zhū shǐ liù tiáo
○諸史(六條)

fū shèng fú shì zhě, yǐ zhū cuì wèi xiān gōng huì shì zhě, yǐ dān qīng wèi zhǔ. zhì ruò cuò zōng guāi suǒ, fēn yǒu shī yí, zé cǎi xuàn suī duō, qiǎo miào bù zú zhě yǐ. guān bān shì gōng sūn hóng chuán zàn, zhí yán hàn zhī dé rén, shèng yú wǔ xuān èr dài, zhì yú píng jīn shàn è, jì miè wú dǔ. chí lùn rú shì, qí yì mí wén. bì jīn qí měi cí, ài ér bù qì, zé yí wēi yǒu gǎi yì, liè yú bǎi guān gōng qīng biǎo hòu. shù xún wén jiū lǐ, pō xiāng fù huì. yǐ zī biān lù, bù yóu yù hū? yòu shěn hóu xiè líng yùn chuán lùn, quán shuō wén tǐ, bèi yán yīn lǜ, cǐ zhèng kě wèi hàn lín zhī bǔ wáng, liú bié zhī zǒng shuō ěr. rú cì zhū shǐ chuán, shí wèi guāi yuè. lù shì héng yǒu yún: lí zhī zé shuāng měi, hé zhī zé liǎng shāng, xìn yǐ zāi!
夫盛服飾者，以珠翠為先；工繢事者，以丹青為主。至若錯綜乖所，分有失宜，則彩絢雖多，巧妙不足者矣。觀班氏《公孫弘傳贊》，直言漢之得人，盛於武、宣二代，至於平津善惡，寂蔑無睹。持論如是，其義靡聞。必矜其美辭，愛而不棄，則宜微有改易，列於《百官公卿表》後。庶尋文究理，頗相附會。以茲編錄，不猶愈乎？又沈侯《謝靈運傳論》，全說文體，備言音律，此正可為《翰林》之補亡，《流別》之總說耳。如次諸史傳，實為乖越。陸士衡有云：「離之則雙美，合之則兩傷，」信矣哉！

qí yǒu shì kě shū ér bù shū zhě, bù yīng shū ér shū zhě. zhì rú bān gù xù shì, wēi xiǎo bì shū, zhì gāo zǔ pò xiàng gāi xià, zhǎn shǒu bā wàn, céng bù shè yán. lǐ qí yú hòu zhǔ jì, zé shū xìng yú shì zhōng mù tí pó dì, yú xiào zhāo jì zé bù yán qīn róng yǐ fá xī, yú biān jiāng xiǎo kòu wú bù bì jì, rú sī mǎ xiāo nán yōng shù zhōu zhī dì yǐ pàn, céng bù guà yán, lüè dà jǔ xiǎo, qí liú fēi yī.
其有事可書而不書者，不應書而書者。至如班固敘事，微小必書，至高祖破項垓下，斬首八萬，曾不涉言。李《齊》於《後主紀》，則書幸於侍中穆提婆第，於《孝昭紀》則不言親戎以伐奚，於邊疆小寇無不畢紀，如司馬消難擁數州之地以叛，曾不掛言，略大舉小，其流非一。

xī liú xié yǒu yún: zì qīng yuān yǐ qián, duō yì cái ér bù kè xué xiàng xióng yǐ hòu, pō yǐn shū yǐ zhù wén. rán jìn shǐ suǒ zài, yì duō rú shì. gù suī yǒu wáng píng suǒ shí, jǐn tōng shí zì huò guāng wú xué, bù zhī yī jīng. ér shù qí yán yǔ, bì chēng diǎn gào. liáng yóu cái fá tiān rán, gù shì zī xū shì zhě yǐ.
昔劉勰有云：「自卿、淵已前，多役才而不課學；向、雄已後，頗引書以助文。」然近史所載，亦多如是。故雖有王平所識，僅通十字；霍光無學，不知一經。而述其言語，必稱典誥。良由才乏天然，故事資虛飾者矣。

