yǔ wén kǎi
○宇文恺
yǔ wén kǎi, zì ān lè, qǐ guó gōng xīn zhī dì yě. zài zhōu, yǐ gōng chén zǐ, nián sān suì, cì jué shuāng quán bó, qī suì, jìn fēng ān píng jùn gōng, yì èr qiān hù. kǎi shǎo yǒu qì jú. jiā shì wǔ jiàng, zhū xiōng bìng yǐ gōng mǎ zì dá, kǎi dú hào xué, bó lǎn shū jì, jiě zhǔ wén, duō jì yì, hào wéi míng fù gōng zǐ. chū wèi qiān niú, lèi qiān yù zhèng zhōng dài fū yí tóng sān sī. gāo zǔ wèi chéng xiàng, jiā shang kāi fǔ zhōng dài fū. jí jiàn zuò, zhū yǔ wén shì, kǎi chū yì zài shā zhōng, yǐ qí yǔ zhōu běn bié, xiōng xīn yǒu gōng yú guó, shǐ rén chí shè zhī, jǐn ér dé miǎn. hòu bài yíng zōng miào fù jiān tài zǐ zuǒ shù zi. miào chéng, bié fēng zèng shān xiàn gōng, yì qiān hù. jí qiān dū, shàng yǐ kǎi yǒu qiǎo sī, zhào lǐng yíng xīn dū fù jiān. gāo jiǒng suī zǒng dà gāng, fán suǒ guī huà, jiē chū yú kǎi. hòu jué wèi shuǐ dá hé, yǐ tōng yùn cáo, zhào kǎi zǒng dū qí shì. hòu bài lái zhōu cì shǐ, shén yǒu néng míng. xiōng xīn bèi zhū, chú míng yú jiā, jiǔ bù dé diào. huì cháo tíng yǐ lǔ bān gù dào jiǔ jué bù xíng, lìng kǎi xiū fù zhī. jì ér shàng jiàn rén shòu gōng, fǎng kě rèn zhě, yòu pú yè yáng sù yán kǎi yǒu qiǎo sī, shàng rán zhī, yú shì jiǎn jiào jiāng zuò dà jiàng. suì yú, bài rén shòu gōng jiān, shòu yí tóng sān sī, xún wèi jiāng zuò shǎo jiān. wén xiàn huáng hòu bēng, kǎi yǔ yáng sù yíng shān líng shì, shàng shàn zhī, fù jué ān píng jùn gōng, yì qiān hù. yáng dì jí wèi, qiān dū luò yáng, yǐ kǎi wèi yíng dōng dōu fù jiān, xún qiān jiāng zuò dà jiàng. kǎi chuāi dì xīn zài hóng chǐ, yú shì dōng jīng zhì dù qióng jí zhuàng lì. dì dà yuè zhī, jìn wèi kāi fǔ, bài gōng bù shàng shū. jí cháng chéng zhī yì, zhào kǎi guī dù zhī. shí dì běi xún, yù kuā róng dí, lìng kǎi wèi dà zhàng, qí xià zuò shù qiān rén. dì dà yuè, cì wù qiān duàn. yòu zào guān fēng xíng diàn, shàng róng shì wèi zhě shù bǎi rén, lí hé wéi zhī, xià shī lún zhóu, tuī yí shū hū, yǒu ruò shén gōng. róng dí jiàn zhī, mò bù jīng hài. dì mí yuè yān, qián hòu shǎng lài, bù kě shèng jì.
宇文恺,字安乐,杞国公忻之弟也。在周,以功臣子,年三岁,赐爵双泉伯, 七岁,进封安平郡公,邑二千户。恺少有器局。家世武将,诸兄并以弓马自达,恺 独好学,博览书记,解属文,多伎艺,号为名父公子。初为千牛,累迁御正中大夫、 仪同三司。高祖为丞相,加上开府中大夫。及践阼,诛宇文氏,恺初亦在杀中,以 其与周本别,兄忻有功于国,使人驰赦之,仅而得免。后拜营宗庙副监、太子左庶 子。庙成,别封甑山县公,邑千户。及迁都,上以恺有巧思,诏领营新都副监。高 颎虽总大纲,凡所规画,皆出于恺。后决渭水达河,以通运漕,诏恺总督其事。后 拜莱州刺史,甚有能名。兄忻被诛,除名于家,久不得调。会朝廷以鲁班故道久绝 不行,令恺修复之.既而上建仁寿宫,访可任者, 右仆射杨素言恺有巧思,上然之, 于是检校将作大匠。岁余,拜仁寿宫监,授仪同三司,寻为将作少监。文献皇后崩, 恺与杨素营山陵事,上善之,复爵安平郡公,邑千户。炀帝即位,迁都洛阳,以恺 为营东都副监,寻迁将作大匠。恺揣帝心在宏侈,于是东京制度穷极壮丽。帝大悦 之,进位开府,拜工部尚书。及长城之役,诏恺规度之。时帝北巡,欲夸戎狄,令 恺为大帐,其下坐数千人。帝大悦,赐物千段。又造观风行殿,上容侍卫者数百人, 离合为之,下施轮轴,推移倏忽,有若神功。戎狄见之,莫不惊骇。帝弥悦焉,前 后赏赉,不可胜纪。
zì yǒng jiā zhī luàn, míng táng fèi jué, suí yǒu tiān xià, jiāng fù gǔ zhì, yì zhě fēn rán, jiē bù néng jué. kǎi bó kǎo qún jí, zòu míng táng yì biǎo yuē:
自永嘉之乱,明堂废绝,隋有天下,将复古制,议者纷然,皆不能决。恺博考 群籍,奏《明堂议表》曰:
chén wén zài tiān chéng xiàng, fáng xīn wèi bù zhèng zhī gōng, zài dì chéng xíng, bǐng wǔ jū zhèng yáng zhī wèi. guān yún gào yuè, shùn shēng shā zhī xù wǔ shì jiǔ gōng, tǒng rén shén zhī jì. jīn kǒu mù shé, fā lìng zhào mín yù zàn huáng cóng, shì yán zōng sì. hé cháng bù jīn zhuāng yǐ níng, jǐn miào sī yú guī mó, níng suì miǎn liú, zhì zi lái yú jǔ yuē.
