xiào hé huáng dì shí, wéi wǔ nòng quán, mǔ ǎo yù zhèng. shì yǒu fù lì zhī zhě, qǐ jiā ér wǎn zhū zǐ, yǔ yǐ wú suǒ fù huì, qǔ bìn dāng shí. huì tiān zǐ hái jīng shī, cháo tíng yuàn cóng zhě zhòng. yǔ qiú fān cì zài hòu, dà jià fā rì, yīn dòu liú bù qù, shǒu sī dōng dōu. dù mén què sǎo, fán jīng sān zài. huò yǒu zèn yǔ gōng wèi shǐ chén, bù shū guó shì ér qǔ lè qiū yuán, sī zì zhù shù zhě, yóu shì yì zhào zhì jīng, lìng zhuān zhí shǐ bǐ. yú shí xiǎo rén dào zhǎng, gāng jì rì huài, shì yú qí jiān, hū hū bù lè, suì yǔ jiān xiū guó shǐ xiāo zhì zhōng děng zhū guān shū qiú tuì, yuē:
孝和皇帝時，韋、武弄權，母媼預政。士有附麗之者，起家而綰朱紫，予以無所傅會，取擯當時。會天子還京師，朝廷願從者眾。予求番次在後，大駕發日，因逗留不去，守司東都。杜門卻掃，凡經三載。或有譖予躬為史臣，不書國事而取樂丘園，私自著述者，由是驛召至京，令專執史筆。於時小人道長，綱紀日壞，仕於其間，忽忽不樂，遂與監修國史蕭至忠等諸官書求退，曰：

pū yòu wén shī lǐ, zhǎng shè yì wén, zhì yú shǐ chuán zhī yán, yóu suǒ dān yuè. xún fū zuǒ shǐ, shì yuē chūn qiū shàng shū sù wáng sù chén, sī chēng wēi wǎn zhì huì. liǎng jīng sān guó, bān xiè chén xí chǎn qí mó zhōng cháo jiāng zuǒ, wáng lù gàn sūn jì qí lì. liú shí tiě hào, fāng cè wěi yú hé zhāng sòng qí yīng lù, dūn shǐ guī yú xiāo shěn. yì yǒu jí zhǒng gǔ zhuàn, yǔ xué cán piān. mèng jiān suǒ wáng, gě hóng kān qí zá jì xiū wén suǒ quē, xiè chuò cái qí shí yí. fán cǐ zhū jiā, qí liú gài guǎng. mò bù zé bǐ quán sǒu, xún qí zhī yè, yuán shǐ yào zhōng, bèi zhī zhī yǐ. ruò nǎi liú jùn zuò chuán, zì shù zhǎng yú lùn cái fàn yè wèi shū, shèng yán jīn qí zàn tǐ. sī yòu dāng rén bù ràng, shù jǐ qián zhé zhě yān.
仆幼聞《詩》、《禮》，長涉藝文，至於史傳之言，尤所耽悅。尋夫左史，是曰《春秋》、《尚書》；素王、素臣，斯稱微婉志晦。兩京、三國，班、謝、陳、習闡其謨；中朝、江左，王、陸、干、孫紀其歷。劉、石僣號，方策委於和、張；宋、齊應籙，惇史歸於蕭、沈。亦有汲冢古篆，禹穴殘篇。孟堅所亡，葛洪刊其《雜記》；休文所缺，謝綽裁其《拾遺》。凡此諸家，其流蓋廣。莫不賾彼泉藪，尋其枝葉，原始要終，備知之矣。若乃劉峻作傳，自述長於論才；范曄為書，盛言矜其贊體。斯又當仁不讓，庶幾前哲者焉。

rán zì cè míng shì wǔ, dài zuì cháo liè, sān wèi shǐ chén, zài rù dōng guān, jìng bù néng lēi chéng guó diǎn, yí bǐ hòu lái zhě, hé zāi?
然自策名仕伍，待罪朝列，三為史臣，再入東觀，竟不能勒成國典，貽彼後來者，何哉？

