zhū jìn shǐ liù tiáo
○諸晉史（六條）

dōng jìn zhī shǐ, zuò zhě duō mén, hé shì zhōng xìng, shí jū qí zuì. ér wèi jìn xué zhě, céng wèi zhī zhī, tǎng yān miè bù xíng, liáng kě xī yě. wáng tán zhe shū, shì jìn shǐ zhī yóu liè zhě, fāng zhū qián dài, qí lù jiǎ chǔ xiān shēng zhī bǐ yú! dào luán bù kuí qiǎn cái, hǎo chū qí yǔ, suǒ wèi yù yì fǎn sǔn, qiú yán gèng chī zhě yǐ.
東晉之史，作者多門，何氏《中興》，實居其最。而為晉學者，曾未之知，儻湮滅不行，良可惜也。王、檀著書，是晉史之尤劣者，方諸前代，其陸賈、褚先生之比歟！道鸞不揆淺才，好出奇語，所謂欲益反損，求妍更媸者矣。

zāng shì jìn shū chēng fú jiān zhī qiè hào yě, suī jiāng yǔ xiá yú shí hǔ, zhì yú rén wù zé guò zhī. àn hòu shí zhī shí, zhāng jù guā liáng, lǐ zhuān bā shǔ, zì liáo ér zuǒ. rén shǔ mù róng, shè hàn ér nán, dì guī sī mǎ. dǎi yú fú shì, zé jiān ér yǒu zhī. yǔ gòng jiǔ zhōu, shí dé qí bā. ér yán dì liè yú zhào, shì hé yán yú? fū shí shì wèi jīng, ér qīng wèi zhù shù, cǐ qí bù zhī liàng yě. zhāng miǎn chāo cuō jìn shǐ, qiú qí yì tóng, ér bèi hè cǐ yán, bù cóng shā tài, zuì yòu shén yǐ.
臧氏《晉書》稱苻堅之竊號也，雖疆宇狹於石虎，至於人物則過之。案後石之時，張據瓜、涼，李專巴、蜀，自遼而左。人屬慕容，涉漢而南，地歸司馬。逮於苻氏，則兼而有之。《禹貢》九州，實得其八。而言地劣於趙，是何言歟？夫識事未精，而輕為著述，此其不知量也。張勔抄撮晉史，求其異同，而被褐此言，不從沙汰，罪又甚矣。

fū xué wèi gāi bó, jiàn fēi xiáng zhèng, fán suǒ xiū zhuàn, duō jù yì wén, qí wèi chuǎn bó, nán yǐ jué wù. àn yīng shào fēng sú tōng zài chǔ yǒu yè jūn cí, jí yè gōng zhū liáng miào yě. ér sú yún xiào míng dì shí yǒu hé dōng wáng qiáo wèi yè lìng, cháng fēi fú rù cháo. jí gàn bǎo sōu shén jì, nǎi yǐn yīng shì suǒ tōng, ér shōu liú sú guài shuō. yòu liú jìng shū yì yuàn chēng jìn wǔ kù shī huǒ, hàn gāo zǔ zhǎn shé jiàn chuān wū ér fēi, qí yán bù jīng. gù liáng wǔ dì lìng yīn yún biān zhū xiǎo shuō, jí xiāo fāng děng zhuàn sān shí guó shǐ, nǎi kān wèi zhèng yán. jì ér sòng qiú hàn shì, páng qǔ lìng shēng zhī shū táng zhēng jìn yǔ, jìn píng fāng děng zhī lù. biān jiǎn yí dìng, jiāo qī bù yí. gù lìng sú zhī xué zhě, shuō fú lǚ dēng cháo, zé yún hàn shū jiù jì. tán shé jiàn chuān wū, bì yuē jìn diǎn míng wén. zhí bǐ xū cí, chéng zī shí lù. yǔ yuē: sān rén chéng shì hǔ. sī yán qí dé zhī zhě hū!
夫學未該博，鑒非詳正，凡所修撰，多聚異聞，其為踳駁，難以覺悟。案應劭《風俗通》載楚有葉君祠，即葉公諸梁廟也。而俗雲孝明帝時有河東王喬為葉令，嘗飛鳧入朝。及干寶《搜神記》，乃隱應氏所通，而收流俗怪說。又劉敬叔《異苑》稱晉武庫失火，漢高祖斬蛇劍穿屋而飛，其言不經。故梁武帝令殷芸編諸《小說》，及蕭方等撰《三十國史》，乃刊為正言。既而宋求漢事，旁取令升之書；唐征晉語，近憑方等之錄。編簡一定，膠漆不移。故令俗之學者，說鳧履登朝，則雲《漢書》舊記。談蛇劍穿屋，必曰晉典明文。摭彼虛詞，成茲實錄。語曰：」三人成市虎」。斯言其得之者乎！