àn sòng shū chēng wǔ dì rù guān, yǐ zhèn è bù fá, yuǎn fāng féng yì yú wèi bīn yóu lǎn, zhuī sī tài gōng. fū yǐ sòng zǔ wú xué, yú zhì suǒ wěi, ān néng yuán yǐn gǔ shì, yǐ chóu dá qún chén zhě hū? sī bù rán yǐ.
案《宋書》稱武帝入關，以鎮惡不伐，遠方馮異；於渭濱遊覽，追思太公。夫以宋祖無學，愚智所委，安能援引古事，以酬答群臣者乎？斯不然矣。

gèng yǒu shèn yú cǐ zhě, dǔ zhōu qí èr guó, jù chū yīn shān, bì yán lèi hù xiāng, zé yǔ wén yóu shén. ér niú hóng wáng shào, bìng zhǎng cè shū, qí zài qí yán yě, zé qiǎn sú rú bǐ qí zài zhōu yán yě, zé wén yǎ ruò cǐ. fū rú shì, hé zāi? fēi liǎng bāng yǒu yí xià zhī shū, yóu èr shǐ yǒu xū shí zhī yì gù yě. fū yǐ jì yǔ wén zhī yán, ér dòng zūn jīng diǎn, duō yī shǐ hàn, cǐ hé yì zhuāng zi shù fù yú zhī duì ér biàn lèi sū zhāng, jiǎ shēng xù fú niǎo zhī cí ér wén tóng qū sòng, shī yú yù yán zé kě, qiú zhū shí lù zé fǒu yǐ.
更有甚於此者，睹周、齊二國，俱出陰山，必言類互鄉，則宇文尤甚。而牛弘、王劭，並掌策書，其載齊言也，則淺俗如彼；其載周言也，則文雅若此。夫如是，何哉？非兩邦有夷夏之殊，由二史有虛實之異故也。夫以記宇文之言，而動遵經典，多依《史》、《漢》，此何異莊子述鮒魚之對而辯類蘇、張，賈生敘鵩鳥之辭而文同屈、宋，施於寓言則可，求諸實錄則否矣。

shì chēng jìn shǐ biān yǔ, wéi zhōu duō měi cí. fū yǐ bó cǎi gǔ wén ér jù chéng jīn shuō, shì zé sú zhī suǒ chuán yǒu jī jiǔ xī jiǔ xiào jīng fáng zhōng zhì zuì xiāng jì, huò shī fàn wǔ jīng, huò guī mó sān shǐ, suī wén jiē yǎ zhèng, ér shì xī xū wú, qǐ kě biàn wèi nán dǒng zhī cái, yí jū bān mǎ zhī zhí yě?
世稱近史編語，唯《周》多美辭。夫以博採古文而聚成今說，是則俗之所傳有《雞九錫》、《酒孝經》、《房中志》、《醉鄉記》，或師範《五經》，或規模《三史》，雖文皆雅正，而事悉虛無，豈可便謂南、董之才，宜居班、馬之職也？

zì liáng shì yún jì, diāo chóng dào zhǎng. píng tóu shàng wěi, yóu jì yú shí duì yǔ lì cí, shèng xíng yú sú. shǐ zì jiāng wài, bèi yú luò zhōng. ér shǐ zhī zài yán, yì tóng yú cǐ. jiǎ yǒu biàn rú lì sǒu, chī ruò zhōu chāng, zǐ yǔ xiū shì ér yán, zhòng tián lǜ ěr ér duì, mò bù jū yǐ wén jìn, yī gài ér shū, bì qiú shí lù, duō jiàn qí wàng yǐ.
自梁室雲季，雕蟲道長。平頭上尾，尤忌於時；對語麗辭，盛行於俗。始自江外，被於洛中。而史之載言，亦同於此。假有辨如酈叟，吃若周昌，子羽修飾而言，仲田率爾而對，莫不拘以文禁，一概而書，必求實錄，多見其妄矣。

fū jìn sòng yǐ qián, dì wáng chuán shòu, shǐ zì xī mìng, zhōng yú dēng jí. qí jiān jiān shū kuǎn qǔ, zhào cè pín fán. suī shì jiē wěi jī, yán bìng shì ràng, yóu néng bèi qí wēi yí, chén qí wén wù, bǐ lǐ róng kě shí, cháo yě jù zhān. dǎi yú jìn gǔ, wǒ zé bù xiá. zhì rú liáng wǔ zhī jū jiāng líng, qí xuān zhī zài jìn yáng, huò wén chū jīng zhōu, jiǎ chēng xuān dé zhī lìng huò shū chéng bìng bù, xū yún xiào jìng zhī chì. fán cǐ wén gào, běn bù shī xíng, bì yě zài zhī qǐ jū, biān zhī guó shǐ, qǐ suǒ wèi cuō qí jī yào, jiǎn cái fú cí zhě zāi? dàn èr xiāo chén suí zhū shǐ, tōng duō cǐ shī, wéi wáng shào suǒ zhuàn qí zhì, dú wú shì yān.
夫晉、宋已前，帝王傳授，始自錫命，終於登極。其間箋疏款曲，詔策頻煩。雖事皆偽跡，言並飾讓，猶能備其威儀，陳其文物，俾禮容可識，朝野具瞻。逮於近古，我則不暇。至如梁武之居江陵，齊宣之在晉陽，或文出荊州，假稱宣德之令；或書成並部，虛雲孝靜之敕。凡此文誥，本不施行，必也載之起居，編之國史，豈所謂撮其機要，翦裁浮辭者哉？但二蕭《陳》、《隋》諸史，通多此失，唯王劭所撰《齊志》，獨無是焉。

