wén xué
○文學
yì yuē: guān hū tiān wén, yǐ chá shí biàn, guān hū rén wén, yǐ huà chéng tiān xià. chuán yuē: yán, shēn zhī wén yě, yán ér bù wén, xíng zhī bù yuǎn. gù yáo yuē zé tiān, biǎo wén míng zhī chēng, zhōu yún shèng dé, zhe huàn hū zhī měi. rán zé wén zhī wèi yòng, qí dà yǐ zāi! shàng suǒ yǐ fū dé jiào yú xià, xià suǒ yǐ dá qíng zhì yú shàng, dà zé jīng wěi tiān dì, zuò xùn chuí fàn, cì zé fēng yáo gē sòng, kuāng zhǔ hé mín. huò lí chán fàng zhú zhī chén, tú qióng hòu mén zhī shì, dào gǎn kē ér wèi yù, zhì yù yì ér bù shēn, fèn jī wěi yuē zhī zhōng, fēi wén wèi què zhī xià, fèn xùn ní zǐ, zì zhì qīng yún, zhèn shěn nì yú yī zhāo, liú fēng shēng yú qiān zài, wǎng wǎng ér yǒu. shì yǐ fán bǎi jūn zǐ, mò bù yòng xīn yān. zì hàn wèi yǐ lái, qì hū jìn sòng, qí tǐ lǚ biàn, qián zhé lùn zhī xiáng yǐ. jì yǒng míng tiān jiān zhī jì, tài hé tiān bǎo zhī jiān, luò yáng jiāng zuǒ, wén yǎ yóu shèng. yú shí zuò zhě, jì yáng jiāng yān wú jùn shěn yuē lè ān rèn fǎng jì yīn wēn zi shēng hé jiān xíng zi cái jù lù wèi bó qǐ děng, bìng xué qióng shū pǔ, sī jí rén wén, rù cǎi yù yú yún xiá, yì xiǎng zhèn yú jīn shí. yīng huá xiù fà, bō lán hào dàng, bǐ yǒu yú lì, cí wú jié yuán. fāng zhū zhāng cài cáo wáng, yì gè yī shí zhī xuǎn yě. wén qí fēng zhě, shēng chí jǐng mù, rán bǐ cǐ hào shàng, hù yǒu yì tóng. jiāng zuǒ gōng shāng fā yuè, guì yú qīng qǐ, hé shuò cí yì zhēn gāng, zhòng hū qì zhì. qì zhì zé lǐ shèng qí cí, qīng qǐ zé wén guò qí yì, lǐ shēn zhě biàn yú shí yòng, wén huá zhě yí yú yǒng gē, cǐ qí nán běi cí rén dé shī zhī dà jiào yě. ruò néng duō bǐ qīng yīn, jiǎn zī lèi jù, gè qù suǒ duǎn, hé qí liǎng zhǎng, zé wén zhì bīn bīn, jǐn shàn jǐn měi yǐ. liáng zì dà tóng zhī hòu, yǎ dào lún quē, jiàn guāi diǎn zé, zhēng chí xīn qiǎo. jiǎn wén xiāng dōng, qǐ qí yín fàng, xú líng yǔ xìn, fēn lù yáng biāo. qí yì qiǎn ér fán, qí wén nì ér cǎi, cí shàng qīng xiǎn, qíng duō āi sī. gé yǐ yán líng zhī tīng, gài yì wáng guó zhī yīn hū! zhōu shì tūn bìng liáng jīng, cǐ fēng shàn yú guān yòu, kuáng jiǎn fěi rán chéng sú, liú dàng wàng fǎn, wú suǒ qǔ cái. gāo zǔ chū tǒng wàn jī, měi niàn yā diāo wèi pǔ, fā hào shī lìng, xián qù fú huá. rán shí sú cí zǎo, yóu duō yín lì, gù xiàn tái zhí fǎ, lǚ fēi shuāng jiǎn. yáng dì chū xí yì wén, yǒu fēi qīng cè zhī lùn, jì hū jí wèi, yī biàn qí fēng. qí yǔ yuè gōng shū jiàn dōng dōu zhào dōng zhì shòu cháo shī jí nǐ yǐn mǎ zhǎng chéng kū, bìng cún yǎ tǐ, guī yú diǎn zhì. suī yì zài jiāo yín, ér cí wú fú dàng, gù dāng shí zhuì wén zhī shì, suì dé yī ér qǔ zhèng yān. suǒ wèi néng yán zhě wèi bì néng xíng, gài yì jūn zǐ bù yǐ rén fèi yán yě. yuán zì dōng dì guī qín, dǎi hū qīng gài rù luò, sì yǔ xián jì, jiǔ zhōu yōu tóng, jiāng hàn yīng líng, yàn zhào qí jùn, bìng gāi tiān wǎng zhī zhōng, jù wèi dà guó zhī bǎo. yán yì qí chǔ, piàn shàn wú yí, rùn mù yuán liú, bù néng shí shù, cái zhī nán yě, bù qí rán hū! shí zhī wén rén, jiàn chēng dāng shì, zé fàn yáng lú sī dào ān píng lǐ dé lín hé dōng xuē dào héng zhào jùn lǐ yuán cāo jù lù wèi dàn huì jī yú shì jī hé dōng liǔ biàn gāo yáng xǔ shàn xīn děng, huò yīng yáng hé shuò, huò dú bù hàn nán, jù chěng lóng guāng, bìng qū yún lù, gè yǒu běn chuán, lùn ér xù zhī. qí pān huī wàn shòu zhī tú, huò xué yōu ér bù qiè, huò cái gāo ér wú guì shì, qí wèi kě dé ér bēi, qí míng bù kě yīn méi, jīn zǒng zhī yú cǐ, wèi wén xué chuán yún.
《易》曰:「觀乎天文,以察時變,觀乎人文,以化成天下。」《傳》曰: 「言,身之文也,言而不文,行之不遠。」故堯曰則天,表文明之稱,周雲盛德, 著煥乎之美。然則文之為用,其大矣哉!上所以敷德教於下,下所以達情志於上, 大則經緯天地,作訓垂範,次則風謠歌頌,匡主和民。或離讒放逐之臣,途窮後門 之士,道感軻而未遇,志鬱抑而不申,憤激委約之中,飛文魏闕之下,奮迅泥滓, 自致青雲,振沈溺於一朝,流風聲於千載,往往而有。是以凡百君子,莫不用心焉。 自漢、魏以來,迄乎晉、宋,其體屢變,前哲論之詳矣。暨永明、天監之際,太和、 天保之間,洛陽、江左,文雅尤盛。於時作者,濟陽江淹、吳郡沈約、樂安任昉、 濟陰溫子升、河間邢子才、巨鹿魏伯起等,並學窮書圃,思極人文,縟彩郁於雲霞, 逸響振於金石。英華秀髮,波瀾浩蕩,筆有餘力,詞無竭源。方諸張、蔡、曹、王, 亦各一時之選也。聞其風者,聲馳景慕,然彼此好尚,互有異同。江左宮商發越, 貴於清綺,河朔詞義貞剛,重乎氣質。氣質則理勝其詞,清綺則文過其意,理深者 便於時用,文華者宜於詠歌,此其南北詞人得失之大較也。若能掇彼清音,簡茲累 句,各去所短,合其兩長,則文質斌斌,盡善盡美矣。梁自大同之後,雅道淪缺, 漸乖典則,爭馳新巧。簡文、湘東,啟其淫放,徐陵、庾信,分路揚鑣。其意淺而 繁,其文匿而彩,詞尚輕險,情多哀思。格以延陵之聽,蓋亦亡國之音乎!周氏吞 並梁、荊,此風扇於關右,狂簡斐然成俗,流宕忘反,無所取裁。高祖初統萬機, 每念鵶雕為朴,發號施令,咸去浮華。然時俗詞藻,猶多淫麗,故憲台執法,屢飛 霜簡。煬帝初習藝文,有非輕側之論,暨乎即位,一變其風。其《與越公書》、 《建東都詔》、《冬至受朝詩》及《擬飲馬長城窟》,並存雅體,歸於典制。雖意 在驕淫,而詞無浮蕩,故當時綴文之士,遂得依而取正焉。所謂能言者未必能行, 蓋亦君子不以人廢言也。爰自東帝歸秦,逮乎青蓋入洛,四庾咸暨,九州攸同,江 漢英靈,燕趙奇俊,並該天網之中,俱為大國之寶。言刈其楚,片善無遺,潤木圓 流,不能十數,才之難也,不其然乎!時之文人,見稱當世,則范陽盧思道、安平 李德林、河東薛道衡、趙郡李元操、巨鹿魏澹、會稽虞世基、河東柳抃、高陽許善 心等,或鷹揚河朔,或獨步漢南,俱騁龍光,並驅雲路,各有本傳,論而敘之。其 潘徽、萬壽之徒,或學優而不切,或才高而無貴仕,其位可得而卑,其名不可堙沒, 今總之於此,為《文學傳》雲。
liú zhēn
○劉臻
liú zhēn, zì xuān zhì, pèi guó xiāng rén yě. fù xiǎn, liáng xún yáng tài shǒu. zhēn nián shí bā, jǔ xiù cái, wèi shào líng wáng dōng gé jì jiǔ. yuán dì shí, qiān zhōng shū shè rén. jiāng líng xiàn méi, fù guī xiāo chá, yǐ wèi zhōng shū shì láng. zhōu zhǒng zǎi yǔ wén hù pì wèi zhōng wài fǔ jì shì, jūn shū yǔ xí, duō chéng qí shǒu. hòu wèi lù mén xué shì, shòu dà dū dū, fēng ráo yáng xiàn zi, lì lán tián lìng jī bó xià dài fū. gāo zǔ shòu chán, jìn wèi yí tóng sān sī. zuǒ pú shè gāo jiǒng zhī fá chén yě, yǐ zhēn suí jūn, diǎn wén hàn, jìn jué wèi bó. huáng tài zǐ yǒng yǐn wèi xué shì, shén xiè xiá zhī. zhēn wú lì gàn, yòu xìng huǎng hū, dān yuè jīng shǐ, zhōng rì tán sī, zhì yú shì shì, duō suǒ yí wàng. yǒu liú nè zhě yì rèn yí tóng, jù wèi tài zǐ xué shì, qíng hǎo shén mì. zhēn zhù chéng nán, nè zhù chéng dōng, zhēn cháng yù xún nè, wèi cóng zhě yuē: rǔ zhī liú yí tóng jiā hū? cóng zhě bù zhī xún nè, wèi zhēn hái jiā, dá yuē: zhī. yú shì yǐn zhī ér qù, jì kòu mén, zhēn shàng wèi wù, wèi zhì nè jiā. nǎi jù ān dà hū yuē: liú yí tóng kě chū yǐ. qí zi yíng mén, zhēn jīng yuē: cǐ rǔ yì lái yé? qí zi dá yuē: cǐ shì dà rén jiā. yú shì gù pàn, jiǔ zhī nǎi wù, chì cóng zhě yuē: rǔ dà wú yì, wú yù zào liú nè ěr. xìng hǎo dàn xiàn, yǐ yīn tóng fù huì, hū wèi biǎn luó. qí shū fàng duō cǐ lèi yě. jīng yú liǎng hàn shū, shí rén chēng wèi hàn shèng. kāi huáng shí bā nián zú, nián qī shí èr. yǒu jí shí juǎn xíng yú shì.
