wáng shào
○王劭
wáng shào, zì jūn mào, tài yuán jìn yáng rén yě. fù sōng nián, qí tōng zhí sàn qí shì láng. shào shǎo shěn mò, hǎo dú shū. ruò guàn, qí shàng shū pú shè wèi shōu pì cān kāi fǔ jūn shì, lèi qiān tài zǐ shè rén, dài zhào wén lín guǎn. shí zǔ xiào zhēng wèi shōu yáng xiū zhī děng cháng lùn gǔ shì, yǒu suǒ yí wàng, tǎo yuè bù néng dé, yīn hū shào wèn zhī. shào jù lùn suǒ chū, qǔ shū yàn zhī, yī wú chuǎn wù. zì shì dà wèi shí rén suǒ xǔ, chēng qí bó wù. hòu qiān zhōng shū shè rén. qí miè, rù zhōu, bù dé diào. gāo zǔ shòu chán, shòu zhù zuò zuǒ láng. yǐ mǔ yōu qù zhí, zài jiā zhe qí shū. shí zhì jìn sī zhuàn shǐ, wèi nèi shǐ shì láng lǐ yuán cāo suǒ zòu. shàng nù, qiǎn shǐ shōu qí shū, lǎn ér yuè zhī. yú shì qǐ wèi yuán wài sàn qí shì láng, xiū qǐ jū zhù. shào yǐ gǔ yǒu zuān suì gǎi huǒ zhī yì, jìn dài fèi jué, yú shì shàng biǎo qǐng biàn huǒ, yuē: chén jǐn àn zhōu guān, sì shí biàn huǒ, yǐ jiù shí jí. míng huǒ bù shù biàn, shí jí bì xìng. shèng rén zuò fǎ, qǐ tú rán yě! zài jìn shí, yǒu yǐ luò yáng huǒ dù jiāng zhě, dài dài shì zhī, xiāng xù bù miè, huǒ sè biàn qīng. xī shī kuàng shí fàn, yún shì láo xīn suǒ cuàn. jìn píng gōng shǐ shì zhī, guǒ rán chē wǎng. jīn wēn jiǔ jí zhì ròu, yòng shí tàn chái huō zhú huǒ cǎo huǒ má gāi huǒ, qì wèi gè bù tóng. yǐ cǐ tuī zhī, xīn huǒ jiù huǒ, lǐ yīng yǒu yì. fú yuàn yuǎn zūn xiān shèng, yú wǔ shí qǔ wǔ mù yǐ biàn huǒ, yòng gōng shén shǎo, jiù yì fāng dà. zòng shǐ bǎi xìng xí jiǔ, wèi néng dùn tóng, shàng shí nèi chú jí dōng gōng zhū zhǔ shí chú, bù kě bù yī gǔ fǎ. shàng cóng zhī. shào yòu yán shàng yǒu lóng yán dài gàn zhī biǎo, zhǐ shì qún chén. shàng dà yuè, cì wù shù bǎi duàn. bài zhù zuò láng. shào shàng biǎo yán fú mìng yuē:
王劭,字君懋,太原晉陽人也。父松年,齊通直散騎侍郎。劭少沈默,好讀書。 弱冠,齊尚書僕射魏收辟參開府軍事,累遷太子舍人,待詔文林館。時祖孝徵、魏 收、陽休之等嘗論古事,有所遺忘,討閱不能得,因呼劭問之。劭具論所出,取書 驗之,一無舛誤。自是大為時人所許,稱其博物。後遷中書舍人。齊滅,入周,不 得調。高祖受禪,授著作佐郎。以母憂去職,在家著《齊書》。時制禁私撰史,為 內史侍郎李元操所奏。上怒,遣使收其書,覽而悅之。於是起為員外散騎侍郎,修 起居注。劭以古有鑽燧改火之義,近代廢絕,於是上表請變火,曰:「臣謹案《周 官》,四時變火,以救時疾。明火不數變,時疾必興。聖人作法,豈徒然也!在晉 時,有以洛陽火渡江者,代代事之,相續不滅,火色變青。昔師曠食飯,雲是勞薪 所爨。晉平公使視之,果然車輞。今溫酒及炙肉,用石炭、柴火、竹火、草火、麻 荄火,氣味各不同。以此推之,新火舊火,理應有異。伏願遠遵先聖,於五時取五 木以變火,用功甚少,救益方大。縱使百姓習久,未能頓同,尚食內廚及東宮諸主 食廚,不可不依古法。」上從之。劭又言上有龍顏戴干之表,指示群臣。上大悅, 賜物數百段。拜著作郎。劭上表言符命曰:
xī zhōu bǎo dìng èr nián, suì zài rén wǔ, wǔ yuè wǔ rì, qīng zhōu huáng hé biàn qīng, shí lǐ jìng chè, qí shì yǐ wèi jǐ ruì, gǎi yuán yuē hé qīng. shì yuè, zhì zūn yǐ dà xìng gōng shǐ zuò suí zhōu cì shǐ, lì nián èr shí, suí guǒ dà xìng. chén jǐn àn yì kūn líng tú yuē: shèng rén shòu mìng, ruì xiān jiàn yú hé. hé zhě zuì zhuó, wèi néng qīng yě. qiè yǐ líng kuàng xiū xiáng, lǐ wú xū fā, hé qīng qǐ shèng, shí shǔ dà suí. wǔ wèi chún huǒ, yǐ míng huǒ dé, zhòng xià huǒ wáng, yì míng huǒ dé. yuè wǔ rì wǔ, hé tiān shù dì shù, jì dé shòu mìng zhī chén, yǔn dāng xiān jiàn zhī zhào. kāi huáng chū, shào zhōu rén yáng lìng zhé jìn hé, dé qīng shí tú yī, zǐ shí tú yī, jiē yǐn qǐ chéng wén, yǒu zhì zūn míng, xià yún: bā fāng tiān xīn. yǒng zhōu yòu dé shí tú, pōu wèi liǎng duàn, yǒu yáng shù zhī xíng, huáng gēn zǐ yè. rǔ shuǐ de shén guī, fù xià yǒu wén yuē: tiān bo yáng xìng. ān yì jué dì, dé gǔ tiě bǎn, wén yuē: huáng shǐ tiān nián, lài yáng tiě quàn, wáng xìng. tóng zhōu dé shí guī, wén yuē: tiān zǐ yán qiān nián, dà jí. chén yǐ qián zhī sān shí, bù yì lóng tú. hé yǐ yòng shí? shí tǐ jiǔ gù, yì yǔ shàng míng fú hé. guī fù qī zì, hé yǐ zhe guī? guī yì jiǔ gù, jiān shì shén líng zhī wù. kǒng zǐ tàn hé bù chū tú, luò bù chū shū, jīn yú dà suí shèng shì, tú shū lǚ chū. jiàn dé liù nián, bó zhōu dà zhōu cūn yǒu lóng dòu, bái zhě shèng, hēi zhě sǐ. dà xiàng yuán nián xià, fén yáng biàn shuǐ běi yǒu lóng dòu, chū jiàn bái qì shǔ tiān, zì dōng fāng lì yáng wǔ ér lái. jí zhì, bái lóng yě, zhǎng shí xǔ zhàng. yǒu hēi lóng chéng yún ér zhì, liǎng xiāng báo, zhà hé zhà lí, zì wǔ zhì shēn, bái lóng shēng tiān, hēi lóng zhuì dì. jǐn àn: lóng, jūn xiàng yě. qián dòu yú bó zhōu zhōu cūn zhě, gài xiàng zhì zūn yǐ lóng dòu zhī suì wèi bó zhōu zǒng guǎn, suì dài zhōu yǒu tiān xià. hòu dòu yú yíng yáng zhě, yíng zì sān huǒ, míng huǒ dé zhī shèng yě. bái lóng cóng dōng fāng lái, lì yáng wǔ zhě, gài xiàng zhì zūn jiāng dēng dì wèi, cóng dōng dì rù zì chóng yáng mén yě. xī běi shēng tiān