wéi shèng rén zhī yòng qíng bù niǔ.
积爱所移,虽至恶不能怒,狃于爱故也;积恶所习,虽至感莫能回,狃于恶故也。惟圣人之用情不狃。
shèng rén yǒu gōng yú tiān dì, zhǐ shì rén shì èr zì. qí jìn rén shì yě, bù yán tiān mìng, fēi bù zhī huí tiān wú lì, rén shì dāng rán, chéng bài bù xiá jì yě.
圣人有功于天地,只是人事二字。其尽人事也,不言天命,非不知回天无力,人事当然,成败不暇计也。
huò wèn:" kuáng zhě dòng chēng gǔ rén, ér xíng bù yǎn yán, wú nǎi xíng běn gù yán hū? kǒng zǐ xī qǔ yān?" yuē:" cǐ yǔ xíng bù gù yán zhě rén pǐn xuán jué. pì zhī yú shè, lì gǒng bǎ yú bǎi bù zhī wài, jiǔ shǐ cān lián, cǐ yǎng yóu jī néng shì yě. càn fū zhuō shè, yǐn xián zhī chū, yì wàng gǒng bǎ ér cóng shì yān, jí fā, bù chū shí bù zhī yuǎn, zhōng bù jìn fāng zhàng zhī gǔ, hé hài qí wèi zhì shì? yòu ān zhī rì guān gōng, yuè chōu shǐ, bái shǒu zhōng shēn, yǒu bù wéi yóu jī zhě hū? shì gù xué zhě guì yǒu zhì, shèng rén qǔ yǒu zhì. juàn zhě yán chǐ xíng chǐ, jiàn cùn shǒu cùn, kǒng zǐ yǐ wéi cì zhě, qǔ qí shǒu zhī què, ér hèn qí zhì zhī ài yě. jīn rén ān yú fán lòu, è bǐ jī áng, yī qiè yǐ xíng bù gù yán jǔ zhī, yòu shèn zhě, yǐ yán shì xíng fēi bàng zhī, bù zhī shèng rén qǐ yǒu yī cù kě zhì zhī lǐ?' xī shèng rén qǐ yǒu yī zhāo jìng dùn zhī shù? zhǐ yǒu yǒu zhì ér fèi yú bàn tú, wèi yǒu wú zhì ér néng xíng kuǐ bù zhě." huò yuē:" bù yán ér gōng xíng hé rú?" yuē:" cǐ shàng zhì yě, zhōng rén yǐ xià xū yào jiǎng qiú bó xué shěn wèn míng biàn, yǔ tóng zhì zhī rén xiāng dǐ lì fèn fā, jiē suǒ yǐ jiǎng qiú zhī yě, ān dé bù yán?
或问:“狂者动称古人,而行不掩言,无乃行本顾言乎?孔子奚取焉?”曰:“此与行不顾言者人品悬绝。譬之于射,立拱把于百步之外,九矢参连,此养由基能事也。孱夫拙射,引弦之初,亦望拱把而从事焉,即发,不出十步之远,中不近方丈之鹄,何害其为志士?又安知日关弓,月抽矢,白首终身,有不为由基者乎?是故学者贵有志,圣人取有志。狷者言尺行尺,见寸守寸,孔子以为次者,取其守之确,而恨其志之隘也。今人安于凡陋,恶彼激昂,一切以行不顾言沮之,又甚者,以言是行非谤之,不知圣人岂有一蹴可至之理?‘希圣人岂有一朝径顿之术?只有有志而废于半途,未有无志而能行跬步者。”或曰:“不言而躬行何如?”曰:“此上智也,中人以下须要讲求博学、审问、明辩,与同志之人相砥砺奋发,皆所以讲求之也,安得不言?
ruò xíng bù gù yán, zé yán rú cǐ ér xíng rú bǐ, kǒu gǔ rén ér xīn shuāi shì, qǐ dé yǔ kuáng zhě tóng rì yǔ zāi?"
