fán wèi lì zhī dào, bì jīng jié jié zhèng zhí, shèn jǐn jiān gù, shěn xī wú wú sī, wēi mì xiān xiān chá, ān jìng wú kē, shěn dāng shǎng fá. yán gāng wú bào, lián ér wú yuè, wú fù qī shèng, wú yǐ fèn nù guài. kuān sú róng zhōng xìn, hé píng wú yuàn, huǐ guò wù zhòng. zī cí xià wù líng, jìng shàng wù fàn, tīng jiān jiàn wù sāi. shěn zhì zhī mín néng, shàn dù mín lì, láo yǐ lǜ zhī, zhèng yǐ qiáo jiǎo zhī. fǎn shè qí shēn, zhǐ yù qù yuàn. zhōng bù fāng, míng bù zhāng wài bù yuán yuán. zūn xián yǎng niè, yuán yě rú tíng. duàn gē bù yuè. nù néng xǐ, lè néng āi, zhì néng yú, zhuàng néng shuāi, yǒng yǒng néng qū, gāng néng róu, rén néng rěn, qiáng liáng bù dé. shěn ěr mù kǒu, shí ěr dāng yī mù. ān lè bì jiè, wú xíng kě huǐ. yǐ zhōng wèi gàn, shèn qián lǜ hòu. jūn zǐ bù bìng yě, yǐ qí bìng bìng yě. tóng néng ér yì. wú qióng qióng, wú cén cén, wú shuāi shuāi. lín cái cái jiàn lì, bù qǔ jù gǒu fù? lín nán jiàn sǐ, bù qǔ jù gǒu miǎn. yù fù dà tài shèn, pín bù kě dé yù guì dà tài shèn, jiàn bù kě dé. wú xǐ fù, wú è pín, zhèng xíng xiū shēn, guò huò qù fú cún.
凡為吏之道,必精絜(潔)正直,慎謹堅固,審悉毋(無)私,微密韱(纖)察,安靜毋苛,審當賞罰。嚴剛毋暴,廉而毋刖,毋復期勝,毋以忿怒夬()。寬俗(容)忠信,和平毋怨,悔過勿重。茲(慈)下勿陵,敬上勿犯,聽間(諫)勿塞。審智(知)民能,善度民力,勞以(率)之,正以橋(矯)之。反赦其身,止欲去(願)。中不方,名不章;外不員(圓)。尊賢養孽,原(野)如廷。斷割不刖。怒能喜,樂能哀,智能愚,壯能衰,恿(勇)能屈,剛能柔,仁能忍,強良不得。審耳目口,十耳當一目。安樂必戒,毋行可悔。以忠為榦,慎前慮後。君子不病(也),以其病病(也)。同能而異。毋窮窮,毋岑岑,毋衰衰。臨材(財)見利,不取句(苟)富;?臨難見死,不取句(苟)免。欲富大(太)甚,貧不可得;欲貴大(太)甚,賤不可得。毋喜富,毋惡貧,正行脩身,過(禍)去福存。
lì yǒu wǔ shàn: yī yuē zhōng zhōng xìn jìng shàng, èr yuē jīng qīng lián wú bàng, sān yuē jǔ shì shěn dāng, sì yuē xǐ wèi shàn xíng, wǔ yuē gōng gōng jìng duō ràng. wǔ zhě bì zhì, bì yǒu dà shǎng.
吏有五善:一曰中(忠)信敬上,二曰精(清)廉毋謗,三曰舉事審當,四曰喜為善行,五曰龔(恭)敬多讓。五者畢至,必有大賞。
lì yǒu wǔ shī: yī yuē kuā yǐ zhì, èr yuē guì yǐ dà tài, sān yuē shàn jì gē, sì yuē fàn shàng fú zhì zhī hài, wǔ yuē jiàn shì ér guì huò bèi. yī yuē jiàn mín jù áo ào, èr yuē bù ān qí cháo, sān yuē jū guān shàn qǔ, sì yuē shòu lìng bù lóu, wǔ yuē ān jiā shì wàng guān fǔ. yī yuē bù chá suǒ qīn, bù chá suǒ qīn zé yuàn shù zhì èr yuē bù zhì zhī suǒ shǐ, bù zhì zhī suǒ shǐ zé yǐ quán héng qiú lì sān yuē xìng shì bù dāng, xìng shì bù dāng zé mín zhǐ sì yuē shàn yán suí duò xíng, zé shì wú suǒ bǐ wǔ yuē fēi shàng, shēn jí yú sǐ.