zhě, dāng gān wèi tiān mén. kūn líng tú yuē: shèng rén shā lóng. lóng bù kě dé ér shā, jiē shèng qì yě. yòu yuē: tài xìng shāng míng gōng, huáng sè, zhǎng bā chǐ, liù shí shì, hé lóng yǐ zhēng yuè chén jiàn, bái lóng yǔ wǔ hēi lóng dòu, bái lóng líng, gù tài rén yǒu mìng. jǐn àn: cǐ yán jiē wèi dà suí ér fā yě. shèng rén shā lóng zhě, qián hòu lóng sǐ shì yě. xìng shāng zhě, huáng jiā yú wǔ xìng wèi shāng yě. míng gōng zhě, wǔ yuán huáng dì huì yú wǔ shēng wèi gōng. huáng sè zhě, suí sè shàng huáng. zhǎng bā chǐ zhě, wǔ yuán huáng dì shēn zhǎng bā chǐ. hé lóng yǐ zhēng yuè chén jiàn zhě, tài zhēng yuè guà, lóng jiàn zhī suǒ, yú jīng shī wèi chén dì. bái lóng yǔ hēi lóng dòu zhě, bó zhōu yíng yáng lóng dòu shì yě. shèng lóng suǒ yǐ bái zhě, yáng xìng nà yīn wèi shāng, zhì zūn yòu xīn yǒu suì shēng, wèi jiē zài xī fāng, xī fāng sè bái yě. sǐ lóng suǒ yǐ hēi zhě, zhōu sè hēi. suǒ yǐ chēng wǔ zhě, zhōu mǐn míng wǔ xuān jìng fán wǔ dì. zhào chén dài yuè téng wǔ wáng, yī shí fú fǎ, yì dāng wǔ shù. bái lóng líng zhě, líng yóu shèng yě. zhèng xuán shuō: líng dāng wèi chú. fán dòu néng qù dí yuē chú. chén yǐ tài rén yǒu mìng zhě, tài zhī wèi yán tōng yě, dà yě, míng qí rén dào tōng dé dà, yǒu tiān mìng yě. gān záo dù yuē: tài biǎo dài gàn. zhèng xuán zhù yún: biǎo zhě, rén xíng tǐ zhī zhāng shí yě. gàn, dùn yě. tài rén zhī biǎo dài gàn. chén fú jiàn zhì zūn yǒu dài gàn zhī biǎo, yì zhī tài rén zhī biǎo bù shuǎng háo lí. kūn líng tú suǒ yún, zì zì jiē yàn. wěi shū yòu chēng hàn sì bǎi nián, zhōng rú qí yán, zé zhī liù shí shì yì bì rán yǐ. xī zōng zhōu bo shì sān shí, jīn zé bèi zhī.
昔周保定二年,歲在壬午,五月五日,青州黃河變清,十里鏡澈,齊氏以為己 瑞,改元曰河清。是月,至尊以大興公始作隋州刺史,歷年二十,隋果大興。臣謹 案《易坤靈圖》曰:「聖人受命,瑞先見於河。河者最濁,未能清也。」竊以靈貺 休祥,理無虛發,河清啟聖,實屬大隋。午為鶉火,以明火德,仲夏火王,亦明火 德。月五日五,合天數地數,既得受命之辰,允當先見之兆。開皇初,邵州人楊令 悊近河,得青石圖一,紫石圖一,皆隱起成文,有至尊名,下云:「八方天心。」 永州又得石圖,剖為兩段,有楊樹之形,黃根紫葉。汝水得神龜,腹下有文曰: 「天卜楊興。」安邑掘地,得古鐵版,文曰:「皇始天年,賚楊鐵券,王興。」同 州得石龜,文曰:「天子延千年,大吉。」臣以前之三石,不異龍圖。何以用石? 石體久固,義與上名符合。龜腹七字,何以著龜?龜亦久固,兼是神靈之物。孔子 嘆河不出圖,洛不出書,今於大隋聖世,圖書屢出。建德六年,亳州大周村有龍斗, 白者勝,黑者死。大象元年夏,焚陽汴水北有龍斗,初見白氣屬天,自東方歷陽武 而來。及至,白龍也,長十許丈。有黑龍乘雲而至,兩相薄,乍合乍離,自午至申, 白龍升天,黑龍墜地。謹案:龍,君象也。前斗於亳州周村者,蓋象至尊以龍斗之 歲為亳州總管,遂代周有天下。後斗於熒陽者,「熒」字三火,明火德之盛也。白 龍從東方來,歷陽武者,蓋象至尊將登帝位,從東第入自崇陽門也。西北升天者, 當乾位天門。《坤靈圖》曰:「聖人殺龍。」龍不可得而殺,皆盛氣也。又曰: 「泰姓商名宮,黃色,長八尺,六十世,河龍以正月辰見,白龍與五黑龍斗,白龍 陵,故泰人有命。」謹案:此言皆為大隋而發也。聖人殺龍者,前後龍死是也。姓 商者,皇家於五姓為商也。名宮者,武元皇帝諱於五聲為宮。黃色者,隋色尚黃。 長八尺者,武元皇帝身長八尺。河龍以正月辰見者,泰正月卦,龍見之所,於京師 為辰地。白龍與黑龍斗者,亳州熒陽龍斗是也。勝龍所以白者,楊姓納音為商,至 尊又辛酉歲生,位皆在西方,西方色白也。死龍所以黑者,周色黑。所以稱五者, 周閔、明、武、宣、靖凡五帝。趙、陳、代、越、滕五王,一時伏法,亦當五數。 白龍陵者,陵猶勝也。鄭玄說:「陵當為除。」凡斗能去敵曰除。臣以泰人有命者, 泰之為言通也,大也,明其人道通德大,有天命也。《乾鑿度》曰:「泰表戴干。」 鄭玄注云:「表者,人形體之彰識也。干,盾也。泰人之表戴干。」臣伏見至尊有 戴干之表,益知泰人之表不爽毫釐。《坤靈圖》所云,字字皆驗。《緯書》又稱 「漢四百年」,終如其言,則知六十世亦必然矣。昔宗周卜世三十,今則倍之。
jī lǎn tú yún: tài píng shí, yīn yáng hé hé, fēng yǔ xián tóng, hǎi nèi bù piān, dì yǒu zǔ xiǎn, gù fēng yǒu chí jí. suī tài píng zhī zhèng, yóu yǒu bù néng jūn tóng, wéi píng jūn nǎi bù míng tiáo, gù yù fēng yú bó. bó zhě, chén liú yě. jǐn àn: cǐ yán gài míng zhì zūn zhě wèi chén liú gōng shì zǐ, bó zhōu zǒng guǎn, suì shòu tiān mìng, hǎi nèi jūn tóng, bù piān bù dǎng, yǐ chéng tài píng zhī fēng huà yě. zài dà tǒng shí liù nián, wǔ yuán huáng dì gǎi fēng chén liú gōng. shì shí qí guó yǒu mì jì yún: tiān wáng chén liú rù bīng zhōu. qí wáng gāo yáng wèi shì zhū chén liú wáng péng lè. qí hòu wǔ yuán huáng dì guǒ jiāng bīng rù bīng zhōu. zhōu wǔ dì shí, wàng qì zhě yún bó zhōu yǒu tiān zǐ qì, yú shì shā bó zhōu cì shǐ hé dòu líng gōng, zhì zūn dài wèi zhī. yòu chén liú lǎo zi cí yǒu kū bǎi, shì chuán yún lǎo zi jiāng dù shì, yún dài kū bǎi shēng dōng nán zhī huí zhǐ, dāng yǒu shèng rén chū, wú dào fù xíng. zhì qí, kū bǎi cóng xià shēng zhī, dōng nán shàng zhǐ. yè yǒu sān tóng zǐ xiāng yǔ gē yuē: lǎo zi miào qián gǔ kū shù, dōng nán zhuàng rú sǎn, shèng zhǔ cóng cǐ qù. jí zhì zūn mù bó zhōu, qīn zhì cí shù zhī xià. zì shì bǎi zhī huí bào, qí kū zhī, jiàn zhǐ xī běi, dào jiào guǒ xíng. xiào kǎo zhòng shì, tài píng zhǔ chū yú bó zhōu chén liú zhī dì, jiē rú suǒ yán. jī lǎn tú yòu yún: zhì dào dé, zé yīn wù biàn wèi yáng wù. zhèng xuán zhù yún: cōng biàn wèi jiǔ yì shì. jǐn àn: zì liù nián yǐ lái, yuǎn jìn shān shí, duō biàn wèi yù, shí wèi yīn, yù wèi yáng. yòu zuǒ wèi yuán zhōng cōng jiē biàn wèi jiǔ.