mǎ qiān chí lùn, chēng yáo shì wú xǔ yóu yīng shào zhe lù, yún hàn dài wú wáng qiáo, qí yán dǎng yǐ. zhì shì ān zhuàn gāo shì chuán, jù shuō jī shān zhī jī lìng shēng zuò sōu shén jì, shēn xìn yè xiàn zhī líng. cǐ bìng xiàng shēng bèi shí, shě zhēn cóng wěi, zhī ér gù wèi, zuì zhī shèn zhě. jìn zhě, sòng lín chuān wáng yì qìng zhe shì shuō xīn yǔ, shàng xù liǎng hàn sān guó jí jìn zhōng cháo jiāng zuǒ shì. liú jùn zhù shì, zhāi qí xiá cī, wěi jī zhāo rán, lǐ nán wén shì. ér huáng jiā zhuàn jìn shǐ, duō qǔ cǐ shū. suì cǎi kāng wáng zhī wàng yán, wéi xiào biāo zhī zhèng shuō. yǐ cǐ shū shì, xī qí hòu yán.
馬遷持論，稱堯世無許由；應劭著錄，雲漢代無王喬，其言讜矣。至士安撰《高士傳》，具說箕山之跡；令升作《搜神記》，深信葉縣之靈。此並向聲背實，捨真從偽，知而故為，罪之甚者。近者，宋臨川王義慶著《世說新語》，上敘兩漢、三國及晉中朝、江左事。劉峻注釋，摘其瑕疵，偽跡昭然，理難文飾。而皇家撰《晉史》，多取此書。遂采康王之妄言，違孝標之正說。以此書事，奚其厚顏。

hàn lǚ hòu yǐ fù rén chēng zhì, shì tóng wáng zhě. bān shì cì qí nián yuè, suī yǔ zhū dì tóng biān ér jì qí shì jī, shí yǔ hòu fēi qí guàn. huáng jiā zhū xué shì zhuàn jìn shū, shǒu fā fán lì, ér yún bān hàn huáng hòu chú wáng lǚ zhī wài, bù wèi zuò chuán, bìng biān xù xíng shì, jì chū wài qī piān. àn wài qī piān suǒ bù zài zhě, wéi yuán hòu ěr. ān dé bù yǐn lǚ shì yǐ wèi lì hū? gài yóu dú shū bù jīng, shí shì duō què, tú yǐ běn jì biāo mù, yǐ biān gāo hòu zhī nián, suì yí wài qī cái piān, bù shù é xǔ zhī shì. qí wèi lǜ lüè, bù yì shén xié!
漢呂后以婦人稱制，事同王者。班氏次其年月，雖與諸帝同編；而記其事跡，實與后妃齊貫。皇家諸學士撰《晉書》，首發凡例，而雲班《漢》皇后除王、呂之外，不為作傳，並編敘行事，寄出《外戚》篇。案《外戚》篇所不載者，唯元後耳。安得不引呂氏以為例乎？蓋由讀書不精，識事多闕，徒以本紀標目，以編高后之年，遂疑外戚裁篇，不述娥姁之事。其為率略，不亦甚邪！

