xún lì
○循吏
gǔ zhī shàn mù rén zhě, yǎng zhī yǐ rén, shǐ zhī yǐ yì, jiào zhī yǐ lǐ, suí qí suǒ biàn ér chù zhī, yīn qí suǒ yù ér yǔ zhī, cóng qí suǒ hǎo ér quàn zhī. rú fù mǔ zhī ài zi, rú xiōng zhī ài dì, wén qí jī hán wèi zhī āi, jiàn qí láo kǔ wèi zhī bēi, gù rén jìng ér yuè zhī, ài ér qīn zhī. ruò zi chǎn zhī lǐ zhèng guó, zi jiàn zhī jū dān fù, jiǎ cóng zhī mù jì zhōu, wén wēng zhī wèi shǔ jùn, jiē kě yǐ xù qí zāi huàn, dǎo yǐ zhōng hòu, yīn ér lì zhī, huì ér bù fèi. qí huī yìng qiān sì, shēng fāng bù jué, fū hé wèi zāi? yòng cǐ dào yě. rán zé wǔ dì sān wáng bù yì rén ér huà, jiē zài suǒ yóu huà zhī ér yǐ. gù yǒu wú néng zhī lì, wú bù kě huà zhī rén. gāo zǔ yīng yùn fǔ tú, chú xiōng jìng luàn, rì gàn wàng shí, sī mài qián wáng. rán bù dūn shī shū, bù shàng dào dé, zhuān rèn fǎ lìng, yán chá lín xià. lì cún gǒu miǎn, hǎn wén kuān huì, chéng shí shè lì zhě, duō yǐ yī qiè qiú míng. jì yáng dì sì xìng, zhì cún yuǎn lüè, chē zhé mǎ jī, jiāng biàn tiān xià, gāng jì chí wěn, sì wéi bù zhāng. qí huò shàn yú qīn yú, qiáng yú bō gē, jué yì zhào zhī mìng, suì yī rén zhī qiú zhě, wèi zhī fèng gōng, jí shí shēng zhuó. qí huò gù míng jié, cún gāng jì, yì duó rǎng zhī xīn, yǐ cóng bǎi xìng zhī yù zhě, zé wèi zhī fù xià, xuán jí zhū yí. fū lì zhī qīn yú, dé qí suǒ yù, suī zhòng qí jìn, yóu huò wèi zhī. lì zhī qīng píng, shī qí suǒ yù, suī chóng qí shǎng, yóu huò bù wèi. kuàng yú shàng shǎng qí jiān, xià de qí yù, qiú dé lián jié, bù yì nán hū! yàn guāng děng lì yán chá zhī cháo, shǔ hūn kuáng zhī zhǔ, zhí xīn píng yǔn, zhōng xíng rén shù, yú fēng yí ài, méi ér bù wàng, kuān huì zhī yīn, zú yǐ chuán yú lái yè. gù liè qí xíng shì, yǐ xì xún lì zhī piān ěr.
古之善牧人者,養之以仁,使之以義,教之以禮,隨其所便而處之,因其所欲 而與之,從其所好而勸之。如父母之愛子,如兄之愛弟,聞其饑寒為之哀,見其勞 苦為之悲,故人敬而悅之,愛而親之。若子產之理鄭國,子賤之居單父,賈琮之牧 冀州,文翁之為蜀郡,皆可以恤其災患,導以忠厚,因而利之,惠而不費。其暉映 千祀,聲芳不絕,夫何為哉?用此道也。然則五帝、三王不易人而化,皆在所由化 之而已。故有無能之吏,無不可化之人。高祖膺運撫圖,除凶靜亂,日旰忘食,思 邁前王。然不敦詩書,不尚道德,專任法令,嚴察臨下。吏存苟免,罕聞寬惠,乘 時射利者,多以一切求名。既煬帝嗣興,志存遠略,車轍馬跡,將遍天下,綱紀馳 紊,四維不張。其或善於侵漁,強於剝割,絕億兆之命,遂一人之求者,謂之奉公, 即時升擢。其或顧名節,存綱紀,抑奪攘之心,以從百姓之欲者,則謂之附下,旋 及誅夷。夫吏之侵漁,得其所欲,雖重其禁,猶或為之。吏之清平,失其所欲,雖 崇其賞,猶或不為。況於上賞其奸,下得其欲,求得廉潔,不亦難乎!彥光等立嚴 察之朝,屬昏狂之主,執心平允,終行仁恕,餘風遺愛,沒而不忘,寬惠之音,足 以傳於來葉。故列其行事,以系《循吏》之篇爾。
liáng yàn guāng
○梁彥光
liáng yàn guāng, zì xiū zhī, ān dìng wū shì rén yě. zǔ mào, wèi qín huá èr zhōu cì shǐ. fù xiǎn, zhōu xíng zhōu cì shǐ. yàn guāng shǎo qí yí, yǒu zhì xìng, qí fù měi wèi suǒ qīn yuē: cǐ ér yǒu fēng gǔ, dāng xìng wú zōng. qī suì shí, fù yù dǔ jí, yī yún ěr wǔ shí kě yù. shí qiú zǐ shí yīng bù dé. yàn guāng yōu cuì bù zhī suǒ wèi, hū yú yuán zhōng jiàn yī wù, yàn guāng suǒ bù shí, guài ér chí guī, jí zǐ shí yīng yě. qīn shǔ xián yì zhī, yǐ wèi zhì xiào suǒ gǎn. wèi dà tǒng mò, rù tài xué, lüè shè jīng shǐ, yǒu guī jiǎn, zào cì bì yǐ lǐ. jiě hè mì shū láng, shí nián shí qī. zhōu shòu chán, qiān shě rén shàng shì. wǔ dì shí, lèi qiān xiǎo yù xià dài fū. mǔ yōu qù zhí, huǐ cuì guò lǐ. wèi jǐ, qǐ lìng shì shì, dì jiàn qí huǐ shén, jiē tàn jiǔ zhī, pín méng wèi yù. hòu zhuǎn xiǎo nèi shǐ xià dài fū. jiàn dé zhōng, wèi yù zhèng xià dài fū. cóng dì píng qí, yǐ gōng shòu kāi fǔ yáng chéng xiàn gōng, yì qiān hù. xuān dì jí wèi, bài huá zhōu cì shǐ, jìn fēng huá yáng jùn gōng, zēng yì wǔ bǎi hù, yǐ yáng chéng gōng zhuǎn fēng yī zi. xún jìn wèi shàng dà jiāng jūn, qiān yù zhèng shàng dài fū. é bài zhù guó qīng zhōu cì shǐ, shǔ dì bēng, bù zhī guān. jí gāo zǔ shòu chán, yǐ wèi qí zhōu cì shǐ, jiān lǐng qí zhōu gōng jiān, zēng yì wǔ bǎi hù, tōng qián èr qiān hù. shén yǒu huì zhèng, jiā hé lián lǐ, chū yú zhōu jìng. kāi huáng èr nián, shàng xìng qí zhōu, yuè qí néng, nǎi xià zhào yuē: shǎng yǐ quàn shàn, yì jiān xùn wù. yàn guāng cāo lǚ píng zhí, shí yòng níng yuǎn, bù zhèng qí xià, wēi huì zài rén, lián shèn zhī yù, wén yú tiān xià. sān zài zhī hòu, zì dāng qiān zhì, kǒng qí guì fá, qiě yí jīng shàn. kě cì sù wǔ bǎi hú, wù sān bǎi duàn, yù sǎn yī méi, shù shǐ yǒu gǎn zhèn xīn, rì zēng qí měi. sì hǎi zhī nèi, fán yuē guān rén, mù gāo shān ér yǎng zhǐ, wén qīng fēng ér zì lì. wèi jǐ, yòu cì qián wǔ wàn. hòu shù suì, zhuǎn xiāng zhōu cì shǐ. yàn guāng qián zài qí zhōu, qí sú pō zhì, yǐ jìng zhèn zhī, hé jìng dà huà, zòu kè lián zuì, wèi tiān xià dì yī. jí jū xiāng bù, rú qí zhōu fǎ. yè dōu zá sú, rén duō biàn zhà, wèi zhī zuò gē, chēng qí bù néng lǐ huà. shàng wén ér qiǎn zhī, jìng zuò miǎn. suì yú, bài zhào zhōu cì shǐ, yàn guāng yán yú shàng yuē: chén qián dài zuì xiāng zhōu, bǎi xìng hū wèi dài mào táng. chén zì fēn fèi chù, wú fù yì guān zhī wàng, bù wèi tiān ēn fù chuí shōu cǎi. qǐng fù wèi xiāng zhōu, gǎi xián yì diào, shù yǒu yǐ biàn qí fēng sú, shàng dá lóng ēn. shàng cóng zhī, fù wèi xiāng zhōu cì shǐ. háo huá zhě wén yàn guāng zì qǐng ér lái, mò bù chī xiào. yàn guāng xià chē, fā zhāi jiān yǐn, yǒu ruò shén míng, yú shì jiǎo huá zhī tú, mò bù qián cuàn, hé jìng dà hài. chū, qí wáng hòu, yī guān shì rén duō qiān guān nèi, wéi jì qiǎo shāng fàn jí lè hù zhī jiā yí shí zhōu guō. yóu shì rén qíng xiǎn bì, wàng qǐ fēng yáo, sù sòng guān rén, wàn duān qiān biàn. yàn guāng yù gé qí bì, nǎi yòng zhì fèng zhī wù, zhāo zhì shān dōng dà rú, měi xiāng lì xué, fēi shèng zhé zhī shū bù dé jiào shòu. cháng yǐ jì yuè zhào jí zhī, qīn lín cè shì. yǒu qín xué yì děng cōng lìng yǒu wén zhě, shēng táng shè zhuàn, qí yú bìng zuò láng xià. yǒu hǎo zhèng sòng duò yè wú chéng zhě, zuò zhī tíng zhōng, shè yǐ cǎo jù. jí dà chéng, dāng jǔ xíng bīn gòng zhī lǐ, yòu yú jiāo wài zǔ dào, bìng yǐ cái wù zī zhī. yú shì rén jiē kè lì, fēng sú dà gǎi. yǒu fǔ yáng rén jiāo tōng, xìng xù jiǔ, shì qīn lǐ què, wèi cóng dì suǒ sòng. yàn guāng fú zhī zuì, jiāng zhì zhōu xué, lìng guān yú kǒng zǐ miào. yú shí miào zhōng yǒu hán bó yú, mǔ zhàng bù tòng, āi mǔ lì ruò, duì mǔ bēi qì zhī xiàng, tōng suì gǎn wù, jì bēi qiě kuì, ruò wú zì róng. yàn guāng xùn yù ér qiǎn zhī. hòu gǎi guò lì xíng, zú wèi shàn shì. yǐ dé huà rén, jiē cǐ lèi yě. lì rén gǎn yuè, lüè wú zhèng sòng. hòu shù suì, zú guān, shí nián liù shí. zèng jì dìng qīng yíng sì zhōu cì shǐ, shì yuē xiāng. zi wén qiān sì.
