strong ān lù shān fàn yáng zào fǎn fēng cháng qīng dōng jīng mù bīng strong
安祿山范陽造反 封常清東京募兵
cí yuē:
詞曰:
yě xīn láng zǐ zhōng nán yǎng, dà fù jūn wáng, bù gù niáng xíng, chǎo qǐ gān gē tài chěng kuáng.
野心狼子終難養,大負君王,不顧娘行,吵起干戈太逞狂。
quán jiān hái zì kuā xiān jiàn, jī fǎn qiáng liáng, shì yǐ pī chāng, zòng mù xīn bīng nà kě dāng.
權奸還自誇先見,激反強梁,勢已披猖,縱募新兵那可當。
diào jì chǒu nú ér
調寄「醜奴兒」
zì gǔ yǐ lái, luàn chén zéi zi, rén rén dé ér zhū zhī, suǒ lài wèi jūn zhě, néng jué chá yú xiān, jí wèi jiǎn chú, shù bù zhì zī màn nán tú. gèng xū cháo zhōng dà chén, shí xīn wèi guó, zhú jiān qù è, fáng jiān yú wèi rán, mǐ huàn yú jiāng lái, fāng bǎo wú yú. ruò tiān zǐ jì wù rèn jiān è wèi zhōng liáng, luàn zéi zài zhǒu yè zhī jiān ér bù zhī, shǐ zé yǎng yōng, jì zé zòng hǔ. cháo zhōng dà chén, yòu xún sī bèi gōng, qí chū zé péng bǐ zuò jiān, qí hòu fù yòu bǐ cǐ cāi jì. nà luàn zéi shàng wèi zhì yú zuò luàn, què yǐ sī yuàn, xiān shuō, tā bì zuò luàn, fǎn nòng chū xǔ duō fāng fǎ, qù jī qǐ biàn duān, yǐ shí jǐ zhī yán, yǐ kuài jǐ zhī yì. dàn néng zhì luàn, bù néng dìng luàn, tú wèi dà yán, qī jūn wù guó, yǐ zhì wán dí qīng jìn zhī rén, bù shěn shì shì, jù yì yòng bīng. yú shì jiù bīng bù zú, sī dé xīn bīng, zhào mù zhī shì, fēn fēn ér qǐ, qǐ bù kě tàn kě hèn!
自古以來,亂臣賊子,人人得而誅之,所賴為君者,能覺察於先,急為翦除,庶不致滋蔓難圖。更須朝中大臣,實心為國,燭奸去惡,防奸於未然,弭患於將來,方保無虞。若天子既誤認奸惡為忠良,亂賊在肘腋之間而不知,始則養癰,繼則縱虎。朝中大臣,又詢私背公,其初則朋比作奸,其後復又彼此猜忌。那亂賊尚未至於作亂,卻以私怨,先說,他必作亂,反弄出許多方法,去激起變端,以實己之言,以快己之意。但能致亂,不能定亂,徒為大言,欺君誤國,以致玩敵輕進之人,不審事勢,遽議用兵。於是舊兵不足,思得新兵,召募之事,紛紛而起,豈不可嘆可恨!
qiě shuō xuán zōng yīn nèi jiān féng shén wēi, zòu yán ān lù shān bù yíng jiē zhào shū, jù ào wú lǐ, xīn zhōng shén nù. shén wēi yòu zòu dào: jù tā nèn bān qíng zhuàng, nú bì nà shí rú rù hǔ kǒu, jǐ jī hū bù néng fù jiàn huáng yé tiān yán yǐ! shuō bà wū yàn liú tì, xuán zōng yù jiā nǎo nù. zì cǐ rì xī zài gōng zhōng, shuō ān lù shān fù ēn sàng xīn, hèn mà yī huí, yòu chén yín níng xiǎng yī huí. yáng fēi méi nài hé, zhǐ de cóng róng jiě quàn dào: ān lù shān yuán xì fān rén, bù zhī lǐ shù yòu yīn píng rì guò méng bì xià ēn ài chǒng jí, dài zhī rú jiā rén fù zǐ yì bān, wèi miǎn xí chéng jiāo ào duò màn zhī gù tài, bù jué yī shí kuáng sì, hé zú nǎo luàn shèng huái. tā qián rì biǎo qǐng xiàn mǎ, huò zhě yuán wú fǎn yì. xiàn jīn tā yǒu ér zi zài jīng shī, jié hūn zōng shì, tā ruò zài wài móu wèi bù guǐ, nán dào bù zì gù qí zi me? yuán lái lù shān de zhǎng zi míng qìng zōng, cì zǐ míng qìng xù. nà qìng zōng pìn xuán zōng zōng shì zhī nǚ róng yì jùn zhǔ wèi pèi, yīn cǐ lù shān chū zhèn fàn yáng shí, liú tā zài jīng shī jiù hūn. jì chéng hūn zhī hòu, wèi dào fàn yáng, shàng zài jīng shī, gù yáng fēi yǐ cǐ wèi jiě. dāng xià xuán zōng tīng shuō, chén yín bàn shǎng dào: qián rì ān qìng zōng yǔ róng yì jùn zhǔ wán hūn zhī shí, zhèn céng chuán yù lǐ guān, zhào lù shān dào jīng lái guān lǐ, tā yǐ biān wù kōng zǒng wèi cí, jìng bù céng lái. rú jīn kě jí zhe ān qìng zōng shàng shū yú qí fù, yào tā rù cháo xiè zuì, kàn tā lái yǔ bù lái, biàn kě zhī qí xīn yǐ. suí mìng gāo lì shì yù yì yú ān qìng zōng, zuò sù xiě shū, qiǎn shǐ sòng wǎng fàn yáng qù yòu dào zhèn jìn yú qīng huá gōng xīn zhì yī tāng quán, zhuān dài lù shān lái xǐ yù, bǐ qǐ bù yì xī nián xǐ ér zhī shì hū, shū zhōng kě bìng jí cǐ yì.
