yǔ wén kǎi
○宇文愷

yǔ wén kǎi, zì ān lè, qǐ guó gōng xīn zhī dì yě. zài zhōu, yǐ gōng chén zǐ, nián sān suì, cì jué shuāng quán bó, qī suì, jìn fēng ān píng jùn gōng, yì èr qiān hù. kǎi shǎo yǒu qì jú. jiā shì wǔ jiāng, zhū xiōng bìng yǐ gōng mǎ zì dá, kǎi dú hǎo xué, bó lǎn shū jì, jiě shǔ wén, duō jì yì, hào wèi míng fù gōng zǐ. chū wèi qiān niú, lèi qiān yù zhèng zhōng dài fū yí tóng sān sī. gāo zǔ wèi chéng xiàng, jiā shang kāi fǔ zhōng dài fū. jí jiàn zuò, zhū yǔ wén shì, kǎi chū yì zài shā zhōng, yǐ qí yǔ zhōu běn bié, xiōng xīn yǒu gōng yú guó, shǐ rén chí shè zhī, jǐn ér dé miǎn. hòu bài yíng zōng miào fù jiān tài zǐ zuǒ shù zi. miào chéng, bié fēng zèng shān xiàn gōng, yì qiān hù. jí qiān dōu, shàng yǐ kǎi yǒu qiǎo sī, zhào lǐng yíng xīn dū fù jiān. gāo jiǒng suī zǒng dà gāng, fán suǒ guī huà, jiē chū yú kǎi. hòu jué wèi shuǐ dá hé, yǐ tōng yùn cáo, zhào kǎi zǒng dū qí shì. hòu bài lái zhōu cì shǐ, shén yǒu néng míng. xiōng xīn bèi zhū, chú míng yú jiā, jiǔ bù dé diào. huì cháo tíng yǐ lǔ bān gù dào jiǔ jué bù xíng, lìng kǎi xiū fù zhī. jì ér shàng jiàn rén shòu gōng, fǎng kě rèn zhě, yòu pú shè yáng sù yán kǎi yǒu qiǎo sī, shàng rán zhī, yú shì jiǎn xiào jiāng zuò dà jiàng. suì yú, bài rén shòu gōng jiān, shòu yí tóng sān sī, xún wèi jiāng zuò shǎo jiān. wén xiàn huáng hòu bēng, kǎi yǔ yáng sù yíng shān líng shì, shàng shàn zhī, fù jué ān píng jùn gōng, yì qiān hù. yáng dì jí wèi, qiān dōu luò yáng, yǐ kǎi wèi yíng dōng dōu fù jiān, xún qiān jiāng zuò dà jiàng. kǎi chuāi dì xīn zài hóng chǐ, yú shì dōng jīng zhì dù qióng jí zhuàng lì. dì dà yuè zhī, jìn wèi kāi fǔ, bài gōng bù shàng shū. jí zhǎng chéng zhī yì, zhào kǎi guī dù zhī. shí dì běi xún, yù kuā róng dí, lìng kǎi wèi dà zhàng, qí xià zuò shù qiān rén. dì dà yuè, cì wù qiān duàn. yòu zào guān fēng xíng diàn, shàng róng shì wèi zhě shù bǎi rén, lí hé wèi zhī, xià shī lún zhóu, tuī yí shū hū, yǒu ruò shén gōng. róng dí jiàn zhī, mò bù jīng hài. dì mí yuè yān, qián hòu shǎng lài, bù kě shèng jì.
宇文愷，字安樂，杞國公忻之弟也。在周，以功臣子，年三歲，賜爵雙泉伯， 七歲，進封安平郡公，邑二千戶。愷少有器局。家世武將，諸兄並以弓馬自達，愷 獨好學，博覽書記，解屬文，多伎藝，號為名父公子。初為千牛，累遷御正中大夫、 儀同三司。高祖為丞相，加上開府中大夫。及踐阼，誅宇文氏，愷初亦在殺中，以 其與周本別，兄忻有功於國，使人馳赦之，僅而得免。後拜營宗廟副監、太子左庶 子。廟成，別封甑山縣公，邑千戶。及遷都，上以愷有巧思，詔領營新都副監。高 熲雖總大綱，凡所規畫，皆出於愷。後決渭水達河，以通運漕，詔愷總督其事。後 拜萊州刺史，甚有能名。兄忻被誅，除名於家，久不得調。會朝廷以魯班故道久絕 不行，令愷修復之.既而上建仁壽宮，訪可任者， 右僕射楊素言愷有巧思，上然之， 於是檢校將作大匠。歲余，拜仁壽宮監，授儀同三司，尋為將作少監。文獻皇后崩， 愷與楊素營山陵事，上善之，復爵安平郡公，邑千戶。煬帝即位，遷都洛陽，以愷 為營東都副監，尋遷將作大匠。愷揣帝心在宏侈，於是東京制度窮極壯麗。帝大悅 之，進位開府，拜工部尚書。及長城之役，詔愷規度之。時帝北巡，欲夸戎狄，令 愷為大帳，其下坐數千人。帝大悅，賜物千段。又造觀風行殿，上容侍衛者數百人， 離合為之，下施輪軸，推移倏忽，有若神功。戎狄見之，莫不驚駭。帝彌悅焉，前 後賞賚，不可勝紀。

zì yǒng jiā zhī luàn, míng táng fèi jué, suí yǒu tiān xià, jiāng fù gǔ zhì, yì zhě fēn rán, jiē bù néng jué. kǎi bó kǎo qún jí, zòu míng táng yì biǎo yuē:
自永嘉之亂，明堂廢絕，隋有天下，將復古制，議者紛然，皆不能決。愷博考 群籍，奏《明堂議表》曰：

chén wén zài tiān chéng xiàng, fáng xīn wèi bù zhèng zhī gōng, zài dì chéng xíng, bǐng wǔ jū zhèng yáng zhī wèi. guān yún gào yuè, shùn shēng shā zhī xù wǔ shì jiǔ gōng, tǒng rén shén zhī jì. jīn kǒu mù shé, fā lìng zhào mín yù zàn huáng cóng, shì yán zōng sì. hé cháng bù jīn zhuāng yǐ níng, jǐn miào sī yú guī mó, níng suì miǎn liú, zhì zi lái yú jǔ yuē.
臣聞在天成象，房心為布政之宮，在地成形，丙午居正陽之位。觀雲告月，順 生殺之序；五室九宮，統人神之際。金口木舌，發令兆民；玉瓚黃琮，式嚴宗祀。 何嘗不矜莊扆寧，盡妙思於規摹，凝睟冕旒，致子來於矩矱。

