yì shù
○艺术
fū yīn yáng suǒ yǐ zhèng shí rì, shùn qì xù zhě yě bǔ shì suǒ yǐ jué xián yí, dìng yóu yù zhě yě yī wū suǒ yǐ yù yāo xié, yǎng xìng mìng zhě yě yīn lǜ suǒ yǐ hé rén shén, jié āi yuè zhě yě xiāng shù suǒ yǐ biàn guì jiàn, míng fēn lǐ zhě yě jì qiǎo suǒ yǐ lì qì yòng, jì jiān nán zhě yě. cǐ jiē shèng rén wú xīn, yīn mín shè jiào, jiù xù zāi huàn, jìn zhǐ yín xié. zì sān wǔ zhé wáng, qí suǒ yóu lái jiǔ yǐ. rán xī zhī yán yīn yáng zhě, zé yǒu jī zǐ bì zào zǐ shèn zi wéi xiǎo yīn lǜ zhě, zé shī kuàng shī zhì bó yá dù kuí xù bǔ shì, zé shǐ biǎn shǐ sū yán jūn píng sī mǎ jì zhǔ lùn xiāng shù, zé nèi shǐ shū fú gū bù zǐ qīng táng jǔ xǔ fù yǔ yī, zé wén zhì biǎn què jì xián huà tuó qí qiǎo sī, zé xī zhòng mò dí zhāng píng zi mǎ dé héng. fán cǐ zhū jūn zhě, yǎng guān fǔ chá, tàn zé suǒ yǐn, xián yì yōu wēi, sī móu zào huà, tōng líng rù miào, shū cái jué jì. huò hóng dào yǐ jì shí, huò yǐn shēn yǐ lì wù, shēn bù kě cè, gù wú de ér chēng yān. jìn gǔ shè hū sī shù zhě, xiān yǒu cún fū zhēn yī, duō sì qí yín pì, hòu wū tiān dào. huò biàn luàn yīn yáng, qū chéng jūn yù, huò jiǎ tuō shén guài, yíng huò mín xīn. suì lìng shí sú yāo é, bù huò fǎn qí zhēn xìng, shēn lí zāi dú, mò de shòu zhōng ér sǐ. yì chéng ér xià, yì zài zī hū? lì guān jīng shǐ bǎi jiā zhī yán, wú bù cún fū yì shù, huò xù qí xuán miào, huò jì qí yū dàn, fēi tú yòng guǎng yì wén, jiāng yǐ míng hū quàn jiè. shì yǐ hòu lái zuò zhě, huò xiāng zǔ shù, gù jīn yì cǎi qí yóu zhù zhě, liè wéi yì shù piān yún.
夫阴阳所以正时日,顺气序者也;卜筮所以决嫌疑,定犹豫者也;医巫所以御 妖邪,养性命者也;音律所以和人神,节哀乐者也;相术所以辩贵贱,明分理者也; 技巧所以利器用,济艰难者也。此皆圣人无心,因民设教,救恤灾患,禁止淫邪。 自三五哲王,其所由来久矣。然昔之言阴阳者,则有箕子、裨灶、梓慎、子韦;晓 音律者,则师旷、师挚、伯牙、杜夔;叙卜筮,则史扁、史苏、严君平、司马季主; 论相术,则内史叔服、姑布子卿、唐举、许负;语医,则文挚、扁鹊、季咸、华佗; 其巧思,则奚仲、墨翟、张平子、马德衡。凡此诸君者,仰观俯察,探赜索隐,咸 诣幽微,思侔造化,通灵入妙,殊才绝技。或弘道以济时,或隐身以利物,深不可 测,固无得而称焉。近古涉乎斯术者,鲜有存夫贞一,多肆其淫僻,厚诬天道。或 变乱阴阳,曲成君欲,或假托神怪,荧惑民心。遂令时俗妖讹,不获返其真性,身 罹灾毒,莫得寿终而死。艺成而下,意在兹乎?历观经史百家之言,无不存夫艺术, 或叙其玄妙,或记其迂诞,非徒用广异闻,将以明乎劝戒。是以后来作者,或相祖 述,故今亦采其尤著者,列为《艺术篇》云。
yǔ jì cái zǐ zhì lú tài yì gěng xún
庾季才子质 卢太翼 耿询
yǔ jì cái, zì shū yì, xīn yě rén yě. bā shì zǔ tāo, suí jìn yuán dì guò jiāng, guān zhì sàn qí cháng shì, fēng suì chāng hóu, yīn jiā yú nán jùn jiāng líng xiàn. zǔ shēn, liáng chǔ shì, yǔ zōng rén yì qí míng. fù màn qiàn, guāng lù qīng. jì cái yòu yǐng wù, bā suì sòng shàng shū, shí èr tōng zhōu yì, hǎo zhàn xuán xiàng. jū sāng yǐ xiào wén. liáng lú líng wáng jī pì jīng zhōu zhǔ bù, xiāng dōng wáng yì zhòng qí shù yì, yǐn shòu wài bīng cān jūn. xī tái jiàn, lèi qiān zhōng shū láng, lǐng tài shǐ, fēng yí chāng xiàn bó. jì cái gù cí tài shǐ, yuán dì yuē:" hàn sī mǎ qiān lì shì shī zhǎng, wèi gāo táng lóng yóu lǐng cǐ zhí, bù wú qián lì, qīng hé dàn yān." dì yì pō míng xīng lì, yīn gòng yǎng guān, cóng róng wèi jì cái yuē:" zhèn yóu lǜ huò qǐ xiāo qiáng, hé fāng kě xī?" jì cái yuē:" qǐng tiān xiàng gào biàn, qín jiāng rù yǐng, bì xià yí liú zhòng chén, zuò zhèn jīng shǎn, zhěng pèi hái dōu, yǐ bì qí huàn. jiǎ lìng jié kòu qīn cù, zhǐ shī jīng xiāng, zài yú shè jì, kě dé wú lǜ. bì jiǔ tíng liú, kǒng fēi tiān yì yě." dì chū rán zhī, hòu yǔ lì bù shàng shū zōng lǐn děng yì, nǎi zhǐ. é ér jiāng líng xiàn miè, jìng rú qí yán.
庾季才,字叔奕,新野人也。八世祖滔,随晋元帝过江,官至散骑常侍,封遂 昌侯,因家于南郡江陵县。祖诜,梁处士,与宗人易齐名。父曼倩,光禄卿。季才 幼颖悟,八岁诵《尚书》,十二通《周易》,好占玄象。居丧以孝闻。梁庐陵王绩 辟荆州主簿,湘东王绎重其术艺,引授外兵参军。西台建,累迁中书郎,领太史, 封宜昌县伯。季才固辞太史,元帝曰:“汉司马迁历世尸掌,魏高堂隆犹领此职, 不无前例,卿何惮焉。”帝亦颇明星历,因共仰观,从容谓季才曰:“朕犹虑祸起 萧墙,何方可息?”季才曰:“顷天象告变,秦将入郢,陛下宜留重臣,作镇荆陕, 整旆还都,以避其患。假令羯寇侵蹙,止失荆湘,在于社稷,可得无虑。必久停留, 恐非天意也。”帝初然之,后与吏部尚书宗懔等议,乃止。俄而江陵陷灭,竟如其 言。
zhōu tài zǔ yī jiàn jì cái, shēn jiā yōu lǐ, lìng cān zhǎng tài shǐ. měi yǒu zhēng tǎo, héng yù shì cóng. cì zhái yī qū, shuǐ tián shí qǐng, bìng nú bì niú yáng shí wù děng, wèi jì cái yuē:" qīng shì nán rén, wèi ān běi tǔ, gù yǒu cǐ cì zhě, yù jué qīng nán wàng zhī xīn. yí jǐn chéng shì wǒ, dāng yǐ fù guì xiāng dá." chū, yǐng dū zhī xiàn yě, yì guān shì rén duō méi wèi jiàn. jì cái sàn suǒ cì wù, gòu qiú qīn gù. wén dì wèn:" hé néng ruò cǐ?" jì cái yuē:" pū wén wèi kè xiāng yáng, xiān zhāo yì dù, jìn píng jiàn yè, xǐ de shì héng. fá guó qiú xián, gǔ zhī dào yě. jīn yǐng dū fù bài, jūn xìn yǒu zuì, jìn shēn hé jiù, jiē wèi jiàn lì! bǐ rén jī lǚ, bù gǎn xiàn yán, chéng qiè āi zhī, gù shú gòu ěr." tài zǔ nǎi wù yuē:" wú zhī guò yě. wēi jūn suì shī tiān xià zhī wàng!" yīn chū lìng miǎn liáng fú wèi nú bì zhě shù qiān kǒu.
周太祖一见季才,深加优礼,令参掌太史。每有征讨,恆预侍从。赐宅一区, 水田十顷,并奴婢牛羊什物等,谓季才曰:“卿是南人,未安北土,故有此赐者, 欲绝卿南望之心。宜尽诚事我,当以富贵相答。”初,郢都之陷也,衣冠士人多没 为贱。季才散所赐物,购求亲故。文帝问:“何能若此?”季才曰:“仆闻魏克襄 阳,先昭异度,晋平建业,喜得士衡。伐国求贤,古之道也。今郢都覆败,君信有 罪,晋绅何咎,皆为贱隶!鄙人羁旅,不敢献言,诚切哀之,故赎购耳。”太祖乃 悟曰:“吾之过也。微君遂失天下之望!”因出令免梁俘为奴婢者数千口。
wǔ chéng èr nián, yǔ wáng bāo yǔ xìn tóng bǔ lín zhǐ xué shì. lèi qiān shāo bó dài fū chē qí dà jiàng jūn yí tóng sān sī. qí hòu dà zhǒng zǎi yǔ wén hù zhí zhèng, wèi jì cái yuē:" bǐ rì tiān dào, yǒu hé zhēng xiáng?" jì cái duì yuē: " hé ēn shēn hòu, ruò bù jìn yán, biàn tóng mù shí. qǐng shàng tái yǒu biàn, bù lì zǎi fǔ, gōng yí guī zhèng tiān zǐ, qǐng lǎo sī mén. cǐ zé zì xiǎng qī yí, ér shòu dàn shì zhī měi, zǐ sūn fān píng, zhōng bǎo wéi chéng zhī gù. bù rán zhě, fēi fù suǒ zhī." hù shěn yín jiǔ zhī, wèi jì cái yuē:" wú běn yì rú cǐ, dàn cí wèi huò miǎn ěr. gōng jì wáng guān, kě yī cháo lì, wú fán bié cān guǎ rén yě." zì shì jiàn shū, bù fù bié jiàn. jí hù miè zhī hòu, yuè qí shū jì, wǔ dì qīn zì lín jiǎn, yǒu jiǎ tuō fú mìng, wàng zào yì duān zhě, jiē zhì zhū lù. wéi dé jì cái shū liǎng zhǐ, shèng yán wěi hòu zāi xiáng, yí fǎn zhèng guī quán. dì wèi shǎo zōng bó hú sī zhēng yuē:" yǔ jì cái zhì chéng jǐn què, shén dé rén chén zhī lǐ." yīn cì sù sān bǎi shí, bó èr bǎi duàn. qiān tài shǐ zhōng dài fū, zhào zhuàn líng tái mì yuàn, jiā shang yí tóng, fēng lín yǐng bó, yì liù bǎi hù. xuān dì sì wèi, jiā piào qí dà jiàng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī, zēng yì sān bǎi hù.