且說玄宗因內監馮神威,奏言安祿山不迎接詔書,據傲無禮,心中甚怒。神威又奏道:「據他恁般情狀,奴婢那時如入虎口,几几乎不能復見皇爺天顏矣!」說罷嗚咽流涕,玄宗愈加惱怒。自此日夕在宮中,說安祿山負恩喪心,恨罵一回,又沉吟凝想一回。楊妃沒奈何,只得從容解勸道:「安祿山原系番人,不知禮數;又因平日過蒙陛下恩愛寵極,待之如家人父子一般,未免習成驕傲惰慢之故態,不覺一時狂肆,何足惱亂聖懷。他前日表請獻馬,或者原無反意。現今他有兒子在京師,結婚宗室,他若在外謀為不軌,難道不自顧其子麼?」原來祿山的長子名慶宗,次子名慶緒。那慶宗聘玄宗宗室之女榮義郡主為配,因此祿山出鎮范陽時,留他在京師就婚。既成婚之後,未到范陽,尚在京師,故楊妃以此為解。當下玄宗聽說,沉吟半晌道:「前日安慶宗與榮義郡主完婚之時,朕曾傳諭禮官,召祿山到京來觀禮,他以邊務倥傯為辭,竟不曾來。如今可即着安慶宗上書於其父,要他入朝謝罪,看他來與不來,便可知其心矣。」隨命高力士諭意於安慶宗,作速寫書,遣使送往范陽去;又道朕近於清華宮新置一湯泉,專待祿山來洗浴,彼豈不憶昔年洗兒之事乎,書中可並及此意。
qìng zōng lǐng zhǐ, suí xiě xià yī shū chéng shàng yù lǎn, jí rì qiǎn shǐ jī qù, zhī dào lù shān zì rán jiàn shū biàn lái. shuí zhī yáng guó zhōng xīn lǐ, què kǒng pà lù shān kàn le ér zi de shū, zhēn gè lái jīng shí, cháo tíng bì yào liú tā zài jīng. tā yǒu gōng zhōng xiàn suǒ, jiāng lái bì rán zhòng yòng, duó chǒng duó quán, yǔ wǒ bù biàn. bù rú zǎo zǎo jī tā fǎn le, jì kě yǐ shí wǒ zhī yán, yòu kě yǒng jué le yǔ wǒ zhēng quán zhī rén, qǐ bù shèn miào. shí yǒu lù shān de mén kè lǐ chāo zài jīng zhōng, guó zhōng wū hài tā, dǎ tōng guān jié, qiǎn rén bǔ sòng yù shǐ tái yù, àn zhì chù sǐ, shǐ lù shān wēi bù néng zì ān. yòu mì zòu xuán zōng shuō: qìng zōng suī fèng zhǐ xiě shū, yí dìng zì lìng yǒu sī shū zhì qí fù, chén liào lù shān bì bù kěn lái, qiě bù rì bì yǒu jǔ dòng. yòu yī miàn mì chà xīn fù, xīng yè qián wǎng fàn yáng yí lù, sàn bù liú yán, shuō dào: tiān zǐ yǐ ān jié dù qīng xiè zhào shū, wǔ màn tiān shǐ, yòu chá chū tā de jiāo tōng gōng zhōng sī shì, shí fēn dà nù, yǐ jiāng qí zǐ ān qìng zōng jū guó zài gōng, lè lìng xiě shū, yòu tā fù qīn rù cháo xiè zuì, biàn bǎ tā men fù zǐ lái shā le. lù shān wén cǐ liú yán, shèn shì jīng pà kě jù. bù yī rì, guǒ rán qìng zōng yǒu shū xìn lái dào, lù shān máng chāi shū guān kàn, qí shū lüè yún:
慶宗領旨,隨寫下一書呈上御覽,即日遣使齎去,只道祿山自然見書便來。誰知楊國忠心裡,卻恐怕祿山看了兒子的書,真箇來京時,朝廷必要留他在京。他有宮中線索,將來必然重用,奪寵奪權,與我不便。不如早早激他反了,既可以實我之言,又可永絕了與我爭權之人,豈不甚妙。時有祿山的門客李超在京中,國忠誣害他,打通關節,遣人捕送御史台獄,按治處死,使祿山危不能自安。又密奏玄宗說:「慶宗雖奉旨寫書,一定自另有私書致其父,臣料祿山必不肯來,且不日必有舉動。」又一面密差心腹,星夜潛往范陽一路,散布流言,說道:「天子以安節度輕褻詔書,侮慢天使,又察出他的交通宮中私事,十分大怒,已將其子安慶宗拘國在宮,勒令寫書,誘他父親入朝謝罪,便把他們父子來殺了。」祿山聞此流言,甚是驚怕可懼。不一日,果然慶宗有書信來到,祿山忙拆書觀看,其書略云:
qián zhě dà rén biǎo qǐng xiàn mǎ, tiān zǐ shēn jiā zhōng kǔn, zhǐ yīn bù sòng rén duō, kǒng yǒu sāo rǎo.
前者大人表請獻馬,天子深嘉忠悃,止因部送人多,恐有騷擾。
gù yù lìng zàn huǎn, chū wú tā yì. nǎi zhào shǐ huí zòu, shēn yǐ dà rén jiǎn hū tiān yán, kě wèi guài.
故諭令暫緩,初無他意。乃詔使回奏,深以大人簡忽天言,可為怪。
xìng tiān zǐ kuān rén, bù jí dū guò, dà rén yí biàn xīng chí rù cháo xiè zuì, zé shàng xià cāi yí jǐn shì,
幸天子寬仁,不即督過,大人宜便星馳入朝謝罪,則上下猜疑盡釋,
chán kǒu wú kě zhì huì, shēn míng jù tài, jué wèi yǒng bǎo, qǐ bù shàn zāi! zuó yòu fèng shèng yù yún: huá
讒口無可置喙,身名俱泰,爵位永保,豈不善哉!昨又奉聖諭云:華
qīng gōng xīn shè quán tāng, zhuān dài ěr fù lái jiù yù, fǎng fú wǎng shí shuǎ xì xǐ ér zhī chǒng, cǐ yóu jí
清宮新設泉湯,專待爾父來就浴,仿佛往時耍戲洗兒之寵,此尤極
hé tiān ēn zhī lóng wò yě. kuàng nán hūn shì yǐ bì, ér dìng shěng jiǔ xū, kě sī yǎng dǔ cí yán, shǎo
荷天恩之隆渥也。況男婚事已畢,而定省久虛,渴思仰睹慈顏,少
zhōng zǐ fù zhī chéng xīn. bù xiào nán qìng zōng, shū qǐ dào rì, jí xī mìng jià.