若行不顾言,则言如此而行如彼,口古人而心衰世,岂得与狂者同日语哉?“
jūn zǐ lì shēn xíng yǐ zì yǒu fǎ dù, cǐ yǒu dào zhī yán yě. dàn fǎ dù zì yáo shùn yǔ tāng wén wǔ zhōu kǒng yǐ lái zhǐ yǒu yí gè, pì rú lǜ lìng yì bān, tiān xià gǔ jīn suǒ gòng shǒu zhě. ruò jiā zì wèi lǜ, rén zì wèi lìng, zé wèi bó yí yī yǐn liǔ xià huì zhī fǎ dù. gù yǐ dào wèi fǎ dù zhě, shí zhōng zhī shèng yǐ qì zhì wèi fǎ dù zhě, yī piān zhī shèng.
君子立身行已自有法度,此有道之言也。但法度自尧、舜、禹、汤、文、武、周、孔以来只有一个,譬如律令一般,天下古今所共守者。若家自为律,人自为令,则为伯夷、伊尹、柳下惠之法度。故以道为法度者,时中之圣;以气质为法度者,一偏之圣。
shèng rén shì wù lái shùn yìng, zhòng rén yě shì wù lái shùn yìng. shèng rén zhī shùn yìng yě, cóng kuò rán tài gōng lái, gù yán zhī yīng rén rú xiǎng, ér wěn hé hū dāng yán zhī lǐ xíng zhī yìng wù yě, rú qǔ yì gōng zhōng, ér wěn hé hū dāng háng zhī lǐ. zhòng rén zhī shùn yìng yě, cóng rèn qíng xìn yì lái, gù yán zhī yīng rén yě, hǎo yǒu zì kǒu, ér xiān yǔ lǐ hé shì zhī yìng wù yě, kě fǒu wéi yù, ér xiān yǔ lǐ hé. jūn zǐ zé bù rán, qí bù néng shùn yìng yě, bù gǎn yǐ shùn yìng yě. yì zhī ér hòu yán, yán yóu kǒng yóu yě nǐ zhī ér hòu dòng, dòng yóu kǒng huǐ yě.
圣人是物来顺应,众人也是物来顺应。圣人之顺应也,从廓然太公来,故言之应人如响,而吻合乎当言之理;行之应物也,如取诣宫中,而吻合乎当行之理。众人之顺应也,从任情信意来,故言之应人也,好莠自口,而鲜与理合;事之应物也,可否惟欲,而鲜与理合。君子则不然,其不能顺应也,不敢以顺应也。议之而后言,言犹恐尤也;拟之而后动,动犹恐悔也。
què cóng cún yǎng xǐng chá lái. yī! jīn zhī wù lái shùn yìng zhě, rén rén shì yě, guǒ shèng rén hū?
却从存养省察来。噫!今之物来顺应者,人人是也,果圣人乎?
kě āi yě yǐ!
可哀也已!
shèng rén yǔ zhòng rén yì bān, zhǐ shì jǐn dé zhòng rén de dào lǐ, qí bù tóng zhě, nǎi zhòng rén zì yì yú shèng rén yě.
圣人与众人一般,只是尽得众人的道理,其不同者,乃众人自异于圣人也。
tiān dào yǐ wú cháng wèi cháng, yǐ wú wéi wèi wèi. shèng rén yǐ wú xīn wèi xīn, yǐ wú shì wèi shì.
天道以无常为常,以无为为为。圣人以无心为心,以无事为事。
wàn wù zhī qíng, gè qiú zì suì zhě yě. wéi shèng rén zhī xīn, zé yù suì wàn wù ér zhì zì suì.
