fū shǐ zhī chēng měi zhě, yǐ xù shì wèi xiān. zhì ruò shū gōng guò, jì shàn è, wén ér bù lì, zhì ér fēi yě, shǐ rén wèi qí zī zhǐ, huái qí dé yīn, sān fù wàng pí, bǎi biàn wú yì, zì fēi zuò zhě yuē shèng, qí shú néng yǔ yú cǐ hū?
夫史之稱美者，以敘事為先。至若書功過，記善惡，文而不麗，質而非野，使人味其滋旨，懷其德音，三復忘疲，百遍無斁，自非作者曰聖，其孰能與於此乎？

xī shèng rén zhī shù zuò yě, shàng zì yáo diǎn, xià zhōng huò lín, shì wèi shǔ cí bǐ shì zhī yán, shū tōng zhī yuǎn zhī zhǐ. zi xià yuē: shū zhī lùn shì yě, zhāo zhāo ruò rì yuè zhī dài míng. yáng xióng yǒu yún: shuō shì zhě mò biàn hū shū, shuō lǐ zhě mò biàn hū chūn qiū. rán zé yì fù shēn ào, xùn gào chéng yì, wēi xiǎn chǎn yōu, wǎn ér chéng zhāng, suī shū tú yì zhé, yì gè yǒu měi yān. liàng yǐ shī fàn yì zài, guī mó wàn gǔ, wèi shù zhě zhī guān miǎn, shí hòu lái zhī guī jìng. jì ér mǎ qiān shǐ jì, bān gù hàn shū, jì shèng ér zuò, yì qí cì yě. gù shì zhī xué zhě, jiē xiān yuē wǔ jīng, cì yún sān shǐ, jīng shǐ zhī mù, yú cǐ fēn yān.
昔聖人之述作也，上自《堯典》，下終獲麟，是為屬詞比事之言，疏通知遠之旨。子夏曰：「《書》之論事也，昭昭若日月之代明。」揚雄有云：「說事者莫辨乎《書》，說理者莫辨乎《春秋》。」然則意復深奧，訓誥成義，微顯闡幽，婉而成章，雖殊途異轍，亦各有美焉。諒以師範億載，規模萬古，為述者之冠冕，實後來之龜鏡。既而馬遷《史記》，班固《漢書》，繼聖而作，抑其次也。故世之學者，皆先曰《五經》，次雲《三史》，經史之目，於此分焉。

cháng shì yán zhī yuē: jīng yóu rì yě, shǐ yóu xīng yě. fū gǎo rì liú jǐng, zé liè xīng qǐn yào sāng yú jì xī, ér chén xiàng càn rán. gù shǐ hàn zhī wén, shàng hū shàng shū chūn qiū zhī shì yě, zé qí yán qiǎn sú, shè hū wěi xiàng, chuí chì bù jǔ, zhì xīn yuè wú wén. dǎi yú zhàn guó yǐ jiàng, qù shèng mí yuǎn, rán hòu néng lù qí fēng yǐng, tì dǎng bù jī. gù zhī rén cái yǒu shū, xiāng qù ruò shì, xiào qí yōu liè, jù kě tóng nián? zì hàn yǐ jiàng, jǐ jiāng qiān zài, zuò zhě xiāng jì, fēi fù yī jiā, qiú qí shàn zhě, gài yì jǐ yǐ. fū bān mǎ zhí jiǎn, jì wǔ jīng zhī zuì rén ér jìn sòng shā qīng, yòu sān shǐ zhī bù ruò. pì fū wáng bà yǒu bié, cuì bó xiāng xuán, cái nán bù qí shén hū!
嘗試言之曰：經猶日也，史猶星也。夫杲日流景，則列星寢耀；桑榆既夕，而辰象粲然。故《史》、《漢》之文，尚乎《尚書》、《春秋》之世也，則其言淺俗，涉乎委巷，垂翅不舉，｛滯心｝龠無聞。逮於戰國已降，去聖彌遠，然後能露其鋒穎，倜黨不羈。故知人才有殊，相去若是，校其優劣，詎可同年？自漢已降，幾將千載，作者相繼，非復一家，求其善者，蓋亦幾矣。夫班、馬執簡，既《五經》之罪人；而《晉》、《宋》殺青，又《三史》之不若。譬夫王霸有別，粹駁相懸，才難不其甚乎！

