chéng jié
○诚节
yì chēng:" shèng rén dà bǎo yuē wèi, hé yǐ shǒu wèi yuē rén." yòu yún:" lì rén zhī dào yuē rén yǔ yì." rán ér shì zhī lì shēn chéng míng, zài hu rén yì ér yǐ. gù rén dào bù yuǎn, zé shā shēn yǐ chéng rén, yì zhòng yú shēng, zé juān shēng ér qǔ yì. shì yǐ lóng féng tóu qū yú xià guǐ, bǐ gàn jié jié yú shāng xīn, shēn kuǎi duàn bì yú qí zhuāng, hóng yǎn nà gān yú wèi yì. yuán dǎi hàn zhī jì xìn luán bù, jìn zhī xiàng xióng jī shào, fán zài lì míng zhī shì, mò bù shù jī yān. zhì yú lín nàn wàng shēn, jiàn wēi shòu mìng, suī sī wén bù zhuì, ér xíng zhī gài guǎ, gù zhī shì zhī suǒ zhòng, xìn zài zī hū! fēi fū nèi huái tiě shí zhī xīn, wài fù líng shuāng zhī jié, shú néng ān zhī ruò mìng, fù dǎo rú guī zhě yě. huáng fǔ dàn děng, dāng rǎo rǎng zhī jì, jiàn bì sǐ zhī jī, bái rèn lín jǐng, què hū bù bá, kě wèi suì hán zhēn bǎi, jí fēng jìng cǎo, qiān zǎi zhī hòu, lǐn lǐn rú shēng. qǐ dú wén bǐ bó yí, nuò fū lì zhì, yì jì jiāng lái jūn zǐ, yǒu suǒ shù jī. gù duō cǎi suǒ wén, wèi chéng jié chuán.
《易》称:“圣人大宝曰位,何以守位曰仁。”又云:“立人之道曰仁与义。” 然而士之立身成名,在乎仁义而已。故仁道不远,则杀身以成仁,义重于生,则捐 生而取义。是以龙逢投躯于夏癸,比干竭节于商辛,申蒯断臂于齐庄,弘演纳肝于 卫懿。爰逮汉之纪信、栾布,晋之向雄、嵇绍,凡在立名之士,莫不庶几焉。至于 临难忘身,见危授命,虽斯文不坠,而行之盖寡,固知士之所重,信在兹乎!非夫 内怀铁石之心,外负凌霜之节,孰能安之若命,赴蹈如归者也。皇甫诞等,当扰攘 之际,践必死之机,白刃临颈,确乎不拔,可谓岁寒贞柏,疾风劲草,千载之后, 懔懔如生。岂独闻彼伯夷,懦夫立志,亦冀将来君子,有所庶几。故掇采所闻,为 《诚节传》。
liú hóng
○刘弘
liú hóng, zì zhòng yuǎn, péng chéng cóng tíng lǐ rén, wèi tài cháng qīng fāng zhī sūn yě. shǎo hào xué, yǒu xíng jiǎn, zhòng jié gài. shì qí xíng tái láng zhōng xiāng chéng pèi jùn gǔ yáng sān jùn tài shǒu xī chǔ zhōu cì shǐ. jí qí wáng, zhōu wǔ dì yǐ wéi běn jùn tài shǒu. wèi jiǒng zhī luàn yě, qiǎn qí jiāng xí pí lüè xú yǎn. hóng lè bīng jù zhī, yǐ gōng shòu yí tóng yǒng chāng tài shǒu qí zhōu zhǎng shǐ. zhì zài lì gōng, bù ān zuǒ zhí. píng chén zhī yì, biǎo qǐng cóng jūn, yǐ xíng jūn zhǎng shǐ cóng zǒng guǎn tǔ wàn xù dù jiāng. yǐ gōng jiā shang yí tóng, fēng huò zé xiàn gōng, bài quán zhōu cì shǐ. huì gāo zhì huì zuò luàn, yǐ bīng gōng zhōu, hóng chéng shǒu bǎi yú rì, jiù bīng bù zhì. qián hòu chū zhàn, sǐ wáng tài bàn, liáng jǐn wú suǒ shí, yǔ shì zú shù bǎi rén zhǔ xī jiǎ yāo dài, jí bō shù pí ér shí zhī, yī wú lí pàn. zéi zhī qí jī è, yù jiàng zhī, hóng kàng jié mí lì. zéi xī zhòng lái gōng, chéng xiàn, wèi zéi suǒ hài. shàng wén ér jiā tàn zhě jiǔ zhī, cì wù èr qiān duàn. zǐ cháng xìn, xí qí guān jué.
刘弘,字仲远,彭城丛亭里人,魏太常卿芳之孙也。少好学,有行检,重节概。 仕齐行台郎中、襄城、沛郡、谷阳三郡太守、西楚州刺史。及齐亡,周武帝以为本 郡太守。尉迥之乱也,遣其将席毗掠徐、兗。弘勒兵拒之,以功授仪同、永昌太守、 齐州长史。志在立功,不安佐职。平陈之役,表请从军,以行军长史从总管吐万绪 度江。以功加上仪同,封濩泽县公,拜泉州刺史。会高智慧作乱,以兵攻州,弘城 守百余日,救兵不至。前后出战,死亡太半,粮尽无所食,与士卒数百人煮犀甲腰 带,及剥树皮而食之,一无离叛。贼知其饥饿,欲降之,弘抗节弥厉。贼悉众来攻, 城陷,为贼所害。上闻而嘉叹者久之,赐物二千段。子长信,袭其官爵。
huáng fǔ dàn táo mó jìng zhāo
皇甫诞陶模 敬钊
huáng fǔ dàn, zì xuán lǜ, ān dìng wū shì rén yě. zǔ hé, wèi jiāo zhōu cì shǐ. fù fán, zhōu suí zhōu cì shǐ. dàn shǎo gāng yì, yǒu qì jú. zhōu bì wáng yǐn wèi cāng cáo cān jūn. gāo zǔ shòu shàn, wèi bīng bù shì láng. shù nián, chū wèi lǔ zhōu zhǎng shǐ. kāi huáng zhōng, fù rù wèi bǐ bù xíng bù èr cáo shì láng, jù yǒu néng míng. qiān zhì shū shì yù shǐ, cháo chén wú bù sù dàn. shàng yǐ bǎi xìng duō liú wáng, lìng dàn wèi hé nán dào dà shǐ yǐ jiǎn kuò zhī. jí hái, zòu shì chēng zhǐ, shàng shén yuè, lìng pàn dà lǐ shǎo qīng. míng nián, qiān shàng shū yòu chéng, é yǐ mǔ yōu qù zhí. wèi qī, qǐ lìng shì shì. xún zhuǎn shàng shū zuǒ chéng. shí hàn wáng liàng wèi bīng zhōu zǒng guǎn, cháo tíng shèng xuǎn liáo zuǒ, qián hòu zhǎng shǐ sī mǎ, jiē yī shí míng shì. shàng yǐ dàn gōng fāng zhù chēng, bài bīng zhōu zǒng guǎn sī mǎ, zǒng fǔ zhèng shì, yī yǐ zī zhī, liàng shén jìng yān. jí yáng dì jí wèi, zhēng liàng rù cháo, liàng yòng zī yì wáng kuǐ zhī móu, fā bīng zuò luàn. dàn shù jiàn zhǐ, liàng bù nà. dàn yīn liú tì yuē:" qiè liào dà wáng bīng zī, wú dí jīng shī zhě, jiā yǐ jūn chén wèi dìng, nì shùn shì shū, shì mǎ suī jīng, nán yǐ qǔ shèng. yuàn wáng fèng zhào rù cháo, shǒu chén zǐ zhī jié, bì yǒu sōng qiáo zhī shòu, lěi dài zhī róng. rú gèng qiān yán, xiàn shēn pàn nì, yī guà xíng shū, wèi bù yī qián shǒu bù kě de yě. yuàn chá qū qū zhī xīn, sī wàn quán zhī jì, gǎn yǐ sǐ qǐng." liàng nù ér qiú zhī. jí yáng sù jiāng zhì, liàng tún qīng yuán yǐ jù zhī. liàng zhǔ bù dòu lú yù chū dàn yú yù, xiāng yǔ xié móu, bì chéng jù liàng. liàng xí jī pò zhī, bìng kàng jié ér yù hài. dì yǐ dàn wáng shēn xùn guó, jiā dào zhě jiǔ zhī, xià zhào yuē:" bāo xiǎn míng jié, yǒu guó tōng guī, jiā děng shì zhōng, yì wéi lìng diǎn. bīng zhōu zǒng guǎn sī mǎ huáng fǔ dàn, xìng lǐ yān tōng, zhì huái shěn zhèng, xiào guān zàn wù, shēng jī kè xuān. zhí kuáng bèi gòu huò, xiōng wēi kǒng chì, què xùn dān chéng, bù cóng yāo nì. suī yōu zhí kòu shǒu, ér yǎ zhì mí lì, suì qián yǔ yì tú jù chéng kàng jù. zhòng guǎ bù dí, yǎn zhì fēi mìng. kě zèng zhù guó, fēng hóng yì gōng, shì yuē míng." zi wú yì sì.
皇甫诞,字玄虑,安定乌氏人也。祖和,魏胶州刺史。父璠,周隋州刺史。诞 少刚毅,有器局。周毕王引为仓曹参军。高祖受禅,为兵部侍郎。数年,出为鲁州 长史。开皇中,复入为比部、刑部二曹侍郎,俱有能名。迁治书侍御史,朝臣无不 肃惮。上以百姓多流亡,令诞为河南道大使以检括之。及还,奏事称旨,上甚悦, 令判大理少卿。明年,迁尚书右丞,俄以母忧去职。未期,起令视事。寻转尚书左 丞。时汉王谅为并州总管,朝廷盛选僚佐,前后长史、司马,皆一时名士。上以诞 公方著称,拜并州总管司马,总府政事,一以谘之,谅甚敬焉。及炀帝即位,征谅 入朝,谅用谘议王頍之谋,发兵作乱。诞数谏止,谅不纳。诞因流涕曰:“窃料大 王兵资,无敌京师者,加以君臣位定,逆顺势殊,士马虽精,难以取胜。愿王奉诏 入朝,守臣子之节,必有松、乔之寿,累代之荣。如更迁延,陷身叛逆,一挂刑书, 为布衣黔首不可得也。愿察区区之心,思万全之计,敢以死请。”谅怒而囚之。及 杨素将至,谅屯清源以拒之。谅主簿豆卢毓出诞于狱,相与协谋,闭城拒谅。谅袭 击破之,并抗节而遇害。帝以诞亡身徇国,嘉悼者久之,下诏曰:“褒显名节,有 国通规,加等饰终,抑惟令典。并州总管司马皇甫诞,性理淹通,志怀审正,效官 赞务,声绩克宣。值狂悖构祸,凶威孔炽,确殉单诚,不从妖逆。虽幽絷寇手,而 雅志弥厉,遂潜与义徒据城抗拒。众寡不敌,奄致非命。可赠柱国,封弘义公,谥 曰明。”子无逸嗣。
wú yì xún wèi yù yáng tài shǒu, zhèng shén yǒu shēng. dà yè lìng xíng, jiù jué lì chú, yǐ wú yì chéng yì zhī hòu, cì jué píng yú hóu. rù wèi xíng bù shì láng, shǒu yòu wǔ wèi jiāng jūn.
