fū guān hū rén wén, yǐ huà chéng tiān xià guān hū guó fēng, yǐ chá xìng wáng. shì zhī wén zhī wèi yòng, yuǎn yǐ dà yǐ. ruò nǎi xuān xī shàn zhèng, qí měi zài yú zhōu shī huái xiāng bù dào, qí è cún hū chǔ fù. dú zhě bù yǐ jí fǔ xī sī wèi chǎn, qū píng sòng yù wèi bàng zhě, hé yě? gài bù xū měi, bù yǐn è gù yě. shì zé wén zhī jiāng shǐ, qí liú yī yān, gù kě yǐ fāng jià nán dǒng, jù chēng liáng zhí zhě yǐ.
夫觀乎人文，以化成天下；觀乎國風，以察興亡。是知文之為用，遠矣大矣。若乃宣、僖善政，其美載於周詩；懷、襄不道，其惡存乎楚賦。讀者不以吉甫、奚斯為諂，屈平、宋玉為謗者，何也？蓋不虛美，不隱惡故也。是則文之將史，其流一焉，固可以方駕南、董，俱稱良直者矣。

yuán jì zhōng yè, wén tǐ dà biàn, shù lǐ zhě duō yǐ guǐ wàng wèi běn, shì cí zhě wù yǐ yín lì wèi zōng. pì rú nǚ gōng zhī yǒu qǐ hú, yīn lè zhī yǒu zhèng wèi. gài yǔ yuē: bù zuò wú yì hài yǒu yì. zhì rú shǐ shì suǒ shū, gù dāng yǐ zhèng wèi zhǔ. shì yǐ yú dì sī lǐ, xià hòu shī yù, shàng shū zài qí yuán shǒu qín huāng zhī gē zhèng zhuāng zhì xiào, jìn xiàn bù míng, chūn qiū lù qí dà suì hú qiú zhī shén. qí lǐ dǎng ér qiè, qí wén jiǎn ér yào, zú yǐ chéng è quàn shàn, guān fēng chá sú zhě yǐ. ruò mǎ qīng zhī zǐ xū shàng lín, yáng xióng zhī gān quán yǔ liè, bān gù liǎng dōu, mǎ róng guǎng chéng, yù guò qí tǐ, cí méi qí yì, fán huá ér shī shí, liú dàng ér wàng fǎn, wú bì quàn jiǎng, yǒu zhǎng jiān zhà, ér qián hòu shǐ hàn jiē shū zhū liè chuán, bù qí miù hū!
爰洎中葉，文體大變，樹理者多以詭妄為本，飾辭者務以淫麗為宗。譬如女工之有綺縠，音樂之有鄭、衛。蓋語曰：不作無益害有益。至如史氏所書，固當以正為主。是以虞帝思理，夏後失御，《尚書》載其元首、禽荒之歌；鄭莊至孝，晉獻不明，《春秋》錄其大隧、狐裘之什。其理讜而切，其文簡而要，足以懲惡勸善，觀風察俗者矣。若馬卿之《子虛》、《上林》，揚雄之《甘泉》、《羽獵》，班固《兩都》，馬融《廣成》，喻過其體，詞沒其義，繁華而失實，流宕而忘返，無裨勸獎，有長奸詐，而前後《史》、《漢》皆書諸列傳，不其謬乎！

qiě hàn dài cí fù, suī yún xū jiǎo, zì yú tā wén, dà dǐ yóu shí. zhì yú wèi jìn yǐ xià, zé é miù léi tóng. què ér lùn zhī, qí shī yǒu wǔ: yī yuē xū shè, èr yuē hòu yán, sān yuē jiǎ shǒu, sì yuē zì lì, wǔ yuē yī gài.
且漢代詞賦，雖雲虛矯，自余它文，大抵猶實。至於魏、晉已下，則訛謬雷同。榷而論之，其失有五：一曰虛設，二曰厚顏，三曰假手，四曰自戾，五曰一概。