fū yǐ bào yì bào, gǔ rén yǐ wèi chī. rú yàn yuān zhī gǎi wèi shōu yě, yǐ fēi yì fēi, mí jiàn qí shī yǐ. ér zhuàn suí shǐ zhě, chēng dàn dà jiǎo shōu shī zhě, hé zāi? qiě yǐ dàn zhe shū fāng yú jūn mào, qǐ wéi qí jiān kě róng shù rén ér yǐ, shǐ chén měi dàn ér jī shào zhě, qǐ suǒ wèi tōng jiàn hū? yǔ yuē: chán yì wèi zhòng, qiān jūn wèi qīng. qí sī zhī wèi yǐ!
夫以暴易暴，古人以為嗤。如彥淵之改魏收也，以非易非，彌見其失矣。而撰《隋史》者，稱澹大矯收失者，何哉？且以澹著書方於君懋，豈唯其間可容數人而已，史臣美澹而譏劭者，豈所謂通鑑乎？語曰：「蟬翼為重，千鈞為輕。」其斯之謂矣！

bié chuán jiǔ tiáo
○別傳(九條)

liú xiàng liè nǚ chuán yún: xià jī zài wèi fū rén, sān wèi wáng hòu. fū wèi fū rén zé nán yǐ yàn yě, wèi wáng hòu zé duàn kě zhī yǐ. àn qí shí zhū guó chēng wáng, wéi chǔ ér yǐ. rú wū chén jiàn zhuāng jiāng nà jī shì, bù yán céng rù chǔ gōng, zé qí wèi hòu dāng zài zhōu shì. gài zhōu dé suī shuāi, yóu chēng bǐng lǐ. qǐ kě zú chēng jī shì ér qī jué tóng xìng zhě hū? qiě lǔ qǔ yú wú, wèi zhī mèng zǐ. jù yōu zhī qiào, qǐ zì zhāo gōng. wèi wén qí xiān yǐ yǒu sī shì, lǐ zhī suǒ zài, hé qí què rú! yòu yǐ nǚ zǐ yī shēn, ér zuò pín sān dài, qiú zhū rén shì, lǐ bì bù rán. xún fū chūn qiū zhī hòu, guó chēng wáng zhě yǒu qī. gài yóu xiàng wù yǐ xià jī zhī shēng, dāng fū zhàn guó zhī shì, chēng sān wèi wáng hòu zhě, wèi lì pín qī guó zhū wáng, xiào yǐ nián dài, shū wèi guāi là. zhì yú tā piān zī lì shén zhòng. gù lùn chǔ yě, zé píng wáng yǔ qín mù tóng shí yán qí yě, zé yàn yīng jū sòng jǐng zhī hòu. jīn cū jǔ yī èr, qí liú kě zhī.
劉向《列女傳》云：「夏姬再為夫人，三為王后。」夫為夫人則難以驗也，為王后則斷可知矣。案其時諸國稱王，唯楚而已。如巫臣諫莊將納姬氏，不言曾入楚宮，則其為後當在周室。蓋周德雖衰，猶稱秉禮。豈可族稱姬氏而妻厥同姓者乎？且魯娶於吳，謂之孟子。聚麀之誚，起自昭公。未聞其先已有斯事，禮之所載，何其闕如！又以女子一身，而作嬪三代，求諸人事，理必不然。尋夫春秋之後，國稱王者有七。蓋由向誤以夏姬之生，當夫戰國之世，稱三為王后者，謂歷嬪七國諸王，校以年代，殊為乖剌。至於他篇茲例甚眾。故論楚也，則平王與秦穆同時；言齊也，則晏嬰居宋景之後。今粗舉一二，其流可知。