梁彥光,字修芝,安定烏氏人也。祖茂,魏秦、華二州刺史。父顯,周邢州刺 史。彥光少岐嶷,有至性,其父每謂所親曰:「此兒有風骨,當興吾宗。」七歲時, 父遇篤疾,醫雲餌五石可愈。時求紫石英不得。彥光憂瘁不知所為,忽於園中見一 物,彥光所不識,怪而持歸,即紫石英也。親屬咸異之,以為至孝所感。魏大統末, 入太學,略涉經史,有規檢,造次必以禮。解褐秘書郎,時年十七。周受禪,遷舍 人上士。武帝時,累遷小馭下大夫。母憂去職,毀瘁過禮。未幾,起令視事,帝見 其毀甚,嗟嘆久之,頻蒙慰諭。後轉小內史下大夫。建德中,為御正下大夫。從帝 平齊,以功授開府、陽城縣公,邑千戶。宣帝即位,拜華州刺史,進封華陽郡公, 增邑五百戶,以陽城公轉封一子。尋進位上大將軍,遷御正上大夫。俄拜柱國、青 州刺史,屬帝崩,不之官。及高祖受禪,以為岐州刺史,兼領岐州宮監,增邑五百 戶,通前二千戶。甚有惠政,嘉禾連理,出於州境。開皇二年,上幸岐州,悅其能, 乃下詔曰:「賞以勸善,義兼訓物。彥光操履平直,識用凝遠,布政岐下,威惠在 人,廉慎之譽,聞於天下。三載之後,自當遷陟,恐其匱乏,且宜旌善。可賜粟五 百斛,物三百段,御傘一枚,庶使有感朕心,日增其美。四海之內,凡曰官人,慕 高山而仰止,聞清風而自勵。」未幾,又賜錢五萬。後數歲,轉相州刺史。彥光前 在岐州,其俗頗質,以靜鎮之,合境大化,奏課連最,為天下第一。及居相部,如 岐州法。鄴都雜俗,人多變詐,為之作歌,稱其不能理化。上聞而譴之,竟坐免。 歲余,拜趙州刺史,彥光言於上曰:「臣前待罪相州,百姓呼為戴帽餳。臣自分廢 黜,無復衣冠之望,不謂天恩復垂收采。請復為相州,改弦易調,庶有以變其風俗, 上答隆恩。」上從之,復為相州刺史。豪猾者聞彥光自請而來,莫不嗤笑。彥光下 車,發摘奸隱,有若神明,於是狡猾之徒,莫不潛竄,合境大駭。初,齊亡後,衣 冠士人多遷關內,唯技巧、商販及樂戶之家移實州郭。由是人情險詖,妄起風謠, 訴訟官人,萬端千變。彥光欲革其弊,乃用秩俸之物,招致山東大儒,每鄉立學, 非聖哲之書不得教授。常以季月召集之,親臨策試。有勤學異等、聰令有聞者,升 堂設饌,其餘並坐廊下。有好諍訟、惰業無成者,坐之庭中,設以草具。及大成, 當舉行賓貢之禮,又於郊外祖道,並以財物資之。於是人皆克勵,風俗大改。有滏 陽人焦通,性酗酒,事親禮闕,為從弟所訟。彥光弗之罪,將至州學,令觀於孔子 廟。於時廟中有韓伯瑜,母杖不痛,哀母力弱,對母悲泣之像,通遂感悟,既悲且 愧,若無自容。彥光訓諭而遣之。後改過勵行,卒為善士。以德化人,皆此類也。 吏人感悅,略無諍訟。後數歲,卒官,時年六十。贈冀、定、青、瀛四州刺史,諡 曰襄。子文謙嗣。
wén qiān hóng yǎ yǒu fù fēng, yǐ shàng zhù guó dí zǐ, lì shòu yí tóng. kāi huáng shí wǔ nián, bài shàng zhōu cì shǐ. yáng dì jí wèi, zhuǎn ráo zhōu cì shǐ. suì yú, wèi pó yáng tài shǒu, chēng wèi tiān xià zhī zuì. zhēng bài hù bù shì láng. liáo dōng zhī yì, lǐng wǔ bì láng jiāng, xún yǐ běn guān jiān jiǎn xiào tài fǔ wèi wèi èr shǎo qīng. míng nián, yòu lǐng wǔ bì láng jiāng, wèi lú lóng dào jūn fù. huì yáng xuán gǎn zuò luàn, qí dì wǔ bì láng jiāng xuán zòng xiān lì wén qiān, xuán gǎn fǎn wèn wèi zhì ér xuán zòng táo zǒu, wén qiān bù zhī jué, zuò shì pèi fáng guì lín ér zú, shí nián wǔ shí liù.
文謙弘雅有父風,以上柱國嫡子,例授儀同。開皇十五年,拜上州刺史。煬帝 即位,轉饒州刺史。歲余,為鄱陽太守,稱為天下之最。征拜戶部侍郎。遼東之役, 領武賁郎將,尋以本官兼檢校太府、衛尉二少卿。明年,又領武賁郎將,為盧龍道 軍副。會楊玄感作亂,其弟武賁郎將玄縱先隸文謙,玄感反問未至而玄縱逃走,文 謙不之覺,坐是配防桂林而卒,時年五十六。
shǎo zǐ wén ràng, chū fēng yáng chéng xiàn gōng, hòu wèi yīng yáng láng jiāng. cóng wèi xuán jī yáng xuán gǎn yú dōng dōu, lì zhàn ér sǐ, zèng tōng yì dài fū.