万物之情,各求自遂者也。惟圣人之心,则欲遂万物而志自遂。
wèi yǔ zhòu wán rén shén nán, zì chū shēng yǐ zhì shǔ kuàng, chè tóu chè wěi wú xiē zǐ pò zhàn yóu nán, kǒng gèn gǔ yǐ lái bù duō jǐ rén. qí xú shèng rén dōu shì bàn jié rén, qián miàn pò zhàn, hòu lái xiū bǔ, yǐ zhì zhōng nián wǎn suì, cái dé gān jìng chéng jiù le yí gè hǎo rén, hái tiān fù běn lái miàn mù, gù yuē tāng wǔ fǎn zhī yě. yuē fǎn, zé wèi fǎn zhī qián biàn yǒu xǔ duō qiàn quē chù. jīn rén yǒu guò biàn gān zì qì, yǐ wéi bù kě fù rù shèng rén jìng yù, bù zhī dào zéi yě xǔ gǎi è cóng shàn, hé hài qí wèi yǒu guò zāi? zhǐ kàn guī sù chù chéng gè shén rén, yǐ qián dōu ráo dé guò.
为宇宙完人甚难,自初生以至属纩,彻头彻尾无些子破绽尤难,恐亘古以来不多几人。其徐圣人都是半截人,前面破绽,后来修补,以至终年晚岁,才得干净成就了一个好人,还天付本来面目,故曰汤武反之也。曰反,则未反之前便有许多欠缺处。今人有过便甘自弃,以为不可复入圣人境域,不知盗贼也许改恶从善,何害其为有过哉?只看归宿处成个甚人,以前都饶得过。
shèng rén dī áng qì huà, wǎn huí shì shì, rú tiáo jì qì xuè, sǔn qí chǐ bù yì qí qiáng, bǔ qí xū bù shèn qí ruò, yào guī yú píng ér yǐ. bù píng zé piān, piān zé bìng, dà piān zé dà bìng, xiǎo piān zé xiǎo bìng. shèng rén suī yù bù píng, bù kě de yě.
圣人低昂气化,挽回事势,如调剂气血,损其侈不益其强,补其虚不甚其弱,要归于平而已。不平则偏,偏则病,大偏则大病,小偏则小病。圣人虽欲不平,不可得也。
shèng rén jué sì, bù wéi xiān chén wēi zhàng wú chǔ zhe jiǎo, jí wàn lǐ yì wú zuò yòng chǔ, suǒ wèi shùn wàn shì ér wú qíng yě.
圣人绝四,不惟纤尘微障无处着脚,即万理亦无作用处,所谓顺万事而无情也。
shèng rén xiōng zhōng wàn lǐ hún rán, jì shí zé rú xuán héng jiàn, gǎn zhī zé ruò jué jiāng hé, wèi yǒu wú gù zì fā yī shàn niàn. shàn niàn zhī fā, xiōng zhōng bù chún shàn zhī gù yě. gù wéi dàn zhòu zhī gù shí, rán hòu yǒu yè qì zhī qīng míng. shèng rén wú shí bù yè qì, shì yǐ xiōng zhōng wú wú gù zì jiàn guāng jǐng.
圣人胸中万理浑然,寂时则如悬衡鉴,感之则若决江河,未有无故自发一善念。善念之发,胸中不纯善之故也。故惟旦昼之牿食,然后有夜气之清明。圣人无时不夜气,是以胸中无无故自见光景。
fǎ lìng suǒ xíng, kě yǐ shǐ tǔ ǒu bēn qū huì zé suǒ jìn, kě yǐ shǐ kū mù méng niè jiào huà suǒ fú, kě yǐ shǐ niǎo shòu fú xún jīng shén suǒ jí, kě yǐ shǐ guǐ shén gǎn gé, wú bì yǐ wéi shèng rén yǐ.
法令所行,可以使土偶奔趋;惠泽所浸,可以使枯木萌孽;教化所孚,可以使鸟兽伏驯;精神所极,可以使鬼神感格,吾必以为圣人矣。
shèng rén bù qiǎng rén yǐ tài nán, zhǐ shì bō zhuǎn tā yì diǎn zì rán dǐ kěn xīn.