吏有五失:一曰誇以迣,二曰貴以大(泰),三曰擅裚割,四曰犯上弗智(知)害,五曰賤士而貴貨貝。一曰見民(倨)敖(傲),二曰不安其(朝),三曰居官善取,四曰受令不僂,五曰安家室忘官府。一曰不察所親,不察所親則怨數至;二曰不智(知)所使,不智(知)所使則以權衡求利;三曰興事不當,興事不當則民指;四曰善言隋(惰)行,則士毋所比;五曰非上,身及於死。
jiè zhī jiè zhī, cái cái bù kě guī jǐn zhī jǐn zhī, móu bù kě yí shèn zhī shèn zhī, yán bù kě zhuī qí zhī qí zhī, shí bù kě shǎng cháng. shù chù tì tì zhī xīn, bù kě bù zhǎng. yǐ cǐ wèi rén jūn zé guǐ, wèi rén chén zé zhōng wèi rén fù zé zī cí, wèi rén zǐ zé xiào néng shěn xíng cǐ, wú guān bù zhì, wú zhì bù chè, wèi rén shàng zé míng, wèi rén xià zé shèng. jūn guǐ chén zhōng, fù zī cí zi xiào, zhèng zhī běn yě zhì chè guān zhì, shàng míng xià shèng, zhì zhī jì yě.
戒之戒之,材(財)不可歸;謹之謹之,謀不可遺;慎之慎之,言不可追;綦之綦之,食不可賞(償)。術(怵)悐(惕)之心,不可不長。以此為人君則鬼,為人臣則忠;為人父則茲(慈),為人子則孝;能審行此,無官不治,無志不徹,為人上則明,為人下則聖。君鬼臣忠,父茲(慈)子孝,政之本(也);志徹官治,上明下聖,治之紀(也)。
chú hài xìng lì, zī cí ài wàn xìng. wú zuì wú wú zuì, wú wú zuì kě shè. gū guǎ qióng kùn, lǎo ruò dú chuán, jūn yáo shǎng fá, ào hàn bào, gēn kěn tián rén rèn yì, fù liǎn wú wú dù, chéng guō guān fǔ, mén hù guān yuè yào, chú bì yǒng dào, mìng shū shí huì, shì bù qiě xū, shì zé zhài zài wài, qiān qiān bǎi mò jīn qiáo, qūn wū qiáng qiáng yuán, gōu qú shuǐ dào, xī jiǎo xiàng chǐ, pí gé tuó dù tū, jiǔ kè zhí shí wù, cāng kù hé sù, bīng jiǎ gōng yòng, lóu bēi shǐ yuè, qiāng lìn lìn huán shū, bǐ bì zāng cáng fēng yìn, shuǐ huǒ zéi, jīn qián yǔ máo, xī zǐ duō shǎo, tú lì gōng zhàng, zuò wù yuán chéng, lǎo ruò lóng bìng, yī shí jī hán, jìn dú, lòu wū tú jì, yuàn yòu yuán chí, chù chǎn féi zì, zhū zhū dān qīng. lín shì bù jìng, jù jiāo wú wú rén, kē nán liú mín, biàn mín xí yù sú, xū shēn suì suì guò, xìng shì bù shí, huǎn lìng jí zhēng, guài yù bù zhèng, bù jīng yú cái cái, fǎ fèi zhì yǐ sī.