中子婦之誠心。不孝男慶宗,書啟到日,即希命駕。
lù shān kàn le shū xìn, xún lái shǐ dào: wú ér wú yàng fǒu? shǐ zhě huí shuō dào: nú bèi chū jīng shí, wǒ jiā dà yé ān rán wú shì dàn yú lù tú zhī jiān, wén shuō mén kè lǐ chāo, fàn zuì xià yù. yòu wén rén chuán shuō, jìn rì gōng lǐ biān, yǒu shén me shì qíng fā jué le, dà yé yǐ bèi cháo tíng jū jìn zài nà lǐ, wèi zhī cǐ yán hé lái? lù shān dào: wǒ zhè lǐ yě shì nèn bān chuán shuō, cǐ yán bì yǒu lái yóu. yīn yòu mì wèn dào: nǐ lái shí, guì fēi niáng niáng kě yǒu shèn mì zhǐ zhe nǐ chuán lái me? shǐ zhě dào: nú bèi fèng le dà yé zhī mìng, jī zhe shū wèi tíng jiù zǒu, bìng bù wén guì fēi niáng niáng yǒu shèn zhǐ yì. ān lù shān wén yán, yù jiā jīng yí. kàn guān, nǐ dào yáng fēi shì yǒu xīn zhào gù tā ān lù shān de, shí cháng yǒu sī xìn wǎng lái, rú hé zhè fān què méi yǒu? gài yīn ān qìng zōng zūn fèng shàng mìng, lì bī zhe tā xiě shū qiǎn shǐ, yáng fēi bù biàn jiā dài sī xìn, xīn zhōng suī shén yù lù shān rù jīng xiāng xù, zhǐ kǒng tā shēn rù fán lóng, bèi rén àn suàn. ruò jìng bù lái, yòu kǒng tiān zǐ fā nù, yīn yù mì qiǎn xīn fù nèi shì, jì shū yǔ lù shān, jiào tā qiě wù qīn zì lái jīng, zhǐ jí jí shàng biǎo xiè zuì biàn liǎo. shū yǐ xiě jiù, zěn nài yáng guó zhōng yǐ xiān mì dì yí xí fàn yáng yí lù, guān jīn yì dì suǒ zài, shuō biān fáng yí shèn, xū yán chá wǎng lái xíng rén, jī chá jiān xì. yáng fēi yǒu mì xìn bù gǎn fā, tàn wèn rú cǐ, shēn pà xián yí, shì fēi zhī jì, tǎng yǒu xiè lòu, fēi tóng xiǎo kě, yīn cǐ chí yí wèi jí qiǎn shǐ. zhè biān ān lù shān bù jiàn yáng guì fēi yǒu mì xìn lái, zhī dào gōng zhōng sī shì fā jué zhī shuō shì zhēn, xiǎng dào: ruò guǒ jué chá chū lái, wǒ de sī qíng zhī shì, què shì wú kě jiě jiù chù. jīn rì zhī shì, qiě bù dé bù fǎn le! suì yǔ bù xià xīn fù kǒng mù guān tài pú chéng yán zhuāng zhǎng shū jì tún tián yuán wài láng gāo shàng yòu jiāng jūn ā shǐ nà chéng qìng děng sān rén, mì móu zuò luàn.
祿山看了書信,詢來使道:「吾兒無恙否?」使者回說道:「奴輩出京時,我家大爺安然無事;但於路途之間,聞說門客李超,犯罪下獄。又聞人傳說,近日宮裡邊,有什麼事情發覺了,大爺已被朝廷拘禁在那裡,未知此言何來?」祿山道:「我這裡也是恁般傳說,此言必有來由。」因又密問道:「你來時,貴妃娘娘可有甚密旨着你傳來麼?」使者道:「奴輩奉了大爺之命,齎着書未停就走,並不聞貴妃娘娘有甚旨意。」安祿山聞言,愈加驚疑。看官,你道楊妃是有心照顧他安祿山的,時常有私信往來,如何這番卻沒有?蓋因安慶宗遵奉上命,立逼着他寫書遣使,楊妃不便夾帶私信,心中雖甚欲祿山入京相敘,只恐他身入樊籠,被人暗算。若竟不來,又恐天子發怒,因欲密遣心腹內侍,寄書與祿山,教他且勿親自來京,只急急上表謝罪便了。書已寫就,怎奈楊國忠已先密地移檄范陽一路,關津驛遞所在,說邊防宜慎,須嚴察往來行人,稽查奸細。楊妃有密信不敢發,探問如此,深怕嫌疑,是非之際,倘有泄露,非同小可,因此遲疑未即遣使。這邊安祿山不見楊貴妃有密信來,只道宮中私事發覺之說是真,想道:「若果覺察出來,我的私情之事,卻是無可解救處。今日之勢,且不得不反了!」遂與部下心腹孔目官太僕丞嚴莊、掌書記屯田員外郎高尚、右將軍阿史那承慶等三人,密謀作亂。
yán zhuāng gāo shàng jí lì cuān duō dào: míng gōng yōng jīng bīng, jù yào dì, cǐ shí bù jǔ dà shì, gèng dài hé shí? lù shān dào: wǒ jiǔ yǒu cǐ yì, zhǐ yīn shèng shàng dài wǒ jí hòu, hóu qí yàn jià, rán hòu jǔ dòng ěr. yán zhuāng dào: tiān zǐ jīn yǐ nián lǎo, huāng yú jiǔ sè, quán jiān yòng shì, cháo zhèng shí cuò, mín xīn lí sàn, zhèng hǎo chéng cǐ shí jǔ shì, zhèng kě dé jì. ruò dài qí yàn jià zhī hòu, xīn jūn jí wèi, gǒu néng yòng xián qù nìng, lì jīng tú zhì, zé wǒ bù dàn wú xìn kě chéng, qiě kǒng yǒu huò huàn zhī jí. ā shǐ nà chéng qìng dào: ruò shuō huò huàn, hé dài xīn jūn, zhǐ mù xià yǐ dà kě yú. dàn jīn bù nán yú jǔ shì, ér nán yú chéng shì, xū yào jì chū wàn quán, shù jǐ yī jǔ ér dà xūn kě yǐ jí. gāo shàng dào: jīn guó jiā bīng zhì rì huài, wǔ bèi fèi chí, zhū jiāng shuài suī duō, rán quán jiān zài nèi, shǐ bù dé qí dào, bì bù lè wèi zhī yòng, tú zú yǐ fèn shì wèi. wǒ děng zhǐ xū tóng xīn xié lì, gǔ yǒng ér xíng, zì dāng suǒ xiàng wú dí, bù rì chéng gōng, cǐ zhì wàn quán zhī cè ěr! lù shān dà xǐ, fǎn zhì suì jué.