yáng wáng sūn bù náng shèng shī, luǒ shēn ér zàng. yī jí duì wú, yǐ yī bài yì qǐ, wèi zú wèi láo. qiú liǎng xián lì shēn, gè yǒu cǐ yī shì ér yǐ. ér hàn shū shǔ zhì, wèi qí lì chuán. qián zhé zhì jī, yán zhī xiáng yǐ. rán yáng néng fǎn jīng hé yì, zú jiǎo shē zàng zhī qiān. yī yǐ mǐn cí biàn duì, kě miǎn shǐ hū zhī rǔ. liè zhū piān dì, yóu yǒu kě qǔ. jìn zhě huáng jiā zhuàn jìn shū, zhe liú líng bì zhuō chuán. qí shù shì yě, zhí zài qí shì jiǔ shěn miǎn, bèi lǐ luàn dé, ruò sī ér yǐ, wèi chuán rú cǐ, fù hé suǒ qǔ zhě zāi?
楊王孫布囊盛屍，裸身而葬。伊籍對吳，以「一拜一起，未足為勞」。求兩賢立身，各有此一事而已。而《漢書》、《蜀志》，為其立傳。前哲致譏，言之詳矣。然楊能反經合義，足矯奢葬之愆。伊以敏辭辨對，可免「使乎」之辱。列諸篇第，猶有可取。近者皇家撰《晉書》，著《劉伶》、《畢卓傳》。其述事也，直載其嗜酒沈湎，悖禮亂德，若斯而已，為傳如此，復何所取者哉？

sòng lüè yī tiáo
○《宋略》(一條)

péi jǐ yuán shān lüè sòng shǐ, dìng wèi èr shí piān. shān fán cuō yào, shí yǒu qí lì. ér suǒ lù wén zhāng, pō shāng wú huì. rú wén dì chú xú fù guān zhào yán yán nián yuán hòu āi cè wén yán jùn tǎo èr xiōng xí xiào wǔ nǐ lǐ fū rén fù péi sōng zhī shàng zhù guó zhì biǎo kǒng xī xiān zuì xǔ yào cí. fán cǐ zhū wén, shì yóu bù yí zài zhě.
裴幾原刪略宋史，定為二十篇。芟煩撮要，實有其力。而所錄文章，頗傷蕪穢。如文帝《除徐傅官詔》、顏延年《元後哀冊文》、顏峻《討二凶檄》、孝武《擬李夫人賦》、裴松之《上注國志表》、孔熙先《罪許曜詞》。凡此諸文，是尤不宜載者。

hé zé? xiàn liàng wēi quán zhèn zhǔ, fù máng cāi jì, jiāng yù qǔ zhī, bì xiān yǔ zhī. jì ér zuì míng jù liè, xíng shū shì zhèng, zé xiān suǒ jiàng zhào, běn fēi shí lù. ér nǎi xiān hòu shuāng zài, zuò lìng máo dùn liǎng shāng. fū guó zhī bù zào, shǐ yǒu āi cè. zì jìn sòng yǐ hái, duō zài yú qǐ jū zhù, cí jiē xū shì, yì bù zú guān. bì yǐ lüè yán zhī, gù yí qù yě. xī hàn wáng shù xiàng, yuán gōng xí cáo, ruò bù jù lù qí wén, nán yǐ bào yáng qí guò. zhì yú èr xiōng wèi è, bù yán kě zhī, wú qí xí shù, shǐ míng zuì zhuàng. bì kān zhū guó shǐ, qǐ yì yì tóng. xiào wǔ zuò fù dào wáng, zhōng xīn nèi chǒng, qíng zài ér nǚ, yǔ fēi jūn guó. sōng zhī suǒ lùn zhě, qí shì shén mò, jiān fù wén lǐ fēi gōng. xī xiān gòu nì huái jiān, jiǎo yán qī zhòng, qiě suǒ wèi gǎo cǎo, běn wèi xuān xíng. sī bìng tóng zài biān cì, bù jiā quán zé, qǐ fēi wú làn zhě xié?
何則？羨、亮威權震主，負芒猜忌，將欲取之，必先與之。既而罪名具列，刑書是正，則先所降詔，本非實錄。而乃先後雙載，坐令矛盾兩傷。夫國之不造，史有哀冊。自晉、宋已還，多載於起居注，詞皆虛飾，義不足觀。必以「略」言之，故宜去也。昔漢王數項，袁公檄曹，若不具錄其文，難以暴揚其過。至於二凶為惡，不言可知，無俟檄數，始明罪狀。必刊諸國史，豈益異同。孝武作賦悼亡，鍾心內寵，情在兒女，語非軍國。松之所論者，其事甚末，兼復文理非工。熙先構逆懷奸，矯言欺眾，且所為稿草，本未宣行。斯並同在編次，不加銓擇，豈非蕪濫者邪？