少子文讓,初封陽城縣公,後為鷹揚郎將。從衛玄擊楊玄感於東都,力戰而死, 贈通議大夫。
fán shū lüè
○樊叔略
fán shū lüè, chén liú rén yě. fù huān, shì wèi wèi nán yǎn zhōu cì shǐ ā yáng hóu. shǔ gāo shì zhuān quán, jiāng móu xìng fù zhī jì, wèi gāo shì suǒ zhū. shū lüè shí zài tiáo chèn, suì bèi fǔ xíng, gěi shǐ diàn shěng. shēn zhǎng jiǔ chǐ, zhì qì bù fán, pō wèi gāo shì suǒ jì. nèi bù zì ān, suì bēn guān xī. zhōu tài zǔ jiàn ér qì zhī, yǐn zhì zuǒ yòu. xún shòu dū du, xí jué wèi hóu. dà zhǒng zǎi yǔ wén hù zhí zhèng, yǐn wèi zhōng wèi. shū lüè duō jì shù, xiǎo xí shí shì, hù jiàn wěi xìn zhī, jiān dū nèi wài. lèi qiān biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī. hù zhū hòu, qí wáng xiàn yǐn wèi yuán yuàn jiān. shí xiàn sù yǒu tūn guān dōng zhī zhì, shū lüè yīn shì shù jìn bīng móu, xiàn shén qí zhī. jiàn dé wǔ nián, cóng wǔ dì fá qí, shū lüè bù lǜ jīng ruì, měi zhàn shēn xiān shì zú. yǐ gōng jiā shang kāi fǔ, jìn fēng qīng xiāng xiàn gōng, yì qiān sì bǎi hù. bài biàn zhōu cì shǐ, hào wèi míng jué. xuān dì shí, yú luò yáng yíng jiàn dōng jīng, yǐ shū lüè yǒu qiǎo sī, bài yíng gòu jiān, gōng shì zhì dù, jiē shū lüè suǒ dìng. gōng wèi jiù ér dì bēng. wèi jiǒng zhī luàn, gāo zǔ lìng shū lüè zhèn dà liáng. jiǒng jiāng yǔ wén wēi lái kòu, shū lüè jī zǒu zhī. yǐ gōng bài dà jiāng jūn, fù wèi biàn zhōu cì shǐ. gāo zǔ shòu chán, jiā wèi shàng dà jiāng jūn, jìn jué ān dìng jùn gōng. zài zhōu shù nián, shén yǒu shēng yù. yè dōu sú báo, hào yuē nán huà, cháo tíng yǐ shū lüè suǒ zài zhe chēng, qiān xiāng zhōu cì shǐ, zhèng wèi dāng shí dì yī. shàng jiàng xǐ shū bāo měi zhī, cì wù sān bǎi duàn, sù wǔ bǎi shí, bān shì tiān xià. bǎi xìng wèi zhī yǔ yuē: zhì wú qióng, qīng xiāng gōng. shàng xià zhèng, fán ān dìng. zhēng bài sī nóng qīng, lì rén mò bù liú tì, xiāng yǔ lì bēi sòng qí dé zhèng. zì wèi sī nóng, fán zhǒng zhí, shū lüè bié wèi tiáo zhì, jiē chū rén yì biǎo. cháo tíng yǒu yí zhì, gōng qīng suǒ wèi néng jué zhě, shū lüè zhé wèi píng lǐ. suī wú xué shù, yǒu suǒ yī jù, rán shī xīn dú jiàn, àn yǔ lǐ hé. shén wèi shàng suǒ qīn wěi, gāo jiǒng yáng sù yì lǐ yù zhī. shū lüè suī wèi sī nóng, wǎng wǎng cān dū jiǔ qīng shì. xìng pō háo chǐ, měi shí bì fāng zhàng, bèi shuǐ lù. shí sì nián, cóng cí tài shān, xíng zhì luò yáng, shàng lìng lù qiú tú. jù zhuàng jiāng zòu, chén qǐ, zhì yù mén, yú mǎ shàng bào zú, shí nián wǔ shí jiǔ. shàng dào xī jiǔ zhī, zèng bó zhōu cì shǐ, shì yuē xiāng.
樊叔略,陳留人也。父歡,仕魏為南兗州刺史、阿陽侯。屬高氏專權,將謀興 復之計,為高氏所誅。叔略時在髫齔,遂被腐刑,給使殿省。身長九尺,志氣不凡, 頗為高氏所忌。內不自安,遂奔關西。周太祖見而器之,引置左右。尋授都督,襲 爵為侯。大冢宰宇文護執政,引為中尉。叔略多計數,曉習時事,護漸委信之,兼 督內外。累遷驃騎大將軍、開府儀同三司。護誅後,齊王憲引為園苑監。時憲素有 吞關東之志,叔略因事數進兵謀,憲甚奇之。建德五年,從武帝伐齊,叔略部率精 銳,每戰身先士卒。以功加上開府,進封清鄉縣公,邑千四百戶。拜汴州刺史,號 為明決。宣帝時,於洛陽營建東京,以叔略有巧思,拜營構監,宮室制度,皆叔略 所定。功未就而帝崩。尉迥之亂,高祖令叔略鎮大梁。迥將宇文威來寇,叔略擊走 之。以功拜大將軍,復為汴州刺史。高祖受禪,加位上大將軍,進爵安定郡公。在 州數年,甚有聲譽。鄴都俗薄,號曰難化,朝廷以叔略所在著稱,遷相州刺史,政 為當時第一。上降璽書褒美之,賜物三百段,粟五百石,班示天下。百姓為之語曰: 「智無窮,清鄉公。上下正,樊安定。」征拜司農卿,吏人莫不流涕,相與立碑頌 其德政。自為司農,凡種植,叔略別為條制,皆出人意表。朝廷有疑滯,公卿所未 能決者,叔略輒為評理。雖無學術,有所依據,然師心獨見,暗與理合。甚為上所 親委,高熲、楊素亦禮遇之。叔略雖為司農,往往參督九卿事。性頗豪侈,每食必 方丈,備水陸。十四年,從祠太山,行至洛陽,上令錄囚徒。具狀將奏,晨起,至 獄門,於馬上暴卒,時年五十九。上悼惜久之,贈亳州刺史,諡曰襄。
zhào guǐ
○趙軌
zhào guǐ, hé nán luò yáng rén yě. fù sù, wèi tíng wèi qīng. guǐ shǎo hǎo xué, yǒu xíng jiǎn. zhōu cài wáng yǐn wèi jì shì, yǐ qīng kǔ wén. qiān wèi zhōu zhì zhōng. gāo zǔ shòu chán, zhuǎn qí zhōu bié jià, yǒu néng míng. qí dōng lín yǒu sāng, rèn luò qí jiā, guǐ qiǎn rén xī shí hái qí zhǔ, jiè qí zhū zǐ yuē: wú fēi yǐ cǐ qiú míng, yì zhě fēi jī zhù zhī wù, bù yuàn qīn rén. rǔ děng yí yǐ wèi jiè. zài zhōu sì nián, kǎo jī lián zuì. chí jié shǐ zhě hé yáng gōng liáng zǐ gōng zhuàng shàng, gāo zǔ jiā zhī, cì wù sān bǎi duàn, mǐ sān bǎi shí, zhēng guǐ rù cháo. fù lǎo xiāng sòng zhě gè huī tì yuē: bié jià zài guān, shuǐ huǒ bù yǔ bǎi xìng jiāo, shì yǐ bù gǎn yǐ hú jiǔ xiāng sòng. gōng qīng ruò shuǐ, qǐng zhuó yī bēi shuǐ fèng jiàn. guǐ shòu ér yǐn zhī. jì zhì jīng shī, zhào yǔ qí zhāng gōng niú hóng zhuàn dìng lǜ lìng gé shì. shí wèi wáng shuǎng wèi yuán zhōu zǒng guǎn, shàng jiàn shuǎng nián shào, yǐ guǐ suǒ zài yǒu shēng, shòu yuán zhōu zǒng guǎn sī mǎ. zài dào yè xíng, qí zuǒ yòu mǎ yì rù tián zhōng, bào rén hé. guǐ zhù mǎ dài míng, fǎng hé zhǔ chóu zhí ér qù. yuán zhōu rén lì wén zhī, mò bù gǎi cāo. hòu shù nián, qiān xiá zhōu cì shǐ, fǔ jī méng yí, shén yǒu ēn huì. xún zhuǎn shòu zhōu zǒng guǎn zhǎng shǐ. què pí jiù yǒu wǔ mén yàn, wú huì bù xiū. guǐ yú shì quàn kè rén lì, gèng kāi sān shí liù mén, guàn tián wǔ qiān yú qǐng, rén lài qí lì. zhì mǎn guī xiāng lǐ, zú yú jiā, shí nián liù shí èr. zi hóng ān hóng zhì, bìng zhī míng.