嚴莊、高尚極力攛掇道:「明公擁精兵,據要地,此時不舉大事,更待何時?」祿山道:「我久有此意,只因聖上待我極厚,侯其晏駕,然後舉動耳。」嚴莊道:「天子今已年老,荒於酒色,權奸用事,朝政時錯,民心離散,正好乘此時舉事,正可得計。若待其晏駕之後,新君即位,苟能用賢去佞,勵精圖治,則我不但無釁可乘,且恐有禍患之及。」阿史那承慶道:「若說禍患,何待新君,只目下已大可虞。但今不難於舉事,而難於成事,須要計出萬全,庶幾一舉而大勛可以集。」高尚道:「今國家兵制日壞,武備廢馳,諸將帥雖多,然權奸在內,使不得其道,必不樂為之用,徒足以僨事衛。我等只須同心協力,鼓勇而行,自當所向無敵,不日成功,此至萬全之策耳!」祿山大喜,反志遂決。
cì rì, jí hào zhào bù xià dà xiǎo jiāng shì, bì jí yú fǔ zhōng. lù shān róng fú dài jiàn, chū zuò táng shàng, què xiān zhà wèi tiān zǐ chì shū yī dào, chū zhī xiù zhōng, chuán shì zhū jiāng shuō dào: zuó zhě wú ér ān qìng zōng chù yǒu rén dào lái, chuán fèng huáng dì mì chì, zhe wǒ ān lù shān tǒng bīng rù cháo, zhū tǎo jiān xiāng yáng guó zhōng, gōng děng wù dāng nǔ lì tóng xīn, zhù wǒ yī bì zhī lì, qián qù sǎo qīng jūn cè zhī è gōng chéng zhī hòu, jué shǎng fēi qīng, gè yí nǔ lì. zhū jiāng wén yán, è rán shī sè, miàn miàn xiāng qù, bù gǎn zé shēng. yán zhuāng gāo shàng ā shǐ nà chéng qìng sān rén, àn jiàn ér qǐ, duì zhe zhòng rén lì shēng shuō dào: tiān zǐ jì yǒu mì chì, zì yīng fèng chì xíng shì, shuí gǎn bù zūn! lù shān yì àn jiàn lì shēng dào: yǒu bù zūn zhě, jí zhì yǐ jūn fǎ. zhū jiāng píng rì sù wèi lù shān xiōng wēi, yòu jiàn yán zhuāng děng kěn chū lì xiāng zhù, biàn dōu bù gǎn yǒu yì yán. lù shān jí kè suì fā suǒ bù shí wǔ wàn zhòng bīng zú, fǎn zì fàn yáng, hào chēng èr shí wàn. jí rì dà xiǎng jūn jiāng, shǐ fàn yáng jié dù fù shǐ jiǎ xún shǒu fàn yáng, píng lú fù shǐ lǚ zhī huì shǒu píng lú, yòu lìng bié jiāng gāo xiù yán shǒu dà tóng. qí yú zhū jiāng, jù yǐn bīng nán xià, shēng shì hào dà. cǐ tiān bǎo shí sì zài shí yī yuè shì yě. hòu rén yǒu shī tàn yún:
次日,即號召部下大小將士,畢集於府中。祿山戎服帶劍,出坐堂上,卻先詐為天子敕書一道,出之袖中,傳示諸將說道:「昨者吾兒安慶宗處有人到來,傳奉皇帝密敕,着我安祿山統兵入朝,誅討奸相楊國忠,公等務當努力同心,助我一臂之力,前去掃清君側之惡;功成之後,爵賞非輕,各宜努力。」諸將聞言,愕然失色,面面相覷,不敢則聲。嚴莊、高尚、阿史那承慶三人,按劍而起,對着眾人厲聲說道:「天子既有密敕,自應奉敕行事,誰敢不遵!」祿山亦按劍厲聲道:「有不遵者,即治以軍法。」諸將平日素畏祿山凶威,又見嚴莊等肯出力相助,便都不敢有異言。祿山即刻遂發所部十五萬眾兵卒,反自范陽,號稱二十萬。即日大饗軍將,使范陽節度副使賈循守范陽,平盧副使呂知誨守平盧,又令別將高秀岩守大同。其餘諸將,俱引兵南下,聲勢浩大。此天寶十四載十一月事也。後人有詩嘆云:
fān nú fǎn xiāng rén céng shuō, tiān zǐ piān yún shì chì xīn.
番奴反相人曾說,天子偏雲是赤心。
méi dào zhū lóng nán zhì yǔ, yě néng zhòu shǐ shuǐ lín lín.