xiàng ruò chú cǐ shù wén, bié cún tā shuō, zé sòng nián měi shì, yí lüè gài guǎ. hé nǎi yīng qǔ ér bù qǔ, yí chú ér bù chú hū? dàn jìn dài guó shǐ, tōng duō cǐ lèi, yǒu tóng zì kuài, wú zú zhì jī. ruò péi shì zhě, zhòng zuò zhī zhōng, suǒ kě yǔ yán shǐ zhě, gù piān jǔ qí shì, yǐ shēn jǐ zhí qù.
向若除此數文，別存他說，則宋年美事，遺略蓋寡。何乃應取而不取，宜除而不除乎？但近代國史，通多此累，有同自鄶，無足致譏。若裴氏者，眾作之中，所可與言史者，故偏舉其事，以申掎摭去。

hòu wèi shū èr tiáo
○後魏書(二條)

sòng shū zài fú lí zhī rù kòu yě, qí jiān shèng fù, gài jiē shí lù yān. wèi shǐ suǒ shū, zé quán chū shěn běn. rú shì yǒu kě chǐ zhě, zé jiā jiǎn suí yì, yī wéi shì yán. zhì rú liú shì xiàn nǚ qǐng hé, tài wǔ yǐ shī hūn bù xǔ, cǐ yán yóu kě guài yě. hé zhě? jiāng zuǒ huáng zú, shuǐ xiāng shù zú, ruò sī mǎ liú xiāo hán wáng, huò chū yú wáng mìng, huò qǐ zì fú qiú, yī yì sāng gān, jiē chéng jìn luán. cǐ jiē wèi shǐ zì shù, fēi tā guó suǒ chuán. rán zé běi zhī zhòng nán, qí lǐ rú cǐ. ān yǒu huáng qí zhī zhǔ, qīn qū jǐ yǐ qiú hūn, ér bái dēng zhī zhèn fǎn huái yí ér bù nà. qí yán hé hàn, bù yì shén zāi! guān xiū wén sòng diǎn, chéng yuē bù gōng, bì bǐ bó qǐ wèi shū, gèng wèi liáng shǐ. ér shōu měi yún: wǒ shì shěn yuē, zhèng rú nú ěr. cǐ kě wèi shì mó mǔ ér kuā xī shī, chí yú mù ér xiào míng yuè zhě yě.
《宋書》載佛狸之入寇也，其間勝負，蓋皆實錄焉。《魏史》所書，則全出沈本。如事有可恥者，則加減隨意，依違飾言。至如劉氏獻女請和，太武以師婚不許，此言尤可怪也。何者？江左皇族，水鄉庶族，若司馬、劉、蕭、韓、王，或出於亡命，或起自俘囚，一詣桑乾，皆成禁臠。此皆魏史自述，非他國所傳。然則北之重南，其禮如此。安有黃旗之主，親屈己以求婚，而白登之陣反懷疑而不納。其言河漢，不亦甚哉！觀休文《宋典》，誠曰不工，必比伯起《魏書》，更為良史。而收每云：「我視沈約，正如奴耳。」此可謂飾嫫母而夸西施，持魚目而笑明月者也。

jìn zhě shěn yuē jìn shū, xǐ zào qí shuō. chēng yuán dì niú jīn zhī zǐ, yǐ yīng niú jì mǎ hòu zhī zhēng. yè zhōng xué zhě wáng shào sòng xiào wáng yán zhī xiáng yǐ. ér wèi shōu shēn jí nán guó, xìng shū qí duǎn, zhe sī mǎ ruì chuán, suì jù lù xiū wén suǒ yán. yòu cuī hào chǎn shì dí jūn, qū wèi xié shuō, chēng tuò bá zhī zǔ, běn lǐ líng zhī wèi. dāng shí zhòng yì dǐ chì, shì suì bù xíng. huò yǒu qiè qí shū yǐ dù jiāng zhě, shěn yuē zhuàn sòng shū suǒ lǔ chuán, réng chuán bó yuān suǒ shù. fán cǐ zhū wàng, qí liú shén duō, tǎng wú jī kě xún, zé zhēn wěi nán biàn zhě yǐ.
近者沈約《晉書》，喜造奇說。稱元帝牛金之子，以應「牛繼馬後」之徵。鄴中學者王劭、宋孝王言之詳矣。而魏收深嫉南國，幸書其短，著《司馬叡傳》，遂具錄休文所言。又崔浩諂事狄君，曲為邪說，稱拓跋之祖，本李陵之胃。當時眾議抵斥，事遂不行。或有竊其書以渡江者，沈約撰《宋書·索虜傳》，仍傳伯淵所述。凡此諸妄，其流甚多，儻無跡可尋，則真偽難辨者矣。

