xīn yào rú tiān píng, chēng wù shí, wù máng ér héng bù máng wù qù shí, jí xuán kōng zài cǐ. zhǐ nèn jìng xū zhōng zhèng, hé děng zì zài!
心要如天平，稱物時，物忙而衡不忙；物去時，即懸空在此。只恁靜虛中正，何等自在！

shōu fàng xīn, xiū yào rú zhuī fàng tún, jì rù lì le, biàn yào shǐ tā cóng róng xián chàng, wú jū pò ào náo zhī zhuàng. ruò hèn tā nán shōu, yī xiàng shù fù zài cǐ, yǔ fàng shī tóng, hé zhě? tóng guī yú wú de yě. gù zài fàng biàn bēn yì bù kě shōu shí. jūn zǐ zhī xīn, rú xí yīng xún zhì, bó jī fēi téng, zhǔ rén lüè bù fáng xián, jí shàng bì guī tíng, què nèn wàng jī zì dé, lüè bù jīng wèi.
收放心，休要如追放豚，既入笠了，便要使他從容閒暢，無拘迫懊憹之狀。若恨他難收，一向束縛在此，與放失同，何者？同歸於無得也。故再放便奔逸不可收拾。君子之心，如習鷹馴雉，搏擊飛騰，主人略不防閒，及上臂歸庭，卻恁忘機自得，略不驚畏。

xué zhě zhǐ shì shì liú xīn, yī háo bù kěn gǒu qiě, dé yè zhī jìn yě, rú liú shuǐ yǐ.
學者只事事留心，一毫不肯苟且，德業之進也，如流水矣。

bù dòng qì, shì shì hǎo.
不動氣，事事好。

xīn fàng bù fàng, yào zài xié zhèng shàng shuō, bù zài chū rù shàng shuō. qiě rú gāo wò shān lín, yóu xīn láng miào shēn chù shuāi shì, mèng xiǎng táng yú. yóu zi sī qīn, zhēn fù huái fū, zhè shì gè fàng xīn fǒu? ruò bù lùn xié zhèng, zhǐ jiào chū rù, què shì chán dìng zhī xué.
心放不放，要在邪正上說，不在出入上說。且如高臥山林，游心廊廟；身處衰世，夢想唐虞。遊子思親，貞婦懷夫，這是個放心否？若不論邪正，只較出入，卻是禪定之學。

huò wèn: fàng xīn rú hé shōu? yú yuē: zhǐ jūn cǐ wèn, biàn shì shōu le. zhè fàng shōu shén róng yì, cái hūn hūn biàn chū qù, cái xīng xīng biàn zài cǐ.
或問：「放心如何收？」余曰：「只君此問，便是收了。這放收甚容易，才昏昏便出去，才惺惺便在此。」

cháng shǐ jīng shén zài xīn mù jiān, biàn yǒu zhǔ ér bù xuàn yú kè gǎn zhī jiāo, zhǐ yī hūn hūn, biàn shì hú luàn yīng chóu. qǐ wú ǒu hé? zhōng fēi xīn shàng jīng lì guò, jìng wú zhǎng jìn, pì zhī mèng shí, qǐ néng bǎo zāi?
常使精神在心目間，便有主而不眩；於客感之交，只一昏昏，便是胡亂應酬。豈無偶合？終非心上經歷過，竟無長進，譬之夢食，豈能飽哉？

fáng yù rú wǎn nì shuǐ zhī zhōu, cái xiē lì biàn xià liú lì shàn rú yuán wú zhī zhī shù, cái zhù jiǎo biàn xià zhuì. shì yǐ jūn zǐ zhī xīn, wú shí ér bù jìng wèi yě.
防欲如挽逆水之舟，才歇力便下流；力善如緣無枝之樹，才住腳便下墜。是以君子之心，無時而不敬畏也。