jìng yán sī zhī, qí bù kě yǒu wǔ gù yě. hé zhě? gǔ zhī guó shǐ, jiē chū zì yī jiā, rú lǔ hàn zhī qiū míng zǐ zhǎng, jìn qí zhī dǒng hú nán shǐ, xián néng lì yán bù xiǔ, cáng zhū míng shān. wèi wén jiè yǐ zhòng gōng, fāng yún jué bǐ. wéi hòu hàn dōng guān, dà jí qún rú, zhù shù wú zhǔ, tiáo zhāng mí lì. yóu shì bó dù jī qí bù shí, gōng lǐ yǐ wèi kě fén, zhāng cài èr zi jiū zhī yú dāng dài, fù fàn liǎng jiā chī zhī yú hòu yè. jīn zhě shǐ sī qǔ shì, yǒu bèi dōng jīng. rén zì yǐ wèi xún yuán, jiā zì chēng wèi zhèng jùn. měi yù jì yī shì, zài yī yán, jiē gē bǐ xiāng shì, hán háo bù duàn. gù tóu bái kě qī, ér hàn qīng wú rì. qí bù kě yī yě.
靜言思之，其不可有五故也。何者？古之國史，皆出自一家，如魯、漢之丘明、子長，晉、齊之董狐、南史，咸能立言不朽，藏諸名山。未聞藉以眾功，方雲絕筆。唯後漢東觀，大集群儒，著述無主，條章靡立。由是伯度譏其不實，公理以為可焚，張、蔡二子糾之於當代，傅、范兩家嗤之於後葉。今者史司取士，有倍東京。人自以為荀、袁，家自稱為政、駿。每欲記一事，載一言，皆擱筆相視，含毫不斷。故頭白可期，而汗青無日。其不可一也。

qián hàn jùn guó jì shū, xiān shàng tài shǐ, fù shàng chéng xiàng. hòu hàn gōng qīng suǒ zhuàn, shǐ jí gōng fǔ, nǎi shàng lán tái. yóu shì shǐ guān suǒ xiū, zài shì wèi bó. yuán zì jìn gǔ, cǐ dào bù xíng. shǐ guān biān lù, wéi zì xún cǎi, ér zuǒ yòu èr shǐ què zhù qǐ jū, yì guān bǎi jiā, hǎn tōng xíng zhuàng. qiú fēng sú yú zhōu jùn, shì tīng bù gāi tǎo yán gé yú tái gé, bù jí nán jiàn. suī shǐ ní fù zài chū, yóu qiě chéng yú guǎn kuī kuàng pū xiàn yǐ zhōng cái, ān néng suì qí bó wù! qí bù kě èr yě.
前漢郡國計書，先上太史，副上丞相。後漢公卿所撰，始集公府，乃上蘭台。由是史官所修，載事為博。爰自近古，此道不行。史官編錄，唯自詢采，而左、右二史闕注起居，衣冠百家，罕通行狀。求風俗於州郡，視聽不該；討沿革於台閣，簿籍難見。雖使尼父再出，猶且成於管窺；況仆限以中才，安能遂其博物！其不可二也。

xī dǒng hú zhī shū fǎ yě, yǐ shì yú cháo nán shǐ zhī shū shì yě, zhí jiǎn yǐ wǎng. ér jìn dài shǐ jú, jiē tōng jí jìn mén, shēn jū jiǔ zhòng, yù rén bù jiàn. xún qí yì zhě, gài yóu dù bǐ yán miàn, fǎng zhū qǐng yè gù yě. rán jīn guǎn zhōng zuò zhě, duō shì rú lín, jiē yuàn zhǎng huì. wú wén chǐ zé shé. tǎng yǒu wǔ shǐ chū chéng, yī zì jiā biǎn, yán wèi jué kǒu, ér cháo yě jù zhī, bǐ wèi qī háo, ér jìn shēn xián sòng, fū sūn shèng shí lù, qǔ jí quán mén wáng sháo zhí shū, jiàn chóu guì zú. rén zhī qíng yě, néng wú wèi hū? qí bù kě sān yě.
昔董狐之書法也，以示於朝；南史之書弒也，執簡以往。而近代史局，皆通籍禁門，深居九重，欲人不見。尋其義者，蓋由杜彼顏面，訪諸請謁故也。然今館中作者，多士如林，皆願長喙。無聞〈齒責〉舌。儻有五始初成，一字加貶，言未絕口，而朝野具知，筆未棲毫，而搢紳咸誦，夫孫盛實錄，取嫉權門；王韶直書，見仇貴族。人之情也，能無畏乎？其不可三也。