臣闻在天成象,房心为布政之宫,在地成形,丙午居正阳之位。观云告月,顺 生杀之序;五室九宫,统人神之际。金口木舌,发令兆民;玉瓚黄琮,式严宗祀。 何尝不矜庄扆宁,尽妙思于规摹,凝睟冕旒,致子来于矩矱。
fú wéi huáng dì bì xià, tí héng wò qì, yù biàn chéng gān, jiǎn wǔ dēng sān, fù shàng huáng zhī huà, liú xiōng qù bào, pī xià wǔ zhī xù. yòng bǎi xìng zhī yì xīn, qū yī dài yǐ tóng yù, kāng zāi kāng zāi, mín wú néng ér míng yǐ. gù shǐ tiān fú dì bǎo, tǔ lǐ fēi gān, zào wù zī shēng, chéng yuán fǎn pǔ. jiǔ wéi qīng mì, sì biǎo xuē píng, xí wǒ yì guān, qí qí wén guǐ. máng máng shàng xuán, chén guī bì zhī jìng sù sù qīng miào, gǎn shuāng lù zhī chéng. zhèng jīn zòu jiǔ sháo liù jīng zhī lè, dìng shí qú wǔ guān sān yōng zhī lǐ. nǎi bo chán xī, yuán móu luò shí, biàn fāng miàn shì, yǎng bǐng shén móu, fū tǔ jùn chuān, wèi mín lì jí. jiān yù zūn xiān yán, biǎo zhì míng táng, yuán zhào xià chén, zhān xīng kuí rì. yú shì cǎi sōng shān zhī mì jiǎn, pī wèn shuǐ zhī líng tú, fǎng tōng yì yú cán wáng, gòu dōng guān yú sàn yì. zǒng jí zhòng lùn, lēi chéng yī jiā. xī zhāng héng hún xiàng, yǐ sān fēn wéi yí dù, péi xiù yú dì, yǐ èr cùn wèi qiān lǐ. chén zhī cǐ tú, yòng yī fēn wéi yī chǐ, tuī ér yǎn zhī, jì lún huàn yǒu xù. ér jīng gòu zhī zhǐ, yì zhě shū tú, huò yǐ qǐ jǐng wéi zhòng wū, huò yǐ yuán méi wèi lóng dòng, gè yǐ yì shuō, shì bù jīng jiàn. jīn lù qí yí nán, wèi zhī tōng shì, jiē chū zhèng jù, yǐ xiāng fā míng. yì yuē:
伏惟皇帝陛下,提衡握契,御辩乘乾,减五登三,复上皇之化,流凶去暴,丕 下武之绪。用百姓之异心,驱一代以同域,康哉康哉,民无能而名矣。故使天符地 宝,吐醴飞甘,造物资生,澄源反朴。九围清谧,四表削平,袭我衣冠,齐其文轨。 茫茫上玄,陈珪璧之敬;肃肃清庙,感霜露之诚。正金奏《九韶》、《六茎》之乐, 定石渠五官、三雍之礼。乃卜瀍西,爰谋洛食,辨方面势,仰禀神谋,敷土浚川, 为民立极。兼聿遵先言,表置明堂,爰诏下臣,占星揆日。于是采崧山之秘简,披 汶水之灵图,访通议于残亡,购《冬官》于散逸。总集众论,勒成一家。昔张衡浑 象,以三分为一度,裴秀舆地,以二寸为千里。臣之此图,用一分为一尺,推而演 之,冀轮奂有序。而经构之旨,议者殊途,或以绮井为重屋,或以圆楣为隆栋,各 以臆说,事不经见。今录其疑难,为之通释,皆出证据,以相发明。议曰:
chén kǎi jǐn àn huái nán zǐ yuē:" xī zhě shén nóng zhī zhì tiān xià yě, gān yǔ yǐ shí, wǔ gǔ fān zhí, chūn shēng xià zhǎng, qiū shōu dōng cáng, yuè shěng shí kǎo, zhōng suì xiàn gòng, yǐ shí cháng gǔ, sì yú míng táng. míng táng zhī zhì, yǒu gài ér wú sì fāng, fēng yǔ bù néng xí, zào shī bù néng shāng, qiān yán ér rù zhī." chén kǎi yǐ wéi shàng gǔ piáo lüè, chuàng lì diǎn xíng. shàng shū dì mìng yàn yuē:" dì zhě chéng tiān lì wǔ fǔ, yǐ zūn tiān zhòng xiàng. chì yuē wén zǔ, huáng yuē shén dòu, bái yuē xiǎn jì, hēi yuē xuán jǔ, cāng yuē líng fǔ." zhù yún:" táng yú zhī tiān fǔ, xià zhī shì shì, yīn zhī chóng wū, zhōu zhī míng táng, jiē tóng yǐ." shī zǐ yuē:" yǒu yú shì yuē zǒng zhāng." zhōu guān kǎo gōng jì yuē:" xià hòu shì shì shì, táng xiū èr qī, bó sì xiū yī." zhù yún:" xiū nán běi zhī shēn yě. xià dù yǐ bù, jīn xiū shí sì bù, qí bó yì yǐ sì fēn xiū zhī yī, zé míng táng bó shí qī bù bàn yě." chén kǎi àn, sān wáng zhī shì, xià zuì wéi gǔ, cóng zhì shàng wén, lǐ yīng jiàn jiù kuān dà, hé yīn xià shì nǎi dà yīn táng? xiāng xíng wèi lùn, lǐ kǒng bù ěr. jì yún " táng xiū qī, bó sì xiū yī", ruò xià dù yǐ bù, zé yīng xiū qī bù. zhù yún" jīn táng xiū shí sì bù", nǎi shì zēng yì jì wén. yīn zhōu èr táng dú wú jiā zì, biàn shì qí yì, lèi lì bù tóng. shān dōng lǐ běn zhé jiā èr qī zhī zì, hé dé yīn wú jiā xún zhī wén, zhōu quē zēng yán zhī yì? yán hé qí qù, huò shì bù rán. chóu xiào gǔ shū, bìng wú èr zì, cǐ nǎi sāng jiān sú rú xìn qíng jiā jiǎn. huáng tú yì yún:" xià hòu shì yì qí táng zhī dà yī bǎi sì shí sì chǐ, zhōu rén míng táng yǐ wéi liǎng zhù jiān." mǎ gōng zhī yán, zhǐ lùn táng zhī yī miàn, jù cǐ wéi zhǔn, zé sān dài táng jī bìng fāng, dé wèi shàng yuán zhī zhì. zhū shū suǒ shuō, bìng yún xià fāng, zhèng zhù zhōu guān, dú wèi cǐ yì, fēi zhí yǔ gǔ wéi yì, yì nǎi guāi bèi lǐ wén. xún wén qiú lǐ, shēn kǒng wèi qiè. shī zǐ yuē:" yīn rén yáng guǎn." kǎo gōng jì yuē:" yīn rén chóng wū, táng xiū qī xún, táng chóng sān chǐ, sì ā chóng wū." zhù yún: qí xiū qī xún, wǔ zhàng liù chǐ, fàng xià zhōu zé qí bó jiǔ xún, qī zhàng èr chǐ." yòu yuē:" zhōu rén míng táng, dù jiǔ chǐ zhī yán, dōng xī jiǔ yán. nán běi qī yán. táng chóng yī yán. wǔ shì, fán èr yán." lǐ jì míng táng wèi yuē:" tiān zǐ zhī miào, fù miào zhòng yán." zhèng zhù yún:" fù miào, chóng wū yě." zhù yù zǎo yún:" tiān zǐ miào jí lù qǐn, jiē rú míng táng zhì." lǐ tú yún:" yú