guān liú xiàng duì chéng dì, chēng wǔ xuān xíng shì, shì chuán shī shí, shì jù fēng sú tōng, qí yán kě wèi míng jiàn zhě yǐ. jí zì zào hóng fàn wǔ xíng jí xīn xù shuō yuàn liè nǚ liè xiān zhū chuán, ér jiē guǎng chén xū shì, duō gòu wěi cí. fēi qí shí bù zhōu ér cái bù zú, gài yǐ shì rén duō kě qī gù yě. wū hū! hòu shēng kě wèi, hé dài wú rén, ér zhé qīng hū ruò sī zhě zāi! fū chuán wén shī zhēn, shū shì shī shí, gài shì yǒu bù huò yǐ, rén suǒ bù néng miǎn yě. zhì yú gù wèi yì shuō, yǐ huò hòu lái, zé guò zhī yóu shèn zhě yǐ! àn sū qín dá yàn yì wáng, chēng yǒu fù rén jiāng shā fū, lìng qiè jìn qí yào jiǔ, qiè yáng jiāng ér fù zhī. yòu gān mào wèi sū dài yún: pín rén nǚ yǔ fù rén nǚ huì jī, yuē: wú yǐ mǎi zhú, ér zi zhī guāng yǒu yú, zi kě fēn wǒ yú guāng, wú sǔn zǐ míng. cǐ bìng zhàn guó zhī shí, yóu shuō zhī shì, yù yán shè lǐ, yǐ xiāng bǐ xìng. jí xiàng zhī zhe shū yě, nǎi yòng sū shì zhī shuō, wèi èr fù rén lì chuán, dìng qí bāng guó, jiā qí xìng shì, yǐ bǐ wū yǒu, tè wèi zhǐ shí, hé qí wàng zāi! yòu yǒu shèn yú cǐ zhě, zhì rú bó qí huà niǎo, duì jí fǔ yǐ āi míng sù liú yǐn xíng, gàn qí wáng ér zuò hòu. cǐ zé bù fù yú wù lǐ zhě yǐ. fù yǒu huái yíng shī jié, mù wèi zhēn nǚ liú ān fù zú, dìng yǐ dēng xiān. lì yán rú shì, qǐ gù qiū míng zhī yǒu chuán, mèng jiān zhī yǒu shǐ zāi!
觀劉向對成帝，稱武、宣行事，世傳失實，事具《風俗通》，其言可謂明鑑者矣。及自造《洪範》、《五行》及《新序》、《說苑》、《列女》、《列仙》諸傳，而皆廣陳虛事，多構偽辭。非其識不周而才不足，蓋以世人多可欺故也。嗚呼！後生可畏，何代無人，而輒輕忽若斯者哉！夫傳聞失真，書事失實，蓋事有不獲已，人所不能免也。至於故為異說，以惑後來，則過之尤甚者矣！案蘇秦答燕易王，稱有婦人將殺夫，令妾進其藥酒，妾佯僵而覆之。又甘茂謂蘇代云：貧人女與富人女會績，曰：「無以買燭，而子之光有餘，子可分我餘光，無損子明。」此並戰國之時，遊說之士，寓言設理，以相比興。及向之著書也，乃用蘇氏之說，為二婦人立傳，定其邦國，加其姓氏，以彼烏有，特為指實，何其妄哉！又有甚於此者，至如伯奇化鳥，對吉甫以哀鳴；宿瘤隱形，干齊王而作後。此則不附於物理者矣。復有懷嬴失節，目為貞女劉安覆族，定以登仙。立言如是，豈顧丘明之有傳，孟堅之有史哉！

yáng xióng fǎ yán, hǎo lùn sī mǎ qiān ér bù jí zuǒ qiū míng, cháng chēng zuǒ shì chuán wéi yǒu pǐn zǎo èr yán ér yǐ, shì qí jiàn wù yǒu suǒ bù míng zhě yě. qiě xióng shěn zi zhǎng ài qí duō zá, yòu yuē bù yī zhòng ní zhī bǐ, fēi shū yě, zì xù yòu yún bù dú fēi shèng zhī shū. rán qí zhuàn gān quán fù, zé yún biān fú fēi yún yún, liú xié wén xīn yǐ jī zhī yǐ. rán zé wén zhāng xiǎo dào, wú zú zhì chī. guān qí shǔ wáng běn jì, chēng dù pò huà ér wèi juān, jīng shī biàn ér wèi biē, qí yán rú shì, hé qí bǐ zāi! suǒ wèi fēi yán zhī nán ér xíng zhī nán yě.
楊雄《法言》，好論司馬遷而不及左丘明，常稱《左氏傳》唯有「品藻」二言而已，是其鑒物有所不明者也。且雄哂子長愛奇多雜，又曰不依仲尼之筆，非書也，《自序》又雲不讀非聖之書。然其撰《甘泉賦》，則雲「鞭宓妃」云云，劉勰《文心》已譏之矣。然則文章小道，無足致嗤。觀其《蜀王本紀》，稱杜魄化而為鵑，荊屍變而為鱉，其言如是，何其鄙哉！所謂非言之難而行之難也。