无逸寻为淯阳太守,政甚有声。《大业令》行,旧爵例除,以无逸诚义之后, 赐爵平舆侯。入为刑部侍郎,守右武卫将军。
chū, hàn wáng liàng zhī fǎn yě, zhōu xiàn mò bù xiǎng yìng, yǒu lán zhōu sī mǎ táo mó fán zhì lìng jìng zhāo, bìng kàng jié bù cóng.
初,汉王谅之反也,州县莫不响应,有岚州司马陶模、繁畤令敬钊,并抗节不 从。
táo mó, jīng zhào rén yě. xìng míng mǐn, yǒu qì gàn. rén shòu chū, wèi lán zhōu sī mǎ. liàng jì zuò luàn, cì shǐ qiáo zhōng kuí fā bīng jiāng fù nì, mó jù zhī yuē:" hàn wáng suǒ tú bù guǐ, gōng hé guó hòu ēn, zhì wèi fāng bó, wèi dāng jié chéng xiào mìng yǐ dá cí zào, qǐ yǒu dà xíng huáng dì zǐ gōng wèi yǎn, fān wèi lì jiē!" zhōng kuí shī sè yuē:" sī mǎ fǎn xié?" lín zhī yǐ bīng, cí qì bù náo, kuí yì ér shì zhī. jūn lì jìn yuē:" ruò bù zhǎn mó, hé yǐ yā zhòng xīn?" yú shì qiú zhī yú yù, xī lüè qǔ zī cái, fēn cì dǎng yǔ. jí liàng píng, yáng dì jiā zhī, bài kāi fǔ, shòu dà xīng lìng. yáng xuán gǎn zhī fǎn yě, lǜ bīng cóng wèi xuán jī zhī, yǐ gōng jìn wèi yín qīng guāng lù dài fu, zú guān.
陶模,京兆人也。性明敏,有器干。仁寿初,为岚州司马。谅既作乱,刺史乔 钟葵发兵将赴逆,模拒之曰:“汉王所图不轨,公荷国厚恩,致位方伯,谓当竭诚 效命以答慈造,岂有大行皇帝梓宫未掩,翻为厉阶!”钟葵失色曰:“司马反邪?” 临之以兵,辞气不挠,葵义而释之。军吏进曰:“若不斩模,何以压众心?”于是 囚之于狱,悉掠取资财,分赐党与。及谅平,炀帝嘉之,拜开府,授大兴令。杨玄 感之反也,率兵从卫玄击之,以攻进位银青光禄大夫,卒官。
jìng zhāo zì jī shàn, hé dōng pú bǎn rén yě. fù yuán yuē, zhōu bù xiàn zhōng dài fū. zhāo rén shòu zhōng wèi fán zhì lìng, shén yǒu néng míng. jí zéi zhì, lì zhàn chéng xiàn. zéi shuài mò bì lüè qí zī chǎn ér lín zhī yǐ bīng, zhāo cí qì bù náo. bì yì ér zhǐ zhī, zhí sòng yú wěi jiāng qiáo zhōng kuí suǒ. zhōng kuí shì zhī, shǔ wèi dài zhōu zǒng guǎn sī mǎ, zhāo zhèng sè jù zhī, zhì yú zài sān. zhōng kuí fèn rán yuē:" shòu guān zé kě, bù rán dāng zhǎn!" zhāo dá yuē:" tiǎn wèi xiàn zǎi, zāo féng nì luàn, jìn bù néng bǎo jìng, tuì bù néng sǐ jié, wèi rǔ yǐ duō, hé nǎi fù yǐ wěi guān xiāng pò yě? sǐ shēng wéi mìng, yú fēi suǒ wén." zhōng kuí nù shén, shú shì zhāo yuē:" qīng bù wèi sǐ xié?" fù jiāng shā zhī. huì yáng yì chén jūn zhì, zhōng kuí jù chū zhàn, yīn ér dà bài, zhāo suì dé miǎn. dà yè sān nián, yáng dì bì shǔ fén yáng gōng, dài zhōu zhǎng shǐ liǔ quán sī mǎ cuī bǎo shān shàng qí zhuàng, fù yǒu sī jiāng jiā bāo shǎng, huì yú shì jī zòu gé ér zhǐ. hòu qiān cháo yì lìng, wèi jǐ, zhōng.
敬钊字积善,河东蒲坂人也。父元约,周布宪中大夫。钊仁寿中为繁畤令,甚 有能名。及贼至,力战城陷。贼帅墨弼掠其资产而临之以兵,钊辞气不挠。弼义而 止之,执送于伪将乔钟葵所。钟葵释之,署为代州总管司马,钊正色拒之,至于再 三。钟葵忿然曰:“受官则可,不然当斩!”钊答曰:“忝为县宰,遭逢逆乱,进 不能保境,退不能死节,为辱已多,何乃复以伪官相迫也?死生唯命,余非所闻。” 钟葵怒甚,熟视钊曰:“卿不畏死邪?”复将杀之。会杨义臣军至,钟葵遽出战, 因而大败,钊遂得免。大业三年,炀帝避暑汾阳宫,代州长史柳铨、司马崔宝山上 其状,付有司将加褒赏,会虞世基奏格而止。后迁朝邑令,未几,终。
yóu yuán
○游元
yóu yuán, zì chǔ kè, guǎng píng rèn rén, wèi wǔ gēng míng gēn zhī xuán sūn yě. fù bǎo zàng, wèi zhì tài shǒu. yuán shǎo cōng mǐn, nián shí liù, qí sī tú xú xiǎn xiù yǐn wèi cān jūn shì. zhōu wǔ dì píng qí zhī hòu, lì shòu chūn lìng qiáo zhōu sī mǎ, jù yǒu néng míng. kāi huáng zhōng, wèi diàn nèi shì yù shǐ. jìn wáng guǎng wéi yáng zhōu zǒng guǎn, yǐ yuán wèi fǎ cáo cān jūn, fù yōu qù zhí. hòu wèi nèi zhí jiān. yáng dì sì wèi, qiān shàng shū dù zhī láng. liáo dōng zhī yì, lǐng zuǒ xiāo wèi zhǎng shǐ, wèi gài móu dào jiān jūn, bài cháo qǐng dài fū, jiān zhì shū shì yù shǐ. yǔ wén shù děng jiǔ jūn bài jī, dì lìng yuán àn qí yù. shù shí guì xìng, qí zi shì jí yòu shàng nán yáng gōng zhǔ, shì qīng cháo tíng. qiǎn jiā tóng zào yuán, yǒu suǒ qǐng shǔ. yuán bù zhī jiàn. tā rì, shù shù yuē:" gōng dì shǔ qīn xián, fù xīn shì jì, dāng jiù shēn zé jǐ, yǐ quàn shì jūn, nǎi qiǎn rén xiāng zào, yù hé suǒ dào?" àn zhī yù jí, réng yǐ zhuàng hé zhī. dì jiā qí gōng zhèng, cì cháo fú yī xí. jiǔ nián, fèng shǐ yú lí yáng dū yùn, yáng xuán gǎn zuò nì, nǎi wèi yuán yuē:" dú fū sì nüè, tiān xià shì dài fū gān nǎo tú dì, jiā yǐ xiàn shēn jué yù zhī suǒ, jūn liáng duàn jué, cǐ yì tiān wáng zhī shí yě. wǒ jīn qīn lǜ yì bīng, yǐ zhū wú dào, qīng yì rú hé?" yuán zhèng sè dá yuē: " zūn gōng hé guó chǒng líng, gōng cān zuǒ mìng, gāo guān zhòng lù, jìn gǔ mò chóu, gōng zhī dì xiōng, qīng zǐ jiāo yìng, dāng wèi jié chéng jǐn jié, shàng dá hóng ēn. qǐ yì fén tǔ wèi gàn, qīn tú fǎn shì, shēn wèi míng gōng bù qǔ, yuàn sī huò fú zhī duān. pū yǒu sǐ ér yǐ, bù gǎn wén mìng." xuán gǎn nù ér qiú zhī, lǚ xié yǐ bīng, jìng bù qū jié, yú shì hài zhī. dì shén jiā tàn, zèng yín qīng guāng lù dài fu, cì jiān wǔ bǎi pǐ. bài qí zi rén zōng wèi zhèng yì dài fū yì yáng jùn tōng shǒu.