劉臻,字宣摯,沛國相人也。父顯,梁尋陽太守。臻年十八,舉秀才,為邵陵 王東閣祭酒。元帝時,遷中書舍人。江陵陷沒,復歸蕭詧,以為中書侍郎。周冢宰 宇文護闢為中外府記室,軍書羽檄,多成其手。後為露門學士,授大都督,封饒陽 縣子,歷藍田令、畿伯下大夫。高祖受禪,進位儀同三司。左僕射高熲之伐陳也, 以臻隨軍,典文翰,進爵為伯。皇太子勇引為學士,甚褻狎之。臻無吏干,又性恍 惚,耽悅經史,終日覃思,至於世事,多所遺忘。有劉訥者亦任儀同,俱為太子學 士,情好甚密。臻住城南,訥住城東,臻嘗欲尋訥,謂從者曰:「汝知劉儀同家乎?」 從者不知尋訥,謂臻還家,答曰:「知。」於是引之而去,既扣門,臻尚未悟,謂 至訥家。乃據鞍大呼曰:「劉儀同可出矣。」其子迎門,臻驚曰:「此汝亦來耶?」 其子答曰:「此是大人家。」於是顧盼,久之乃悟,叱從者曰:「汝大無意,吾欲 造劉訥耳。」性好啖蜆,以音同父諱,呼為扁螺。其疏放多此類也。精於《兩漢書》, 時人稱為漢聖。開皇十八年卒,年七十二。有集十卷行於世。
wáng kuǐ
○王頍
wáng kuǐ, zì jǐng wén, qí zhōu cì shǐ bān zhī dì yě. nián shù suì, zhí jiāng líng xiàn, suí zhū xiōng rù guān. shǎo hǎo yóu xiá, nián èr shí, shàng bù zhī shū. wèi qí xiōng yóng suǒ zé nù, yú shì gǎn jī, shǐ dú xiào jīng lùn yǔ, jǐn yè bù juàn. suì dú zuǒ chuán lǐ yì shī shū, nǎi tàn yuē: shū wú bù kě dú zhě! qín xué lèi zài, suì biàn tōng wǔ jīng, jiū qí zhǐ qù, dà wèi rú zhě suǒ chēng. jiě zhuì wén, shàn tán lùn. nián èr shí èr, zhōu wǔ dì yǐn wèi lù mén xué shì. měi yǒu yí jué, duō kuǐ suǒ wèi. ér kuǐ xìng shí zhēn míng, jīng lì bù juàn, hǎo dú zhū zi, piān jì yì shū, dāng dài chēng wèi bó wù. yòu xiǎo bīng fǎ, yì yǒu zòng héng zhī zhì, měi tàn bù féng shí, cháng yǐ jiāng xiāng zì xǔ. kāi huáng wǔ nián, shòu zhù zuò zuǒ láng. xún lìng yú guó zi jiǎng shòu. huì gāo zǔ qīn lín shì diàn, guó zi jì jiǔ yuán shàn jiǎng xiào jīng, kuǐ yǔ xiāng lùn nán, cí yì fēng qǐ, shàn wǎng wǎng jiàn qū. gāo zǔ dà qí zhī, chāo shòu guó zi bó shì. hòu zuò shì jiě zhí, pèi fáng lǐng nán. shù zài, shòu hàn wáng liàng fǔ zī yì cān jūn, wáng shén lǐ zhī. shí liàng jiàn fáng líng jí qín shǔ èr wáng xiāng cì fèi chù, qián yǒu yì zhì. kuǐ suì yīn quàn liàng shàn zhì bīng jiǎ. jí gāo zǔ bēng, liàng suì jǔ bīng fǎn, duō kuǐ zhī jì yě. kuǐ hòu shù jìn qí cè, liàng bù néng yòng. yáng sù zhì hāo zé, jiāng zhàn, kuǐ wèi qí zǐ yuē: qì hòu shū bù jiā, bīng bì bài. rǔ kě suí cóng wǒ. jì ér bīng bài, kuǐ jiāng guī tū jué, zhì shān zhōng, jìng lù duàn jué, zhī bì bù miǎn, wèi qí zǐ yuē: wú zhī jì shù, bù jiǎn yáng sù, dàn zuò yán bù jiàn cóng, suì zhì yú cǐ. bù néng zuò shòu qín zhí, yǐ chéng shù zi míng yě. wú sǐ zhī hòu, rǔ shèn wù guò qīn gù. yú shì zì shā, yì zhī shí kū zhōng. qí zi shù rì bù dé shí, suì guò qí gù rén, jìng wèi suǒ qín. yáng sù qiú kuǐ shī, dé zhī, zhǎn shǒu, xiāo yú tài yuán. shí nián wǔ shí sì. zhuàn wǔ jīng dà yì sān shí juǎn, yǒu jí shí juǎn, bìng yīn bīng luàn, wú fù cún zhě.
王頍,字景文,齊州刺史頒之弟也。年數歲,值江陵陷,隨諸兄入關。少好游 俠,年二十,尚不知書。為其兄顒所責怒,於是感激,始讀《孝經》、《論語》, 盡夜不倦。遂讀《左傳》、《禮》、《易》、《詩》、《書》,乃嘆曰:「書無不可讀者!」勤學累載,遂遍通五經,究其旨趣,大為儒者所稱。解綴文,善談論。 年二十二,周武帝引為露門學士。每有疑決,多頍所為。而頍性識甄明,精力不倦, 好讀諸子,偏記異書,當代稱為博物。又曉兵法,益有縱橫之志,每嘆不逢時,常 以將相自許。開皇五年,授著作佐郎。尋令於國子講授。會高祖親臨釋奠,國子祭 酒元善講《孝經》,頍與相論難,詞義鋒起,善往往見屈。高祖大奇之,超授國子 博士。後坐事解職,配防嶺南。數載,授漢王諒府諮議參軍,王甚禮之。時諒見房 陵及秦、蜀二王相次廢黜,潛有異志。頍遂陰勸諒繕治兵甲。及高祖崩,諒遂舉兵 反,多頍之計也。頍後數進奇策,諒不能用。楊素至蒿澤,將戰,頍謂其子曰: 「氣候殊不佳,兵必敗。汝可隨從我。」既而兵敗,頍將歸突厥,至山中,徑路斷 絕,知必不免,謂其子曰:「吾之計數,不減楊素,但坐言不見從,遂至於此。不 能坐受擒執,以成豎子名也。吾死之後,汝慎勿過親故。」於是自殺,瘞之石窟中。 其子數日不得食,遂過其故人,竟為所擒。楊素求頍屍,得之,斬首,梟於太原。 時年五十四。撰《五經大義》三十卷,有集十卷,並因兵亂,無復存者。
cuī biāo
○崔儦
cuī biāo, zì qí shū, qīng hé wǔ chéng rén yě. zǔ xiū, wèi qīng zhōu cì shǐ. fù zhòng wén, qí gāo yáng tài shǒu. shì wèi zhe xìng. biāo nián shí liù, tài shǒu qǐng wèi gōng cáo, bù jiù. shǎo yǔ fàn yáng lú sī dào lǒng xī xīn dé yuán tóng zhì yǒu shàn. měi yǐ dú shū wèi wù, fù shì cái dì, hū lüè shì rén. dà shǔ qí hù yuē: bù dú wǔ qiān juǎn shū zhě, wú dé rù cǐ shì. shù nián zhī jiān, suì bó lǎn qún yán, duō suǒ tōng shè. jiě shǔ wén, zài qí jǔ xiù cái, wèi yuán wài sàn qí shì láng, qiān diàn zhōng shì yù shǐ. xún yǔ xióng ān shēng mǎ jìng dé děng yì wǔ lǐ, jiān xiū lǜ lìng. xún jiān sàn qí shì láng, pìn yú chén. shǐ hái, dài zhào wén lín guǎn. lì diàn zhōng shàn bù yuán wài sān cáo láng zhōng. biāo yǔ dùn qiū lǐ ruò jù jiàn chēng zhòng, shí rén wèi zhī yǔ yuē: jīng shī zhuó zhuó, cuī biāo lǐ ruò. qí wáng, guī xiāng lǐ, shì jùn wèi gōng cáo, zhōu bǔ zhǔ bù. kāi huáng sì nián, zhēng shòu gěi shì láng, xún jiān nèi shǐ shè rén. hòu shù nián, jiān tōng zhí sàn qí shì láng, pìn yú chén, hái shòu yuán wài sàn qí shì láng. yuè guó gōng yáng sù shí fāng guì xìng, zhòng biāo mén dì, wèi zi xuán zòng qǔ qí nǚ wèi qī. pìn lǐ shén hòu. qīn yíng zhī shǐ, gōng qīng mǎn zuò, sù lìng qí yíng biāo, rén páo gù bì qí yì guān, qí lǘ ér zhì. sù tuī lìng shàng zuò, biāo yǒu qīng sù zhī sè, lǐ shén jù, yán yòu bù xùn. sù fèn rán, fú yī ér qǐ, jìng bà zuò. hòu shù rì, biāo fāng lái xiè, sù dài zhī rú chū. rén shòu zhōng, zú yú jīng shī, shí nián qī shí èr. zi shì jì.
崔儦,字岐叔,清河武城人也。祖休,魏青州刺史。父仲文,齊高陽太守。世 為著姓。儦年十六,太守請為功曹,不就。少與范陽盧思道、隴西辛德源同志友善。 每以讀書為務,負恃才地,忽略世人。大署其戶曰:「不讀五千卷書者,無得入此 室。」數年之間,遂博覽群言,多所通涉。解屬文,在齊舉秀才,為員外散騎侍郎, 遷殿中侍御史。尋與熊安生、馬敬德等議《五禮》,兼修律令。尋兼散騎侍郎,聘 於陳。使還,待詔文林館。歷殿中、膳部、員外三曹郎中。儦與頓丘李若俱見稱重, 時人為之語曰:「京師灼灼,崔儦、李若。」齊亡,歸鄉里,仕郡為功曹,州補主 簿。開皇四年,征授給事郎,尋兼內史舍人。後數年,兼通直散騎侍郎,聘於陳, 還授員外散騎侍郎。越國公楊素時方貴幸,重儦門地,為子玄縱娶其女為妻。聘禮 甚厚。親迎之始,公卿滿座,素令騎迎儦,亻麃故敝其衣冠,騎驢而至。素推令上 座,儦有輕素之色,禮甚倨,言又不遜。素忿然,拂衣而起,竟罷座。後數日,儦 方來謝,素待之如初。仁壽中,卒於京師,時年七十二。子世濟。
zhū gé yǐng
○諸葛潁
zhū gé yǐng, zì hàn, dān yáng jiàn kāng rén yě. zǔ quán, liáng líng líng tài shǒu. fù guī, yì yáng tài shǒu. yǐng nián bā suì, néng shǔ wén, qǐ jiā liáng shào líng wáng cān jūn shì, zhuǎn jì shì. hóu jǐng zhī luàn, bēn qí, dài zhào wén lín guǎn. lì tài xué bó shì tài zǐ shè rén. zhōu wǔ píng qí, bù dé diào, dù mén bù chū zhě shí yú nián. xí zhōu yì tú wěi cāng yǎ zhuāng lǎo, pō dé qí yào. qīng biàn yǒu jùn cái, jìn wáng guǎng sù wén qí míng, yǐn wèi cān jūn shì, zhuǎn jì shì. jí wáng wèi tài zǐ, chú yào cáng jiān. yáng dì jí wèi, qiān zhù zuò láng, shén jiàn qīn xìng. chū rù wò nèi, dì měi cì zhī qū yàn, zhé yǔ huáng hòu pín yù lián xí gòng tà. yǐng yīn jiān xì, duō suǒ zèn huǐ, shì yǐ shí rén wèi zhī yě gé. hòu lù ēn jiù, shòu cháo sàn dài fū. dì cháng cì yǐng shī, qí zú zhāng yuē: cān hàn zhǎng zhōu yuàn, shì jiǎng sù chéng mén. míng lǐ qióng yán hé, yīng huá zì tǎo lùn. shí lù zī píng yǔn, chuán fāng dǎo hòu kūn. qí jiàn dài yù rú cǐ. hòu zhēng tǔ gǔ hún, jiā zhèng yì dài fū. hòu cóng jià běi xún, zú yú dào, nián qī shí qī.