除害興利,茲(慈)愛萬姓。毋罪毋(無)罪,毋(無)罪可赦。孤寡窮困,老弱獨傳,均(徭)賞罰,(傲)悍暴,根(墾)田人(仞)邑,賦斂毋(無)度,城郭官府,門戶關龠(鑰),除陛甬道,命書時會,事不且須,貰責(債)在外,千(阡)佰(陌)津橋,囷屋蘠(墻)垣,溝渠水道,犀角象齒,皮革橐(蠹)突,久刻職(識)物,倉庫禾粟,兵甲工用,樓椑矢閱,槍閵(藺)環殳,比(庇)臧(藏)封印,水火賊,金錢羽旄,息子多少,徒隸攻丈,作務員程,老弱(癃)病,衣食饑寒,靳(瀆),(漏)屋塗(塈),苑囿園池,畜產肥(胔),朱珠丹青。臨事不敬,倨驕毋(無)人,苛難留民,變民習浴(俗),須身旞(遂)過,興事不時,緩令急徵,夬()獄不正,不精於材(財),法(廢)置以私。
chù rú zī zhāi, yán rú méng, chū zé jìng, wú shī dāng, zhāo rú yǒu guāng shī ér xǐ zhī, jìng ér qǐ zhī, huì yǐ jù zhī, kuān yǐ zhì zhī, yǒu yán bù zhì. yǔ mín yǒu qī, ān zōu ér bù, wú shǐ mín jù. jí ér wú xǐ, jiǎn ér wú bǐ. dāng wù ér zhì, bù yǒu kě. láo yǒu chéng jì, shì yǒu jǐ shí. zhì zé jìng zì lài zhī, shī ér xī zhī. ér mù zhī tīng qí yǒu shǐ, cóng ér zéi zé zhī yīn ér zhēng zhī, jiāng ér xìng zhī, suī yǒu gāo shān, gǔ ér chéng zhī. mín zhī jì jiào, shàng yì wú jiāo, shú dào wú zhì, fā zhèng luàn zhāo. ān ér xíng zhī, shǐ mín wàng zhī. dào yì chē lì, jīng ér wù zhì, xìng zhī bì jí, yè yǐ jiē jiē rì. guān mín zhī zhà, wǎng fú bì gù. dì xiū chéng gù, mín xīn nǎi níng. bǎi shì jì chéng, mín xīn jì níng, jì wú hòu yōu, cóng zhèng zhī jīng. bù shí nù, mín jiāng yáo qù.
處如資(齋),言如盟,出則敬,毋施當,昭如有光施而喜之,敬而起之,惠以聚之,寬以治之,有嚴不治。與民有期,安騶而步,毋使民懼。疾而毋諰,簡而毋鄙。當務而治,不有可。勞有成既,事有幾時。治則敬自賴之,施而息之。而牧之;聽其有矢,從而賊(則)之;因而徵之,將而興之,雖有高山,鼓而乘之。民之既教,上亦毋驕,孰道毋治,發正亂昭。安而行之,使民望之。道(易)車利,精而勿致,興之必疾,夜以椄(接)日。觀民之詐,罔服必固。地脩城固,民心乃寧。百事既成,民心既寧,既毋後憂,從政之經。不時怒,民將姚去。
zhǎng bù xíng, sǐ wú wú míng fù bù shī, pín wú wú gào yě. guì bù jìng, shī zhī wú, jūn zǐ jìng rú shǐ. jiè zhī jiè zhī, yán bù kě zhuī sī zhī sī zhī, mǒu móu bù kě yí shèn zhī shèn zhī, huò bù kě guī.
長不行,死毋(無)名;富不施,貧毋(無)告也。貴不敬,失之毋□,君子敬如始。戒之戒之,言不可追;思之思之,某(謀)不可遺;慎之慎之,貨不可歸。
fán zhì shì, gǎn wèi gù, yè sī tú, huà jú chén yǐ wèi jí. xiào rén niè xīn, bù gǎn tú yǔ kǒng jiàn è. fán lì rén, biǎo yǐ shēn, mín jiāng wàng biǎo yǐ lì zhēn. biǎo ruò bù zhèng, mín xīn jiāng yí nǎi nán qīn.