《稽覽圖》云:「太平時,陰陽和合,風雨咸同,海內不偏,地有阻險,故風 有遲疾。雖太平之政,猶有不能均同,唯平均乃不鳴條,故欲風於亳。亳者,陳留 也。」謹案:此言蓋明至尊者為陳留公世子,亳州總管,遂受天命,海內均同,不 偏不黨,以成太平之風化也。在大統十六年,武元皇帝改封陳留公。是時齊國有 《秘記》云:「天王陳留入并州。」齊王高洋為是誅陳留王彭樂。其後武元皇帝果 將兵入并州。周武帝時,望氣者雲亳州有天子氣,於是殺亳州刺史紇豆陵恭,至尊 代為之。又陳留老子祠有枯柏,世傳雲老子將度世,雲待枯柏生東南枝回指,當有 聖人出,吾道復行。至齊,枯柏從下生枝,東南上指。夜有三童子相與歌曰:「老 子廟前古枯樹,東南狀如傘,聖主從此去。」及至尊牧亳州,親至祠樹之下。自是 柏枝回抱,其枯枝,漸指西北,道教果行。校考眾事,太平主出於亳州陳留之地, 皆如所言。《稽覽圖》又云:「治道得,則陰物變為陽物。」鄭玄注云:「蔥變為 韭亦是。」謹案:自六年以來,遠近山石,多變為玉,石為陰,玉為陽。又左衛園 中蔥皆變為韭。
shàng lǎn zhī dà yuè, cì wù wǔ bǎi duàn. wèi jǐ, shào fù shàng shū yuē:
上覽之大悅,賜物五百段。未幾,劭復上書曰:
yì gān záo dù yuē: suí shàng liù, jū xì zhī, nǎi cóng wéi zhī, wáng yòng xiǎng yú xī shān. suí zhě èr yuè guà, yáng dé shī xíng, fān jué nán jiě, wàn wù suí yáng ér chū. gù shàng liù yù jiǔ wǔ jū xì zhī, wéi chí zhī, míng bèi yáng huà ér yīn suí cóng zhī yě. yì jī lǎn tú: kūn liù yuè, yǒu zǐ nǚ, rèn zhèng, yī nián, chuán wèi fù. wǔ yuè pín zhī cóng dōng běi lái lì, dà qǐ tǔ yì, xī běi dì dòng xīng zhuì, yáng wèi. tún shí yī yuè shén rén cóng zhōng shān chū, zhào dì dòng. běi fāng sān shí rì, qiān lǐ mǎ shù zhì. jǐn àn: fán cǐ yì wěi suǒ yán, jiē shì dà suí fú mìng. suí zhě èr yuè zhī guà, míng dà suí yǐ èr yuè jí huáng dì wèi yě. yáng dé shī xíng zhě, míng yáng shì zhī dé jiào shī xíng yú tiān xià yě. fān jué nán jiě zhě, míng dāng shí fān zhāng jiē shì tōng jué, xiǎn nán jiē jiě sàn yě. wàn wù suí yáng ér chū zhě, míng tiān dì jiān wàn wù jǐn suí yáng shì ér chū jiàn yě. shàng liù yù jiǔ wǔ jū xì zhī zhě, wǔ wèi wáng, liù wèi zōng miào, míng zōng miào shén líng yù lìng dēng jiǔ wǔ zhī wèi, dì wáng jū mín yǐ lǐ, xì mín yǐ yì yě. jū mín yǐ lǐ, xì mín yǐ yì, cǐ èr jù yì shì gān záo dù zhī yán. wéi chí zhī zhě, míng néng yǐ gāng wéi chí zhèng tiān xià yě. bèi yáng huà ér yù yīn suí zhī zhě, míng yīn lèi bèi fú yáng shì zhī fēng huà, mò bù suí cóng. yīn wèi chén xià yě. wáng yòng xiǎng yú xī shān zhě, gài míng zhì zūn cháng yǐ suì èr yuè xìng xī shān rén shòu gōng yě. fán sì chēng suí, sān chēng yáng, yù měi suí yáng, dīng níng zhī zhì yě. kūn liù yuè zhě, kūn wèi zài wèi, liù yuè jiàn wèi, yán zhì zūn yǐ liù yuè shēng yě. yǒu zǐ nǚ rèn zhèng zhě, yán lè píng gōng zhǔ shì huáng dì zǐ nǚ, ér wèi zhōu hòu, rèn lǐ nèi zhèng yě. yī nián chuán wèi fù zhě, fù shì kūn zhī yī shì guà, yáng qì chū shēng, yán zhōu xuān dì bēng hòu yī nián, chuán wèi yǔ yáng shì yě. wǔ yuè pín zhī cóng dōng běi lái lì zhě, pín zhī dāng wèi zhēn rén, zì zhī wù yě. yán zhōu xuān dì yǐ wǔ yuè bēng, zhēn rén gé mìng, dāng zài cǐ shí, zhì zūn qiān ràng ér nì tiān yì, gù yú nián nǎi lì. xī wèi dìng zhōu zǒng guǎn, zài jīng shī dōng běi, běn ér yán zhī, gù yuē zhēn rén cóng dōng běi lái lì. dà qǐ tǔ yì zhě, dà qǐ jí dà xìng, yán yíng dà xìng chéng yì yě. xī běi dì dòng xīng zhuì zhě, gài tiān yì qù zhōu shòu suí, gù biàn dòng yě. yáng wèi zhě, yán yáng shì dé tiān wèi zhù. tún shí yī yuè shén rén cóng zhōng shān chū zhě, cǐ guà dòng ér dà hēng zuò, gù zhì zūn yǐ shí yī yuè bèi shòu bó zhōu zǒng guǎn, jiāng cóng zhōng shān ér chū yě. zhào zhī shí, tíng liú sān shí rì yě. qiān lǐ mǎ zhě, gài zhì zūn jiù suǒ chéng yòu liú mǎ yě. tún guà zhèn xià kǎn shàng, zhèn yú mǎ zuò zú, kǎn yú mǎ wèi měi jí, shì gù yòu liú mǎ jí yǒu ròu ān, xíng zé xiān zuō nòng sì zú yě. shù zhì zhě, yán lì shù zhì yě.