fú wéi huáng dì bì xià, tí héng wò qì, yù biàn chéng gān, jiǎn wǔ dēng sān, fù shàng huáng zhī huà, liú xiōng qù bào, pī xià wǔ zhī xù. yòng bǎi xìng zhī yì xīn, qū yī dài yǐ tóng yù, kāng zāi kāng zāi, mín wú néng ér míng yǐ. gù shǐ tiān fú dì bǎo, tǔ lǐ fēi gān, zào wù zī shēng, chéng yuán fǎn pǔ. jiǔ wéi qīng mì, sì biǎo xuē píng, xí wǒ yì guān, qí qí wén guǐ. máng máng shàng xuán, chén guī bì zhī jìng sù sù qīng miào, gǎn shuāng lù zhī chéng. zhèng jīn zòu jiǔ sháo liù jīng zhī lè, dìng shí qú wǔ guān sān yōng zhī lǐ. nǎi bo chán xī, yuán móu luò shí, biàn fāng miàn shì, yǎng bǐng shén móu, fū tǔ jùn chuān, wèi mín lì jí. jiān yù zūn xiān yán, biǎo zhì míng táng, yuán zhào xià chén, zhān xīng kuí rì. yú shì cǎi sōng shān zhī mì jiǎn, pī wèn shuǐ zhī líng tú, fǎng tōng yì yú cán wáng, gòu dōng guān yú sàn yì. zǒng jí zhòng lùn, lēi chéng yī jiā. xī zhāng héng hún xiàng, yǐ sān fēn wèi yí dù, péi xiù yú dì, yǐ èr cùn wèi qiān lǐ. chén zhī cǐ tú, yòng yī fēn wèi yī chǐ, tuī ér yǎn zhī, jì lún huàn yǒu xù. ér jīng gòu zhī zhǐ, yì zhě shū tú, huò yǐ qǐ jǐng wèi chóng wū, huò yǐ yuán méi wèi lóng dòng, gè yǐ yì shuō, shì bù jīng jiàn. jīn lù qí yí nán, wèi zhī tōng shì, jiē chū zhèng jù, yǐ xiāng fā míng. yì yuē:
伏惟皇帝陛下，提衡握契，御辯乘乾，減五登三，復上皇之化，流凶去暴，丕 下武之緒。用百姓之異心，驅一代以同域，康哉康哉，民無能而名矣。故使天符地 寶，吐醴飛甘，造物資生，澄源反樸。九圍清謐，四表削平，襲我衣冠，齊其文軌。 茫茫上玄，陳珪璧之敬；肅肅清廟，感霜露之誠。正金奏《九韶》、《六莖》之樂， 定石渠五官、三雍之禮。乃卜瀍西，爰謀洛食，辨方面勢，仰稟神謀，敷土浚川， 為民立極。兼聿遵先言，表置明堂，爰詔下臣，占星揆日。於是采崧山之秘簡，披 汶水之靈圖，訪通議於殘亡，購《冬官》於散逸。總集眾論，勒成一家。昔張衡渾 象，以三分為一度，裴秀輿地，以二寸為千里。臣之此圖，用一分為一尺，推而演 之，冀輪奐有序。而經構之旨，議者殊途，或以綺井為重屋，或以圓楣為隆棟，各 以臆說，事不經見。今錄其疑難，為之通釋，皆出證據，以相發明。議曰：