rán zé rén zhī zhù shù, suī tóng zì yī shǒu, gòng jiān zé yǒu shàn è bù jūn, jīng cū fēi lèi. ruò shǐ jì zhī sū zhāng cài zé děng chuán, shì qí měi zhě. zhì yú sān wǔ běn jì, rì zhě, tài cāng gōng guī cè chuán, gù wú suǒ qǔ yān. yòu hàn shū zhī dì jì, chén xiàng zhū piān, shì qí zuì yě. zhì yú sān wǔ běn jì, rì zhě tài cāng gōng guī cè chuán, gù wú suǒ qǔ yān. yòu hàn shū zhī dì jì, chén xiàng zhū piān, shì qí zuì yě. zhì yú huái nán wáng sī mǎ xiàng rú dōng fāng shuò chuán, yòu ān zú dào zāi! qǐ huì shì yǐ dān sù chéng yán, dì jīng yǐ shān shuǐ wèi zhù. gù yán chī zhě qí shǐ yì zhuō, shì měi zhě qí shū yì gōng. bì shí fá yì wén, shì wú qí shì, yīng xióng bù zuò, xián jùn bù shēng, qū qū lù lù, yì wéi héng lǐ, ér zé shǐ chén xiǎn qí liáng zhí zhī tǐ, shēn qí wēi wǎn zhī cái, gài yì nán yǐ. gù yáng zi yǒu yún: yú xià zhī shū, hún hún ěr shāng shū, hào hào ěr zhōu shū, è è ěr xià zhōu zhě, qí shū qiáo cuì hū? guān qiū míng zhī jì shì yě, dāng huán wén zuò bà, jìn chǔ gèng méng, zé néng shì bǐ cí jù, chéng qí wén yǎ. jí wáng shì dà huài, shì yì zòng héng, zé chūn qiū měi cí, jǐ hū yì yǐ. guān zi zhǎng zhī xù shì yě, jì zhōu yǐ wǎng, yán suǒ bù gāi, qí wén kuò lüè, wú fù tǐ tǒng. jì qín hàn yǐ xià, tiáo guàn yǒu lún, zé huàn bǐng kě guān, yǒu zú chēng zhě. zhì ruò xún yuè hàn jì, qí cái jǐn yú shí dì chén shòu wèi shū, qí měi qióng yú sān zǔ. chù lèi ér zhǎng, tā jiē ruò sī.
然則人之著述，雖同自一手，共間則有善惡不均，精粗非類。若《史記》之《蘇》、《張》、《蔡澤》等傳，是其美者。至於《三》、《五本紀》，《日者》，《太倉公》、《龜策傳》，固無所取焉。又《漢書》之帝紀，《陳》、《項》諸篇，是其最也。至於《三》、《五本紀》，《日者》、《太倉公》、《龜策傳》，固無所取焉。又《漢書》之帝紀，《陳》、《項》諸篇，是其最也。至於《淮南王》、《司馬相如》、《東方朔傳》，又安足道哉！豈繪事以丹素成妍，帝京以山水為助。故言媸者其史亦拙，事美者其書亦工。必時乏異聞，世無奇事，英雄不作，賢俊不生，區區碌碌，抑惟恆理，而責史臣顯其良直之體，申其微婉之才，蓋亦難矣。故揚子有云：」虞、夏之書，渾渾爾；商書，灝灝爾；周書，噩噩爾；下周者，其書憔悴乎？」觀丘明之記事也，當桓、文作霸，晉、楚更盟，則能飾彼詞句，成其文雅。及王室大壞，事益縱橫，則《春秋》美辭，幾乎翳矣。觀子長之敘事也，洎周以往，言所不該，其文闊略，無復體統。洎秦、漢已下，條貫有倫，則煥炳可觀，有足稱者。至若荀悅《漢紀》，其才盡於十帝；陳壽《魏書》，其美窮於三祖。觸類而長，他皆若斯。

fū shí bǎo zhě xī, zhī yīn gài guǎ. jìn yǒu péi zi yě sòng lüè wáng shào qí zhì, cǐ èr jiā zhě, bìng zhǎng yú xù shì, wú kuì gǔ rén. ér shì zhī yì zhě jiē léi tóng, jǔ péi ér gòng dǐ wáng shì. fū jiāng zuǒ shì yǎ, péi bǐ suǒ yǐ zhuān gōng zhōng yuán jī huì, wáng wén yóu qí lǚ bǐ. qiě jǐ yuán wù shì xū cí, jūn mào zhì cún shí lù, cǐ měi è suǒ yǐ wèi yì yě. shè shǐ qiū míng chóng chū, zi zhǎng zài shēng, jì yán yú hè liù hún zhī cháo, shū shì yú hóu ní gàn zhī dài, jiāng kǒng chuò háo qī dú, wú suǒ shī qí dé yīn. ér zuò zhě ān kě yǐ jīn fāng gǔ, yī gài ér lùn dé shī?
夫識寶者稀，知音蓋寡。近有裴子野《宋略》、王劭《齊志》，此二家者，並長於敘事，無愧古人。而世之議者皆雷同，舉裴而共詆王氏。夫江左事雅，裴筆所以專工；中原跡穢，王文由其屢鄙。且幾原務飾虛辭，君懋志存實錄，此美惡所以為異也。設使丘明重出，子長再生，記言於賀六渾之朝，書事於侯尼干之代，將恐輟毫棲牘，無所施其德音。而作者安可以今方古，一概而論得失？