武成二年,与王褒、庾信同补麟趾学士。累迁稍伯大夫、车骑大将军、仪同三 司。其后大冢宰宇文护执政,谓季才曰:“比日天道,有何徵祥?”季才对曰: “荷恩深厚,若不尽言,便同木石。顷上台有变,不利宰辅,公宜归政天子,请老 私门。此则自享期颐,而受旦、奭之美,子孙籓屏,终保维城之固。不然者,非复 所知。”护沈吟久之,谓季才曰:“吾本意如此,但辞未获免耳。公既王官,可依 朝例,无烦别参寡人也。”自是渐疏,不复别见。及护灭之后,阅其书记,武帝亲 自临检,有假托符命,妄造异端者,皆致诛戮。唯得季才书两纸,盛言纬候灾祥, 宜反政归权。帝谓少宗伯斛斯徵曰:“庾季才至诚谨悫,甚得人臣之礼。”因赐粟 三百石,帛二百段。迁太史中大夫,诏撰《灵台秘苑》,加上仪同,封临颍伯,邑 六百户。宣帝嗣位,加骠骑大将军、开府仪同三司,增邑三百户。
jí gāo zǔ wèi chéng xiàng, cháng yè zhào jì cái ér wèn yuē:" wú yǐ yōng xū, shòu zī gù mìng, tiān shí rén shì, qīng yǐ wèi hé rú?" jì cái yuē:" tiān dào jīng wēi, nán kě yì chá, qiè yǐ rén shì bo zhī, fú zhào yǐ dìng. jì cái zòng yán bù kě, gōng qǐ fù dé wèi jī yǐng zhī shì hū?" gāo zǔ mò rán jiǔ zhī, yīn jǔ shǒu yuē:" wú jīn pì yóu qí shòu, chéng bù dé xià yǐ." yīn cì zá cǎi wǔ shí pǐ, juàn èr bǎi duàn, yuē:" kuì gōng cǐ yì, yí shàn wèi sī zhī." dà dìng yuán nián zhēng yuè, jì cái yán yuē:" jīn yuè wù xū píng dàn, qīng qì rú lóu quē, jiàn yú guó chéng zhī shàng, é ér biàn zǐ, nì fēng xī xíng. qì jīng yún:' tiān bù néng wú yún ér yǔ, huáng wáng bù néng wú qì ér lì.' jīn wáng qì yǐ jiàn, xū jí yīng zhī. èr yuè rì chū mǎo rù yǒu, jū tiān zhī zhèng wèi, wèi zhī èr bā zhī mén. rì zhě, rén jūn zhī xiàng, rén jūn zhèng wèi, yí yòng èr yuè. qí yuè shí sān rì jiǎ zǐ, jiǎ wèi liù jiǎ zhī shǐ, zi wèi shí èr chén zhī chū, jiǎ shǔ jiǔ, zi shù yòu jiǔ, jiǔ wèi tiān shù. qí rì jí shì jīng zhé, yáng qì zhuàng fā zhī shí. xī zhōu wǔ wáng yǐ èr yuè jiǎ zǐ dìng tiān xià, xiǎng nián bā bǎi, hàn gāo dì yǐ èr yuè jiǎ wǔ jí dì wèi, xiǎng nián sì bǎi, gù zhī jiǎ zǐ jiǎ wǔ wèi dé tiān shù. jīn èr yuè jiǎ zǐ, yí yìng tiān shòu mìng." shàng cóng zhī.
及高祖为丞相,尝夜召季才而问曰:“吾以庸虚,受兹顾命,天时人事,卿以 为何如?”季才曰:“天道精微,难可意察,切以人事卜之,符兆已定。季才纵言 不可,公岂复得为箕、颍之事乎?”高祖默然久之,因举首曰:“吾今譬犹骑兽, 诚不得下矣。”因赐杂彩五十匹,绢二百段,曰:“愧公此意,宜善为思之。”大 定元年正月,季才言曰:“今月戊戌平旦,青气如楼阙,见于国城之上,俄而变紫, 逆风西行。《气经》云:‘天不能无云而雨,皇王不能无气而立。’今王气已见, 须即应之。二月日出卯入酉,居天之正位,谓之二八之门。日者,人君之象,人君 正位,宜用二月。其月十三日甲子,甲为六甲之始,子为十二辰之初,甲数九,子 数又九,九为天数。其日即是惊蛰,阳气壮发之时。昔周武王以二月甲子定天下, 享年八百,汉高帝以二月甲午即帝位,享年四百,故知甲子、甲午为得天数。今二 月甲子,宜应天受命。”上从之。
kāi huáng yuán nián, shòu tōng zhí sàn qí cháng shì. gāo zǔ jiāng qiān dū, yè yǔ gāo jiǒng sū wēi èr rén dìng yì, jì cái dàn ér zòu yuē:" chén yǎng guān xuán xiàng, fǔ chá tú jì, guī zhào yǔn xí, bì yǒu qiān dū. qiě yáo dū píng yáng, shùn dōu jì tǔ, shì zhī dì wáng jū zhǐ, shì dài bù tóng. qiě hàn yíng cǐ chéng, jīng jīn jiāng bā bǎi suì, shuǐ jiē xián lǔ, bù shèn yí rén. yuàn bì xià xié tiān rén zhī xīn, wèi qiān xǐ zhī jì." gāo zǔ è rán, wèi jiǒng děng yuē:" shì hé shén yě!" suì fā zhào shī xíng, gòu juàn sān bǎi duàn, mǎ liǎng pǐ, jìn jué wèi gōng. wèi jì cái yuē:" zhèn zì jīn yǐ hòu, xìn yǒu tiān dào yǐ." yú shì lìng jì cái yǔ qí zi zhì zhuàn chuí xiàng dì xíng děng zhì. shàng wèi jì cái yuē:" tiān dì mì ào, tuī cè duō tú, zhí jiàn bù tóng, huò zhì chà chuǎn. zhèn bù yù wài rén gàn yù cǐ shì, gù shǐ gōng fù zǐ gòng wèi zhī yě." jí shū chéng zòu zhī, cì mǐ qiān dàn, juàn liù bǎi duàn. jiǔ nián, chū wèi jūn zhōu cì shǐ. cè shū shǐ jiàng, jiāng jiù fān, shí yì yǐ jì cái shù yì jīng tōng, yǒu zhào hái wěi jiù rèn. jì cái yǐ nián lǎo, pín biǎo qù zhí, měi jiàng yōu zhǐ bù xǔ. huì zhāng zhòu xuán lì xíng, jí yuán chōng yán rì yǐng zhǎng. shàng yǐ wèn jì cái, jì cái yīn yán chōng miù. shàng dà nù, yóu shì miǎn zhí, gěi bàn lù guī dì. suǒ yǒu xiáng yì, cháng shǐ rén jiù jiā fǎng yān. rén shòu sān nián zú, shí nián bā shí bā.
开皇元年,授通直散骑常侍。高祖将迁都,夜与高颎、苏威二人定议,季才旦 而奏曰:“臣仰观玄象,俯察图记,龟兆允袭,必有迁都。且尧都平阳,舜都冀土, 是知帝王居止,世代不同。且汉营此城,经今将八百岁,水皆咸卤,不甚宜人。愿 陛下协天人之心,为迁徙之计。”高祖愕然,谓颎等曰:“是何神也!”遂发诏施 行,购绢三百段,马两匹,进爵为公。谓季才曰:“朕自今已后,信有天道矣。” 于是令季才与其子质撰《垂象》、《地形》等志。上谓季才曰:“天地秘奥,推测 多途,执见不同,或致差舛。朕不欲外人干预此事,故使公父子共为之也。”及书 成奏之,赐米千石,绢六百段。九年,出为均州刺史。策书始降,将就籓,时议以 季才术艺精通,有诏还委旧任。季才以年老,频表去职,每降优旨不许。会张胄玄 历行,及袁充言日影长。上以问季才,季才因言充谬。上大怒,由是免职,给半禄 归第。所有祥异,常使人就家访焉。仁寿三年卒,时年八十八。
jì cái jú liàng kuān hóng, shù yè yōu bó, dǔ yú xìn yì, zhì hǎo bīn yóu. cháng jí rì liáng chén, yǔ láng yá wáng bāo péng chéng liú hé dōng péi zhèng jí zōng rén xìn děng, wéi wén jiǔ zhī huì. cì yǒu liú zhēn míng kè ràng liǔ biàn zhī tú, suī wèi hòu jìn, yì shēn yóu kuǎn. zhuàn líng tái mì yuàn yī bǎi èr shí juǎn, chuí xiàng zhì yī bǎi sì shí èr juǎn, dì xíng zhì bā shí qī juǎn, bìng xíng yú shì.
季才局量宽弘,术业优博,笃于信义,志好宾游。常吉日良辰,与琅琊王褒、 彭城刘、河东裴政及宗人信等,为文酒之会。次有刘臻、明克让、柳抃之徒,虽 为后进,亦申游款。撰《灵台秘苑》一百二十卷,《垂象志》一百四十二卷,《地 形志》八十七卷,并行于世。
yǔ zhì, zì xíng xiū, shǎo ér míng mǐn, zǎo yǒu zhì shàng. bā suì sòng liáng shì zǔ xuán lǎn yán zhì děng shí fù, bài tóng zǐ láng. shì zhōu qí yáng wáng jì shì. kāi huáng yuán nián, chú fèng cháo qǐng, lì yān líng lìng, qiān lǒng zhōu sī mǎ. dà yè chū, shòu tài shǐ lìng. cāo lǚ zhēn què, lì yán zhōng gěng, měi yǒu zāi yì, bì zhǐ shì miàn chén. ér yáng dì xìng duō jì kè, qí wáng jiǎn yì bèi cāi xián. zhì zǐ jiǎn shí wéi qí wáng shǔ, dì wèi zhì yuē:" rǔ bù néng yī xīn shì wǒ, nǎi shǐ ér shì qí wáng, hé xiàng bèi rú cǐ xié?" zhì yuē:" chén shì bì xià, zi shì qí wáng, shí shì yī xīn, bù gǎn yǒu èr." dì nù bù jiě, yóu shì chū wèi hé shuǐ lìng. bā nián, dì qīn fá liáo dōng, zhēng yì xíng zài suǒ. zhì lín yú yè jiàn, dì wèi zhì yuē:" zhèn chéng xiān zhǐ, qīn shì gāo lí, dù qí tǔ dì rén mín, cái dāng wǒ yī jùn, qīng yǐ wéi kè bù?" zhì duì yuē:" yǐ chén guǎn kuī, fá zhī kě kè, qiè yǒu yú jiàn, bù yuàn bì xià qīn xíng." dì zuò sè yuē:" zhèn jīn zǒng bīng zhì cǐ, qǐ kě wèi jiàn zéi ér zì tuì yě?" zhì yòu yuē:" bì xià ruò xíng, lǜ sǔn jūn wēi. chén yóu yuàn ān jià zhù cǐ, mìng xiāo jiàng yǒng shì zhǐ shòu guī mó, bèi dào jiān xíng, chū qí bù yì. shì yí zài sù, huǎn bì wú gōng." dì bù yuè yuē: " rǔ jì nán xíng, kě zhù cǐ yě." jí shī hái, shòu tài shǐ lìng. jiǔ nián, fù zhēng gāo lí, yòu wèn zhì yuē:" jīn duàn fù hé rú?" duì yuē:" chén shí yú mí, yóu zhí qián jiàn. bì xià ruò qīn dòng wàn shèng, mí fèi shí duō." dì nù yuē:" wǒ zì xíng shàng bù néng kè, zhí qiǎn rén qù, qǐ yǒu chéng gōng yě!" dì suì xíng. jì ér lǐ bù shàng shū yáng xuán gǎn jù lí yáng fǎn, bīng bù shì láng hú sī zhèng bēn gāo lí, dì dà jù, jù ér xī hái, wèi zhì yuē:" qīng qián bù xǔ wǒ xíng, dāng wèi cǐ ěr. jīn zhě xuán gǎn qí chéng shì hū?" zhì yuē:" xuán gǎn dì shì suī lóng, dé wàng fēi sù, yīn bǎi xìng zhī láo kǔ, jì jiǎo xìng ér chéng gōng. jīn tiān xià yī jiā, wèi yì kě dòng." dì yuē:" yíng huò rù dòu rú hé?" duì yuē: " dòu, chǔ zhī fēn, xuán gǎn zhī suǒ fēng yě. jīn huǒ sè shuāi xiè, zhōng bì wú chéng." shí nián, dì zì xī jīng jiāng wǎng dōng dōu, zhì jiàn yuē:" bǐ suì fá liáo, mín shí láo bì, bì xià yí zhèn fǔ guān nèi, shǐ bǎi xìng bì lì guī nóng. sān wǔ nián jiān, lìng sì hǎi shǎo dé fēng shí, rán hòu xún shěng, yú shì wèi yí. bì xià sī zhī." dì bù yuè, zhì cí jí bù cóng. dì wén zhī, nù, qiǎn shǐ chí chuán, suǒ zhì yì xíng zài suǒ. zhì dōng dōu, zhào lìng xià yù, jìng sǐ yù zhōng.
瘐质,字行修,少而明敏,早有志尚。八岁诵梁世祖《玄览》、《言志》等十 赋,拜童子郎。仕周齐炀王记室。开皇元年,除奉朝请,历鄢陵令,迁陇州司马。 大业初,授太史令。操履贞悫,立言忠鲠,每有灾异,必指事面陈。而炀帝性多忌 刻,齐王暕亦被猜嫌。质子俭时为齐王属,帝谓质曰:“汝不能一心事我,乃使兒 事齐王,何向背如此邪?”质曰:“臣事陛下,子事齐王,实是一心,不敢有二。” 帝怒不解,由是出为合水令。八年,帝亲伐辽东,征诣行在所。至临渝谒见,帝谓 质曰:“朕承先旨,亲事高丽,度其土地人民,才当我一郡,卿以为克不?”质对 曰:“以臣管窥,伐之可克,切有愚见,不愿陛下亲行。”帝作色曰:“朕今总兵 至此,岂可未见贼而自退也?”质又曰:“陛下若行,虑损军威。臣犹愿安驾住此, 命骁将勇士指授规模,倍道兼行,出其不意。事宜在速,缓必无功。”帝不悦曰: “汝既难行,可住此也。”及师还,授太史令。九年,复征高丽,又问质曰:“今 段复何如?”对曰:“臣实愚迷,犹执前见。陛下若亲动万乘,糜费实多。”帝怒 曰:“我自行尚不能克,直遣人去,岂有成功也!”帝遂行。既而礼部尚书杨玄感 据黎阳反,兵部侍郎斛斯政奔高丽,帝大惧,遽而西还,谓质曰:“卿前不许我行, 当为此耳。今者玄感其成事乎?”质曰:“玄感地势虽隆,德望非素,因百姓之劳 苦,冀侥幸而成功。今天下一家,未易可动。”帝曰:“荧惑入斗如何?”对曰: “斗,楚之分,玄感之所封也。今火色衰谢,终必无成。”十年,帝自西京将往东 都,质谏曰:“比岁伐辽,民实劳敝,陛下宜镇抚关内,使百姓毕力归农。三五年 间,令四海少得丰实,然后巡省,于事为宜。陛下思之。”帝不悦,质辞疾不从。 帝闻之,怒,遣使驰传,锁质诣行在所。至东都,诏令下狱,竟死狱中。
zi jiǎn, yì chuán fù yè, jiān yǒu xué shí. shì lì xiāng wǔ lìng yuán dé tài zǐ xué shì qí wáng shǔ. yì níng chū, wèi tài shǐ lìng, shí yǒu lú tài yì gěng xún, bìng yǐ xīng lì zhī míng.