běi qí zhū shǐ sān tiáo
○北齊諸史(三條)

wáng shào guó shǐ, zhì yú lùn zhàn zhēng, shù fēn rǎo, jiǎ qí yú yǒng, mí jiàn suǒ zhǎng. zhì rú xù wén xuān bī xiào jìng yǐ shòu wèi chán, èr wáng shā yáng yàn yǐ fèi qián míng, suī zuǒ shì zài jì shì zhú zhāo gōng, qín bó nà zhòng ěr, luán yíng qǐ yú qǔ wò, chǔ líng bài yú gān huō, dài kě lián lèi yě. yòu xù gāo zǔ pò yǔ wén yú máng shān, zhōu wǔ zì jìn yáng ér píng yè, suī zuǒ shì shū chéng pú zhī yì, yān líng zhī zhàn, qí bài yú ān, wú shī rù yǐng, yì bú shì guò yě.
王劭國史，至於論戰爭，述紛擾，賈其餘勇，彌見所長。至如敘文宣逼孝靖以受魏禪，二王殺楊、燕以廢乾明，雖《左氏》載季氏逐昭公，秦伯納重耳，欒盈起於曲沃，楚靈敗於乾豁，殆可連類也。又敘高祖破宇文於邙山，周武自晉陽而平鄴，雖《左氏》書城濮之役，鄢陵之戰，齊敗於鞍，吳師入郢，亦不是過也。

huò wèn yuē: wáng shào qí zhì, duō jì dāng shí bǐ yán, wèi shì hū? wèi fēi hū? duì yuē: gǔ wǎng jīn lái, míng mù gè yì, qū fēn rǎng gé, chēng wèi bù tóng. suǒ yǐ jìn chǔ fāng yán, qí lǔ sú yǔ, liù jīng zhū zi, zài zhī duō yǐ.
或問曰：王劭《齊志》，多記當時鄙言，為是乎？為非乎？對曰：古往今來，名目各異，區分壤隔，稱謂不同。所以晉、楚方言，齊、魯俗語，《六經》諸子，載之多矣。

zì hàn yǐ jiàng, fēng sú lǚ qiān, qiú zhū shǐ jí, chà dǔ qí shì. huò jūn chén zhī mù, shī zhū péng yǒu huò zūn guān zhī chēng, shǔ zhū jūn fù. qū xiāng chóng jìng, biāo yǐ chù shì wáng sūn qīng jiā wǔ rǔ, hào yǐ pū fù shě zhǎng. yì yǒu jīng chǔ xùn duō wèi huǒ, lú jiāng mù qiáo wèi yí. nán hū běi rén yuē cāng, xī wèi dōng hú yuē lǔ. qú men dǐ gè, jiāng zuǒ bǐ cǐ zhī cí nǎi ruò jūn qīng, zhōng cháo rǔ wǒ zhī yì. sī bìng yīn dì ér biàn, suí shí ér gé, bù zài fāng cè, wú jiǎ tuī xún. zú yǐ zhī méng sú zhī yǒu shū, yàn tǔ fēng zhī bù lèi.
自漢已降，風俗屢遷，求諸史籍，差睹其事。或君臣之目，施諸朋友；或尊官之稱，屬諸君父。曲相崇敬，標以處士、王孫；輕加侮辱，號以仆父、舍長。亦有荊楚訓多為夥，廬江目橋為圯。南呼北人曰傖，西謂東胡曰虜。渠、們、底、個，江左彼此之辭；乃、若、君、卿，中朝汝我之義。斯並因地而變，隨時而革，布在方冊，無假推尋。足以知甿俗之有殊，驗土風之不類。

rán zì èr jīng shī shǒu, sì yí chēng zhì, yí xià xiāng zá, yīn jù yóu chī. ér yàn luán bó qǐ, wù cún yǐn huì zhòng guī dé fēn, zhì zài wén shì. suì shǐ zhōng guó shù bǎi nián nèi, qí sú wú dé ér yán.
然自二京失守，四夷稱制，夷夏相雜，音句尤媸。而彥鸞、伯起，務存隱諱；重規、德棻，志在文飾。遂使中國數百年內，其俗無得而言。