fū xù shì zhī tǐ, qí liú shén duō, fēi fù piàn yán suǒ néng luó lǚ, jīn zhé qū fēn lèi jù, dìng wèi sān piān, liè zhī yú xià. yòu xù shì piān xù
夫敘事之體，其流甚多，非復片言所能覼縷，今輒區分類聚，定為三篇，列之於下。(右敘事篇序)

fū guó shǐ zhī měi zhě, yǐ xù shì wèi gōng, ér xù shì zhī gōng zhě, yǐ jiǎn yào wèi zhǔ. jiǎn zhī shí yì dà yǐ zāi! lì guān zì gǔ, zuò zhě quán yú, shàng shū fā zōng, suǒ zài wù yú guǎ shì, chūn qiū biàn tǐ, qí yán guì yú shěng wén. sī gài jiāo chún shū zhì, qián hòu yì jī. rán zé wén yuē ér shì fēng, cǐ shù zuò zuò zhī yóu měi zhě yě.
夫國史之美者，以敘事為工，而敘事之工者，以簡要為主。簡之時義大矣哉！歷觀自古，作者權輿，《尚書》發蹤，所載務於寡事，《春秋》變體，其言貴於省文。斯蓋澆淳殊致，前後異跡。然則文約而事豐，此述作作之尤美者也。

shǐ zì liǎng hàn, qì hū sān guó, guó shǐ zhī wén, rì shāng fán fù. dǎi jìn yǐ jiàng, liú dàng yú yuǎn. xún qí rǒng jù, zhāi qí fán cí, yī xíng zhī jiān, bì miù zēng shù zì chǐ zhǐ zhī nèi, héng xū fèi shù xíng. wèi jù yǐ chéng léi, qún qīng zhé zhóu, kuàng yú zhāng jù bù jié, yán cí mò xiàn, zài zhī jiān liǎng, hé zú dào zāi?
始自兩漢，迄乎三國，國史之文，日傷煩富。逮晉已降，流宕逾遠。尋其冗句，摘其煩詞，一行之間，必謬增數字；尺紙之內，恆虛費數行。未聚蟻成雷，群輕折軸，況於章句不節，言詞莫限，載之兼兩，曷足道哉？

gài xù shì zhī tǐ, qí bié yǒu sì: yǒu zhí jì qí cái xíng zhě, yǒu wéi shū qí shì jī zhě, yǒu yīn yán yǔ ér kě zhī zhě, yǒu jiǎ zàn lùn ér zì jiàn zhě. zhì rú gǔ wén shàng shū chēng dì yáo zhī dé, biāo yǐ yǔn gōng kè ràng chūn qiū zuǒ chuán yán zi tài shū zhī zhuàng, mù yǐ měi xiù ér wén. suǒ chēng rú cǐ, gèng wú tā shuō, suǒ wèi zhí jì qí cái xíng zhě. yòu rú zuǒ shì zài shēn shēng wèi lí jī suǒ zèn, zì shì ér wáng bān shǐ chēng jì xìn wèi xiàng jí suǒ wéi, dài jūn ér sǐ. cǐ zé bù yán qí jié cāo, ér zhōng xiào zì zhāng, suǒ wèi wéi shū qí shì jī zhě. yòu rú shàng shū chēng wǔ wáng zhī zuì zhòu yě, qí shì yuē: fén zhì zhōng liáng, kū tī yùn fù. zuǒ chuán luán wǔ zi zhī lùn chǔ yě, qí cí yuē: bì hé lán lǚ, yǐ qǐ shān lín. cǐ zé cái xíng shì jī, mò bù què rú, ér yán yǒu guān shè, shì biàn xiǎn lù, suǒ wèi yīn yán yǔ ér kě zhī zhě. yòu rú shǐ jì wèi qīng chuán hòu, tài shǐ gōng yuē: sū jiàn cháng zé dà jiāng jūn bù jiàn xián dài shì. hàn shū xiào wén jì mò, qí zàn yuē: wú wáng zhà bìng bù cháo, cì yǐ jǐ zhàng. cǐ zé chuán zhī yǔ jì, bìng suǒ bù shū, ér shǐ chén fā yán, bié chū qí shì, suǒ wèi jiǎ zàn lùn ér zì jiàn zhě. rán zé cái xíng shì jī yán yǔ zàn lùn, fán cǐ sì zhě, jiē bù xiāng xū. ruò jiān ér bì shū, zé qí fèi yóu guǎng. dàn zì gǔ jīng shǐ, tōng duō cǐ lèi. néng huò miǎn zhě, gài shí wú yī èr.
蓋敘事之體，其別有四：有直紀其才行者，有唯書其事跡者，有因言語而可知者，有假贊論而自見者。至如《古文尚書》稱帝堯之德，標以「允恭克讓」；《春秋左傳》言子太叔之狀，目以「美秀而文」。所稱如此，更無他說，所謂直紀其才行者。又如《左氏》載申生為驪姬所譖，自諡而亡；班史稱紀信為項籍所圍，代君而死。此則不言其節操，而忠孝自彰，所謂唯書其事跡者。又如《尚書》稱武王之罪紂也，其誓曰：「焚炙忠良，刳剔孕婦。」《左傳》欒武子之論楚也，其詞曰：「蓽輅藍縷，以啟山林。」此則才行事跡，莫不闕如，而言有關涉，事便顯露，所謂因言語而可知者。又如《史記·衛青傳》後，太史公曰：「蘇建嘗責大將軍不薦賢待士。」《漢書·孝文紀》末，其贊曰：「吳王詐病不朝，賜以几杖。」此則傳之與紀，並所不書，而史臣發言，別出其事，所謂假贊論而自見者。然則才行、事跡、言語、贊論，凡此四者，皆不相須。若兼而畢書，則其費尤廣。但自古經史，通多此類。能獲免者，蓋十無一二。