nèi shì zhī shàng, qǐ tōng tiān zhī guān, guān bā shí yī chǐ, dé gōng zhī shù, qí shēng zhuó, jūn zhī xiàng yě." dà dài lǐ yuē:" míng táng zhě, gǔ yǒu zhī. fán jiǔ shì, yī shì yǒu sì hù bā yǒu. yǐ máo gài, shàng yuán xià fāng, wài shuǐ yuē bì yōng. chì zhuì hù, bái zhuì yǒu. táng gāo sān chǐ, dōng xī jiǔ rèn, nán běi qī yán. qí gōng fāng sān bǎi bù. fán rén mín jí, liù chù yì, wǔ gǔ zāi, shēng yú tiān dào bù shùn. tiān dào bù shùn, shēng yú míng táng bù shì. gù yǒu tiān zāi, zé shì míng táng." zhōu shū míng táng yuē:" táng fāng bǎi yī shí èr chǐ, gāo sì chǐ, jiē bó liù chǐ sān cùn. shì jū nèi, fāng bǎi chǐ, shì nèi fāng liù shí chǐ. hù gāo bā chǐ, bó sì chǐ." zuò luò yuē: " míng táng tài miào lù qǐn, xián yǒu sì ā, zhòng kàng zhòng láng." kǒng shì zhù yún:" zhòng kàng lèi dòng, zhòng láng lèi wū yě." lǐ tú yuē:" qín míng táng jiǔ shì shí èr jiē, gè yǒu suǒ jū." lǚ shì chūn qiū yuē:" yǒu shí èr táng." yǔ yuè lìng tóng, bìng bù lùn chǐ zhàng. chén kǎi àn, shí èr jiē suī bù yǔ lǐ hé, yī yuè yī jiē, fēi wú lǐ sī. huáng tú yuē:" táng fāng bǎi sì shí sì chǐ, fǎ kūn zhī cè yě, fāng xiàng dì. wū yuán méi jìng èr bǎi yī shí liù chǐ, fǎ gān zhī cè yě, yuán xiàng tiān. tài shì jiǔ gōng, fǎ jiǔ zhōu. tài shì fāng liù zhàng, fǎ yīn zhī biàn shù. shí èr táng fǎ shí èr yuè, sān shí liù hù fǎ jí yīn zhī biàn shù, qī shí èr yǒu fǎ wǔ xíng suǒ xíng rì shù. bā dá xiàng bā fēng, fǎ bā guà. tōng tiān tāi jìng jiǔ chǐ, fǎ gān yǐ jiǔ fù liù. gāo bā shí yī chǐ, fǎ huáng zhōng jiǔ jiǔ zhī shù. èr shí bā zhù xiàng èr shí bā sù. táng gāo sān chǐ, shàng jiē sān děng, fǎ sān tǒng. táng sì xiàng wǔ sè, fǎ sì shí wǔ xíng. diàn mén qù diàn qī shí èr bù, fǎ wǔ xíng suǒ xíng. mén táng zhǎng sì zhàng, qǔ tài shì sān zhī èr. yuán gāo wú bì mù zhī zhào, yǒu liù chǐ, qí wài bèi zhī. diàn yuán fāng, zài shuǐ nèi, fǎ dì yīn yě. shuǐ sì zhōu yú wài, xiàng sì hǎi, yuán fǎ yáng yě. shuǐ kuò èr shí sì zhàng, xiàng èr shí sì qì. shuǐ nèi jìng sān zhàng, yīng jìn lǐ jīng." wǔ dì yuán fēng èr nián, lì míng táng wèn shàng, wú shì. qí wài lüè yī cǐ zhì. tài shān tōng yì jīn wáng, bù kě dé ér biàn yě.
臣恺谨案《淮南子》曰:“昔者神农之治天下也,甘雨以时,五谷蕃植,春生 夏长,秋收冬藏,月省时考,终岁献贡,以时尝谷,祀于明堂。明堂之制,有盖而 无四方,风雨不能袭,燥湿不能伤,迁延而入之。”臣恺以为上古朴略,创立典刑。 《尚书帝命验》曰:“帝者承天立五府,以尊天重象。赤曰文祖,黄曰神斗,白曰 显纪,黑曰玄矩,苍曰灵府。”注云:“唐、虞之天府,夏之世室,殷之重屋,周 之明堂,皆同矣。”《尸子》曰:“有虞氏曰总章。”《周官·考工记》曰:“夏 后氏世室,堂修二七,博四修一。”注云:“修南北之深也。夏度以步,今修十四 步,其博益以四分修之一,则明堂博十七步半也。”臣恺按,三王之世,夏最为古, 从质尚文,理应渐就宽大,何因夏室乃大殷堂?相形为论,理恐不尔。《记》云 “堂修七,博四修一”,若夏度以步,则应修七步。注云“今堂修十四步”,乃是 增益《记》文。殷、周二堂独无加字,便是其义,类例不同。山东《礼》本辄加二 七之字,何得殷无加寻之文,周阙增筵之义?研核其趣,或是不然。雠校古书,并 无二字,此乃桑间俗儒信情加减。《黄图议》云:“夏后氏益其堂之大一百四十四 尺,周人明堂以为两杼间。”马宫之言,止论堂之一面,据此为准,则三代堂基并 方,得为上圆之制。诸书所说,并云下方,郑注《周官》,独为此义,非直与古违 异,亦乃乖背礼文。寻文求理,深恐未惬。《尸子》曰:“殷人阳馆。”《考工记》 曰:“殷人重屋,堂修七寻,堂崇三尺,四阿重屋。”注云:其修七寻,五丈六尺, 放夏周则其博九寻,七丈二尺。”又曰:“周人明堂,度九尺之筵,东西九筵。南 北七筵。堂崇一筵。五室,凡二筵。”《礼记·明堂位》曰:“天子之庙,复庙重 檐。”郑注云:“复庙,重屋也。”注《玉藻》云:“天子庙及露寝,皆如明堂制。” 《礼图》云:“于内室之上,起通天之观,观八十一尺,得宫之数,其声浊,君之 象也。”《大戴礼》曰:“明堂者,古有之。凡九室,一室有四户八牖。以茅盖, 上圆下方,外水曰璧雝。赤缀户,白缀牖。堂高三尺,东西九仞,南北七筵。其宫 方三百步。凡人民疾,六畜疫,五谷灾,生于天道不顺。天道不顺,生于明堂不饰。 故有天灾,则饰明堂。”《周书·明堂》曰:“堂方百一十二尺,高四尺,阶博六 尺三寸。室居内,方百尺,室内方六十尺。户高八尺,博四尺。”《作洛》曰: “明堂太庙露寝,咸有四阿,重亢重廊。”孔氏注云:“重亢累栋,重廊累屋也。” 《礼图》曰:“秦明堂九室十二阶,各有所居。”《吕氏春秋》曰:“有十二堂。” 与《月令》同,并不论尺丈。臣恺案,十二阶虽不与《礼》合,一月一阶,非无理 思。《黄图》曰:“堂方百四十四尺,法坤之策也,方象地。屋圆楣径二百一十六 尺,法乾之策也,圆象天。太室九宫,法九州。太室方六丈,法阴之变数。十二堂 法十二月,三十六户法极阴之变数,七十二牖法五行所行日数。八达象八风,法八 卦。通天台径九尺,法乾以九覆六。高八十一尺,法黄钟九九之数。二十八柱象二 十八宿。堂高三尺,上阶三等,法三统。堂四向五色,法四时五行。殿门去殿七十 二步,法五行所行。门堂长四丈,取太室三之二。垣高无蔽目之照,牖六尺,其外 倍之。殿垣方,在水内,法地阴也。水四周于外,象四海,圆法阳也。水阔二十四 丈,象二十四气。水内径三丈,应《觐礼经》。”武帝元封二年,立明堂汶上,无 室。其外略依此制。《泰山通议》今亡,不可得而辨也。
yuán shǐ sì nián bā yuè, qǐ míng táng bì yōng cháng ān chéng nán mén, zhì dù rú yí. yī diàn, yuán sì miàn, mén bā guān, shuǐ wài zhōu, dī rǎng gāo sì chǐ, hé huì zhù zuò sān xún. wǔ nián zhēng yuè liù rì xīn wèi, shǐ jiāo tài zǔ gāo huáng dì yǐ pèi tiān. èr shí èr rì dīng hài, zōng sì xiào wén huáng dì yú míng táng yǐ pèi shàng dì, jí xiān xián bǎi pì qīng shì yǒu yì zhě, yú shì zhì ér jì zhī. qīn fú sān lǎo wǔ gēng, tǎn ér gē shēng, guì ér jìn zhī. yīn bān shí lìng, xuān ēn zé. zhū hóu wáng zōng shì sì yí jūn zhǎng xiōng nú xī guó shì zi, xī fèng gòng zhù jì.