圣人不强人以太难,只是拨转他一点自然底肯心。
cān zàn huà yù dǐ shèng rén, suī zài rén lèi zhōng, qí shí shì gè huó tiān, wú cháng wèi zhī rén tiān.
参赞化育底圣人,虽在人类中,其实是个活天,吾尝谓之人天。
kǒng zǐ zhǐ shì yí gè tōng, tōng wài gèng wú kǒng zǐ.
孔子只是一个通,通外更无孔子。
shèng rén bù suí qì yùn zǒu. bù suí fēng sú zǒu, bù suí qì zhì zǒu.
圣人不随气运走。不随风俗走,不随气质走。
shèng rén píng tiān xià, bú shì yí shān tián hǎi, gāo yī cùn hái tā yī cùn, dī yī fēn hái tā yī fēn.
圣人平天下,不是夷山填海,高一寸还他一寸,低一分还他一分。
shèng ér bù kě zhī zhī zhī wèi shén. bù kě zhī, kě zhī zhī zǔ yě. wú bù kě zhī zuò kě zhī bù chū, wú kě zhī zé bù kě zhī hé suǒ fù shǔ?
圣而不可知之之谓神。不可知,可知之祖也。无不可知做可知不出,无可知则不可知何所附属?
zhǐ wèi duō le zhè zhī jué, biàn shēng chū xǔ duō qíng yuán, tiān le xǔ duō kǔ nǎo. luò huā fēi xù qǐ wú sǐ shēng? tā zhǐ nèn wěi hé wěi shùn ér yǐ. huò yuē:" shèng xué dāng rú shì hū?"
只为多了这知觉,便生出许多情缘,添了许多苦恼。落花飞絮岂无死生?他只恁委和委顺而已。或曰:“圣学当如是乎?”
yuē:" fù guì pín jiàn shòu yāo chǒng rǔ, shèng rén mò cháng bù là huā fēi xù zhī ěr. suī yǒu zhī jué, xīn bù wéi zhī jué kǔ."
曰:“富贵、贫贱、寿夭、宠辱,圣人末尝不落花飞絮之耳。虽有知觉,心不为知觉苦。”
shèng rén xīn shàng zài wú fēn háo bù zì zài chù. nèi xǐng bù jiù, jì wú yōu jù, wài zhì zhī huàn, yòu bù yuàn yóu, zhǐ shì yī duàn bù shì rán, què shì wèi tiān mìng, bēi rén qióng yě.
圣人心上再无分毫不自在处。内省不疚,既无忧惧,外至之患,又不怨尤,只是一段不释然,却是畏天命,悲人穷也。
dìng jìng ān lǜ, shèng rén wú yī kè bù rú cǐ. huò yuē:" xǐ nù āi yuè dào miàn qián hé rú?" yuē:" zhǐ nèn xǐ nù āi yuè, dìng jìng ān lǜ, xiōng cì wú fēn háo jiā sǔn."
定静安虑,圣人无一刻不如此。或曰:“喜怒哀乐到面前何如?”曰:“只恁喜怒哀乐,定静安虑,胸次无分毫加损。”
yǒu xiāng yǔ zhě, wèi miàn shàng bù wèi duō guì, chǔ chù zhǐ zhī. yǔ yuē:" suǒ yōu bù zài cǐ yě. rǔ xiāng yǔ yī xīn yào bāo cáng dé tiān xià lǐ, xiāng yǔ liǎng jiān yào dān dāng de tiān xià shì, xiāng yǔ liǎng jiǎo yào tà dé wàn shì dìng, suī bù guì, zi xī yōu? bù rán, yǔ yǒu kuì yú miàn yě."