游元,字楚客,广平任人,魏五更明根之玄孙也。父宝藏,位至太守。元少聪 敏,年十六,齐司徒徐显秀引为参军事。周武帝平齐之后,历寿春令、谯州司马, 俱有能名。开皇中,为殿内侍御史。晋王广为扬州总管,以元为法曹参军,父忧去 职。后为内直监。炀帝嗣位,迁尚书度支郎。辽东之役,领左骁卫长史,为盖牟道 监军,拜朝请大夫,兼治书侍御史。宇文述等九军败绩,帝令元按其狱。述时贵幸, 其子士及又尚南阳公主,势倾朝廷。遣家僮造元,有所请属。元不之见。他日,数 述曰:“公地属亲贤,腹心是寄,当咎身责己,以劝事君,乃遣人相造,欲何所道?” 按之愈急,仍以状劾之。帝嘉其公正,赐朝服一袭。九年,奉使于黎阳督运,杨玄 感作逆,乃谓元曰:“独夫肆虐,天下士大夫肝脑涂地,加以陷身绝域之所,军粮 断绝,此亦天亡之时也。我今亲率义兵,以诛无道,卿意如何?”元正色答曰: “尊公荷国宠灵,功参佐命,高官重禄,近古莫俦,公之弟兄,青紫交映,当谓竭 诚尽节,上答鸿恩。岂意坟土未干,亲图反噬,深为明公不取,愿思祸福之端。仆 有死而已,不敢闻命。”玄感怒而囚之,屡胁以兵,竟不屈节,于是害之。帝甚嘉 叹,赠银青光禄大夫,赐缣五百匹。拜其子仁宗为正议大夫、弋阳郡通守。
féng cí míng
○冯慈明
féng cí míng, zì wú yì, xìn dōu cháng lè rén yě. fù zǐ cóng, shì qí guān zhì shàng shū yòu pú yè. cí míng zài qí, yǐ qī shǔ zhī gù, nián shí sì, wèi huái yáng wáng kāi fǔ cān jūn shì. xún bǔ sī zhōu zhǔ bù, jìn chú zhōng shū shè rén. zhōu wǔ píng qí, shòu shuài dū du. gāo zǔ shòu shàn, kāi sān fǔ guān, chú sī kōng sī cāng cān jūn shì. lèi qiān xíng tái lǐ bù shì láng. jìn wáng guǎng wéi bīng zhōu zǒng guǎn, shèng xuǎn liáo shǔ, yǐ cí míng wèi sī shì. hòu lì lì bù yuán wài láng, jiān nèi shǐ shè rén. yáng dì jí wèi, yǐ mǔ yōu qù zhí. dì yǐ cí míng shǐ shì fān dǐ, hòu gèng zài tái, yì shén xián zhī, zhì shì zhé wèi yī wú zhèn fù. wèi zhī guān, zhuǎn jiāo zhǐ jùn chéng. dà yè jiǔ nián, bèi zhēng rù cháo. shí bīng bù shì láng hú sī zhèng wáng bēn gāo lí, dì jiàn cí míng, shēn wèi miǎn zhī. é bài shàng shū bīng cáo láng, jiā wèi cháo qǐng dài fū. shí sān nián, shè jiāng dū jùn chéng shì. lǐ mì zhī bī dōng dōu yě, zhào lìng cí míng ān jí shui chán luò, zhuī bīng jī mì. zhì yān líng, wèi mì dǎng cuī shū suǒ zhí. mì yán cí míng yú zuò, láo kǔ zhī, yīn ér wèi yuē:" suí zuò yǐ jǐn, qū yǔ fèi téng, wú gōng lǜ yì bīng, suǒ xiàng wú dí, dōng dōu wēi jí, jì rì jiāng xià. jīn yù lǜ sì fāng zhī zhòng, wèn zuì yú jiāng dū, qīng yǐ wéi hé rú?" cí míng dá yuē:" cí míng zhí dào shì rén, yǒu sǐ ér yǐ, bú yì zhī yán, fēi suǒ gǎn duì." mì bù yuè, jì qí hòu gǎi, hòu jiā lǐ yān. cí míng qián shǐ rén fèng biǎo jiāng dū, jí zhì shū dōng dōu liú shǒu, lùn zéi xíng shì. mì zhī qí zhuàng, yòu yì ér shì zhī. chū zhì yíng mén, zéi shuài dí ràng nù yuē:" ěr wèi shǐ rén, wèi wǒ suǒ zhí, wèi gōng xiāng dài zhì hòu, céng wú gǎn dài, níng yǒu wèi hū?" cí míng bó rán yuē:" tiān zǐ shǐ wǒ lái, zhèng yù chú ěr bèi, bù tú wèi zéi dǎng suǒ huò. wǒ qǐ cóng rǔ qiú huó yé? yù shā dàn shā, hé xū mà lì!" yīn wèi qún zéi yuē:" rǔ děng běn wú ě xīn, yīn jī jǐn zhú shí zhì cǐ. guān jūn zhì, zǎo wèi shēn jì." ràng yì nù, yú shì luàn dāo zhǎn zhī. shí nián liù shí bā. liáng jùn tōng shǒu yáng wāng shàng zhuàng, dì tàn xī zhī, zèng yín qīng guāng lù dài fu. bài qí èr zi dūn pēng jù wèi shàng shū chéng wù láng. wáng chōng tuī yuè wáng dòng wéi zhǔ, zhòng zèng zhù guó hù bù shàng shū chāng lí jùn gōng, shì yuē zhuàng wǔ.
冯慈明,字无佚,信都长乐人也。父子琮,仕齐官至尚书右仆射。慈明在齐, 以戚属之故,年十四,为淮阳王开府参军事。寻补司州主簿,进除中书舍人。周武 平齐,授帅都督。高祖受禅,开三府官,除司空司仓参军事。累迁行台礼部侍郎。 晋王广为并州总管,盛选僚属,以慈明为司士。后历吏部员外郎,兼内史舍人。炀 帝即位,以母忧去职。帝以慈明始事籓邸,后更在台,意甚衔之,至是谪为伊吾镇 副。未之官,转交止郡丞。大业九年,被征入朝。时兵部侍郎斛斯政亡奔高丽, 帝见慈明,深慰勉之。俄拜尚书兵曹郎,加位朝请大夫。十三年,摄江都郡丞事。 李密之逼东都也,诏令慈明安集氵廛、洛,追兵击密。至鄢陵,为密党崔枢所执。 密延慈明于坐,劳苦之,因而谓曰:“隋祚已尽,区宇沸腾,吾躬率义兵,所向无 敌,东都危急,计日将下。今欲率四方之众,问罪于江都,卿以为何如?”慈明答 曰:“慈明直道事人,有死而已,不义之言,非所敢对。”密不悦,冀其后改,厚 加礼焉。慈明潜使人奉表江都,及致书东都留守,论贼形势。密知其状,又义而释 之。出至营门,贼帅翟让怒曰:“尔为使人,为我所执,魏公相待至厚,曾无感戴, 宁有畏乎?”慈明勃然曰:“天子使我来,正欲除尔辈,不图为贼党所获。我岂从 汝求活耶?欲杀但杀,何须骂詈!”因谓群贼曰:“汝等本无恶心,因饥馑逐食至 此。官军至,早为身计。”让益怒,于是乱刀斩之。时年六十八。梁郡通守杨汪上 状,帝叹惜之,赠银青光禄大夫。拜其二子惇、怦俱为尚书承务郎。王充推越王侗 为主,重赠柱国、户部尚书、昌黎郡公,谥曰壮武。
zhǎng zǐ chén, xiān zài dōng dōu, wáng chōng pò lǐ mì, chén yì zài jūn zhōng, suì qiǎn nú fù fù shī jiù yì dōng dōu, shēn bù zì sòng. wèi jǐ, yòu shèng huā zhú nà shì. shí lùn chǒu zhī.
长子忱,先在东都,王充破李密,忱亦在军中,遂遣奴负父尸柩诣东都,身不 自送。未几,又盛花烛纳室。时论丑之。
zhāng xū tuó
○张须陀
zhāng xū tuó, hóng nóng wén xiāng rén yě. xìng gāng liè, yǒu yǒng lüè. ruò guàn cóng shǐ wàn suì tǎo xī cuàn, yǐ gōng shòu yí tóng, cì wù sān bǎi duàn. yáng dì sì wèi, hàn wáng liàng zuò luàn bīng zhōu, cóng yáng sù jī píng zhī, jiā kāi fǔ. dà yè zhōng, wèi qí jùn chéng. huì xìng liáo dōng zhī yì, bǎi xìng shī yè, yòu shǔ suì jī, gǔ mǐ yǒng guì, xū tuó jiāng kāi cāng zhèn gěi, guān shǔ xián yuē:" xū dài zhào chì, bù kě shàn yǔ." xū tuó yuē:" jīn dì zài yuǎn, qiǎn shǐ wǎng lái, bì yān suì xù. bǎi xìng yǒu dào xuán zhī jí, rú dài bào zhì, dāng wěi gōu hè yǐ. wú ruò yǐ cǐ huò zuì, sǐ wú suǒ hèn." xiān kāi cāng ér hòu shàng zhuàng, dì zhī zhī ér bù zé yě. míng nián, zéi shuài wáng báo jù jié wáng mìng shù wàn rén, kòu lüè jùn jìng. guān jūn jī zhī, duō bù lì. xū tuó fā bīng jù zhī, báo suì yǐn jūn nán, zhuǎn lüè lǔ jùn. xū tuó niè zhī, jí yú dài shān zhī xià. báo shì zhòu shèng, bù shè bèi. xū tuó xuǎn jīng ruì, chū qí bù yì jī zhī, báo zhòng dà kuì, yīn chéng shèng zhǎn shǒu shù qiān jí. báo shōu hé wáng sàn, dé wàn yú rén, jiāng běi dù hé. xū tuó zhuī zhī, zhì lín yì, fù pò zhī, zhǎn wǔ qiān yú jí, huò liù chù wàn jì. shí tiān xià chéng píng rì jiǔ, duō bù xí bīng, xū tuó dú yǒng jué shàn zhàn. yòu cháng yú fǔ yù, dé shì zú xīn, lùn zhě hào wéi míng jiāng. báo fù běi zhàn, lián dòu zi zéi sūn xuān yǎ shí zhī dū hǎo xiào dé děng zhòng shí yú wàn gōng zhāng qiū. xū tuó qiǎn zhōu shī duàn qí jīn jì, qīn lǜ mǎ bù èr wàn xí jī, dà pò zhī, zéi tú sàn zǒu. jì zhì jīn liáng, fù wèi zhōu shī suǒ jù, qián hòu láng bèi, huò qí jiā lěi zī zhòng bù kě shèng jì, lù bù yǐ wén. dì dà yuè, yōu zhào bāo yáng, lìng shǐ zhě tú huà qí xíng róng ér zòu zhī. qí nián, zéi péi cháng cái shí zǐ hé děng zhòng èr wàn, yǎn zhì chéng xià, zòng bīng dà lüè. xū tuó wèi xiá jí bīng, qīn lǜ wǔ qí yǔ zhàn. zéi jìng fù zhī, wéi bǎi yú zhòng, shēn zhōng shù chuàng, yǒng qì mí lì. huì chéng zhōng bīng zhì, zéi shāo què, xū tuó dū jūn fù zhàn, cháng cái bài zǒu. hòu shù xún, zéi shuài qín jūn hóng guō fāng yù děng hé jūn wéi běi hǎi, bīng fēng shén ruì, xū tuó wèi guān shǔ yuē:" zéi zì shì qiáng, wèi wǒ bù néng jiù, wú jīn sù qù, pò zhī bì yǐ." yú shì jiǎn jīng bīng, bèi dào ér jìn, zéi guǒ wú bèi, jī dà pò zhī, zhǎn shù wàn jí, huò zī zhòng sān qiān liǎng. sī lì cì shǐ péi cāo zhī shàng zhuàng, dì qiǎn shǐ láo wèn zhī. shí nián, zéi zuǒ xiào yǒu zhòng jiāng shí wàn, tún yú dūn gǒu shān. xū tuó liè bā fēng yíng yǐ bī zhī, fù fēn bīng è qí yào hài. xiào yǒu jiǒng pò, miàn fù lái jiàng. qí dǎng jiě xiàng wáng liáng zhèng dà biāo lǐ wǎn děng zhòng gè wàn jì, xū tuó xī tǎo píng zhī, wēi zhèn dōng xià. yǐ gōng qiān qí jùn tōng shǒu, lǐng hé nán dào shí èr jùn chù zhì tǎo bǔ dà shǐ. é ér zéi lú míng yuè zhòng shí yú wàn, jiāng kòu hé běi, cì zhù ā, xū tuó yāo jī, shā shù qiān rén. zéi lǚ míng xīng shuài rén tài huò xiǎo hàn děng zhòng gè wàn yú, rǎo jì běi, xū tuó jìn jūn jī zǒu zhī. xún jiāng bīng jù dōng jùn zéi dí ràng, qián hòu sān shí yú zhàn, měi pò zǒu zhī. zhuǎn xíng yáng tōng shǒu. shí lǐ mì shuō ràng qǔ luò kǒu cāng, ràng dàn xū tuó, bù gǎn jìn. mì quàn zhī, ràng suì yǔ mì lǜ bīng bī xíng yáng, xū tuó jù zhī. ràng jù ér tuì, xū tuó chéng zhī, zhú běi shí yú lǐ. shí lǐ mì xiān fú shù qiān rén yú lín mù jiān, yāo jī xū tuó jūn, suì bài jī. mì yǔ ràng hé jūn wéi zhī, xū tuó kuì wéi zhé chū, zuǒ yòu bù néng jǐn chū, xū tuó yuè mǎ rù jiù zhī. lái wǎng shù sì, zhòng jiē bài sàn, nǎi yǎng tiān yuē: " bīng bài rú cǐ, hé miàn jiàn tiān zǐ hū?" nǎi xià mǎ zhàn sǐ. shí nián wǔ shí èr. qí suǒ bù bīng, jǐn yè hào kū, shù rì bù zhǐ. yuè wáng dòng qiǎn zuǒ guāng lù dài fu péi rén jī zhāo fǔ qí zhòng, yí zhèn wǔ láo. dì lìng qí zi yuán bèi zǒng fù bīng, yuán bèi shí zài qí jùn, yù zéi, jìng bù guǒ xíng.