沒道豬龍難致雨,也能驟使水淋淋。
yuán lái dāng chū zǎi xiàng zhāng jiǔ líng zài cháo zhī shí, céng shuō guò ān lù shān yǒu fǎn xiāng, ruò bù chú zhī, bì wèi hòu rì xīn fù zhī huàn, xuán zōng bù yǐ wèi rán. yòu cháng yú qín zhèng lóu qián, chén shè bǎi xì, zhào lù shān guān zhī. xuán zōng zuò zài yī zhāng dà tà shàng, jí mìng lù shān zuò yú tà páng, yī yàng de cháo wài zuò zhe, huáng tài zǐ dào zuò zài xià miàn. shǎo qǐng, xuán zōng qǐ shēn gēng yī, tài zǐ suí zhì gēng yī zhī chù, mì zòu shuō dào: lì guān gǔ jīn, cóng wèi yǒu jūn yǔ chén nán miàn jǐng zuò ér jiān xì zhě, fù huáng chǒng dài lù shān, wú nǎi tài guò hū? zhòng rén shǔ mù zhī dì, kǒng shī guān zhān. xuán zōng wēi xiào dào: chuán wén lù shān, wài rén dōu shuō tā yǒu yì xiāng, wú gù cǐ ràng zhī ěr! lù shān shì yàn cháng zài yú gōng zhōng, zuì ér jiǎ mèi, gōng rén men qiè ér kuī zhī, zhǐ jiàn qí shēn biàn wèi lóng, ér qí shǒu què shì zhū, yīn dà qí yì, mì zòu yú xuán zōng zhī dào. xuán zōng lüè wú yí jì, yǐ wèi cǐ zhū lóng ěr, fēi xìng yún zhì yǔ zhī wù, bù zú jù yě, mìng yǐ jīn jī zhàng zhāng zhī. nǎ zhī tā dào jīn rì, què shì dà wèi guó jiā huò huàn. suǒ yǐ hòu rén zuò shī, yán jí cǐ shì.
原來當初宰相張九齡在朝之時,曾說過安祿山有反相,若不除之,必為後日心腹之患,玄宗不以為然。又嘗於勤政樓前,陳設百戲,召祿山觀之。玄宗坐在一張大榻上,即命祿山坐於榻旁,一樣的朝外坐着,皇太子倒坐在下面。少頃,玄宗起身更衣,太子隨至更衣之處,密奏說道:「歷觀古今,從未有君與臣南面井坐而間戲者,父皇寵待祿山,毋乃太過乎?眾人屬目之地,恐失觀瞻。」玄宗微笑道:「傳聞祿山,外人都說他有異相,吾故此讓之耳!」祿山侍宴嘗在於宮中,醉而假寐,宮人們竊而窺之,只見其身變為龍,而其首卻似豬,因大奇異,密奏於玄宗知道。玄宗略無疑忌,以為此豬龍耳,非興雲致雨之物,不足懼也,命以金雞帳張之。那知他到今日,卻是大為國家禍患。所以後人作詩,言及此事。
qiě shuō dāng rì lù shān fǎn pàn, yǐn bīng nán xià, bù qí jīng ruì, yān chén qiān lǐ. nà shí hǎi nèi chéng píng yǐ jiǔ, bǎi xìng lěi shì bù jiàn bīng gé, cù rán wén zhī fàn yáng bīng qǐ, yuǎn jìn jīng hài. hé běi yí lù, dōu shì tā de yí lù tǒng shǔ zhī dì, suǒ guò zhōu xiàn, wàng fēng wǎ jiě. dì fāng guān yuán, huò yǒu kāi mén chū yíng de, huò yǒu qì chéng táo zǒu de, huò yǒu wèi tā qín lù de, wú yǒu yī chù néng jù zhī zhě. ān lù shān yǐ tài yuán liú shǒu yáng guāng xiáng yī fù yáng guó zhōng wèi tóng zú, yù xiān shā zhī. nǎi yī miàn fā dòng rén mǎ, yī miàn yù qiǎn bù jiāng hé qiān nián gāo miǎo, yǐn èr shí yú qí, tuō yán xiàn shè shēng shǒu, chéng yì zhì tài yuán. yáng guāng suì yǔ cǐ shí shàng wèi zhī ān lù shān de fǎn xìn, zhī dào fàn yáng yǒu shǐ chén jīng guò, chū chéng yíng zhī, què bèi jié lǔ qù le, jiè sòng lù shān jūn qián shā le. xuán zōng chū wén rén yán ān lù shān yǐ fǎn, hái yí shì guài tā de é chuán qí shì, jí wén yáng guāng piān bèi shā, tài yuán bào dào, fāng zhī ān lù shān guǒ rán fǎn le, dà jīng dà nù. yáng fēi yě jīng dé mù dèng kǒu dāi. xuán zōng yú shì zhào jí zài cháo zhū chén, gòng yì cǐ shì. zhòng lùn fēn fēn bù yī, yě yǒu shuō gāi jiǎo de, yě yǒu shuō gāi fǔ de, wéi yǒu yáng guó zhōng yáng yáng dé yì shuō dào: cǐ nú jiǔ méng fǎn zhì, chén zǎo yǐ kuī qí fèi fǔ, gù lǚ dú tiān tīng, bì xià nǎi jīn rì fāng zhī chén yán zhī bù miù. xuán zōng dào: fān nú fù ēn bèi pàn, zuì bù róng zhū, jīn bǐ shì shì zú jīng ruì, chōng tū ér qián, dāng hé yǐ yù zhī? guó zhōng huí zòu shuō dào: bì xià wù yōu, jīn fǎn zhě zhǐ lù shān yī rén ér yǐ, qí yú jiāng shì, dōu bù yù fǎn, tè wèi ān lù shān suǒ bī ěr. cháo tíng zhǐ xū qiǎn yī lǚ zhī shī, shēng zuì zhì tǎo, bù xún rì zhī jiān, dìng wèi chuán shǒu jīng shī, hé zú duō lǜ. xuán zōng xìn qí yán, suì tǎn rán bù yǐ wèi yì. zhèng shì:
且說當日祿山反叛,引兵南下,步騎精銳,煙塵千里。那時海內承平已久,百姓累世不見兵革,猝然聞知范陽兵起,遠近驚駭。河北一路,都是他的一路統屬之地,所過州縣,望風瓦解。地方官員,或有開門出迎的,或有棄城逃走的,或有為他擒戮的,無有一處能拒之者。安祿山以太原留守楊光翔依附楊國忠為同族,欲先殺之。乃一面發動人馬,一面預遣部將何千年、高邈,引二十餘騎,託言獻射生手,乘驛至太原。楊光(歲羽)此時尚未知安祿山的反信,只道範陽有使臣經過,出城迎之,卻被劫擄去了,解送祿山軍前殺了。玄宗初聞人言安祿山已反,還疑是怪他的訛傳其事,及聞楊光翩被殺,太原報到,方知安祿山果然反了,大驚大怒。楊妃也驚得目瞪口呆。玄宗於是召集在朝諸臣,共議此事。眾論紛紛不一,也有說該剿的,也有說該撫的,惟有楊國忠揚揚得意說道:「此奴久萌反志,臣早已窺其肺腑,故屢讀天聽,陛下乃今日方知臣言之不謬。」玄宗道:「番奴負恩背叛,罪不容誅,今彼恃士卒精銳,衝突而前,當何以御之?」國忠回奏說道:「陛下勿憂,今反者只祿山一人而已,其餘將士,都不欲反,特為安祿山所逼耳。朝廷只須遣一旅之師,聲罪致討,不旬日之間,定為傳首京師,何足多慮。」玄宗信其言,遂坦然不以為意。正是:
jiān xiāng zuò è, nǎi zhì wài luàn.