有相予者,谓面上部位多贵,处处指之。予曰:“所忧不在此也。汝相予一心要包藏得天下理,相予两肩要担当得天下事,相予两脚要踏得万事定,虽不贵,子奚忧?不然,予有愧于面也。”
wù zhī rù wù zhě rǎn wù, rù yú wù zhě rǎn yú wù wéi shèng rén wú suǒ rù, wàn wù yì bù dé ér rù zhī. wéi wú suǒ rù, gù wú suǒ bù rù. wéi bù wéi wù rù, gù wù yì bù dé ér lí zhī.
物之入物者染物,入于物者染于物;惟圣人无所入,万物亦不得而入之。惟无所入,故无所不入。惟不为物入,故物亦不得而离之。
rén yú chī fàn chuān yī, bù céng shuō wǒ dāng rán bù dé bù rán, zhì yú wǔ cháng bǎi xíng, què shuō shì dāng rán bù dé bù rán, yòu jìng bù néng rán.
人于吃饭穿衣,不曾说我当然不得不然,至于五常百行,却说是当然不得不然,又竟不能然。
kǒng zǐ qī shí ér hòu cóng xīn, liù shí jiǔ suì wèi gǎn cóng yě. zhòng rén yī shēng zhǐ shì cóng xīn, cóng xīn ān dé hǎo? shèng xué zhàn zhàn jīng jīng, zhǐ shì xiáng fú yí gè cóng zì, bù yuē jiè shèn kǒng jù, zé rì yōu qín tì lì, fáng qí cóng yě. qǐ wú lè de, lè yě zhǐ shì lè tiān. zhòng rén zhī lè zé yì shì yǐ. rèn yì ruò bù lí dào, shèng xián xìng bù yú rén shū, hé kǔ ruò cǐ?
孔子七十而后从心,六十九岁未敢从也。众人一生只是从心,从心安得好?圣学战战兢兢,只是降伏一个从字,不曰戒慎恐惧,则日忧勤惕励,防其从也。岂无乐的,乐也只是乐天。众人之乐则异是矣。任意若不离道,圣贤性不与人殊,何苦若此?
rì zhī yú wàn xíng yě, jiàn zhī yú wàn xiàng yě, fēng zhī yú wàn lài yě, chǐ dù quán héng zhī yú qīng zhòng cháng duǎn yě, shèng rén zhī yú wàn shì wàn wù yě, yīn qí běn rán fù yǐ zì rán, fēn háo wǒ wú suǒ yǔ yān. rán hòu gǎn zhě cháng píng, yīng zhě cháng yì, xǐ yì tiān, nù yì tiān, ér wú xīn zhī tiān rú gù yě. wàn gǎn kuāng ráng, zhòng dòng jiāo gé, ér wú xīn zhī tiān rú gù yě.
日之于万形也,鉴之于万象也,风之于万籁也,尺度权衡之于轻重长短也,圣人之于万事万物也,因其本然付以自然,分毫我无所与焉。然后感者常平,应者常逸,喜亦天,怒亦天,而吾心之天如故也。万感劻勷,众动轇轕,而吾心之天如故也。
píng shēng wú yī shì kě mán rén, cǐ shì dà kuài lè.
平生无一事可瞒人,此是大快乐。
yáo shùn suī shì shēng zhī ān xíng, rán yáo shùn zì yǒu yáo shùn gōng fū. xué wèn dàn cōng míng ruì zhì, qiān bǎi zhòng rén qǐ néng bù zī jiàn wén, bù dài sī suǒ? zhū wén gōng yún: shèng rén shēng zhī ān xíng, gèng wú jī lěi zhī jiàn. shèng rén yǒu shèng rén dǐ jī lěi, qǐ rú zhě suǒ néng cè shí zāi?
尧、舜虽是生知安行,然尧、舜自有尧、舜工夫。学问但聪明睿智,千百众人岂能不资见闻,不待思索?朱文公云:圣人生知安行,更无积累之渐。圣人有圣人底积累,岂儒者所能测识哉?
shèng rén bù jiǎo.
圣人不矫。
shèng rén yī wú suǒ hūn.