《易乾鑿度》曰:「隨上六,拘系之,乃從維之,王用享於西山。隨者二月卦, 陽德施行,籓決難解,萬物隨陽而出。故上六欲九五拘系之,維持之,明被陽化而 陰隨從之也。」《易稽覽圖》:「坤六月,有子女,任政,一年,傳為復。五月貧 之從東北來立,大起土邑,西北地動星墜,陽衛。屯十一月神人從中山出,趙地動。 北方三十日,千里馬數至。」謹案:「凡此《易》緯所言,皆是大隋符命。隨者二 月之卦,明大隋以二月即皇帝位也。陽德施行者,明楊氏之德教施行於天下也。籓 決難解者,明當時籓鄣皆是通決,險難皆解散也。萬物隨陽而出者,明天地間萬物 盡隨楊氏而出見也。上六欲九五拘系之者,五為王,六為宗廟,明宗廟神靈欲令登 九五之位,帝王拘民以禮,系民以義也。「拘民以禮」,系民以義」,此二句亦是 《乾鑿度》之言。維持之者,明能以綱維持正天下也。被陽化而欲陰隨之者,明陰 類被服楊氏之風化,莫不隨從。陰謂臣下也。王用享於西山者,蓋明至尊常以歲二 月幸西山仁壽宮也。凡四稱隨,三稱陽,欲美隋楊,丁寧之至也。坤六月者,坤位 在未,六月建未,言至尊以六月生也。有子女任政者,言樂平公主是皇帝子女,而 為周后,任理內政也。一年傳為復者,復是坤之一世卦,陽氣初生,言周宣帝崩後 一年,傳位與楊氏也。五月貧之從東北來立者,「貧之」當為「真人」,字之誤也。 言周宣帝以五月崩,真人革命,當在此時,至尊謙讓而逆天意,故逾年乃立。昔為 定州總管,在京師東北,本而言之,故曰真人從東北來立。大起土邑者,大起即大 興,言營大興城邑也。西北地動星墜者,蓋天意去周授隋,故變動也。陽衛者,言 楊氏得天衛助。屯十一月神人從中山出者,此卦動而大亨作,故至尊以十一月被授 亳州總管,將從中山而出也。趙之時,停留三十日也。千里馬者,蓋至尊舊所乘狖 騮馬也。屯卦震下坎上,震於馬作足,坎於馬為美脊,是故狖騮馬脊有肉鞍,行則 先作弄四足也。數至者,言歷數至也。
hé tú dì tōng jì yuē: xíng ruì chū, biàn jǔ héng. chì yīng suí, yè líng huáng. hé tú huáng cān chí yuē: huáng pì chū, chéng yuán qì. dào wú wèi, zhì lǜ. bèi suì jǔ, xì zuò shù. kāi huáng sè, wò shén rì. tóu fǔ tí, xiàng bù jué. lì huáng hòu, yì bù gé. dào zhōng shǐ, dé yōu liè. dì rèn zhèng, hé qū chū. yè fǔ xī, làn kě shù. jǐn àn: fán cǐ hé tú suǒ yán, yì shì dà suí fú mìng. xíng ruì chū biàn jǔ héng zhě, jǔ, fǎ yě, héng, běi dǒu xīng míng, suǒ wèi xuán jī yù héng zhě yě. dà suí shòu mìng, xíng zhào zhī ruì shǐ chū, tiān xiàng zé wèi zhī biàn dòng. běi dǒu zhǔ tiān zhī fǎ dù, gù yuē jǔ héng. yì wěi fú xì jǔ héng shén, zhèng xuán zhù yì yǐ wèi fǎ yù héng zhī shén. yǔ cǐ hé tú jǔ héng yì tóng. chì yīng suí zhě, yán chì dì jiàng jīng, gǎn yīng ér shēng suí yě. gù suí yǐ huǒ dé wèi chì dì tiān zǐ. yè líng huáng zhě, yè, hé yě, yán dà suí dé hé shàng líng tiān huáng dà dì yě. yòu nián hào kāi huáng, yǔ líng bǎo jīng zhī kāi huáng nián xiāng hé, gù yuē yè líng huáng. huáng pì chū zhě, huáng, dà yě, pì, jūn yě, dà jūn chū gài wèi zhì zūn shòu mìng chū wèi tiān zǐ yě. chéng yuán qì zhě, yán chéng zhōu tiān yuán zhōng qì zhī yùn yě. dào wú wèi zhì lǜ zhě, zhì xià tuō yī zì, yán dà dào wú wèi, zhì dìng tiān xià lǜ cóng. bèi suì jǔ xì zuò shù zhě, jǔ, fǎ yě. xī suì huáng wò jī jǔ, fú xì zuò bā guà zhī shù, yán dà suí bèi fú sān huáng zhī fǎ shù yě. suì huáng jī jǔ, yǔ jiàn yì wěi. kāi huáng sè zhě, yán kāi huáng nián yì fú sè yě. wò shén rì zhě, wò chí qún shén, míng zhào rú rì yě. yòu kāi huáng yǐ lái rì jiàn zhǎng, yì qí yì. tóu fǔ tí zhě, yán tóu shòu zhèng shì yú fǔ zuǒ, shǐ zhī tí qiè yě. xiàng bù jué zhě, fǎ xiàng bù fèi jué yě. lì huáng hòu yì bù gé zhě, gé, zhì yě, yán běn lì tài zǐ yǐ wèi huáng jiā hòu sì, ér qí fǔ yì zhī rén bù néng zhì yú shàn yě. dào zhōng shǐ dé yōu liè zhě, yán qián dōng gōng dào zhōng ér dé liè, jīn huáng tài zǐ dào shǐ ér dé yōu yě. dì rèn zhèng hé qū chū zhě, yán huáng dì qīn rèn zhèng shì, ér shào zhōu hé bīn dé shí tú yě. yè fǔ xī làn kě shù zhě, yè, hé yě, xī, xìng yě, yán qún chén hé xīn fǔ zuǒ, yǐ xìng zhèng zhì, làn rán kě jì shù yě. suǒ yǐ yú huáng cān chí dì tōng jì èr piān chén dà suí fú mìng zhě, míng huáng dào dì dé, jǐn zài suí yě.
《河圖帝通紀》曰:「形瑞出,變矩衡。赤應隨,葉靈皇。」《河圖皇參持》 曰:「皇辟出,承元訖。道無為,治率。被遂矩,戲作術。開皇色,握神日。投輔 提,象不絕。立皇后,翼不格。道終始,德優劣。帝任政,河曲出。葉輔嬉,爛可 述。」謹案:凡此《河圖》所言,亦是大隋符命。形瑞出、變矩衡者,矩,法也, 衡,北斗星名,所謂璇璣玉衡者也。大隋受命,形兆之瑞始出,天象則為之變動。 北斗主天之法度,故曰矩衡。《易》緯「伏戲矩衡神」,鄭玄注亦以為法玉衡之神。 與此《河圖》矩衡義同。赤應隋者,言赤帝降精,感應而生隋也。故隋以火德為赤 帝天子。葉靈皇者,葉,合也,言大隋德合上靈天皇大帝也。又年號開皇,與《靈 寶經》之開皇年相合,故曰葉靈皇。皇辟出者,皇,大也,辟,君也,大君出蓋謂 至尊受命出為天子也。承元訖者,言承周天元終訖之運也。道無為、治率者,治下 脫一字,言大道無為,治定天下率從。被遂矩、戲作術者,矩,法也。昔遂皇握機 矩,伏戲作八卦之術,言大隋被服三皇之法術也。遂皇機矩,語見《易》緯。開皇 色者,言開皇年易服色也。握神日者,握持群神,明照如日也。又開皇以來日漸長, 亦其義。投輔提者,言投授政事於輔佐,使之提挈也。象不絕者,法象不廢絕也。 立皇后、翼不格者,格,至也,言本立太子以為皇家後嗣,而其輔翼之人不能至於 善也。道終始、德優劣者,言前東宮道終而德劣,今皇太子道始而德優也。帝任政、 河曲出者,言皇帝親任政事,而邵州河濱得石圖也。葉輔嬉、爛可述者,葉,合也, 嬉,興也,言群臣合心輔佐,以興政治,爛然可紀述也。所以於《皇參持》、《帝 通紀》二篇陳大隋符命者,明皇道帝德,盡在隋也。