趙軌,河南洛陽人也。父肅,魏廷尉卿。軌少好學,有行檢。周蔡王引為記室, 以清苦聞。遷衛州治中。高祖受禪,轉齊州別駕,有能名。其東鄰有桑,葚落其家, 軌遣人悉拾還其主,誡其諸子曰:「吾非以此求名,意者非機杼之物,不願侵人。 汝等宜以為誡。」在州四年,考績連最。持節使者郃陽公梁子恭狀上,高祖嘉之, 賜物三百段,米三百石,征軌入朝。父老相送者各揮涕曰:「別駕在官,水火不與 百姓交,是以不敢以壺酒相送。公清若水,請酌一杯水奉餞。」軌受而飲之。既至 京師,詔與奇章公牛弘撰定律令格式。時衛王爽為原州總管,上見爽年少,以軌所 在有聲,授原州總管司馬。在道夜行,其左右馬逸入田中,暴人禾。軌駐馬待明, 訪禾主酬直而去。原州人吏聞之,莫不改操。後數年,遷硤州刺史,撫緝萌夷,甚 有恩惠。尋轉壽州總管長史。芍陂舊有五門堰,蕪穢不修。軌於是勸課人吏,更開 三十六門,灌田五千餘頃,人賴其利。秩滿歸鄉里,卒於家,時年六十二。子弘安、 弘智,並知名。
fáng gōng yì
○房恭懿
fáng gōng yì, zì shèn yán, hé nán luò yáng rén yě. fù mó, qí lì bù shàng shū. gōng yì xìng chén shēn, yǒu jú liàng, dá yú cóng zhèng. shì qí, shì hè kāi fǔ cān jūn shì, lì píng ēn lìng jì yīn shǒu, bìng yǒu néng míng. huì qí wáng, bù dé diào. wèi jiǒng zhī luàn, gōng yì yù yān, jiǒng bài, fèi yú jiā. kāi huáng chū, lì bù shàng shū sū wēi jiàn zhī, shòu xīn fēng lìng, zhèng wèi sān fǔ zhī zuì. shàng wén ér jiā zhī, cì wù sì bǎi duàn, gōng yì yǐ suǒ de cì fēn gěi qióng fá. wèi jǐ, fù cì mǐ sān bǎi shí, gōng yì yòu yǐ zhèn pín rén. shàng wén ér zhǐ zhī. shí yōng zhōu zhū xiàn lìng měi shuò cháo yè, shàng jiàn gōng yì, bì hū zhì tà qián, fǎng yǐ lǐ rén zhī shù. sū wēi zhòng jiàn zhī, chāo shòu zé zhōu sī mǎ, yǒu yì jī, cì wù bǎi duàn, liáng mǎ yī pǐ. qiān dé zhōu sī mǎ, zài zhí suì yú, lú kǎi fù zòu gōng yì zhèng wèi tiān xià zhī zuì. shàng shén yì zhī, fù cì bǎi duàn, yīn wèi zhū zhōu cháo jí shǐ yuē: rú fáng gōng yì zhì cún tǐ guó, ài yǎng wǒ bǎi xìng, cǐ nǎi shàng tiān zōng miào zhī suǒ yòu zhù, qǐ zhèn guǎ báo néng zhì zhī hū! zhèn jí bài wèi cì shǐ. qǐ zhǐ wèi yī zhōu ér yǐ, dāng jīn tiān xià mó fàn zhī, qīng děng yí shī xué yě. shàng yòu yuē: fáng gōng yì suǒ zài zhī chù, bǎi xìng shì zhī rú fù mǔ. zhèn ruò zhì zhī ér bù shǎng, shàng tiān zōng miào qí dāng zé wǒ. nèi wài guān rén yí zhī wǒ yì. yú shì xià zhào yuē: dé zhōu sī mǎ fáng gōng yì chū zǎi bǎi lǐ, pí zàn èr fān, shàn zhèng néng guān, biāo yìng lún wǔ. bān tiáo àn bù, shí yǔn qiān shǔ, wěi yǐ fāng yuè, shēng shí jù měi. kě shǐ chí jié hǎi zhōu zhū jūn shì hǎi zhōu cì shǐ. wèi jǐ, huì guó zi bó shì hé tuǒ zòu gōng yì wèi jiǒng zhī dǎng, bù dāng shì jìn, wēi kǎi èr rén péng dǎng, qū xiāng jiàn jǔ. shàng dà nù, gōng yì jìng dé zuì, pèi fáng lǐng nán. wèi jǐ, zhēng hái jīng shī, xíng zhì hóng zhōu, yù huàn zú. lùn zhě yú jīn yuān zhī.
房恭懿,字慎言,河南洛陽人也。父謨,齊吏部尚書。恭懿性沉深,有局量, 達於從政。仕齊,釋褐開府參軍事,歷平恩令、濟陰守,並有能名。會齊亡,不得 調。尉迥之亂,恭懿預焉,迥敗,廢於家。開皇初,吏部尚書蘇威薦之,授新豐令, 政為三輔之最。上聞而嘉之,賜物四百段,恭懿以所得賜分給窮乏。未幾,復賜米 三百石,恭懿又以賑貧人。上聞而止之。時雍州諸縣令每朔朝謁,上見恭懿,必呼 至榻前,訪以理人之術。蘇威重薦之,超授澤州司馬,有異績,賜物百段,良馬一 匹。遷德州司馬,在職歲余,盧愷復奏恭懿政為天下之最。上甚異之,復賜百段, 因謂諸州朝集使曰:「如房恭懿志存體國,愛養我百姓,此乃上天宗廟之所佑助, 豈朕寡薄能致之乎!朕即拜為刺史。豈止為一州而已,當今天下模範之,卿等宜師 學也。」上又曰:「房恭懿所在之處,百姓視之如父母。朕若置之而不賞,上天宗 廟其當責我。內外官人宜知我意。」於是下詔曰:「德州司馬房恭懿出宰百里,毗 贊二籓,善政能官,標映倫伍。班條按部,實允僉屬,委以方岳,聲實俱美。可使 持節海州諸軍事、海州刺史。」未幾,會國子博士何妥奏恭懿尉迥之黨,不當仕進, 威、愷二人朋黨,曲相薦舉。上大怒,恭懿竟得罪,配防嶺南。未幾,征還京師, 行至洪州,遇患卒。論者於今冤之。
gōng sūn jǐng mào
○公孫景茂
gōng sūn jǐng mào, zì yuán wèi, hé jiān fù chéng rén yě. róng mào kuí wú, shǎo hǎo xué, bó shè jīng shǐ. zài wèi, chá xiào lián, shè cè jiǎ kē, wèi xiāng chéng wáng zhǎng shǐ, jiān xíng cān jūn. qiān tài cháng bó shì, duō suǒ sǔn yì, shí rén chēng wèi shū kù. hòu lì gāo táng lìng dà lǐ zhèng, jù yǒu néng míng. jí qí miè, zhōu wǔ dì wén ér zhào jiàn, yǔ yǔ qì zhī, shòu jì běi tài shǒu. yǐ mǔ yōu qù zhí.
公孫景茂,字元蔚,河間阜城人也。容貌魁梧,少好學,博涉經史。在魏,察 孝廉,射策甲科,為襄城王長史,兼行參軍。遷太常博士,多所損益,時人稱為書 庫。後歷高唐令、大理正,俱有能名。及齊滅,周武帝聞而召見,與語器之,授濟 北太守。以母憂去職。
kāi huáng chū, zhào zhēng rù cháo, fǎng yǐ zhèng shù, bài rǔ nán tài shǒu. jùn fèi, zhuǎn cáo zhōu sī mǎ. zài zhí shù nián, yǐ lǎo bìng qǐ hái gǔ, yōu zhào bù xǔ. é qiān xī zhōu cì shǐ, fǎ lìng qīng jìng, dé huà dà xíng. shí shǔ píng chén zhī yì, zhēng rén zài lù, yǒu jí bìng zhě, jǐng mào chè jiǎn fèng lù, wèi zhān zhōu tāng yào, fēn zhèn jì zhī, lài quán huó zhě yǐ qiān shù. shàng wén ér jiā zhī, zhào xuān gào tiān xià. shí wǔ nián, shàng xìng luò yáng, jǐng mào yè jiàn, shí nián qī shí qī. shàng mìng shēng diàn zuò, wèn qí nián jǐ. jǐng mào yǐ shí duì. shàng āi qí lǎo, jiē tàn jiǔ zhī. jǐng mào zài bài yuē: lǚ wàng bā shí ér yù wén wáng, chén yú qī shí ér féng bì xià. shàng shén yuè, cì wù sān bǎi duàn. zhào yuē: jǐng mào xiū shēn jié jǐ, qí sù bù kuī, zuò mù huà rén, shēng jī xiǎn zhe. nián zhōng kǎo xiào, dú wèi chēng shǒu, yí shēng róng zhì, jiān jìn fān tiáo. kě shàng yí tóng sān sī, yī zhōu cì shǐ. míng nián, yǐ jí zhēng, lì rén hào qì yú dào. jí jí yù, fù qǐ hái gǔ, yòu bù xǔ, zhuǎn dào zhōu cì shǐ. xī yǐ zhì fèng mǎi niú dú jī zhū, sàn huì gū ruò bù zì cún zhě. hǎo dān qí xún rén, jiā zhì hù rù, yuè shì bǎi xìng chǎn yè. yǒu xiū lǐ zhě, yú dōu huì shí nǎi bāo yáng chēng shù. rú yǒu guò è, suí jí xùn dǎo, ér bù zhāng yě. yóu shì rén xíng yì ràng, yǒu wú jūn tōng, nán zǐ xiāng zhù gēng yún, fù rén xiāng cóng fǎng jī. dà cūn huò shù bǎi hù, jiē rú yī jiā zhī wù. qí hòu qǐng zhèng shì, shàng yōu zhào tīng zhī. rén shòu zhōng, shàng míng gōng yáng jì chū shǐ hé běi, jiàn jǐng mào shén lì bù shuāi, hái yǐ zhuàng zòu. yú shì jiù bài zī zhōu cì shǐ, cì yǐ mǎ yù, biàn dào zhī guān. qián hòu lì zhí, jiē yǒu dé zhèng, lùn zhě chēng wèi liáng mù. dà yè chū zú guān, nián bā shí qī. shì yuē kāng. shēn sǐ zhī rì, zhū zhōu rén lì fù sàng zhě shù qiān rén, huò bù jí zàng, jiē wàng fén tòng kū, yě jì ér qù.