yòu xù shì zhī shěng, qí liú yǒu èr yān: yī yuē shěng jù, èr yuē shěng zì. rú zuǒ chuán sòng huá ǒu lái méng, chēng qí xiān rén dé zuì yú sòng, lǔ rén yǐ wèi mǐn. fū yǐ dùn zhě chēng mǐn, zé míng xián dá suǒ chī, cǐ wèi shěng jù yě. chūn qiū jīng yuē: yǔn shí yú sòng wǔ. fū wén zhī yǔn, shì zhī shí, shù zhī wǔ. jiā yǐ yī zì tài xiáng, jiǎn qí yī zì tài lüè, qiú zhū zhé zhōng, jiǎn yào hé lǐ, cǐ wèi shěng zì yě. qí yǒu fǎn yú shì zhě, ruò gǔ liáng chēng qiè kè miǎo, jì sūn xíng fù tū, sūn liáng fū bǒ, cáo gōng zǐ shǒu lóu qí shǐ bǒ zhě nì bǒ zhě, tū zhě nì tū zhě, miǎo zhě nì miǎo zhě, lóu zhě nì lóu zhě. gài yí chú bǒ zhě yǐ xià jù, dàn yún gè yǐ qí lèi nì bì shì jiē zài shù, zé yú wén shū fèi, cǐ wèi fán jù yě. hàn shū zhāng cāng chuán yún: nián lǎo, kǒu zhōng wú chǐ. gài yú cǐ yī jù zhī nèi qù nián jí kǒu zhōng kě yǐ. fū cǐ liù wén chéng jù, ér sān zì wàng jiā, cǐ wèi fán zì yě. rán zé shěng jù wèi yì, shěng zì wèi nán, dòng shí cǐ xīn, shǐ kě yán shǐ yǐ. gǒu jù jǐn yú shèng, zì jiē zhòng fù, shǐ zhī fán wú, zhí yóu yú cǐ.
又敘事之省，其流有二焉：一曰省句，二曰省字。如《左傳》宋華耦來盟，稱其先人得罪於宋，魯人以為敏。夫以鈍者稱敏，則明賢達所嗤，此為省句也。《春秋經》曰：「隕石於宋五。」夫聞之隕，視之石，數之五。加以一字太詳，減其一字太略，求諸折中，簡要合理，此為省字也。其有反於是者，若《穀梁》稱郄克眇，季孫行父禿，孫良夫跛，曹公子手僂齊使跛者逆跛者，禿者逆禿者，眇者逆眇者，僂者逆僂者。蓋宜除「跛者」已下句，但云「各以其類逆」必事皆再述，則於文殊費，此為煩句也。《漢書·張蒼傳》云：「年老，口中無齒」。蓋於此一句之內去「年」及「口中」可矣。夫此六文成句，而三字妄加，此為煩字也。然則省句為易，省字為難，洞識此心，始可言史矣。苟句盡余剩，字皆重複，史之煩蕪，職由於此。