shàng dà yuè, yǐ shào wèi zhì chéng, chǒng xī rì lóng. shí yǒu rén yú huáng fèng quán yù, dé èr bái shí, pō yǒu wén lǐ, suì fù zhì qí wén yǐ wèi zì, fù yán yǒu zhū wù xiàng ér shàng zòu yuē: qí dà yù yǒu rì yuè xīng chén, bā guà wǔ yuè, jí èr lín shuāng fèng, qīng lóng zhū què, zōu yú xuán wǔ, gè dāng qí fāng wèi. yòu yǒu wǔ xíng shí rì shí èr chén zhī míng, fán èr shí qī zì, yòu yǒu tiān mén dì hù rén mén guǐ mén bì jiǔ zì. yòu yǒu què fēi jí èr niǎo, qí niǎo jiē rén miàn, zé bào piáo zi suǒ wèi qiān qiū wàn suì yě. qí xiǎo yù yì yǒu wǔ yuè què fēi qiú xī zhī xiàng. èr yù jù yǒu xiān rén yù nǚ chéng yún kòng hè zhī xiàng. bié yǒu yì zhuàng zhū shén, bù kě jǐn shí, gài shì fēng bó yǔ shī shān jīng hǎi ruò zhī lèi. yòu yǒu tiān huáng dà dì, huáng dì jí sì dì zuò, gōu chén běi dǒu sān gōng tiān jiāng jūn tǔ sī kōng lǎo rén tiān cāng nán hé běi hé wǔ xīng èr shí bā xiù, fán sì shí wǔ gōng. zhū zì běn wú háng wǔ, rán wǎng wǎng ǒu duì. yú dà yù zé yǒu huáng dì xìng míng, bìng lín nán miàn, yǔ rì zì zhèng dǐng zú. fù yǒu lǎo rén xīng, gài míng nán miàn xiàng rì ér zhǎng shòu yě. huáng hòu èr zì zài xī, shàng yǒu yuè xíng, gài míng xiàng yuè yě. yú cì yù zé huáng dì míng yǔ jiǔ qiān zì cì bǐ, liǎng yáng zì yǔ wàn nián zì cì bǐ, suí yǔ jí zì zhèng bìng, gài míng zhǎng jiǔ jí qìng yě. shào fù huí hù qí zì, zuò shī èr bǎi bā shí piān zòu zhī. shàng yǐ wèi chéng, cì bó qiān pǐ. shào yú shì cǎi mín jiān gē yáo, yǐn tú shū chèn wěi, yī yuē fú mìng, jùn zhí fú jīng, zhuàn wèi huáng suí líng gǎn zhì, hé sān shí juǎn, zòu zhī. shàng lìng xuān shì tiān xià. shào jí zhū zhōu cháo jí shǐ, xǐ shǒu fén xiāng, bì mù ér dú zhī, qū zhé qí shēng, yǒu rú gē yǒng. jīng shè xún shuò, biàn ér hòu bà. shàng yì xǐ, shǎng cì yōu qià.
上大悅,以劭為至誠,寵錫日隆。時有人於黃鳳泉浴,得二白石,頗有文理, 遂附致其文以為字,復言有諸物象而上奏曰:「其大玉有日月星辰,八卦五嶽,及 二麟雙鳳,青龍硃雀,騶虞玄武,各當其方位。又有五行、十日、十二辰之名, 凡二十七字,又有『天門地戶人門鬼門閉』九字。又有卻非及二鳥,其鳥皆人面, 則《抱朴子》所謂『千秋萬歲』也。其小玉亦有五嶽、卻非、虬犀之象。二玉俱有 仙人玉女乘雲控鶴之象。別有異狀諸神,不可盡識,蓋是風伯、雨師、山精、海若 之類。又有天皇大帝,皇帝及四帝坐,鈎陳、北斗、三公、天將軍、土司空、老人、 天倉、南河、北河、五星、二十八宿,凡四十五宮。諸字本無行伍,然往往偶對。 於大玉則有皇帝姓名,並臨南面,與日字正鼎足。復有老人星,蓋明南面象日而長 壽也。皇后二字在西,上有月形,蓋明象月也。於次玉則皇帝名與九千字次比,兩 楊字與萬年字次比,隋與吉字正並,蓋明長久吉慶也。」劭復回互其字,作詩二百 八十篇奏之。上以為誠,賜帛千匹。劭於是采民間歌謠,引圖書讖緯,依約符命, 捃摭佛經,撰為《皇隋靈感志》,合三十卷,奏之。上令宣示天下。劭集諸州朝集 使,洗手焚香,閉目而讀之,曲折其聲,有如歌詠。經涉旬朔,遍而後罷。上益喜, 賞賜優洽。
rén shòu zhōng, wén xiàn huáng hòu bēng, shào fù shàng yán yuē: fú shuō rén yīng shēng tiān shàng, jí shàng pǐn shàng shēng wú liàng shòu guó zhī shí, tiān fú fàng dà guāng míng, yǐ xiāng huā jì lè lái yíng zhī. rú lái yǐ míng xīng chū shí rù niè pán. fú wéi dà xíng huáng hòu shèng dé rén cí, fú shàn zhēn fú, bèi zhū mì jì, jiē yún shì miào shàn pú sà. chén jǐn àn: bā yuè èr shí èr rì, rén shòu gōng nèi zài yǔ jīn yín zhī huā. èr shí sān rì, dà bǎo diàn hòu yè yǒu shén guāng. èr shí sì rì mǎo shí, yǒng ān gōng běi yǒu zì rán zhǒng zhǒng yīn lè, zhèn mǎn xū kōng. zhì yè wǔ gēng zhōng, yǎn rán rú mèi, biàn jí shēng xiá, yǔ jīng wén suǒ shuō, shì jiē fú yàn. chén yòu yǐ yú yì sī zhī, huáng hòu qiān huà, bù zài rén shòu dà xìng gōng zhě, gài bì zhì zūn cháng jū zhèng chù yě. zài yǒng ān gōng zhě, xiàng jīng shī zhī yǒng ān mén, píng shēng suǒ chū rù yě. hòu shēng xiá hòu èr rì, yuàn nèi yè yǒu zhōng shēng sān bǎi yú chù, cǐ zé shēng tiān zhī yīng xiǎn rán yě. shàng lǎn ér qiě bēi qiě xǐ.
仁壽中,文獻皇后崩,劭復上言曰:「佛說人應生天上,及上品上生無量壽國 之時,天佛放大光明,以香花妓樂來迎之。如來以明星出時入涅盤。伏惟大行皇后 聖德仁慈,福善禎符,備諸秘記,皆雲是妙善菩薩。臣謹案:八月二十二日,仁壽 宮內再雨金銀之花。二十三日,大寶殿後夜有神光。二十四日卯時,永安宮北有自 然種種音樂,震滿虛空。至夜五更中,奄然如寐,便即升遐,與經文所說,事皆符 驗。臣又以愚意思之,皇后遷化,不在仁壽、大興宮者,蓋避至尊常居正處也。在 永安宮者,象京師之永安門,平生所出入也。後升遐後二日,苑內夜有鐘聲三百餘 處,此則生天之應顯然也。」上覽而且悲且喜。
shí shǔ wáng xiù yǐ zuì fèi, shàng gù wèi shào yuē: jiē hū! wú yǒu wǔ zǐ, sān zi bù cái. shào jìn yuē: zì gǔ shèng dì míng wáng, jiē bù néng yí bù xiào zhī zǐ. huáng dì yǒu èr shí wǔ zǐ, tóng xìng zhě èr, yú gè yì dé. yáo shí zi, shùn jiǔ zǐ, jiē bù xiào. xià yǒu wǔ guān, zhōu yǒu sān jiān. shàng rán qí yán. qí hòu shàng mèng yù shàng gāo shān ér bù néng dé, cuī péng pěng jiǎo, lǐ shèng fú zhǒu dé shàng, yīn wèi péng yuē: sǐ shēng dāng yǔ ěr jù. shào yuē: cǐ mèng dà jí. shàng gāo shān zhě, míng gāo chóng dà ān, yǒng rú shān yě. péng yóu péng zǔ, lǐ yóu lǐ lǎo, èr rén fú shì, shí wèi zhǎng shòu zhī zhēng. shàng wén zhī, xǐ jiàn róng sè. qí nián, shàng bēng. wèi jǐ, cuī péng yì zú.