開皇初,詔征入朝,訪以政術,拜汝南太守。郡廢,轉曹州司馬。在職數年, 以老病乞骸骨,優詔不許。俄遷息州刺史,法令清靜,德化大行。時屬平陳之役, 征人在路,有疾病者,景茂撤減俸祿,為饘粥湯藥,分賑濟之,賴全活者以千數。 上聞而嘉之,詔宣告天下。十五年,上幸洛陽,景茂謁見,時年七十七。上命升殿 坐,問其年幾。景茂以實對。上哀其老,嗟嘆久之。景茂再拜曰:「呂望八十而遇 文王,臣逾七十而逢陛下。」上甚悅,賜物三百段。詔曰:「景茂修身潔己,耆宿 不虧,作牧化人,聲績顯著。年終考校,獨為稱首,宜升戎秩,兼進籓條。可上儀 同三司,伊州刺史。」明年,以疾征,吏人號泣於道。及疾愈,復乞骸骨,又不許, 轉道州刺史。悉以秩俸買牛犢雞豬,散惠孤弱不自存者。好單騎巡人,家至戶入, 閱視百姓產業。有修理者,於都會時乃褒揚稱述。如有過惡,隨即訓導,而不彰也。 由是人行義讓,有無均通,男子相助耕耘,婦人相從紡績。大村或數百戶,皆如一 家之務。其後請政事,上優詔聽之。仁壽中,上明公楊紀出使河北,見景茂神力不 衰,還以狀奏。於是就拜淄州刺史,賜以馬轝,便道之官。前後歷職,皆有德政, 論者稱為良牧。大業初卒官,年八十七。諡曰康。身死之日,諸州人吏赴喪者數千 人,或不及葬,皆望墳慟哭,野祭而去。
xīn gōng yì
○辛公義
xīn gōng yì, lǒng xī dí dào rén yě. zǔ huī, wèi xú zhōu cì shǐ. fù jì qìng, qīng zhōu cì shǐ. gōng yì zǎo gū, wèi mǔ shì suǒ yǎng, qīn shòu shū chuán. zhōu tiān hé zhōng, xuǎn liáng jiā zǐ rèn tài xué shēng, yǐ qín kǔ zhe chēng. wǔ dì shí, zhào rù lù mén xué, lìng shòu dào yì. měi yuè jí yù qián lìng yǔ dà rú jiǎng lùn, shù bèi jiē yì, shí bèi mù zhī. jiàn dé chū, shòu xuān nà zhōng shì. cóng píng qí, lèi qiān zhǎng zhì shàng shì sǎo kòu jiāng jūn. gāo zǔ zuò xiāng, shòu nèi shǐ shàng shì, cān zhǎng jī yào. kāi huáng yuán nián, chú zhǔ kè shì láng, shè nèi shǐ shè rén shì, cì jué ān yáng xiàn nán, yì èr bǎi hù. měi chén shǐ lái cháo, cháng fèng zhào jiē yàn. zhuǎn jià bù shì láng, shǐ wǎng jiāng líng ān jí biān jìng. qī nián, shǐ gōu jiǎn zhū mǎ mù, suǒ huò shí yú wàn pǐ. gāo zǔ xǐ yuē: wéi wǒ gōng yì, fèng guó qìng xīn. cóng jūn píng chén, yǐ gōng chú mín zhōu cì shǐ. tǔ sú wèi bìng, ruò yī rén yǒu jí, jí hé jiā bì zhī, fù zǐ fū qī bù xiāng kàn yǎng, xiào yì dào jué, yóu shì bìng zhě duō sǐ. gōng yì huàn zhī, yù biàn qí sú. yīn fēn qiǎn guān rén xún jiǎn bù nèi, fán yǒu jí bìng, jiē yǐ chuáng yú lái, ān zhì shì. shǔ yuè yì shí, bìng rén huò zhì shù bǎi, láng xī mǎn. gōng yì qīn shè yī tà, dú zuò qí jiān, zhōng rì lián xī, duì zhī lǐ shì. suǒ de zhì fèng, jǐn yòng shì yào, wèi yíng yī liáo zhī, gōng quàn qí yǐn shí, yú shì xī chà, fāng zhào qí qīn qī ér yù zhī yuē: sǐ shēng yóu mìng, bù guān xiāng zhe. qián rǔ qì zhī, suǒ yǐ sǐ ěr. jīn wǒ jù bìng zhě, zuò wò qí jiān, ruò yán xiāng rǎn, nà de bù sǐ, bìng ér fù chà! rǔ děng wù fù xìn zhī. zhū bìng jiā zǐ sūn cán xiè ér qù. hòu rén yǒu yù bìng zhě, zhēng jiù shǐ jūn, qí jiā wú qīn shǔ, yīn liú yǎng zhī. shǐ xiāng cí ài, cǐ fēng suì gé, hé jìng zhī nèi hū wèi cí mǔ. hòu qiān móu zhōu cì shǐ, xià chē, xiān zhì yù zhōng, yīn lù zuò láo cè, qīn zì yàn wèn. shí yú rì jiān, jué duàn xián jǐn, fāng hái dà. shòu lǐng xīn sòng, jiē bù lì wén àn, qiǎn dāng zhí zuǒ liáo yī rén, cè zuò xùn wèn. shì ruò bù jǐn, yīng xū jìn zhě, gōng yì jí sù shì, zhōng bù hái gé. rén huò jiàn zhī yuē: cǐ shì yǒu chéng, shǐ jūn hé zì kǔ yě! dá yuē: cì shǐ wú dé kě yǐ dǎo rén, shàng lìng bǎi xìng xì yú líng yǔ, qǐ yǒu jìn rén zài yù ér xīn zì ān hū? zuì rén wén zhī, xián zì kuǎn fú. hòu yǒu yù zhèng sòng zhě, qí xiāng lǘ fù lǎo jù xiāng xiǎo yuē: cǐ gài xiǎo shì, hé rěn qín láo shǐ jūn. sòng zhě duō liǎng ràng ér zhǐ. shí shān dōng lín yǔ, zì chén rǔ zhì yú cāng hǎi, jiē kǔ shuǐ zāi. jìng nèi quǎn yá, dú wú suǒ sǔn. shān chū huáng yín, huò zhī yǐ xiàn. zhào shuǐ bù láng lóu zè jiù gōng yì dǎo yān. nǎi wén kōng zhōng yǒu jīn shí sī zhú zhī xiǎng. rén shòu yuán nián, zhuī chōng yáng zhōu dào chù zhì dà shǐ. yù zhāng wáng jiǎn kǒng qí bù nèi guān liáo fàn fǎ, wèi rù zhōu jìng, yù lìng shǔ gōng yì. gōng yì dá yuē: fèng zhào bù gǎn yǒu sī. jí zhì yáng zhōu, jiē wú suǒ zòng shě, jiǎn xián zhī. jí yáng dì jí wèi, yáng zhōu zhǎng shǐ wáng hóng rù wèi huáng mén shì láng, yīn yán gōng yì zhī duǎn, jìng qù guān. lì rén shǒu què sù yuān, xiāng jì bù jué. hòu shù suì, dì wù, chú nèi shǐ shì láng. dīng mǔ yōu. wèi jǐ, qǐ wèi sī lì dài fū, jiǎn xiào yòu yù wèi wǔ bì láng jiāng. cóng zhēng zhì liǔ chéng jùn zú, shí nián liù shí èr. zi róng.