gài ěr jù yú zhě, chuí qí qiān diào, ér dé zhī zài yú yī quán bǔ gāo niǎo zhě, zhāng qí wàn zhì, ér huò zhī yóu yú yī mù. fū xù shì zhě, huò xū yì sàn cí, guǎng jiā xián shuō, bì qǔ qí suǒ yào, bù guò yī yán yī jù ěr. gǒu néng tóng fū liè zhě yú zhě, jì zhí ér zhì diào bì shōu, qí suǒ liú zhě wéi yī quán yī mù ér yǐ, zé shù jǐ pián zhī jǐn qù, ér chén gòu dōu juān, huá shì ér shí cún, zǐ qù ér shěn zài yǐ. jiē hū! néng sǔn zhī yòu sǔn, ér xuán zhī yòu xuán, lún biǎn suǒ bù néng yǔ jīn, yī zhì suǒ bù néng yán dǐng yě. yòu shàng jiǎn
蓋餌巨魚者，垂其千釣，而得之在於一筌；捕高鳥者，張其萬置，而獲之由於一目。夫敘事者，或虛益散辭，廣加閒說，必取其所要，不過一言一句耳。苟能同夫獵者、漁者，既執而置釣必收，其所留者唯一筌一目而已，則庶幾胼胝盡去，而塵垢都捐，華逝而實存，滓去而瀋在矣。嗟乎！能損之又損，而玄之又玄，輪扁所不能語斤，伊摯所不能言鼎也。(右尚簡)

fū shì yán zhě wèi wén, biān wén zhě wèi jù, jù jī ér zhāng lì, zhāng jī ér piān chéng. piān mù jì fēn, ér yī jiā zhī yán bèi yǐ. gǔ zhě xíng rén chū jìng, yǐ cí lìng wèi zōng dài fū yīng duì, yǐ yán wén wèi zhǔ. kuàng hū liè yǐ zhāng jù, kān zhī zhú bó, ān kě bù lì jīng diāo shì, chuán zhū fěng sòng zhě zāi? zì shèng xián shù zuò, shì yuē jīng diǎn, jù jiē sháo xià, yán jǐn lín láng, zhì zhì dé yīn, yáng yáng yíng ěr. pì fū yóu cāng hǎi zhě, tú jīng qí hào kuàng dēng tài shān zhě, dàn jiē qí jùn jí. bì zhāi yǐ yóu zuì, bù zhī hé zhě wèi xiān. rán zhāng jù zhī yán, yǒu xiǎn yǒu huì. xiǎn yě zhě, fán cí rù shuō, lǐ jǐn yú piān zhōng huì yě zhě, shěng zì yuē wén, shì yì yú jù wài. rán zé huì zhī jiāng xiǎn, yōu liè bù tóng, jiào kě zhī yǐ. fū néng lüè xiǎo cún dà, jǔ zhòng míng qīng, yī yán ér jù xì xián gāi, piàn yǔ ér hóng xiān mí lòu, cǐ jiē yòng huì zhī dào yě.
夫飾言者為文，編文者為句，句積而章立，章積而篇成。篇目既分，而一家之言備矣。古者行人出境，以詞令為宗；大夫應對，以言文為主。況乎列以章句，刊之竹帛，安可不勵精雕飾，傳諸諷誦者哉？自聖賢述作，是曰經典，句皆《韶》、《夏》，言盡琳琅，秩秩德音，洋洋盈耳。譬夫游滄海者，徒驚其浩曠；登太山者，但嗟其峻極。必摘以尤最，不知何者為先。然章句之言，有顯有晦。顯也者，繁詞縟說，理盡於篇中；晦也者，省字約文，事溢於句外。然則晦之將顯，優劣不同，較可知矣。夫能略小存大，舉重明輕，一言而巨細咸該，片語而洪纖靡漏，此皆用晦之道也。