gǔ zhě kān dìng yī shǐ, zuǎn chéng yī jiā, tǐ tǒng gè shū, zhǐ guī xián bié. fū shàng shū zhī jiào yě, yǐ shū tōng zhī yuǎn wèi zhǔ chūn qiū zhī yì yě, yǐ chéng è quàn shàn wèi xiān. shǐ jì zé tuì chù shì ér jìn jiān xióng, hàn shū zé yǎng zhōng chén ér shì zhǔ què. sī bìng nǎng shí dé shī zhī liè, liáng shǐ shì fēi zhī zhǔn, zuò zhě yán zhī xiáng yǐ. qǐng shǐ guān zhù jì, duō qǔ bǐng jiān xiū, yáng lìng gōng zé yún bì xū zhí cí, zōng shàng shū zé yún yí duō yǐn è. shí yáng jiǔ mù, qí lìng nán xíng yī guó sān gōng, shì cóng hé zài? qí bù kě sì yě.
古者刊定一史，纂成一家，體統各殊，指歸咸別。夫《尚書》之教也，以疏通知遠為主；《春秋》之義也，以懲惡勸善為先。《史記》則退處士而進奸雄，《漢書》則仰忠臣而飾主闕。斯並曩時得失之列，良史是非之准，作者言之詳矣。頃史官註記，多取稟監修，楊令公則雲」必須直詞，」宗尚書則雲」宜多隱惡。」十羊九牧，其令難行；一國三公，適從何在？其不可四也。

qiè yǐ shǐ zhì jiān xiū, suī gǔ wú shì, xún qí míng hào, kě dé ér yán. fū yán jiān zhě, gài zǒng lǐng zhī yì ěr. rú chuàng jì biān nián, zé nián yǒu duàn xiàn cǎo chuán xù shì, zé shì yǒu fēng yuē. huò kě lüè ér bù lüè, huò yīng shū ér bù shū, cǐ kān xuē zhī wù yě. shǔ cí bǐ shì, láo yì yí jūn, huī qiān fèn mò, qín duò xū děng. mǒu zhì mǒu piān, fù zhī cǐ zhí mǒu chuán mǒu zhì, guī zhī bǐ guān. cǐ quán pèi zhī lǐ yě. sī bìng yí míng lì kē tiáo, shěn dìng qū yù. tǎng rén sī zì miǎn, zé shū kě lì chéng. jīn jiān zhī zhě jì bù zhǐ shòu, xiū zhī zhě yòu wú zūn fèng, yòng shǐ zhēng xué gǒu qiě, wù xiāng tuī bì, zuò biàn yán liáng, tú yán suì yuè. qí bù kě wǔ yě.
竊以史置監修，雖古無式，尋其名號，可得而言。夫言監者，蓋總領之義耳。如創紀編年，則年有斷限；草傳敘事，則事有豐約。或可略而不略，或應書而不書，此刊削之務也。屬詞比事，勞逸宜均，揮鉛奮墨，勤惰須等。某袟某篇，付之此職；某傳某志，歸之彼官。此銓配之理也。斯並宜明立科條，審定區域。儻人思自勉，則書可立成。今監之者既不指授，修之者又無遵奉，用使爭學苟且，務相推避，坐變炎涼，徒延歲月。其不可五也。

fán cǐ bù kě, qí liú shí duō, yī yán yǐ bì, sān yú zì fǎn. ér shí tán wù yì, ān dé xiào pū biān cì wú wén zhě zāi! bǐ zhě fú jiàn míng gōng, měi jí jí quàn yòu, qín qín yú kè zé, huò yún fén jí shì zhòng, nǔ lì yòng xīn. huò yún suì xù yǐ yān, hé shí chuò shǒu? qiè yǐ gāng wéi bù jǔ, ér dū kè tú qín, suī wēi yǐ cì gǔ zhī xíng, xù yǐ xuán jīn zhī shǎng, zhōng bù kě de yě. yǔ yuē: chén lì jiù liè, bù néng zhě zhǐ. suǒ yǐ bǐ zhě bù huái zhī jǐ, lì dǐ qún gōng, lǚ cí zài bǐ zhī guān, yuàn bà jì yán zhī zhí zhě, zhèng wèi cǐ ěr.
凡此不可，其流實多，一言以蔽，三隅自反。而時談物議，安得笑仆編次無聞者哉！比者伏見明公，每汲汲勸誘，勤勤於課責，或雲「墳籍事重，努力用心。」或雲「歲序已淹，何時輟手？」切以綱維不舉，而督課徒勤，雖威以刺骨之刑，勖以懸金之賞，終不可得也。語曰：「陳力就列，不能者止。」所以比者布懷知己，歷抵群公，屢辭載筆之官，願罷記言之職者，正為此爾。