元始四年八月,起明堂、辟雍长安城南门,制度如仪。一殿,垣四面,门八观, 水外周,堤壤高四尺,和会筑作三旬。五年正月六日辛未,始郊太祖高皇帝以配天。 二十二日丁亥,宗祀孝文皇帝于明堂以配上帝,及先贤、百辟、卿士有益者,于是 秩而祭之。亲扶三老五更,袒而割牲,跪而进之。因班时令,宣恩泽。诸侯王、宗 室、四夷君长、匈奴、西国侍子,悉奉贡助祭。
lǐ tú yuē:" jiàn wǔ sān shí nián zuò míng táng, míng táng shàng yuán xià fāng, shàng yuán fǎ tiān, xià fāng fǎ dì, shí èr táng fǎ rì chén, jiǔ shì fǎ jiǔ zhōu. shì bā yǒu, bā jiǔ qī shí èr, fǎ yī shí zhī wáng. shì yǒu èr hù, èr jiǔ shí bā hù, fǎ tǔ wáng shí bā rì. nèi táng zhèng tán gāo sān chǐ, tǔ jiē sān děng." hú bó shǐ zhù hàn guān yún:" gǔ qīng miào gài yǐ máo, jīn gài yǐ wǎ, wǎ xià jí máo, yǐ cún gǔ zhì." dōng jīng fù yuē:" nǎi yíng sān gōng, bù zhèng bān cháng. fù miào chóng wū, bā dá jiǔ fáng. zào zhōu qīng chí, wéi shuǐ yāng yāng." xuē zōng zhù yún:" fù zhòng liù fù, wèi wū píng fù zhòng dòng yě." xù hàn shū jì sì zhì yún:" míng dì yǒng píng èr nián, sì wǔ dì yú míng táng, wǔ dì zuò gè chù qí fāng, huáng dì zài wèi, jiē rú nán jiāo zhī wèi. guāng wǔ wèi zài qīng dì zhī nán, shǎo tuì xī miàn, gè yī dú, zòu yuè rú nán jiāo." chén kǎi àn shī yún, wǒ jiāng sì wén wáng yú míng táng," wǒ jiāng wǒ xiǎng, wéi niú wéi yáng". jù cǐ zé bèi tài láo zhī jì. jīn yún yī dú, kǒng yǔ gǔ shū. zì jìn yǐ qián, wèi yǒu chún wěi, qí yuán qiáng bì shuǐ, yī yī běn tú. jìn qǐ jū zhù péi wěi yì yuē:" zūn zǔ pèi tiān, qí yì míng zhe, miào yǔ zhī zhì, lǐ jù wèi fēn. zhí kě wèi yī diàn, yǐ chóng yán sì, qí yú zá suì, yī jiē chú zhī." chén kǎi àn, tiān chuí xiàng, shèng rén zé zhī. pì yōng zhī xīng, jì yǒu tú zhuàng, jìn táng fāng gòu, bù hé tiān wén. jì quē chóng lóu, yòu wú bì shuǐ, kōng táng guāi wǔ shì zhī yì, zhí diàn wéi jiǔ jiē zhī wén. fēi gǔ qī tiān, yī hé guò shèn! hòu wèi yú běi tái chéng nán zào yuán qiáng, zài bì shuǐ wài, mén zài shuǐ nèi jiǒng lì, bù yǔ qiáng xiāng lián. qí táng shàng jiǔ shì, sān sān xiāng zhòng, bù yī gǔ zhì, shì jiān tōng xiàng, wéi chuǎn chù duō. qí shì jiē yòng jī lèi, jí chéng biǎn lòu. hòu wèi lè zhì yuē:" xiào chāng èr nián lì míng táng, yì zhě huò yán jiǔ shì, huò yán wǔ shì, zhào duàn cóng wǔ shì. hòu yuán chā zhí zhèng, fù gǎi wéi jiǔ shì, zāo luàn bù chéng." sòng qǐ jū zhù yuē: " xiào wǔ dì dà míng wǔ nián lì míng táng, qí qiáng yǔ guī fàn, nǐ zé tài miào, wéi shí èr jiān, yǐ yīng qī shù. yī hàn wèn shàng tú yí, shè wǔ dì wèi. tài zǔ wén huáng dì duì xiǎng, dǐng zǔ fǔ guǐ, yī yī miào lǐ." liáng wǔ jí wèi zhī hòu, yí sòng shí tài jí diàn yǐ wéi míng táng. wú shì, shí èr jiān. lǐ yí yì yún:" jì yòng chún qī zǔ wǎ zūn, wén yú jiāo, zhì yú miào. zhǐ yī xiàn, yòng qīng jiǔ." píng chén zhī hòu, chén dé mù guān, suì liàng bù shù, jì qí chǐ zhàng. yóu jiàn jī nèi yǒu fén shāo cán zhù, huǐ zhuó zhī yú, rù dì yī zhàng, yǎn rán rú jiù. zhù xià yǐ zhāng mù wèi fū, zhǎng zhàng yú, kuò sì chǐ xǔ, liǎng liǎng xiāng bìng. wǎ ān shù zhòng. gōng chéng chù suǒ, nǎi zài guō nèi. suī jiǎo ài bēi lòu, wèi hé guī mó, zǔ zōng zhī líng, dé chóng yán sì. zhōu qí èr dài, quē ér bù xiū, dà xiǎng zhī diǎn, yú yān mí tuō.