xī gǔ wén yì, wù què fú cí. yú shū yún: dì nǎi cú luò, bǎi xìng rú sàng kǎo bǐ. xià shū yún: qǐ gū gū ér qì, yǔ bù zǐ. zhōu shū chēng qián tú dǎo gē, xuè liú piāo chǔ. yú shū yún: sì zuì ér tiān xià xián fú. cǐ jiē wén rú kuò lüè, ér yǔ shí zhōu shàn. gù lǎn zhī zhě chū yí qí yì, ér wèi zhī zhě fāng jué qí nán, gù fēi diāo chóng xiǎo jì suǒ néng chì fēi qí shuō yě. jì ér qiū míng shòu jīng, shī fàn ní fù. fū jīng yǐ shù zì bāo yì, ér chuán yǐ yī jù chéng yán, suī fán yuē yǒu shū, ér yǐn huì wú yì. gù qí gāng jì ér yán bāng sú yě, zé yǒu shì huì wèi zhèng, jìn guó zhī dào bēn qín xíng qiān rú guī, wèi guó wàng wáng. qí kuǎn qǔ ér yán rén shì yě, zé yǒu xī gé guǒ zhī, bǐ jí sòng, shǒu zú jiē jiàn sān jūn zhī shì, jiē rú xié kuàng. sī jiē yán jìn ér zhǐ yuǎn, cí qiǎn ér yì shēn, suī fā yǔ yǐ dān, ér hán yì wèi jǐn. shǐ fū dú zhě, wàng biǎo ér zhī lǐ, mén máo ér biàn gǔ, dǔ yī shì yú jù zhōng, fǎn sān yú yú zì wài. huì zhī shí yì, bù yì dà zāi! jì bān mǎ èr shǐ, suī duō xiè wǔ jīng, bì qiú qí suǒ zhǎng, yì shí zhí sī yǔ. zhì ruò gāo zǔ wáng xiāo hé, rú shī zuǒ yòu shǒu hàn bīng bài jī, suī shuǐ wèi zhī bù liú dǒng shēng chéng mǎ, sān nián bù zhī pìn mǔ dí gōng zhī mén, kě zhāng què luó, zé qí lì yě.
昔古文義，務卻浮詞。《虞書》云：「帝乃殂落，百姓如喪考妣。」《夏書》云：「啟呱呱而泣，予不子。」《周書》稱「前徒倒戈」，「血流漂杵」。《虞書》云：「四罪而天下咸服。」此皆文如闊略，而語實周贍。故覽之者初疑其易，而為之者方覺其難，固非雕蟲小技所能斥非其說也。既而丘明受《經》，師範尼父。夫《經》以數字包義，而《傳》以一句成言，雖繁約有殊，而隱晦無異。故其綱紀而言邦俗也，則有士會為政，晉國之盜奔秦；邢遷如歸，衛國忘亡。其款曲而言人事也，則有犀革裹之，比及宋，手足皆見；三軍之士，皆如挾纊。斯皆言近而旨遠，辭淺而義深，雖發語已殫，而含義未盡。使夫讀者，望表而知里，捫毛而辨骨，睹一事於句中，反三隅於字外。晦之時義，不亦大哉！洎班、馬二史，雖多謝《五經》，必求其所長，亦時值斯語。至若高祖亡蕭何，如失左右手；漢兵敗績，睢水為之不流；董生乘馬，三年不知牝牡；翟公之門，可張雀羅，則其例也。

zì zī yǐ jiàng, shǐ dào líng yí, zuò zhě wú yīn lèi jù, yún zhēng quán yǒng. qí wèi wén yě, dà dǐ biān zì bù zhǐ, chuí jù jiē shuāng, xiū duǎn qǔ jūn, jī ǒu xiāng pèi. gù yīng yǐ yī yán bì zhī zhě, zhé zú wèi èr yán yīng yǐ sān jù chéng wén zhě, bì fēn wèi sì jù. mí màn chóng tà, bù zhī suǒ cái. shì yǐ chù dào shòu zé yú shǎo qī, zi shēng qǔ jī yú jūn mào, fēi bù xìng yě.
自茲已降，史道陵夷，作者蕪音累句，雲蒸泉涌。其為文也，大抵編字不只，捶句皆雙，修短取均，奇偶相配。故應以一言蔽之者，輒足為二言；應以三句成文者，必分為四句。瀰漫重沓，不知所裁。是以處道受責於少期，子昇取譏於君懋，非不幸也。

gài zuò zhě yán suī jiǎn lüè, lǐ jiē yào hài, gù néng shū ér bù yí, jiǎn ér wú què. bì rú yòng qí bīng zhě, chí yī dāng bǎi, néng quán kè dí zhī gōng yě. ruò cái fá jùn yǐng, sī duō hūn zhì, fèi cí jì shén, xù shì cái zhōu, yì yóu shòu tiě qián zhě, yǐ liǎng dāng yī, fāng chéng mào qiān zhī jià yě. rán zé shǐ hàn yǐ qián, shěng yào rú bǐ guó jìn yǐ jiàng, fán suì rú cǐ. bì dìng qí yán chī, zhēn qí shàn è. fū dú gǔ shǐ zhě, míng qí zhāng jù, jiē kě yǒng gē guān jìn shǐ zhě, yuè qí xù yán, zhí qiú shì yì ér yǐ. shì zé yī guì yī jiàn, bù yán kě zhī, wú jiǎ què yáng, ér qí lǐ zì jiàn yǐ. yòu yǐn huì
蓋作者言雖簡略，理皆要害，故能疏而不遺，儉而無闕。璧如用奇兵者，持一當百，能全克敵之功也。若才乏俊穎，思多昏滯，費詞既甚，敘事才周，亦猶售鐵錢者，以兩當一，方成貿遷之價也。然則《史》、《漢》已前，省要如彼；《國》、《晉》已降，煩碎如此。必定其妍媸，甄其善惡。夫讀古史者，明其章句，皆可詠歌；觀近史者，悅其緒言，直求事意而已。是則一貴一賤，不言可知，無假榷揚，而其理自見矣。(右隱晦)