gài yǔ yuē: zhī gǔ ér bù zhī jīn, wèi zhī lù shěn. yòu yuē: yī wù bù zhī, jūn zǐ suǒ chǐ. shì zé shí wú yuǎn jìn, shì wú jù xì, bì jí duō wén, yǐ chéng bó shí.
蓋語曰：「知古而不知今，謂之陸沈。」又曰：「一物不知，君子所恥。」是則時無遠近，事無巨細，必藉多聞，以成博識。

rú jīn zhī suǒ wèi zhě, ruò zhōng zhōu míng hàn, guān yòu chēng qiāng, yì chén yǐ nú, hū mǔ yún zǐ. zhǔ shàng yǒu dà jiā zhī hào, shī rén zhì ér láng zhī shuō. fán rú cǐ lì, qí liú shén duō. bì xún qí běn yuán, mò xiáng suǒ chū. yuè zhū qí zhì, zé liǎo rán kě zhī. yóu sī ér yán, shào zhī suǒ lù, qí wèi hóng yì duō yǐ. zú yǐ kāi hòu jìn zhī méng bì, guǎng lái zhě zhī ěr mù. wēi jūn mào, wú jǐ miàn qiáng yú jìn shì yǐ, ér zi nài hé wàng jiā jī qiào zhě zāi!
如今之所謂者，若中州名漢，關右稱羌，易臣以奴，呼母雲姊。主上有大家之號，師人致兒郎之說。凡如此例，其流甚多。必尋其本源，莫詳所出。閱諸《齊志》，則瞭然可知。由斯而言，劭之所錄，其為弘益多矣。足以開後進之蒙蔽，廣來者之耳目。微君懋，吾幾面牆於近事矣，而子奈何妄加譏誚者哉！

huáng jiā xiū wǔ dài shǐ, guǎn zhōng zhuì gǎo réng cún. jiē yīn bǐ jiù shì, dìng wèi xīn shǐ. guān qí zhū mò suǒ tú, qiān huáng suǒ fú, yóu yǒu kě shí zhě. huò yǐ shí wèi xū, yǐ fēi wèi shì. qí běi qí guó shǐ, jiē chēng zhū dì miào hào, jí lǐ shì zhuàn qí shū, qí miào hào yǒu fàn shí huì zhě, jí chēng shì yān. zhì yú biàn shì zǔ wèi wén xiāng, gǎi shì zōng wèi wǔ chéng. gǒu chú zī shì zì, ér bù wù xiāng chéng yǒu bié. zhū rú cǐ miù, bù kě shèng jì. yòu qí liè chuán zhī xù shì yě, huò yǐ wǔ dìng chén zuǒ jiàng zài chéng cháo, huò yǐ hé qīng shì jī zhuó jū xiāng dài. gù shí rì bù jiē ér gé yuè xiāng ǒu, shǐ dú zhě mào luàn ér bù cè, jīng hài ér duō yí. jiē hū! yīn sī ér yán, zé zì gǔ zhe shū, wèi néng jīng dǎng, shū chéng jué bǐ, ér jù juān jiù zhāng. suì lìng yù shí tóng jìn, zhēn wěi nán xún zhě, bù qí tòng zāi!
皇家修《五代史》，館中墜稿仍存。皆因彼舊事，定為新史。觀其朱墨所圖，鉛黃所拂，猶有可識者。或以實為虛，以非為是。其北齊國史，皆稱諸帝廟號，及李氏撰《齊書》，其廟號有犯時諱者，即稱諡焉。至於變世祖為文襄，改世宗為武成。苟除茲「世」字，而不悟「襄」、「成」有別。諸如此謬，不可勝紀。又其列傳之敘事也，或以武定臣佐降在成朝，或以河清事跡擢居襄代。故時日不接而隔越相偶，使讀者瞀亂而不測，驚駭而多疑。嗟乎！因斯而言，則自古著書，未能精讜，書成絕筆，而遽捐舊章。遂令玉石同燼，真偽難尋者，不其痛哉！

zhōu shū
○周書

jīn sú suǒ xíng zhōu shǐ, shì líng hú dé fēn děng suǒ zhuàn. qí shū wén ér bù shí, yǎ ér wú jiǎn, zhēn jī shén guǎ, kè qì yóu fán.
今俗所行周史，是令狐德棻等所撰。其書文而不實，雅而無檢，真跡甚寡，客氣尤繁。