chén kǎi jǐn àn huái nán zǐ yuē: xī zhě shén nóng zhī zhì tiān xià yě, gān yǔ yǐ shí, wǔ gǔ fān zhí, chūn shēng xià zhǎng, qiū shōu dōng cáng, yuè shěng shí kǎo, zhōng suì xiàn gòng, yǐ shí cháng gǔ, sì yú míng táng. míng táng zhī zhì, yǒu gài ér wú sì fāng, fēng yǔ bù néng xí, zào shī bù néng shāng, qiān yán ér rù zhī. chén kǎi yǐ wèi shàng gǔ pǔ lüè, chuàng lì diǎn xíng. shàng shū dì mìng yàn yuē: dì zhě chéng tiān lì wǔ fǔ, yǐ zūn tiān zhòng xiàng. chì yuē wén zǔ, huáng yuē shén dòu, bái yuē xiǎn jì, hēi yuē xuán jǔ, cāng yuē líng fǔ. zhù yún: táng yú zhī tiān fǔ, xià zhī shì shì, yīn zhī chóng wū, zhōu zhī míng táng, jiē tóng yǐ. shī zǐ yuē: yǒu yú shì yuē zǒng zhāng. zhōu guān kǎo gōng jì yuē: xià hòu shì shì shì, táng xiū èr qī, bó sì xiū yī. zhù yún: xiū nán běi zhī shēn yě. xià dù yǐ bù, jīn xiū shí sì bù, qí bó yì yǐ sì fēn xiū zhī yī, zé míng táng bó shí qī bù bàn yě. chén kǎi àn, sān wáng zhī shì, xià zuì wèi gǔ, cóng zhì shàng wén, lǐ yīng jiàn jiù kuān dà, hé yīn xià shì nǎi dà yīn táng? xiāng xíng wèi lùn, lǐ kǒng bù ěr. jì yún táng xiū qī, bó sì xiū yī, ruò xià dù yǐ bù, zé yīng xiū qī bù. zhù yún jīn táng xiū shí sì bù, nǎi shì zēng yì jì wén. yīn zhōu èr táng dú wú jiā zì, biàn shì qí yì, lèi lì bù tóng. shān dōng lǐ běn zhé jiā èr qī zhī zì, hé dé yīn wú jiā xún zhī wén, zhōu què zēng yán zhī yì? yán hé qí qù, huò shì bù rán. chóu xiào gǔ shū, bìng wú èr zì, cǐ nǎi sāng jiān sú rú xìn qíng jiā jiǎn. huáng tú yì yún: xià hòu shì yì qí táng zhī dà yī bǎi sì shí sì chǐ, zhōu rén míng táng yǐ wèi liǎng zhù jiān. mǎ gōng zhī yán, zhǐ lùn táng zhī yī miàn, jù cǐ wèi zhǔn, zé sān dài táng jī bìng fāng, dé wèi shàng yuán zhī zhì. zhū shū suǒ shuō, bìng yún xià fāng, zhèng zhù zhōu guān, dú wèi cǐ yì, fēi zhí yǔ gǔ wéi yì, yì nǎi guāi bèi lǐ wén. xún wén qiú lǐ, shēn kǒng wèi qiè. shī zǐ yuē: yīn rén yáng guǎn. kǎo gōng jì yuē: yīn rén chóng wū, táng xiū qī xún, táng chóng sān chǐ, sì ā chóng wū. zhù yún: qí xiū qī xún, wǔ zhàng liù chǐ, fàng xià zhōu zé qí bó jiǔ xún, qī zhàng èr chǐ. yòu yuē: zhōu rén míng táng, dù jiǔ chǐ zhī yán, dōng xī jiǔ yán. nán běi qī yán. táng chóng yī yán. wǔ shì, fán èr yán. lǐ jì míng táng wèi yuē: tiān zǐ zhī miào, fù miào zhòng yán. zhèng zhù yún: fù miào, chóng wū yě. zhù yù zǎo yún: tiān zǐ miào jí lù qǐn, jiē rú míng táng zhì. lǐ tú yún: yú nèi shì zhī shàng, qǐ tōng tiān zhī guān, guān bā shí yī chǐ, dé gōng zhī shù, qí shēng zhuó, jūn zhī xiàng yě. dà dài lǐ yuē: míng táng zhě, gǔ yǒu zhī. fán jiǔ shì, yī shì yǒu sì hù bā yǒu. yǐ máo gài, shàng yuán xià fāng, wài shuǐ yuē bì yōng. chì zhuì hù, bái zhuì yǒu. táng gāo sān chǐ, dōng xī jiǔ rèn, nán běi qī yán. qí gōng fāng sān bǎi bù. fán rén mín jí, liù chù yì, wǔ gǔ zāi, shēng yú tiān dào bù shùn. tiān dào bù shùn, shēng yú míng táng bù shì. gù yǒu tiān zāi, zé shì míng táng. zhōu shū míng táng yuē: táng fāng bǎi yī shí èr chǐ, gāo sì chǐ, jiē bó liù chǐ sān cùn. shì jū nèi, fāng bǎi chǐ, shì nèi fāng liù shí chǐ. hù gāo bā chǐ, bó sì chǐ. zuò luò yuē: míng táng tài miào lù qǐn, xián yǒu sì ā, zhòng kàng zhòng láng. kǒng shì zhù yún: zhòng kàng lèi dòng, zhòng láng lèi wū yě. lǐ tú yuē: qín míng táng jiǔ shì shí èr jiē, gè yǒu suǒ jū. lǚ shì chūn qiū yuē: yǒu shí èr táng. yǔ yuè lìng tóng, bìng bù lùn chǐ zhàng. chén kǎi àn, shí èr jiē suī bù yǔ lǐ hé, yī yuè yī jiē, fēi wú lǐ sī. huáng tú yuē: táng fāng bǎi sì shí sì chǐ, fǎ kūn zhī cè yě, fāng xiàng dì. wū yuán méi jìng èr bǎi yī shí liù chǐ, fǎ gān zhī cè yě, yuán xiàng tiān. tài shì jiǔ gōng, fǎ jiǔ zhōu. tài shì fāng liù zhàng, fǎ yīn zhī biàn shù. shí èr táng fǎ shí èr yuè, sān shí liù hù fǎ jí yīn zhī biàn shù, qī shí èr yǒu fǎ wǔ xíng suǒ xíng rì shù. bā dá xiàng bā fēng, fǎ bā guà. tōng tiān tāi jìng jiǔ chǐ, fǎ gān yǐ jiǔ fù liù. gāo bā shí yī chǐ, fǎ huáng zhōng jiǔ jiǔ zhī shù. èr shí bā zhù xiàng èr shí bā sù. táng gāo sān chǐ, shàng jiē sān děng, fǎ sān tǒng. táng sì xiàng wǔ sè, fǎ sì shí wǔ xíng. diàn mén qù diàn qī shí èr bù, fǎ wǔ xíng suǒ xíng. mén táng zhǎng sì zhàng, qǔ tài shì sān zhī èr. yuán gāo wú bì mù zhī zhào, yǒu liù chǐ, qí wài bèi zhī. diàn yuán fāng, zài shuǐ nèi, fǎ dì yīn yě. shuǐ sì zhōu yú wài, xiàng sì hǎi, yuán fǎ yáng yě. shuǐ kuò èr shí sì zhàng, xiàng èr shí sì qì. shuǐ nèi jìng sān zhàng, yīng jìn lǐ jīng. wǔ dì yuán fēng èr nián, lì míng táng wèn shàng, wú shì. qí wài lüè yī cǐ zhì. tài shān tōng yì jīn wáng, bù kě dé ér biàn yě.
臣愷謹案《淮南子》曰：「昔者神農之治天下也，甘雨以時，五穀蕃植，春生 夏長，秋收冬藏，月省時考，終歲獻貢，以時嘗谷，祀於明堂。明堂之制，有蓋而 無四方，風雨不能襲，燥濕不能傷，遷延而入之。」臣愷以為上古樸略，創立典刑。 《尚書帝命驗》曰：「帝者承天立五府，以尊天重象。赤曰文祖，黃曰神斗，白曰 顯紀，黑曰玄矩，蒼曰靈府。」注云：「唐、虞之天府，夏之世室，殷之重屋，周 之明堂，皆同矣。」《尸子》曰：「有虞氏曰總章。」《周官·考工記》曰：「夏 後氏世室，堂修二七，博四修一。」注云：「修南北之深也。夏度以步，今修十四 步，其博益以四分修之一，則明堂博十七步半也。」臣愷按，三王之世，夏最為古， 從質尚文，理應漸就寬大，何因夏室乃大殷堂？相形為論，理恐不爾。《記》雲 「堂修七，博四修一」，若夏度以步，則應修七步。注云「今堂修十四步」，乃是 增益《記》文。殷、周二堂獨無加字，便是其義，類例不同。山東《禮》本輒加二 七之字，何得殷無加尋之文，周闕增筵之義？研核其趣，或是不然。讎校古書，並 無二字，此乃桑間俗儒信情加減。《黃圖議》云：「夏后氏益其堂之大一百四十四 尺，周人明堂以為兩杼間。」馬宮之言，止論堂之一面，據此為準，則三代堂基並 方，得為上圓之制。諸書所說，並雲下方，鄭注《周官》，獨為此義，非直與古違 異，亦乃乖背禮文。尋文求理，深恐未愜。《尸子》曰：「殷人陽館。」《考工記》 曰：「殷人重屋，堂修七尋，堂崇三尺，四阿重屋。」注云：其修七尋，五丈六尺， 放夏周則其博九尋，七丈二尺。」又曰：「周人明堂，度九尺之筵，東西九筵。南 北七筵。堂崇一筵。五室，凡二筵。」《禮記·明堂位》曰：「天子之廟，復廟重 檐。」鄭注云：「復廟，重屋也。」注《玉藻》云：「天子廟及露寢，皆如明堂制。」 《禮圖》云：「於內室之上，起通天之觀，觀八十一尺，得宮之數，其聲濁，君之 象也。」《大戴禮》曰：「明堂者，古有之。凡九室，一室有四戶八牖。以茅蓋， 上圓下方，外水曰璧雝。赤綴戶，白綴牖。堂高三尺，東西九仞，南北七筵。其宮 方三百步。凡人民疾，六畜疫，五穀災，生於天道不順。天道不順，生於明堂不飾。 故有天災，則飾明堂。」《周書·明堂》曰：「堂方百一十二尺，高四尺，階博六 尺三寸。室居內，方百尺，室內方六十尺。戶高八尺，博四尺。」《作洛》曰： 「明堂太廟露寢，咸有四阿，重亢重廊。」孔氏注云：「重亢累棟，重廊累屋也。」 《禮圖》曰：「秦明堂九室十二階，各有所居。」《呂氏春秋》曰：「有十二堂。」 與《月令》同，並不論尺丈。臣愷案，十二階雖不與《禮》合，一月一階，非無理 思。《黃圖》曰：「堂方百四十四尺，法坤之策也，方象地。屋圓楣徑二百一十六 尺，法乾之策也，圓象天。太室九宮，法九州。太室方六丈，法陰之變數。十二堂 法十二月，三十六戶法極陰之變數，七十二牖法五行所行日數。八達象八風，法八 卦。通天台徑九尺，法乾以九覆六。高八十一尺，法黃鐘九九之數。二十八柱象二 十八宿。堂高三尺，上階三等，法三統。堂四向五色，法四時五行。殿門去殿七十 二步，法五行所行。門堂長四丈，取太室三之二。垣高無蔽目之照，牖六尺，其外 倍之。殿垣方，在水內，法地陰也。水四周於外，象四海，圓法陽也。水闊二十四 丈，象二十四氣。水內徑三丈，應《覲禮經》。」武帝元封二年，立明堂汶上，無 室。其外略依此制。《泰山通議》今亡，不可得而辨也。