子俭,亦传父业,兼有学识。仕历襄武令、元德太子学士、齐王属。义宁初, 为太史令,时有卢太翼、耿询,并以星历知名。
lú tài yì, zì xié zhāo, hé jiān rén yě, běn xìng zhāng chóu shì. qī suì yì xué, rì sòng shù qiān yán, zhōu lǐ hào yuē shén tóng. jí zhǎng, xián jū wèi dào, bù qiú róng lì. bó zōng qún shū, yuán jí fú dào, jiē dé qí jīng wēi. yóu shàn zhàn hòu suàn lì zhī shù. yǐn yú bái lù shān, shù nián xǐ jū lín lǜ shān zhū yú jiàn. qǐng yè zhě zì yuǎn ér zhì, chū wú suǒ jù, hòu dàn qí fán, táo yú wǔ tái shān. dì duō yào wù, yǔ dì zǐ shù rén lú yú yán xià, xiāo rán jué shì, yǐ wéi shén xiān kě zhì. huáng tài zǐ yǒng wén ér zhào zhī, tài yì zhī tài zǐ bì bù wéi sì, wèi suǒ qīn yuē:" wú jū bī ér lái, bù zhī suǒ shuì jià yě!" jí tài zǐ fèi, zuò fǎ dāng sǐ, gāo zǔ xī qí cái ér bù hài, pèi wèi guān nú. jiǔ zhī, nǎi shì. qí hòu mù máng, yǐ shǒu mō shū ér zhī qí zì. rén shòu mò, gāo zǔ jiāng bì shǔ rén shòu gōng, tài yì gù jiàn bù nà, zhì yú zài sān. tài yì yuē:" chén yú qǐ gǎn shì cí, dàn kǒng shì xíng luán yú bù fǎn." gāo zǔ dà nù, xì zhī cháng ān yù, qī hái ér zhǎn zhī. gāo zǔ zhì gōng qǐn jí, lín bēng, wèi huáng tài zǐ yuē:" zhāng chóu yì, fēi cháng rén yě, qián hòu yán shì, wèi cháng bù zhōng. wú lái rì dào dāng bù fǎn, jīn guǒ zhì cǐ, ěr yí shì zhī." jí yáng dì jí wèi, hàn wáng liàng fǎn, dì yǐ wèn zhī. dá yuē:" shàng jī xuán xiàng, xià cān rén shì, hé suǒ néng wéi?" wèi jǐ, liàng guǒ bài. dì cháng cóng róng yán jí tiān xià shì zú, wèi tài yì yuē:" qīng xìng zhāng chóu, sì yuè zhī zhòu, yǔ lú tóng yuán." yú shì cì xìng wèi lú shì. dà yè jiǔ nián, cóng jià zhì liáo dōng, tài yì yán yú dì yuē:" lí yáng yǒu bīng qì." hòu shù rì ér xuán gǎn fǎn shū wén, dì shén yì zhī, shù jiā shǎng cì. tài yì suǒ yán tiān wén zhī shì, bù kě chēng shù, guān zhū mì mì, shì mò de wén. hòu shù zài, zú yú luò yáng.
卢太翼,字协昭,河间人也,本姓章仇氏。七岁诣学,日诵数千言,州里号曰 神童。及长,闲居味道,不求荣利。博综群书,爰及佛道,皆得其精微。尤善占候 算历之术。隐于白鹿山,数年徙居林虑山茱萸涧。请业者自远而至,初无所拒,后 惮其烦,逃于五台山。地多药物,与弟子数人庐于岩下,萧然绝世,以为神仙可致。 皇太子勇闻而召之,太翼知太子必不为嗣,谓所亲曰:“吾拘逼而来,不知所税驾 也!”及太子废,坐法当死,高祖惜其才而不害,配为官奴。久之,乃释。其后目 盲,以手摸书而知其字。仁寿末,高祖将避暑仁寿宫,太翼固谏不纳,至于再三。 太翼曰:“臣愚岂敢饰词,但恐是行銮舆不反。”高祖大怒,系之长安狱,期还而 斩之。高祖至宫寝疾,临崩,谓皇太子曰:“章仇翼,非常人也,前后言事,未尝 不中。吾来日道当不反,今果至此,尔宜释之。”及炀帝即位,汉王谅反,帝以问 之。答曰:“上稽玄象,下参人事,何所能为?”未几,谅果败。帝常从容言及天 下氏族,谓太翼曰:“卿姓章仇,四岳之胄,与卢同源。”于是赐姓为卢氏。大业 九年,从驾至辽东,太翼言于帝曰:“黎阳有兵气。”后数日而玄感反书闻,帝甚 异之,数加赏赐。太翼所言天文之事,不可称数,关诸秘密,世莫得闻。后数载, 卒于洛阳。
gěng xún, zì dūn xìn, dān yáng rén yě. huá jī biàn gěi, jì qiǎo jué rén. chén hòu zhǔ zhī shì, yǐ kè cóng dōng héng zhōu cì shǐ wáng yǒng yú lǐng nán. yǒng zú, xún bù guī, suì yǔ zhū yuè xiāng jié, jiē dé qí huān xīn. huì jùn lǐ fǎn pàn, tuī xún wéi zhǔ. zhù guó wáng shì jī tǎo qín zhī, zuì dāng zhū. zì yán yǒu qiǎo sī, shì jī shì zhī, yǐ wéi jiā nú. jiǔ zhī, jiàn qí gù rén gāo zhì bǎo yǐ xuán xiàng zhí tài shǐ, xún cóng zhī shòu tiān wén suàn shù. xún chuàng yì zào hún tiān yí, bù jiǎ rén lì, yǐ shuǐ zhuǎn zhī, shī yú àn shì zhōng, shǐ zhì bǎo wài hòu tiān shí, hé rú fú qì. shì jī zhī ér zòu zhī, gāo zǔ pèi xún wèi guān nú, gěi shǐ tài shǐ jú. hòu cì shǔ wáng xiù, cóng wǎng yì zhōu, xiù shén xìn zhī. jí xiù fèi, fù dāng zhū, hé chóu yán yú gāo zǔ yuē:" gěng xún zhī qiǎo, sī ruò yǒu shén, chén chéng wèi cháo tíng xī zhī." shàng yú shì tè yuán qí zuì. xún zuò mǎ shàng kè lòu, shì chēng qí miào. yáng dì jí wèi, jìn yī qì, dì shàn zhī, fàng wèi liáng mín. suì yú, shòu yòu shàng fāng shǔ jiān shì. qī nián, chē jià dōng zhēng, xún shàng shū yuē:" liáo dōng bù kě tǎo, shī bì wú gōng." dì dà nù, mìng zuǒ yòu zhǎn zhī, hé chóu kǔ jiàn dé miǎn. jí píng rǎng zhī bài, dì yǐ xún yán wèi zhōng, yǐ xún shǒu tài shǐ chéng. yǔ wén huà jí shì nì zhī hòu, cóng zhì lí yáng, wèi qí qī yuē:" jìn guān rén shì, yuǎn chá tiān wén, yǔ wén bì bài, lǐ shì dāng wáng, wú zhī suǒ guī yǐ." xún yù qù zhī, wèi huà jí suǒ shā. zhe niǎo qíng zhàn yī juàn, xíng yú shì.
耿询,字敦信,丹阳人也。滑稽辩给,伎巧绝人。陈后主之世,以客从东衡州 刺史王勇于岭南。勇卒,询不归,遂与诸越相结,皆得其欢心。会郡俚反叛,推询 为主。柱国王世积讨擒之,罪当诛。自言有巧思,世积释之,以为家奴。久之,见 其故人高智宝以玄象直太史,询从之受天文算术。询创意造浑天仪,不假人力,以 水转之,施于暗室中,使智宝外候天时,合如符契。世积知而奏之,高祖配询为官 奴,给使太史局。后赐蜀王秀,从往益州,秀甚信之。及秀废,复当诛,何稠言于 高祖曰:“耿询之巧,思若有神,臣诚为朝廷惜之。”上于是特原其罪。询作马上 刻漏,世称其妙。炀帝即位,进欹器,帝善之,放为良民。岁余,授右尚方署监事。 七年,车驾东征,询上书曰:“辽东不可讨,师必无功。”帝大怒,命左右斩之, 何稠苦谏得免。及平壤之败,帝以询言为中,以询守太史丞。宇文化及弑逆之后, 从至黎阳,谓其妻曰:“近观人事,远察天文,宇文必败,李氏当王,吾知所归矣。” 询欲去之,为化及所杀。著《鸟情占》一卷,行于世。
wéi dǐng
○韦鼎
wéi dǐng, zì chāo shèng, jīng zhào dù líng rén yě. gāo zǔ xuán, yǐn yú shāng shān, yīn ér guī sòng. zǔ ruì, liáng kāi fǔ yí tóng sān sī. fù zhèng, huáng mén shì láng. dǐng shǎo tōng tuō, bó shè jīng shǐ, míng yīn yáng nì cì, yóu shàn xiāng shù. shì liáng, qǐ jiā xiāng dōng wáng fǎ cáo cān jūn. zāo fù yōu, shuǐ jiāng bù rù kǒu zhě wǔ rì, āi huǐ guò lǐ, dài jiāng miè xìng. fú què, wèi shào líng wáng zhǔ bù. hóu jǐng zhī luàn, dǐng xiōng áng zú yú jīng chéng, dǐng fù shī chū, jì yú zhōng xīng sì. qiú guān wú suǒ de, dǐng āi fèn tòng kū, hū jiàn jiāng zhōng yǒu wù, liú zhì dǐng suǒ, dǐng qiè yì zhī. wǎng jiàn, nǎi xīn guān yě, yīn yǐ chōng liàn. yuán dì wén zhī, yǐ wéi jīng chéng suǒ gǎn. hóu jǐng píng, sī tú wáng sēng biàn yǐ wéi hù cáo shǔ, lì tài wèi yuàn dà sī mǎ cóng shì zhōng shū shì láng.
韦鼎,字超盛,京兆杜陵人也。高祖玄,隐于商山,因而归宋。祖睿,梁开府 仪同三司。父正,黄门侍郎。鼎少通脱,博涉经史,明阴阳逆刺,尤善相术。仕梁, 起家湘东王法曹参军。遭父忧,水浆不入口者五日,哀毁过礼,殆将灭性。服阕, 为邵陵王主簿。侯景之乱,鼎兄昂卒于京城,鼎负尸出,寄于中兴寺。求棺无所得, 鼎哀愤恸哭,忽见江中有物,流至鼎所,鼎切异之。往见,乃新棺也,因以充殓。 元帝闻之,以为精诚所感。侯景平,司徒王僧辩以为户曹属,历太尉掾、大司马从 事、中书侍郎。
chén wǔ dì zài nán xú zhōu, dǐng wàng qì zhī qí dāng wáng, suì jì nú yān. yīn wèi chén wǔ dì yuē:" míng nián yǒu dà chén zhū sǐ, hòu sì suì, liáng qí dài zhōng, tiān zhī lì shǔ dāng guī shùn hòu. xī zhōu miè yīn shì, fēng guī mǎn yú wǎn qiū, qí yì zǐ sūn yīn wèi chén shì. pū guān míng gōng tiān zòng shén wǔ, jì jué tǒng zhě, wú nǎi shì hū!" wǔ dì yīn yǒu tú sēng biàn yì, wén qí yán, dà xǐ, yīn ér dìng cè. jí shòu shàn, bài huáng mén shì láng, é qiān sī nóng qīng sī tú yòu zhǎng shǐ zhēn wēi jiāng jūn, lǐng ān yòu jìn ān wáng cháng shǐ xíng fǔ guó shì, zhuǎn tíng wèi qīng. tài jiàn zhōng, wèi pìn zhōu zhǔ shǐ, jiā sàn qí cháng shì. xún wèi mì shū jiān xuān yuǎn jiāng jūn, zhuǎn lín hǎi wáng cháng shǐ, xíng wú xīng jùn shì. rù wèi tài fǔ qīng. zhì dé chū, dǐng jǐn zhì huò tián zhái, yù jū sēng sì. yǒu rén dà jiàng qīng máo biāo wèn qí gù, dá yuē:" jiāng dōng wáng qì jǐn yú cǐ yǐ. wú yǔ ěr dāng zàng cháng ān. qī yùn jiàng jí, gù pò chǎn ěr."