张须陀,弘农阌乡人也。性刚烈,有勇略。弱冠从史万岁讨西爨,以功授仪同, 赐物三百段。炀帝嗣位,汉王谅作乱并州,从杨素击平之,加开府。大业中,为齐 郡丞。会兴辽东之役,百姓失业,又属岁饥,谷米踊贵,须陀将开仓赈给,官属咸 曰:“须待诏敕,不可擅与。”须陀曰:“今帝在远,遣使往来,必淹岁序。百姓 有倒悬之急,如待报至,当委沟壑矣。吾若以此获罪,死无所恨。”先开仓而后上 状,帝知之而不责也。明年,贼帅王薄聚结亡命数万人,寇掠郡境。官军击之,多 不利。须陀发兵拒之,薄遂引军南,转掠鲁郡。须陀蹑之,及于岱山之下。薄恃骤 胜,不设备。须陀选精锐,出其不意击之,薄众大溃,因乘胜斩首数千级。薄收合 亡散,得万余人,将北度河。须陀追之,至临邑,复破之,斩五千余级,获六畜万 计。时天下承平日久,多不习兵,须陀独勇决善战。又长于抚驭,得士卒心,论者 号为名将。薄复北战,连豆子贼孙宣雅、石秪阇、郝孝德等众十余万攻章丘。须陀 遣舟师断其津济,亲率马步二万袭击,大破之,贼徒散走。既至津梁,复为舟师所 拒,前后狼狈,获其家累辎重不可胜计,露布以闻。帝大悦,优诏褒扬,令使者图 画其形容而奏之。其年,贼裴长才、石子河等众二万,奄至城下,纵兵大掠。须陀 未暇集兵,亲率五骑与战。贼竞赴之,围百余重,身中数创,勇气弥厉。会城中兵 至,贼稍却,须陀督军复战,长才败走。后数旬,贼帅秦君弘、郭方预等合军围北 海,兵锋甚锐,须陀谓官属曰:“贼自恃强,谓我不能救,吾今速去,破之必矣。” 于是简精兵,倍道而进,贼果无备,击大破之,斩数万级,获辎重三千两。司隶刺 史裴操之上状,帝遣使劳问之。十年,贼左孝友众将十万,屯于蹲狗山。须陀列八 风营以逼之,复分兵扼其要害。孝友窘迫,面缚来降。其党解象、王良、郑大彪、 李宛等众各万计,须陀悉讨平之,威振东夏。以功迁齐郡通守,领河南道十二郡 黜陟讨捕大使。俄而贼庐明月众十余万,将寇河北,次祝阿,须陀邀击,杀数千人。 贼吕明星、帅仁泰、霍小汉等众各万余,扰济北,须陀进军击走之。寻将兵拒东郡 贼翟让,前后三十余战,每破走之。转荥阳通守。时李密说让取洛口仓,让惮须陀, 不敢进。密劝之,让遂与密率兵逼荥阳,须陀拒之。让惧而退,须陀乘之,逐北十 余里。时李密先伏数千人于林木间,邀击须陀军,遂败绩。密与让合军围之,须陀 溃围辄出,左右不能尽出,须陀跃马入救之。来往数四,众皆败散,乃仰天曰: “兵败如此,何面见天子乎?”乃下马战死。时年五十二。其所部兵,尽夜号哭, 数日不止。越王侗遣左光禄大夫裴仁基招抚其众,移镇武牢。帝令其子元备总父兵, 元备时在齐郡,遇贼,竟不果行。
yáng shàn huì
○杨善会
yáng shàn huì, zì jìng rén, hóng nóng huá yīn rén yě. fù chū, guān zhì pí líng tài shǒu. shàn huì dà yè zhōng wèi shū lìng, yǐ qīng zhèng wén. é ér shān dōng jī jǐn, bǎi xìng xiāng jù wèi dào, shàn huì yǐ zuǒ yòu shù bǎi rén zhú bǔ zhī, wǎng jiē kè jié. qí hòu zéi shuài zhāng jīn chēng zhòng shù wàn, tún yú xiàn jiè, tú chéng piāo yì, jùn xiàn mò néng yù. shàn huì lǜ lì suǒ lǐng, yǔ zéi bó zhàn, huò rì yǒu shù hé, měi cuò qí fēng. yáng dì qiǎn jiàng jūn duàn dá lái tǎo jīn chēng, shàn huì jìn jì yú dá, dá bù néng yòng, jūn jìng bài yān. dá shēn xiè shàn huì. hòu fù yǔ zéi zhàn, jìn zhǐ yī yǐ móu zhī, yú shì dà kè. jīn chēng fù yǐn bó hǎi zéi sūn xuān yǎ gāo shì dá děng zhòng shù shí wàn, pò lí yáng ér hái, jūn fēng shén shèng. shàn huì yǐ jìn bīng qiān rén yāo jī, pò zhī, zhuó bài cháo qǐng dài fū qīng hé jùn chéng. jīn chēng shāo gèng tún jù, yǐ qīng bīng lüè guān shì. shàn huì yǔ píng yuán tōng shǒu yáng yuán hóng bù qí shù wàn zhòng, xí qí běn yíng. wǔ bēn láng jiāng wáng biàn jūn yì zhì, jīn chēng shì guān shì lái yuán, yīn yǔ biàn zhàn, bù lì, shàn huì xuǎn jīng ruì wǔ bǎi fù zhī, suǒ dāng jiē mí, biàn jūn fù zhèn. zéi tuì shǒu běn yíng, zhū jūn gè hái. yú shí shān dōng sī luàn, cóng dào rú shì, jùn xiàn wēi ruò, xiàn méi xiāng jì. néng kàng zéi zhě, wéi shàn huì ér yǐ. qián hòu qī bǎi yú zhèn, wèi cháng fù bài, měi hèn zhòng guǎ xuán shū, wèi néng miè zéi. huì tài pú yáng yì chén tǎo jīn chēng, fù wèi zéi suǒ bài, tuì bǎo lín qīng. qǔ shàn huì zhī cè, pín yǔ jué zhàn, zéi nǎi tuì zǒu. chéng shèng suì pò qí yíng, jǐn fú qí zhòng. jīn chēng jiāng shù bǎi rén dùn táo, hòu guī zhāng nán, zhāo jí yú dǎng. shàn huì zhuī bǔ zhǎn zhī, chuán shǒu xíng zài suǒ. dì cì yǐ shàng fāng jiǎ shuò gōng jiàn, jìn bài qīng hé tōng shǒu. qí nián, cóng yáng yì chén zhǎn zhāng nán zéi shuài gāo shì dá, chuán shǒu jiāng dū gōng, dì xià zhào bāo yáng zhī. shì dá suǒ bù jiàng dòu jiàn dé, zì hào cháng lè wáng, lái gōng xìn dōu. lín qīng zéi wáng ān zǔ bīng shù qiān, yǔ jiàn dé xiāng yǐng xiǎng. shàn huì xí ān zhǎn zhī. jiàn dé jì xià xìn dōu, fù rǎo qīng hé, shàn huì nì jù zhī, fǎn wèi suǒ bài, yīng chéng gù shǒu. zéi wéi zhī sì xún, chéng xiàn, wèi zéi suǒ zhí. jiàn dé shì ér lǐ zhī, yòng wèi bèi zhōu cì shǐ. shàn huì mà zhī yuē: " lǎo zéi hé gǎn nǐ yì guó shì! hèn wú lì liè, bù néng qín rǔ děng. wǒ qǐ shì rǔ tú gū ér bèi, gǎn yù gèng xiāng lì xié?" lín zhī yǐ bīng, cí qì bù náo. jiàn dé yóu yù huó zhī, wèi qí bù xià suǒ qǐng, yòu zhī zhōng bù wéi jǐ yòng, yú shì hài zhī. qīng hé shì shù mò bù shāng tòng yān.
杨善会,字敬仁,弘农华阴人也。父初,官至毗陵太守。善会大业中为鄃令, 以清正闻。俄而山东饥馑,百姓相聚为盗,善会以左右数百人逐捕之,往皆克捷。 其后贼帅张金称众数万,屯于县界,屠城剽邑,郡县莫能御。善会率励所领,与贼 搏战,或日有数合,每挫其锋。炀帝遣将军段达来讨金称,善会进计于达,达不能 用,军竟败焉。达深谢善会。后复与贼战,进止一以谋之,于是大克。金称复引渤 海贼孙宣雅、高士达等众数十万,破黎阳而还,军锋甚盛。善会以劲兵千人邀击, 破之,擢拜朝请大夫、清河郡丞。金称稍更屯聚,以轻兵掠冠氏。善会与平原通守 杨元弘步骑数万众,袭其本营。武贲郎将王辩军亦至,金称释冠氏来援,因与辩战, 不利,善会选精锐五百赴之,所当皆靡,辩军复振。贼退守本营,诸军各还。于时 山东思乱,从盗如市,郡县微弱,陷没相继。能抗贼者,唯善会而已。前后七百余 阵,未尝负败,每恨众寡悬殊,未能灭贼。会太仆杨义臣讨金称,复为贼所败,退 保临清。取善会之策,频与决战,贼乃退走。乘胜遂破其营,尽俘其众。金称将数 百人遁逃,后归漳南,招集余党。善会追捕斩之,传首行在所。帝赐以尚方甲槊弓 剑,进拜清河通守。其年,从杨义臣斩漳南贼帅高士达,传首江都宫,帝下诏褒扬 之。士达所部将窦建德,自号长乐王,来攻信都。临清贼王安阻兵数千,与建德相 影响。善会袭安斩之。建德既下信都,复扰清河,善会逆拒之,反为所败,婴城固 守。贼围之四旬,城陷,为贼所执。建德释而礼之,用为贝州刺史。善会骂之曰: “老贼何敢拟议国士!恨吾力劣,不能擒汝等。我岂是汝屠酤兒辈,敢欲更相吏邪?” 临之以兵,辞气不挠。建德犹欲活之,为其部下所请,又知终不为己用,于是害之。 清河士庶莫不伤痛焉。
dú gū shèng
○独孤盛
dú gū shèng, shàng zhù guó kǎi zhī dì yě. xìng gāng liè, yǒu dǎn qì. yáng dì zài fān, shèng yǐ zuǒ yòu cóng, lèi qiān wèi chē qí jiāng jūn. jí dì sì wèi, yǐ fān dǐ zhī jiù, jiàn jiàn qīn dài, lèi zhuǎn wéi yòu tún wèi jiāng jūn. yǔ wén huà jí zhī zuò luàn yě, péi qián tōng yǐn bīng zhì chéng xiàng diàn, sù wèi zhě jiē shì zhàng ér zǒu. shèng wèi qián tōng yuē:" hé wù bīng? xíng shì tài yì yě!" qián tōng yuē:" shì shì yǐ rán, bù yù jiāng jūn shì. jiāng jūn shèn wú dòng." shèng dà mà yuē:" lǎo zéi shì hé wù yǔ!" bù jí bèi jiǎ, yǔ zuǒ yòu shí yú rén nì jù zhī, wèi luàn bīng suǒ shā. yuè wáng dòng chēng zhì, zèng guāng lù dà fū jì guó gōng, shì yuē wǔ jié.