fū shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng xìn, yù qiú bù xiǔ, hóng zhī zài rén. hé zhě jiāo zhǐ yuǎn jū nán yì, yuè shang zhī sú yě dūn huáng pì chù xī yù, kūn róng zhī xiāng yě. qiú zhū rén wù, zì gǔ què zài. gài yóu dì jū xià guó, lù jué shàng jīng, shǐ guān zhù jì, suǒ bù néng jí yě. jì ér shì xiè zhe lù, liú bǐng cái shū, zé lěi luò yīng cái, càn rán yíng zhǔ zhě yǐ. xiàng shǐ liǎng xián bù chū, èr jùn wú jì, bǐ biān yú zhī jūn zǐ, hé yǐ qǔ wén yú hòu shì hū? shì zhī zhù shù zhī gōng, qí lì dà yǐ, qǐ yǔ fū shī fù xiǎo jì xiào qí yōu liè zhě zāi?
夫十室之邑，必有忠信，欲求不朽，弘之在人。何者交阯遠居南裔，越裳之俗也；敦煌僻處西域，昆戎之鄉也。求諸人物，自古闕載。蓋由地居下國，路絕上京，史官註記，所不能及也。既而士燮著錄，劉昞裁書，則磊落英才，粲然盈矚者矣。向使兩賢不出，二郡無記，彼邊隅之君子，何以取聞於後世乎？是知著述之功，其力大矣，豈與夫詩賦小技校其優劣者哉？

zì zhàn guó yǐ xià cí rén shǔ wén, jiē wěi lì kè zhǔ, jiǎ xiāng chóu dá. zhì yú qū yuán lí sāo cí, chēng yù yú fù yú jiāng zhǔ sòng yù gāo táng fù, yún mèng shén nǚ yú yáng tái. fū yán bìng wén zhāng, jù jié yīn yùn. yǐ zī xù shì, zú yàn píng xū. ér sī mǎ qiān xí záo chǐ zhī tú, jiē cǎi wèi yì shì, biān zhū shǐ jí, yí wù hòu xué, bù qí shén xié! bì rú shì, zé mǎ qīng yóu liáng, méi chéng zèn qí hào sè cáo zhí zhì luò, fú fēi dǔ yú yán pàn. zhuàn hàn wèi shǐ zhě, yì yí biān wèi shí lù yǐ.
自戰國以下詞人屬文，皆偽立客主，假相酬答。至於屈原《離騷》辭，稱遇漁父於江渚；宋玉《高唐賦》，雲夢神女於陽台。夫言並文章，句結音韻。以茲敘事，足驗憑虛。而司馬遷、習鑿齒之徒，皆採為逸事，編諸史籍，疑誤後學，不其甚邪！必如是，則馬卿游梁，枚乘譖其好色；曹植至洛，宓妃睹於岩畔。撰漢、魏史者，亦宜編為實錄矣。

jī kāng zhuàn gāo shì chuán, qǔ zhuāng zi chǔ cí èr yú fù shì, hé chéng yī piān. fū yǐ yuán lì zhī yù yán, sāo rén zhī jiǎ shuō, ér dìng wèi shí lù, sī yǐ miù yǐ. kuàng cǐ èr yú fù zhě, jiào nián zé qián hòu bié shí, lùn dì zé nán běi shū rǎng, ér zhé bìng zhī wèi yī, qǐ fēi huò zāi? gǒu rú shì, zé sū dài suǒ yán shuāng qín bàng yù, wǔ xū suǒ yù dù shuǐ lú zhōng, sī bìng yú fù shàn shì, yì kě tóng guī yī lù, hé zhǐ yú mèi zī wéi zhī lín, zhuó yīng cāng làng zhī shuǐ, ruò sī ér yǐ yě.
嵇康撰《高士傳》，取《莊子》、《楚辭》二漁父事，合成一篇。夫以園吏之寓言，騷人之假說，而定為實錄，斯已謬矣。況此二漁父者，較年則前後別時，論地則南北殊壤，而輒併之為一，豈非惑哉？苟如是，則蘇代所言雙擒蚌鷸，伍胥所遇渡水蘆中，斯並漁父善事，亦可同歸一錄，何止揄袂緇帷之林，濯纓滄浪之水，若斯而已也。