諸葛潁,字漢,丹陽建康人也。祖銓,梁零陵太守。父規,義陽太守。潁年八 歲,能屬文,起家梁邵陵王參軍事,轉記室。侯景之亂,奔齊,待詔文林館。歷太 學博士、太子舍人。周武平齊,不得調,杜門不出者十餘年。習《周易》、圖緯、 《倉》、《雅》、《莊》、《老》,頗得其要。清辨有俊才,晉王廣素聞其名,引 為參軍事,轉記室。及王為太子,除藥藏監。煬帝即位,遷著作郎,甚見親幸。出 入臥內,帝每賜之曲宴,輒與皇后嬪御連席共榻。潁因間隙,多所譖毀,是以時人 謂之「冶葛」。後錄恩舊,授朝散大夫。帝常賜潁詩,其卒章曰:「參翰長洲苑, 侍講肅成門。名理窮研核,英華恣討論。實錄資平允,傳芳導後昆。」其見待遇如 此。後征吐谷渾,加正議大夫。後從駕北巡,卒於道,年七十七。
yǐng xìng biǎn jí, yǔ liǔ biàn měi xiāng fèn xì, dì lǚ zé nù zhī ér yóu bù zhǐ, yú hòu dì yì báo zhī. yǒu jí èr shí juǎn, zhuàn luán jià běi xún jì sān juǎn, xìng jiāng dū dào lǐ jì yī juàn, luò yáng gǔ jīn jì yī juàn, mǎ míng lù èr juǎn, bìng xíng yú shì. yǒu zi jiā huì.
潁性褊急,與柳抃每相忿鬩,帝屢責怒之而猶不止,於後帝亦薄之。有集二十 卷,撰《鑾駕北巡記》三卷,《幸江都道里記》一卷,《洛陽古今記》一卷,《馬 名錄》二卷,並行於世。有子嘉會。
sūn wàn shòu
○孫萬壽
sūn wàn shòu, zì xiān qī, xìn dōu wǔ qiáng rén yě. zǔ bǎo, wèi sàn qí cháng shì. fù líng huī, qí guó zi bó shì. wàn shòu nián shí sì, jiù fù chéng xióng ān shēng shòu wǔ jīng, lüè tōng dà yì, jiān bó shè zi shǐ. shàn shǔ wén, měi tán xiào, bó líng lǐ dé lín jiàn ér qí zhī. zài qí, nián shí qī, fèng cháo qǐng. gāo zǔ shòu chán, téng mù wáng yǐn wèi wén xué, zuò yì guān bù zhěng, pèi fáng jiāng nán. xíng jūn zǒng guǎn yǔ wén shù zhào diǎn jūn shū. wàn shòu běn zì shū shēng, cóng róng wén yǎ, yī dàn cóng jūn, yù yù bù dé zhì, wèi wǔ yán shī zèng jīng yì zhī yǒu yuē:
孫萬壽,字仙期,信都武強人也。祖寶,魏散騎常侍。父靈暉,齊國子博士。 萬壽年十四,就阜城熊安生受五經,略通大義,兼博涉子史。善屬文,美談笑,博 陵李德林見而奇之。在齊,年十七,奉朝請。高祖受禪,滕穆王引為文學,坐衣冠 不整,配防江南。行軍總管宇文述召典軍書。萬壽本自書生,從容文雅,一旦從軍, 鬱郁不得志,為五言詩贈京邑知友曰:
jiǎ yì zhǎng shā guó, qū píng xiāng shuǐ bīn. jiāng nán zhàng lì dì, cóng lái duō zhú chén. yuè yú fēi qiǎo huàn, shào xiǎo zhuō móu shēn. yù fēi wú jiǎ yì, sī míng bù zhí chén. rú hé zài bǐ shì, fān zuò fù gē rén! piāo piāo rú mù ǒu, qì zhì tóng xiōng gǒu. shī lù nǎi xī fú, fēi kuáng yì dōng zǒu. wǎn suì chū hán guān, fāng chūn dù jīng kǒu. shí chéng lín shòu jù, tiān jīn wàng niú dòu. niú dòu shèng yāo fēn, xiāo jìng yǐ chéng qún. xī chāo chū rù mù, wáng càn shǐ cóng jūn. guǒ liáng chǔ shān jì, bèi jiǎ wú jiāng wèn. wú jiāng yī hào dàng, chǔ shān hé jiū fēn. jīng bō shàng jiàn rì, qiáo mù xià lín yún. jī yuè héng zī biàn, yù shǔ jǐ fēi wén. lǔ lián wéi jiù huàn, wú yàn bù zhēng xūn. jī yóu suì yuè jiǔ, guī sī cháng sāo shǒu. fēi guān bù shù xuān, qǐ wèi wú bēi jiǔ! shù zài cí xiāng xiàn, sān qiū bié qīn yǒu. zhuàng zhì hòu fēng yún, shuāi bìn xiān pú liǔ. xīn xù luàn rú sī, kōng huái chóu xī shí. xī shí yóu dì lǐ, ruò suì féng zhī jǐ. lǚ shí nán guǎn zhōng, fēi gài xī yuán lǐ. hé jiān běn hǎo shū, dōng píng wéi ài shì. yīng biàn jiē tiān rén, qīng yán dòng míng lǐ. fèng chí shí yù zhí, lín gé cháng yóu zhǐ. shèng dì shèng bīn liáo, lì jǐng xiāng xié zhāo. zhōu fàn kūn míng shuǐ, qí zhǐ wèi jīn qiáo. fú chú lín bà àn, gōng zhàng chū dōng jiāo. yí chéng yùn shǐ shú, yáng dí qū xīn diào. rào shù wū tí yè, gòu mài zhì fēi cháo. xì chén liáng xià luò, zhǎng xiù zhǎng zhōng jiāo. huān yú sān lè zhì, huái bào bǎi yōu xiāo. mèng xiǎng yóu rú zuó, xún sī jiǔ jì liáo. yī zhāo qiān shì wǎng, wàn lǐ zhú bō cháo. huí lún cháng zì zhuǎn, xuán pèi bù kān yáo. dēng gāo shì jīn dài, xiāng guān bái yún wài. huí shǒu wàng gū chéng, chóu rén yì bù píng. huá tíng xiāo hè lì, yōu gǔ zǎo yīng míng. duàn jué xīn nán xù, chǎng huǎng hún lǚ jīng. qún jì tōng jiā hǎo, zōu lǔ gù xiāng qíng. ruò zhí nán fēi yàn, shí néng fǎng sǐ shēng.
賈誼長沙國,屈平湘水濱。江南瘴癘地,從來多逐臣。粵余非巧宦,少小拙謀 身。欲飛無假翼,思鳴不值晨。如何載筆士,翻作負戈人!飄飄如木偶,棄置同凶 狗。失路乃西浮,非狂亦東走。晚歲出函關,方春度京口。石城臨獸據,天津望牛 斗。牛斗盛妖氛,梟獍已成群。郗超初入幕,王粲始從軍。裹糧楚山際,被甲吳江 汶。吳江一浩蕩,楚山何糾紛。驚波上濺日,喬木下臨雲。擊越恆資辯,喻蜀幾飛 文。魯連唯救患,吾彥不爭勛。羈游歲月久,歸思常搔首。非關不樹萱,豈為無杯 酒!數載辭鄉縣,三秋別親友。壯志後風雲,衰鬢先蒲柳。心緒亂如絲,空懷疇昔 時。昔時游帝里,弱歲逢知己。旅食南館中,飛蓋西園裡。河間本好書,東平唯愛 士。英辯接天人,清言洞名理。鳳池時寓直,麟閣常游止。勝地盛賓僚,麗景相攜 招。舟泛昆明水,騎指渭津橋。祓除臨灞岸,供帳出東郊。宜城醖始熟,陽翟曲新 調。繞樹烏啼夜,雊麥雉飛朝。細塵梁下落,長袖掌中嬌。歡娛三樂至,懷抱百憂 銷。夢想猶如昨,尋思久寂寥。一朝牽世網,萬里逐波潮。回輪常自轉,懸旆不堪 搖。登高視衿帶,鄉關白雲外。回首望孤城,愁人益不平。華亭宵鶴唳,幽谷早鶯 鳴。斷絕心難續,惝恍魂屢驚。群紀通家好,鄒魯故鄉情。若值南飛雁,時能訪死 生。
cǐ shī zhì jīng, shèng wèi dāng shí zhī suǒ yín sòng, tiān xià hào shì zhě duō shū bì ér wán zhī. hòu guī xiāng lǐ, shí yú nián bù dé diào. rén shòu chū, zhēng bài yù zhāng wáng zhǎng shǐ, fēi qí hǎo yě. wáng zhuǎn fēng yú qí, jí wèi qí wáng wén xué. dāng shí zhū wáng guān shǔ duō bèi yí miè, yóu shì mí bù zì ān, yīn xiè bìng miǎn. jiǔ zhī, shòu dà lǐ sī zhí, zú yú guān, shí nián wǔ shí èr. yǒu jí shí juǎn xíng yú shì.