独孤盛,上柱国楷之弟也。性刚烈,有胆气。炀帝在籓,盛以左右从,累迁为 车骑将军。及帝嗣位,以籓邸之旧,渐见亲待,累转为右屯卫将军。宇文化及之作 乱也,裴虔通引兵至成象殿,宿卫者皆释仗而走。盛谓虔通曰:“何物兵?形势太 异也!”虔通曰:“事势已然,不预将军事。将军慎无动。”盛大骂曰:“老贼是 何物语!”不及被甲,与左右十余人逆拒之,为乱兵所杀。越王侗称制,赠光禄大 夫、纪国公,谥曰武节。
yuán wén dōu
○元文都
yuán wén dōu, xún yáng gōng xiào jǔ zhī xiōng zi yě. fù xiào zé, zhōu xiǎo zhǒng zǎi jiāng líng zǒng guǎn. wén dōu xìng gěng zhí, míng biàn yǒu qì gàn. shì zhōu wèi yòu shì shàng shì. kāi huáng chū, shòu nèi shǐ shè rén, lì kù bù kǎo gōng èr cáo láng, jù yǒu néng míng. zhuó wèi shàng shū zuǒ chéng, zhuǎn tài fǔ shǎo qīng. yáng dì sì wèi, zhuǎn sī nóng shǎo qīng sī lì dài fū, xún bài yù shǐ dài fū, zuò shì miǎn. wèi jǐ, shòu tài fǔ qīng, dì jiàn rèn zhī, shén yǒu dāng shí zhī yù. dà yè shí sān nián, dì xìng jiāng dōu gōng, zhào wén dōu yǔ duàn dá huáng fǔ wú yì wéi jīn děng tóng wèi dōng dōu liú shǒu. jí dì bēng, wén dōu yǔ dá jīn děng gòng tuī yuè wáng dòng wèi dì. dòng shǔ wén dōu wèi nèi shǐ lìng kāi fǔ yí tóng sān sī guāng lù dài fu zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn shè yòu yì wèi jiāng jūn lǔ guó gōng. jì ér yǔ wén huà jí lì qín wáng hào wèi dì, yōng bīng zhì péng chéng, suǒ zài xiǎng zhèn. wén dōu fěng dòng qiǎn shǐ tōng yú lǐ mì. mì yú shì qǐng xiáng, yīn shòu guān jué, lǐ qí shǐ shén hòu. wáng chōng bù yuè, yīn yǔ wén dōu yǒu xì. wén dōu zhī zhī, yīn yǒu zhū chōng zhī jì. dòng fù yǐ wén dōu lǐng yù shǐ dài fū, chōng gù zhí ér zhǐ. lú chǔ shuō wén dōu yuē:" wáng chōng wài jūn yī jiāng ěr, běn fēi liú shǒu zhī tú, hé dé yù wú shì! qiě luò kǒu zhī bài, zuì bù róng zhū, jīn zhě gǎn huái bá hù, zǎi zhì shí zhèng, cǐ ér bù chú, fāng wèi guó huàn." wén dōu rán zhī, suì huái zòu rù diàn. shì lín fā, yǒu rén yǐ gào chōng. chōng shí zài cháo táng, jù ér chí hái hán jiā chéng, móu zuò luàn. wén dōu pín qiǎn hū zhī, chōng chēng jí bù fù. zhì yè zuò luàn, gōng dōng tài yáng mén ér rù, bài yú zǐ wēi guān xià. dòng qiǎn rén wèi zhī yuē:" hé wéi zhě?" chōng yuē:" yuán wén dōu lú chǔ móu xiāng shā hài, qǐng zhǎn wén dōu, guī zuì sī kòu." dòng jiàn bīng shì jiàn shèng, dù zhōng bù miǎn, wèi wén dōu yuē:" gōng zì jiàn wáng jiāng jūn yě." wén dōu qiān yán ér qì, dòng qiǎn qí shǔ jiāng jūn huáng táo shù zhí wén dōu yǐ chū. wén dōu gù wèi dòng yuē:" chén jīn zhāo wáng, bì xià yì dāng xī jí." dòng tòng kū ér qiǎn zhī, zuǒ yòu mò bù mǐn mò. chū zhì xìng jiào mén, chōng lìng zuǒ yòu luàn zhǎn zhī, zhū zǐ bìng jiàn hài.
元文都,洵阳公孝矩之兄子也。父孝则,周小冢宰、江陵总管。文都性鲠直, 明辩有器干。仕周为右侍上士。开皇初,授内史舍人,历库部、考功二曹郎,俱有 能名。擢为尚书左丞,转太府少卿。炀帝嗣位,转司农少卿、司隶大夫,寻拜御史 大夫,坐事免。未几,授太府卿,帝渐任之,甚有当时之誉。大业十三年,帝幸江 都宫,诏文都与段达、皇甫无逸、韦津等同为东都留守。及帝崩,文都与达、津等 共推越王侗为帝。侗署文都为内史令、开府仪同三司、光禄大夫、左骁卫大将军、 摄右翊卫将军、鲁国公。既而宇文化及立秦王浩为帝,拥兵至彭城,所在响震。文 都讽侗遣使通于李密。密于是请降,因授官爵,礼其使甚厚。王充不悦,因与文都 有隙。文都知之,阴有诛充之计。侗复以文都领御史大夫,充固执而止。卢楚说文 都曰:“王充外军一将耳,本非留守之徒,何得预吾事!且洛口之败,罪不容诛, 今者敢怀跋扈,宰制时政,此而不除,方为国患。”文都然之,遂怀奏入殿。事临 发,有人以告充。充时在朝堂,惧而驰还含嘉城,谋作乱。文都频遣呼之,充称疾 不赴。至夜作乱,攻东太阳门而入,拜于紫微观下。侗遣人谓之曰:“何为者?” 充曰:“元文都、卢楚谋相杀害,请斩文都,归罪司寇。”侗见兵势渐盛,度终不 免,谓文都曰:“公自见王将军也。”文都迁延而泣,侗遣其署将军黄桃树执文都 以出。文都顾谓侗曰:“臣今朝亡,陛下亦当夕及。”侗恸哭而遣之,左右莫不悯 默。出至兴教门,充令左右乱斩之,诸子并见害。
lú chǔ
○卢楚
lú chǔ, zhuō jùn fàn yáng rén yě. zǔ jǐng zuò, wèi sī kōng yuàn. chǔ shǎo yǒu cái xué, gěng jí kǒu chī, yán yǔ sè nán. dà yè zhōng, wèi shàng shū yòu sī láng, dāng cháo zhèng sè, shèn wéi gōng qīng suǒ dàn. jí dì xìng jiāng dū, dōng dōu guān liáo duō bù fèng fǎ, chǔ měi cún jiū jǔ, wú suǒ huí bì. yuè wáng dòng chēng zūn hào, yǐ chǔ wèi nèi shǐ lìng zuǒ bèi shēn jiāng jūn shè shàng shū zuǒ chéng yòu guāng lù dài fu, fēng zhuō jùn gōng, yǔ yuán wén dōu děng tóng xīn lù lì yǐ fǔ yòu zhǔ. jí wáng chōng zuò luàn, bīng gōng tài yáng mén, wǔ wèi jiāng jūn huáng fǔ wú yì zhǎn guān táo nàn, hū chǔ tóng qù. chǔ wèi zhī yuē:" pū yǔ yuán gōng yǒu yuē, ruò shè jì yǒu nán, shì yǐ jù sǐ, jīn shě qù bú yì." jí bīng rù, chǔ nì yú tài guān shǔ, zéi dǎng zhí zhī, sòng yú chōng suǒ. chōng fèn mèi lìng zhǎn zhī, yú shì fēng rèn jiāo xià, zhī tǐ mí suì.