hé zhě? xī dà dào wèi gōng, yǐ néng ér shòu, gù yáo zī ěr shùn, shùn yǐ mìng yǔ. zì cáo mǎ yǐ jiàng, qí qǔ zhī yě zé bù rán. ruò nǎi shàng chū chán shū, xià chén ràng biǎo, qí jiān quàn jìn yīn qín, dūn yù chóng tà, jī shí tóng yú mǎng zhuō, yán nǎi lèi yú yú xià. qiě shǐ zì nà bì, qì yú dēng tán. tóng gōng lú shǐ, xīn jūn yīng jiǔ mìng zhī xī bái mǎ hóu fú, jiù zhǔ méng sān kè zhī lǐ. tú yǒu qí wén, jìng wú qí shì. cǐ suǒ wèi xū shè yě.
何者？昔大道為公，以能而授，故堯咨爾舜，舜以命禹。自曹、馬已降，其取之也則不然。若乃上出禪書，下陳讓表，其間勸進殷勤，敦諭重沓，跡實同於莽、卓，言乃類於虞、夏。且始自納陛，迄於登壇。彤弓盧矢，新君膺九命之錫；白馬侯服，舊主蒙三恪之禮。徒有其文，竟無其事。此所謂虛設也。

gǔ zhě liǎng jūn wèi dí, èr guó zhēng xióng, zì xiāng chēng shù, yán wú suǒ yǐn. hé zhě? guó zhī dé sàng, rú rì yuè zhī shí yān, fēi yóu shì cí jiǎo shuō suǒ néng yǎn bì yě. dǎi yú jìn gǔ zé bù rán. cáo gōng tàn shǔ zhǔ zhī yīng lüè, yuē liú bèi wú chóu zhōu dì měi qí xuān zhī qiáng shèng, yún gāo huān bù sǐ. huò yí dōu yǐ bì qí fēng, huò duàn bīng yǐ fáng qí dù. jí qí shēn gào shì, jiàng yí xí, biàn chēng qí zhì hūn shū mài, shí mèi xuán huáng, liè zhái jiàn dū, ruò jiāo liáo zhī cháo wěi, lín róng jiǎ yǒng, yóu táng láng zhī jù zhé. cǐ suǒ wèi hòu yán yě.
古者兩軍為敵，二國爭雄，自相稱述，言無所隱。何者？國之得喪，如日月之蝕焉，非由飾辭矯說所能掩蔽也。逮於近古則不然。曹公嘆蜀主之英略，曰「劉備吾儔」；周帝美齊宣之強盛，雲「高歡不死」。或移都以避其鋒，或斷冰以防其渡。及其申誥誓，降移檄，便稱其智昏菽麥，識昧玄黃，列宅建都，若鷦鷯之巢葦，臨戎賈勇，猶螳螂之拒轍。此所謂厚顏也。

gǔ zhě guó yǒu zhào mìng, jiē rén zhǔ suǒ wèi, gù hàn guāng wǔ shí, dì wǔ lún wèi dū zhù qián yuàn, jiàn zhào shū ér tàn yuē: cǐ shèng zhǔ yě, yī jiàn jué yǐ. zhì yú jìn gǔ zé bù rán. fán yǒu zhào chì, jiē zé chéng qún xià, dàn shǐ cháo duō wén shì, guó fù cí rén, sì qí bǐ duān, hé shì bù lù. shì yǐ měi fā xǐ gào, xià lún yán, shēn cè yǐn zhī wò ēn, xù yōu qín zhī zhì yì. qí jūn suī yǒu fǎn dào bài dé, wéi wán yǔ bào. guān qí zhèng lìng, zé xīn guǐ bù rú dú qí zhào gào, zé xūn huá zài chū. cǐ suǒ wèi jiǎ shǒu yě.
古者國有詔命，皆人主所為，故漢光武時，第五倫為督鑄錢掾，見詔書而嘆曰：「此聖主也，一見決矣。」至於近古則不然。凡有詔敕，皆責成群下，但使朝多文士，國富辭人，肆其筆端，何事不錄。是以每發璽誥，下綸言，申惻隱之渥恩，敘憂勤之至意。其君雖有反道敗德，唯頑與暴。觀其政令，則辛、癸不如；讀其詔誥，則勛、華再出。此所謂假手也。