zhuāng zhōu zhe shū, yǐ yù yán wèi zhǔ jī kāng shù gāo shì chuán, duō yǐn qí xū cí. zhì ruò shén yǒu hùn dùn, biān zhū shǒu lù. gǒu yǐ cǐ wèi shí, zé qí liú shén duō, zhì rú wā biē jìng zhǎng, xián shé xiāng lín, yīng jiū xiào ér hòu fāng, fù yú fèn yǐ zuò sè. xiàng shǐ kāng zhuàn yōu míng lù qí xié jì, bìng kě yǐn wèi zhēn shì yǐ. fū shí lǐ, hé wèi ér báo zhōu kǒng zāi?
莊周著書，以寓言為主；嵇康述《高士傳》，多引其虛辭。至若神有混沌，編諸首錄。苟以此為實，則其流甚多，至如蛙鱉競長，蚿蛇相鄰，鶯鳩笑而後方，鮒魚忿以作色。向使康撰《幽明錄》、《齊諧記》，並可引為真事矣。夫識理，何為而薄周、孔哉？

dù yuán kǎi zhuàn nǚ jì, bó cǎi jīng jí qián shǐ, xiǎn lù gǔ lǎo míng yán, ér shì yǒu kě yí, yóu què ér bù zài. sī qǐ fēi lǐ cún yǎ zhèng, xīn jí xié pì zhě hū? jūn zǐ zāi ruò rén yě! zhǎng zhě zāi ruò rén yě!
杜元凱撰《女記》，博採經籍前史，顯錄古老明言，而事有可疑，猶闕而不載。斯豈非理存雅正，心嫉邪僻者乎？君子哉若人也！長者哉若人也！

lǐ líng jí yǒu yǔ sū wǔ shū, cí cǎi zhuàng lì, yīn jù liú mí. guān qí wén tǐ, bù lèi xī hàn rén, dài hòu lái suǒ wèi, jiǎ chēng líng zuò yě. qiān shǐ quē ér bù zài, liáng yǒu yǐ yān. biān yú lǐ jí zhōng, sī wèi miù yǐ.
《李陵集》有《與蘇武書》，詞采壯麗，音句流靡。觀其文體，不類西漢人，殆後來所為，假稱陵作也。遷《史》缺而不載，良有以焉。編於《李集》中，斯為謬矣。

zá shí shí tiáo
○雜識(十條)

fū zì gǔ xué zhě, tán chēng duō yǐ. jīng yú gōng yáng zhě, yóu zēng zuǒ shì xí yú tài shǐ zhě, piān jí mèng jiān. fū néng yǐ bǐ suǒ zhǎng ér gōng cǐ suǒ duǎn, chí cǐ zhī shì ér shù bǐ zhī fēi, jiān shàn zhě xiān yǐ. yòu guān shì zhī xué zhě, huò dān wán yī jīng, huò zhuān jīng yī shǐ. tán chūn qiū zhě, zé bù zhī zōng zhōu jì yǔn, ér rén yǒu liù xióng lùn shǐ hàn zhě, zé bù wù liú shì yún wáng, ér dì fēn sān guó. yì yóu wǔ líng yǐn shì, miè jī táo yuán, dāng cǐ jìn nián, yóu wèi bào qín zhī dì yě. jiǎ yǒu xué qióng qiān zài, shū zǒng wǔ chē, jiàn liáng zhí ér bù jué qí shàn, féng dǐ wǔ ér bù zhī qí shī, gě hóng suǒ wèi cáng shū zhī xiāng qiè, wǔ jīng zhī zhǔ rén. ér fū yǒu yún: suī duō yì ān yòng wèi? qí sī zhī wèi yě.
夫自古學者，談稱多矣。精於《公羊》者，尤憎《左氏》；習於《太史》者，偏嫉孟堅。夫能以彼所長而攻此所短，持此之是而述彼之非，兼善者鮮矣。又觀世之學者，或躭玩一經，或專精一史。談《春秋》者，則不知宗周既隕，而人有六雄；論《史》、《漢》者，則不悟劉氏雲亡，而地分三國。亦猶武陵隱士，滅跡桃源，當此晉年，猶謂暴秦之地也。假有學窮千載，書總五車，見良直而不覺其善，逢牴牾而不知其失，葛洪所謂藏書之箱篋，五經之主人。而夫有云：」雖多亦安用為？」其斯之謂也。