yì yòu yǒu suǒ wèi yù, liáo fù yī èr yán zhī. bǐ fèng gāo mìng, lìng lì míng xiū shǐ, ér qí zhí fēi yī. rú zhāng shàng shū cuī lǐng èr lì bù zhèng tài cháng děng, jì pò yǐ lì dào, bù kě jū zhī shǐ rèn. yǐ pū cáo wù duō xián, lè lìng zhuān zhī xià bǐ. fū yǐ wéi jì wéi mò, nǎi shǐ jì shì jì yán. gǒu rú qí lì, zé liǔ cháng shì liú mì jiān xú lǐ bù děng, bìng mén kě zhāng luó, fǔ wú duī àn, hé shì zhì zhī dù wài, ér shǐ gè wú jī shù hū!
抑又有所未諭，聊復一二言之。比奉高命，令隸名修史，而其職非一。如張尚書、崔、嶺二吏部、鄭太常等，既迫以吏道，不可拘之史任。以仆曹務多閒，勒令專知下筆。夫以惟寂惟寞，乃使記事記言。苟如其例，則柳常侍、劉秘監、徐禮部等，並門可張羅，府無堆案，何事置之度外，而使各無羈束乎！

bì wèi zhū xián zài xuē fēi qí suǒ zhǎng, yǐ pū qiāng qiāng jiǎo jiǎo, gù tuī wèi shǒu zuì. jiù rú sī lǐ, yì yǒu qí shuō. hé zhě? pú shào xiǎo cóng shì, zǎo niè tōng bān. dāng huáng shàng chū lín wàn bāng, wèi qīn shù wù, ér yǐ shǒu zī jiè zhí, bù fù jiān huí, suì shǐ guān ruò tǔ niú, qì tóng chú gǒu. dǎi luán yú xī xìng, bǎi liáo bì cóng, zì wéi guān cáo wù jiǎn, qiú yǐ liú hòu. jū tái cháng wèi cháo tíng bù zhī, guó jiā yú wǒ yǐ yǐ. qǐ wèi yī dàn hū chéng ēn zhǐ, zhōu sī lín mén, shǐ zhě jié zhé. jì ér qū sì mǎ rù hán guān, pái qiān mén yè tiān zǐ. yǐn jiǎ shēng yú xuān shì, suī tàn qí cái zhào jì bù yú hé dōng, fǎn zēng qí kuì. míng gōng jì wèi jū duān kuí, wàng zhòng tái héng, fēi shěn shǔ qí gù pàn, róng rǔ yóu qí fǔ yǎng. céng bù shàng qí chén jí, shēn zhī yǐ chǒng guāng qiān yì jìn shēn, mí wǒ yǐ hǎo jué. qí xiāng jiàn yě, zhí yún shǐ bǐ què shū, wèi rì yǐ jiǔ shí qú sǎo dì, sī zi wèi láo. jīn zhī yǎng zhuī, wéi cǐ ér yǐ.
必謂諸賢載削非其所長，以仆鎗鎗鉸鉸，故推為首最。就如斯理，亦有其說。何者？僕少小從仕，早躡通班。當皇上初臨萬邦，未親庶務，而以守茲介直，不附奸回，遂使官若土牛，棄同芻狗。逮鑾輿西幸，百寮畢從，自惟官曹務簡，求以留後。居台常謂朝廷不知，國家於我已矣。豈謂一旦忽承恩旨，州司臨門，使者結轍。既而驅駟馬入函關，排千門謁天子。引賈生於宣室，雖嘆其才；召季布於河東，反增其愧。明公既位居端揆，望重台衡，飛沈屬其顧盼，榮辱由其俯仰。曾不上祈宸極，申之以寵光；僉議搢紳，縻我以好爵。其相見也，直雲「史筆闕書，為日已久；石渠掃第，思子為勞。」今之仰追，唯此而已。