gài tiān zǐ wú xì yán, gǒu yán zhī yǒu shī, zé qǔ yóu tiān xià. gù hàn guāng wǔ wèi páng méng kě yǐ tuō liù chǐ zhī gū, jí wén qí pàn yě, nǎi xiè bǎi guān yuē: zhū jūn dé wú xiào zhèn hū? shì zhī bāo biǎn zhī yán, zhé wáng suǒ shèn. zhì yú jìn gǔ zé bù rán. fán bǎi jù liáo, wáng gōng qīng shì, shǐ yǒu bāo chóng, zé wèi qí guī zhāng tè dá, shàn wú kě jiā xuán yǒu biǎn chù, zé bǐ zhū dǒu shāo xià cái, zuì bù róng zé. fū tóng wèi yī shì zhī xíng, tóng qǔ yī jūn zhī yán, yú zhì shēng yú shū hū, shì fēi biàn yú é qǐng, dì xīn bù yī, huáng jiàn wú héng. cǐ suǒ wèi zì lì yě.
蓋天子無戲言，苟言之有失，則取尤天下。故漢光武謂龐萌「可以托六尺之孤」，及聞其叛也，乃謝百官曰：諸君得無笑朕乎？是知褒貶之言，哲王所慎。至於近古則不然。凡百具寮，王公卿士，始有褒崇，則謂其珪璋特達，善無可加；旋有貶黜，則比諸斗筲下才，罪不容責。夫同為一士之行，同取一君之言，愚智生於倏忽，是非變於俄頃，帝心不一，皇鑒無恆。此所胃自戾也。

fū guó yǒu fǒu tài, shì yǒu wū lóng, zuò zhě xíng yán, běn wú dìng zhǔn. gù guān yī yǔ zhī sòng, ér yàn yǒu yīn fāng xìng dǔ yú zǎo zhī cì, ér zhī zōng zhōu jiāng yǔn. zhì yú jìn dài zé bù rán. fū tán zhǔ shàng zhī shèng míng, zé jūn jǐn sān wǔ shù zǎi xiàng zhī yīng wěi, zé rén jiē èr bā. guó zhǐ fāng yú, ér yán bìng tūn liù hé fú bù yíng cǐ mù, ér chēng gǎn zhì bǎi líng. suī rén shì lǚ gǎi, ér wén lǐ wú yì, gù shàn zhī yǔ è, qí shuō bù shū, yù lìng guān zhě, chóu wèi zhǔn de? cǐ suǒ wèi yī gài yě.
夫國有否泰，世有污隆，作者形言，本無定準。故觀猗與之頌，而驗有殷方興；睹《魚藻》之刺，而知宗周將殞。至於近代則不然。夫談主上之聖明，則君盡三、五；述宰相之英偉，則人皆二八。國止方隅，而言併吞六合；福不盈｛此目｝，而稱感致百靈。雖人事屢改，而文理無易，故善之與惡，其說不殊，欲令觀者，疇為準的？此所謂一概也。

yú shì kǎo zī wǔ shī, yǐ xún wén yì, suī shì jiē xíng sì, ér yán bì píng xū. fū lòu bīng wèi bì, bù kě dé ér yòng yě huà dì wèi bǐng, bù kě dé ér shí yě. shì yǐ xíng zhī yú shì, zé shàng xià xiāng méng chuán zhī yú hòu, zé shì rén bù xìn. ér shì zhī zuò zhě, héng bù zhī chá, jù bǐ xū shuō, biān ér cì zhī, chuàng zì qǐ jū, chéng yú guó shǐ, lián zhāng shū lù, yī zì wú fèi, fēi fù shǐ shū, gèng chéng wén jí.
於是考茲五失，以尋文義，雖事皆形似，而言必憑虛。夫鏤冰為璧，不可得而用也；畫地為餅，不可得而食也。是以行之於世，則上下相蒙；傳之於後，則示人不信。而世之作者，恆不之察，聚彼虛說，編而次之，創自起居，成於國史，連章疏錄，一字無廢，非復史書，更成文集。