xī wén zhāng jì zuò, bǐ xìng yóu shēng. niǎo shòu yǐ pì xián yú, cǎo mù yǐ fāng nán nǚ, shī rén sāo kè, yán zhī bèi yǐ. jì hū zhōng dài, qí tǐ shāo shū, huò nǐ rén bì yǐ qí lún, huò shù shì duō bǐ yú gǔ. dāng hàn shì zhī lín tiān xià yě, jūn shí chēng dì, lǐ yì yīn zhōu zi nǎi fēng wáng, míng fēi lǔ wèi. ér zuò zhě yóu wèi dì jiā wèi wáng shì, gōng fǔ wèi wáng chén. pán shí jiā jiàn hóu zhī yán, dài hé shēn bǐ hóu zhī shì. ér shǐ chén zhuàn lù, yì tóng bǐ wén zhāng, jiǎ tuō gǔ cí, fān yì jīn yǔ. rùn sè zhī làn, méng yú cǐ yǐ.
昔文章既作，比興由生。鳥獸以媲賢愚，草木以方男女，詩人騷客，言之備矣。洎乎中代，其體稍殊，或擬人必以其倫，或述事多比於古。當漢氏之臨天下也，君實稱帝，理異殷、周；子乃封王，名非魯、衛。而作者猶謂帝家為王室，公輔為王臣。盤石加建侯之言，帶河申俾侯之誓。而史臣撰錄，亦同彼文章，假託古詞，翻易今語。潤色之濫，萌於此矣。

jiàng jí jìn gǔ, mí jiàn qí shén. zhì rú zhū zi duǎn shū, zá jiā xiǎo shuō, lùn nì chén zé hū wèi wèn dǐng, chēng jù kòu zé mù yǐ zhǎng jīng. bāng guó chū jī, jiē yún cǎo mèi dì wáng zhào jī, bì hào lóng fēi. sī bìng lǐ jiān fěng yù, yán fēi zhǐ chì, yì hū yóu xià cuò cí, nán dǒng xiǎn shū zhī yì yě. rú wèi shōu dài shǐ, wú jūn qí lù, huò láo lóng yī shì, huò bāo jǔ yī jiā, zì kě shēn bù kān zhī gé yán, hóng zhì gōng zhèng zhī shuō, ér shōu chēng liú shì nà gòng, zé yuē lái xiàn bǎi láo jūn xù yuán rì lín xuān, bì yún cháo huì wàn guó. fū yǐ wú zhēng lǔ fù, yǔ jì tú shān, chí bǐ wǎng shì, yòng wèi jīn shuō, zhì yú wén zhāng zé kě, shī yú jiǎn cè zé fǒu yǐ.
降及近古，彌見其甚。至如諸子短書，雜家小說，論逆臣則呼為問鼎，稱巨寇則目以長鯨。邦國初基，皆雲草昧；帝王兆跡，必號龍飛。斯並理兼諷諭，言非指斥，異乎游、夏措詞，南、董顯書之義也。如魏收《代史》，吳均《齊錄》，或牢籠一世，或苞舉一家，自可申不刊之格言，弘至公正之說，而收稱劉氏納貢，則曰」來獻百牢」；均敘元日臨軒，必雲」朝會萬國」。夫以吳徵魯賦，禹計塗山，持彼往事，用為今說，置於文章則可，施於簡冊則否矣。

yì yǒu fāng yǐ lèi jù, pì zhū xī rén. rú wáng yǐn chēng zhū gé liàng tiāo zhàn, jì huò cáo jiù zhī lì cuī hóng chēng mù róng chōng jiàn xìng, wèi yǒu lóng yáng zhī zī. qí shì xiāng fú, yán zhī dǎng yǐ. ér lú sī dào chēng xíng shào sàng zi bù tòng, zì dōng mén wú yǐ lái, wèi zhī yǒu yě lǐ bǎi yào chēng wáng lín yǎ dé rén xīn, suī lǐ jiāng jūn xún xún shàn yòu, wú yǐ jiā yě. sī zé xū yǐn gǔ shì, wàng zú yōng yīn, gǒu jīn qí xué, bì biàn ér fēi dāng zhě yǐ.
亦有方以類聚，譬諸昔人。如王隱稱諸葛亮挑戰，冀獲曹咎之利；崔鴻稱慕容沖見幸，為有龍陽之姿。其事相符，言之讜矣。而盧思道稱邢邵喪子不慟，自東門吳已來，未之有也；李百藥稱王琳雅得人心，雖李將軍恂恂善誘，無以加也。斯則虛引古事，妄足庸音，苟矜其學，必辨而非當者矣。