yuán shǐ sì nián bā yuè, qǐ míng táng bì yōng zhǎng ān chéng nán mén, zhì dù rú yí. yī diàn, yuán sì miàn, mén bā guān, shuǐ wài zhōu, dī rǎng gāo sì chǐ, hé huì zhú zuò sān xún. wǔ nián zhēng yuè liù rì xīn wèi, shǐ jiāo tài zǔ gāo huáng dì yǐ pèi tiān. èr shí èr rì dīng hài, zōng sì xiào wén huáng dì yú míng táng yǐ pèi shàng dì, jí xiān xián bǎi pì qīng shì yǒu yì zhě, yú shì zhì ér jì zhī. qīn fú sān lǎo wǔ gēng, tǎn ér gē shēng, guì ér jìn zhī. yīn bān shí lìng, xuān ēn zé. zhū hóu wáng zōng shì sì yí jūn zhǎng xiōng nú xī guó shì zi, xī fèng gòng zhù jì.
元始四年八月，起明堂、辟雍長安城南門，制度如儀。一殿，垣四面，門八觀， 水外周，堤壤高四尺，和會築作三旬。五年正月六日辛未，始郊太祖高皇帝以配天。 二十二日丁亥，宗祀孝文皇帝於明堂以配上帝，及先賢、百辟、卿士有益者，於是 秩而祭之。親扶三老五更，袒而割牲，跪而進之。因班時令，宣恩澤。諸侯王、宗 室、四夷君長、匈奴、西國侍子，悉奉貢助祭。

lǐ tú yuē: jiàn wǔ sān shí nián zuò míng táng, míng táng shàng yuán xià fāng, shàng yuán fǎ tiān, xià fāng fǎ dì, shí èr táng fǎ rì chén, jiǔ shì fǎ jiǔ zhōu. shì bā yǒu, bā jiǔ qī shí èr, fǎ yī shí zhī wáng. shì yǒu èr hù, èr jiǔ shí bā hù, fǎ tǔ wáng shí bā rì. nèi táng zhèng tán gāo sān chǐ, tǔ jiē sān děng. hú bó shǐ zhù hàn guān yún: gǔ qīng miào gài yǐ máo, jīn gài yǐ wǎ, wǎ xià jí máo, yǐ cún gǔ zhì. dōng jīng fù yuē: nǎi yíng sān gōng, bù zhèng bān cháng. fù miào chóng wū, bā dá jiǔ fáng. zào zhōu qīng chí, wéi shuǐ yāng yāng. xuē zōng zhù yún: fù zhòng liù fù, wèi wū píng fù zhòng dòng yě. xù hàn shū jì sì zhì yún: míng dì yǒng píng èr nián, sì wǔ dì yú míng táng, wǔ dì zuò gè chù qí fāng, huáng dì zài wèi, jiē rú nán jiāo zhī wèi. guāng wǔ wèi zài qīng dì zhī nán, shǎo tuì xī miàn, gè yī dú, zòu lè rú nán jiāo. chén kǎi àn shī yún, wǒ jiāng sì wén wáng yú míng táng, wǒ jiāng wǒ xiǎng, wéi niú wéi yáng. jù cǐ zé bèi tài láo zhī jì. jīn yún yī dú, kǒng yǔ gǔ shū. zì jìn yǐ qián, wèi yǒu chún wěi, qí yuán qiáng bì shuǐ, yī yī běn tú. jìn qǐ jū zhù péi wěi yì yuē: zūn zǔ pèi tiān, qí yì míng zhe, miào yǔ zhī zhì, lǐ jù wèi fēn. zhí kě wèi yī diàn, yǐ chóng yán sì, qí yú zá suì, yī jiē chú zhī. chén kǎi àn, tiān chuí xiàng, shèng rén zé zhī. pì yōng zhī xīng, jì yǒu tú zhuàng, jìn táng fāng gòu, bù hé tiān wén. jì què zhòng lóu, yòu wú bì shuǐ, kōng táng guāi wǔ shì zhī yì, zhí diàn wéi jiǔ jiē zhī wén. fēi gǔ qī tiān, yī hé guò shén! hòu wèi yú běi tái chéng nán zào yuán qiáng, zài bì shuǐ wài, mén zài shuǐ nèi jiǒng lì, bù yǔ qiáng xiāng lián. qí táng shàng jiǔ shì, sān sān xiāng zhòng, bù yī gǔ zhì, shì jiān tōng xiàng, wéi chuǎn chù duō. qí shì jiē yòng jī lèi, jí chéng biǎn lòu. hòu wèi lè zhì yuē: xiào chāng èr nián lì míng táng, yì zhě huò yán jiǔ shì, huò yán wǔ shì, zhào duàn cóng wǔ shì. hòu yuán chā zhí zhèng, fù gǎi wèi jiǔ shì, zāo luàn bù chéng. sòng qǐ jū zhù yuē: xiào wǔ dì dà míng wǔ nián lì míng táng, qí qiáng yǔ guī fàn, nǐ zé tài miào, wéi shí èr jiān, yǐ yīng qī shù. yī hàn wèn shàng tú yí, shè wǔ dì wèi. tài zǔ wén huáng dì duì xiǎng, dǐng zǔ fǔ guǐ, yī yī miào lǐ. liáng wǔ jí wèi zhī hòu, yí sòng shí tài jí diàn yǐ wèi míng táng. wú shì, shí èr jiān. lǐ yí yì yún: jì yòng chún qī zǔ wǎ zūn, wén yú jiāo, zhì yú miào. zhǐ yī xiàn, yòng qīng jiǔ. píng chén zhī hòu, chén dé mù guān, suì liàng bù shù, jì qí chǐ zhàng. yóu jiàn jī nèi yǒu fén shāo cán zhù, huǐ zhuó zhī yú, rù dì yī zhàng, yǎn rán rú jiù. zhù xià yǐ zhāng mù wèi fū, zhǎng zhàng yú, kuò sì chǐ xǔ, liǎng liǎng xiāng bìng. wǎ ān shù zhòng. gōng chéng chù suǒ, nǎi zài guō nèi. suī jiǎo ài bēi lòu, wèi hé guī mó, zǔ zōng zhī líng, dé chóng yán sì. zhōu qí èr dài, què ér bù xiū, dà xiǎng zhī diǎn, yú yān mí tuō.
《禮圖》曰：「建武三十年作明堂，明堂上圓下方，上圓法天，下方法地，十 二堂法日辰，九室法九州。室八牖，八九七十二，法一時之王。室有二戶，二九十 八戶，法土王十八日。內堂正壇高三尺，土階三等。」胡伯始注《漢官》云：「古 清廟蓋以茅，今蓋以瓦，瓦下藉茅，以存古制。」《東京賦》曰：「乃營三宮，布 政頒常。復廟重屋，八達九房。造舟清池，惟水泱泱。」薛綜注云：「復重廇覆， 謂屋平覆重棟也。」《續漢書·祭祀志》云：「明帝永平二年，祀五帝於明堂，五 帝坐各處其方，黃帝在未，皆如南郊之位。光武位在青帝之南，少退西面，各一犢， 奏樂如南郊。」臣愷按《詩》雲，《我將》祀文王於明堂，「我將我享，維牛維羊」。 據此則備太牢之祭。今雲一犢，恐與古殊。自晉以前，未有鶉尾，其圓牆璧水，一 依本圖。《晉起居注》裴頠議曰：「尊祖配天，其義明著，廟宇之制，理據未分。 直可為一殿，以崇嚴祀，其餘雜碎，一皆除之。」臣愷案，天垂象，聖人則之。辟 雍之星，既有圖狀，晉堂方構，不合天文。既闕重樓，又無璧水，空堂乖五室之義， 直殿違九階之文。非古欺天，一何過甚！後魏於北台城南造圓牆，在璧水外，門在 水內迥立，不與牆相連。其堂上九室，三三相重，不依古制，室間通巷，違舛處多。 其室皆用墼累，極成褊陋。後魏《樂志》曰：「孝昌二年立明堂，議者或言九室， 或言五室，詔斷從五室。後元叉執政，復改為九室，遭亂不成。」《宋起居注》曰： 「孝武帝大明五年立明堂，其牆宇規範，擬則太廟，唯十二間，以應期數。依漢 《汶上圖儀》，設五帝位。太祖文皇帝對饗，鼎俎簠簋，一依廟禮。」梁武即位之 後，移宋時太極殿以為明堂。無室，十二間。《禮疑議》云：「祭用純漆俎瓦樽， 文於郊，質於廟。止一獻，用清酒。」平陳之後，臣得目觀，遂量步數，記其尺丈。 猶見基內有焚燒殘柱，毀斫之餘，入地一丈，儼然如舊。柱下以樟木為跗，長丈余， 闊四尺許，兩兩相併。瓦安數重。宮城處所，乃在郭內。雖湫隘卑陋，未合規摹， 祖宗之靈，得崇嚴祀。周、齊二代，闕而不修，大饗之典，於焉靡托。