奸相作惡,乃致外亂。
dà yán qī jūn, yǐ kòu wèi wán.
大言欺君,以寇為玩。
què shuō ān qìng zōng zì fā shū yí shǐ zhī hòu, zhǐ wàng qí fù rù jīng, xiāng huì yǒu rì. bù xiǎng dào jiù fǎn qǐ lái le, yī shí jīng huáng wú cuò, zhǐ de xiàng tǎn miàn fù, yì què dài zuì. xuán zōng lián tā shì zōng shì zhī xù, yì yù shè zhī. yáng guó zhōng zòu shuō dào: ān lù shān jiǔ xù yì zhì, bì xià bù jí zhū zhī, zhì yǒu jīn rì zhī pàn luàn. jīn qìng zōng nǎi pàn rén zhī zǐ, fǎ bù kě dài, qǐ róng fù liú cǐ nì zǐ yǐ wèi hòu huàn hū? xuán zōng yì yóu wèi jué, guó zhōng yòu zòu shuō dào: ān lù shān zài jīng chéng shí, méng shèng zhǐ shǐ yǔ chén wèi qīn, píng rì yǒu ēn ér wú yuàn, nǎi wú duān qiè chǐ yú chén. yáng guāng suì yǔ ǒu yǔ chén tóng xìng, lù shān qiě hái yuàn jí yú bǐ, yòu ér shā zhī. qìng zōng wèi lù shān qīn yú, bì xià jīn dào shè ér bù shā, hé yǐ fú tiān xià rén xīn hū? xuán zōng nǎi zhǔn qí suǒ zòu, chuán zhǐ jiāng ān qìng zōng chù sǐ. guó zhōng yòu zòu qǐng jiāng qí qī zǐ róng yì jùn zhǔ, yì cì zì jǐn. zhèng shì:
卻說安慶宗自發書遺使之後,指望其父入京,相會有日。不想倒就反起來了,一時驚惶無措,只得向袒面縛,詣闕待罪。玄宗憐他是宗室之婿,意欲赦之。楊國忠奏說道:「安祿山久蓄異志,陛下不即誅之,致有今日之叛亂。今慶宗乃叛人之子,法不可貸,豈容復留此逆子以為後患乎?」玄宗意猶未決,國忠又奏說道:「安祿山在京城時,蒙聖旨使與臣為親,平日有恩而無怨,乃無端切齒於臣。楊光(歲羽)偶與臣同姓,祿山且還怨及於彼,誘而殺之。慶宗為祿山親於,陛下今倒赦而不殺,何以服天下人心乎?」玄宗乃准其所奏,傳旨將安慶宗處死。國忠又奏請將其妻子榮義郡主,亦賜自盡。正是:
mò jiāng yuán è chú, xiān jiāng nì niè qù.
末將元惡除,先將逆孽去。
tā nián shì fù rén, zhǐ xū yī qìng xù.
他年弒父人,只須一慶緒。
xuán zōng jì zhū ān qìng zōng, jí xià zhǎo bù xuān ān lù shān zhī zuì zhuàng, qiǎn jiāng jūn chén qiān lǐ, wǎng hé dōng zhāo mù mín bīng, suí shǐ tuán liàn yǐ jù zhī. qí shí shì yǒu ān xī jié dù shǐ fēng cháng qīng, rù cháo zòu shì, xuán zōng wèn yǐ tǎo zéi fāng lüè. nà fēng cháng qīng nǎi shì fēng dé yí zhī hòu yì, shì gè zhì dà yán dà zhī rén, kàn de shì tǐ qīng hū, biàn shuài yì zòu dào: jīn yīn chéng píng yǐ jiǔ, shì bù zhī bīng, wǔ bèi dān ruò, suǒ yǐ rén duō wèi zéi, wàng fēng ér mí. rán shì cún shùn nì, shì yǒu qí biàn, bù bì guò lǜ. chén qǐng zǒu mǎ fù dōng jīng, kāi fǔ kù, fā cāng lǐn, zhào mù xiāo yǒng, tiào mǎ wéi dù hé, jī cǐ nì zéi, jì rì qǔ qí shǒu jí, xiàn yú què xià. xuán zōng dà xǐ, suì mìng yǐ fēng cháng qīng wèi fàn yáng píng lú jié dù shǐ, jí rì chí fù dì yì, zhí gǎn dào dōng jīng, mù bīng tǎo zéi, tīng qí pián yí xíng shì.