卢楚,涿郡范阳人也。祖景祚,魏司空掾。楚少有才学,鲠急口吃,言语涩难。 大业中,为尚书右司郎,当朝正色,甚为公卿所惮。及帝幸江都,东都官僚多不奉 法,楚每存纠举,无所回避。越王侗称尊号,以楚为内史令、左备身将军、摄尚书 左丞、右光禄大夫,封涿郡公,与元文都等同心戮力以辅幼主。及王充作乱,兵攻 太阳门,武卫将军皇甫无逸斩关逃难,呼楚同去。楚谓之曰:“仆与元公有约,若 社稷有难,誓以俱死,今舍去不义。”及兵入,楚匿于太官署,贼党执之,送于充 所。充奋袂令斩之,于是锋刃交下,肢体糜碎。
liú zi yì
○刘子翊
liú zi yì, péng chéng cóng tíng lǐ rén yě. fù biàn, qí xú zhōu sī mǎ. zi yì shǎo hào xué, pō jiě zhǔ wén, xìng gāng jiǎn, yǒu lì gàn. shì qí diàn zhōng jiàng jūn. kāi huáng chū, wèi nán hé chéng, lèi zhuǎn qín zhōu sī fǎ cān jūn shì. shí bā nián, rù kǎo gōng, shàng shū yòu pú yè yáng sù jiàn ér yì zhī, zòu wèi shì yù shǐ. shí yǒng níng lìng lǐ gōng xiào sì suì sàng mǔ, jiǔ suì wài jì, qí hòu fù gèng bié qǔ hòu qī, zhì shì ér wáng. hé jiān liú xuàn yǐ wú fǔ yù zhī ēn, yì bù jiě rèn. zi yì bó zhī yuē:
刘子翊,彭城丛亭里人也。父徧,齐徐州司马。子翊少好学,颇解属文,性刚 謇,有吏干。仕齐殿中将军。开皇初,为南和丞,累转秦州司法参军事。十八年, 入考功,尚书右仆射杨素见而异之,奏为侍御史。时永宁令李公孝四岁丧母,九岁 外继,其后父更别娶后妻,至是而亡。河间刘炫以无抚育之恩,议不解任。子翊驳 之曰:
chuán yún:" jì mǔ rú mǔ, yǔ mǔ tóng yě." dāng yǐ pèi fù zhī zūn, jū mǔ zhī wèi, qí zhàng zhī zhì, jiē rú qīn mǔ. yòu" wéi rén hòu zhě, wèi qí fù mǔ qī". bào qī zhě, zì yǐ běn shēng, fēi shū qīn zhī yǔ jì yě. fù suī zì chǔ bàng zūn zhī dì, yú zi zhī qíng, yóu xū lóng qí běn zhòng. shì yǐ lìng yún:" wéi rén hòu zhě, wèi qí fù mǔ bìng jiě guān, shēn qí xīn sàng. fù zú mǔ jià, wèi fù hòu zhě suī bù fú, yì shēn xīn sàng. qí jì mǔ jià bù jiě guān." cǐ zhuān jù jià zhě shēng wén ěr. jiāng zhī jì mǔ zài fù zhī shì, zé zhì tóng qīn mǔ. ruò wèi fēi yǒu fǔ yù zhī ēn, tóng zhī xíng lù, hé fú zhī yǒu hū? fú jì yǒu zhī, xīn sàng yān kě dú yì? sān xǐng lìng zhǐ, qí yì shén míng. jīn yán lìng xǔ bù jiě, hé qí shén miù! qiě hòu rén zhě wèi qí fù mǔ qī, wèi yǒu biàn gé yǐ qīn jì, qīn jì jì děng, gù zhī xīn sàng bù shū. fú wèn yún:" mǔ chū zé wèi jì mǔ zhī dǎng fú." qǐ bù yǐ chū mǔ zú jué, tuī ér yuǎn zhī, jì mǔ pèi fù, yǐn ér qīn zhī hū? zi sī yuē:" wèi jí yě qī, shì wèi bái yě mǔ. yǒu wéi rén jí yě qī, shì bù wéi bái yě mǔ." dìng zhī fú yǐ míng zhòng, qíng yīn fù qīn, suǒ yǐ shèng rén dūn zhī yǐ xiào cí, hóng zhī yǐ míng yì. shì shǐ zi yǐ míng fú, tóng zhī qīn mǔ, jì yǐ yì bào, děng zhī jǐ shēng. rú wèi jì mǔ zhī lái, zài zi chū zhī hòu, zhì yǒu qiǎn shēn zhě, kǎo zhī jīng chuán, wèi jiàn qí wén. pì chū hòu zhī rén, suǒ hòu zhě chū wáng, hòu zhī zhě shǐ zhì, cǐ fù kě yǐ wú fǔ yù zhī ēn ér bù fú zhòng hū? xī cháng shā rén wáng bì, hàn mò wèi shàng jì yì jīng shī, jì ér wú wèi gé jué, bì yú nèi guó gèng qǔ, shēng zi chāng. bì sǐ hòu wèi dōng píng xiāng, shǐ zhī wú zhī mǔ wáng, biàn qíng xì jū zhòng, bù shè zhí shì. yú shí yì zhě, bù yǐ wèi fēi. rán zé jì mǔ zhī yǔ qián mǔ, yú qíng wú bié. ruò yào yǐ fǔ yù shǐ shēng fú zhì, wáng chāng fù hé zú yún hū? yòu jìn zhèn nán jiāng jūn yáng hù wú zi, qǔ dì zǐ yī wèi zi. hù hōng, yī bù fú zhòng, hù qī biǎo wén, yī cí yuē:" bó shēng cún yǎng jǐ, yī bù gǎn wéi. rán wú fù mìng, gù huán běn shēng." shàng shū péng quán yì:" zi zhī chū yǎng, bì yóu fù mìng, wú mìng ér chū, shì wèi pàn zi." yú shì xià zhào cóng zhī. rán zé xīn fú zhī zhì, bù dé yuán ēn ér shēng yě.
《传》云:“继母如母,与母同也。”当以配父之尊,居母之位,齐杖之制, 皆如亲母。又“为人后者,为其父母期”。报期者,自以本生,非殊亲之与继也。 父虽自处傍尊之地,于子之情,犹须隆其本重。是以令云:“为人后者,为其父母 并解官,申其心丧。父卒母嫁,为父后者虽不服,亦申心丧。其继母嫁不解官。” 此专据嫁者生文耳。将知继母在父之室,则制同亲母。若谓非有抚育之恩,同之行 路,何服之有乎?服既有之,心丧焉可独异?三省令旨,其义甚明。今言令许不解, 何其甚谬!且后人者为其父母期,未有变隔以亲继,亲继既等,故知心丧不殊。 《服问》云:“母出则为继母之党服。”岂不以出母族绝,推而远之,继母配父, 引而亲之乎?子思曰:“为伋也妻,是为白也母。有为亻及也妻,是不为白也母。” 定知服以名重,情因父亲,所以圣人敦之以孝慈,弘之以名义。是使子以名服,同 之亲母,继以义报,等之己生。如谓继母之来,在子出之后,制有浅深者,考之经 传,未见其文。譬出后之人,所后者初亡,后之者始至,此复可以无抚育之恩而不 服重乎?昔长沙人王毖,汉末为上计诣京师,既而吴、魏隔绝,毖于内国更娶,生 子昌。毖死后为东平相,始知吴之母亡,便情系居重,不摄职事。于时议者,不以 为非。然则继母之与前母,于情无别。若要以抚育始生服制,王昌复何足云乎?又 晋镇南将军羊祜无子,取弟子伊为子。祜薨,伊不服重,祜妻表闻,伊辞曰:“伯 生存养己,伊不敢违。然无父命,故还本生。”尚书彭权议:“子之出养,必由父 命,无命而出,是为叛子。”于是下诏从之。然则心服之制,不得缘恩而生也。
lùn yún:" lǐ zhě chēng qíng ér lì wén, zhàng yì ér shè jiào." hái yǐ cǐ yì, yù bǐ zhī qíng. chēng qíng zhě, chēng rú mǔ zhī qíng, zhàng yì zhě, zhàng wèi zi zhī yì. míng yì fēn dìng, rán hòu néng zūn fù shùn míng, chóng lǐ dǔ jìng. gǒu yǐ mǔ yǎng zhī ēn shǐ chéng mǔ zǐ, zé ēn yóu bǐ zhì, fú zì jǐ lái, zé cí mǔ rú mǔ, hé dé dài fù mìng? yòu yún:" jì mǔ cí mǔ, běn shí lù rén, lín jǐ yǎng jǐ, tóng zhī gǔ xuè." ruò rú sī yán, zi bù yóu fù, zòng yǒu ēn yù, dé rú mǔ hū? qí cí jì suī zài sān nián zhī xià, ér jū qí qī zhī shàng, lǐ yǒu lún lì, fú yǐ chēng qíng. jì mǔ běn yǐ míng fú, qǐ jí ēn zhī hòu bó yě. zhì yú xiōng dì zhī zǐ yóu zǐ yě, sī nì zhī xīn shí shū, lǐ fú zhī zhì wú èr. bǐ yán " yǐ" qīng" rú" zhòng, zì yǐ bù tóng. cǐ wèi rú zhòng zhī cí, jí tóng zhòng fǎ, ruò shǐ qīng zhòng bù děng, hé dé wèi " rú"? lǜ yún" zhǔn wǎng fǎ" zhě, dàn zhǔn qí zuì," yǐ wǎng fǎ lùn" zhě, jí tóng zhēn fǎ. lǜ yǐ bì xíng, lǐ yǐ shè jiào, zhǔn zhě zhǔn nǐ zhī míng, yǐ zhě jí zhēn zhī chēng." rú"" yǐ" èr zì, yì yòng bù shū, lǐ lǜ liǎng wén, suǒ fáng shì yī. jiāng cǐ míng bǐ, zú jiàn qí yì, qǔ pì fá kē, hé yuǎn zhī yǒu.
论云:“礼者称情而立文,仗义而设教。”还以此义,谕彼之情。称情者,称 如母之情,仗义者,仗为子之义。名义分定,然后能尊父顺名,崇礼笃敬。苟以母 养之恩始成母子,则恩由彼至,服自己来,则慈母如母,何得待父命?又云:“继 母慈母,本实路人,临己养己,同之骨血。”若如斯言,子不由父,纵有恩育,得 如母乎?其慈继虽在三年之下,而居齐期之上,礼有伦例,服以称情。继母本以名 服,岂藉恩之厚薄也。至于兄弟之子犹子也,私昵之心实殊,礼服之制无二。彼言 “以”轻“如”重,自以不同。此谓如重之辞,即同重法,若使轻重不等,何得为 “如”?律云“准枉法”者,但准其罪,“以枉法论”者,即同真法。律以弊刑, 礼以设教,准者准拟之名,以者即真之称。“如”“以”二字,义用不殊,礼律两 文,所防是一。将此明彼,足见其义,取譬伐柯,何远之有。
yòu lùn yún:" qǔ zi wèi hòu zhě, jiāng yǐ gōng chéng tiāo miào, fèng yǎng jǐ shēn, bù de shǐ zōng zi guī qí gù zhái, yǐ zǐ dào shì běn fù zhī hòu qī yě." rán běn fù hòu qī, yīn fù ér dé mǔ chēng, ruò rú lái zhǐ, běn fù yì kě wú xīn sàng hū? hé zhí fù zhī hòu qī. lùn yòu yún:" lǐ yán jiù jūn, qí zūn qǐ fù jūn hū? yǐ qù qí wèi, fēi fù chún chén, xū yán' jiù' yǐ shū zhī. bié yǒu suǒ zhòng, fēi fù chún xiào, gù yán' qí' yǐ jiàn zhī. mù yǐ qí fù zhī wén, shì míng yì yě." cǐ yòu fēi tōng lùn. hé yǐ yán zhī?" qí" jiù" xùn shū, suǒ yòng yì bié, jiù zhě yì xīn zhī chēng, qí zhě yīn bǐ zhī cí, ān dé yǐ xiāng lèi zāi? zhì rú lǐ yún:" qí fù xī xīn, qí zi bù kè fù hè." chuán yún:" wèi suī xiǎo, qí jūn zài yān." ruò qí fù ér yǒu yì, qí jūn fù yǒu yì hū? sī bù rán yǐ, sī bù rán yǐ. jīn xuàn gǎn wéi lǐ guāi lìng, wǔ shèng gàn fǎ, shǐ chū hòu zhī zǐ, wú qíng yú běn shēng, míng yì zhī fēn, yǒu kuī yú fēng sú. xùn shì fēi yú míng shì, qiáng méi niè yú lǐ jīng, suī yù yáng jǐ lù cái, bù jué yán zhī shāng lǐ.