此詩至京,盛為當時之所吟誦,天下好事者多書壁而玩之。後歸鄉里,十餘年 不得調。仁壽初,征拜豫章王長史,非其好也。王轉封於齊,即為齊王文學。當時 諸王官屬多被夷滅,由是彌不自安,因謝病免。久之,授大理司直,卒於官,時年 五十二。有集十卷行於世。
wáng zhēn
○王貞
wáng zhēn, zì xiào yì, liáng jùn dōng liú rén yě. shǎo cōng mǐn, qī suì hǎo xué, shàn máo shī lǐ jì zuǒ shì chuán zhōu yì, zhū zi bǎi jiā, wú bù bì lǎn. shàn shǔ wén cí, bù zhì chǎn yè, měi yǐ fěng dú wèi yú. kāi huáng chū, biàn zhōu cì shǐ fán shū lüè yǐn wèi zhǔ bù, hòu jǔ xiù cái, shòu xiàn wèi, fēi qí hǎo yě. xiè bìng yú jiā. yáng dì jí wèi, qí wáng jiǎn zhèn jiāng dū, wén qí míng, yǐ shū zhào zhī yuē:
王貞,字孝逸,梁郡東留人也。少聰敏,七歲好學,善《毛詩》、《禮記》、 《左氏傳》、《周易》,諸子百家,無不畢覽。善屬文詞,不治產業,每以諷讀為 娛。開皇初,汴州刺史樊叔略引為主簿,後舉秀才,授縣尉,非其好也。謝病於家。 煬帝即位,齊王暕鎮江都,聞其名,以書召之曰:
fū shān cáng měi yù, guāng zhào láng wǔ zhī jiān, dì yùn shén jiàn, qì fú xīng hàn zhī biǎo. shì zhī máo suì yǐng tuō, yì gǎn píng yuán, sūn huì wén cí, lái qiān dōng hǎi. gù xún guǎ báo, yǒu huái máo yàn, jí shén qīng fēng, wèi rì jiǔ yǐ, wèi huò pī dí, liáng shēn zhù chí. bǐ gāo tiān liú huǒ, zǎo yīng liáng biāo, líng yún xiān zhǎng, fāng chéng qīng lù, xiǎng shè wèi yōu yí, yǔ shí xiū shì. qián yuán hòu pǔ, cóng róng qiū hè zhī qíng, zuǒ qín yòu shū, xiāo sàn yān xiá zhī wài. mào líng xiè bìng, fēi wú fēng chán zhī wén, péng zé yí róng, xiān yǒu guī lái zhī zuò. yōu yóu rú yǎ, hé lè rú zhī! yú shǔ dāng fān píng, xuān tiáo yáng yuè, zuò táng tīng sòng, shì jué yǒng gē, pān guì chī cí, juàn yán gāo dùn. zhì yú yáng jīng běi zhǔ, fēi gài xī yuán, tuō chéng fá yīng liú, zhì lǐ què shēn mù, bèi huái zhī bīn, tú wén qí yǔ, qū yàn zhī kè, hǎn zhí qí rén. qīng dào guān yīng yáng, shēng gāo fèng jǔ, rú mò quán hǎi, cí zhāng yuàn yòu, qī chí héng mì, huái bǎo mí bāng, xùn zī dú shàn, liáng yǐ yú yì. jīn qiǎn xíng rén, jù xuān wǎng yì, cè wàng qǐ yǔ, shén yú jī kě, xiǎng biàn qīng jǔ, fù cǐ xū xīn. wú xìn tóu shí zhī tán, kōng mù záo huài zhī yì, shū bù jǐn yán, gèng cán cí fèi.
夫山藏美玉,光照廊廡之間,地蘊神劍,氣浮星漢之表。是知毛遂穎脫,義感 平原,孫慧文詞,來遷東海。顧循寡薄,有懷髦彥,籍甚清風,為日久矣,未獲披 覿,良深佇遲。比高天流火,早應涼飆,陵雲仙掌,方承清露,想攝衛攸宜,與時 休適。前園後圃,從容丘壑之情,左琴右書,蕭散煙霞之外。茂陵謝病,非無《封 禪》之文,彭澤遺榮,先有《歸來》之作。優遊儒雅,何樂如之!余屬當籓屏,宣 條揚、越,坐棠聽訟,事絕詠歌,攀桂摛詞,眷言高遁。至於揚旌北渚,飛蓋西園, 托乘乏應、劉,置醴闕申、穆,背淮之賓,徒聞其語,趨燕之客,罕值其人。卿道 冠鷹揚,聲高鳳舉,儒墨泉海,詞章苑囿,棲遲衡泌,懷寶迷邦,徇茲獨善,良以 於邑。今遣行人,具宣往意,側望起予,甚於饑渴,想便輕舉,副此虛心。無信投 石之談,空慕鑿壞之逸,書不盡言,更慚詞費。
jí zhēn zhì, wáng yǐ kè lǐ dài zhī, zhāo xī qiǎn wèn ān bù. yòu suǒ wén jí, zhēn qǐ xiè yuē:
及貞至,王以客禮待之,朝夕遣問安不。又索文集,貞啟謝曰:
shǔ hè dé rén xuān jiào, xū shǎo lái suǒ yǒu zhuō wén. xī gōng dàn zhī cái yì, néng shì guǐ shén, fū zǐ zhī wén zhāng, xìng yǔ tiān dào, yǎ zhì chuán yú yóu xià, yú bō gǔ yú qū sòng, diāo lóng zhī jī, jù zài fēng sāo, ér qián xián hòu shèng, dài xiāng shī zǔ. shǎng zhú shí yí, chū mén fēn lù, biàn qīng yīn yú zhèng shǐ, tǐ gāo zhì yú yuán kāng, xián yán zuò wò shé zhū, shuí xǔ dú wèi lín jiǎo. xiào yì shēng yú zhàn zhēng zhī jì, zhǎng yú fēng chén zhī shì, xué wú bàn gǔ, cái bù dǎi rén. wǎng shǔ xiū míng, cùn yīn yǐ zè, suī jū kě fēng zhī wū, měi huái pín jiàn zhī chǐ. shì yān yǐng ér mí tú, rù hán dān ér shī bù, guī lái fǎn fù, xīn huī suì hán. qǐ wèi héng yì guò shí, xū chén ruì lǎn, wǎng gāo chē yǐ zài xī, fèi míng zhū yǐ dàn què, suì dé guǒ liáng sān yuè, zhòng gāo mén zhī yú dì, bèi huái qiān lǐ, wàng zhāng tái zhī hòu chén. yǔ xuán lí ér bìng sì, jiāng jùn jì ér tóng fù, zhōng cháo jī fǒu, fěi huáng zhōng zhī suǒ xié, rì mù què xíng, hé qián rén zhī néng jí! gù xiǎng píng shēng, chù tú duō gǎn, dàn yǐ jī nián shěn gù, yí wàng rì jiǔ, zhuō sī suǒ cún, cái chéng sān shí sān juǎn. yǎng ér bù zhì, fāng jiàn xué xiān zhī yuǎn, kuī ér bù dǔ, shǐ zhī yóu shèng zhī nán. zhǐ chǐ tiān rén, zhōu zhāng bù xiá, bù shén zhēn lóng zhī jiàng, cán guò bái shǐ zhī guī, fú zhǐ chén qíng, xíng shén sǒng yuè.
屬賀德仁宣教,須少來所有拙文。昔公旦之才藝,能事鬼神,夫子之文章,性 與天道,雅志傳於游、夏,餘波鼓於屈、宋,雕龍之跡,具在風騷,而前賢后聖, 代相師祖。賞逐時移,出門分路,變清音於正始,體高致於元康,咸言坐握蛇珠, 誰許獨為麟角。孝逸生於戰爭之季,長於風塵之世,學無半古,才不逮人。往屬休 明,寸陰已昃,雖居可封之屋,每懷貧賤之恥。適鄢郢而迷途,入邯鄲而失步,歸 來反覆,心灰遂寒。豈謂橫議過實,虛塵睿覽,枉高車以載鼷,費明珠以彈雀,遂 得裹糧三月,重高門之餘地,背淮千里,望章台之後塵。與懸黎而並肆,將駿驥而 同阜,終朝擊缶,匪黃鐘之所諧,日暮卻行,何前人之能及!顧想平生,觸途多感, 但以積年沈痼,遺忘日久,拙思所存,才成三十三卷。仰而不至,方見學仙之遠, 窺而不睹,始知游聖之難。咫尺天人,周章不暇,怖甚真龍之降,慚過白豕之歸, 伏紙陳情,形神悚越。
qí wáng lǎn suǒ shàng jí, shàn zhī, cì liáng mǎ sì pǐ. zhēn fù shàng jiāng dū fù, wáng cì qián shí wàn guàn, mǎ èr pǐ. wèi jǐ, yǐ jí shén hái xiāng lǐ, zhōng yú jiā.
齊王覽所上集,善之,賜良馬四匹。貞復上《江都賦》,王賜錢十萬貫,馬二 匹。未幾,以疾甚還鄉里,終於家。
yú chuò xīn dà dé
虞綽辛大德
yú chuò, zì shì yù, huì jī yú yáo rén yě. fù xiào céng, chén shǐ xìng wáng zī yì. chuò shēn zhǎng bā chǐ, zī yí shén wěi, bó xué yǒu jùn cái, yóu gōng cǎo lì. chén zuǒ wèi jiāng jūn fù zài yǒu shèng míng yú shì, jiàn chuò cí fù, tàn wèi rén yuē: yú láng zhī wén, wú yǐ shàng yě! shì chén wèi tài xué bó shì, qiān yǒng yáng wáng jì shì. jí chén wáng, jìn wáng guǎng yǐn wèi xué shì. dà yè chū, zhuǎn wèi mì shū xué shì, fèng zhào yǔ mì shū láng yú shì nán zhù zuò zuǒ láng yǔ zì zhí děng zhuàn zhǎng zhōu yù jìng děng shū shí yú bù. chuò suǒ bǐ xuē, dì wèi cháng bù chēng shàn, ér guān jìng bù qiān. chū wèi xiào shū láng, yǐ fān dǐ zuǒ yòu, jiā xuān huì wèi. qiān zhù zuò zuǒ láng, yǔ yú shì nán yǔ zì zhí cài yǔn gōng děng sì rén cháng jū jìn zhōng, yǐ wén hàn dài zhào, ēn pàn lóng qià. cóng zhēng liáo dōng, dì shě lín hǎi dùn, jiàn dà niǎo, yì zhī, zhào chuò wèi míng. qí cí yuē:
虞綽,字士裕,會稽餘姚人也。父孝曾,陳始興王諮議。綽身長八尺,姿儀甚 偉,博學有俊才,尤工草隸。陳左衛將軍傅縡有盛名於世,見綽詞賦,嘆謂人曰: 「虞郎之文,無以尚也!」仕陳為太學博士,遷永陽王記室。及陳亡,晉王廣引為 學士。大業初,轉為秘書學士,奉詔與秘書郎虞世南、著作佐郎庾自直等撰《長洲 玉鏡》等書十餘部。綽所筆削,帝未嘗不稱善,而官竟不遷。初為校書郎,以籓邸 左右,加宣惠尉。遷著作佐郎,與虞世南、庾自直、蔡允恭等四人常居禁中,以文 翰待詔,恩盼隆洽。從征遼東,帝舍臨海頓,見大鳥,異之,詔綽為銘。其辭曰:
wéi dà yè bā nián, suì zài rén shēn, xià sì yuè bǐng zǐ, huáng dì dǐ dìng liáo jié, bān shī zhèn lǚ, lóng jià nán yuán, luán qí xī mài, xíng gōng cì yú liǔ chéng xiàn zhī lín hǎi dùn yān. shān chuān míng xiù, shí xiān dōu yě. jīng mén wài shè, kuǎn kuà zhòng fù, zhàng diàn zhōu shī, jiàng wàng dà hè. xī qīng bì, xià qīng yú, jǐng bǎi líng, suī wàn fú, jiàn sù shā, bù bì zhǐ. tóng xuān huáng zhī xiāng yě, mài hàn zōng yú hé shàng, xiǎng fén shè yǐ kāi jīn, wàng péng yíng ér zài zhù. yǎo rán qí sù, miǎo shǔ shū tíng, jiān yǐ shèng dé xiá xuān, xī bié fēng yǔ huái yǔ, xiū fú qián gǎn, biǎo zhòng rùn yú yí bō. bì rì shài guāng, qīng yún shū cǎi, liù hé kāi lǎng, shí zhōu chéng jìng. shǎo xuǎn zhī jiān, shū yān líng gǎn, hū yǒu xiáng qín, jiǎo tóng hè lù, chū zì xiāo hàn, fān rán shuāng xià. gāo yú yī zhàng, zhǎng nǎi yíng xún, mí shuāng huī yú yǔ hé, jī dān huá yú zī jù. luán xiáng fèng zhì, què qǐ hóng qiān, huò jué huò zhuó, zài fēi zài zhǐ, pái huái xún rǎo, zhǐ chǐ chéng yú. bù jí huī qín, fēi yīn fǔ shí, lè wǒ jūn dé, shì yòng lái yí. sī gù lèi xiān rén zhī qí jì, guān yǔ zú zhī zōng zhǎng, xī wáng qīng niǎo, dōng hǎi chì yàn, qǐ kě tóng nián ér yǔ zāi! qiè yǐ míng jī huá yuè, shì guāi líng yì, jì jī zōu shān, yì fēi jǐn měi, yóu fāng cè bù mǐn, yí wén kě guān. kuàng shèng dé chéng gōng, ruò sī yì shuò, huái zhēn wèi dào, jiā cǐ gǎn tōng, bù juān míng shān, ān yòng míng yì! chén bài jī shǒu, gǎn lēi míng yún:
維大業八年,歲在壬申,夏四月丙子,皇帝底定遼碣,班師振旅,龍駕南轅, 鸞旗西邁,行宮次於柳城縣之臨海頓焉。山川明秀,實仙都也。旌門外設,款跨重 阜,帳殿周施,降望大壑。息清蹕,下輕輿,警百靈,綏萬福,踐素砂,步碧沚。 同軒皇之襄野,邁漢宗於河上,想汾射以開襟,望蓬瀛而載佇。窅然齊肅,藐屬殊 庭,兼以聖德遐宣,息別風與淮雨,休符潛感,表重潤於夷波。璧日曬光,卿雲舒 采,六合開朗,十洲澄鏡。少選之間,倏焉靈感,忽有祥禽,皎同鶴鷺,出自霄漢, 翻然雙下。高逾一丈,長乃盈尋,靡霜暉於羽翮,激丹華於觜距。鸞翔鳳跱,鵲起 鴻騫,或蹶或啄,載飛載止,徘徊馴擾,咫尺乘輿。不藉揮琴,非因拊石,樂我君 德,是用來儀。斯固類仙人之騏驥,冠羽族之宗長,西王青鳥,東海赤雁,豈可同 年而語哉!竊以銘基華岳,事乖靈異,紀跡鄒山,義非盡美,猶方冊不泯,遺文可 觀。況盛德成功,若斯懿鑠,懷真味道,加此感通,不鐫名山,安用銘異!臣拜稽 首,敢勒銘云:
lái sū xìng yuàn, dì zì dōng zhēng, yán fù yǔ jī, nǎi yù xuān yíng. liù shī báo fá, sān hán sù qīng, gōng xíng tiān fá, hè hè míng míng. wén dé shàng chàng, líng wǔ wài báo, chē tú bù rǎo, kē tè mí zuò. kǎi gē zài lù, chéng gōng yǔn shuò, fǎn pèi hái xuān, zūn lín bìng hè. tíng yú hǎi shui shì, zhù yì yán zhǐ, yǎo xiǎng xiá níng, miǎo shǔ qiān lǐ. jīn tái yín què, yún fú yuè zhì, yǒu gǎn sī yīng, líng qín xiào zhǐ. fēi lái qīng hàn, jù jí huá quán, hǎo yīn yù xiǎng, hào zhì shuǐ xiān. xiá rén xún dé, xí xí piān piān, jué jī wú mǐn, yú wàn sī nián.