zì gǔ míng táng tú wéi yǒu èr běn, yī shì zōng zhōu, liú xī ruǎn chén liú chāng zōng děng zuò, sān tú lüè tóng. yī shì hòu hàn jiàn wǔ sān shí nián zuò, lǐ tú yǒu běn, bù xiáng zhuàn rén. chén yuǎn xún jīng chuán, bàng qiú zi shǐ, yán jiū zhòng shuō, zǒng zhuàn jīn tú. qí yàng yǐ mù wèi zhī, xià wèi fāng táng, táng yǒu wǔ shì, shàng wèi yuán guān, guān yǒu sì mén.
自古明堂圖惟有二本，一是宗周，劉熙、阮諶、劉昌宗等作，三圖略同。一是 後漢建武三十年作，《禮圖》有本，不詳撰人。臣遠尋經傳，傍求子史，研究眾說， 總撰今圖。其樣以木為之，下為方堂，堂有五室，上為圓觀，觀有四門。

dì kě qí zòu. huì liáo dōng zhī yì, shì bù guǒ xíng. yǐ dù liáo zhī gōng, jìn wèi jīn zǐ guāng lù dài fū. qí nián zú guān, shí nián wǔ shí bā. dì shén xī zhī. shì yuē kāng. zhuàn dōng dōu tú jì èr shí juǎn míng táng tú yì èr juǎn shì yí yī juàn, jiàn xíng yú shì. zi rú tóng, yóu qí wèi. shǎo zǐ wēn, qǐ bù chéng wù láng.
帝可其奏。會遼東之役，事不果行。以渡遼之功，進位金紫光祿大夫。其年卒 官，時年五十八。帝甚惜之。諡曰康。撰《東都圖記》二十卷、《明堂圖議》二卷、 《釋疑》一卷，見行於世。子儒童，游騎尉。少子溫，起部承務郎。

yán pí
○閻毗

yán pí, yú lín shèng lè rén yě. zǔ jìn, wèi běn jùn tài shǒu. fù qìng, zhōu shàng zhù guó níng zhōu zǒng guǎn. pí qī suì, xí jué shí bǎo xiàn gōng, yì qiān hù. jí zhǎng, yí mào jīn yán, pō hǎo jīng shǐ. shòu hàn shū yú xiāo gāi, lüè tōng dà zhǐ. néng zhuàn shū, gōng cǎo lì, yóu shàn huà, wèi dāng shí zhī miào. zhōu wǔ dì jiàn ér yuè zhī, mìng shàng qīng dōu gōng zhǔ. xuān dì jí wèi, bài yí tóng sān sī, shòu qiān niú zuǒ yòu. gāo zǔ shòu chán, yǐ jì yì shì dōng gōng, shù yǐ diāo lì zhī wù qǔ yuè yú huáng tài zǐ, yóu shì shèn jiàn qīn dài, měi chēng zhī yú shàng. xún bài chē qí, sù wèi dōng gōng. shàng cháng qiǎn gāo jiǒng dà yuè yú lóng tái zé, zhū jūn bù wǔ duō bù qí zhěng, wéi pí yī jūn fǎ zhì sù rán. jiǒng yán zhī yú shàng, tè méng cì bó. é jiān tài zǐ zōng wèi lǜ zhǎng shǐ, xún jiā shang yí tóng. tài zǐ fú wán zhī wù, duō pí suǒ wèi. jí tài zǐ fèi, pí zuò zhàng yī bǎi, yǔ qī zǐ jù pèi wèi guān nú bì. hòu èr suì, fàng miǎn wèi mín. yáng dì sì wèi, shèng xiū jūn qì, yǐ pí xìng qiǎo, ān liàn jiù shì, zhào diǎn qí zhí. xún shòu cháo qǐng láng. pí lì yì, niǎn hé chē yú, duō suǒ zēng sǔn, yǔ zài yú fú zhì. zhuó bài qǐ bù láng.
閻毗，榆林盛樂人也。祖進，魏本郡太守。父慶，周上柱國、寧州總管。毗七 歲，襲爵石保縣公，邑千戶。及長，儀貌矜嚴，頗好經史。受《漢書》於蕭該，略 通大旨。能篆書，工草隸，尤善畫，為當時之妙。周武帝見而悅之，命尚清都公主。 宣帝即位，拜儀同三司，授千牛左右。高祖受禪，以技藝侍東宮，數以雕麗之物取 悅於皇太子，由是甚見親待，每稱之於上。尋拜車騎，宿衛東宮。上嘗遣高熲大閱 於龍台澤，諸軍部伍多不齊整，唯毗一軍法制肅然。熲言之於上，特蒙賜帛。俄兼 太子宗衛率長史，尋加上儀同。太子服玩之物，多毗所為。及太子廢，毗坐杖一百， 與妻子俱配為官奴婢。後二歲，放免為民。煬帝嗣位，盛修軍器，以毗性巧，諳練 舊事，詔典其職。尋授朝請郎。毗立議，輦輅車輿，多所增損，語在《輿服志》。 擢拜起部郎。