圣人一无所昏。
mèng zǐ wèi wén wáng qǔ zhī, ér yàn mín bù yuè zé wù qǔ, suī fēi wén wáng zhī xīn, zuì kàn de shí shì dìng. wén wáng fēi lì tiān xià ér qǔ zhī, yì fēi è fù guì ér táo zhī, shùn tiān mìng zhī yǔ duó, tīng rén xīn zhī xiàng bèi, ér wǒ bù yǔ yān. dàng shì shí, sān fēn tiān xià cái yǒu qí èr, jí wǔ wáng yì dòng shǒu bù dé, ruò sān fēn tiān xià yǒu qí sān, jí wén wáng yì shù shǒu bù dé. zhuó zhī shī yuē:" zūn yǎng shí huì, shí chún xī yǐ, shì yòng dà jiè." tiān mìng rén xīn yī háo jiǎ jiè bù dé. shāng jiā gēn shēn dì gù, xū yào shī tiān mìng rén xīn dào jí chǔ, zhōu jiā jī gōng lèi rén, xū yào shōu tiān mìng rén xīn dào jí chǔ, rán hòu dé shī jiè xiàn jué jué jié jìng, wú yī háo nián dài. rú guā shú zì luò, lì shú zì zhuì, bù dài bō zhāi zhī lì qiě mò dào wén wáng shí dòng dé shǒu, jí dào wǔ wáng shí, zhòu yòu shī le jǐ nián rén xīn, wǔ wáng yòu shōu le jǐ nián rén xīn. mù shì wǔ chéng qǔ de, hé děng fèi chún shé! duō shì duō fāng shǒu dé, hé děng dān jīng pà zé wǔ wáng zhě, shēng zhāi jìn bō zhī suǒ zhì yě. yòu pì zhī chuāng luò jiā jī chū luǎn, zhēng yī kè bù dé. ruò wén wáng dào wǔ wáng shí dìng bù fàn shǒu, huò ràng wèi wēi jī wèi nán hé yáng chéng zhī bì, xú guān tiān mìng rén xīn zhī suǒ shǔ, shǔ wǒ wǒ bù què zhī shǐ qù, bù shǔ wǒ wǒ bù zhāo zhī shǐ lái, ān xīn dìng zhì, rèn qí zì qù lái ěr. cǐ wén wáng zhī suǒ yǐ wéi zhì dé. shǐ ān shòu èr fēn zhī guī, bù wéi zhì dé yǒu sǔn, ruò zhòu fā bīng ér wèn, pàn rén jí bù shèng, wén wáng jiāng hé cí? suī wàn wàn chū wén wáng xià zhě, yì bù gǎn ān shòu shāng zhī pàn guó yě. yòng shì jiàn wén wáng rén shú zhì jīng, suǒ yǐ wéi xuān zhé zhī shèng yě.