來蘇興怨,帝自東征,言復禹績,乃御軒營。六師薄伐,三韓肅清,龔行天罰, 赫赫明明。文德上暢,靈武外薄,車徒不擾,苛慝靡作。凱歌載路,成功允鑠,反 旆還軒,遵林並壑。停輿海氵筮,駐驛岩阯,窅想遐凝,藐屬千里。金台銀闕,雲 浮岳峙,有感斯應,靈禽效祉。飛來清漢,俱集華泉,好音玉響,皓質水鮮。狎仁 馴德,習習翩翩,絕跡無泯,於萬斯年。
dì lǎn ér shàn zhī, mìng yǒu sī lēi yú hǎi shàng. yǐ dù liáo gōng, shòu jiàn jié wèi. chuò shì cái rèn qì, wú suǒ jiàng xià. zhù zuò láng zhū gé yǐng yǐ xué yè xìng yú dì, chuò měi qīng wǔ zhī, yóu shì yǒu xì. dì cháng wèn chuò yú yǐng, yǐng yuē: yú chuò cū rén yě. dì hàn zhī. shí lǐ bù shàng shū yáng xuán gǎn chēng wèi guì jù, xū jīn lǐ zhī, yǔ jié bù yī zhī yǒu. chuò shù cóng zhī yóu. qí zú rén yú shì nán jiè zhī yuē: shàng xìng cāi jì, ér jūn guò hòu xuán gǎn. ruò yǔ jué jiāo zhě, dì zhī jūn gǎi huǐ, kě yǐ wú jiù bù rán, zhōng dāng jiàn huò. chuò bù cóng. xún yǒu gào chuò yǐ jìn nèi bīng shū jiè xuán gǎn, dì shén xián zhī. jí xuán gǎn bài hòu, jí méi qí jiā, jì qiè bìng rù gōng. dì yīn wèn zhī, xuán gǎn píng cháng shí yǔ hé rén jiāo wǎng, qí qiè yǐ yú chuò duì. dì lìng dà lǐ qīng zhèng shàn guǒ qióng zhì qí shì, chuò yuē: jī lǚ báo yóu, yǔ xuán gǎn wén jiǔ tán kuǎn, shí wú tā móu. dì nù bù jiě, xǐ chuò qiě mò. chuò zhì zhǎng ān ér wáng, lì dǎi zhī jí, yú shì qián dù jiāng, biàn xìng míng, zì chēng wú zhuō. yóu dōng yáng, dǐ xìn ān lìng tiān shuǐ xīn dà dé, dà dé shě zhī. suì yú, chuò yǔ rén zhēng tián xiāng sòng, yīn yǒu shí chuò zhě ér gào zhī, jìng wèi lì suǒ zhí, zuò zhǎn jiāng dū, shí nián wǔ shí sì. suǒ yǒu cí fù, bìng xíng yú shì.
帝覽而善之,命有司勒於海上。以渡遼功,授建節尉。綽恃才任氣,無所降下。 著作郎諸葛潁以學業幸於帝,綽每輕侮之,由是有隙。帝嘗問綽於潁,潁曰:「虞 綽粗人也。」帝頷之。時禮部尚書楊玄感稱為貴倨,虛襟禮之,與結布衣之友。綽 數從之游。其族人虞世南誡之曰:「上性猜忌,而君過厚玄感。若與絕交者,帝知 君改悔,可以無咎;不然,終當見禍。」綽不從。尋有告綽以禁內兵書借玄感,帝 甚銜之。及玄感敗後,籍沒其家,妓妾併入宮。帝因問之,玄感平常時與何人交往, 其妾以虞綽對。帝令大理卿鄭善果窮治其事,綽曰:「羈旅薄游,與玄感文酒談款, 實無他謀。」帝怒不解,徙綽且末。綽至長安而亡,吏逮之急,於是潛渡江,變姓 名,自稱吳卓。游東陽,抵信安令天水辛大德,大德舍之。歲余,綽與人爭田相訟, 因有識綽者而告之,竟為吏所執,坐斬江都,時年五十四。所有詞賦,並行於世。
dà dé wèi lìng, zhū jiǎn qún dào, shén dé mín hé. yǔ chuò jù wèi shǐ zhě suǒ zhí, qí qī qì yuē: měi jiàn jūn wú nì xué shì, jīn rì zhī shì, qǐ bù āi zāi! dà dé xiào yuē: wǒ běn tú tuō zhǎng zhě, fǎn wèi rén gào zhī, wú zuì yě. dāng sǐ yǐ xiè chuò. huì yǒu zhào, sǐ zuì dé yǐ jī zéi zì xiào. xìn ān lì mín yì shǐ zhě kòu tóu yuē: xīn jūn rén mìng suǒ xuán, xīn jūn ruò qù, yì wú xìn ān yǐ. shǐ zhě liú zhī yǐ tǎo zéi. dì nù, zhǎn shǐ zhě, dà dé huò quán.
大德為令,誅翦群盜,甚得民和。與綽俱為使者所執,其妻泣曰:「每諫君無 匿學士,今日之事,豈不哀哉!」大德笑曰:「我本圖脫長者,反為人告之,吾罪 也。當死以謝綽。」會有詔,死罪得以擊賊自效。信安吏民詣使者叩頭曰:「辛君 人命所懸,辛君若去,亦無信安矣。」使者留之以討賊。帝怒,斬使者,大德獲全。
wáng zhòu
○王胄
wáng zhòu, zì chéng jī, láng yá lín yí rén yě. zǔ yún, liáng tài zǐ zhān shì. fù xiáng, chén huáng mén shì láng. zhòu shǎo yǒu yì cái, shì chén, qǐ jiā pó yáng wáng fǎ cáo cān jūn, lì tài zǐ shè rén dōng yáng wáng wén xué. jí chén miè, jìn wáng guǎng yǐn wèi xué shì. rén shòu mò, cóng liú fāng jī lín yì, yǐ gōng shòu shuài dū du. dà yè chū, wèi zhù zuò zuǒ láng, yǐ wén cí wèi yáng dì suǒ zhòng. dì cháng zì dōng dōu hái jīng shī, cì tiān xià dà pú, yīn wèi wǔ yán shī, zhào zhòu hé zhī. qí cí yuē: hé luò chēng cháo shì, xiáo hán shí ào qū. zhōu yíng qū fù zuò, hàn jiàn fèng chūn mó. dà jūn bāo èr dài, huáng jū shèng liǎng dōu. zhāo yáo zhèng dōng zhǐ, tiān sì nǎi xī qū. zhǎn líng qí yù dài, shì dào yào jīn wú. qiān mén zhù hǎn bì, sì dá yǎn chē tú. shì jié chūn zhī mù, shén gāo huá shí fū. huáng qíng gǎn shí wù, ruì sī shǔ fén yú. zhào wèn bǎi nián lǎo, ēn lóng wǔ rì pú. xiǎo rén hé róng zhù, hé yóu dá dà lú. dì lǎn ér shàn zhī, yīn wèi shì chén yuē: qì gāo zhì yuǎn, guī zhī yú zhòu cí qīng tǐ rùn, qí zài shì jī yì mì lǐ xīn, tuī yǔ zì zhí. guò cǐ zhě, wèi kě yǐ yán shī yě. dì suǒ yǒu piān shén, duō lìng jì hé. yǔ yú chuò qí míng, tóng zhì yǒu shàn, yú shí hòu jìn zhī shì xián yǐ èr rén wèi zhǔn de. cóng zhēng liáo dōng, jìn shòu cháo sàn dài fū. zhòu xìng shū shuài bù lún, zì shì cái dà, yù yù yú báo huàn, měi fù qì líng ào, hū lüè shí rén. wèi zhū gé yǐng suǒ jí, lǚ zèn zhī yú dì, dì ài qí cái ér bù zuì. lǐ bù shàng shū yáng xuán gǎn xū jīn yǔ jiāo, shù yóu qí dì. jí xuán gǎn bài, yǔ yú chuò jù xǐ biān. zhòu suì wáng nì, qián hái jiāng zuǒ, wèi lì suǒ bǔ, zuò zhū, shí nián wǔ shí liù. suǒ zhe cí fù, duō xíng yú shì.