玄宗既誅安慶宗,即下沼布宣安祿山之罪狀,遣將軍陳千里,往河東招募民兵,隨使團練以拒之。其時適有安西節度使封常清,入朝奏事,玄宗問以討賊方略。那封常清乃是封德彝之後裔,是個志大言大之人,看的事體輕忽,便率意奏道:「今因承平已久,世不知兵,武備單弱,所以人多畏賊,望風而靡。然事存順逆,勢有奇變,不必過慮。臣請走馬赴東京,開府庫,發倉凜,召募驍勇,跳馬囗渡河,擊此逆賊,計日取其首級,獻於闕下。」玄宗大喜,遂命以封常清為范陽平盧節度使,即日馳赴遞驛,直趕到東京,募兵討賊,聽其便宜行事。
shuō huà de, zì gǔ dào: yǎng bīng qiān rì, yòng zài yī zhāo. nà bīng shì píng shí bèi zhe yòng de, rú hé dào biàn qǐ cāng cù, cái qù mù bīng. yòu rú hé cái yǒu biàn luàn, biàn yào mù bīng qǐ lái, nán dào ān lù shān yǒu bīng, cháo tíng shàng dào méi yǒu bīng me? kàn guān, nǐ yǒu suǒ bù zhī. yuán lái táng chū shí, fǔ bīng zhī zhì shén miào, fēn tiān xià wèi shí dào, zhì jūn fǔ liù bǎi sān shí sì, ér guān nèi jū qí bàn, jù shǔ zhū wèi guǎn xiá, gè yǒu míng hào, ér zǒng míng wèi zhé chōng fǔ. fán fǔ bīng duō guǎ, qí shù fēn shàng zhōng xià sān děng: yī qiān èr bǎi rén wèi shàng děng yī qiān rén wèi zhōng děng bā bǎi rén wèi xià děng. mín zì èr shí suì cóng jūn, zhì liù shí suì ér miǎn, xiū xī yǒu shí, zhēng diào yǒu fǎ. zhé chōng fǔ dōu shè lì mù qì tóng yú, shàng xià fǔ zhào, cháo tíng ruò yǒu zhēng fā, xià chì shū qì yú, dū du jùn fǔ cān yàn jiē hé, rán hòu fā qiǎn. fán xíng bīng zé jiǎ zhòu yī zhuāng jù zì bèi, guó jiā wú yǎng bīng zhī fèi, bà bīng zé guī sàn yú yě, jiāng shuài wú wò bīng zhī quán. qí fǎ zhì zuì wèi jìn gǔ. zhǐ yīn cóng jūn zhī jiā, bù wú zá yáo zhī lèi, hòu lái jiàn jiàn pín kùn, fǔ bīng duō táo wáng. zhāng shuō zài cháo shí jiàn yì, lìng mù jīng zhuàng wèi zhǎng cóng sù wèi bīng, míng yuē guō qí. yú shì fǔ bīng zhī zhì rì huài, sǐ wáng zhě yǒu sī bù fù tiān bǔ, fǔ bīng diào rù sù wèi zhě, běn wèi guān jiāng yì shǐ zhī rú nú lì. qí shǒu biān zhě, yì duō wèi biān jiāng nüè shǐ, lì qí sǐ ér jìng méi qí zī cái, fǔ bīng yīn cǐ jǐn dōu táo nì. lǐ lín fǔ dāng guó, zòu tíng zhé wèi fǔ shàng xià yú shū, zì shì zhé chōng fǔ wú bīng, kōng shè guān lì ér yǐ. dào tiān bǎo nián jiān, bìng guō qí zhī zhì, yì jiē fèi huài, qí suǒ zhào mù zhī bīng, jù xì shì jǐng wú lài zǐ dì, bù xí bīng shì. qiě dāng cǐ shí chéng píng yǐ jiǔ, yì zhě duō wèi guó zhōng zhī bīng, kě xiāo jìn yuē, mín jiān xié chí bīng qì, rén jiā yú dì yǒu wèi wǔ guān zhě, fù xiōng bìn qì bù jù. měng jiāng jīng bīng, duō jù yú biān sāi, ér xī běi yóu shén. zhōng guó quán wú wǔ bèi, suǒ wèi yī dàn yǒu biàn, wú bīng kě yòng, qí shì bù dé bù chū yú zhào mù. gài zǔ zōng zhī shàn zhì, zi sūn bù néng xiū bì bǔ fèi, zhèn ér qǐ zhī, qīng zì gèng zhāng, yǐ zhì dà huài bīng zhèng. nǎi ān lù shān suǒ yòng bīng mǎ, běn lái zhòng shèng yòu yīn fān rén bù luò tū jué ā bù sī wèi huí hé gōng pò, ān lù shān yòu jiàng qí zhòng, suǒ yǐ tā de bù xià, bīng jīng mǎ zhuàng, tiān xià mò jí.
說話的,自古道:養兵千日,用在一朝。那兵是平時備着用的,如何到變起倉猝,才去募兵。又如何才有變亂,便要募兵起來,難道安祿山有兵,朝廷上到沒有兵麼?看官,你有所不知。原來唐初時,府兵之制甚妙,分天下為十道,置軍府六百三十四,而關內居其半,俱屬諸衛管轄,各有名號,而總名為折衝府。凡府兵多寡,其數分上中下三等:一千二百人為上等;一千人為中等;八百人為下等。民自二十歲從軍,至六十歲而免,休息有時,徵調有法。折衝府都設立木契銅魚,上下府照,朝廷若有徵發,下敕書契魚,都督郡府參驗皆合,然後發遣。凡行兵則甲冑衣裝俱自備,國家無養兵之費,罷兵則歸散於野,將帥無握兵之權。其法制最為近古。只因從軍之家,不無雜搖之累,後來漸漸貧困,府兵多逃亡。張說在朝時建議,另募精壯為長從宿衛兵,名曰彍騎。於是府兵之制日壞,死亡者有司不復添補,府兵調入宿衛者,本衛官將役使之如奴隸。其守邊者,亦多為邊將虐使,利其死而竟沒其資財,府兵因此盡都逃匿。李林甫當國,奏停折衛府上下魚書,自是折衝府無兵,空設官吏而已。到天寶年間,並彍騎之制,亦皆廢壞,其所召募之兵,俱系市井無賴子弟,不習兵事。且當此時承平已久,議者多謂國中之兵,可銷禁約,民間挾持兵器,人家於弟有為武官者,父兄擯棄不具。猛將精兵,多聚於邊塞,而西北尤甚。中國全無武備,所謂一旦有變,無兵可用,其勢不得不出於召募。蓋祖宗之善制,子孫不能修弊補廢,振而起之,輕自更張,以致大壞兵政。乃安祿山所用兵馬,本來眾盛;又因番人部落突厥阿布司為回紇攻破,安祿山誘降其眾,所以他的部下,兵精馬壯,天下莫及。
xián huà shǎo huà. qiě yán fēng cháng qīng fèng zhào mù bīng, xīng yè chí zhì dōng jīng, dòng zhī cāng kù qián liáng, chū bǎng zhào mù yǒng zhuàng. yī shí yīng mù zhě rú shì, xún rì zhī jiān mù dào liù wàn yú rén, rán jiē shì jǐng bái tú, bìng fēi néng zhàn zhī shì. yòu tàn tīng dé ān lù shān de bīng mǎ qiáng zhuàng, jìng shì gè jìn dí, fāng zì hǎi qián rì bù gāi dà yán yú cháo. jīn yǐ shēn dāng zhòng rèn, wú kě tuī wěi, zhǐ de lǜ zhòng duàn hé yáng qiáo, yǐ wèi shǒu yù zhī bèi. xuán zōng yòu mìng wèi wèi qīng zhāng jiè rán, wèi hé nán jié dù shǐ, tǒng chén liú děng shí sān jùn, yǔ fēng cháng qīng hù wèi shēng yuán. lù shān bīng zhì líng chāng, shí zhí tiān hán. lù shān lìng jūn shì yǐ zhǎng shéng lián shù zhàn chuán bìng zá cǎo mù, héng jié hé liú. yī yè bīng dòng jiān hòu, shì fú liáng yì bān, bīng mǎ suì chéng cǐ dù hé, lái xiàn líng chāng jùn. zéi bīng bù qí zòng héng, mò zhī qí shù, suǒ guò cán shā. zhāng jiè rán dào chén liú cái shù rì, ān lù shān bīng zhòng tū zhì, jiè rán lián máng dū shuài mín bīng, dēng chéng shǒu yù. zěn nài rén bù jí zhàn, mín xīn jù pà, tiān qì yòu jí qí kǔ hán, shǒu zú jiāng lěng, bù néng fáng shǒu. tài shǒu guō nè jìng zì lǜ zhòng kāi chéng chū jiàng, lù shān rù chéng, qín huò zhāng jiè rán zhǎn yú jūn mén zhī xià.