《礼图》曰:“建武三十年作明堂,明堂上圆下方,上圆法天,下方法地,十 二堂法日辰,九室法九州。室八牖,八九七十二,法一时之王。室有二户,二九十 八户,法土王十八日。内堂正坛高三尺,土阶三等。”胡伯始注《汉官》云:“古 清庙盖以茅,今盖以瓦,瓦下藉茅,以存古制。”《东京赋》曰:“乃营三宫,布 政颁常。复庙重屋,八达九房。造舟清池,惟水泱泱。”薛综注云:“复重廇覆, 谓屋平覆重栋也。”《续汉书·祭祀志》云:“明帝永平二年,祀五帝于明堂,五 帝坐各处其方,黄帝在未,皆如南郊之位。光武位在青帝之南,少退西面,各一犊, 奏乐如南郊。”臣恺按《诗》云,《我将》祀文王于明堂,“我将我享,维牛维羊”。 据此则备太牢之祭。今云一犊,恐与古殊。自晋以前,未有鹑尾,其圆墙璧水,一 依本图。《晋起居注》裴頠议曰:“尊祖配天,其义明著,庙宇之制,理据未分。 直可为一殿,以崇严祀,其余杂碎,一皆除之。”臣恺案,天垂象,圣人则之。辟 雍之星,既有图状,晋堂方构,不合天文。既阙重楼,又无璧水,空堂乖五室之义, 直殿违九阶之文。非古欺天,一何过甚!后魏于北台城南造圆墙,在璧水外,门在 水内迥立,不与墙相连。其堂上九室,三三相重,不依古制,室间通巷,违舛处多。 其室皆用墼累,极成褊陋。后魏《乐志》曰:“孝昌二年立明堂,议者或言九室, 或言五室,诏断从五室。后元叉执政,复改为九室,遭乱不成。”《宋起居注》曰: “孝武帝大明五年立明堂,其墙宇规范,拟则太庙,唯十二间,以应期数。依汉 《汶上图仪》,设五帝位。太祖文皇帝对飨,鼎俎簠簋,一依庙礼。”梁武即位之 后,移宋时太极殿以为明堂。无室,十二间。《礼疑议》云:“祭用纯漆俎瓦樽, 文于郊,质于庙。止一献,用清酒。”平陈之后,臣得目观,遂量步数,记其尺丈。 犹见基内有焚烧残柱,毁斫之余,入地一丈,俨然如旧。柱下以樟木为跗,长丈余, 阔四尺许,两两相并。瓦安数重。宫城处所,乃在郭内。虽湫隘卑陋,未合规摹, 祖宗之灵,得崇严祀。周、齐二代,阙而不修,大飨之典,于焉靡托。
zì gǔ míng táng tú wéi yǒu èr běn, yī shì zōng zhōu, liú xī ruǎn chén liú chāng zōng děng zuò, sān tú lüè tóng. yī shì hòu hàn jiàn wǔ sān shí nián zuò, lǐ tú yǒu běn, bù xiáng zhuàn rén. chén yuǎn xún jīng zhuàn, bàng qiú zi shǐ, yán jiū zhòng shuō, zǒng zhuàn jīn tú. qí yàng yǐ mù wèi zhī, xià wèi fāng táng, táng yǒu wǔ shì, shàng wèi yuán guān, guān yǒu sì mén.
自古明堂图惟有二本,一是宗周,刘熙、阮谌、刘昌宗等作,三图略同。一是 后汉建武三十年作,《礼图》有本,不详撰人。臣远寻经传,傍求子史,研究众说, 总撰今图。其样以木为之,下为方堂,堂有五室,上为圆观,观有四门。
dì kě qí zòu. huì liáo dōng zhī yì, shì bù guǒ xíng. yǐ dù liáo zhī gōng, jìn wèi jīn zǐ guāng lù dài fu. qí nián zú guān, shí nián wǔ shí bā. dì shén xī zhī. shì yuē kāng. zhuàn dōng dōu tú jì èr shí juǎn míng táng tú yì èr juǎn shì yí yī juàn, jiàn xíng yú shì. zi rú tóng, yóu qí wèi. shǎo zǐ wēn, qǐ bù chéng wù láng.
帝可其奏。会辽东之役,事不果行。以渡辽之功,进位金紫光禄大夫。其年卒 官,时年五十八。帝甚惜之。谥曰康。撰《东都图记》二十卷、《明堂图议》二卷、 《释疑》一卷,见行于世。子儒童,游骑尉。少子温,起部承务郎。
yán pí
○阎毗
yán pí, yú lín shèng lè rén yě. zǔ jìn, wèi běn jùn tài shǒu. fù qìng, zhōu shàng zhù guó níng zhōu zǒng guǎn. pí qī suì, xí jué shí bǎo xiàn gōng, yì qiān hù. jí zhǎng, yí mào jīn yán, pō hǎo jīng shǐ. shòu hàn shū yú xiāo gāi, lüè tōng dà zhǐ. néng zhuàn shū, gōng cǎo lì, yóu shàn huà, wèi dāng shí zhī miào. zhōu wǔ dì jiàn ér yuè zhī, mìng shàng qīng dōu gōng zhǔ. xuān dì jí wèi, bài yí tóng sān sī, shòu qiān niú zuǒ yòu. gāo zǔ shòu shàn, yǐ jì yì shì dōng gōng, shù yǐ diāo lì zhī wù qǔ yuè yú huáng tài zǐ, yóu shì shèn jiàn qīn dài, měi chēng zhī yú shàng. xún bài chē qí, sù wèi dōng gōng. shàng cháng qiǎn gāo jiǒng dà yuè yú lóng tái zé, zhū jūn bù wǔ duō bù qí zhěng, wéi pí yī jūn fǎ zhì sù rán. jiǒng yán zhī yú shàng, tè méng cì bó. é jiān tài zǐ zōng wèi lǜ zhǎng shǐ, xún jiā shang yí tóng. tài zǐ fú wán zhī wù, duō pí suǒ wéi. jí tài zǐ fèi, pí zuò zhàng yī bǎi, yǔ qī zǐ jù pèi wèi guān nú bì. hòu èr suì, fàng miǎn wèi mín. yáng dì sì wèi, shèng xiū jūn qì, yǐ pí xìng qiǎo, ān liàn jiù shì, zhào diǎn qí zhí. xún shòu cháo qǐng láng. pí lì yì, niǎn lù chē yú, duō suǒ zēng sǔn, yǔ zài yú fú zhì. zhuó bài qǐ bù láng.