王胄,字承基,琅邪臨沂人也。祖筠,梁太子詹事。父祥,陳黃門侍郎。胄少 有逸才,仕陳,起家鄱陽王法曹參軍,歷太子舍人、東陽王文學。及陳滅,晉王廣 引為學士。仁壽末,從劉方擊林邑,以功授帥都督。大業初,為著作佐郎,以文詞 為煬帝所重。帝常自東都還京師,賜天下大酺,因為五言詩,詔胄和之。其詞曰: 「河洛稱朝市,崤函實奧區。周營曲阜作,漢建奉春謨。大君苞二代,皇居盛兩都。 招搖正東指,天駟乃西驅。展軨齊玉軑,式道耀金吾。千門駐罕罼,四達儼車徒。 是節春之暮,神皋華實敷。皇情感時物,睿思屬枌榆。詔問百年老,恩隆五日酺。 小人荷熔鑄,何由答大爐。」帝覽而善之,因謂侍臣曰:「氣高致遠,歸之於胄; 詞清體潤,其在世基;意密理新,推庾自直。過此者,未可以言詩也。」帝所有篇 什,多令繼和。與虞綽齊名,同志友善,於時後進之士咸以二人為準的。從征遼東, 進授朝散大夫。胄性疏率不倫,自恃才大,鬱郁於薄宦,每負氣陵傲,忽略時人。 為諸葛潁所嫉,屢譖之於帝,帝愛其才而不罪。禮部尚書楊玄感虛襟與交,數游其 第。及玄感敗,與虞綽俱徙邊。胄遂亡匿,潛還江左,為吏所捕,坐誅,時年五十 六。所著詞賦,多行於世。
zhòu xiōng, zì yuán gōng, bó xué duō tōng. shǎo yǒu shèng míng yú jiāng zuǒ. shì chén, lì tài zǐ xǐ mǎ zhōng shè rén. chén wáng, yǔ zhòu jù wèi xué shì. yáng dì jí wèi, shòu mì shū láng, zú guān.
胄兄,字元恭,博學多通。少有盛名於江左。仕陳,歷太子洗馬、中舍人。 陳亡,與胄俱為學士。煬帝即位,授秘書郎,卒官。
yǔ zì zhí
○庾自直
yǔ zì zhí, yǐng chuān rén yě. fù chí, chén yǔ lín jiān. zì zhí shǎo hǎo xué, chén jìng guǎ yù. shì chén, lì yù zhāng wáng fǔ wài bīng cān jūn xuān huì jì shì. chén wáng, rù guān, bù dé diào. jìn wáng guǎng wén zhī, yǐn wèi xué shì. dà yè chū, shòu zhù zuò zuǒ láng. zì zhí jiě shǔ wén, yú wǔ yán shī yóu shàn. xìng gōng shèn, bù wàng jiāo yóu, tè wèi dì suǒ ài. dì yǒu piān zhāng, bì xiān shì zì zhí, lìng qí dǐ hē. zì zhí suǒ nán, dì zhé gǎi zhī, huò zhì yú zài sān, qí qí chēng shàn, rán hòu fāng chū. qí jiàn qīn lǐ rú cǐ. hòu yǐ běn guān zhī qǐ jū shè rén shì. huà jí zuò nì, yǐ zhī běi shàng, zì zài lù chē zhōng, gǎn jī fā bìng zú. yǒu wén jí shí juǎn xíng yú shì.
庾自直,潁川人也。父持,陳羽林監。自直少好學,沉靜寡慾。仕陳,歷豫章 王府外兵參軍、宣惠記室。陳亡,入關,不得調。晉王廣聞之,引為學士。大業初, 授著作佐郎。自直解屬文,於五言詩尤善。性恭慎,不妄交遊,特為帝所愛。帝有 篇章,必先示自直,令其詆訶。自直所難,帝輒改之,或至於再三,俟其稱善,然 後方出。其見親禮如此。後以本官知起居舍人事。化及作逆,以之北上,自載露車 中,感激發病卒。有文集十卷行於世。
pān huī
○潘徽
pān huī, zì bó yàn, wú jùn rén yě. xìng cōng mǐn, shǎo shòu lǐ yú zhèng zhuó, shòu máo shī yú shī gōng, shòu shū yú zhāng chōng, jiǎng zhuāng lǎo yú zhāng jī, bìng tōng dà yì. yóu jīng sān shǐ. shàn shǔ wén, néng chí lùn. chén shàng shū lìng jiāng zǒng yǐn zhì wén rú zhī shì, huī yī yì zǒng, zǒng shén jìng zhī. shì hè xīn cài wáng guó shì láng, xuǎn wèi kè guǎn lìng. suí qiǎn wèi dàn pìn yú chén, chén rén shǐ huī jiē duì zhī. dàn jiāng fǎn mìng, wèi qǐ yú chén zhǔ yuē: jìng fèng hóng cí, qū chuí jiàn sòng. huī yǐ wèi fú fèng wèi zhòng, jìng fèng wèi qīng, què qí qǐ ér bù zòu. dàn lì yì yuē: qū lǐ zhù yuē: lǐ zhǔ yú jìng. shī yuē: wéi sāng yǔ zǐ, bì gōng jìng zhǐ. xiào jīng yuē: zōng miào zhì gāo. yòu yún: bù jìng qí qīn, wèi zhī bèi lǐ. kǒng zǐ jìng tiān zhī nù, chéng tāng shèng jìng rì jī. zōng miào jí zhòng, shàng tiān jí gāo, fù jí zūn, jūn jí guì, sì zhě xián tóng yī jìng, wǔ jīng wèi yǒu yì wén, bù zhī yǐ jìng wèi qīng, jìng hé suǒ jù? huī nán zhī yuē: xiàng suǒ lùn jìng zì, běn bù quán yǐ wèi qīng, dàn shī yòng chù shū, yì chéng tōng bié. lǐ zhǔ yú jìng, cǐ shì tōng yán, yóu rú nán zǐ guān ér zì zhī, zhù yún chéng rén jìng qí míng yě. chūn qiū yǒu jì quē, fū qī yì yún xiāng jìng. jì yú zi zé yǒu jìng míng zhī yì, zài fū yì yǒu jìng qī zhī shuō, cǐ kě fù bìng wèi jí zhòng hū? zhì ruò jìng xiè zhū gōng, gù fēi zūn dì, gōng zǐ jìng ài, zhǐ shī bīn yǒu, jìng wèn jìng bào, mí jiàn léi tóng, jìng tīng jìng chóu, hé guān guì gé! dāng zhī jìng zhī wèi yì, suī shì bù qīng, dàn jìng zhī yú yǔ, zé yǒu shí hùn màn. jīn yún jìng fèng, suǒ yǐ chéng yí. liáo jǔ yī yú, wèi wèi shēn jù. dàn bù néng duì, suì cóng ér gǎi yān. jí chén miè, wèi zhōu bó shì, qín xiào wáng jùn wén qí míng, zhào wèi xué shì. cháng cóng jùn cháo jīng shī, zài tú, lìng huī yú mǎ shàng wèi fù, xíng yī yì ér chéng, míng yuē shù ēn fù. jùn lǎn ér shàn zhī. fù lìng wèi wàn zì wén, bìng qiǎn zhuàn jí zì shū, míng wèi yùn cuàn. huī wèi xù yuē:
潘徽,字伯彥,吳郡人也。性聰敏,少受《禮》於鄭灼,受《毛詩》於施公, 受《書》於張沖,講《莊》、《老》於張譏,並通大義。尤精三史。善屬文,能持 論。陳尚書令江總引致文儒之士,徽一詣總,總甚敬之。釋褐新蔡王國侍郎,選為 客館令。隋遣魏澹聘於陳,陳人使徽接對之。澹將返命,為啟於陳主曰:「敬奉弘 慈,曲垂餞送。」徽以為「伏奉」為重,「敬奉」為輕,卻其啟而不奏。澹立議曰: 「《曲禮》注曰:『禮主於敬。』《詩》曰:『維桑與梓,必恭敬止。』《孝經》 曰:『宗廟致高。』又云:『不敬其親,謂之悖禮。』孔子敬天之怒,成湯聖敬日 躋。宗廟極重,上天極高,父極尊,君極貴,四者咸同一敬,五經未有異文,不知 以敬為輕,竟何所據?」徽難之曰:「向所論敬字,本不全以為輕,但施用處殊, 義成通別。《禮》主於敬,此是通言,猶如男子『冠而字之』,注云『成人敬其名 也』。《春秋》有冀缺,夫妻亦云『相敬』。既於子則有敬名之義,在夫亦有敬妻 之說,此可復並謂極重乎?至若『敬謝諸公』,固非尊地,『公子敬愛』,止施賓 友,『敬問』『敬報』,彌見雷同,『敬聽』『敬酬』,何關貴隔!當知敬之為義, 雖是不輕,但敬之於語,則有時混漫。今雲『敬奉』,所以成疑。聊舉一隅,未為 深據。」澹不能對,遂從而改焉。及陳滅,為州博士,秦孝王俊聞其名,召為學士。 嘗從俊朝京師,在途,令徽於馬上為賦,行一驛而成,名曰《述恩賦》。俊覽而善 之。復令為《萬字文》,並遣撰集字書,名為《韻篡》。徽為序曰:
wén zì zhī lái shàng yǐ. chū zé xī huáng chū zhèn, guān xiàng wěi yǐ fǎ tiān, cì zé shǐ xié zuǒ xuān, chá tí jī ér qǔ dì. yú shì bā guà yuán shǐ, yáo wén sī zuò, shéng yòng jì xī, fén jí shēng yān. zhì rú lóng cè shòu hé, guī wēi chū luò, lǜ tí bái jiǎn, shù xūn huá zhī yùn, jīn shéng yù zì, biǎo yīn xià zhī fú, xián jiǎ shì yú jī tán, tǔ juǎn zhēng yú kǒng shì, mò bù lǐ bāo yuǎn ěr, jī huì yōu míng, yǎng xié shén gōng, fǔ zhào rén shì. qí zhì zuò yě rú bǐ, qí xiáng ruì yě rú cǐ, gù néng xuān liú wàn dài, zhèng míng bǎi wù, wèi shēng mín zhī ěr mù, zuò hòu wáng zhī mó fàn, sòng měi xíng róng, chuí fēn zhuàn sù. jì dà suí zhī shòu mìng yě, zhuī cóng sān wǔ, bìng yào cān chén, wài zhèn wǔ gōng, nèi xiū wén dé. fēi yīng shēng ér lēi sōng dài, zhāng dà dìng ér míng zhōng dǐng. chūn gàn qiū yǔ, shèng lǐ lè yú jiāo xiáng, shěng sú guān fēng, cǎi gē yáo yú táng wèi. wǒ qín wáng diàn xià, jiàng líng xiāo jí, bǐng xiù tiān jī, zhì rùn guī zhāng, wén jiān fǔ fú. chǔ shī zǎo xí, pō shǔ huái yú yán zhì, pèi yì xiān tōng, měi liú shén yú suǒ yǐn. zūn rú hào gǔ, sān yōng zhī duì yǐ qiú, bó wù duō néng, bǎi jiā zhī gōng mí qià. áo yóu bì míng jiào, yú liè wéi tú shǐ. jiā yǐ jiàng qíng yǐn jí, zé shàn chú wēi, zhú guǎn zhāo xián, pān zhī zhù yì. pōu lián chéng yú jǐng lǐ, bì shù bó yú qiū yuán, bó jì wú yí, piàn yán biàn shǎng. suǒ yǐ rén jiā zhī fěn, wù jìng zuó mo, jù bào dào liáng, gè shī míng fèi. yú shí suì cì chún huǒ, yuè chán yí zé, cān jià wù xì, líng guāng yì jìng. qián lín zhú zhǎo, què yǐ guì yán, quán shí yíng rén zhì zhī xīn, yān xiá fā wén cǎi zhī zhì, bīn liáo wù jí, jiào yì fēng mí. nǎi tǎo lùn qún yì, shāng lüè zhòng shū, yǐ wèi xiǎo xué zhī jiā, yóu duō chuǎn zá, suī fù zhōu lǐ hàn lǜ, wù zài guàn tōng, ér qiǎo shuō xié cí, dì shēng tóng yì. qiě wén é zhuàn lì, yīn miù chǔ xià, sān cāng jí jiù zhī liú, wēi cún zhāng jù, shuō wén zì lín zhī shǔ, wéi bié tǐ xíng. zhì yú xún shēng tuī yùn, liáng wèi yí hùn, zhuó gǔ huì jīn, wèi zhēn gōng yào. mò yǒu lǐ dēng shēng lèi lǚ jìng yùn jí, shǐ pàn qīng zhuó, cái fèn gōng yǔ, ér quán wú yǐn jù, guò shāng qiǎn jú, shī fù suǒ xū, zú nán wèi yòng. suì gōng yū ruì zhǐ, biāo zhāi shì fēi, cuō jǔ hóng gāng, cái duàn piān bù, zǒng huì jiù zhé, chuàng lì xīn yì, shēng bié xiāng cóng, jí suí zhù shì. xiáng zhī gǔ xùn, zhèng yǐ jīng shǐ, bèi bāo sāo yǎ, bó qiān zi jí, hàn jiǎn yún bì, tí wèi yùn cuàn, fán sān shí juǎn, lēi chéng yī jiā. fāng kě cáng bǐ míng shān, fù zhū shí shì, jiàn qún yù zhī wèi qiǎn, bǐ xuán jīn zhī bù dìng. yuán mìng mò xué, zhì qí dōu xù. huī yè shù yǐ guǎ, sī lǐ mí dān, xīn ruò sǐ huī, wén cán shēng qì. tú yǐ quǎn mǎ shí yǎng, fēi zǒu huái rén, gǎn zhí diān pèi zhī cí, suì cāo kuáng jiǎn zhī bǐ. ér qí lǔ fù jīng xué, chǔ zhèng duō liáng shì, xī hé zhī yàn, xìng bù qiào yú suǒ jū, dōng lǐ zhī cái, qǐng néng jiā yú rùn sè.