孟子谓文王取之,而燕民不悦则勿取,虽非文王之心,最看得时势定。文王非利天下而取之,亦非恶富贵而逃之,顺天命之予夺,听人心之向背,而我不与焉。当是时,三分天下才有其二,即武王亦动手不得,若三分天下有其三,即文王亦束手不得。《酌》之诗曰:“遵养时晦,时纯熙矣,是用大介。”天命人心一毫假借不得。商家根深蒂固,须要失天命人心到极处,周家积功累仁,须要收天命人心到极处,然后得失界限决绝洁净,无一毫黏带。如瓜熟自落,栗熟自坠,不待剥摘之力;且莫道文王时动得手,即到武王时,纣又失了几年人心,武王又收了几年人心。牧誓武成取得,何等费唇舌!多士多方守得,何等耽惊怕;则武王者,生摘劲剥之所致也。又譬之疮落痂、鸡出卵,争一刻不得。若文王到武王时定不犯手,或让位微箕为南河阳城之避,徐观天命人心之所属,属我我不却之使去,不属我我不招之使来,安心定志,任其自去来耳。此文王之所以为至德。使安受二分之归,不惟至德有损,若纣发兵而问,叛人即不胜,文王将何辞?虽万万出文王下者,亦不敢安受商之叛国也。用是见文王仁熟智精,所以为宣哲之圣也。
tāng dǎo sāng lín yǐ shēn wéi xī, cǐ shǐ shì zhī wàng yě. àn tāng shì shí bā nián hàn, zhì èr shí sān nián dǎo sāng lín zé liù shì, yú shì zǎo qī nián yǐ, tiān nǎi yǔ. fū nóng shì dōng hàn bù jīn sān yuè, xià hàn bù jīn shí rì, shǐ tāng chí qī nián ér hòu dǎo, zé mín yǐ wú jié yí yǐ, hé yǐ wéi shèng rén? jí tāng yǐ shēn dǎo ér tiān bù yǔ, jiāng zì shā, yǔ shì jué mín yě, jiāng bù zì shā, yǔ shì yào tiān yě, tāng yǒu yī shēn néng gōng jǐ dǎo? tiān suī xiǎng jì, níng yù shí tāng zāi? shì qī nián zhī jiān, suì suì yǒu zǎo, wèi bì bù dǎo, suì suì dǎo yǔ, wèi bì bù yīng, liù shì zì zé, shǐ yī tè jì qí yī shí rán ěr. yǐ rén dǎo, duàn duàn hū qí wú yě.
汤祷桑林以身为牺,此史氏之妄也。按汤世十八年旱,至二十三年祷桑林责六事,于是早七年矣,天乃雨。夫农事冬旱不禁三月,夏旱不禁十日,使汤持七年而后祷,则民已无孑遗矣,何以为圣人?即汤以身祷而天不雨,将自杀,与是绝民也,将不自杀,与是要天也,汤有一身能供几祷?天虽享祭,宁欲食汤哉?是七年之间,岁岁有早,未必不祷,岁岁祷雨,未必不应,六事自责,史医特纪其一时然耳。以人祷,断断乎其无也。
bó yí jiàn guān bù zhèng, wàng wàng rán qù zhī, hé bù gào zhī shǐ zhèng? liǔ xià huì jiàn tǎn xī luǒ chéng, ér yóu yóu yǔ xié, hé bù gào zhī shǐ yī? gù yuē: bù yí bù huì, jūn zǐ hòu shēn zhī zhēn yě.
伯夷见冠不正,望望然去之,何不告之使正?柳下惠见袒裼裸程,而由由与偕,何不告之使衣?故曰:不夷不惠,君子后身之珍也。
gèn gǔ wǔ dì sān wáng bù sàn zhī jīng yīng, zhù chéng yí gè kǒng zǐ, yú zhě yóu chéng yán céng yǐ xià zhū xián zhì sī mèng, ér tiān dì chún cuì zhī qì suǒ rán yī kōng yǐ. chūn qiū zhàn guó jūn chén zhī bù xiào yě yí zāi! hòu hū cǐ zhě wú shèng rén chū yān. jìn kǒng mèng zhū xián zhī jīng yīng, ér wèi jǐn xiè yǔ!
亘古五帝三王不散之精英,铸成一个孔子,馀者犹成颜、曾以下诸贤至思、孟,而天地纯粹之气索然一空矣。春秋战国君臣之不肖也宜哉!后乎此者无圣人出焉。靳孔、孟诸贤之精英,而未尽泄与!
zhōu zi wèi:" shèng kě xué hū? yuē wú yù." yú wèi shèng rén bù néng wú yù, qī qíng zhōng hé xià yǒu yù. kǒng zǐ yuē jǐ yù lì yù dá. mèng zǐ yǒu yún:" guǎng tǔ zhòng mín, jūn zǐ yù zhī." tiān yù bù kě wú, rén yù bù kě yǒu. tiān yù, gōng yě rén yù, sī yě. zhōu zi yún" shèng wú yù", yú yún:" bù rú shèng wú sī." cǐ èr zì zhě, sān shì zhī suǒ yǐ yì yě.