阎毗,榆林盛乐人也。祖进,魏本郡太守。父庆,周上柱国、宁州总管。毗七 岁,袭爵石保县公,邑千户。及长,仪貌矜严,颇好经史。受《汉书》于萧该,略 通大旨。能篆书,工草隶,尤善画,为当时之妙。周武帝见而悦之,命尚清都公主。 宣帝即位,拜仪同三司,授千牛左右。高祖受禅,以技艺侍东宫,数以雕丽之物取 悦于皇太子,由是甚见亲待,每称之于上。寻拜车骑,宿卫东宫。上尝遣高颎大阅 于龙台泽,诸军部伍多不齐整,唯毗一军法制肃然。颎言之于上,特蒙赐帛。俄兼 太子宗卫率长史,寻加上仪同。太子服玩之物,多毗所为。及太子废,毗坐杖一百, 与妻子俱配为官奴婢。后二岁,放免为民。炀帝嗣位,盛修军器,以毗性巧,谙练 旧事,诏典其职。寻授朝请郎。毗立议,辇辂车舆,多所增损,语在《舆服志》。 擢拜起部郎。
dì cháng dà bèi fǎ jià, xián shǔ chē tài duō, gù wèi pí yuē:" kāi huáng zhī rì, shǔ chē shí yǒu èr chéng, yú shì yì dé. jīn bā shí yī chéng, yǐ niú jià chē, bù zú yǐ yì wén wù. zhèn yù jiǎn zhī, cóng hé wéi kě?" pí duì yuē: " chén chū dìng shù, gòng yǔ wén kǎi cān xiáng gù shí, jù hàn hú bó shǐ cài yōng děng yì, shǔ chē bā shí yī chéng, cǐ qǐ yú qín, suì wèi hòu shì. gù zhāng héng fù yún' shǔ chē jiǔ jiǔ' shì yě. cì jí fǎ jià, sān fēn jiǎn yī, wèi sān shí liù chéng. cǐ hàn zhì yě. yòu jù sòng xiào jiàn shí, yǒu sī zòu yì, jìn qiān jiāng zuǒ, wéi shè wǔ chéng, shàng shū lìng jiàn píng wáng hóng yuē: ' bā shí yī chéng, yì jiān jiǔ guó, sān shí liù chéng, wú suǒ zhǔn píng. jiāng zuǒ wǔ chéng, jiǎn bù zhòng lǐ. dàn dì wáng wén wù, qí liú zhī shù, yuán jí miǎn yù, jiē tóng shí èr. jīn yí zhǔn cǐ, shè shí èr chéng.' kāi huáng píng chén, yīn yǐ wéi fǎ. jīn xiàn zhāng wǎng gǔ, dà jià yī qín, fǎ jià yī hàn, xiǎo jià yī sòng, yǐ wéi chà děng." dì yuē:" hé yòng qín fǎ hū? dà jià yí sān shí liù, fǎ jià yí yòng shí èr, xiǎo jià chú zhī." pí yán jīng gù shì, jiē cǐ lèi yě.
帝尝大备法驾,嫌属车太多,顾谓毗曰:“开皇之日,属车十有二乘,于事亦 得。今八十一乘,以牛驾车,不足以益文物。朕欲减之,从何为可?”毗对曰: “臣初定数,共宇文恺参详故实,据汉胡伯始、蔡邕等议,属车八十一乘,此起于 秦,遂为后式。故张衡赋云‘属车九九’是也。次及法驾,三分减一,为三十六乘。 此汉制也。又据宋孝建时,有司奏议,晋迁江左,惟设五乘,尚书令、建平王宏曰: ‘八十一乘,议兼九国,三十六乘,无所准凭。江左五乘,俭不中礼。但帝王文物, 旂旒之数,爰及冕玉,皆同十二。今宜准此,设十二乘。’开皇平陈,因以为法。 今宪章往古,大驾依秦,法驾依汉,小驾依宋,以为差等。”帝曰:“何用秦法乎? 大驾宜三十六,法驾宜用十二,小驾除之。”毗研精故事,皆此类也。
cháng chéng zhī yì, pí zǒng qí shì. jí dì yǒu shì héng yuè, zhào pí yíng lì tán chǎng. xún zhuǎn diàn nèi chéng, cóng xìng zhāng yè jùn. gāo chāng wáng cháo yú xíng suǒ, zhào pí chí jié yíng láo, suì jiāng hù rù dōng dōu. xún yǐ mǔ yōu qù zhí. wèi qī, qǐ lìng shì shì. jiāng xìng liáo dōng zhī yì, zì luò kǒu kāi qú, dá yú zhuō jùn, yǐ tōng yùn cáo. pí dū qí yì. míng nián, jiān lǐng yòu yì wèi zhǎng shǐ, yíng jiàn lín shuò gōng. jí zhēng liáo dōng, yǐ běn guān lǐng wǔ bēn láng jiāng, diǎn sù wèi. shí zhòng jūn wéi liáo dōng chéng, dì lìng pí yì chéng xià xuān yù, zéi gōng nǔ luàn fā, suǒ chéng mǎ zhōng liú shǐ, pí yán sè bù biàn, cí qì yì yáng, zú shì ér qù. xún bài cháo qǐng dài fū, qiān diàn nèi shǎo jiān, yòu lǐng jiāng zuò shǎo jiān shì. hòu fù cóng dì zhēng liáo dōng, huì yáng xuán gǎn zuò nì, dì bān shī, bīng bù shì láng hú sī zhèng bēn liáo dōng, dì lìng pí lǜ qí èr qiān zhuī zhī, bù jí. zhèng jù gāo lí bǎi yá chéng, pí gōng zhī èr rì, yǒu zhào zhēng hái. cóng zhì gāo yáng, bào zú, shí nián wǔ shí. dì shén dào xī zhī, zèng diàn nèi jiān.
长城之役,毗总其事。及帝有事恆岳,诏毗营立坛场。寻转殿内丞,从幸张掖 郡。高昌王朝于行所,诏毗持节迎劳,遂将护入东都。寻以母忧去职。未期,起令 视事。将兴辽东之役,自洛口开渠,达于涿郡,以通运漕。毗督其役。明年,兼领 右翊卫长史,营建临朔宫。及征辽东,以本官领武贲郎将,典宿卫。时众军围辽东 城,帝令毗诣城下宣谕,贼弓弩乱发,所乘马中流矢,毗颜色不变,辞气抑扬,卒 事而去。寻拜朝请大夫,迁殿内少监,又领将作少监事。后复从帝征辽东,会杨玄 感作逆,帝班师,兵部侍郎斛斯政奔辽东,帝令毗率骑二千追之,不及。政据高丽 柏崖城,毗攻之二日,有诏征还。从至高阳,暴卒,时年五十。帝甚悼惜之,赠殿 内监。
hé chóu liú lóng huáng gèn gèn dì gǔn
○何稠 刘龙 黄亘 亘弟衮
hé chóu, zì guì lín, guó zǐ jì jiǔ tuǒ zhī xiōng zi yě. fù tōng, shàn zhuó yù. chóu xìng jué qiǎo, yǒu zhì sī, yòng yì jīng wēi. nián shí yú suì, yù jiāng líng xiàn, suí tuǒ rù cháng ān. shì zhōu yù shì xià shì. jí gāo zǔ wèi chéng xiàng, zhào bǔ cān jūn, jiān zhǎng xì zuò shǔ. kāi huáng chū, shòu dū du, lèi qiān yù fǔ jiān, lì tài fǔ chéng. chóu bó lǎn gǔ tú, duō shí jiù wù. bō sī cháng xiàn jīn mián jǐn páo, zǔ zhī shū lì. shàng mìng chóu wèi zhī. chóu jǐn jì chéng, yú suǒ xiàn zhě, shàng shén yuè. shí zhōng guó jiǔ jué liú lí zhī zuò, jiàng rén wú gǎn cuò yì, chóu yǐ lǜ cí wèi zhī, yǔ zhēn bù yì. xún jiā yuán wài sàn qí shì láng.