xún yǔ wén chū xí huá fēng, shì yóu sū chuò. zhì yú jūn guó cí lìng, jiē zhǔn shàng shū. tài zǔ chì cháo tíng tā wén, xī zhǔn yú cǐ. gài shǐ chén suǒ jì, jiē bǐng qí guī. liǔ qiú zhī tú, cóng fēng ér mí. àn chuò wén suī qù bǐ yín lì, cún zī diǎn shí. ér xiàn yú jiǎo wǎng guò zhèng zhī shī, guāi fū shì sú suí shí zhī yì. gǒu jì yán ruò shì, zé qí miù yú duō. yuán jí niú hóng, mí shàng rú yǎ. jí qí jiù shì, yīn ér lēi chéng. wù lèi qīng yán. hǎn féng jiā jù.
尋宇文初習華風，事由蘇綽。至於軍國詞令，皆準《尚書》。太祖敕朝廷他文，悉准於此。蓋史臣所記，皆稟其規。柳虬之徒，從風而靡。案綽文雖去彼淫麗，存茲典實。而陷於矯枉過正之失，乖夫適俗隨時之義。苟記言若是，則其謬逾多。爰及牛弘，彌尚儒雅。即其舊事，因而勒成。務累清言。罕逢佳句。

ér líng hú bù néng bié qiú tā shù, yòng guǎng yì wén, wéi píng běn shū, zhòng jiā rùn sè. suì shǐ zhōu shì yī dài zhī shǐ, duō fēi shí lù zhě yān.
而令狐不能別求他述，用廣異聞，唯憑本書，重加潤色。遂使周氏一代之史，多非實錄者焉。

suí shū yī tiáo
○《隋書》(一條)

xī jiǎ yì shàng shū, cháo cuò duì cè. jiē yǒu yì jūn guó, zú yí quàn jiè. ér biān yú hàn shǐ, dú zhě yóu hèn qí fán. rú suí shū wáng shào yuán chōng liǎng chuán, wéi lù qí guǐ cí wàng shuō, suì yíng yī piān. xún yòu shēn yǐ dǐ hē, yóu qí chǎn huò. fū zài yán shì hòu zhě, guì yú cí lǐ kě guān. jì yǐ wú yì ér shū, qǐ ruò yí ér bù zài. gài xué zhě shén shí yǒu xiàn, ér shù zhě zhù jì wú yá. yǐ yǒu xiàn zhī shén shí, guān wú yá zhī zhù jì, bì rú shì, zé yuè zhī xīn mù, shì tīng gào láo shū zhī jiǎn biān, shàn xiě bù gěi. wū hū! gǒu zì gǔ zhù shù qí jiē ruò cǐ yě, zé zhī lǐ sī zhī shè kēng jǐng, dǒng zhuō zhī chéng wéi gài, suī qí suǒ xíng duō làn, zhōng yì yǒu kě qǔ yān.
昔賈誼上書，晁錯對策。皆有益軍國，足貽勸戒。而編於漢史，讀者猶恨其繁。如《隋書·王劭、袁充》兩傳，唯錄其詭辭妄說，遂盈一篇。尋又申以詆訶，尤其諂惑。夫載言示後者，貴於辭理可觀。既以無益而書，豈若遺而不載。蓋學者神識有限，而述者註記無涯。以有限之神識，觀無涯之註記，必如是，則閱之心目，視聽告勞；書之簡編，繕寫不給。嗚呼！苟自古著述其皆若此也，則知李斯之設坑阱，董卓之成帷蓋，雖其所行多濫，終亦有可取焉。

àn suí shǐ jī wáng jūn mào zhuàn qí suí èr shǐ xù lù fán suì. zhì rú liú zhēn hái zhái, fǎng zi fāng zhī wáng shào sī shū, wèi nú suǒ wǔ. cǐ ér bì zài, wèi shī gèng duō. kě wèi yóu ér xiào zhī, zuì zhī shén yān zhě yǐ.
案《隋史》譏王君懋撰齊、隋二史敘錄繁碎。至如劉臻還宅，訪子方知；王劭思書，為奴所侮。此而畢載，為失更多。可謂尤而效之，罪之甚焉者矣。