文字之來尚矣。初則羲皇出震,觀象緯以法天,次則史頡佐軒,察蹄跡而取地。 於是八卦爰始,爻文斯作,繩用既息,墳籍生焉。至如龍策授河,龜威出洛,綠綈 白檢,述勛、華之運,金繩玉字,表殷、夏之符,銜甲示於姬壇,吐卷徵於孔室, 莫不理包遠邇,跡會幽明,仰協神功,俯照人事。其製作也如彼,其祥瑞也如此, 故能宣流萬代,正名百物,為生民之耳目,作後王之模範,頌美形容,垂芬篆素。 暨大隋之受命也,追從三五,並曜參辰,外振武功,內修文德。飛英聲而勒嵩岱, 彰大定而銘鐘鼎。春干秋羽,盛禮樂於膠庠,省俗觀風,采歌謠於唐衛。我秦王殿 下,降靈霄極,稟秀天機,質潤珪璋,文兼黼黻。楚詩早習,頗屬懷於言志,沛 《易》先通,每留神於索隱。尊儒好古,三雍之對已遒,博物多能,百家之工彌洽。 遨遊必名教,漁獵唯圖史。加以降情引汲,擇善芻微,築館招賢,攀枝佇異。剖連 城於井裡,賁束帛於丘園,薄技無遺,片言便賞。所以人加脂粉,物競琢磨,俱報 稻粱,各施鳴吠。於時歲次鶉火,月躔夷則,驂駕務隙,靈光意靜。前臨竹沼,卻 倚桂岩,泉石瑩仁智之心,煙霞發文彩之致,賓僚霧集,教義風靡。乃討論群藝, 商略眾書,以為小學之家,尤多舛雜,雖復周禮漢律,務在貫通,而巧說邪辭,遞 生同異。且文訛篆隸,音謬楚夏,《三蒼》、《急就》之流,微存章句,《說文》、 《字林》之屬,唯別體形。至於尋聲推韻,良為疑混,酌古會今,未臻功要。末有 李登《聲類》、呂靜《韻集》,始判清濁,才分宮羽,而全無引據,過傷淺局,詩 賦所須,卒難為用。遂躬紆睿旨,摽摘是非,撮舉宏綱,裁斷篇部,總會舊轍,創 立新意,聲別相從,即隨注釋。詳之詁訓,證以經史,備包《騷》《雅》,博牽子 集,汗簡雲畢,題為《韻篡》,凡三十卷,勒成一家。方可藏彼名山,副諸石室, 見群玉之為淺,鄙懸金之不定。爰命末學,制其都序。徽業術已寡,思理彌殫,心 若死灰,文慚生氣。徒以犬馬識養,飛走懷仁,敢執顛沛之辭,遂操狂簡之筆。而 齊魯富經學,楚鄭多良士,西河之彥,幸不誚於索居,東里之才,請能加於潤色。
wèi jǐ, jùn hōng, jìn wáng guǎng fù yǐn wèi yáng zhōu bó shì, lìng yǔ zhū rú zhuàn jiāng dū jí lǐ yī bù. fù lìng huī zuò xù yuē:
未幾,俊薨,晉王廣復引為揚州博士,令與諸儒撰《江都集禮》一部。復令徽 作序曰:
lǐ zhī wèi yòng zhì yǐ. dà yǔ tiān dì tóng jié, míng yǔ rì yuè qí zhào, yuán kāi sān běn, tǐ hé sì duān. cháo jū xué chù zhī qián, jí méng qí lǐ, guī wén niǎo jī yǐ hòu, shāo xiǎn qí shì. suī qíng cún jiǎn yì, yì fēi yù bó, ér xià zào yīn yīn, kě dé zhī yě. zhì rú zhì zōng sān lǐ zhī zhí, sī tú wǔ lǐ zhī guān, bāng guó yǐ hé, rén shén wéi jìng, dào dé rén yì, fēi cǐ mò chéng, jìn tuì fǔ yǎng, qù zī ān shì! ruò xǐ yìn tú, yóu fáng zhǐ shuǐ, qǐ zhí pì bǐ gēng nòu, jūn sī fěn zé ér yǐ zāi! zì shì shǔ kēng fén, shí yí hàn wèi, shū sūn tōng zhī shuò jiě, gāo táng lóng zhī bó shí, zhuān mén zhě wù jí, zhì zuò zhě fēng chí, jié wén pō bèi, zhī tiáo hù qǐ. huáng dì fù yǐ chuí liú, biàn fāng zhèng wèi, zuǎn xūn huá zhī lì xiàng, zhuì wén wǔ zhī xiàn zhāng. chē shū zhī suǒ huì tōng, chù jìng sī yīng, yún yǔ zhī suǒ zhān rùn, wú sī bù wěi. dōng tàn shí kuì zhī fú, xī dù yǔ líng zhī cè, míng luán tài shì, yǎn bó líng tái, lè bèi wǔ cháng, lǐ jiān bā dài. shàng zhù guó tài wèi yáng zhōu zǒng guǎn jìn wáng wò guī zhāng zhī bǎo, lǚ shén míng zhī dé, lóng huà zàn jié, cáng yòng xiǎn rén. dì jū zhōu shào, yè guān hé chǔ, yǔn wén yǔn wǔ, duō cái duō yì. róng yī ér lóng guān sāi, cháo fú ér sǎo jiāng hú, shōu qǐ zǐ zhī cái, pì kāng zhuāng zhī guǎn. jiā yǐ diàn yú liù xué, wǎng luó bǎi shì, jì jì xià zhī jué guǐ, hóng sì shàng zhī lún fēng, zé wú yǐn ér bù tàn, shì yǒu nán ér bì zōng. zhì yú cǎi biāo lǜ cuò, huá chuí dān zhuàn, xíng míng zhǎng duǎn, rú mò shì fēi, shū pǔ hàn lín zhī yù, lǐ kū tán cóng zhī nèi, yè zhě suǒ qiú zhī yú, shì yī suǒ xiào zhī yì, mò bù chéng jīng biàn wèi, shí zhū qì bàng. yǐ wèi zhì wén dì gǎi, sǔn yì bù tóng, míng táng qū tái zhī jì, nán gōng dōng guān zhī shuō, zhèng wáng xú hè zhī dá, cuī qiào hé yǔ zhī lùn, jiǎn dié suī yíng, jīng huá gài xiān. nǎi yǐ xuān tiáo xiá rì, tīng sòng yú chén, yú qíng kuī bǎo zhī xiāng, níng xiāng guān tāo zhī àn, zǒng kuò yóu sù, gōng pī xiāng piǎo, shān wú yì chǔ, zhèn lǐng tí gāng, qù qí fán zá, cuō qí zhǐ yào, lēi chéng yī jiā, míng yuē jiāng dū jí lǐ. fán shí èr zhì, yī bǎi èr shí juǎn, qǔ fāng yuè shù, yòng bǐ xīng zhōu, jūn guó zhī yì cún yān, rén lún zhī jì bèi yǐ. xī zhě guī méng lìng hòu, suī huàn míng fān, chéng fù chū jǐng rù bì, nǐ chéng yú zhī zhì dù, jiàn dú zài qí, yòng tiān zǐ zhī lǐ lè. qiú zhū shù zuò, wèi wén zī diǎn. fāng kě tāo zhī shuǐ, fù bǐ míng shān, jiàn kè shí zhī fēi gōng, chī xuán jīn zhī yǐ lòu. shì zhī pèi wáng tōng lùn, bù dú shàn yú qián xiū, níng shuò xīn shū, gèng zhuī cán yú wǎng cè. huī xìng lóu rén yuè, tiǎn yóu shèng hǎi, miù chéng ēn jiǎng, gǎn xù gāi bó zhī zhì yún.