辛公義,隴西狄道人也。祖徽,魏徐州刺史。父季慶,青州刺史。公義早孤, 為母氏所養,親授書傳。周天和中,選良家子任太學生,以勤苦著稱。武帝時,召 入露門學,令受道義。每月集御前令與大儒講論,數被嗟異,時輩慕之。建德初, 授宣納中士。從平齊,累遷掌治上士、掃寇將軍。高祖作相,授內史上士,參掌機 要。開皇元年,除主客侍郎,攝內史舍人事,賜爵安陽縣男,邑二百戶。每陳使來 朝,常奉詔接宴。轉駕部侍郎,使往江陵安輯邊境。七年,使勾檢諸馬牧,所獲十 余萬匹。高祖喜曰:「唯我公義,奉國罄心。」從軍平陳,以功除岷州刺史。土俗 畏病,若一人有疾,即合家避之,父子夫妻不相看養,孝義道絕,由是病者多死。 公義患之,欲變其俗。因分遣官人巡檢部內,凡有疾病,皆以床輿來,安置事。 暑月疫時,病人或至數百,廊悉滿。公義親設一榻,獨坐其間,終日連夕,對之 理事。所得秩俸,盡用市藥,為迎醫療之,躬勸其飲食,於是悉差,方召其親戚而 諭之曰:「死生由命,不關相着。前汝棄之,所以死耳。今我聚病者,坐臥其間, 若言相染,那得不死,病兒復差!汝等勿覆信之。」諸病家子孫慚謝而去。後人有 遇病者,爭就使君,其家無親屬,因留養之。始相慈愛,此風遂革,合境之內呼為 慈母。後遷牟州刺史,下車,先至獄中,因露坐牢側,親自驗問。十餘日間,決斷 咸盡,方還大。受領新訟,皆不立文案,遣當直佐僚一人,側坐訊問。事若不盡, 應須禁者,公義即宿事,終不還閤。人或諫之曰:「此事有程,使君何自苦也!」 答曰:「刺史無德可以導人,尚令百姓繫於囹圄,豈有禁人在獄而心自安乎?」罪 人聞之,咸自款服。後有欲諍訟者,其鄉閭父老遽相曉曰:「此蓋小事,何忍勤勞 使君。」訟者多兩讓而止。時山東霖雨,自陳、汝至於滄海,皆苦水災。境內犬牙, 獨無所損。山出黃銀,獲之以獻。詔水部郎婁崱就公義禱焉。乃聞空中有金石絲竹 之響。仁壽元年,追充揚州道黜陟大使。豫章王暕恐其部內官僚犯法,未入州境, 預令屬公義。公義答曰:「奉詔不敢有私。」及至揚州,皆無所縱舍,暕銜之。及 煬帝即位,揚州長史王弘入為黃門侍郎,因言公義之短,竟去官。吏人守闕訴冤, 相繼不絕。後數歲,帝悟,除內史侍郎。丁母憂。未幾,起為司隸大夫,檢校右御 衛武賁郎將。從征至柳城郡卒,時年六十二。子融。
liǔ jiǎn guō xuàn jìng sù
柳儉郭絢 敬肅
liǔ jiǎn, zì dào yuē, hé dōng jiě rén yě. zǔ yuán zhāng, wèi sī zhōu dà zhōng zhèng xiāng huá èr zhōu cì shǐ. fù yù, zhōu wén xǐ lìng. jiǎn yǒu jú liàng, lì xíng qīng kǔ, wèi zhōu lǐ suǒ jìng, suī zhì qīn nì, wú gǎn xiá wǔ. zhōu dài lì xuān nà shàng shì jī bó dài fū. jí gāo zǔ shòu chán, zhuó bài shuǐ bù shì láng, fēng lǜ dào xiàn bó. wèi jǐ, chū wèi guǎng hàn tài shǒu, shén yǒu néng míng. é ér jùn fèi. shí gāo zǔ chū yǒu tiān xià, lì jīng sī zhèng, miào jiǎn liáng néng, chū wèi mù zǎi, yǐ jiǎn rén míng zhe chēng, zhuó bài péng zhōu cì shǐ. yù sòng zhě tíng qiǎn, bù wèi wén shū, yuē shù zuǒ shǐ, cóng róng ér yǐ. yù wú xì qiú. shǔ wáng xiù shí zhèn yì zhōu, liè shàng qí shì, qiān qióng zhōu cì shǐ. zài zhí shí yú nián, méng yí yuè fú. shǔ wáng xiù zhī dé zuì yě, jiǎn zuò yǔ jiāo tōng, miǎn zhí. jí hái xiāng lǐ, chéng bì chē léi mǎ, qī zǐ yī shí bù shàn, jiàn zhě xián tàn fú yān. yáng dì sì wèi, zhēng zhī. yú shí yǐ gōng chén rèn zhí, mù zhōu lǐng jùn zhě, bìng dài róng zī, wéi jiǎn qǐ zì liáng lì. dì jiā qí jī, yòng tè shòu cháo sàn dài fū, bài hóng huà tài shǒu, cì wù yī bǎi duàn ér qiǎn zhī. jiǎn qīng jié yú lì. dà yè wǔ nián rù cháo, jùn guó bì jí, dì wèi nà yán sū wēi lì bù shàng shū niú hóng yuē: qí zhōng qīng míng tiān xià dì yī zhě wèi shuí? wēi děng yǐ jiǎn duì. dì yòu wèn qí cì, wēi yǐ zhuō jùn chéng guō xuàn yǐng chuān jùn chéng jìng sù děng èr rén duì. dì cì jiǎn bó èr bǎi pǐ, xuàn sù gè yī bǎi pǐ. lìng tiān xià cháo jí shǐ sòng zhì jùn dǐ, yǐ jīng yì yān. lùn zhě měi zhī. jí dà yè mò, dào zéi fēng qǐ, shù bèi gōng bī. jiǎn fǔ jié rén yí, zú wú lí pàn, jìng yǐ bǎo quán. jí yì bīng zhì zhǎng ān, zūn lì gōng dì, jiǎn yǔ liú shǒu lǐ càn gǎo sù yú zhōu, nán xiàng tòng kū. jì ér guī jīng shī, xiāng guó cì jiǎn wù sān bǎi duàn, jiù bài shàng dà jiāng jūn. suì yú, zú yú jiā, shí nián bā shí jiǔ.
柳儉,字道約,河東解人也。祖元璋,魏司州大中正、相華二州刺史。父裕, 周聞喜令。儉有局量,立行清苦,為州里所敬,雖至親昵,無敢狎侮。周代歷宣納 上士、畿伯大夫。及高祖受禪,擢拜水部侍郎,封率道縣伯。未幾,出為廣漢太守, 甚有能名。俄而郡廢。時高祖初有天下,勵精思政,妙簡良能,出為牧宰,以儉仁 明著稱,擢拜蓬州刺史。獄訟者庭遣,不為文書,約束佐史,從容而已。獄無繫囚。 蜀王秀時鎮益州,列上其事,遷邛州刺史。在職十餘年,萌夷悅服。蜀王秀之得罪 也,儉坐與交通,免職。及還鄉里,乘敝車羸馬,妻子衣食不贍,見者咸嘆服焉。 煬帝嗣位,征之。於時以功臣任職,牧州領郡者,並帶戎資,唯儉起自良吏。帝嘉 其績,用特授朝散大夫,拜弘化太守,賜物一百段而遣之。儉清節逾勵。大業五年 入朝,郡國畢集,帝謂納言蘇威、吏部尚書牛弘曰:「其中清名天下第一者為誰?」 威等以儉對。帝又問其次,威以涿郡丞郭絢、潁川郡丞敬肅等二人對。帝賜儉帛二 百匹,絢、肅各一百匹。令天下朝集使送至郡邸,以旌異焉。論者美之。及大業末, 盜賊蜂起,數被攻逼。儉撫結人夷,卒無離叛,竟以保全。及義兵至長安,尊立恭 帝,儉與留守李粲縞素於州,南向慟哭。既而歸京師,相國賜儉物三百段,就拜上 大將軍。歲余,卒於家,時年八十九。
guō xuàn, hé dōng ān yì rén yě. jiā sù hán wēi. chū wèi shàng shū lìng shǐ, hòu yǐ jūn gōng bài yí tóng, lì shù zhōu sī mǎ zhǎng shǐ, jiē yǒu néng míng. dà yè chū, xíng bù shàng shū yǔ wén bì xún shěng hé běi, yǐn xuàn wèi fù. yáng dì jiāng yǒu shì yú liáo dōng, yǐ zhuō jùn wèi chōng yào, fǎng kě rèn zhě. wén xuàn yǒu gàn jú, bài zhuō jùn chéng, lì rén yuè fú. shù zài, qiān wèi tōng shǒu, jiān lǐng liú shǒu. jí shān dōng dào zéi qǐ, xuàn zhú bǔ zhī, duō suǒ kè huò. shí zhū jùn wú fù wán zhě, wéi zhuō jùn dú quán. hòu jiāng bīng jī dòu jiàn dé yú hé jiān, zhàn sǐ, rén lì kū zhī, shù yuè bù xī.
郭絢,河東安邑人也。家素寒微。初為尚書令史,後以軍功拜儀同,歷數州司 馬長史,皆有能名。大業初,刑部尚書宇文弼巡省河北,引絢為副。煬帝將有事於 遼東,以涿郡為衝要,訪可任者。聞絢有干局,拜涿郡丞,吏人悅服。數載,遷為 通守,兼領留守。及山東盜賊起,絢逐捕之,多所克獲。時諸郡無復完者,唯涿郡 獨全。後將兵擊竇建德於河間,戰死,人吏哭之,數月不息。
jìng sù, zì hóng jiǎn, hé dōng pú bǎn rén yě. shǎo yǐ zhēn jiè zhī míng, shì hè zhōu zhǔ bù. kāi huáng chū, wèi ān líng lìng, yǒu néng míng, zhuó bài qín zhōu sī mǎ, zhuǎn bīn zhōu zhǎng shǐ. rén shòu zhōng, wèi wèi zhōu sī mǎ, jù yǒu yì jī. yáng dì sì wèi, qiān yǐng chuān jùn chéng. dà yè wǔ nián, cháo dōng dōu, dì lìng sī lì dài fū xuē dào héng wèi tiān xià qún guān zhī zhuàng. dào héng zhuàng chēng sù yuē: xīn rú tiě shí, lǎo ér mí dǔ. shí zuǒ yì wèi dà jiāng jūn yǔ wén shù dāng tú yòng shì, qí yì zài yǐng chuān, měi yǒu shū shǔ sù. sù wèi cháng kāi fēng, zhé lìng shǐ zhě chí qù. shù bīn kè yǒu fàng zòng zhě, yǐ fǎ shéng zhī, wú suǒ kuān dài. yóu shì shù xián zhī. bā nián, cháo yú zhuō jùn, dì yǐ qí nián lǎo yǒu zhì míng, jiāng zhuó wèi tài shǒu zhě shù yǐ, zhé wèi shù suǒ huǐ, bù xíng. dà yè mò, qǐ hái gǔ, yōu zhào xǔ zhī. qù guān zhī rì, jiā wú yú cái. suì yú, zhōng yú jiā, shí nián bā shí.