陈武帝在南徐州,鼎望气知其当王,遂寄孥焉。因谓陈武帝曰:“明年有大臣 诛死,后四岁,梁其代终,天之历数当归舜后。昔周灭殷氏,封妫满于宛丘,其裔 子孙因为陈氏。仆观明公天纵神武,继绝统者,无乃是乎!”武帝阴有图僧辩意, 闻其言,大喜,因而定策。及受禅,拜黄门侍郎,俄迁司农卿、司徒右长史、贞威 将军,领安右晋安王长史、行府国事,转廷尉卿。太建中,为聘周主使,加散骑常 侍。寻为秘书监、宣远将军,转临海王长史,行吴兴郡事。入为太府卿。至德初, 鼎尽质货田宅,寓居僧寺。友人大匠卿毛彪问其故,答曰:“江东王气尽于此矣。 吾与尔当葬长安。期运将及,故破产耳。”
chū, dǐng zhī pìn zhōu yě, cháng yǔ gāo zǔ xiāng yù, dǐng wèi gāo zǔ yuē:" guān gōng róng mào, gù fēi cháng rén, ér shén jiān shēn yuǎn, yì fēi qún xián suǒ dǎi yě. bù jiǔ bì dà guì, guì zé tiān xià yī jiā, suì yī zhōu tiān, lǎo fū dāng wěi zhì. gōng xiāng bù kě yán, yuàn shēn zì ài." jí chén píng, shàng chí zhào zhī, shòu shàng yí tóng sān sī, dài yù shén hòu. shàng měi yǔ gōng wáng yàn shǎng, dǐng héng yù yān. gāo zǔ cháng cóng róng wèi zhī yuē:" wéi shì kāng yǔ gōng xiāng qù yuǎn jìn?" dǐng duì yuē: " chén zōng zú fēn pài, nán běi gū jué, zì shēng yǐ lái, wèi cháng fǎng wèn." dì yuē:" gōng bǎi shì qīng zú, hé dé ěr yě." nǎi mìng guān gěi jiǔ yáo, qiǎn shì kāng yǔ dǐng hái dù líng, lè yǐn shí yú rì. dǐng nǎi kǎo xiào zhāo mù, zì chǔ tài fù mèng yǐ xià èr shí yú shì, zuò wéi shì pǔ qī juǎn. shí lán líng gōng zhǔ guǎ, shàng wèi zhī qiú fū, xuǎn qīn wèi liǔ shù jí xiāo chàng děng yǐ shì yú dǐng. dǐng yuē:" chàng dāng fēng hóu, ér wú guì qī zhī xiāng, shù yì tōng xiǎn, ér shǒu wèi bù zhōng." shàng yuē:" wèi yóu wǒ ěr." suì yǐ zhǔ jiàng shù. shàng yòu wèn dǐng:" zhū ér shuí dé sì?" dá yuē:" zhì zūn huáng hòu suǒ zuì ài zhě, jí dāng yǔ zhī, fēi chén gǎn yù zhī yě." shàng xiào yuē:" bù kěn xiǎn yán hū?"
初,鼎之聘周也,尝与高祖相遇,鼎谓高祖曰:“观公容貌,故非常人,而神 监深远,亦非群贤所逮也。不久必大贵,贵则天下一家,岁一周天,老夫当委质。 公相不可言,愿深自爱。”及陈平,上驰召之,授上仪同三司,待遇甚厚。上每与 公王宴赏,鼎恆预焉。高祖尝从容谓之曰:“韦世康与公相去远近?”鼎对曰: “臣宗族分派,南北孤绝,自生以来,未尝访问。”帝曰:“公百世卿族,何得尔 也。”乃命官给酒肴,遣世康与鼎还杜陵,乐饮十余日。鼎乃考校昭穆,自楚太傅 孟以下二十余世,作《韦氏谱》七卷。时兰陵公主寡,上为之求夫,选亲卫柳述及 萧瑒等以示于鼎。鼎曰:“瑒当封侯,而无贵妻之相,述亦通显,而守位不终。” 上曰:“位由我耳。”遂以主降述。上又问鼎:“诸兒谁得嗣?”答曰:“至尊、 皇后所最爱者,即当与之,非臣敢预知也。”上笑曰:“不肯显言乎?”
kāi huáng shí èr nián, chú guāng zhōu cì shǐ, yǐ rén yì jiào dǎo, wù hóng qīng jìng. zhōu zhōng yǒu tǔ háo, wài xiū biān fú, ér nèi háng bù guǐ, cháng wèi jié dào. dǐng yú dū huì shí wèi zhī yuē:" qīng shì hǎo rén, nà hū zuò zéi?" yīn tiáo qí tú dǎng móu yì dòu liú, qí rén jīng jù, jí zì shǒu fú. yòu yǒu rén kè yóu, tōng zhǔ jiā zhī qiè, jí qí hái qù, qiè dào zhēn wù, yú yè wáng, xún yú cǎo zhōng wéi rén suǒ shā. zhǔ jiā zhī kè yǔ qiè tōng, yīn gào kè shā zhī. xiàn sī jū wèn, jù dé jiān zhuàng, yīn duàn kè sǐ. yù chéng, shàng yú dǐng, dǐng lǎn zhī yuē:" cǐ kè shí jiān, ér shā fēi yě. nǎi mǒu sì sēng jiǎn qiè dào wù, lìng nú shā zhī, zāng zài mǒu chù." jí fàng cǐ kè, qiǎn yǎn sēng, bìng huò zāng wù. zì shì bù nèi sù rán bù yán, xián chēng qí yǒu shén, dào wú shí yí. xún zhuī rù jīng, yǐ nián lǎo duō bìng, lěi jiā yōu cì. qǐng zhī, zú, nián qī shí jiǔ.
开皇十二年,除光州刺史,以仁义教导,务弘清静。州中有土豪,外修边幅, 而内行不轨,常为劫盗。鼎于都会时谓之曰:“卿是好人,那忽作贼?”因条其徒 党谋议逗留,其人惊惧,即自首伏。又有人客游,通主家之妾,及其还去,妾盗珍 物,于夜亡,寻于草中为人所杀。主家知客与妾通,因告客杀之。县司鞫问,具得 奸状,因断客死。狱成,上于鼎,鼎览之曰:“此客实奸,而杀非也。乃某寺僧詃 妾盗物,令奴杀之,赃在某处。”即放此客,遣掩僧,并获赃物。自是部内肃然不 言,咸称其有神,道无拾遗。寻追入京,以年老多病,累加优赐。顷之,卒,年七 十九。
lái hé
○来和
lái hé, zì hóng shùn, jīng zhào cháng ān rén yě. shǎo hǎo xiāng shù, suǒ yán duō yàn. dà zhǒng zǎi yǔ wén hù yǐn zhī zuǒ yòu, yóu shì chū rù gōng qīng zhī mén. chū wèi xià guān fǔ xià shì, lèi qiān shǎo bo shàng shì, gòu jué ān dìng xiāng nán. qiān jī bó xià dà fū, jìn fēng huán shuǐ xiàn nán. gāo zǔ wēi shí, lái yì hé xiāng, hé dài rén qù, wèi gāo zǔ yuē:" gōng dāng wáng yǒu sì hǎi." jí wèi chéng xiàng, bài yí tóng, jì shòu shàn, jìn jué wèi zi. kāi huáng mò, hé shàng biǎo zì chén yuē:
来和,字弘顺,京兆长安人也。少好相术,所言多验。大冢宰宇文护引之左右, 由是出入公卿之门。初为夏官府下士,累迁少卜上士,购爵安定乡男。迁畿伯下大 夫,进封洹水县男。高祖微时,来诣和相,和待人去,谓高祖曰:“公当王有四海。” 及为丞相,拜仪同,既受禅,进爵为子。开皇末,和上表自陈曰:
chén zǎo fèng lóng yán, zì zhōu dài tiān hé sān nián yǐ lái, shù méng bì xià gù wèn, dāng shí jù yán zhì zūn yīng tú shòu mìng, guāng zhái qū yǔ. cǐ nǎi tiān shòu, fēi yóu rén shì suǒ jí. chén wú láo xiào, zuò zhì wǔ pǐn, èr shí yú nián. chén shì hé rén, gǎn bù cán jù! yú chén bù rèn qū qū zhī zhì, jǐn lù bì xià lóng qián zhī shí, chén yǒu suǒ yán yī de, shū zhī mì fǔ, sǐ wú suǒ hèn. xī bì xià zài zhōu, cháng yǔ yǒng fù gōng dòu róng dìng yǔ chén yuē:" wǒ wén yǒu xíng shēng, jí shí qí rén." chén dāng shí jí yán gōng yǎn rú shǔ xīng, wú suǒ bù zhào, dāng wáng yǒu tiān xià, yuàn rěn zhū shā. jiàn dé sì nián wǔ yuè, zhōu wǔ dì zài yún yáng gōng, wèi chén yuē:" zhū gōng jiē rǔ suǒ shí, suí gōng xiāng lù hé rú?" chén bào wǔ dì yuē:" suí gōng zhǐ shì shǒu jié rén, kě zhèn yī fāng. ruò wéi jiàng lǐng, chén wú bù pò." chén jí yú gōng dōng nán zòu wén. bì xià wèi chén, cǐ yǔ bù wàng. míng nián, wū wán guǐ yán yú wǔ dì yuē:" suí gōng fēi rén chén." dì xún yǐ wèn chén, chén zhī dì yǒu yí, chén guǐ bào yuē:" shì jié chén, gèng wú yì xiāng." yú shí wáng yì liáng yàn guāng děng zhī chén cǐ yǔ. dà xiàng èr nián wǔ yuè, zhì zūn cóng yǒng xiàng dōng mén rù, chén zài yǒng xiàng mén dōng, běi miàn lì, bì xià wèn chén yuē:" wǒ wú zāi zhàng bù?" chén zòu bì xià yuē:" gōng gǔ fǎ qì sè xiàng yīng, tiān mìng yǐ yǒu fù shǔ." wèi jǐ, suì zǒng bǎi kuí.
臣早奉龙颜,自周代天和三年已来,数蒙陛下顾问,当时具言至尊膺图受命, 光宅区宇。此乃天授,非由人事所及。臣无劳效,坐致五品,二十余年。臣是何人, 敢不惭惧!愚臣不任区区之至,谨录陛下龙潜之时,臣有所言一得,书之秘府,死 无所恨。昔陛下在周,尝与永富公窦荣定语臣曰:“我闻有行声,即识其人。”臣 当时即言公眼如曙星,无所不照,当王有天下,愿忍诛杀。建德四年五月,周武帝 在云阳宫,谓臣曰:“诸公皆汝所识,隋公相禄何如?”臣报武帝曰:“隋公止是 守节人,可镇一方。若为将领,陈无不破。”臣即于宫东南奏闻。陛下谓臣,此语 不忘。明年,乌丸轨言于武帝曰:“隋公非人臣。”帝寻以问臣,臣知帝有疑,臣 诡报曰:“是节臣,更无异相。”于时王谊、梁彦光等知臣此语。大象二年五月, 至尊从永巷东门入,臣在永巷门东,北面立,陛下问臣曰:“我无灾障不?”臣奏 陛下曰:“公骨法气色相应,天命已有付属。”未几,遂总百揆。
shàng lǎn zhī dà yuè, jìn wèi kāi fǔ, gòu wù wǔ bǎi duàn, mǐ sān bǎi shí, dì shí qǐng.
上览之大悦,进位开府,购物五百段,米三百石,地十顷。
hé tóng jùn hán zé, cháng yì hé xiāng, hé wèi zhī yuē:" hòu sì wǔ dāng de dà guān." rén chū bù zhī suǒ wèi. zé zhì kāi huáng shí wǔ nián wǔ yuè ér zhōng, rén wèn qí gù, hé yuē:" shí wǔ nián wèi sān wǔ, jiā yǐ wǔ yuè wèi sì wǔ. dà guān, guǒ yě." hé yán duō cǐ lèi. zhe xiāng jīng sì shí juǎn.
和同郡韩则,尝诣和相,和谓之曰:“后四五当得大官。”人初不知所谓。则 至开皇十五年五月而终,人问其故,和曰:“十五年为三五,加以五月为四五。大 官,椁也。”和言多此类。著《相经》四十卷。
dào shì zhāng bīn jiāo zi shùn yàn mén rén dǒng zi huá, cǐ sān rén, dāng gāo zǔ lóng qián shí, bìng sī wèi gāo zǔ yuē: " gōng dāng wèi tiān zǐ, shàn zì ài." jí jiàn zuò, yǐ bīn wèi huá zhōu cì shǐ, zi shùn wèi kāi fǔ, zi huá wéi shàng yí tóng.