凡治事,敢為固,謁私圖,畫局陳以為耤。肖人聶心,不敢徒語恐見惡。凡戾人,表以身,民將望表以戾真。表若不正,民心將移乃難親。
cāo bāng bǐng, shèn dù liàng, lái zhě yǒu jī mò gǎn wàng. xián bǐ gài, lù lì wèi yǒu xù shú mǐn shàng?
操邦柄,慎度量,來者有稽莫敢忘。賢鄙溉,祿立(位)有續孰暋上?
bāng zhī jí, zài tǐ jí, duō mín zhī yù zhèng nǎi lì. shàng wú jiān qū, xià suī shàn yù dú kě hé jí?
邦之急,在(體)級,掇民之欲政乃立。上毋間阹,下雖善欲獨可(何)急?
shěn mín néng, yǐ lìn rèn lì, fēi yǐ guān lù guài zhù zhì. bù lìn rèn qí rén, jí guān zhī mǐn qǐ kě huǐ.
審民能,以賃(任)吏,非以官祿夬助治。不賃(任)其人,及官之暋豈可悔。
shēn zhī yì, yǐ jī, yù lìng zhī jù xià wù yì. bǐ bāng zhī qīng, xià héng xíng qiǎo ér wēi gù yí.
申之義,以畸,欲令之具下勿議。彼邦之(傾),下恆行巧而威故移。
jiāng fā lìng, suǒ qí zhèng, wú fā kě yì shǐ shǐ fán qǐng. lìng shù huán, bǎi xìng yáo yáo èr nǎi nán qǐng. tīng yǒu fāng, biàn duǎn zhǎng, qūn zào zhī shì jiǔ bù yáng.
將發令,索其政,毋發可異史(使)煩請。令數環,百姓榣(搖)貳乃難請。聽有方,辯短長,囷造之士久不陽。
niàn wǔ nián rùn zài shí èr yuè bǐng wǔ shuò xīn hài, gào xiāng bāng: mín huò qì yì jū yě, rù rén gū guǎ, jiǎo rén fù nǚ, fēi bāng zhī gù yě. zì jīn yǐ lái, jiǎ mén nì lǚ lǚ, zhuì hòu fù, wù lìng wèi hù, wù shǔ yǔ tián yǔ. sān shì zhī hòu, yù shì shì shì shì zhī, nǎi réng shǔ qí jí yuē: gù mǒu lǜ zhuì mǒu sǒu zhī nǎi réng sūn. wèi hù lǜ
廿五年閏再十二月丙午朔辛亥,◎告相邦:民或棄邑居(野),入人孤寡,徼人婦女,非邦之故也。自今以來,(假)門逆呂(旅),贅後父,勿令為戶,勿鼠(予)田宇。三(世)之後,欲士(仕)士(仕)之,乃(仍)署其籍曰:故某慮贅某叟之乃(仍)孫。魏戶律
niàn wǔ nián rùn zài shí èr yuè bǐng wǔ shuò xīn hài, gào jiāng jūn: jiǎ mén nì lǚ, zhuì hòu fù, huò lǜ mín bù zuò, bù zhì shì wū, guǎ rén fú yù. qiě shā zhī, bù rěn qí zōng zú kūn dì. jīn qiǎn cóng jūn, jiāng jūn wù xù shì. xiǎng pēng niú shí shì, cì zhī cān fàn ér wù shǔ yǔ xiáo. gōng chéng yòng qí bù zú, jiāng jūn yǐ yīn háo háo. wèi bèn mìng lǜ
廿五年閏再十二月丙午朔辛亥,◎告將軍:(假)門逆(旅),贅後父,或(率)民不作,不治室屋,寡人弗欲。且殺之,不忍其宗族昆弟。今遣從軍,將軍勿恤視。享(烹)牛食士,賜之參飯而勿鼠(予)殽。攻城用其不足,將軍以堙豪(壕)。魏奔命律