敬肅,字弘儉,河東蒲坂人也。少以貞介知名,釋褐州主簿。開皇初,為安陵 令,有能名,擢拜秦州司馬,轉豳州長史。仁壽中,為衛州司馬,俱有異績。煬帝 嗣位,遷潁川郡丞。大業五年,朝東都,帝令司隸大夫薛道衡為天下群官之狀。道 衡狀稱肅曰:「心如鐵石,老而彌篤。」時左翊衛大將軍宇文述當途用事,其邑在 潁川,每有書屬肅。肅未嘗開封,輒令使者持去。述賓客有放縱者,以法繩之,無 所寬貸。由是述銜之。八年,朝於涿郡,帝以其年老有治名,將擢為太守者數矣, 輒為述所毀,不行。大業末,乞骸骨,優詔許之。去官之日,家無餘財。歲余,終 於家,時年八十。
liú kuàng
○劉曠
liú kuàng, bù zhī hé xǔ rén yě. xìng jǐn hòu, měi yǐ chéng shù yīng wù. kāi huáng chū, wèi píng xiāng lìng, dān qí zhī guān. rén yǒu zhèng sòng zhě, zhé dīng níng xiǎo yǐ yì lǐ, bù jiā shéng hé, gè zì yǐn jiù ér qù. suǒ de fèng lù, zhèn shī qióng fá. bǎi xìng gǎn qí dé huà, gèng xiāng dǔ lì, yuē: yǒu jūn rú cǐ, hé dé wèi fēi! zài zhí qī nián, fēng jiào dà qià, yù zhōng wú xì qiú, zhēng sòng jué xī, líng yǔ jǐn jiē shēng cǎo, tíng kě zhāng luó. jí qù guān, lì rén wú shǎo zhǎng, hào qì yú lù, jiāng sòng shù bǎi lǐ bù jué. qiān wèi lín yǐng lìng, qīng míng shàn zhèng, wèi tiān xià dì yī. shàng shū zuǒ pú shè gāo jiǒng yán qí zhuàng, shàng zhào zhī, jí yǐn jiàn, láo zhī yuē: tiān xià xiàn lìng gù duō yǐ, qīng néng dú yì yú zhòng, liáng zú měi yě! gù wèi shì chén yuē: ruò bù shū jiǎng, hé yǐ wèi quàn! yú shì xià yōu zhào, zhuó bài jǔ zhōu cì shǐ.
劉曠,不知何許人也。性謹厚,每以誠恕應物。開皇初,為平鄉令,單騎之官。 人有諍訟者,輒丁寧曉以義理,不加繩劾,各自引咎而去。所得俸祿,賑施窮乏。 百姓感其德化,更相篤勵,曰:「有君如此,何得為非!」在職七年,風教大洽, 獄中無繫囚,爭訟絕息,囹圄盡皆生草,庭可張羅。及去官,吏人無少長,號泣於 路,將送數百里不絕。遷為臨潁令,清名善政,為天下第一。尚書左僕射高熲言其 狀,上召之,及引見,勞之曰:「天下縣令固多矣,卿能獨異於眾,良足美也!」 顧謂侍臣曰:「若不殊獎,何以為勸!」於是下優詔,擢拜莒州刺史。
wáng jiā
○王伽
wáng jiā, hé jiān zhāng wǔ rén yě. kāi huáng mò, wèi qí zhōu xíng cān jūn, chū wú zú chēng. hòu bèi zhōu shǐ sòng liú qiú lǐ cān děng qī shí yú rén yì jīng shī. shí zhì, liú rén bìng jiā suǒ chuán sòng. jiā xíng cì xíng yáng, āi qí xīn kǔ, xī hū ér wèi zhī yuē: qīng bèi jì fàn guó xíng, kuī sǔn míng jiào, shēn yīng léi xiè, cǐ qí zhí yě. jīn fù zhòng láo yuán zú, mín dú bù kuì yú xīn zāi! cān děng cí xiè. jiā yuē: rǔ děng suī fàn xiàn fǎ, jiā suǒ yì dà xīn kǔ. wú yù yǔ rǔ děng tuō qù, xíng zhì jīng shī zǒng jí, néng bù wéi qī bù? jiē bài xiè yuē: bì bù gǎn wéi. jiā yú shì xī tuō qí jiā, tíng yuán zú, yǔ qī yuē: mǒu rì dāng zhì jīng shī, rú zhì qián què, wú dāng wèi rǔ shòu sǐ. shě zhī ér qù. liú rén xián yuè, yī qī ér zhì, yī wú lí pàn. shàng wén ér jīng yì zhī, zhào jiàn yǔ yǔ, chēng shàn jiǔ zhī. yú shì xī zhào liú rén, bìng lìng xié fù qī zǐ jù rù, cì yàn yú diàn tíng ér shè zhī. nǎi xià zhào yuē: fán zài yǒu shēng, hán líng bǐng xìng, xián zhī hǎo è, bìng shí shì fēi. ruò lín yǐ zhì chéng, míng jiā quàn dǎo, zé sú bì cóng huà, rén jiē qiān shàn. wǎng yǐ hǎi nèi luàn lí, dé jiào fèi jué, guān rén wú cí ài zhī xīn, zhào shù huái jiān zhà zhī yì, suǒ yǐ yù sòng bù xī, jiāo báo nán zhì. zhèn shòu mìng shàng tiān, ān yǎng wàn xìng, sī zūn shèng fǎ, yǐ dé huà rén, zhāo xī zī zī, yì zài yú cǐ. ér jiā shēn shí zhèn yì, chéng xīn xuān dǎo. cān děng gǎn wù, zì fù xiàn sī. míng shì lǜ tǔ zhī rén fēi wèi nán jiào, liáng shì guān rén bù jiā xiǎo shì, zhì lìng xiàn zuì, wú yóu zì xīn. ruò shǐ guān jǐn wáng jiā zhī chóu, rén jiē lǐ cān zhī bèi, xíng cuò bù yòng, qí hé yuǎn zāi! yú shì zhuó jiā wèi yōng lìng, zhèng yǒu néng míng.