yì míng gōng zú xià dú bù wén liú xuàn shǔ wáng zhī shuō hū? xī liú xuàn shì suí, wèi shǔ wáng shì dú. shàng shū niú hóng cháng wèn zhī yuē: jūn wáng yù zi qí lǐ rú hé? yuē: xiāng qī gāo yú zhōu kǒng, jiàn dài xià yú nú lì. hóng bù wù qí yán, qǐng wèn qí yì. xuàn yuē: wú wáng měi yǒu suǒ yí, bì xiān jiàn fǎng, shì xiāng qī gāo yú zhōu kǒng. jiǔ shí zuǒ yòu jiē yàn, ér wǒ yú lì bù zhān, shì jiàn dài xià yú nú lì yě. pū yì qiè bù zì kuí, qīng gǎn fāng yú bǐ zōng. hé zhě? qiú shǐ cái zé qiān lǐ jiàng zhuī, yǔ huàn tú zé shí nián bù jìn. yì zhě dé fēi xiāng qī gāo yú bān mǎ, jiàn dài xià yú bīng zú hū!
抑明公足下獨不聞劉炫蜀王之說乎？昔劉炫仕隋，為蜀王侍讀。尚書牛弘嘗問之曰：「君王遇子其禮如何？」曰：「相期高於周、孔，見待下於奴隸。」弘不悟其言，請問其議。炫曰：「吾王每有所疑，必先見訪，是相期高於周、孔。酒食左右皆饜，而我餘瀝不霑，是見待下於奴隸也。」仆亦竊不自揆，輕敢方於鄙宗。何者？求史才則千里降追，語宦途則十年不進。意者得非相期高於班、馬，見待下於兵卒乎！

yòu rén zhī pǐn zǎo, guì shí qí xìng. míng gōng shì pū yú míng lì hé rú zāi? dāng qí zuò xiào luò chéng, fēi yǐn fēi lì, wéi yǐ shǒu yú zì dé, níng yǐ chōng qū yīng xīn. dàn jīn zhě miǎn miǎn cóng shì, luán jū jiù yì, cháo tíng hòu yòng qí cái, jìng bù báo jiā qí lǐ. qiú zhū kuí shǐ, qí yì ān shī? tǎng shǐ shì yǒu dàn yǎ ruò yán jūn píng, qīng lián rú duàn gàn mù, yǔ pū yì dì ér chù, yì jiāng dàn jiá gào láo, jī xīn wèi hèn. kuàng pū wèi néng miǎn sú, néng bù dì jiè yú xīn zhě hū?
又人之品藻，貴識其性。明公視仆於名利何如哉？當其坐嘯洛城，非隱非吏，惟以守愚自得，寧以充詘攖心。但今者黽勉從事，攣拘就役，朝廷厚用其才，竟不薄加其禮。求諸隗始，其義安施？儻使士有澹雅若嚴君平，清廉如段干木，與仆易地而處，亦將彈鋏告勞，積薪為恨。況仆未能免俗，能不蒂芥於心者乎？

dāng jīn zhāo hào dé rén, guó chēng duō shì. péng shān zhī xià, liáng zhí chà jiān yún gé zhī zhōng, yīng qí jiē wǔ. pū jì gōng kuī kè hú, bǐ wèi huò lín, tú dān tài guān zhī shàn, xū suǒ zhǎng ān zhī mǐ. qǐ yǐ běn zhí, hái qí jiù jū, duō xiè jiǎn shū, qǐng bì xián lù. wéi míng gōng zú xià, āi ér xǔ zhī.
當今朝號得人，國稱多士。蓬山之下，良直差肩；芸閣之中，英奇接武。仆既功虧刻鵠，筆未獲麟，徒殫太官之膳，虛索長安之米。乞已本職，還其舊居，多謝簡書，請避賢路。唯明公足下，哀而許之。

zhì zhōng dé shū dà cán, wú yǐ chóu dá, yòu xī qí cái, bù xǔ jiě shǐ rèn. ér zōng chǔ kè cuī shí zhèng yīn děng, jiē è wén qí duǎn, gòng chóu jí zhī. é ér xiào zōng děng xiāng cì fú zhū, rán hòu huò miǎn yú nán.
至忠得書大慚，無以酬答，又惜其才，不許解史任。而宗楚客、崔湜、鄭愔等，皆惡聞其短，共仇嫉之。俄而肖、宗等相次伏誅，然後獲免於難。