道士张宾、焦子顺、雁门人董子华,此三人,当高祖龙潜时,并私谓高祖曰: “公当为天子,善自爱。”及践阼,以宾为华州刺史,子顺为开府,子华为上仪同。
xiāo jí yáng bó chǒu lín xiào gōng liú yòu
萧吉杨伯丑 临孝恭 刘祐
xiāo jí, zì wén xiū, liáng wǔ dì xiōng cháng shā xuān wǔ wáng yì zhī sūn yě. bó xué duō tōng, yóu jīng yīn yáng suàn shù. jiāng líng xiàn, suì guī yú zhōu, wèi yí tóng. xuān dì shí, jí yǐ cháo zhèng rì luàn, shàng shū qiè jiàn. dì bù nà. jí suí shòu shàn, jìn shàng yí tóng, yǐ běn guān tài cháng kǎo dìng gǔ jīn yīn yáng shū. jí xìng gū qiào, bù yǔ gōng qīng xiàng chén fú, yòu yǔ yáng sù bù xié, yóu shì bìn luò yú shì, yù yù bù dé zhì. jiàn shàng hǎo zhēng xiáng zhī shuō, yù gān mò zì jìn, suì jiǎo qí jī wèi yuè mèi yān. kāi huáng shí sì nián shàng shū yuē:" jīn nián suì zài jiǎ yín, shí yī yuè shuò dàn, yǐ xīn yǒu wèi dōng zhì. lái nián yǐ mǎo, zhēng yuè shuò dàn, yǐ gēng shēn wèi yuán rì, dōng zhì zhī rì, jí zài shuò dàn. lè zhī tú zhēng yún:' tiān yuán shí yī yuè shuò dàn dōng zhì, shèng wáng shòu xiǎng zuò.' jīn shèng zhǔ zài wèi, jū tiān yuán zhī shǒu, ér shuò dàn dōng zhì, cǐ qìng yī yě. xīn yǒu zhī rì, jí shì zhì zūn běn mìng, xīn dé zài bǐng, cǐ shí yī yuè jiàn bǐng zǐ. yǒu dé zài yín, zhēng yuè jiàn yín wèi běn mìng, yǔ yuè dé hé, ér jū yuán shuò zhī shǒu, cǐ qìng èr yě. gēng shēn zhī rì, jí shì xíng nián, yǐ dé zài gēng, mǎo dé zài shēn, lái nián yǐ mǎo, shì xíng nián yǔ suì hé dé, ér zài yuán dàn zhī cháo, cǐ qìng sān yě. yīn yáng shū yún:' nián mìng yǔ suì yuè hé dé zhě, bì yǒu fú qìng.' hóng fàn chuán yún:' suì zhī cháo, yuè zhī cháo, rì zhī cháo, zhǔ wáng zhě.' jīng shū bìng wèi sān zhǎng yīng zhī zhě, yán nián fú jí. kuàng nǎi jiǎ yín bù shǒu, shí yī yuè yáng zhī shǐ, shuò dàn dōng zhì, shì shèng wáng shàng yuán. zhēng yuè shì zhèng yáng zhī yuè, suì zhī shǒu, yuè zhī xiān. shuò dàn shì suì zhī yuán, yuè zhī cháo, rì zhī xiān, jiā chén zhī huì. ér běn mìng wèi jiǔ yuán zhī xiān, xíng nián wèi sān zhǎng zhī shǒu, bìng yǔ suì yuè hé dé. suǒ yǐ líng bǎo jīng yún: ' jiǎo yīn lóng jīng, qí zuò rì qiáng.' lái suì nián mìng nà yīn jù jiǎo, lì zhī yǔ jīng, rú hé fú qì. yòu jiǎ yín yǐ mǎo, tiān dì hé yě, jiǎ yín zhī nián, yǐ xīn yǒu dōng zhì, lái nián yǐ mǎo, yǐ jiǎ zǐ xià zhì. dōng zhì yáng shǐ, jiāo tiān zhī rì, jí shì zhì zūn běn mìng, cǐ qìng sì yě. xià zhì yīn shǐ, sì dì zhī chén, jí shì huáng hòu běn mìng, cǐ qìng wǔ yě. zhì zūn dé bìng gān zhī fù yù, huáng hòu rén tóng dì zhī zài yǎng, suǒ yǐ èr yí yuán qì, bìng huì běn chén." shàng lǎn zhī dà yuè, cì wù wǔ bǎi duàn.
萧吉,字文休,梁武帝兄长沙宣武王懿之孙也。博学多通,尤精阴阳算术。江 陵陷,遂归于周,为仪同。宣帝时,吉以朝政日乱,上书切谏。帝不纳。及隋受禅, 进上仪同,以本官太常考定古今阴阳书。吉性孤峭,不与公卿相沉浮,又与杨素不 协,由是摈落于世,郁郁不得志。见上好徵祥之说,欲干没自进,遂矫其迹为悦媚 焉。开皇十四年上书曰:“今年岁在甲寅,十一月朔旦,以辛酉为冬至。来年乙卯, 正月朔旦,以庚申为元日,冬至之日,即在朔旦。《乐汁图徵》云:‘天元十一月 朔旦冬至,圣王受享祚。’今圣主在位,居天元之首,而朔旦冬至,此庆一也。辛 酉之日,即是至尊本命,辛德在丙,此十一月建丙子。酉德在寅,正月建寅为本命, 与月德合,而居元朔之首,此庆二也。庚申之日,即是行年,乙德在庚,卯德在申, 来年乙卯,是行年与岁合德,而在元旦之朝,此庆三也。《阴阳书》云:‘年命与 岁月合德者,必有福庆。’《洪范传》云:‘岁之朝,月之朝,日之朝,主王者。’ 经书并谓三长应之者,延年福吉。况乃甲寅部首,十一月阳之始,朔旦冬至,是圣 王上元。正月是正阳之月,岁之首,月之先。朔旦是岁之元,月之朝,日之先,嘉 辰之会。而本命为九元之先,行年为三长之首,并与岁月合德。所以《灵宝经》云: ‘角音龙精,其祚日强。’来岁年命纳音俱角,历之与经,如合符契。又甲寅、乙 卯,天地合也,甲寅之年,以辛酉冬至,来年乙卯,以甲子夏至。冬至阳始,郊天 之日,即是至尊本命,此庆四也。夏至阴始,祀地之辰,即是皇后本命,此庆五也。 至尊德并乾之覆育,皇后仁同地之载养,所以二仪元气,并会本辰。”上览之大悦, 赐物五百段。
fáng líng wáng shí wéi tài zǐ, yán dōng gōng duō guǐ chán, shǔ yāo shù jiàn. shàng lìng jí yì dōng gōng, ráng xié qì. yú xuān cí diàn shè shén zuò, yǒu huí fēng cóng gěn dì guǐ mén lái, sǎo tài zǐ zuò. jí yǐ táo tāng wěi huǒ qū zhú zhī, fēng chū gōng mén ér zhǐ. yòu xiè tǔ, yú wèi dì shè tán, wèi sì mén, zhì wǔ dì zuò. yú shí zhì hán, yǒu huī má cóng xī nán lái, rù rén mén, shēng chì dì zuò, hái cóng rén mén ér chū. xíng shù bù, hū rán bú jiàn. shàng dà yì zhī, shǎng cì yōu qià. yòu shàng yán tài zǐ dāng bù ān wèi, shí shàng yīn yù fèi lì, dé qí yán shì zhī. yóu cǐ měi bèi gù wèn.
房陵王时为太子,言东宫多鬼巉,鼠妖数见。上令吉诣东宫,禳邪气。于宣慈 殿设神坐,有回风从艮地鬼门来,扫太子坐。吉以桃汤苇火驱逐之,风出宫门而止。 又谢土,于未地设坛,为四门,置五帝坐。于时至寒,有楎蟆从西南来,入人门, 升赤帝坐,还从人门而出。行数步,忽然不见。上大异之,赏赐优洽。又上言太子 当不安位,时上阴欲废立,得其言是之。由此每被顾问。
jí xiàn huáng hòu bēng, shàng lìng jí bo zé zàng suǒ, jí lì shì shān yuán, zhì yī chù, yún" bo nián èr qiān, bo shì èr bǎi", jù tú ér zòu zhī. shàng yuē:" jí xiōng yóu rén, bù zài yú dì. gāo wěi fù zàng, qǐ bù bo hū? guó xún miè wáng. zhèng rú wǒ jiā mù tián, ruò yún bù jí, zhèn bù dàng wèi tiān zǐ ruò yún bù xiōng, wǒ dì bù dàng zhàn méi." rán jìng cóng jí yán. jí biǎo yuē:" qù yuè shí liù rì, huáng hòu shān líng xī běi, jī wèi míng qián, yǒu hēi yún fāng yuán wǔ liù bǎi bù, cóng dì shǔ tiān. dōng nán yòu yǒu jīng qí chē mǎ zhàng mù, bù mǎn qī bā lǐ, bìng yǒu rén wǎng lái jiǎn jiào, bù wǔ shén zhěng, rì chū nǎi miè, tóng jiàn zhě shí yú rén. jǐn àn zàng shū yún:' qì wáng yǔ xìng xiāng shēng, dà jí.' jīn hēi qì dāng dōng wáng, yǔ xìng xiāng shēng, shì dà jí lì, zǐ sūn wú jiāng zhī hòu yě." shàng dà yuè. qí hòu shàng jiàng qīn lín fā bìn, jí fù zòu shàng yuē:" zhì zūn běn mìng xīn yǒu, jīn suì dòu kuí jí tiān gāng, lín mǎo yǒu, jǐn àn yīn yáng shū, bù dé lín sàng." shàng bù nà. tuì ér gào zú rén xiāo píng zhòng yuē:" huáng tài zǐ qiǎn yǔ wén zuǒ lǜ shēn xiè yú yún:' gōng qián chēng wǒ dāng wèi tài zi, jìng yǒu qí yàn, zhōng bù wàng yě. jīn bo shān líng, wù lìng wǒ zǎo lì. wǒ lì zhī hòu, dāng yǐ fù guì xiāng bào.' wú jì zhī yuē:' hòu sì zài, tài zǐ yù tiān xià.' jīn shān líng qì yīng, shàng yòu lín sàng, zhào yì jiàn yǐ. qiě tài zǐ dé zhèng, suí qí wáng hū! dāng yǒu zhēn rén chū zhì zhī yǐ. wú qián dài yún bo nián èr qiān zhě, shì sān shí zì yě bo shì èr bǎi zhě, qǔ sān shí èr yùn yě. wú yán xìn yǐ, rǔ qí zhì zhī."
及献皇后崩,上令吉卜择葬所,吉历筮山原,至一处,云“卜年二千,卜世二 百”,具图而奏之。上曰:“吉凶由人,不在于地。高纬父葬,岂不卜乎?国寻灭 亡。正如我家墓田,若云不吉,朕不当为天子;若云不凶,我弟不当战没。”然竟 从吉言。吉表曰:“去月十六日,皇后山陵西北,鸡未鸣前,有黑云方圆五六百步, 从地属天。东南又有旌旗车马帐幕,布满七八里,并有人往来检校,部伍甚整,日 出乃灭,同见者十余人。谨案《葬书》云:‘气王与姓相生,大吉。’今黑气当冬 王,与姓相生,是大吉利,子孙无疆之候也。”上大悦。其后上将亲临发殡,吉复 奏上曰:“至尊本命辛酉,今岁斗魁及天冈,临卯酉,谨按《阴阳书》,不得临丧。” 上不纳。退而告族人萧平仲曰:“皇太子遣宇文左率深谢余云:‘公前称我当为太 子,竟有其验,终不忘也。今卜山陵,务令我早立。我立之后,当以富贵相报。’ 吾记之曰:‘后四载,太子御天下。’今山陵气应,上又临丧,兆益见矣。且太子 得政,隋其亡乎!当有真人出治之矣。吾前绐云卜年二千者,是三十字也;卜世二 百者,取三十二运也。吾言信矣,汝其志之。”
jí yáng dì sì wèi, bài tài fǔ shǎo qīng, jiā wèi kāi fǔ. cháng xíng jīng huá yīn, jiàn yáng sù zhǒng shàng yǒu bái qì shǔ tiān, mì yán yú dì. dì wèn qí gù, jí yuē:" qí hòu sù jiā dàng yǒu bīng huò, miè mén zhī xiàng. gǎi zàng zhě, shù kě miǎn hū!' dì hòu cóng róng wèi yáng xuán gǎn yuē:" gōng jiā yí zǎo gǎi zàng." xuán gǎn yì wēi zhī qí gù, yǐ wéi jí xiáng, tuō yǐ liáo dōng wèi miè, bù huáng sī mén zhī shì. wèi jǐ ér xuán gǎn yǐ fǎn zú miè, dì mí xìn zhī. hòu suì yú, zú guān. zhe jīn hǎi sān shí juǎn, xiāng jīng yào lù yī juàn, zhái jīng bā juǎn, zàng jīng liù juǎn, yuè pǔ èr shí juǎn jí dì wáng yǎng shēng fāng èr juǎn, xiāng shǒu bǎn yào jué yī juàn, tài yī lì chéng yī juàn, bìng xíng yú shì.