fū zōu hǎo zhǎng yīng, qí zhēn zǐ fú, sī jiē yī shí suǒ shàng, fēi bǎi wáng bù yì zhī dào yě. zhì rú hàn dài gōng yáng, shàn míng sān chuán, jìn nián zhuāng zi, gāo shì liù jīng. jīn bìng guà bì bù xíng, zhuì liú wú jué. qǐ yǔ fū chūn qiū zuǒ shì gǔ wén shàng shū, suī zàn fèi yú yī zhāo, zhōng dú gāo yú qiān zài. xiào qí yōu liè, kě tóng nián ér yǔ zāi?
夫鄒好長纓，齊珍紫服，斯皆一時所尚，非百王不易之道也。至如漢代《公羊》，擅名《三傳》，晉年《莊子》，高視《六經》。今並掛壁不行，綴旒無絕。豈與夫《春秋左氏》、《古文尚書》，雖暫廢於一朝，終獨高於千載。校其優劣，可同年而語哉？

fū shū míng zhú bó, wù qíng suǒ jìng, suī shèng rén wú sī, ér jūn zǐ yì dǎng. gài yì zhī zuò yě, běn fēi jì shì zhī liú, ér kǒng zǐ xì cí, zhé shèng shù yán zi, chēng qí dài shù. suī yán zé wú kuì, shì fēi xū měi, yì yóu shì yǔ yóu fù, mén rén rì qīn, gù fēi suǒ yào yán, ér qū chuí biān lù zhě yǐ. jì ér yáng xióng jì mò, shī xīn diǎn gào, zhì yú tóng wū zhì zǐ, shǔ hàn zhū xián, tài xuán fǎ yán, zì jiā bāo shǎng, suī nèi jǔ bù bì, ér qíng yǒu suǒ piān zhě yān. fū yǐ xuān ní ruì zhé, zi yún cān shèng, zài yú zhù shù, bù néng wàng sī, zé zì zhōng yōng yǐ jiàng, yì kě zhī yǐ. rú xiè chéng hàn shū, piān dǎng wú yuè, wèi shōu dài shǐ, shèng kuā hú sāi, fù yān zú guài zāi?
夫書名竹帛，物情所競，雖聖人無私，而君子亦黨。蓋《易》之作也，本非記事之流，而孔子《繫辭》，輒盛述顏子，稱其」殆庶」。雖言則無愧，事非虛美，亦由視予猶父，門人日親，故非所要言，而曲垂編錄者矣。既而揚雄寂寞，師心典誥，至於童烏稚子，蜀漢諸賢，《太玄》、《法言》，恣加褒賞，雖內舉不避，而情有所偏者焉。夫以宣尼叡哲，子云參聖，在於著述，不能忘私，則自中庸以降，抑可知矣。如謝承《漢書》，偏黨吳、越，魏收《代史》，盛夸胡塞，復焉足怪哉？

zǐ yuē: nǚ wèi jūn zǐ rú, wú wèi dà rén rú. rú chéng yǒu zhī, shǐ yì yí rán. gài zuǒ shì míng sī mǎ qiān, jūn zǐ zhī shǐ yě wú jūn wèi shū, xiǎo rén zhī shǐ yě. qí xūn yóu bù lèi, hé xiāng qù zhī yuǎn zāi?
子曰：「女為君子儒，無為大人儒。」儒誠有之，史亦宜然。蓋左氏明、司馬遷，君子之史也；吳均、魏書，小人之史也。其薰蕕不類，何相去之遠哉？

lǐ yún lǐ yún, yù bó yún hū zāi? shǐ yún shǐ yún, wén shì yún zāi? hé zé? shǐ yǒu gù dāng yǐ hǎo shàn zhǔ, jí è wèi cì. ruò sī mǎ qiān bān shū pí, shǐ zhī hǎo shàn zhě yě jìn dǒng hú qí nán shǐ, shǐ zhī jí è zhě yě. bì jiān cǐ èr zhě, ér zhòng zhī yǐ wén shì, qí wéi zuǒ qiū míng hū! zì zī yǐ jiàng, wú wèi zhī jiàn yě.
「禮雲禮雲，玉帛云乎哉？」史雲史雲，文飾雲哉？何則？史有固當以好善主，嫉惡為次。若司馬遷、班叔皮，史之好善者也；晉董狐、齊南史，史之嫉惡者也。必兼此二者，而重之以文飾，其唯左丘明乎！自茲以降，吾未之見也。