王伽,河間章武人也。開皇末,為齊州行參軍,初無足稱。後被州使送流囚李 參等七十餘人詣京師。時制,流人並枷鎖傳送。伽行次滎陽,哀其辛苦,悉呼而謂 之曰:「卿輩既犯國刑,虧損名教,身嬰縲紲,此其職也。今復重勞援卒,民獨不 愧於心哉!」參等辭謝。伽曰:「汝等雖犯憲法,枷鎖亦大辛苦。吾欲與汝等脫去, 行至京師總集,能不違期不?」皆拜謝曰:「必不敢違。」伽於是悉脫其枷,停援 卒,與期曰:「某日當至京師,如致前卻,吾當為汝受死。」舍之而去。流人咸悅, 依期而至,一無離叛。上聞而驚異之,召見與語,稱善久之。於是悉召流人,並令 攜負妻子俱入,賜宴於殿庭而赦之。乃下詔曰:「凡在有生,含靈稟性,咸知好惡, 並識是非。若臨以至誠,明加勸導,則俗必從化,人皆遷善。往以海內亂離,德教 廢絕,官人無慈愛之心,兆庶懷奸詐之意,所以獄訟不息,澆薄難治。朕受命上天, 安養萬姓,思遵聖法,以德化人,朝夕孜孜,意在於此。而伽深識朕意,誠心宣導。 參等感悟,自赴憲司。明是率土之人非為難教,良是官人不加曉示,致令陷罪,無 由自新。若使官盡王伽之儔,人皆李參之輩,刑厝不用,其何遠哉!」於是擢伽為 雍令,政有能名。
wèi dé shēn
○魏德深
wèi dé shēn, běn jù lù rén yě. zǔ chōng, shì zhōu wèi xíng bù dài fū jiàn zhōu cì shǐ, yīn jiā hóng nóng. fù pí, yù lín lìng. dé shēn chū wèi wén dì wǎn láng, hòu lì féng yì shū zuǒ wǔ yáng sī hù shū zuǒ, yǐ néng qiān guì xiāng zhǎng. wèi zhèng qīng jìng, bù yán ér zhì. huì yǔ liáo dōng zhī yì, zhēng shuì bǎi duān, shǐ rén wǎng lái, zé chéng jùn xiàn. yú shí wáng gāng chí wěn, lì duō zāng huì, suǒ zài zhēng liǎn, xià bù kān mìng. wéi dé shēn yī xiàn, yǒu wú xiāng tōng, bù jié qí lì, suǒ qiú jiē gěi, bǎi xìng bù rǎo, chēng wèi dà zhì. yú shí dào zéi qún qǐ, wǔ yáng zhū chéng duō bèi lún xiàn, wéi guì xiāng dú quán. jùn chéng yuán bǎo cáng shòu zhào zhú bǔ dào zéi, měi zhàn bù lì, zé qì xiè bì jǐn, zhé zhēng fā yú rén, dòng yǐ jūn fǎ cóng shì, rú cǐ zhě shù yǐ. qí lín chéng yíng zào, jiē jù yú shì, lì rén dì xiāng dū zé, zhòu yè xuān xiāo, yóu bù néng jì. dé shēn gè wèn qí suǒ yù rèn, suí biàn xiū yíng, guān fǔ jì rán, héng ruò wú shì. wéi yuē shù zhǎng lì, suǒ xiū bù xū guò shèng yú xiàn, shǐ bǎi xìng láo kǔ. rán zài xià gè zì jié xīn, cháng wèi zhū xiàn zhī zuì. xún zhuǎn guǎn táo zhǎng, guì xiāng lì rén wén zhī, xiāng yǔ yán jí qí shì, jiē xū xī liú tì, yǔ bù chéng shēng. jí jiāng fù rèn, qīng chéng sòng zhī, hào qì zhī shēng, dào lù bù jué. jì zhì guǎn táo, hé jìng lǎo yòu jiē rú jiàn qí fù mǔ. yǒu huá rén yuán wài láng zhào jūn shí, yǔ jùn chéng yuán bǎo cáng shēn xiāng jiāo jié, qián hòu lìng zhǎng wèi yǒu bù shòu qí zhǐ huī zhě. zì dé shēn zhì xiàn, jūn shí píng chù yú shì, wèi cháng zhé gǎn chū mén. táo cuàn zhī tú, guī lái rú shì. guì xiāng fù lǎo mào shè jiān xiǎn, yì què qǐng liú dé shēn, yǒu zhào xǔ zhī. guǎn táo fù lǎo fù yì jùn xiāng sòng, yǐ guì xiāng wén shū wèi zhà. jùn bù néng jué. huì chí jié shǐ zhě wéi jì dù zhěng děng zhì, liǎng xiàn yì shǐ sòng zhī, nǎi duàn cóng guì xiāng. guì xiāng lì rén gē hū mǎn dào, hù xiāng chēng qìng. guǎn táo zhòng shù hé jìng bēi kū, yīn ér jū zhù zhě shù bǎi jiā. bǎo cáng shēn hài qí néng. huì yuè wáng dòng zhēng bīng yú jùn, bǎo cáng suì lìng dé shēn lǜ bīng qiān rén fù dōng dōu. é ér bǎo cáng yǐ wǔ yáng guī lǐ mì. dé shēn suǒ lǐng, jiē wǔ yáng rén yě, yǐ běn tǔ cóng zéi, niàn qí qīn qī, zhé chū dōu mén dōng xiàng tòng kū ér fǎn. rén huò wèi zhī yuē: lǐ mì bīng mǎ jìn zài jīn yōng, qù cǐ èr shí yú lǐ. rǔ bì yù guī, shuí néng xiāng jìn, hé wèi zì kǔ rú cǐ! qí rén jiē chuí qì yuē: wǒ yǔ wèi míng fǔ tóng lái, bù rěn qì qù, qǐ yǐ dào lù jiān nán hū! qí dé rén xīn rú cǐ. hòu yǔ zéi zhàn, méi yú zhèn, guì xiāng guǎn táo rén shù zhì jīn huái zhī.
魏德深,本巨鹿人也。祖沖,仕周為刑部大夫、建州刺史,因家弘農。父毗, 鬱林令。德深初為文帝挽郎,後歷馮翊書佐、武陽司戶書佐,以能遷貴鄉長。為政 清淨,不嚴而治。會與遼東之役,徵稅百端,使人往來,責成郡縣。於時王綱弛紊, 吏多贓賄,所在征斂,下不堪命。唯德深一縣,有無相通,不竭其力,所求皆給, 百姓不擾,稱為大治。於時盜賊群起,武陽諸城多被淪陷,唯貴鄉獨全。郡丞元寶 藏受詔逐捕盜賊,每戰不利,則器械必盡,輒徵發於人,動以軍法從事,如此者數 矣。其鄰城營造,皆聚於事,吏人遞相督責,晝夜喧囂,猶不能濟。德深各問其 所欲任,隨便修營,官府寂然,恆若無事。唯約束長吏,所修不須過勝余縣,使百 姓勞苦。然在下各自竭心,常為諸縣之最。尋轉館陶長,貴鄉吏人聞之,相與言及 其事,皆歔欷流涕,語不成聲。及將赴任,傾城送之,號泣之聲,道路不絕。既至 館陶,闔境老幼皆如見其父母。有猾人員外郎趙君實,與郡丞元寶藏深相交結,前 後令長未有不受其指麾者。自德深至縣,君實屏處於室,未嘗輒敢出門。逃竄之徒, 歸來如市。貴鄉父老冒涉艱險,詣闕請留德深,有詔許之。館陶父老復詣郡相訟, 以貴鄉文書為詐。郡不能決。會持節使者韋霽、杜整等至,兩縣詣使訟之,乃斷從 貴鄉。貴鄉吏人歌呼滿道,互相稱慶。館陶眾庶合境悲哭,因而居住者數百家。寶 藏深害其能。會越王侗徵兵於郡,寶藏遂令德深率兵千人赴東都。俄而寶藏以武陽 歸李密。德深所領,皆武陽人也,以本土從賊,念其親戚,輒出都門東向慟哭而反。 人或謂之曰:「李密兵馬近在金墉,去此二十餘里。汝必欲歸,誰能相禁,何為自 苦如此!」其人皆垂泣曰:「我與魏明府同來,不忍棄去,豈以道路艱難乎!」其 得人心如此。後與賊戰,沒於陣,貴鄉、館陶人庶至今懷之。
shí yǒu lì yáng lìng bó hǎi gāo shì héng xiāo lìng péng chéng liú gāo chéng gāo lìng hóng nóng liú chì, jù yǒu ēn huì. dà yè zhī mò, zhǎng lì duō zāng wū, héng gāo jí chì qīng jié yú lì, fēng jiào dà qià, yù wú xì qiú, wèi lì rén suǒ chēng.
時有櫟陽令渤海高世衡、蕭令彭城劉高、城皋令弘農劉熾,俱有恩惠。大業之 末,長吏多贓污,衡、高及熾清節逾厲,風教大洽,獄無繫囚,為吏人所稱。
shǐ chén yuē: gǔ yǔ yún, shàn wèi shuǐ zhě, yǐn zhī shǐ píng, shàn huà rén zhě, fǔ zhī shǐ jìng. shuǐ píng zé wú sǔn yú dī fáng, rén jìng zé bù fàn yú xiàn zhāng. rán zé yì sú yí fēng, fú jiào cóng yì, bù zī yú míng chá, bì jí yú xún liáng zhě yě. yàn guāng děng jiē nèi huái zhí dào, zhì chéng dài wù, gù dé suǒ jū ér huà, suǒ qù jiàn sī. zhì yú jǐng mào zhī è è yáng shàn, gōng yì zhī fǔ shì jí bìng, liú kuàng zhī huà xíng suǒ bù, dé shēn zhī ài jié rén xīn, suī xìn chén dù shī zhèng hún zhū yì, bù néng jì yě. shī yún: kǎi tì jūn zǐ, rén zhī fù mǔ. qǐ tú yán zāi! gōng yì suǒ zài yóu yì, lǚ jiǎn dì xīn, zhuī jì wǎng zhī yī shěng, suì liú wáng yú dào lù, xī hū! liǔ jiǎn qù guān, qī zǐ bù shàn, zhào guǐ zhì mǎn, zhuó shuǐ jiàn lí, qīng yǐ!
史臣曰:古語云,善為水者,引之使平,善化人者,撫之使靜。水平則無損於 堤防,人靜則不犯於憲章。然則易俗移風,服教從義,不資於明察,必藉於循良者 也。彥光等皆內懷直道,至誠待物,故得所居而化,所去見思。至於景茂之遏惡揚 善,公義之撫視疾病,劉曠之化行所部,德深之愛結人心,雖信臣、杜詩、鄭渾、 硃邑,不能繼也。《詩》云:「愷悌君子,人之父母。」豈徒言哉!恭懿所在尤異, 屢簡帝心,追既往之一眚,遂流亡於道路,惜乎!柳儉去官,妻子不贍,趙軌秩滿, 酌水餞離,清矣!