及炀帝嗣位,拜太府少卿,加位开府。尝行经华阴,见杨素冢上有白气属天, 密言于帝。帝问其故,吉曰:“其候素家当有兵祸,灭门之象。改葬者,庶可免乎!’ 帝后从容谓杨玄感曰:“公家宜早改葬。”玄感亦微知其故,以为吉祥,托以辽东 未灭,不遑私门之事。未几而玄感以反族灭,帝弥信之。后岁余,卒官。著《金海》 三十卷,《相经要录》一卷,《宅经》八卷,《葬经》六卷,《乐谱》二十卷及 《帝王养生方》二卷,《相手版要决》一卷,《太一立成》一卷,并行于世。
shí yǒu yáng bó chǒu, lín xiào gōng liú yòu, jù yǐ yīn yáng shù shù zhī míng.
时有杨伯丑,临孝恭、刘祐,俱以阴阳术数知名。
yáng bó chǒu, féng yì wǔ xiāng rén yě. hǎo dú yì, yǐn yú huà shān. kāi huáng chū, bèi zhēng rù cháo, jiàn gōng qīng bù wéi lǐ, wú guì jiàn jiē rǔ zhī. rén bù néng cè yě. gāo zǔ zhào yǔ yǔ, jìng wú suǒ dá. shàng cì zhī yī fú, zhì cháo táng, shě zhī ér qù. yú shì bèi fā yáng kuáng, yóu háng shì lǐ, xíng tǐ gòu huì, wèi cháng zhì mù. cháng yǒu zhāng yǒng lè zhě, mài bǔ jīng shī, bó chǒu měi cóng zhī yóu. yǒng lè wèi guà yǒu bù néng jué zhě, bó chǒu zhé wèi fēn xī yáo xiàng, xún yōu rù wēi. yǒng lè jiē fú, zì yǐ wéi fēi suǒ jí yě. bó chǒu yì kāi sì mài bǔ. yǒu rén cháng shī zi, jiù bó chǒu shì zhě. guà chéng, bó chǒu yuē:" rǔ zi zài huái yuǎn fāng nán mén dào dōng běi bì shàng, yǒu qīng qún nǚ zǐ bào zhī, kě wǎng qǔ yě." rú yán guǒ dé. huò zhě yǒu jīn shù liǎng, fū qī gòng cáng zhī, yú hòu shī jīn, qí fū yì qī yǒu yì zhì, jiāng zhú zhī. qí qī chēng yuān, yǐ yì bó chǒu, wèi shì zhī yuē:" jīn zài yǐ." xī hū qí jiā rén, zhǐ yī rén yuē:" kě qǔ jīn lái!" qí rén nǎn rán, yīng shēng ér qǔ zhī. dào shì wéi zhī cháng yì bó chǒu wèn jí xiōng, bó chǒu yuē:" rǔ wù dōng běi xíng, bì bù dé yǐ, dāng zǎo hái. bù rán zhě, yáng sù zhǎn rǔ tóu." wèi jǐ, shàng lìng zhī cháng shì hàn wáng liàng. é ér shàng bēng, liàng jǔ bīng fǎn, zhī cháng táo guī jīng shī. zhī cháng xiān yǔ yáng sù yǒu xì, jí sù píng bīng zhōu, xiān fǎng zhī cháng, jiāng zhǎn zhī, lài cǐ huò miǎn. yòu rén yǒu shī mǎ, lái yì bó chǒu bo zhě. shí bó chǒu wèi huáng tài zǐ suǒ zhào, zài tú yù zhī, lì wèi zuò guà, guà chéng, yuē:" wǒ bù huáng wèi qīng zhàn zhī, qīng qiě xiàng xī shì dōng bì mén nán dì sān diàn, wèi wǒ mǎi yú zuò kuài, dāng de mǎ yǐ." qí rén rú cǐ yán, xū yú, yǒu yī rén qiān suǒ shī mǎ ér zhì, suì qín zhī. yá zhōu cháng xiàn jìng cùn zhū, qí shǐ zhě yīn yì zhī, shàng xīn yí yān, zhào bó chǒu lìng shì. bó chǒu yuē:" yǒu wù chū zì shuǐ zhōng, zhì yuán ér sè guāng, shì dà zhū yě. jīn wéi rén suǒ yǐn." jù yán yǐn zhě xìng míng róng zhuàng. shàng rú yán bù zé zhī, guǒ dé běn zhū. shàng qí zhī, cì bó èr shí pǐ. guó zǐ jì jiǔ hé tuǒ cháng yì zhī lùn yì, wén tuǒ zhī yán, shū rán ér xiào yuē:" hé yòng zhèng xuán wáng bì zhī yán hū!" jiǔ zhī, wēi yǒu biàn dá, suǒ shuō cí yì, jiē yì xiān rú zhī zhǐ, ér sī lǐ xuán miào, gù lùn zhě yǐ wéi tiān rán dú de, fēi cháng rén suǒ jí yě. jìng yǐ shòu zhōng.
杨伯丑,冯翊武乡人也。好读《易》,隐于华山。开皇初,被徵入朝,见公卿 不为礼,无贵贱皆汝之。人不能测也。高祖召与语,竟无所答。上赐之衣服,至朝 堂,舍之而去。于是被发阳狂,游行市里,形体垢秽,未尝栉沐。尝有张永乐者, 卖卜京师,伯丑每从之游。永乐为卦有不能决者,伯丑辄为分析爻象,寻幽入微。 永乐嗟服,自以为非所及也。伯丑亦开肆卖卜。有人尝失子,就伯丑筮者。卦成, 伯丑曰:“汝子在怀远坊南门道东北壁上,有青裙女子抱之,可往取也。”如言果 得。或者有金数两,夫妻共藏之,于后失金,其夫意妻有异志,将逐之。其妻称冤, 以诣伯丑,为筮之曰:“金在矣。”悉呼其家人,指一人曰:“可取金来!”其人 赧然,应声而取之。道士韦知常诣伯丑问吉凶,伯丑曰:“汝勿东北行,必不得已, 当早还。不然者,杨素斩汝头。”未几,上令知常事汉王谅。俄而上崩,谅举兵反, 知常逃归京师。知常先与杨素有隙,及素平并州,先访知常,将斩之,赖此获免。 又人有失马,来诣伯丑卜者。时伯丑为皇太子所召,在途遇之,立为作卦,卦成, 曰:“我不遑为卿占之,卿且向西市东壁门南第三店,为我买鱼作脍,当得马矣。” 其人如此言,须臾,有一人牵所失马而至,遂擒之。崖州尝献径寸珠,其使者阴易 之,上心疑焉,召伯丑令筮。伯丑曰:“有物出自水中,质圆而色光,是大珠也。 今为人所隐。”具言隐者姓名容状。上如言簿责之,果得本珠。上奇之,赐帛二十 匹。国子祭酒何妥尝诣之论《易》,闻妥之言,倏然而笑曰:“何用郑玄、王弼之 言乎!”久之,微有辨答,所说辞义,皆异先儒之旨,而思理玄妙,故论者以为天 然独得,非常人所及也。竟以寿终。
lín xiào gōng, jīng zhào rén yě. míng tiān wén suàn shù, gāo zǔ shén qīn yù zhī. měi yán zāi xiáng zhī shì, wèi cháng bù zhōng, shàng yīn lìng kǎo dìng yīn yáng. guān zhì shàng yí tóng. zhe yī qì tú sān juǎn, dì dòng tóng yí jīng yī juàn, jiǔ gōng wǔ mù yī juàn, dùn jiǎ yuè lìng shí juǎn, yuán chén jīng shí juǎn, yuán chén è yī bǎi jiǔ juǎn, bǎi guài shū shí bā juǎn, lù mìng shū èr shí juǎn, jiǔ gōng guī jīng yī bǎi yī shí juǎn, tài yī shì jīng sān shí juǎn, kǒng zǐ mǎ tóu yì bo shū yī juàn, bìng xíng yú shì.
临孝恭,京兆人也。明天文算术,高祖甚亲遇之。每言灾祥之事,未尝不中, 上因令考定阴阳。官至上仪同。著《欹器图》三卷,《地动铜仪经》一卷,《九宫 五墓》一卷,《遁甲月令》十卷,《元辰经》十卷,《元辰厄》一百九卷,《百怪 书》十八卷,《禄命书》二十卷,《九宫龟经》一百一十卷,《太一式经》三十卷, 《孔子马头易卜书》一卷,并行于世。
liú yòu, xíng yáng rén yě. kāi huáng chū, wèi dà dū dū, fēng suǒ lú xiàn gōng. qí suǒ zhàn hòu, hé rú fú qì, gāo zǔ shén qīn zhī. chū yǔ zhāng bīn liú huī mǎ xiǎn dìng lì. hòu fèng zhào zhuàn bīng shū shí juǎn, míng yuē jīn tāo, shàng shàn zhī. fù zhe yīn cè èr shí juǎn, guān tái fēi hòu liù juǎn, xuán xiàng yào jì wǔ juǎn, lǜ lì shù wén yī juàn, hūn yīn zhì sān juǎn, chǎn rǔ zhì èr juǎn, shì jīng sì juǎn, sì shí lì chéng fǎ yī juàn, ān lì zhì shí èr juǎn, guī zhèng yì shí juǎn, bìng xíng yú shì.
刘祐,荥阳人也。开皇初,为大都督,封索卢县公。其所占候,合如符契,高 祖甚亲之。初与张宾、刘晖、马显定历。后奉诏撰兵书十卷,名曰《金韬》,上善 之。复著《阴策》二十卷,《观台飞候》六卷,《玄象要记》五卷,《律历术文》 一卷,《婚姻志》三卷,《产乳志》二卷,《式经》四卷,《四时立成法》一卷, 《安历志》十二卷,《归正易》十卷,并行于世。
zhāng zhòu xuán
○张胄玄
zhāng zhòu xuán, bó hǎi tiáo rén yě. bó xué duō tōng, yóu jīng shù shù. jì zhōu cì shǐ zhào jiǒng jiàn zhī, gāo zǔ zhēng shòu yún qí wèi, zhí tài shǐ, cān yì lǜ lì shì. shí bèi duō chū qí xià, yóu shì tài shǐ lìng liú huī děng shén jì zhī. rán huī yán duō bù zhōng, zhòu xuán suǒ tuī bù shén jīng mì, shàng yì zhī. lìng yáng sù yǔ shù shù rén lì yì liù shí yī shì, jiē jiù fǎ jiǔ nán tōng zhě, lìng huī yǔ zhòu xuán děng biàn xī zhī. huī dù kǒu yī wú suǒ dá, zhòu xuán tōng zhě wǔ shí sì yān. yóu shì zhuó bài yuán wài sàn qí shì láng, jiān tài shǐ lìng, cì wù qiān duàn, huī jí dǎng yǔ bā rén jiē chì zhú zhī. gǎi dìng xīn lì, yán qián lì chà yī rì, nèi shǐ tōng shì yán mǐn chǔ shàng yán yuē:" hàn shí là xià hóng gǎi zhuān xū lì zuò tài chū lì, yún hòu dāng chāi yī rì. bā bǎi nián dāng yǒu shèng zhě dìng zhī. jì jīn xiāng qù qī bǎi yī shí nián, shù zhě jǔ qí chéng shù, shèng zhě zhī wèi, qí zài jīn hū!" shàng dà yuè, jiàn jiàn qīn yòng.
张胄玄,渤海蓚人也。博学多通,尤精术数。冀州刺史赵煚荐之,高祖征授云 骑尉,直太史,参议律历事。时辈多出其下,由是太史令刘晖等甚忌之。然晖言多 不中,胄玄所推步甚精密,上异之。令杨素与术数人立议六十一事,皆旧法久难通 者,令晖与胄玄等辩析之。晖杜口一无所答,胄玄通者五十四焉。由是擢拜员外散 骑侍郎,兼太史令,赐物千段,晖及党与八人皆斥逐之。改定新历,言前历差一日, 内史通事颜敏楚上言曰:“汉时落下闳改《颛顼历》作《太初历》,云后当差一日。 八百年当有圣者定之。计今相去七百一十年,术者举其成数,圣者之谓,其在今乎!” 上大悦,渐见亲用。
zhòu xuán suǒ wéi lì fǎ, yǔ gǔ bù tóng zhě yǒu sān shì:
胄玄所为历法,与古不同者有三事:
qí yī, sòng zǔ chōng zhī yú suì zhōu zhī mò, chuàng shè chà fēn, dōng zhì jiàn yí, bù xún jiù guǐ. měi sì shí liù nián, què chà yí dù. zhì liáng yú guǎng dāo lì fǎ, xián chōng zhī suǒ chà tài duō, yīn yǐ yī bǎi bā shí liù nián dōng zhì yí yí dù. zhòu xuán yǐ cǐ èr shù, nián xiàn xuán gé, zhuī jiǎn gǔ zhù, suǒ shī jí duō, suì zhé zhōng liǎng jiā, yǐ wéi dù fǎ. dōng zhì suǒ sù, suì bié jiàn yí, bā shí sān nián què xíng yí dù, zé shàng hé yáo shí rì yǒng xīng huǒ, cì fú hàn lì sù qǐ niú chū. míng qí qián hòu, bìng jiē mì dāng.