時蜀王秀以罪廢,上顧謂劭曰:「嗟乎!吾有五子,三子不才。」劭進曰: 「自古聖帝明王,皆不能移不肖之子。黃帝有二十五子,同姓者二,余各異德。堯 十子,舜九子,皆不肖。夏有五觀,周有三監。」上然其言。其後上夢欲上高山而 不能得,崔彭捧腳,李盛扶肘得上,因謂彭曰:「死生當與爾俱。」劭曰:「此夢 大吉。上高山者,明高崇大安,永如山也。彭猶彭祖,李猶李老,二人扶侍,實為 長壽之徵。」上聞之,喜見容色。其年,上崩。未幾,崔彭亦卒。
yáng dì sì wèi, hàn wáng liàng zuò luàn, dì bù rěn jiā zhū. shào shàng shū yuē: chén wén huáng dì miè yán, gài yún mǔ dì, zhōu gōng zhū guǎn, xìn yì tiān lún. shū xiàng lù shū yú, zhòng ní wèi zhī yí zhí, shí què shā shí hòu, qiū míng yǐ wèi dà yì. cǐ jiē jīng jí míng wén, dì wáng cháng fǎ. jīn bì xià zhì cǐ nì zéi, dù yuè qián shèng, hán hóng kuān dà, wèi yǒu yǐ xiè tiān xià. jǐn àn zéi liàng dú bèi shēng mín zhě yě. shì zhī gǔ zhě tóng dé zé tóng xìng, yì dé zé yì xìng, gù huáng dì yǒu èr shí wǔ zǐ, qí dé xìng zhě shí yǒu sì rén, wéi qīng yáng yí gǔ, yǔ huáng dì tóng wèi jī xìng. liàng jì zì jué, qǐng gǎi qí shì. shào yǐ cǐ qiú mèi, dì yī wéi bù cóng. qiān mì shū shǎo jiān, shù zài, zú guān.
煬帝嗣位,漢王諒作亂,帝不忍加誅。劭上書曰:「臣聞黃帝滅炎,蓋雲母弟, 周公誅管,信亦天倫。叔向戮叔魚,仲尼謂之遺直,石碏殺石厚,丘明以為大義。 此皆經籍明文,帝王常法。今陛下置此逆賊,度越前聖,含弘寬大,未有以謝天下。 謹案賊諒毒被生民者也。是知古者同德則同姓,異德則異姓,故黃帝有二十五子, 其得姓者十有四人,唯青陽、夷鼓,與黃帝同為姬姓。諒既自絕,請改其氏。」劭 以此求媚,帝依違不從。遷秘書少監,數載,卒官。
shào zài zhù zuò jiāng èr shí nián, zhuān diǎn guó shǐ, zhuàn suí shū bā shí juǎn. duō lù kǒu chì, yòu cǎi yū guài bù jīng zhī yǔ jí wěi xiàng zhī yán, yǐ lèi xiāng cóng, wèi qí tí mù, cí yì fán zá, wú zú chēng zhě, suì shǐ suí dài wén wǔ míng chén liè jiāng shàn è zhī jī, yīn méi wú wén. chū zhuàn qí zhì wèi biān nián tǐ, èr shí juǎn, fù wèi qí shū jì chuán yī bǎi juǎn, jí píng zéi jì sān juǎn. huò wén cí bǐ yě, huò bù guǐ bù wù, hài rén shì tīng, dà wèi yǒu shí suǒ chī bǐ. rán qí cǎi tī jīng shǐ miù wù, wèi dú shū jì sān shí juǎn, shí rén fú qí jīng bó. yuán zì zhì xué, jì hū mù chǐ, dǔ hǎo jīng shǐ, yí luò shì shì. yòng sī jì zhuān, xìng pō huǎng hū, měi zhì duì shí, bì mù níng sī, pán zhōng zhī ròu, zhé wèi pú cóng suǒ dàn. shào fú zhī jué, wéi zé ròu shǎo, shù fá chú rén. chú rén yǐ qíng bái shào, shào yī qián bì mù, cì ér huò zhī, chú rén fāng miǎn chī rǔ. qí zhuān gù rú cǐ.
劭在著作將二十年,專典國史,撰《隋書》八十卷。多錄口敕,又采迂怪不經 之語及委巷之言,以類相從,為其題目,辭義繁雜,無足稱者,遂使隋代文武名臣 列將善惡之跡,堙沒無聞。初撰《齊志》為編年體,二十卷,復為《齊書》紀傳一 百卷,及《平賊記》三卷。或文詞鄙野,或不軌不物,駭人視聽,大為有識所嗤鄙。 然其采擿經史謬誤,為《讀書記》三十卷,時人服其精博。爰自志學,暨乎暮齒, 篤好經史,遺落世事。用思既專,性頗恍忽,每至對食,閉目凝思,盤中之肉,輒 為僕從所啖。劭弗之覺,唯責肉少,數罰廚人。廚人以情白劭,劭依前閉目,伺而 獲之,廚人方免笞辱。其專固如此。
yuán chōng
○袁充
yuán chōng, zì dé fú, běn chén jùn yáng xià rén yě. qí hòu yù jū dān yáng. zǔ áng, fù jūn zhèng, jù wèi liáng shì zhōng. chōng shǎo jìng wù, nián shí yú suì, qí fù dǎng zhì mén, shí dōng chū, chōng shàng yī gé shān. kè xì chōng yuē: yuán láng zi chī xī mài xī, qī qí yǐ fēng. chōng yīng shēng dá yuē: wéi chī yǔ mài, fú zhī wú shù. yǐ shì dà jiàn jiē shǎng. shì chén, nián shí qī, wèi mì shū láng. lì tài zǐ shè rén jìn ān wáng wén xué lì bù shì láng sàn qí cháng shì. jí chén miè, guī guó, lì méng fū èr zhōu sī mǎ. chōng xìng hǎo dào shù, pō jiě zhàn hòu, yóu shì lǐng tài shǐ lìng. shí shàng jiāng fèi huáng tài zi, zhèng qióng zhì dōng gōng guān shǔ, chōng jiàn shàng yǎ xìn fú yīng, yīn xī zhǐ jìn yuē: bǐ guān xuán xiàng, huáng tài zǐ dāng fèi. shàng rán zhī. chōng fù biǎo zòu, suí xìng yǐ hòu, rì yǐng jiàn zhǎng, yuē: kāi huáng yuán nián, dōng zhì rì yǐng yī zhàng èr chǐ qī cùn èr fēn, zì ěr jiàn duǎn. zhì shí qī nián, dōng zhì yǐng yī zhàng èr chǐ liù cùn sān fēn. sì nián dōng zhì, zài luò yáng cè yǐng, yī zhàng èr chǐ bā cùn bā fēn. èr nián, xià zhì yǐng yī chǐ sì cùn bā fēn, zì ěr jiàn duǎn. zhì shí liù nián, xià zhì yǐng yī chǐ sì cùn wǔ fēn. zhōu guān yǐ tǔ guī zhī fǎ zhèng rì yǐng, rì zhì zhī yǐng chǐ yǒu wǔ cùn. zhèng xuán yún: dōng zhì zhī yǐng yī zhàng sān chǐ. jīn shí liù nián xià zhì zhī yǐng, duǎn yú jiù yǐng wǔ fēn, shí qī nián dōng zhì zhī yǐng, duǎn yú jiù yǐng sān cùn qī fēn. rì qù jí jìn zé yǐng duǎn ér rì zhǎng, qù jí yuǎn zé yǐng zhǎng ér rì duǎn, xíng nèi dào zé qù jí jìn, wài dào zé qù jí yuǎn. yáo diǎn yún: rì duǎn xīng mǎo, yǐ zhèng zhòng dōng. jù mǎo xīng hūn zhōng, zé zhī yáo shí zhòng dōng, rì zài xū nǚ shí dù. yǐ lì shù tuī zhī, kāi huáng yǐ lái dōng zhì, rì zài dòu shí yí dù, yǔ táng yáo zhī dài qù jí bìng jìn. jǐn àn chūn qiū yuán mìng bāo yún: rì yuè chū nèi dào, xuán jī dé cháng, tiān dì chóng líng, shèng wáng zǔ gōng. jīng fáng bié duì yuē: tài píng rì xíng shàng dào, shēng píng xíng cì dào, bà shì háng xià dào. fú wéi dà suí qǐ yùn, shàng gǎn qián yuán, yǐng duǎn rì zhǎng, zhèn gǔ wèi zhī yǒu yě. shàng dà yuè, gào tiān xià. jiāng zuò yì gōng, yīn jiā chéng kè, dīng jiàng kǔ zhī. rén shòu chū, chōng yán shàng běn mìng yǔ yīn yáng lǜ lǚ hé zhě liù shí yú tiáo ér zòu zhī, yīn shàng biǎo yuē: huáng dì zài dàn zhī chū, fēi zhǐ shén guāng ruì qì, jiā xiáng yīng gǎn, zhì yú běn mìng xíng nián, shēng yuè shēng rì, bìng yǔ tiān dì rì yuè yīn yáng lǜ lǚ yùn zhuǎn xiāng fú, biǎo lǐ hé huì. cǐ dàn shèng zhī yì, bǎo lì zhī yuán. jīn yǔ wù gēng xīn, gǎi nián rén shòu. suì yuè rì zi, hái gòng dàn shèng zhī shí bìng tóng, míng hé tiān dì zhī xīn, dé rén shòu zhī lǐ. gù zhī hóng jī zhǎng suàn, yǒng yǒng wú qióng. shàng dà yuè, shǎng cì yōu chóng, chái bèi mò zhī bǐ.