dì cháng dà bèi fǎ jià, xián shǔ chē tài duō, gù wèi pí yuē: kāi huáng zhī rì, shǔ chē shí yǒu èr chéng, yú shì yì dé. jīn bā shí yī chéng, yǐ niú jià chē, bù zú yǐ yì wén wù. zhèn yù jiǎn zhī, cóng hé wèi kě? pí duì yuē: chén chū dìng shù, gòng yǔ wén kǎi cān xiáng gù shí, jù hàn hú bó shǐ cài yōng děng yì, shǔ chē bā shí yī chéng, cǐ qǐ yú qín, suì wèi hòu shì. gù zhāng héng fù yún shǔ chē jiǔ jiǔ shì yě. cì jí fǎ jià, sān fēn jiǎn yī, wèi sān shí liù chéng. cǐ hàn zhì yě. yòu jù sòng xiào jiàn shí, yǒu sī zòu yì, jìn qiān jiāng zuǒ, wéi shè wǔ chéng, shàng shū lìng jiàn píng wáng hóng yuē: bā shí yī chéng, yì jiān jiǔ guó, sān shí liù chéng, wú suǒ zhǔn píng. jiāng zuǒ wǔ chéng, jiǎn bù zhōng lǐ. dàn dì wáng wén wù, qí liú zhī shù, yuán jí miǎn yù, jiē tóng shí èr. jīn yí zhǔn cǐ, shè shí èr chéng. kāi huáng píng chén, yīn yǐ wèi fǎ. jīn xiàn zhāng wǎng gǔ, dà jià yī qín, fǎ jià yī hàn, xiǎo jià yī sòng, yǐ wèi chà děng. dì yuē: hé yòng qín fǎ hū? dà jià yí sān shí liù, fǎ jià yí yòng shí èr, xiǎo jià chú zhī. pí yán jīng gù shì, jiē cǐ lèi yě.
帝嘗大備法駕，嫌屬車太多，顧謂毗曰：「開皇之日，屬車十有二乘，於事亦 得。今八十一乘，以牛駕車，不足以益文物。朕欲減之，從何為可？」毗對曰： 「臣初定數，共宇文愷參詳故實，據漢胡伯始、蔡邕等議，屬車八十一乘，此起於 秦，遂為後式。故張衡賦雲『屬車九九』是也。次及法駕，三分減一，為三十六乘。 此漢制也。又據宋孝建時，有司奏議，晉遷江左，惟設五乘，尚書令、建平王宏曰： 『八十一乘，議兼九國，三十六乘，無所准憑。江左五乘，儉不中禮。但帝王文物， 旂旒之數，爰及冕玉，皆同十二。今宜准此，設十二乘。』開皇平陳，因以為法。 今憲章往古，大駕依秦，法駕依漢，小駕依宋，以為差等。」帝曰：「何用秦法乎？ 大駕宜三十六，法駕宜用十二，小駕除之。」毗研精故事，皆此類也。

zhǎng chéng zhī yì, pí zǒng qí shì. jí dì yǒu shì héng yuè, zhào pí yíng lì tán chǎng. xún zhuǎn diàn nèi chéng, cóng xìng zhāng yē jùn. gāo chāng wáng cháo yú xíng suǒ, zhào pí chí jié yíng láo, suì jiāng hù rù dōng dōu. xún yǐ mǔ yōu qù zhí. wèi qī, qǐ lìng shì shì. jiāng xìng liáo dōng zhī yì, zì luò kǒu kāi qú, dá yú zhuō jùn, yǐ tōng yùn cáo. pí dū qí yì. míng nián, jiān lǐng yòu yì wèi zhǎng shǐ, yíng jiàn lín shuò gōng. jí zhēng liáo dōng, yǐ běn guān lǐng wǔ bì láng jiāng, diǎn sù wèi. shí zhòng jūn wéi liáo dōng chéng, dì lìng pí yì chéng xià xuān yù, zéi gōng nǔ luàn fā, suǒ chéng mǎ zhōng liú shǐ, pí yán sè bù biàn, cí qì yì yáng, zú shì ér qù. xún bài cháo qǐng dài fū, qiān diàn nèi shǎo jiān, yòu lǐng jiāng zuò shǎo jiān shì. hòu fù cóng dì zhēng liáo dōng, huì yáng xuán gǎn zuò nì, dì bān shī, bīng bù shì láng hú sī zhèng bēn liáo dōng, dì lìng pí lǜ qí èr qiān zhuī zhī, bù jí. zhèng jù gāo lì bǎi yá chéng, pí gōng zhī èr rì, yǒu zhào zhēng hái. cóng zhì gāo yáng, bào zú, shí nián wǔ shí. dì shén dào xī zhī, zèng diàn nèi jiān.
長城之役，毗總其事。及帝有事恆岳，詔毗營立壇場。尋轉殿內丞，從幸張掖 郡。高昌王朝於行所，詔毗持節迎勞，遂將護入東都。尋以母憂去職。未期，起令 視事。將興遼東之役，自洛口開渠，達於涿郡，以通運漕。毗督其役。明年，兼領 右翊衛長史，營建臨朔宮。及征遼東，以本官領武賁郎將，典宿衛。時眾軍圍遼東 城，帝令毗詣城下宣諭，賊弓弩亂發，所乘馬中流矢，毗顏色不變，辭氣抑揚，卒 事而去。尋拜朝請大夫，遷殿內少監，又領將作少監事。後復從帝征遼東，會楊玄 感作逆，帝班師，兵部侍郎斛斯政奔遼東，帝令毗率騎二千追之，不及。政據高麗 柏崖城，毗攻之二日，有詔征還。從至高陽，暴卒，時年五十。帝甚悼惜之，贈殿 內監。

hé chóu liú lóng huáng gèn gèn dì gǔn
○何稠 劉龍 黃亘 亘弟袞

hé chóu, zì guì lín, guó zi jì jiǔ tuǒ zhī xiōng zi yě. fù tōng, shàn zhuó yù. chóu xìng jué qiǎo, yǒu zhì sī, yòng yì jīng wēi. nián shí yú suì, yù jiāng líng xiàn, suí tuǒ rù zhǎng ān. shì zhōu yù shì xià shì. jí gāo zǔ wèi chéng xiàng, zhào bǔ cān jūn, jiān zhǎng xì zuò shǔ. kāi huáng chū, shòu dū du, lèi qiān yù fǔ jiān, lì tài fǔ chéng. chóu bó lǎn gǔ tú, duō shí jiù wù. bō sī cháng xiàn jīn mián jǐn páo, zǔ zhī shū lì. shàng mìng chóu wèi zhī. chóu jǐn jì chéng, yú suǒ xiàn zhě, shàng shén yuè. shí zhōng guó jiǔ jué liú lí zhī zuò, jiàng rén wú gǎn cuò yì, chóu yǐ lǜ cí wèi zhī, yǔ zhēn bù yì. xún jiā yuán wài sàn qí shì láng.
何稠，字桂林，國子祭酒妥之兄子也。父通，善斫玉。稠性絕巧，有智思，用 意精微。年十餘歲，遇江陵陷，隨妥入長安。仕周御飾下士。及高祖為丞相，召補 參軍，兼掌細作署。開皇初，授都督，累遷御府監，歷太府丞。稠博覽古圖，多識 舊物。波斯嘗獻金綿錦袍，組織殊麗。上命稠為之。稠錦既成，逾所獻者，上甚悅。 時中國久絕琉璃之作，匠人無敢厝意，稠以綠瓷為之，與真不異。尋加員外散騎侍 郎。