其一,宋祖冲之于岁周之末,创设差分,冬至渐移,不循旧轨。每四十六年, 却差一度。至梁虞广刂历法,嫌冲之所差太多,因以一百八十六年冬至移一度。胄 玄以此二术,年限悬隔,追检古注,所失极多,遂折中两家,以为度法。冬至所宿, 岁别渐移,八十三年却行一度,则上合尧时日永星火,次符汉历宿起牛初。明其前 后,并皆密当。
qí èr, zhōu mǎ xiǎn zào bǐng yín yuán lì, yǒu yīn yáng zhuǎn fǎ, jiā jiǎn zhāng fēn, jìn tuì shí yú, nǎi tuī dìng rì, chuàng kāi cǐ shù. dāng shí shù zhě, duō bù néng xiǎo. zhāng bīn yīn ér yòng zhī, mò néng kǎo zhèng. zhòu xuán yǐ wéi jiā shí xiān hòu, zhú qì cēn cī, jiù yuè wèi duàn, yú lǐ wèi kě. nǎi yīn èr shí sì qì liè qí yíng suō suǒ chū, shí yóu rì xíng chí zé yuè zhú rì yì jí, lìng hé shuò jiā shí zǎo, rì xíng sù zé yuè zhú rì shǎo chí, lìng hé shuò jiā shí wǎn. jiǎn qián dài jiā shí zǎo wǎn, yǐ wéi sǔn yì zhī lǜ. rì xíng zì qiū fēn yǐ hòu zhì chūn fēn, qí shì sù, jì yī bǎi bā shí èr rì ér xíng yī bǎi bā shí dù. zì chūn fēn yǐ hòu zhì qiū fēn, rì xíng chí, jì yī bǎi bā shí èr rì ér xíng yī bǎi qī shí liù dù. měi qì zhī xià, jí qí lǜ yě.
其二,周马显造《丙寅元历》,有阴阳转法,加减章分,进退蚀余,乃推定日, 创开此数。当时术者,多不能晓。张宾因而用之,莫能考正。胄玄以为加时先后, 逐气参差,就月为断,于理未可。乃因二十四气列其盈缩所出,实由日行迟则月逐 日易及,令合朔加时早,日行速则月逐日少迟,令合朔加时晚。检前代加时早晚, 以为损益之率。日行自秋分已后至春分,其势速,计一百八十二日而行一百八十度。 自春分已后至秋分,日行迟,计一百八十二日而行一百七十六度。每气之下,即其 率也。
qí sān, zì gǔ zhū lì, shuò wàng zhí jiāo, bù wèn nèi wài, rù xiàn biàn shí. zhāng bīn lì fǎ, chuàng yǒu wài xiàn, yīng shí bù shí, yóu wèi néng míng. zhòu xuán yǐ rì xíng huáng dào, suì yī zhōu tiān, yuè xíng yuè dào, èr shí qī rì yǒu yú yī zhōu tiān. yuè dào jiāo luò huáng dào, měi xíng huáng dào nèi shí sān rì yǒu qí ér chū, yòu xíng huáng dào wài shí sān rì yǒu qí ér rù, zhōng ér fù shǐ, yuè jīng huáng dào, wèi zhī jiāo, shuò wàng qù jiāo qián hòu gè shí wǔ dù yǐ xià, jí wéi dāng shí. ruò yuè xíng nèi dào, zé zài huáng dào zhī běi, shí duō yǒu yàn. yuè xíng wài dào, zài huáng dào zhī nán yě, suī yù zhèng jiāo, wú yóu yǎn yìng, shí duō bù yàn. suì yīn qián fǎ, bié lì dìng xiàn, suí jiāo yuǎn jìn, zhú qì qiú chà, sǔn yì shí fēn, shì jiē míng zhe.
其三,自古诸历,朔望值交,不问内外,入限便食。张宾立法,创有外限,应 食不食,犹未能明。胄玄以日行黄道,岁一周天,月行月道,二十七日有余一周天。 月道交络黄道,每行黄道内十三日有奇而出,又行黄道外十三日有奇而入,终而复 始,月经黄道,谓之交,朔望去交前后各十五度已下,即为当食。若月行内道,则 在黄道之北,食多有验。月行外道,在黄道之南也,虽遇正交,无由掩映,食多不 验。遂因前法,别立定限,随交远近,逐气求差,损益食分,事皆明著。
qí chāo gǔ dú yì zhě yǒu qī shì:
其超古独异者有七事:
qí yī, gǔ lì wǔ xīng xíng dù jiē shǒu héng lǜ, jiàn fú yíng suō, xī wú gé zhǔn. zhòu xuán tuī zhī, gè dé qí zhēn shuài, hé jiàn zhī shù, yǔ gǔ bù tóng. qí chà duō zhě, zhì jiā jiǎn sān shí xǔ rì. jí rú yíng huò píng jiàn zài yǔ shuǐ qì, jí jūn jiā èr shí jiǔ rì, jiàn zài xiǎo xuě qì, zé jūn jiǎn èr shí wǔ rì. suī jiǎn píng jiàn, yǐ wéi dìng jiàn. zhū xīng gè yǒu yíng suō zhī shù, jiē rú cǐ lì, dàn chā shù bù tóng. tè qí jī hòu suǒ zhī, shí rén bù néng yuán qí yì zhǐ.
其一,古历五星行度皆守恆率,见伏盈缩,悉无格准。胄玄推之,各得其真率, 合见之数,与古不同。其差多者,至加减三十许日。即如荧惑平见在雨水气,即均 加二十九日,见在小雪气,则均减二十五日。虽减平见,以为定见。诸星各有盈缩 之数,皆如此例,但差数不同。特其积候所知,时人不能原其意旨。
qí èr, chén xīng jiù lǜ, yī zhōng zài jiàn, fán zhū gǔ lì, jiē yǐ wéi rán, yīng jiàn bú jiàn, rén wèi néng cè. zhòu xuán jī hòu, zhī chén xīng yī zhōng zhī zhōng, yǒu shí yī jiàn, jí tóng lèi gǎn zhào, xiāng suí ér chū. jí rú chén xīng píng chén jiàn zài yǔ shuǐ qì zhě, yīng jiàn jí bú jiàn, ruò píng chén jiàn zài qǐ zhé qì zhě, qù rì shí bā dù wài, sān shí liù dù nèi, chén yǒu mù huǒ tǔ jīn yī xīng zhě, yì xiāng suí jiàn.
其二,辰星旧率,一终再见,凡诸古历,皆以为然,应见不见,人未能测。胄 玄积候,知辰星一终之中,有时一见,及同类感召,相随而出。即如辰星平晨见在 雨水气者,应见即不见,若平晨见在启蛰气者,去日十八度外,三十六度内,晨有 木火土金一星者,亦相随见。
qí sān, gǔ lì bù shù, xíng yǒu dìng xiàn, zì jiàn yǐ hòu, yī lǜ ér tuī. jìn tuì zhī qī, mò zhī duō shǎo. zhòu xuán jī hòu, zhī wǔ xīng chí sù liú tuì zhēn shù jiē yǔ gǔ fǎ bù tóng, duō zhě zhì chà bā shí yú rì, liú huí suǒ zài yì chà bā shí yú dù. jí rú yíng huò qián jí chū jiàn zài lì dōng chū, zé èr bǎi wǔ shí rì xíng yī bǎi qī shí qī dù, dìng jiàn zài xià zhì chū, zé yī bǎi qī shí rì xíng jiǔ shí èr dù. zhuī bù tiān yàn, jīn gǔ jiē mì.
其三,古历步术,行有定限,自见已后,依率而推。进退之期,莫知多少。胄 玄积候,知五星迟速留退真数皆与古法不同,多者至差八十余日,留回所在亦差八 十余度。即如荧惑前疾初见在立冬初,则二百五十日行一百七十七度,定见在夏至 初,则一百七十日行九十二度。追步天验,今古皆密。
qí sì, gǔ lì shí fēn, yī píng jí yòng, tuī yàn duō shǎo, shí shù hǎn fú. zhòu xuán jī hòu, zhī yuè cóng mù huǒ tǔ jīn sì xīng xíng yǒu xiàng bèi. yuè xiàng sì xīng jí sù, bèi zhī zé chí, jiē shí wǔ dù wài, nǎi xún běn lǜ. suì yú jiāo fēn, xiàn qí duō shǎo.
其四,古历食分,依平即用,推验多少,实数罕符。胄玄积候,知月从木、火、 土、金四星行有向背。月向四星即速,背之则迟,皆十五度外,乃循本率。遂于交 分,限其多少。
qí wǔ, gǔ lì jiā shí, shuò wàng tóng shù. zhòu xuán jī hòu, zhī rì shí suǒ zài, suí fāng gǎi biàn, bàng zhèng gāo xià, měi chù bù tóng. jiāo yǒu qiǎn shēn, chí sù yì yì, yuē shí lì chà, jiē huì tiān xiàng.
其五,古历加时,朔望同术。胄玄积候,知日食所在,随方改变,傍正高下, 每处不同。交有浅深,迟速亦异,约时立差,皆会天象。
qí liù, gǔ lì jiāo fēn jí wéi shí shù, qù jiāo shí sì dù zhě shí yī fēn, qù jiāo shí sān dù shí èr fēn, qù jiāo shí dù shí sān fēn. měi jìn yí dù, shí yì yī fēn, dāng jiāo jí shí jì. qí yīng shǎo fǎn duō, yīng duō fǎn shǎo, zì gǔ zhū lì, wèi xī qí yuán. zhòu xuán jī hòu, zhī dāng jiāo zhī zhōng, yuè yǎn rì bù néng bì jǐn, qí shí fǎn shǎo, qù jiāo wǔ liù shí, yuè zài rì nèi, yǎn rì biàn jǐn, gù shí nǎi jì. zì cǐ yǐ hòu, gèng yuǎn zhě qí shí yòu shǎo. jiāo zhī qián hòu zài dōng zhì jiē ěr. ruò jìn xià zhì, qí lǜ yòu chà. suǒ lì shí fēn, zuì wéi xiáng mì.
其六,古历交分即为食数,去交十四度者食一分,去交十三度食二分,去交十 度食三分。每近一度,食益一分,当交即食既。其应少反多,应多反少,自古诸历, 未悉其原。胄玄积候,知当交之中,月掩日不能毕尽,其食反少,去交五六时,月 在日内,掩日便尽,故食乃既。自此已后,更远者其食又少。交之前后在冬至皆尔。 若近夏至,其率又差。所立食分,最为详密。
qí qī, gǔ lì èr fēn, zhòu yè jiē děng. zhòu xuán jī hòu, zhī qí yǒu chà, chūn qiū èr fēn, zhòu duō yè lòu bàn kè, jiē yóu rì xíng chí jí yíng suō shǐ qí rán yě.
其七,古历二分,昼夜皆等。胄玄积候,知其有差,春秋二分,昼多夜漏半刻, 皆由日行迟疾盈缩使其然也。
fán cǐ zhòu xuán dú de yú xīn, lùn zhě fú qí jīng mì. dà yè zhōng zú guān.
凡此胄玄独得于心,论者服其精密。大业中卒官。
xǔ zhì cáng
○许智藏
xǔ zhì cáng, gāo yáng rén yě. zǔ dào yòu, cháng yǐ mǔ jí, suì lǎn yī fāng, yīn ér jiū jí, shì hào míng yī. jiè qí zhū zǐ yuē:" wéi rén zi zhě, cháng shàn shì yào, bù zhī fāng shù, qǐ wèi xiào hū?" yóu shì shì xiàng chuán shòu. shì liáng, guān zhì yuán wài sàn qí shì láng. fù jǐng, wǔ líng wáng zī yì cān jūn. zhì cáng shǎo yǐ yī shù zì dá, shì chén wèi sàn qí shì láng. jí chén miè, gāo zǔ yǐ wéi yuán wài sàn qí shì láng, shǐ yì yáng zhōu. huì qín xiào wáng jùn yǒu jí, shàng chí zhào zhī. jùn yè zhōng mèng qí wáng fēi cuī shì qì yuē:" běn lái xiāng yíng, bǐ wén xǔ zhì cáng jiāng zhì, qí rén ruò dào, dāng bì xiāng kǔ, wèi zhī nài hé?" míng yè, jùn yòu mèng cuī shì yuē:" qiè dé jì yǐ, dāng rù líng fǔ zhōng yǐ bì zhī." jí zhì cáng zhì, wèi jùn zhěn mài, yuē:" jí yǐ rù xīn, láng dāng fā yǎn, bù kě jiù yě." guǒ rú yán, jùn shù rì ér hōng. shàng qí qí miào, lài wù bǎi duàn. yáng dì jí wèi, zhì cáng shí zhì shì yú jiā, dì měi yǒu suǒ kǔ, zhé lìng zhōng shǐ jiù xún fǎng, huò yǐ sōu yíng rù diàn, fú dēng yù chuáng. zhì cáng wèi fāng zòu zhī, yòng wú bù xiào. nián bā shí, zú yú jiā.