又论云:“取子为后者,将以供承祧庙,奉养己身,不得使宗子归其故宅,以 子道事本父之后妻也。”然本父后妻,因父而得母称,若如来旨,本父亦可无心丧 乎?何直父之后妻。论又云:“礼言旧君,其尊岂复君乎?已去其位,非复纯臣, 须言‘旧’以殊之。别有所重,非复纯孝,故言‘其’已见之。目以其父之文,是 名异也。”此又非通论。何以言之?“其“旧”训殊,所用亦别,旧者易新之称, 其者因彼之辞,安得以相类哉?至如《礼》云:“其父析薪,其子不克负荷。” 《传》云:“卫虽小,其君在焉。”若其父而有异,其君复有异乎?斯不然矣,斯 不然矣。今炫敢违礼乖令,侮圣干法,使出后之子,无情于本生,名义之分,有亏 于风俗。徇饰非于明世,强媒蘖于礼经,虽欲扬己露才,不觉言之伤理。
shì zòu, jìng cóng zǐ yì zhī yì. rén shòu zhōng, wèi xīn fēng lìng, yǒu néng míng. dà yè sān nián, chú dà lǐ zhèng, shén yǒu dāng shí zhī yù. zhuó shòu zhì shū shì yù shǐ, měi cháo tíng yí yì, zi yì wèi zhī biàn xī, duō chū zhòng rén yì biǎo. cóng xìng jiāng dū. zhí tiān xià dà luàn, dì yóu bù wù, zi yì yīn shì qiè jiàn, yóu shì wǔ zhǐ, lìng zǐ yì wèi dān yáng liú shǒu. xún qiǎn yú shàng jiāng dū yùn, wèi zéi wú qí zǐ suǒ lǔ. zi yì shuō zhī, yīn yǐ zhòng shǒu. fù qiǎn lǐng shǒu zéi qīng jiāng. yù yáng dì bèi shā, zéi zhī ér gào zhī. zi yì fú xìn, zhǎn suǒ yán zhě. zéi yòu yù qǐng yǐ wéi zhǔ, zi yì bù cóng. qún zéi zhí zi yì zhì lín chuān chéng xià, shǐ gào chéng zhōng, yún" dì yǐ bēng". zi yì fǎn qí yán, yú shì jiàn hài, shí nián qī shí.
事奏,竟从子翊之议。仁寿中,为新丰令,有能名。大业三年,除大理正,甚 有当时之誉。擢授治书侍御史,每朝廷疑议,子翊为之辩析,多出众人意表。从幸 江都。值天下大乱,帝犹不悟,子翊因侍切谏,由是忤旨,令子翊为丹阳留守。寻 遣于上江督运,为贼吴棋子所虏。子翊说之,因以众首。复遣领首贼清江。遇炀帝 被杀,贼知而告之。子翊弗信,斩所言者。贼又欲请以为主,子翊不从。群贼执子 翊至临川城下,使告城中,云“帝已崩”。子翊反其言,于是见害,时年七十。
yáo jūn sù chén xiào yì zhāng jì xún sōng yūn
尧君素陈孝意 张季珣 松赟
yáo jūn sù, wèi jùn tāng yīn rén yě. yáng dì wèi jìn wáng shí, jūn sù yǐ zuǒ yòu cóng. jí sì wèi, lèi qiān yīng jī láng jiāng. dà yè zhī mò, dào zéi fēng qǐ, rén duō liú wáng, jūn sù suǒ bù dú quán. hòu cóng xiāo wèi dà jiàng jūn qū tū tōng jù yì bīng yú hé dōng. é ér tōng yǐn bīng nán dùn, yǐ jūn sù yǒu dǎn lüè, shǔ lǐng hé dōng tōng shǒu. yì shī qiǎn jiàng lǚ shào zōng wéi yì jié děng gōng zhī, bù kè. jí tōng jūn bài, zhì chéng xià hū zhī. jūn sù jiàn tōng, xū xī liú tì, bēi bù zì shèng, zuǒ yòu jiē gěng yè, tōng yì qì xià zhān jīn, yīn wèi jūn sù yuē:" wú jūn yǐ bài, yì qí suǒ zhǐ, mò bù xiǎng yìng. shì shì rú cǐ, qīng dāng zǎo jiàng, yǐ qǔ fù guì." jūn sù dá yuē:" gōng dāng zhǎo yá zhī jì, wèi guó dà chén, zhǔ shàng wěi gōng yǐ guān zhōng, dài wáng fù gōng yǐ shè jì, guó zuò lóng tì, xuán zhī yú gōng. nài hé bù sī bào xiào, yǐ zhì yú cǐ. zòng bù néng yuǎn cán zhǔ shàng, gōng suǒ chéng mǎ, jí dài wáng suǒ cì yě, gōng hé miàn mù chéng zhī zāi!" tōng yuē:" xū! jūn sù, wǒ lì qū ér lái." jūn sù yuē:" fāng jīn lì yóu wèi qū, hé yòng duō yán." tōng cán ér tuì. shí wéi shén jí, xíng lǐ duàn jué, jūn sù nǎi wèi mù é, zhì biǎo yú jǐng, jù lùn shì shì, fú zhī huáng hé, yán liú ér xià. hé yáng shǒu zhě dé zhī, dá yú dōng dōu. yuè wáng dòng jiàn ér tàn xī, yú shì chéng zhì bài jūn sù wèi jīn zǐ guāng lù dài fu, mì qiǎn xíng rén láo kǔ zhī. jiān mén zhí gé páng yù wǔ wèi jiāng jūn huáng fǔ wú yì qián hòu zì dōng dōu guī yì, jù zào chéng xià, wèi chén lì hài. dà táng yòu cì jīn quàn, dài yǐ bù sǐ. jūn sù zú wú jiàng xīn. qí qī yòu zhì chéng xià wèi zhī yuē:" suí shì yǐ wáng, tiān mìng yǒu shǔ, jūn hé zì kǔ, shēn qǔ huò bài." jūn sù yuē:" tiān xià shì fēi fù rén suǒ zhī." yǐn gōng shè zhī, yīng xián ér dào. jūn sù yì zhī shì bì bù jì, rán yào zài shǒu sǐ bù yì, měi yán jí guó jiā, wèi cháng bù xū xī. cháng wèi jiàng shì yuē:" wú shì fān dǐ jiù chén, lèi méng jiǎng zhuó, zhì yú dà yì, bù dé bù sǐ. jīn gǔ zhī shù nián, shí jǐn cǐ gǔ, zú zhī tiān xià zhī shì. bì ruò suí shì qīng bài, tiān mìng yǒu guī, wú dāng duàn tóu yǐ fù zhū jūn yě." shí bǎi xìng kǔ suí rì jiǔ, jí féng yì jǔ, rén yǒu xī jiān zhī wàng. rán jūn sù shàn yú tǒng lǐng, xià bù néng pàn. suì yú, pō dé wài shēng kǒu, chéng zhōng wēi zhī jiāng dū qīng fù. yòu liáng shí fá jué, rén bù liáo shēng, nán nǚ xiāng shí, zhòng xīn lí hài. bái hóng jiàng yú fǔ mén, bīng qì zhī duān, yè jiē guāng jiàn. yuè yú, jūn sù wèi zuǒ yòu suǒ hài.
尧君素,魏郡汤阴人也。炀帝为晋王时,君素以左右从。及嗣位,累迁鹰击郎 将。大业之末,盗贼蜂起,人多流亡,君素所部独全。后从骁卫大将军屈突通拒义 兵于河东。俄而通引兵南遁,以君素有胆略,署领河东通守。义师遣将吕绍宗、韦 义节等攻之,不克。及通军败,至城下呼之。君素见通,歔欷流涕,悲不自胜,左 右皆哽咽,通亦泣下沾衿,因谓君素曰:“吾军已败,义旗所指,莫不响应。事势 如此,卿当早降,以取富贵。”君素答曰:“公当爪牙之寄,为国大臣,主上委公 以关中,代王付公以社稷,国祚隆替,悬之于公。奈何不思报效,以至于此。纵不 能远惭主上,公所乘马,即代王所赐也,公何面目乘之哉!”通曰:“吁!君素, 我力屈而来。”君素曰:“方今力犹未屈,何用多言。”通惭而退。时围甚急,行 李断绝,君素乃为木鹅,置表于颈,具论事势,浮之黄河,沿流而下。河阳守者得 之,达于东都。越王侗见而叹息,于是承制拜君素为金紫光禄大夫,密遣行人劳苦 之。监门直阁庞玉、武卫将军皇甫无逸前后自东都归义,俱造城下,为陈利害。大 唐又赐金券,待以不死。君素卒无降心。其妻又至城下谓之曰:“隋室已亡,天命 有属,君何自苦,身取祸败。”君素曰:“天下事非妇人所知。”引弓射之,应弦 而倒。君素亦知事必不济,然要在守死不易,每言及国家,未尝不歔欷。尝谓将士 曰:“吾是籓邸旧臣,累蒙奖擢,至于大义,不得不死。今谷支数年,食尽此谷, 足知天下之事。必若隋室倾败,天命有归,吾当断头以付诸君也。”时百姓苦隋日 久,及逢义举,人有息肩之望。然君素善于统领,下不能叛。岁余,颇得外生口, 城中微知江都倾覆。又粮食乏绝,人不聊生,男女相食,众心离骇。白虹降于府门, 兵器之端,夜皆光见。月余,君素为左右所害。
hé dōng chén xiào yì, shǎo yǒu zhì shàng, ruò guàn yǐ zhēn jiè zhī míng. dà yè chū, wèi lǔ jùn sī fǎ shū zuǒ, jùn nèi hào wèi lián píng. tài shǒu sū wēi cháng yù shā yī qiú, xiào yì gù jiàn, zhì yú zài sān, wēi bù xǔ. xiào yì yīn jiě yī, qǐng xiān shòu sǐ. liáng jiǔ, wēi yì nǎi jiě, xiè ér qiǎn zhī, jiàn jiā lǐ jìng. jí wēi wèi nà yán, zòu xiào yì wèi shì yù shǐ. hòu yǐ fù yōu qù zhí, jū sāng guò lǐ, yǒu bái lù xún rǎo qí lú, shí rén yǐ wéi xiào gǎn zhī yīng. wèi qī, qǐ shòu yàn mén jùn chéng. zài jùn cài shí zhāi jū, zhāo xī āi lín, měi yī fà shēng, wèi cháng bù jué dǎo, chái huǐ gǔ lì, jiàn zhě āi zhī. yú shí zhèng xíng rì wěn, zhǎng lì duō zéi wū, xiào yì qīng jié mí lì, fā jiān tī fú, dòng ruò yǒu shén, lì mín chēng zhī. yáng dì xìng jiāng dū, mǎ yì liú wǔ zhōu shā tài shǒu wáng rén gōng, jǔ bīng zuò luàn. xiào yì lǜ bīng yǔ wǔ bēn láng jiāng wáng zhì biàn tǎo zhī, zhàn yú xià guǎn chéng, fǎn wèi suǒ bài. wǔ zhōu suì zhuǎn gōng bàng jùn, bǎi xìng xiōng xiōng, jiāng huái pàn nì. qián jùn chéng yáng zhǎng rén yàn mén lìng wáng què děng, bìng jié xiá, wèi wú lài suǒ guī, móu yīng wǔ zhōu. xiào yì yīn zhī zhī, zú miè qí jiā, jùn zhōng zhàn lì, mò gǎn yì zhì. é ér wǔ zhōu yǐn bīng lái gōng, xiào yì jù zhī, měi zhì kè jié. dàn gū chéng dú shǒu, wài wú shēng yuán, xiào yì zhí zhì, shì yǐ bì sǐ. měi qiǎn shǐ jiāng dū, dào lù gé jué, jìng wú bào mìng. xiào yì yì zhī dì bì bù fǎn, měi dàn mù xiàng zhào chì kù fǔ fú liú tì, bēi dòng zuǒ yòu. wéi chéng bǎi yú rì, liáng jǐn, wèi xiào wèi zhāng lún suǒ shā, yǐ chéng guī wǔ zhōu.