周子谓:“圣可学乎?曰无欲。”愚谓圣人不能无欲,七情中合下有欲。孔子曰己欲立欲达。孟子有云:“广土众民,君子欲之。”天欲不可无,人欲不可有。天欲,公也;人欲,私也。周子云“圣无欲”,愚云:“不如圣无私。”此二字者,三氏之所以异也。
shèng rén méi zì jiā dǐ jiàn shí.
圣人没自家底见识。
duì jìng wàng qíng, yóu fēn bǐ wǒ, shèng rén kě néng rù chén bù rǎn, zé jìng wǒ wèi yī yǐ. ér hún rán wú diǎn rǎn, suǒ wèi" rù shuǐ bù nì, rù huǒ bù fén", fēi shèng rén zhī zhì zhě bù néng yě. ruò chén wèi wǒ yì, huà ér wèi yī, zé tiān yǐ.
对境忘情,犹分彼我,圣人可能入尘不染,则境我为一矣。而浑然无点染,所谓“入水不溺,入火不焚”,非圣人之至者不能也。若尘为我役,化而为一,则天矣。
shèng rén xué wèn zhǐ shì rén dìng shèng tiān.
圣人学问只是人定胜天。
shèng rén zhī sī, gōng zhòng rén zhī gōng, sī.
圣人之私,公;众人之公,私。
shèng rén wú yè qì.
圣人无夜气。
" yī jǐn shàng jiōng", zì shì xué zhě zuò yòng, shèng rén wú shàng.
“衣锦尚絅”,自是学者作用,圣人无尚。
shèng wáng bù bì tiān ér bì wǒ, wǒ zhī tiān dìng ér tiān zhī tiān suí zhī.
圣王不必天而必我,我之天定而天之天随之。
shēng zhī zhī shèng rén bù zhǎng jìn.
生知之圣人不长进。
xué wèn dào kǒng zǐ dì wèi cái suàn de gè tōng, tōng zhī wài wú xué wèn yǐ.
学问到孔子地位才算得个通,通之外无学问矣。
shèng rén cháng zì shì bù rú rén, gù tiān xià wú yǒu rú shèng zhě, fēi shèng rén zhī guò xū yě, sì hǎi zhī guǎng, zhào mín zhī zhòng, qí yī cái yī zhì wèi bì jiē chū shèng rén xià yě. yǐ shèng rén wú suǒ bù néng, qǐ wú yī háo zhī wèi zhì yǐ zhòng rén zhī wú suǒ néng, qǐ wú yī jiàn zhī dú jīng. yǐ dú jīng bǔ wèi zhì, gù shèng rén zhī suǒ lè qǔ yě. cǐ shèng rén zhī xīn rì qiàn rán bù zì mǎn zú, rì jí jí rán bù yǐ yú qǔ shàn yě.
圣人尝自视不如人,故天下无有如圣者,非圣人之过虚也,四海之广,兆民之众,其一才一智未必皆出圣人下也。以圣人无所不能,岂无一毫之未至;以众人之无所能,岂无一见之独精。以独精补未至,固圣人之所乐取也。此圣人之心日歉然不自满足,日汲汲然不已于取善也。
shèng rén bù shì rén yǐ nán fǎ, qí suǒ xíng zhě, tiān xià wàn shì zhī kě néng zhě yě qí suǒ yán zhě, tiān xià wàn shì zhī kě zhī zhě yě. fēi shèng rén biǎn yǐ xùn rén yě, shèng rén suī yù xíng qí suǒ bù néng, yán qí suǒ bù zhī, ér bù kě de yě. dào běn rú shì, qí yì zhī yì cóng yě.
圣人不示人以难法,其所行者,天下万世之可能者也;其所言者,天下万世之可知者也。非圣人贬以徇人也,圣人虽欲行其所不能,言其所不知,而不可得也。道本如是,其易知易从也。