fū suǒ wèi zhí bǐ zhě, bù yǎn è bù xū měi, shū zhī yǒu yì yú bāo biǎn, bù shū wú sǔn yú quàn jiè. dàn jǔ qí hóng gāng, cún qí dà tǐ ér yǐ. fēi wèi sī háo bì lù, suǒ xì wú yí zhě yě. rú sòng xiào wáng wáng shào zhī tú, qí suǒ jì yě, xǐ lùn rén wéi bó bù xiū, yán mào bǐ shì, jié yǐ wèi zhí, wú wú qǔ yān.
夫所謂直筆者，不掩惡不虛美，書之有益於褒貶，不書無損於勸誡。但舉其宏綱，存其大體而已。非謂絲毫必錄，瑣細無遺者也。如宋孝王、王劭之徒，其所記也，喜論人帷薄不修，言貌鄙事，訐以為直，吾無取焉。

fū gù lì yì duān, xǐ zào qí shuō, hàn yǒu liú xiàng, jìn yǒu gě hóng. jìn zhě shěn yuē, yòu qí shén yě. hòu lái jūn zǐ, xìng wèi xiáng yān.
夫故立異端，喜造奇說，漢有劉向，晉有葛洪。近者沈約，又其甚也。後來君子，幸為詳焉。

xī wèi shǐ chēng zhū yì yǒu kǒu cái, zhì yú yǒu bǐ cái, gù zhī hóu shé hàn mò, qí cí běn yì. ér jìn shì zuò zhě, zhuàn bǐ kǒu yǔ, tóng zhū bǐ wén. sī jiē yǐ yuán yú kǒng zhāng zhī cái, ér chù qiū míng zǐ zhǎng zhī rèn. wén zhī yǔ shǐ, hé xiāng luàn zhī shén hū?
昔魏史稱朱異有口才，摯虞有筆才，故知喉舌翰墨，其辭本異。而近世作者，撰彼口語，同諸筆文。斯皆以元瑜、孔璋之才，而處丘明、子長之任。文之與史，何相亂之甚乎？

fū zài xiào lì yán, míng liú jīn gǔ. rú mǎ qiān shǐ jì, néng chéng yī jiā yáng xióng tài xuán, kě chuán qiān zài. cǐ zé qí shì yóu dà, jì zhī yú chuán kě yě. zhì yú jìn dài zé bù rán. qí yǒu diāo chóng mò jì, duǎn cái xiǎo shuō, huò wèi jí bù guò shù juǎn, huò zhe shū cái zhì yī piān, mò bù yī yī liè míng, biān zhū chuán mò. shì tóng qī lüè, jù xì bì shū, sī yì fán zhī shèn zhě.
夫載笑立言，名流今古。如馬遷《史記》，能成一家；揚雄《太玄》，可傳千載。此則其事尤大，記之於傳可也。至於近代則不然。其有雕蟲末伎，短才小說，或為集不過數卷，或著書才至一篇，莫不一一列名，編諸傳末。事同《七略》，巨細必書，斯亦煩之甚者。

zǐ yuē: qí jǐng gōng yǒu mǎ qiān sì, sǐ zhī rì, rén wú dé ér chēng yān. bó yí shū qí è yú shǒu yáng zhī xià, mín zhì yú jīn chēng zhī. ruò hàn dài qīng dí liú shě, wèi dēng chéng xiàng, ér bān shǐ wú lù jiāng shī zhào yī, shēn zhǐ jì lì, ér xiè shū yǒu chuán. jí qí lì yě. jīn zhī xiū shǐ zhě zé bù rán. qí yǒu cái dé què rú, ér wèi huàn tōng xiǎn, shǐ chén zài bǐ, bì wèi lì chuán. qí suǒ jì yě, zhǐ jù qí shēng qián lì guān, mò hòu zèng shì, ruò sī ér yǐ yǐ. suī qí jiān shēn yǐ zhuàng jī, cū chén yī èr, yāo me héng shì, céng hé zú guān. shǐ zì bó qǐ wèi shū, qì hū huáng jiā wǔ shǐ, tōng duō cǐ tǐ. liú dàng wàng guī, shǐ hàn zhī fēng, hū yān bù sì zhě yǐ.
子曰：「齊景公有馬千駟，死之日，人無德而稱焉。伯夷、叔齊餓於首陽之下，民至於今稱之。」若漢代青翟、劉舍，位登丞相，而班史無錄；姜詩、趙壹，身止計吏，而謝《書》有傳。即其例也。今之修史者則不然。其有才德闕如，而位宦通顯，史臣載筆，必為立傳。其所記也，止具其生前歷官，歿後贈諡，若斯而已矣。雖其間伸以狀跡，粗陳一二，幺麼恆事，曾何足觀。始自伯起《魏書》，迄乎皇家《五史》，通多此體。流蕩忘歸，《史》、《漢》之風，忽焉不嗣者矣。