何稠,字桂林,国子祭酒妥之兄子也。父通,善斫玉。稠性绝巧,有智思,用 意精微。年十余岁,遇江陵陷,随妥入长安。仕周御饰下士。及高祖为丞相,召补 参军,兼掌细作署。开皇初,授都督,累迁御府监,历太府丞。稠博览古图,多识 旧物。波斯尝献金绵锦袍,组织殊丽。上命稠为之。稠锦既成,逾所献者,上甚悦。 时中国久绝琉璃之作,匠人无敢厝意,稠以绿瓷为之,与真不异。寻加员外散骑侍 郎。
kāi huáng mò, guì zhōu lǐ lǐ guāng shì jù zhòng wèi luàn, zhào chóu zhào mù tǎo zhī. shī cì héng lǐng, qiǎn shǐ zhě yù qí qú shuài dòng zhǔ mò chóng jiě bīng jiàng kuǎn. guì zhōu zhǎng shǐ wáng wén tóng suǒ chóng yǐ yì chóu suǒ. chóu zhà xuān yán yuē:" zhōu xiàn bù néng suí yǎng, zhì biān mín rǎo pàn, fēi chóng zhī zuì yě." nǎi mìng shì zhī, yǐn chóng gòng zuò, bìng cóng zhě sì rén, wèi shè jiǔ shí ér qiǎn zhī. chóng dà yuè, guī dòng bù shè bèi. chóu zhì wǔ gēng, yǎn rù qí dòng, xī fā lǐ bīng, yǐ lín yú zéi. xiàng zhōu nì shuài dù tiáo liáo luó zhōu nì shuài páng jìng děng xiāng jì jiàng kuǎn. fēn qiǎn jiàn zhōu kāi fǔ liáng nì tǎo pàn yí luó shòu, luó zhōu cì shǐ féng xuān tǎo zéi shuài lǐ dà tán, bìng píng zhī, chuán shǒu jūn mén. chéng zhì shǔ shǒu lǐng wèi zhōu xiàn guān ér hái, zhòng jiē yuè fú. yǒu qīn zhōu cì shǐ níng měng lì, shuài zhòng yíng jūn. chū, měng lì jué jiàng shān dòng, yù tú wèi nì, zhì shì huáng jù, qǐng shēn rù cháo. chóu yǐ qí jí dǔ, yīn shì wú cāi èr, suì fàng hái zhōu, yǔ zhī yuē yuē:" bā jiǔ yuè jiān, kě yì jīng shī xiāng jiàn." chóu hái zòu zhuàng, shàng yì bù yì. qí nián shí yuè, měng lì zú, shàng wèi chóu yuē:" rǔ bù qián jiāng měng lì lái, jīn jìng sǐ yǐ." chóu yuē:" měng lì gòng chén wèi yuē, jiǎ lìng shēn sǐ, dāng qiǎn zi rù shì. yuè rén xìng zhí, qí zi bì lái." chū, měng lì lín zhōng, jiè qí zǐ cháng zhēn yuē:" wǒ yǔ dà shǐ wèi yuē, bù kě shī xìn yú guó shì. rǔ zàng wǒ qì, jí yí shàng lù." zhǎng zhēn rú yán rù cháo, shàng dà yuè yuē:" hé chóu zhe xìn mán yí, nǎi zhì yú cǐ." yǐ xūn shòu kāi fǔ.
开皇末,桂州俚李光仕聚众为乱,诏稠召募讨之。师次衡岭,遣使者谕其渠帅 洞主莫崇解兵降款。桂州长史王文同锁崇以诣稠所。稠诈宣言曰:“州县不能绥养, 致边民扰叛,非崇之罪也。”乃命释之,引崇共坐,并从者四人,为设酒食而遣之。 崇大悦,归洞不设备。稠至五更,掩入其洞,悉发俚兵,以临余贼。象州逆帅杜条 辽、罗州逆帅庞靖等相继降款。分遣建州开府梁昵讨叛夷罗寿,罗州刺史冯暄讨贼 帅李大檀,并平之,传首军门。承制署首领为州县官而还,众皆悦服。有钦州刺史 宁猛力,帅众迎军。初,猛力倔强山洞,欲图为逆,至是惶惧,请身入朝。稠以其 疾笃,因示无猜贰,遂放还州,与之约曰:“八九月间,可诣京师相见。”稠还奏 状,上意不怿。其年十月,猛力卒,上谓稠曰:“汝不前将猛力来,今竟死矣。” 稠曰:“猛力共臣为约,假令身死,当遣子入侍。越人性直,其子必来。”初,猛 力临终,诫其子长真曰:“我与大使为约,不可失信于国士。汝葬我讫,即宜上路。” 长真如言入朝,上大悦曰:“何稠著信蛮夷,乃至于此。”以勋授开府。
rén shòu chū, wén xiàn huáng hòu bēng, yǔ yǔ wén kǎi cān diǎn shān líng zhì dù. chóu xìng shǎo yán, shàn hòu shàng zhǐ, yóu shì jiàn jiàn qīn nì. jí shàng jí dǔ, wèi chóu yuē:" rǔ jì céng zàng huáng hòu, jīn wǒ fāng sǐ, yí hǎo ān zhì. shǔ cǐ hé yì, dàn bù néng wàng huái ěr. hún qí yǒu zhī, dāng xiāng jiàn yú dì xià." shàng yīn lǎn tài zǐ jǐng wèi yuē:" hé chóu yòng xīn, wǒ fù yǐ hòu shì, dòng jìng dāng gòng píng zhāng."
仁寿初,文献皇后崩,与宇文恺参典山陵制度。稠性少言,善候上旨,由是渐 见亲昵。及上疾笃,谓稠曰:“汝既曾葬皇后,今我方死,宜好安置。属此何益, 但不能忘怀耳。魂其有知,当相见于地下。”上因揽太子颈谓曰:“何稠用心,我 付以后事,动静当共平章。”
dà yè chū, yáng dì jiāng xìng yáng zhōu, wèi chóu yuē:" jīn tiān xià dà dìng, zhèn chéng hóng yè, fú zhāng wén wù, quē lüè yóu duō. qīng kě tǎo yuè tú jí, yíng zào yú fú yǔ yí, sòng zhì jiāng dū yě." qí rì, bài tài fǔ shǎo qīng. chóu yú shì yíng huáng huī sān wàn liù qiān rén zhàng, jí chē yú niǎn lù huáng hòu lǔ bù bǎi guān yí fú, yī qī ér jiù, sòng yú jiāng dū. suǒ yì gōng shí wàn yú rén, yòng jīn yín qián wù jù yì jì. dì shǐ bīng bù shì láng míng yǎ xuǎn bù láng xuē mài děng gōu hé zhī, shù nián fāng jìng, háo lí wú chuǎn. chóu cān huì jīn gǔ, duō suǒ gǎi chuàng. wèi jìn yǐ lái, pí biàn yǒu yīng ér wú jī dǎo. chóu yuē:" cǐ gǔ tián liè zhī fú yě. jīn fú yǐ rù cháo, yí biàn qí zhì." gù biàn shī xiàng yá zān dǎo, zì chóu shǐ yě. yòu cóng shěng zhī fú, chū wú pèi shòu, chóu yuē:" cǐ nǎi huì shuò xiǎo cháo zhī fú. ān yǒu rén chén yè dì ér qù yìn shòu, jiān wú pèi yù zhī jié hū?" nǎi jiā shòu tóu xiǎo shòu jí pèi yì zhī. jiù zhì, wǔ lù yú yuán shàng qǐ xiāng, tiān zǐ yǔ cān chéng tóng zài xiāng nèi. chóu yuē:" jūn chén tóng suǒ, guò wèi xiāng bī." nǎi guǎng wéi pán yú, bié gòu lán dùn, shì chén lì yú qí zhōng. yú nèi fù qǐ xū mí píng zuò, tiān zǐ dú jū qí shàng. zì yú huī chuáng wén wù, zēng sǔn jí duō, shì jiàn wēi yí zhì. dì fù lìng chóu zào róng chē wàn shèng, gōu chén bā bǎi lián, dì shàn zhī, yǐ chóu shǒu tài fǔ qīng. hòu sān suì, jiān lǐng shào fǔ jiān. liáo dōng zhī yì, shè yòu tún wèi jiāng jūn, lǐng yù yíng nǔ shǒu sān wàn rén. shí gōng bù shàng shū yǔ wén kǎi zào liáo shuǐ qiáo bù chéng, shī bù dé jì, yòu tún wèi dà jiàng jūn mài tiě zhàng yīn ér yù hài. dì qiǎn chóu zào qiáo, èr rì ér jiù. chū, chóu zhì xíng diàn jí liù hé chéng, zhì shì, dì yú liáo zuǒ yǔ zéi xiāng duì, yè zhōng shī zhī. qí chéng zhōu huí bā lǐ, chéng jí nǚ yuán hé gāo shí rèn, shàng bù jiǎ shì, lì zhàng jiàn qí. sì yú zhì quē, miàn bié yī guān, guān xià sān mén, chí míng ér bì. gāo lí wàng jiàn, wèi ruò shén gōng. shì suì, jiā jīn zǐ guāng lù dài fu. míng nián, shè zuǒ tún wèi jiāng jūn, cóng zhì liáo zuǒ.