kāi huáng mò, guì zhōu lǐ lǐ guāng shì jù zhòng wèi luàn, zhào chóu zhào mù tǎo zhī. shī cì héng lǐng, qiǎn shǐ zhě yù qí qú shuài dòng zhǔ mò chóng jiě bīng jiàng kuǎn. guì zhōu zhǎng shǐ wáng wén tóng suǒ chóng yǐ yì chóu suǒ. chóu zhà xuān yán yuē: zhōu xiàn bù néng suī yǎng, zhì biān mín rǎo pàn, fēi chóng zhī zuì yě. nǎi mìng shì zhī, yǐn chóng gòng zuò, bìng cóng zhě sì rén, wèi shè jiǔ shí ér qiǎn zhī. chóng dà yuè, guī dòng bù shè bèi. chóu zhì wǔ gēng, yǎn rù qí dòng, xī fā lǐ bīng, yǐ lín yú zéi. xiàng zhōu nì shuài dù tiáo liáo luó zhōu nì shuài páng jìng děng xiāng jì jiàng kuǎn. fēn qiǎn jiàn zhōu kāi fǔ liáng nì tǎo pàn yí luó shòu, luó zhōu cì shǐ féng xuān tǎo zéi shuài lǐ dà tán, bìng píng zhī, chuán shǒu jūn mén. chéng zhì shǔ shǒu lǐng wèi zhōu xiàn guān ér hái, zhòng jiē yuè fú. yǒu qīn zhōu cì shǐ níng měng lì, shuài zhòng yíng jūn. chū, měng lì jué qiáng shān dòng, yù tú wèi nì, zhì shì huáng jù, qǐng shēn rù cháo. chóu yǐ qí jí dǔ, yīn shì wú cāi èr, suì fàng hái zhōu, yǔ zhī yuē yuē: bā jiǔ yuè jiān, kě yì jīng shī xiāng jiàn. chóu hái zòu zhuàng, shàng yì bù yì. qí nián shí yuè, měng lì zú, shàng wèi chóu yuē: rǔ bù qián jiāng měng lì lái, jīn jìng sǐ yǐ. chóu yuē: měng lì gòng chén wèi yuē, jiǎ lìng shēn sǐ, dāng qiǎn zi rù shì. yuè rén xìng zhí, qí zi bì lái. chū, měng lì lín zhōng, jiè qí zi zhǎng zhēn yuē: wǒ yǔ dà shǐ wèi yuē, bù kě shī xìn yú guó shì. rǔ zàng wǒ qì, jí yí shàng lù. zhǎng zhēn rú yán rù cháo, shàng dà yuè yuē: hé chóu zhe xìn mán yí, nǎi zhì yú cǐ. yǐ xūn shòu kāi fǔ.
開皇末，桂州俚李光仕聚眾為亂，詔稠召募討之。師次衡嶺，遣使者諭其渠帥 洞主莫崇解兵降款。桂州長史王文同鎖崇以詣稠所。稠詐宣言曰：「州縣不能綏養， 致邊民擾叛，非崇之罪也。」乃命釋之，引崇共坐，並從者四人，為設酒食而遣之。 崇大悅，歸洞不設備。稠至五更，掩入其洞，悉發俚兵，以臨余賊。象州逆帥杜條 遼、羅州逆帥龐靖等相繼降款。分遣建州開府梁昵討叛夷羅壽，羅州刺史馮暄討賊 帥李大檀，並平之，傳首軍門。承制署首領為州縣官而還，眾皆悅服。有欽州刺史 寧猛力，帥眾迎軍。初，猛力倔強山洞，欲圖為逆，至是惶懼，請身入朝。稠以其 疾篤，因示無猜貳，遂放還州，與之約曰：「八九月間，可詣京師相見。」稠還奏 狀，上意不懌。其年十月，猛力卒，上謂稠曰：「汝不前將猛力來，今竟死矣。」 稠曰：「猛力共臣為約，假令身死，當遣子入侍。越人性直，其子必來。」初，猛 力臨終，誡其子長真曰：「我與大使為約，不可失信於國士。汝葬我訖，即宜上路。」 長真如言入朝，上大悅曰：「何稠著信蠻夷，乃至於此。」以勛授開府。

rén shòu chū, wén xiàn huáng hòu bēng, yǔ yǔ wén kǎi cān diǎn shān líng zhì dù. chóu xìng shǎo yán, shàn hòu shàng zhǐ, yóu shì jiàn jiàn qīn nì. jí shàng jí dǔ, wèi chóu yuē: rǔ jì céng zàng huáng hòu, jīn wǒ fāng sǐ, yí hǎo ān zhì. shǔ cǐ hé yì, dàn bù néng wàng huái ěr. hún qí yǒu zhī, dāng xiāng jiàn yú dì xià. shàng yīn lǎn tài zǐ jǐng wèi yuē: hé chóu yòng xīn, wǒ fù yǐ hòu shì, dòng jìng dāng gòng píng zhāng.
仁壽初，文獻皇后崩，與宇文愷參典山陵制度。稠性少言，善候上旨，由是漸 見親昵。及上疾篤，謂稠曰：「汝既曾葬皇后，今我方死，宜好安置。屬此何益， 但不能忘懷耳。魂其有知，當相見於地下。」上因攬太子頸謂曰：「何稠用心，我 付以後事，動靜當共平章。」