袁充,字德符,本陳郡陽夏人也。其後寓居丹陽。祖昂,父君正,俱為梁侍中。 充少敬悟,年十餘歲,其父黨至門,時冬初,充尚衣葛衫。客戲充曰:「袁郎子絺 兮霢兮,淒其以風。」充應聲答曰:「唯絺與霢,服之無數。」以是大見嗟賞。仕 陳,年十七,為秘書郎。歷太子舍人、晉安王文學、吏部侍郎、散騎常侍。及陳滅, 歸國,歷蒙、鄜二州司馬。充性好道術,頗解占候,由是領太史令。時上將廢皇太 子,正窮治東宮官屬,充見上雅信符應,因希旨進曰:「比觀玄象,皇太子當廢。」 上然之。充復表奏,隋興已後,日影漸長,曰:「開皇元年,冬至日影一丈二尺七 寸二分,自爾漸短。至十七年,冬至影一丈二尺六寸三分。四年冬至,在洛陽測影, 一丈二尺八寸八分。二年,夏至影一尺四寸八分,自爾漸短。至十六年,夏至影一 尺四寸五分。《周官》以土圭之法正日影,日至之影尺有五寸。鄭玄云:『冬至之 影一丈三尺。』今十六年夏至之影,短於舊影五分,十七年冬至之影,短於舊影三 寸七分。日去極近則影短而日長,去極遠則影長而日短,行內道則去極近,外道則 去極遠。《堯典》云:『日短星昴,以正仲冬。』據昴星昏中,則知堯時仲冬,日 在須女十度。以歷數推之,開皇已來冬至,日在斗十一度,與唐堯之代去極並近。 謹案《春秋元命包》云:『日月出內道,璇璣得常,天帝崇靈,聖王祖功。』京房 《別對》曰:『太平日行上道,昇平行次道,霸世行下道。』伏惟大隋啟運,上感 乾元,影短日長,振古未之有也。」上大悅,告天下。將作役功,因加程課,丁匠 苦之。仁壽初,充言上本命與陰陽律呂合者六十餘條而奏之,因上表曰:「皇帝載 誕之初,非止神光瑞氣,嘉祥應感,至於本命行年,生月生日,並與天地日月、陰 陽律呂運轉相符,表里合會。此誕聖之異,寶曆之元。今與物更新,改年仁壽。歲 月日子,還共誕聖之時並同,明合天地之心,得仁壽之理。故知洪基長算,永永無 窮。」上大悅,賞賜優崇,儕輩莫之比。
rén shòu sì nián jiǎ zǐ suì, yáng dì chū jí wèi, chōng jí tài shǐ chéng gāo zhì bǎo zòu yán: qù suì dōng zhì, rì yǐng yú zhǎng, jīn suì huáng dì jí wèi, yǔ yáo shòu mìng nián hé. xī táng yáo shòu mìng sì shí jiǔ nián, dào shàng yuán dì yī jì jiǎ zǐ, tiān zhèng shí yī yuè gēng xū dōng zhì, bì xià jí wèi, qí nián jí dāng shàng yuán dì yī jì jiǎ zǐ, tiān zhèng shí yī yuè gēng xū dōng zhì, zhèng yǔ táng yáo tóng. zì fàng xūn yǐ lái, fán jīng bā shàng yuán, qí jiān mián dài, wèi yǒu rén shòu jiǎ zǐ zhī hé. jǐn àn: dì yī jì jiǎ zǐ, tài yī zài yī gōng, tiān mù jū wǔ dé, yīn yáng lì shù bìng dé fú tóng. táng yáo bǐng chén shēng, bǐng zǐ nián shòu mìng, zhǐ hé sān wǔ, wèi ruò jǐ chǒu jiǎ zǐ, zhī gàn bìng dāng liù hé. yǔn yī yuán sān tǒng zhī qī, hé wǔ jì jiǔ zhāng zhī huì, gòng dì yáo tóng qí shù, yǔ huáng táng bǐ qí zōng. xìn suǒ wèi huáng zāi táng zāi, táng zāi huáng zāi zhě yǐ. réng fěng qí wáng jiǎn lǜ bǎi guān bài biǎo fèng hè. qí hòu yíng huò shǒu tài wēi zhě shù xún, yú shí shàn zhì gōng shì, zhēng yì fán zhòng, chōng shàng biǎo chēng bì xià xiū dé, yíng huò tuì shě. bǎi liáo bì hè. dì dà xǐ, qián hòu shǎng cì jiāng wàn jì. shí jūn guó duō wù, chōng hòu dì yì yù yǒu suǒ wèi, biàn zòu chēng tiān wén jiàn xiàng, xū yǒu gǎi zuò, yǐ shì qǔ mèi yú shàng. dà yè liù nián, qiān nèi shǐ shè rén. cóng zhēng liáo dōng, bài cháo qǐng dài fū mì shū shǎo jiān. qí hòu tiān xià luàn, dì chū lí yàn mén zhī è, yòu dào zéi yì qǐ, dì xīn bù zì ān. chōng fù jiǎ tuō tiān wén, shàng biǎo chén jiā ruì, yǐ mèi yú shàng yuē:
仁壽四年甲子歲,煬帝初即位,充及太史丞高智寶奏言:「去歲冬至,日影逾 長,今歲皇帝即位,與堯受命年合。昔唐堯受命四十九年,到上元第一紀甲子,天 正十一月庚戌冬至,陛下即位,其年即當上元第一紀甲子,天正十一月庚戌冬至, 正與唐堯同。自放勛以來,凡經八上元,其間綿代,未有仁壽甲子之合。謹案:第 一紀甲子,太一在一宮,天目居武德,陰陽曆數並得符同。唐堯丙辰生,丙子年受 命,止合三五,未若己丑甲子,支幹並當六合。允一元三統之期,合五紀九章之會, 共帝堯同其數,與皇唐比其蹤。信所謂皇哉唐哉,唐哉皇哉者矣。」仍諷齊王暕率 百官拜表奉賀。其後熒惑守太微者數旬,於時繕治宮室,征役繁重,充上表稱「陛 下修德,熒惑退舍」。百僚畢賀。帝大喜,前後賞賜將萬計。時軍國多務,充候帝 意欲有所為,便奏稱天文見象,須有改作,以是取媚於上。大業六年,遷內史舍人。 從征遼東,拜朝請大夫、秘書少監。其後天下亂,帝初罹雁門之厄,又盜賊益起, 帝心不自安。充復假託天文,上表陳嘉瑞,以媚於上曰:
chén wén huáng tiān fǔ dé, huáng tiān fú qiān, qī zhèng sī qí, sān chén gào yīng. fú wéi bì xià wò lù tú ér yù qián shǒu, tí wàn shàn ér huà bā hóng, yǐ bǎi xìng wèi xīn, fěi yǐ yī rén shòu qìng, xiān tiān wǎng wéi suǒ yù, hòu tiān bì fèng qí shí. shì yǐ chū yīng bǎo lì, zhèng dāng shàng yuán zhī jì, gān zhī chū jiǔ, yòu yǔ tiān mìng fú huì. sī zé shèng rén míng qì, gù néng dòng hé tiān jīng. jǐn àn qù nián yǐ lái, xuán xiàng xīng ruì, háo lí wú shuǎng, jǐn lù yóu yì, shàng tiān jiàng xiáng pò tū jué děng zhuàng qī shì:
臣聞皇天輔德,皇天福謙,七政斯齊,三辰告應。伏惟陛下握錄圖而馭黔首, 提萬善而化八紘,以百姓為心,匪以一人受慶,先天罔違所欲,後天必奉其時。是 以初膺寶曆,正當上元之紀,乾之初九,又與天命符會。斯則聖人冥契,故能動合 天經。謹按去年已來,玄象星瑞,毫釐無爽,謹錄尤異,上天降祥、破突厥等狀七 事:
qí yī, qù bā yuè èr shí bā rì yè, dà liú xīng rú dòu, chū wáng liáng běi, zhèng luò tū jué yíng, shēng rú bēng qiáng. qí èr, bā yuè èr shí jiǔ rì yè, fù yǒu dà liú xīng rú dòu, chū yǔ lín, xiàng běi liú, zhèng dāng běi fāng. yī zhàn, pín èr yè liú xīng zhuì zéi suǒ, zéi bì bài sàn. qí sān, jiǔ yuè sì rì yè, pín yǒu liǎng xīng dà rú dòu, chū běi dǒu kuí, xiàng dōng běi liú. yī zhàn, běi dǒu zhǔ shā fá, zéi bì bài. qí sì, suì xīng zhǔ fú dé, pín xíng jīng dū èr chù fēn yě. yī zhàn, guó jiā zhī fú. qí wǔ, qī yuè nèi, yíng huò shǒu yǔ lín, jiǔ yuè qī rì yǐ tuì shě. yī zhàn, bù chū sān rì, zéi bì bài sàn. qí liù, qù nián shí yī yuè èr shí rì yè, yǒu liú xīng chì rú huǒ, cóng dōng běi xiàng xī nán, luò zéi shuài lú míng yuè yíng, pò qí tóng chē. qí qī, shí èr yuè shí wǔ rì yè, tōng hàn zhèn běi yǒu chì qì gèn běi fāng, tū jué jiāng wáng zhī yīng yě. yī kān chéng lù, hé nán luò yáng bìng dāng jiǎ zǐ, yǔ qián yuán chū jiǔ yáo jí shàng yuán jiǎ zǐ fú hé. cǐ shì fú dì, yǒng wú suǒ lǜ. xuán guān wǎng zhèng, cè wén qián gǔ, bǐ zé yì shí jiān chū, jīn zé yī zhāo zǒng cuì. qǐ fēi tiān zàn yǒu dào, zhù jiān xiōng niè, fāng qīng jiǔ yí yú dōng huì, chén wǔ dí yú běi míng, gào chéng dài yuè, wú wèi fén shuǐ.
其一,去八月二十八日夜,大流星如斗,出王良北,正落突厥營,聲如崩牆。 其二,八月二十九日夜,復有大流星如斗,出羽林,向北流,正當北方。依占,頻 二夜流星墜賊所,賊必敗散。其三,九月四日夜,頻有兩星大如斗,出北斗魁,向 東北流。依占,北斗主殺伐,賊必敗。其四,歲星主福德,頻行京、都二處分野。 依占,國家之福。其五,七月內,熒惑守羽林,九月七日已退舍。依占,不出三日, 賊必敗散。其六,去年十一月二十日夜,有流星赤如火,從東北向西南,落賊帥盧 明月營,破其童車。其七,十二月十五日夜,通漢鎮北有赤氣亘北方,突厥將亡 之應也。依勘《城錄》,河南洛陽並當甲子,與乾元初九爻及上元甲子符合。此是 福地,永無所慮。旋觀往政,側聞前古,彼則異時間出,今則一朝總萃。豈非天贊 有道,助殲凶孽,方清九夷於東獩,沉五狄於北溟,告成岱嶽,無為汾水。
shū zòu, dì dà yuè, chāo bài mì shū lìng, qīn dài yú nì. dì měi yù zhēng tǎo, chōng jiē yù zhī zhī, nǎi jiǎ tuō xīng xiàng, jiǎng chéng dì yì, zài wèi zhě jiē qiè huàn zhī. yǔ wén huà jí shā nì zhī jì, bìng zhū chōng, shí nián qī shí wǔ.
書奏,帝大悅,超拜秘書令,親待逾昵。帝每欲征討,充皆預知之,乃假託星 象,獎成帝意,在位者皆切患之。宇文化及殺逆之際,並誅充,時年七十五。
shǐ chén yuē: wáng shào yuán zì yòu tóng, qì hū bái shǒu, hǎo xué bù juàn, jiū jí qún shū. jìn shēn qià wén zhī shì, wú bù tuī qí bó wù. yǎ hǎo zhù shù, jiǔ zài shǐ guān, jì zhuàn qí shū, jiān xiū suí diǎn. hǎo guǐ guài zhī shuō, shàng wěi xiàng zhī tán, wén cí bǐ huì, tǐ tǒng fán zá. zhí kuì nán dǒng, cái wú qiān gù, tú fán hàn mò, bù zú guān cǎi. yuán chōng shǎo zài jiāng zuǒ, chū yǐ jǐng wù jiàn chēng, wěi zhì suí cháo, gèng yǐ xuán xiàng zì mìng. bìng yāo qiú shí xìng, gàn jìn wù rù. shào jīng yíng fú ruì, zá yǐ yāo é, chōng biàn dòng xīng zhàn, miù zēng guǐ yǐng. hòu wū tiān dào, luàn cháng wǔ zhòng, xíng zī wù shě, qí zài sī hū! qiě shào wèi hé shuò qīng liú, chōng nǎi jiāng nán wàng zú, gān méi róng lì, dé bù yǐ dào, tuí qí jiā shēng, liáng kě tàn xī.
史臣曰:王劭爰自幼童,迄乎白首,好學不倦,究極群書。搢紳洽聞之士,無 不推其博物。雅好著述,久在史官,既撰《齊書》,兼修隋典。好詭怪之說,尚委 巷之談,文詞鄙穢,體統繁雜。直愧南、董,才無遷、固,徒煩翰墨,不足觀採。 袁充少在江左,初以警悟見稱,委質隋朝,更以玄象自命。並要求時幸,干進務入。 劭經營符瑞,雜以妖訛,充變動星占,謬增晷影。厚誣天道,亂常侮眾,刑茲勿舍, 其在斯乎!且劭為河朔清流,充乃江南望族,乾沒榮利,得不以道,頹其家聲,良 可嘆息。