閒話少話。且言封常清奉詔募兵,星夜馳至東京,動支倉庫錢糧,出榜召募勇壯。一時應募者如市,旬日之間募到六萬餘人,然皆市井白徒,並非能戰之士。又探聽得安祿山的兵馬強壯,竟是個勁敵,方自海前日不該大言於朝。今已身當重任,無可推委,只得率眾斷河陽橋,以為守御之備。玄宗又命衛尉卿張介然,為河南節度使,統陳留等十三郡,與封常清互為聲援。祿山兵至靈昌,時值天寒。祿山令軍士以長繩連束戰船並雜草木,橫截河流。一夜冰凍堅厚,似浮梁一般,兵馬遂乘此渡河,來陷靈昌郡。賊兵步騎縱橫,莫知其數,所過殘殺。張介然到陳留才數日,安祿山兵眾突至,介然連忙督率民兵,登城守御。怎奈人不及戰,民心懼怕,天氣又極其苦寒,手足僵冷,不能防守。太守郭訥徑自率眾開城出降,祿山入城,擒獲張介然斬於軍門之下。
cì rì, yòu tàn mǎ lái bào shuō dào: tiān zǐ zhào yù tiān xià, shuō ān lù shān fǎn pàn, zuì jí dà è, qí zhǎng zǐ ān qìng zōng, zài jīng yǐ jīng fú zhū. wén wǔ guān yuán jūn mín rén děng, yǒu néng zhǎn ān lù shān zhī tóu lái xiàn zhě, fēng yǐ wáng jué. zuì zhǐ jí ān lù shān yī rén ér yǐ, qí yú fù cóng zhū jiāng wén wǔ guān yuán bīng zú děng guī shùn, jù shè yòu yī gài bù wèn. ān lù shān tīng shuō qí zǐ ān qìng zōng zài jīng bèi shā, dà nù, dà kū dào: wú yǒu hé zuì, ér jīn yì shā wú zi, shì suǒ shì bù liǎng lì yě! suì zòng dà bīng dà shā jiàng rén, yǐ xiè xiōng zhōng zhī fèn. zhèng shì:
次日,又探馬來報說道:「天子詔諭天下,說安祿山反叛,罪極大惡,其長子安慶宗,在京已經伏誅。文武官員軍民人等,有能斬安祿山之頭來獻者,封以王爵。罪只及安祿山一人而已,其餘附從諸將文武官員兵卒等歸順,俱赦宥一概不問。」安祿山聽說其子安慶宗在京被殺,大怒,大哭道:「吾有何罪,而今意殺吾子,是所勢不兩立也!」遂縱大兵大殺降人,以泄胸中之忿。正是:
shēn qīn wèi pàn nì, hái shuō wú hé zuì.
身親為叛逆,還說吾何罪。
qiān nù shā wú gū, zuì gèng zēng bǎi bèi.
遷怒殺無辜,罪更增百倍。
chén liú shī shǒu, zhāng jiè rán bèi hài zhī xìn, bào dào jīng shī, jǔ cháo zhèn nù. xuán zōng lín cháo, miàn yù yáng guó zhōng yǔ zhòng guān dào: qīng děng dōu shuō ān lù shān zhī zào fǎn, bù zú wèi lǜ, yì yú pū miè. jīn nǎi duó dì zhēng chéng, zhǎn jiāng hài mín, shì shén chāng jué, cǐ zhèng jìn dí, hé kě qīng shì? zhèn jīn lǎo yǐ, qǐ kě yí cǐ huàn yú hòu rén? jīn dāng shǐ huáng tài zǐ jiān guó, zhèn qīn zì tǒng lǐng liù shī, gōng zì dài bīng jiāng chū zhēng, wù yào miè cǐ wàng ēn fù yì zhī nì zéi! zhèng shì:
陳留失守,張介然被害之信,報到京師,舉朝震怒。玄宗臨朝,面諭楊國忠與眾官道:「卿等都說安祿山之造反,不足為慮,易於撲滅。今乃奪地爭城,斬將害民,勢甚猖獗,此正勁敵,何可輕視?朕今老矣,豈可貽此患於後人?今當使皇太子監國,朕親自統領六師,躬自帶兵將出征,務要滅此忘恩負義之逆賊!」正是:
tiān zǐ yù qīn zhēng, tài zǐ jiāng jiān guó.
天子欲親征,太子將監國。
jiān chén jīng pò dǎn, yōng chén jì wú chū.
奸臣驚破膽,庸臣計無出。
wèi zhī hòu shì rú hé, qiě tīng xià huí fēn jiě.
未知後事如何,且聽下回分解。