yī shàn niàn fā, wèi shuō dào kuò chōng, qiě xiān zhí chí zhù, cǐ wàn shàn zhī dùn yě. ruò suí lái suí qù, gèng bù cāo cún cǐ xīn, rú yì chuán rán, zhōng shēn wú zhǔ rén zhù yǐ.
一善念發，未說到擴充，且先執持住，此萬善之囤也。若隨來隨去，更不操存此心，如驛傳然，終身無主人住矣。

qiān rì jí yì, jìn bù dé yī kè bù qiàn yú xīn, shì yǐ jūn zǐ shùn cún xī yǎng, wú yī kè bù zài dào yì shàng. qí fáng bù yì yě, rú qiān jīn zhī zǐ zhī fáng dào, jù něi zhī, gù yě.
千日集義，禁不得一刻不慊於心，是以君子瞬存息養，無一刻不在道義上。其防不義也，如千金之子之防盜，懼餒之，故也。

wú wū lòu gōng fū, zuò bù dé yǔ zhòu shì yè.
無屋漏工夫，做不得宇宙事業。

jūn zǐ kǒu zhōng wú guàn yǔ, cún xīn gù yě. gù yuē: xiū cí lì qí chéng. bù chéng, hé yǐ xiū cí?
君子口中無慣語，存心故也。故曰：「修辭立其誠。」不誠，何以修辭？

yī niàn shōu liǎn, zé wàn shàn lái tóng yī niàn fàng zì, zé bǎi xié chéng xìn.
一念收斂，則萬善來同；一念放恣，則百邪乘釁。

dé zuì yú fǎ, shàng kě táo bì dé zuì yú lǐ, gèng méi chù cún shēn. zhǐ wǒ de xīn biàn fàng bù guò wǒ. shì gù jūn zǐ wèi lǐ shén yú wèi fǎ.
得罪於法，尚可逃避；得罪於理，更沒處存身。只我的心便放不過我。是故君子畏理甚於畏法。

huò wèn: jī míng ér qǐ, ruò wèi jiē wù, rú hé wèi shàn? chéng zǐ yuē: zhǐ zhǔ yú jìng biàn shì shàn. yú wèi: wéi shèng rén wèi jiē wù shí hé sī hé lǜ? xián rén yǐ xià, shuì jué shí, hé xià biàn dòng gè niàn tóu, huò zuó rì yǐ xíng shì, huò jīn rì dāng xíng shì, biàn lái xīn shàng. zhǐ kàn zhè niàn tóu rú hé, rú yī niàn xiàng hǎo chù xiǎng, biàn shì shùn biān rén ruò yī niàn xiàng bù hǎo chù xiǎng, biàn shì zhí biān rén. ruò niàn zhōng shì shàn, ér běn yì què yǒu suǒ wèi, zhè yòu shì shùn zhōng zhí, jiàn lái jiàn qù, hái xiàng zhí biān qù yǐ. cǐ shì wù tóu gōng fū. cǐ shí kè jǐ gèng jué róng yì, diǎn jiǎn gèng jué jīng míng, suǒ wèi qù è zài xiān wēi, chí shàn zài gēn běn yě.
或問：「雞鳴而起，若未接物，如何為善？」程子曰：「只主於敬便是善。」愚謂：惟聖人未接物時何思何慮？賢人以下，睡覺時，合下便動個念頭，或昨日已行事，或今日當行事，便來心上。只看這念頭如何，如一念向好處想，便是舜邊人；若一念向不好處想，便是跖邊人。若念中是善，而本意卻有所為，這又是舜中跖，漸來漸去，還向跖邊去矣。此是務頭工夫。此時克己更覺容易，點檢更覺精明，所謂「去惡在纖微，持善在根本」也。

mù zhōng yǒu huā, zé shì wàn wù jiē wàng jiàn yě ěr zhōng yǒu shēng, zé tīng wàn wù jiē wàng wén yě xīn zhōng yǒu wù, zé chù wàn wù jiē wàng yì yě. shì gù cǐ xīn guì xū.
目中有花，則視萬物皆妄見也；耳中有聲，則聽萬物皆妄聞也；心中有物，則處萬物皆妄意也。是故此心貴虛。