许智藏,高阳人也。祖道幼,尝以母疾,遂览医方,因而究极,世号名医。诫 其诸子曰:“为人子者,尝膳视药,不知方术,岂谓孝乎?”由是世相传授。仕梁, 官至员外散骑侍郎。父景,武陵王谘议参军。智藏少以医术自达,仕陈为散骑侍郎。 及陈灭,高祖以为员外散骑侍郎,使诣扬州。会秦孝王俊有疾,上驰召之。俊夜中 梦其亡妃崔氏泣曰:“本来相迎,比闻许智藏将至,其人若到,当必相苦,为之奈 何?”明夜,俊又梦崔氏曰:“妾得计矣,当入灵府中以避之。”及智藏至,为俊 诊脉,曰:“疾已入心,郎当发巘,不可救也。”果如言,俊数日而薨。上奇其妙, 赉物百段。炀帝即位,智藏时致仕于家,帝每有所苦,辄令中使就询访,或以蒐迎 入殿,扶登御床。智藏为方奏之,用无不效。年八十,卒于家。
zōng rén xǔ chéng, yì yǐ yī shù xiǎn. fù shì, shì liáng tài cháng chéng zhōng jūn zhǎng shǐ. suí liǔ zhòng lǐ rù cháng ān, yǔ yáo sēng yuán qí míng, bài shàng yí tóng sān sī. chéng yǒu xué shí, chuán fù yè, yóu jǐn qí miào. lì shàng yào diǎn yù jiàn yì dà fū, fēng hè chuān xiàn bó. fù zǐ jù yǐ yì shù míng zhòng yú zhōu suí èr dài. shǐ shī shì, gù fù jiàn yún.
宗人许澄,亦以医术显。父奭,仕梁太常丞、中军长史。随柳仲礼入长安,与 姚僧垣齐名,拜上仪同三司。澄有学识,传父业,尤尽其妙。历尚药典御、谏议大 夫,封贺川县伯。父子俱以艺术名重于周、隋二代。史失事,故附见云。
wàn bǎo cháng wáng lìng yán
万宝常王令言
wàn bǎo cháng, bù zhī hé xǔ rén yě. fù dà tōng, cóng liáng jiāng wáng lín guī yú qí. hòu fù móu hái jiāng nán, shì xiè, fú zhū. yóu shì bǎo cháng bèi pèi wéi lè hù, yīn ér miào dá zhōng lǜ, biàn gōng bā yīn. zào yù qìng yǐ xiàn yú qí. yòu cháng yǔ rén fāng shí, lùn jí shēng diào. shí wú yuè qì, bǎo cháng yīn qǔ qián shí qì jí zá wù, yǐ zhù kòu zhī, pǐn qí gāo xià, gōng shāng bì bèi, xié yú sī zhú, dà wéi shí rén suǒ shǎng. rán lì zhōu jì suí, jù bù dé diào. kāi huáng chū, pèi guó gōng zhèng yì děng dìng lè, chū wèi huáng zhōng diào. bǎo cháng suī wèi líng rén, yì děng měi zhào yǔ yì, rán yán duō bù yòng. hòu yì lè chéng zòu zhī, shàng zhào bǎo cháng, wèn qí kě bù, bǎo cháng yuē:" cǐ wáng guó zhī yīn, qǐ bì xià zhī suǒ yí wén!" shàng bù yuè. bǎo cháng yīn jí yán yuè shēng āi yuàn yín fàng, fēi yǎ zhèng zhī yīn, qǐng yǐ shuǐ chǐ wèi lǜ, yǐ diào yuè qì. shàng cóng zhī. bǎo cháng fèng zhào, suì zào zhū yuè qì, qí shēng lǜ xià zhèng yì diào èr lǜ. bìng zhuàn yuè pǔ liù shí sì juǎn, jù lùn bā yīn xuán xiāng wèi gōng zhī fǎ, gǎi xián yí zhù zhī biàn. wèi bā shí sì diào, yī bǎi sì shí sì lǜ, biàn huà zhōng yú yī qiān bā bǎi shēng. shí rén yǐ zhōu lǐ yǒu xuán gōng zhī yì, zì hàn wèi yǐ lái, zhī yīn zhě jiē bù néng tōng, jiàn bǎo cháng tè chuàng qí shì, jiē shěn zhī. zhì shì, shì lìng wèi zhī, yìng shǒu chéng qū, wú suǒ níng zhì, jiàn zhě mò bù jiē yì. yú shì sǔn yì yuè qì, bù kě shèng jì, qí shēng yǎ dàn, bù wéi shí rén suǒ hǎo, tài cháng shàn shēng zhě duō pái huǐ zhī. yòu tài zǐ xiǎn mǎ sū kuí yǐ zhōng lǜ zì mìng, yóu jì bǎo cháng. kuí fù wēi, fāng yòng shì, fán yán lè zhě, jiē fù zhī ér duǎn bǎo cháng. shù yì gōng qīng yuàn wàng, sū wēi yīn jí bǎo cháng, suǒ wéi hé suǒ chuán shòu. yǒu yī shā mén wèi bǎo cháng yuē:" shàng yǎ hǎo fú ruì, yǒu yán zhēng xiáng zhě, shàng jiē yuè zhī. xiān shēng dāng yán jiù hú sēng shòu xué, yún shì fó jiā pú sà suǒ chuán yīn lǜ, zé shàng bì yuè. xiān shēng suǒ wéi, kě yǐ xíng yǐ." bǎo cháng rán zhī, suì rú qí yán yǐ dá wēi. wēi nù yuē:" hú sēng suǒ chuán, nǎi shì sì yí zhī lè, fēi zhōng guó suǒ yí xíng yě." qí shì jìng qǐn. bǎo cháng cháng tīng tài cháng suǒ zòu yuè, xuàn rán ér qì. rén wèn qí gù, bǎo cháng yuē:" yuè shēng yín lì ér āi, tiān xià bù jiǔ xiāng shā jiāng jǐn." shí sì hǎi quán shèng, wén qí yán zhě jiē wèi wèi bù rán. dà yè zhī mò, qí yán zú yàn.
万宝常,不知何许人也。父大通,从梁将王琳归于齐。后复谋还江南,事泄, 伏诛。由是宝常被配为乐户,因而妙达钟律,遍工八音。造玉磬以献于齐。又尝与 人方食,论及声调。时无乐器,宝常因取前食器及杂物,以箸扣之,品其高下,宫 商毕备,谐于丝竹,大为时人所赏。然历周洎隋,俱不得调。开皇初,沛国公郑译 等定乐,初为黄钟调。宝常虽为伶人,译等每召与议,然言多不用。后译乐成奏之, 上召宝常,问其可不,宝常曰:“此亡国之音,岂陛下之所宜闻!”上不悦。宝常 因极言乐声哀怨淫放,非雅正之音,请以水尺为律,以调乐器。上从之。宝常奉诏, 遂造诸乐器,其声率下郑译调二律。并撰《乐谱》六十四卷,具论八音旋相为宫之 法,改弦移柱之变。为八十四调,一百四十四律,变化终于一千八百声。时人以 《周礼》有旋宫之义,自汉、魏已来,知音者皆不能通,见宝常特创其事,皆哂之。 至是,试令为之,应手成曲,无所凝滞,见者莫不嗟异。于是损益乐器,不可胜纪, 其声雅淡,不为时人所好,太常善声者多排毁之。又太子洗马苏夔以钟律自命,尤 忌宝常。夔父威,方用事,凡言乐者,皆附之而短宝常。数诣公卿怨望,苏威因诘 宝常,所为何所传受。有一沙门谓宝常曰:“上雅好符瑞,有言徵祥者,上皆悦之。 先生当言就胡僧受学,云是佛家菩萨所传音律,则上必悦。先生所为,可以行矣。” 宝常然之,遂如其言以答威。威怒曰:“胡僧所传,乃是四夷之乐,非中国所宜行 也。”其事竟寝。宝常尝听太常所奏乐,泫然而泣。人问其故,宝常曰:“乐声淫 厉而哀,天下不久相杀将尽。”时四海全盛,闻其言者皆谓为不然。大业之末,其 言卒验。
bǎo cháng pín wú zi, qí qī yīn qí wò jí, suì qiè qí zī wù ér táo. bǎo cháng jī něi, wú rén shàn yí, jìng è ér sǐ. jiāng sǐ yě, qǔ qí suǒ zhù shū ér fén zhī, yuē:" hé yòng cǐ wèi?" jiàn zhě yú huǒ zhōng tàn de shù juǎn, jiàn xíng yú shì, shí lùn āi zhī.
宝常贫无子,其妻因其卧疾,遂窃其资物而逃。宝常饥馁,无人赡遗,竟饿而 死。将死也,取其所著书而焚之,曰:“何用此为?”见者于火中探得数卷,见行 于世,时论哀之。
kāi huáng zhī shì, yǒu zhèng yì hé tuǒ lú bēn sū kuí xiāo jí, bìng tǎo lùn fén jí, zhuàn zhe lè shū, jiē wèi dāng shì suǒ yòng. zhì yú tiān rán shí lè, bù jí bǎo cháng yuǎn yǐ. ān mǎ jū cáo miào dá wáng cháng tōng guō lìng lè děng, néng zào qū, wèi yī shí zhī miào, yòu xí zhèng shēng, ér bǎo cháng suǒ wéi, jiē guī yú yǎ. cǐ bèi suī gōng yì bù fù bǎo cháng, rán jiē xīn fú, wèi yǐ wéi shén.
开皇之世,有郑译、何妥、卢贲、苏夔、萧吉,并讨论坟籍,撰著乐书,皆为 当世所用。至于天然识乐,不及宝常远矣。安马驹、曹妙达、王长通、郭令乐等, 能造曲,为一时之妙,又习郑声,而宝常所为,皆归于雅。此辈虽公议不附宝常, 然皆心服,谓以为神。
shí yǒu lè rén wáng lìng yán, yì miào dá yīn lǜ. dà yè mò, yáng dì jiāng xìng jiāng dū, lìng yán zhī zǐ cháng cóng, yú hù wài dàn hú pí pá, zuò fān diào ān gōng zǐ qū. lìng yán shí wò shì zhōng, wén zhī dà jīng, jué rán ér qǐ yuē:" biàn, biàn!" jí hū qí zǐ yuē:" cǐ qū xìng zì zǎo wǎn?" qí zi duì yuē:" qǐng lái yǒu zhī." lìng yán suì xū xī liú tì, wèi qí zǐ yuē:" rǔ shèn wú cóng xíng, dì bì bù fǎn." zi wèn qí gù, lìng yán yuē:" cǐ qū gōng shēng wǎng ér bù fǎn, gōng zhě jūn yě, wú suǒ yǐ zhī zhī." dì jìng bèi shā yú jiāng dū.
时有乐人王令言,亦妙达音律。大业末,炀帝将幸江都,令言之子尝从,于户 外弹胡琵琶,作翻调《安公子曲》。令言时卧室中,闻之大惊,蹶然而起曰:“变, 变!”急呼其子曰:“此曲兴自早晚?”其子对曰:“顷来有之。”令言遂歔欷流 涕,谓其子曰:“汝慎无从行,帝必不返。”子问其故,令言曰:“此曲宫声往而 不反,宫者君也,吾所以知之。”帝竟被杀于江都。
shǐ chén yuē: yīn yáng bo zhù zhī shì, shèng rén zhī jiào zài yān, suī bù kě yǐ zhuān xíng, yì bù kě dé ér fèi yě. rén néng hóng dào, zé bó lì shí sú, xíng fēi qí yì, zé jiù huǐ jí shēn, gù xī zhī jūn zǐ suǒ yǐ jiè hū wàng zuò. jīn wéi lái zhī gǔ fǎ qì sè, yǔ zhāng zhī tuī bù yíng xū, suī là xià gāo táng xǔ fù zhū jiàn, bù néng shàng yě. bó chǒu guī cè, jìn zhī guǐ shén zhī qíng, gěng xún hún yí, bù chà chén xiàng zhī dù, bǎo cháng shēng lǜ, dòng yīng gōng shāng zhī hé, suī bù zú yuǎn nǐ gǔ rén, jiē yī shí zhī miào yě. xǔ shì zhī yùn zhēn shí, shì zài kě chēng, xiāo jí zhī yán yīn yáng, jìn yú wū dàn yǐ.
史臣曰:阴阳卜祝之事,圣人之教在焉,虽不可以专行,亦不可得而废也。人 能弘道,则博利时俗,行非其义,则咎悔及身,故昔之君子所以戒乎妄作。今韦、 来之骨法气色,庾、张之推步盈虚,虽落下、高堂、许负、硃建,不能尚也。伯丑 龟策,近知鬼神之情,耿询浑仪,不差辰象之度,宝常声律,动应宫商之和,虽不 足远拟古人,皆一时之妙也。许氏之运针石,世载可称,萧吉之言阴阳,近于诬诞 矣。