河东陈孝意,少有志尚,弱冠以贞介知名。大业初,为鲁郡司法书佐,郡内号 为廉平。太守苏威尝欲杀一囚,孝意固谏,至于再三,威不许。孝意因解衣,请先 受死。良久,威意乃解,谢而遣之,渐加礼敬。及威为纳言,奏孝意为侍御史。后 以父忧去职,居丧过礼,有白鹿驯扰其庐,时人以为孝感之应。未期,起授雁门郡 丞。在郡菜食斋居,朝夕哀临,每一发声,未尝不绝倒,柴毁骨立,见者哀之。于 时政刑日紊,长吏多贼污,孝意清节弥厉,发奸擿伏,动若有神,吏民称之。炀帝 幸江都,马邑刘武周杀太守王仁恭,举兵作乱。孝意率兵与武贲郎将王智辩讨之, 战于下馆城,反为所败。武周遂转攻傍郡,百姓凶凶,将怀叛逆。前郡丞杨长仁、 雁门令王确等,并桀黠,为无赖所归,谋应武周。孝意阴知之,族灭其家,郡中战 栗,莫敢异志。俄而武周引兵来攻,孝意拒之,每致克捷。但孤城独守,外无声援, 孝意执志,誓以必死。每遣使江都,道路隔绝,竟无报命。孝意亦知帝必不反,每 旦暮向诏敕库俯伏流涕,悲动左右。围城百余日,粮尽,为校尉张伦所杀,以城归 武周。
jīng zhào zhāng jì xún, fù xiáng, shǎo wèi gāo zǔ suǒ zhī, qí hòu yǐn wèi chéng xiàng cān jūn shì. kāi huáng zhōng, lèi qiān bīng zhōu sī mǎ. rén shòu mò, hàn wáng liàng jǔ bīng fǎn, qiǎn qí jiāng liú jiàn lüè dì yān zhào. zhì jǐng xíng, xiáng lè bīng jù shǒu, jiàn gōng zhī, fù zòng huǒ shāo qí guō xià. xiáng jiàn bǎi xìng jīng hài, qí chéng cè yǒu xī wáng mǔ miào, xiáng dēng chéng wàng zhī zài bài, hào qì ér yán yuē:" bǎi xìng hé zuì, zhì cǐ fén shāo! shén qí yǒu líng, kě jiàng yǔ xiāng jiù." yán qì, miào shàng yún qǐ, xū yú zhòu yǔ, qí huǒ suì miè. shì zú gǎn qí zhì chéng, mò bù yòng mìng. chéng wéi yuè yú, lǐ xióng yuán jūn zhì, zéi suì tuì zǒu. yǐ gōng shòu kāi fǔ, lì rǔ zhōu cì shǐ líng wǔ tài shǒu, rù wèi dōu shuǐ jiān, zú guān. jì xún shǎo kāng kǎi yǒu zhì jié. dà yè mò, wèi yīng jī láng jiāng, qí fǔ jù jī shān wèi gù, yǔ luò kǒu lián jiē. jí lǐ mì dí ràng gōng xiàn cāng chéng, qiǎn rén hū zhī. jì xún mà mì jí kǒu, mì nù, qiǎn bīng gōng zhī, lián nián bù néng kè. shí mì zhòng shù shí wàn zài qí chéng xià, jì xún sì miàn zǔ jué, suǒ lǐng bù guò shù bǎi rén, ér zhí zhì mí gù, shì yǐ bì sǐ. jīng sān nián, zī yòng jìn, qiáo sū wú suǒ de, chè wū ér cuàn, rén jiē xué chù, jì xún fǔ xún zhī, yī wú lí pàn. liáng jǐn, shì zú léi bìng bù néng jù zhàn, suì wèi suǒ xiàn. jì xún zuò tīng shì, yán sè zì ruò, mì qiǎn bīng qín sòng zhī. qún zéi yè jì xún lìng bài mì, jì xún yuē: " wú suī wèi bài jūn zhī jiàng, yóu shì tiān zǐ zhǎo yá zhī chén, hé róng bài zéi yě!" mì zhuàng ér shì zhī. dí ràng cóng zhī qiú jīn bù dé, suì shā zhī, shí nián èr shí bā.
京兆张季珣,父祥,少为高祖所知,其后引为丞相参军事。开皇中,累迁并州 司马。仁寿末,汉王谅举兵反,遣其将刘建略地燕、赵。至井陉,祥勒兵拒守,建 攻之,复纵火烧其郭下。祥见百姓惊骇,其城侧有西王母庙,祥登城望之再拜,号 泣而言曰:“百姓何罪,致此焚烧!神其有灵,可降雨相救。”言讫,庙上云起, 须臾骤雨,其火遂灭。士卒感其至诚,莫不用命。城围月余,李雄援军至,贼遂退 走。以功授开府,历汝州刺史、灵武太守,入为都水监,卒官。季珣少慷慨有志节。 大业末,为鹰击郎将,其府据箕山为固,与洛口连接。及李密、翟让攻陷仓城,遣 人呼之。季珣骂密极口,密怒,遣兵攻之,连年不能克。时密众数十万在其城下, 季珣四面阻绝,所领不过数百人,而执志弥固,誓以必死。经三年,资用尽,樵苏 无所得,撤屋而爨,人皆穴处,季珣抚巡之,一无离叛。粮尽,士卒羸病不能拒战, 遂为所陷。季珣坐听事,颜色自若,密遣兵擒送之。群贼曳季珣令拜密,季珣曰: “吾虽为败军之将,犹是天子爪牙之臣,何容拜贼也!”密壮而释之。翟让从之求 金不得,遂杀之,时年二十八。
qí dì zhòng yǎn, dà yè mò wèi shàng luò lìng. jí yì bīng qǐ, lǜ lì rén chéng shǒu, bù xià shā zhī yǐ guī yì. zhòng yǎn dì cóng, wèi qiān niú zuǒ yòu, yǔ wén huà jí zhī luàn yù hài. jì xún jiā sù zhōng liè, xiōng dì jù sǐ guó nàn, lùn zhě xián zhī.
其弟仲琰,大业末为上洛令。及义兵起,率吏人城守,部下杀之以归义。仲琰 弟琮,为千牛左右,宇文化及之乱遇害。季珣家素忠烈,兄弟俱死国难,论者贤之。
běi hǎi sōng yūn, xìng gāng liè, zhòng míng yì, wèi shí mén fǔ duì zhèng. dà yè mò, yǒu zéi yáng hòu yōng tú zuò luàn, lái gōng běi hǎi xiàn, yūn cóng jùn bīng tǎo zhī. yūn qīng qí chān zéi, wèi hòu suǒ huò, hòu lìng yūn wèi chéng zhōng, yún jùn bīng yǐ pò, yí zǎo guī xiáng. yūn wěi xǔ zhī. jì zhì chéng xià, dà hū yuē:" wǒ shì sōng yūn, wèi guān jūn chān zéi, xiè hòu bèi zhí, fēi lì qū yě. jīn guān jūn dà lái, bìng yǐ zhì yǐ, zéi tú guǎ ruò, dàn mù qín jiǎn, bù zú wèi yōu." zéi yǐ dāo zhù yūn kǒu, yǐn zhī ér qù, ōu jī jiāo xià. yūn mà hòu yuē:" lǎo zéi hé gǎn zhì rǔ xián liáng, huò zì jí yě!" yán wèi zú, zéi yǐ zhǎn duàn qí yāo. chéng zhōng wàng zhī, mò bù liú tì è wàn, ruì qì yì bèi. běi hǎi zú wán. yáng dì qiǎn hù cáo láng guō zi jiàn tǎo hòu, pò zhī, yǐ yūn wáng shēn xùn jié, jiē dào bù yǐ, shàng biǎo zòu zhī. yōu zhào bāo yáng, zèng cháo sàn dà fū běn jùn tōng shǒu.
北海松赟,性刚烈,重名义,为石门府队正。大业末,有贼杨厚拥徒作乱,来 攻北海县,赟从郡兵讨之。赟轻骑觇贼,为厚所获,厚令赟谓城中,云郡兵已破, 宜早归降。赟伪许之。既至城下,大呼曰:“我是松赟,为官军觇贼,邂逅被执, 非力屈也。今官军大来,并已至矣,贼徒寡弱,旦暮擒剪,不足为忧。”贼以刀筑 赟口,引之而去,殴击交下。赟骂厚曰:“老贼何敢致辱贤良,祸自及也!”言未 卒,贼已斩断其腰。城中望之,莫不流涕扼腕,锐气益倍。北海卒完。炀帝遣户曹 郎郭子贱讨厚,破之,以赟亡身殉节,嗟悼不已,上表奏之。优诏褒扬,赠朝散大 夫、本郡通守。
shǐ chén yuē: gǔ rén yǐ tiān xià zhì dà, fāng shēn zé xiǎo, shēng wéi zhòng yǐ, bǐ yì zé qīng. rán zé sǐ yǒu zhòng yú tài shān, shēng yǐ lǐ quán zhě yě, shēng yǒu qīng yú hóng máo, sǐ yǔ yì hé zhě yě. rán sǐ bù kě zhuī, shēng wú zài dé, gù chù bù shī jié, suǒ yǐ wéi nán yǐ. yáng liàng xuán gǎn lǐ mì fǎn xíng yǐ chéng, xiōng wēi fāng chì, huáng fǔ dàn yóu yuán féng cí míng lín wēi bù gù, shì sǐ rú guī, kě wèi yǒng yú dǎo yì yǐ. dú gū shèng yuán wén dōu lú chǔ yáo jūn sù qǐ bù zhī tiān zhī suǒ fèi, rén bù néng xìng, gān jiù zū hǎi zhī zhū, yǐ xùn zhōng zhēn zhī jié. suī gōng wèi cún yú shè jì, lì wú jiù yú diān wēi, rán shì bǐ gǒu miǎn zhī tú, guàn sān guāng ér dòng jiǔ quán yǐ. xū tuó shàn huì yǒu wēn xù zhī fēng, zi yì sōng yūn dǎo jiě yáng zhī liè. guó jiā hūn luàn yǒu zhōng chén, chéng zāi sī yán yě.
史臣曰:古人以天下至大,方身则小,生为重矣,比义则轻。然则死有重于太 山,生以理全者也,生有轻于鸿毛,死与义合者也。然死不可追,生无再得,故处 不失节,所以为难矣。杨谅、玄感、李密反形已成,凶威方炽,皇甫诞、游元、冯 慈明临危不顾,视死如归,可谓勇于蹈义矣。独孤盛、元文都、卢楚、尧君素岂不 知天之所废,人不能兴,甘就菹醢之诛,以徇忠贞之节。虽功未存于社稷,力无救 于颠危,然视彼苟免之徒,贯三光而洞九泉矣。须陀、善会有温序之风,子翊、松 赟蹈解扬之烈。国家昏乱有忠臣,诚哉斯言也。