wàng shì wú xīn zhī bìng, zhù zhǎng shì yǒu xīn zhī bìng. xīn yào cóng róng zì zài, huó pō yú yǒu wú zhī jiān.
忘是無心之病，助長是有心之病。心要從容自在，活潑於有無之間。

jìng zhī yī zì, shí èr shí lí bù liǎo, yī kè cái lí biàn luàn le. mén jǐn rì kāi hé, shū cháng jìng yán chī jǐn rì wǎng lái, jìng cháng jìng rén jǐn rì yīng chóu, xīn cháng jìng. wéi jìng yě, gù néng zhāng zhǔ dé dòng, ruò zhú dòng ér qù, yīng shì dìng bù fēn xiǎo. biàn shì shuì shí cǐ niàn bù jìng, zuò gè mèng ér yě hú luàn.
靜之一字，十二時離不了，一刻才離便亂了。門盡日開闔，樞常靜；妍蚩盡日往來，鏡常靜；人盡日應酬，心常靜。惟靜也，故能張主得動，若逐動而去，應事定不分曉。便是睡時此念不靜，作個夢兒也胡亂。

bǎ yì niàn chén qián dé xià, hé lǐ bù kě dé? bǎ zhì qì fèn fā dé qǐ, hé shì bù kě zuò? jīn zhī xué zhě, jiāng gè fú zào xīn guān lǐ, jiāng gè wěi mǐ xīn lín shì, zhǐ mó hu guò le yī shēng.
把意念沉潛得下，何理不可得？把志氣奮發得起，何事不可做？今之學者，將個浮躁心觀理，將個委靡心臨事，只模糊過了一生。

xīn píng qì hé, cǐ sì zì fēi hán yǎng bù néng zuò, gōng fū zhī zài gè dìng huǒ. huǒ dìng zé bǎi wù jiān zhào, wàn shì de lǐ. shuǐ míng ér huǒ hūn. jìng shǔ shuǐ, dòng shǔ huǒ, gù bìng rén huǒ dòng zé zào rǎo kuáng yuè, jí qí sū dìng, hún bù néng jì. sū dìng zhě, shuǐ chéng qīng ér huǒ xī yě. gù rén fēi huǒ bù shēng, fēi huǒ bù sǐ shì fēi huǒ bù jì, fēi huǒ bù bài. wéi jūn zǐ shàn chù huǒ, gù shēn ān ér dé zī.
心平氣和，此四字非涵養不能做，工夫只在個定火。火定則百物兼照，萬事得理。水明而火昏。靜屬水，動屬火，故病人火動則躁擾狂越，及其蘇定，渾不能記。蘇定者，水澄清而火熄也。故人非火不生，非火不死；事非火不濟，非火不敗。惟君子善處火，故身安而德滋。

dāng kě yuàn kě nù kě biàn kě sù kě xǐ kě è zhī jì, qí qì shén píng, zhè shì duō dà hán yǎng.
當可怨、可怒、可辯、可訴、可喜、可愕之際，其氣甚平，這是多大涵養。

tiān dì jiān zhēn zī wèi, wéi jìng zhě néng cháng dé chū tiān dì jiān zhēn jī kuò, wéi jìng zhě néng kàn de tòu tiān dì jiān zhēn qíng jǐng, wéi jìng zhě néng tí dé pò. zuò rè nào rén, shuō mèng làng yǔ, qǐ wú yī de? jiē ǒu hé yě.
天地間真滋味，惟靜者能嘗得出；天地間真機括，惟靜者能看得透；天地間真情景，惟靜者能題得破。作熱鬧人，說孟浪語，豈無一得？皆偶合也。

wèi yǒu gān xīn kuài yì ér bù yāng shēn zhě. wéi lǐ yì zhī yuè wǒ xīn, què bù bù shì ān lè jìng.
未有甘心快意而不殃身者。惟理義之悅我心，卻步步是安樂境。