大业初,炀帝将幸扬州,谓稠曰:“今天下大定,朕承洪业,服章文物,阙略 犹多。卿可讨阅图籍,营造舆服羽仪,送至江都也。”其日,拜太府少卿。稠于是 营黄麾三万六千人仗,及车舆辇辂、皇后卤簿、百官仪服,依期而就,送于江都。 所役工十万余人,用金银钱物巨亿计。帝使兵部侍郎明雅、选部郎薛迈等勾核之, 数年方竟,毫厘无舛。稠参会今古,多所改创。魏、晋以来,皮弁有缨而无笄导。 稠曰:“此古田猎之服也。今服以入朝,宜变其制。”故弁施象牙簪导,自稠始也。 又从省之服,初无佩绶,稠曰:“此乃晦朔小朝之服。安有人臣谒帝而去印绶,兼 无佩玉之节乎?”乃加兽头小绶及佩一只。旧制,五辂于辕上起箱,天子与参乘同 在箱内。稠曰:“君臣同所,过为相逼。”乃广为盘舆,别构栏盾,侍臣立于其 中。于内复起须弥平坐,天子独居其上。自余麾幢文物,增损极多,事见《威仪志》。 帝复令稠造戎车万乘,钩陈八百连,帝善之,以稠守太府卿。后三岁,兼领少府监。 辽东之役,摄右屯卫将军,领御营弩手三万人。时工部尚书宇文恺造辽水桥不成, 师不得济,右屯卫大将军麦铁杖因而遇害。帝遣稠造桥,二日而就。初,稠制行殿 及六合城,至是,帝于辽左与贼相对,夜中施之。其城周回八里,城及女垣合高十 仞,上布甲士,立仗建旗。四隅置阙,面别一观,观下三门,迟明而毕。高丽望见, 谓若神功。是岁,加金紫光禄大夫。明年,摄左屯卫将军,从至辽左。
shí èr nián, jiā yòu guāng lù dài fu, cóng xìng jiāng dū. yù yǔ wén huà jí zuò luàn, yǐ wéi gōng bù shàng shū. huà jí bài, xiàn yú dòu jiàn dé, jiàn dé fù yǐ wéi gōng bù shàng shū shū guó gōng. jiàn dé bài, guī yú dà táng, shòu jiāng zuò shǎo jiàng, zú.
十二年,加右光禄大夫,从幸江都。遇宇文化及作乱,以为工部尚书。化及败, 陷于窦建德,建德复以为工部尚书、舒国公。建德败,归于大唐,授将作少匠,卒。
kāi huáng shí, yǒu liú lóng zhě, hé jiān rén yě. xìng qiáng míng, yǒu qiǎo sī. qí hòu zhǔ zhī zhī, lìng xiū sān jué tái, shén chēng zhǐ, yīn ér lì zhí tōng xiǎn. jí gāo zǔ jiàn zuò, dà jiàn qīn wěi, bài yòu wèi jiāng jūn, jiān jiāng zuò dà jiàng. qiān dū zhī shǐ, yǔ gāo jiǒng cān zhǎng zhì dù, dài hào wèi néng.
开皇时,有刘龙者,河间人也。性强明,有巧思。齐后主知之,令修三爵台, 甚称旨,因而历职通显。及高祖践阼,大见亲委,拜右卫将军,兼将作大匠。迁都 之始,与高颎参掌制度,代号为能。
dà yè shí, yǒu huáng gèn zhě, bù zhī hé xǔ rén yě, jí qí dì gǔn, jù qiǎo sī jué rén. yáng dì měi lìng qí xiōng dì zhí shào fǔ jiāng zuò. yú shí gǎi chuàng duō wù, gèn gǔn měi cān diǎn qí shì. fán yǒu suǒ wéi, hé chóu xiān lìng gèn gǔn lì yàng, dāng shí gōng rén jiē chēng qí shàn, mò néng yǒu suǒ sǔn yì. gèn guān zhì cháo sàn dài fū, gǔn guān zhì sàn qí shì láng.
大业时,有黄亘者,不知何许人也,及其弟衮,俱巧思绝人。炀帝每令其兄弟 直少府将作。于时改创多务,亘、衮每参典其事。凡有所为,何稠先令亘、衮立样, 当时工人皆称其善,莫能有所损益。亘官至朝散大夫,衮官至散骑侍郎。
shǐ chén yuē: yǔ wén kǎi xué yì jiān gāi, sī lǐ tōng shàn, guī jǔ zhī miào, cān zòng bān ěr, dāng shí zhì dù, xián qǔ zé yān. qí qǐ rén shòu gōng, yíng jiàn luò yì, yāo qiú shí xìng, qióng chǐ jí lì, shǐ wén huáng shī dé, yáng dì wáng shēn, wēi luàn zhī yuán, yì yì cǐ zhī yóu. zhì yú kǎo lǎn shū chuán, dìng míng táng tú, suī yì guò qí tōng, yǒu zú guān zhě. pí chóu qiǎo sī guò rén, pō xí jiù shì, jī qián wáng zhī cǎi zhāng, chéng yī dài zhī wén wù. suī shī zhī yú huá shèng, yì yǒu kě chuán yú hòu yān.
史臣曰:宇文恺学艺兼该,思理通赡,规矩之妙,参纵班、尔,当时制度,咸 取则焉。其起仁寿宫,营建洛邑,要求时幸,穷侈极丽,使文皇失德,炀帝亡身, 危乱之源,抑亦此之由。至于考览书传,定《明堂图》,虽意过其通,有足观者。 毗、稠巧思过人,颇习旧事,稽前王之采章,成一代之文物。虽失之于华盛,亦有 可传于后焉。