ruò nǎi lì xuǎn zhòng zuò, qiú qí huì lèi, wáng shěn yú huàn, shì qí shén yān péi zi yě hé zhī yuán, yì qí cì yě. chén shòu gàn bǎo, pō cóng jiǎn yuē, yóu shí zài fú é, wǎng jǐn jī yào. wéi wáng shào zhuàn qí suí èr shǐ, qí suǒ qǔ yě, wén jiē yì shí, lǐ duō kě xìn, zhì yú yōu yōu shì cí, jiē bù zhī qǔ. cǐ shí dé qù xié cóng zhèng zhī lǐ, juān huá zhí shí zhī yì yě.
若乃歷選眾作，求其穢累，王沈、魚豢，是其甚焉；裴子野、何之元，抑其次也。陳壽、干寶，頗從簡約，猶時載浮訛，罔盡機要。唯王劭撰《齊》、《隋》二史，其所取也，文皆詣實，理多可信，至於悠悠飾詞，皆不之取。此實得去邪從正之理，捐華摭實之義也。

gài shān yǒu mù, gōng zé dù zhī. kuàng jǔ shì wén zhāng, qǐ wú qí xuǎn, dàn kǔ zuò zhě shū zhī bù dú ěr. zhì rú shī yǒu wéi mèng fěng jiàn, fù yǒu zhào yī jí xié, piān zé jiǎ yì guò qín, lùn zé bān biāo wáng mìng, zhāng huá shù zhēn yú nǚ shǐ, zhāng zài tí míng yú jiàn gé, zhū gé biǎo zhǔ yǐ chū shī, wáng chǎng shū zì yǐ jiè zi, liú xiàng gǔ yǒng zhī shàng shū, cháo cuò lǐ gù zhī duì cè, xún bó zi zhī dàn wén, shān jù yuán zhī qǐ shì, cǐ jiē yán chéng guǐ zé, wèi shì guī jìng. qiú zhū lì dài, wǎng wǎng ér yǒu. gǒu shū zhī zhú bó, chí yǐ bù kān, zé qí wén kě yǔ sān dài tóng fēng, qí shì kě yǔ wǔ jīng qí liè. gǔ yóu jīn yě, hé yuǎn jìn zhī yǒu zāi?
蓋山有木，工則度之。況舉世文章，豈無其選，但苦作者書之不讀耳。至如詩有韋孟《諷諫》，賦有趙壹《嫉邪》，篇則賈誼《過秦》，論則班彪《王命》，張華述箴於女史，張載題銘於劍閣，諸葛表主以出師，王昶書字以誡子，劉向、谷永之上疏，晁錯、李固之對策，荀伯子之彈文，山巨源之啟事，此皆言成軌則，為世龜鏡。求諸歷代，往往而有。苟書之竹帛，持以不刊，則其文可與三代同風，其事可與《五經》齊列。古猶今也，何遠近之有哉？

xī fū zǐ xiū chūn qiū, bié shì fēi, shēn chù zhì, ér zéi chén nì zǐ jù. fán jīn zhī wèi shǐ ér zài wén yě, gǒu néng bō fú huá, cǎi zhēn shí, yì kě shǐ fū diāo chóng xiǎo jì zhě, wén yì ér zhī tú yǐ. cǐ nǎi jìn yín zhī dī fáng, chí yǎ zhī guǎn xiá, fán wèi zài xuē zhě, kě bù wù hū?
昔夫子修《春秋》，別是非，申黜陟，而賊臣逆子懼。凡今之為史而載文也，苟能撥浮華，采貞實，亦可使夫雕蟲小技者，聞義而知徒矣。此乃禁淫之堤防，持雅之管轄，凡為載削者，可不務乎？