禮之為用至矣。大與天地同節,明與日月齊照,源開三本,體合四端。巢居穴 處之前,即萌其理,龜文鳥跡以後,稍顯其事。雖情存簡易,意非玉帛,而夏造殷 因,可得知也。至如秩宗三禮之職,司徒五禮之官,邦國以和,人神惟敬,道德仁 義,非此莫成,進退俯仰,去茲安適!若璽印塗,猶防止水,豈直譬彼耕耨,均斯 粉澤而已哉!自世屬坑焚,時移漢、魏,叔孫通之碩解,高堂隆之博識,專門者霧 集,製作者風馳,節文頗備,枝條互起。皇帝負扆垂旒,辨方正位,纂勛華之曆象, 綴文武之憲章。車書之所會通,觸境斯應,雲雨之所沾潤,無思不韙。東探石簣之 符,西蠹羽陵之策,鳴鑾太室,偃伯靈台,樂備五常,禮兼八代。上柱國、太尉、 揚州總管、晉王握珪璋之寶,履神明之德,隆化贊傑,藏用顯仁。地居周邵,業冠 河楚,允文允武,多才多藝。戎衣而籠關塞,朝服而掃江湖,收杞梓之才,辟康莊 之館。加以佃漁六學,網羅百氏,繼稷下之絕軌,弘泗上之淪風,賾無隱而不探, 事有難而必綜。至於采標綠錯,華垂丹篆,刑名長短,儒墨是非,書圃翰林之域, 理窟談叢之內,謁者所求之餘,侍醫所校之逸,莫不澄涇辨渭,拾珠棄蚌。以為質 文遞改,損益不同,《明堂》、《曲台》之記,南宮、東觀之說,鄭、王、徐、賀 之答,崔、譙、何、瘐之論,簡牒雖盈,菁華蓋鮮。乃以宣條暇日,聽訟余晨,娛 情窺寶之鄉,凝相觀濤之岸,總括油素,躬披緗縹,芟蕪刈楚,振領提綱,去其繁 雜,撮其指要,勒成一家,名曰《江都集禮》。凡十二帙,一百二十卷,取方月數, 用比星周,軍國之義存焉,人倫之紀備矣。昔者龜、蒙令後,睢、渙名籓,誠復出 警入蹕,擬乘輿之制度,建韣載旂,用天子之禮樂。求諸述作,未聞茲典。方可韜 之P水,副彼名山,見刻石之非工,嗤懸金之已陋。是知《沛王通論》,不獨擅於 前修,《寧朔新書》,更追慚於往冊。徽幸樓仁岳,忝游聖海,謬承恩獎,敢敘該 博之致雲。
yáng dì sì wèi, zhào huī yǔ zhù zuò zuǒ láng lù cóng diǎn tài cháng bó shì chǔ liàng ōu yáng xún děng zhù yuè gōng yáng sù zhuàn wèi shū, huì sù hōng ér zhǐ. shòu jīng zhào jùn bó shì. yáng xuán gǎn xiōng dì shén zhòng zhī, shù xiāng lái wǎng. jí xuán gǎn bài, fán jiāo guān duō lí qí huàn. huī yǐ xuán gǎn gù rén, wèi dì suǒ bù yuè, yǒu sī xī zhǐ, chū huī wèi xī hǎi jùn wēi dìng xiàn zhǔ bù. yì shén bù píng, xíng zhì lǒng xī, fā bìng zú.
煬帝嗣位,詔徽與著作佐郎陸從典、太常博士褚亮、歐陽詢等助越公楊素撰 《魏書》,會素薨而止。授京兆郡博士。楊玄感兄弟甚重之,數相來往。及玄感敗, 凡交關多罹其患。徽以玄感故人,為帝所不悅,有司希旨,出徽為西海郡威定縣主 簿。意甚不平,行至隴西,發病卒。
dù zhèng xuán dì zhèng cáng
杜正玄弟正藏
dù zhèng xuán, zì shèn huī, qí xiān běn jīng zhào rén, bā shì zǔ màn, wèi shí zhào cóng shì zhōng láng, yīn jiā yú yè. zì màn zhì zhèng xuán, shì yǐ wén xué xiāng shòu. zhèng xuán yóu cōng mǐn, bó shè duō tōng. xiōng dì shù rén, jù wèi ruò guàn, bìng yǐ wén zhāng cái biàn jí shén sān hé zhī jiān. kāi huáng mò, jǔ xiù cái, shàng shū shì fāng lüè, zhèng xuán yīng duì rú xiǎng, xià bǐ chéng zhāng. pú shè yáng sù fù cái ào wù, zhèng xuán kàng cí chóu duì, wú suǒ qū náo, sù shén bù yuè. jiǔ zhī, huì lín yì xiàn bái yīng wǔ, sù cù zhào zhèng xuán, shǐ zhě xiāng wàng. jí zhì, jí lìng zuò fù. zhèng xuán cāng zú zhī jì, yuán bǐ lì chéng. sù jiàn wén bù jiā diǎn, shǐ yì zhī. yīn lìng gèng nǐ zhū zá wén bǐ shí yú tiáo, yòu jiē lì chéng, ér cí lǐ huá shàn, sù nǎi tàn yuē: cǐ zhēn xiù cái, wú bù jí yě! shòu jìn wáng xíng cān jūn, zhuǎn yù zhāng wáng jì shì, zú guān. dì zhèng cáng.
杜正玄,字慎徽,其先本京兆人,八世祖曼,為石趙從事中郎,因家於鄴。自 曼至正玄,世以文學相授。正玄尤聰敏,博涉多通。兄弟數人,俱未弱冠,並以文 章才辨籍甚三河之間。開皇末,舉秀才,尚書試方略,正玄應對如響,下筆成章。 僕射楊素負才傲物,正玄抗辭酬對,無所屈撓,素甚不悅。久之,會林邑獻白鸚鵡, 素促召正玄,使者相望。及至,即令作賦。正玄倉卒之際,援筆立成。素見文不加 點,始異之。因令更擬諸雜文筆十餘條,又皆立成,而辭理華贍,素乃嘆曰:「此 真秀才,吾不及也!」授晉王行參軍,轉豫章王記室,卒官。弟正藏。
zhèng cáng zì wèi shàn, yóu hǎo xué, shàn shǔ wén. ruò guàn jǔ xiù cái, shòu chún zhōu xíng cān jūn, lì xià yì zhèng. dà yè zhōng, xué yè gāi tōng, yīng zhào jǔ xiù cái, xiōng dì sān rén jù yǐ wén zhāng yī shí yì què, lùn zhě róng zhī. zhe bēi lěi míng sòng shī fù bǎi yú piān. yòu zhe wén zhāng tǐ shì, dà wèi hòu jìn suǒ bǎo, shí rén hào wèi wén guǐ, nǎi zhì hǎi wài gāo lì bǎi jì, yì gòng chuán xí, chēng wèi dù jiā xīn shū.
正藏字為善,尤好學,善屬文。弱冠舉秀才,授純州行參軍,歷下邑正。大業 中,學業該通,應詔舉秀才,兄弟三人俱以文章一時詣闕,論者榮之。著碑誄銘頌 詩賦百餘篇。又著《文章體式》,大為後進所寶,時人號為文軌,乃至海外高麗、 百濟,亦共傳習,稱為《杜家新書》。
cháng dé zhì
○常得志
jīng zhào cháng dé zhì, bó xué shàn shǔ wén, guān zhì qín wáng jì shì. jí wáng hōng, guò gù gōng, wèi wǔ yán shī, cí lǐ bēi zhuàng, shén wèi shí rén suǒ zhòng. fù wèi xiōng dì lùn, yì lǐ kě chēng.
京兆常得志,博學善屬文,官至秦王記室。及王薨,過故宮,為五言詩,辭理 悲壯,甚為時人所重。復為《兄弟論》,義理可稱。
yǐn shì
○尹式
hé jiān yǐn shì, bó xué jiě shǔ wén, shǎo yǒu lìng wèn. rén shòu zhōng, guān zhì hàn wáng jì shì, wáng shén zhòng zhī, jí hàn wáng bài, shì zì shā. qí zú rén zhèng qīng yàn qīng jù yǒu jùn cái, míng xiǎn yú shì
河間尹式,博學解屬文,少有令問。仁壽中,官至漢王記室,王甚重之,及漢 王敗,式自殺。其族人正卿、彥卿俱有俊才,名顯於世
liú shàn jīng
○劉善經
hé jiān liú shàn jīng, bó wù qià wén, yóu shàn cí bǐ. lì shì zhù zuò zuǒ láng tài zǐ shè rén. zhe chóu dé chuán sān shí juǎn, zhū liú pǔ sān shí juǎn, sì shēng zhǐ guī yī juàn, xíng yú shì.
河間劉善經,博物洽聞,尤善詞筆。歷仕著作佐郎、太子舍人。著《酬德傳》 三十卷,《諸劉譜》三十卷,《四聲指歸》一卷,行於世。
zǔ jūn yàn
○祖君彥
fàn yáng zǔ jūn yàn, qí shàng shū pú shè xiào zhēng zhī zǐ yě. róng mào duǎn xiǎo, yán cí nè sè, yǒu cái xué. dà yè mò, guān zhì dōng píng jùn shū zuǒ. jùn xiàn yú dí ràng, yīn wèi lǐ mì suǒ de. mì shén lǐ zhī, shǔ wèi jì shì, jūn shū yǔ xí, jiē chéng yú qí shǒu. jí mì bài, wèi wáng shì chōng suǒ shā.
范陽祖君彥,齊尚書僕射孝徵之子也。容貌短小,言辭訥澀,有才學。大業末, 官至東平郡書佐。郡陷於翟讓,因為李密所得。密甚禮之,署為記室,軍書羽檄, 皆成於其手。及密敗,為王世充所殺。
kǒng dé shào
○孔德紹
huì jī kǒng dé shào, yǒu qīng cái, guān zhì jǐng chéng xiàn chéng. dòu jiàn dé chēng wáng, shǔ wèi zhōng shū lìng, zhuān diǎn shū xí. jí jiàn dé bài, fú zhū.
會稽孔德紹,有清才,官至景城縣丞。竇建德稱王,署為中書令,專典書檄。 及建德敗,伏誅。
liú bīn
○劉斌
nán yáng liú bīn, pō yǒu cí zǎo, guān zhì xìn dōu jùn sī gōng shū zuǒ. dòu jiàn dé shǔ wèi zhōng shū shè rén. jiàn dé bài, fù wèi liú tà zhōng shū shì láng, yǔ liú tà wáng guī tū jué, bù zhī suǒ zhōng.
南陽劉斌,頗有詞藻,官至信都郡司功書佐。竇建德署為中書舍人。建德敗, 復為劉闥中書侍郎,與劉闥亡歸突厥,不知所終。
shǐ chén yuē: wèi wén yǒu yán gǔ jīn wén rén, lèi bù hù xì xíng, xiān néng yǐ míng jié zì lì, xìn yǐ! wáng zhòu yú chuò zhī bèi, cuī biāo xiào yì zhī lún, huò jīn qì fù cái, yí luò shì shì, huò xué yōu mìng bó, diào gāo wèi xià, xīn yù yì ér gū fèn, zhì pán huán ér bù dìng, xiào ào dāng shì, tuō lüè gōng qīng. shì zhī tuò chí jiàn yí, jí xié wǔ wù, bù dú hàn yáng zhào yī píng yuán mí héng ér yǐ. gù duō lí jiù huǐ, xiān kè yǒu zhōng. rán qí xué shè jī gǔ, wén cí biàn lì, bìng dèng lín zhī yī zhī, kūn shān zhī piàn yù yǐ. yǒu suí zǒng yī huán yǔ, dé rén wèi shèng, xiù yì zhī gòng, bù guò shí shù. zhèng xuán kūn jì sān rén yù yān, huá è xiāng yào, yì wèi nán xiōng dì yǐ.
史臣曰:魏文有言「古今文人,類不護細行,鮮能以名節自立」,信矣!王胄、 虞綽之輩,崔儦、孝逸之倫,或矜氣負才,遺落世事,或學優命薄,調高位下,心 鬱抑而孤憤,志盤桓而不定,嘯傲當世,脫略公卿。是知跅弛見遺,嫉邪忤物,不 獨漢陽趙壹、平原禰衡而已。故多離咎悔,鮮克有終。然其學涉稽古,文詞辨麗, 並鄧林之一枝,崑山之片玉矣。有隋總一寰宇,得人為盛,秀異之貢,不過十數。 正玄昆季三人預焉,華萼相耀,亦為難兄弟矣。