dà yè chū, yáng dì jiāng xìng yáng zhōu, wèi chóu yuē: jīn tiān xià dà dìng, zhèn chéng hóng yè, fú zhāng wén wù, què lüè yóu duō. qīng kě tǎo yuè tú jí, yíng zào yú fú yǔ yí, sòng zhì jiāng dū yě. qí rì, bài tài fǔ shǎo qīng. chóu yú shì yíng huáng huī sān wàn liù qiān rén zhàng, jí chē yú niǎn hé huáng hòu lǔ bù bǎi guān yí fú, yī qī ér jiù, sòng yú jiāng dū. suǒ yì gōng shí wàn yú rén, yòng jīn yín qián wù jù yì jì. dì shǐ bīng bù shì láng míng yǎ xuǎn bù láng xuē mài děng gōu hé zhī, shù nián fāng jìng, háo lí wú chuǎn. chóu cān huì jīn gǔ, duō suǒ gǎi chuàng. wèi jìn yǐ lái, pí biàn yǒu yīng ér wú jī dǎo. chóu yuē: cǐ gǔ tián liè zhī fú yě. jīn fú yǐ rù cháo, yí biàn qí zhì. gù biàn shī xiàng yá zān dǎo, zì chóu shǐ yě. yòu cóng shěng zhī fú, chū wú pèi shòu, chóu yuē: cǐ nǎi huì shuò xiǎo cháo zhī fú. ān yǒu rén chén yè dì ér qù yìn shòu, jiān wú pèi yù zhī jié hū? nǎi jiā shòu tóu xiǎo shòu jí pèi yī zhī. jiù zhì, wǔ hé yú yuán shàng qǐ xiāng, tiān zǐ yǔ cān chéng tóng zài xiāng nèi. chóu yuē: jūn chén tóng suǒ, guò wèi xiāng bī. nǎi guǎng wèi pán yú, bié gòu lán dùn, shì chén lì yú qí zhōng. yú nèi fù qǐ xū mí píng zuò, tiān zǐ dú jū qí shàng. zì yú huī chuáng wén wù, zēng sǔn jí duō, shì jiàn wēi yí zhì. dì fù lìng chóu zào róng chē wàn chéng, gōu chén bā bǎi lián, dì shàn zhī, yǐ chóu shǒu tài fǔ qīng. hòu sān suì, jiān lǐng shào fǔ jiān. liáo dōng zhī yì, shè yòu tún wèi jiāng jūn, lǐng yù yíng nǔ shǒu sān wàn rén. shí gōng bù shàng shū yǔ wén kǎi zào liáo shuǐ qiáo bù chéng, shī bù dé jì, yòu tún wèi dà jiāng jūn mài tiě zhàng yīn ér yù hài. dì qiǎn chóu zào qiáo, èr rì ér jiù. chū, chóu zhì xíng diàn jí liù hé chéng, zhì shì, dì yú liáo zuǒ yǔ zéi xiāng duì, yè zhōng shī zhī. qí chéng zhōu huí bā lǐ, chéng jí nǚ yuán hé gāo shí rèn, shàng bù jiǎ shì, lì zhàng jiàn qí. sì yú zhì què, miàn bié yī guān, guān xià sān mén, chí míng ér bì. gāo lì wàng jiàn, wèi ruò shén gōng. shì suì, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū. míng nián, shè zuǒ tún wèi jiāng jūn, cóng zhì liáo zuǒ.
大業初，煬帝將幸揚州，謂稠曰：「今天下大定，朕承洪業，服章文物，闕略 猶多。卿可討閱圖籍，營造輿服羽儀，送至江都也。」其日，拜太府少卿。稠於是 營黃麾三萬六千人仗，及車輿輦輅、皇后鹵簿、百官儀服，依期而就，送於江都。 所役工十萬餘人，用金銀錢物巨億計。帝使兵部侍郎明雅、選部郎薛邁等勾核之， 數年方竟，毫釐無舛。稠參會今古，多所改創。魏、晉以來，皮弁有纓而無笄導。 稠曰：「此古田獵之服也。今服以入朝，宜變其制。」故弁施象牙簪導，自稠始也。 又從省之服，初無佩綬，稠曰：「此乃晦朔小朝之服。安有人臣謁帝而去印綬，兼 無佩玉之節乎？」乃加獸頭小綬及佩一隻。舊制，五輅於轅上起箱，天子與參乘同 在箱內。稠曰：「君臣同所，過為相逼。」乃廣為盤輿，別構欄盾，侍臣立於其 中。於內復起須彌平坐，天子獨居其上。自余麾幢文物，增損極多，事見《威儀志》。 帝復令稠造戎車萬乘，鈎陳八百連，帝善之，以稠守太府卿。後三歲，兼領少府監。 遼東之役，攝右屯衛將軍，領御營弩手三萬人。時工部尚書宇文愷造遼水橋不成， 師不得濟，右屯衛大將軍麥鐵杖因而遇害。帝遣稠造橋，二日而就。初，稠制行殿 及六合城，至是，帝於遼左與賊相對，夜中施之。其城周回八里，城及女垣合高十 仞，上布甲士，立仗建旗。四隅置闕，面別一觀，觀下三門，遲明而畢。高麗望見， 謂若神功。是歲，加金紫光祿大夫。明年，攝左屯衛將軍，從至遼左。

shí èr nián, jiā yòu guāng lù dài fū, cóng xìng jiāng dū. yù yǔ wén huà jí zuò luàn, yǐ wèi gōng bù shàng shū. huà jí bài, xiàn yú dòu jiàn dé, jiàn dé fù yǐ wèi gōng bù shàng shū shū guó gōng. jiàn dé bài, guī yú dà táng, shòu jiāng zuò shǎo jiàng, zú.
十二年，加右光祿大夫，從幸江都。遇宇文化及作亂，以為工部尚書。化及敗， 陷於竇建德，建德復以為工部尚書、舒國公。建德敗，歸於大唐，授將作少匠，卒。

kāi huáng shí, yǒu liú lóng zhě, hé jiān rén yě. xìng qiáng míng, yǒu qiǎo sī. qí hòu zhǔ zhī zhī, lìng xiū sān jué tái, shén chēng zhǐ, yīn ér lì zhí tōng xiǎn. jí gāo zǔ jiàn zuò, dà jiàn qīn wěi, bài yòu wèi jiāng jūn, jiān jiāng zuò dà jiàng. qiān dōu zhī shǐ, yǔ gāo jiǒng cān zhǎng zhì dù, dài hào wèi néng.
開皇時，有劉龍者，河間人也。性強明，有巧思。齊後主知之，令修三爵台， 甚稱旨，因而歷職通顯。及高祖踐阼，大見親委，拜右衛將軍，兼將作大匠。遷都 之始，與高熲參掌制度，代號為能。

dà yè shí, yǒu huáng gèn zhě, bù zhī hé xǔ rén yě, jí qí dì gǔn, jù qiǎo sī jué rén. yáng dì měi lìng qí xiōng dì zhí shào fǔ jiāng zuò. yú shí gǎi chuàng duō wù, gèn gǔn měi cān diǎn qí shì. fán yǒu suǒ wèi, hé chóu xiān lìng gèn gǔn lì yàng, dāng shí gōng rén jiē chēng qí shàn, mò néng yǒu suǒ sǔn yì. gèn guān zhì cháo sàn dài fū, gǔn guān zhì sàn qí shì láng.
大業時，有黃亘者，不知何許人也，及其弟袞，俱巧思絕人。煬帝每令其兄弟 直少府將作。於時改創多務，亘、袞每參典其事。凡有所為，何稠先令亘、袞立樣， 當時工人皆稱其善，莫能有所損益。亘官至朝散大夫，袞官至散騎侍郎。

shǐ chén yuē: yǔ wén kǎi xué yì jiān gāi, sī lǐ tōng shàn, guī jǔ zhī miào, cān zòng bān ěr, dāng shí zhì dù, xián qǔ zé yān. qí qǐ rén shòu gōng, yíng jiàn luò yì, yāo qiú shí xìng, qióng chǐ jí lì, shǐ wén huáng shī dé, yáng dì wáng shēn, wēi luàn zhī yuán, yì yì cǐ zhī yóu. zhì yú kǎo lǎn shū chuán, dìng míng táng tú, suī yì guò qí tōng, yǒu zú guān zhě. pí chóu qiǎo sī guò rén, pō xí jiù shì, jī qián wáng zhī cǎi zhāng, chéng yī dài zhī wén wù. suī shī zhī yú huá shèng, yì yǒu kě chuán yú hòu yān.
史臣曰：宇文愷學藝兼該，思理通贍，規矩之妙，參縱班、爾，當時制度，咸 取則焉。其起仁壽宮，營建洛邑，要求時幸，窮侈極麗，使文皇失德，煬帝亡身， 危亂之源，抑亦此之由。至於考覽書傳，定《明堂圖》，雖意過其通，有足觀者。 毗、稠巧思過人，頗習舊事，稽前王之采章，成一代之文物。雖失之於華盛，亦有 可傳於後焉。