xī lǐ jì tán gōng, gōng yán wù shǐ. fū zì wǒ zuò gù, shǒu chuàng xīn yí, qián shǐ suǒ kān, hòu lái qǔ zhèng. shì yǐ hàn chū lì huì, mèng jiān suǒ shū lǔ shǐ wèi zhuā, qiū míng shì jì. hé qiáo kě zuò, yuán kǎi qǔ yàn yú máo shī nán zǐ yǒu jī, bó zhī yuǎn zhēng yú nèi zé. jí qí shì yě. àn péi jǐng rén qín jì chēng fú jiān fāng shí, fǔ pán ér gòu, wáng shào qí zhì shù luò gàn gǎn ēn, tuō mào ér xiè. jí yàn luán zhuàn yǐ xīn shǐ, zhòng guī shān qí jiù lù, réng yì fǔ pán yǐ tuī àn, biàn tuō mào wèi miǎn guān. fū jìn shì tōng wú àn shí, hú sú bù shī guān miǎn, zhí yǐ shì bù lèi gǔ, gǎi cóng yǎ yán, yù lìng xué zhě hé yǐ kǎo shí sú zhī bù tóng, chá gǔ jīn zhī yǒu yì?
昔《禮記·檀弓》，工言物始。夫自我作故，首創新儀，前史所刊，後來取證。是以漢初立槥，孟堅所書；魯始為髽，丘明是記。河橋可作，元凱取驗於毛《詩》；男子有笄，伯支遠徵於《內則》。即其事也。案裴景仁《秦記》稱苻堅方食，撫盤而詬，王劭《齊志》述洛干感恩，脫帽而謝。及彥鸞撰以新史，重規刪其舊錄，仍易「撫盤」以「推案」，變」脫帽」為」免冠」。夫近世通無案食，胡俗不施冠冕，直以事不類古，改從雅言，欲令學者何以考時俗之不同，察古今之有異？

yòu zì zá zhǒng chēng zhì, chōng rèn shén zhōu, shì yì zhū huá, yán duō chǒu sú. zhì rú yì jiān, zhāo chéng yuán huì hēi tǎ, zhōu wén běn míng. ér bó qǐ gé yǐ tā yǔ, dé fēn què ér bù zài. gài páng jiàng kuǎi kuì, zì zhī chī yě zhòng ěr hēi tún, míng zhī bǐ yě. jiù jiē liè yǐ sān shǐ, chuán zhū wǔ jīng, wèi wén hòu jìn tán jiǎng, bié jiā kān dìng. kuàng qí qiū zhī dú, zhāng yú zài chèn hé biān zhī gǒu, zhe yú yáo yǒng. míng rú rì yuè, nán wèi gài cáng, cǐ ér bù shū, hé yǐ shì hòu? yì yǒu shì xìng běn fù, jiǎn shěng cóng dān, huò qù wàn niǔ ér liú yú, huò zhǐ cún dí ér chú shè. qiú zhū zì gǔ, hǎn wén zī lì.
又自雜種稱制，充牣神州，事異諸華，言多醜俗。至如翼犍，昭成原諱；黑獺，周文本名。而伯起革以他語，德棻闕而不載。蓋厖降、蒯聵，字之媸也；重耳、黑臀，名之鄙也。舊皆列以《三史》，傳諸《五經》，未聞後進談講，別加刊定。況齊丘之犢，彰於載讖；河邊之狗，著於謠詠。明如日月，難為蓋藏，此而不書，何以示後？亦有氏姓本復，減省從單，或去「萬紐」而留」於」，或止存」狄」而除」厙」。求諸自古，罕聞茲例。

xī fū zǐ yǒu yún: wén shèng zhì zé shǐ. gù zhī shǐ zhī wèi wù, bì jí yú wén. zì wǔ jīng yǐ jiàng, sān shǐ ér wǎng, yǐ wén xù shì, kě dé yán yān. ér jīn zhī suǒ zuò, yǒu yì yú shì. qí lì yán yě, huò xū jiā liàn shì, qīng shì diāo cǎi huò tǐ jiān fù sòng, cí lèi pái yōu. wén fēi wén, shǐ fēi shǐ, pì fū guī zī zào shì, zá yǐ hàn yí, ér kè hú bù chéng, fǎn lèi yú wù zhě yě. yòu wàng shì
昔夫子有云：「文勝質則史。」故知史之為務，必藉於文。自《五經》已降，《三史》而往，以文敘事，可得言焉。而今之所作，有異於是。其立言也，或虛加練飾，輕事雕彩；或體兼賦頌，詞類俳優。文非文，史非史，譬夫龜茲造室，雜以漢儀，而刻鵠不成，反類於鶩者也。(右妄飾)