strong shǐ zhōng zhēn yán zhēn qīng qǐ yì zāo dù jì gē shū hàn sàng shī strong
矢忠貞顏真卿起義 遭妒忌哥舒翰喪師
cí yuē:
詞曰:
yóu lái shì luàn jiàn zhōng chén, shǐ zhì sǎo yāo fēn. shén xiàn yī mén shuāng yì, xiào tā zhū jùn wú rén. zhuān zhēng dà jiāng, dài shí ér dòng, kě jiàn qí xūn. zhǐ wèi yī fēng dān zhào, dùn jiào sàng què sān jūn.
由來世亂見忠臣,矢志掃妖氛。甚羨一門雙義,笑他諸郡無人。 專征大將,待時而動,可建奇勳。只為一封丹詔,頓教喪卻三軍。
diào jì cháo zhōng cuò
調寄「朝中措」
cóng lái zhōng chén yì shì, dāng tài píng zhī shí, rén dōu bù jiàn dé tā de zhōng yì, jí huò luàn jí qǐ, píng shí jū wèi xiǎng lù, zuò wēi yǐ shì, yáo chún gǔ shé de zhè yī bān rén, dào nà shí wú bù cóng fēng ér mí. zhǐ yǒu yī èr zhōng yì zhī shì, shǐ dān xīn, mào bái rèn, yǐ shēn xùn zhī, bǎi zhé bù huí. ér jīn ér hòu, shàng zì jūn wáng, xià zhì chén shù, dōu wén qí míng ér jìng fú zhī, chēng tàn zhī bù yǐ, yǐ wèi cǐ zhēn shì yǒu zhōng gān yì dǎn de rén. rán yào zhī fēi zhōng chén yì shì zhī chū xīn yě. tā de běn huái, yuán zhǐ zhǐ wàng jūn wáng yǒu dào, cháo yě wú yú, míng liáng yù hé, shēn míng jù tài, bù zhì yǒu juān qū xùn nán zhī shì wèi miào. ruò bì dào shí qióng shì luàn, shǐ rén gòng jiàn qí zhōng yì, yòu qǐ guó jiā zhī xìng zāi! zhì guó jiā jì bù xìng huò huàn, bù dé yǐ ér mìng jiāng chū shī, nà dà jiāng yǐ yī shēn wèi guó jiā ān wēi suǒ xì, zì bì xiāng dù shí shì, kě jìn zé jìn, bù kě jìn zé zàn zhǐ, qí jǔ dòng zì hé jī yí. kǔn yǐ wài, dāng tīng jiāng jūn zhì zhī. nài hé huò yú quán guì yí jì zhī yán, yáo dù xuán chuāi, shēng bī tā chū bīng jìn zhàn, yǐ zhì duò dí rén zhī jì zhōng, sàng shī bài jī, hài tā bù dé wèi zhōng chén yì shì, zhēn kě tàn xī tòng hèn, qiāng tiān hū dì ér bù yǐ yě!
從來忠臣義士,當太平之時,人都不見得他的忠義,及禍亂即起,平時居位享祿,作威倚勢,搖唇鼓舌的這一班人,到那時無不從風而靡。只有一二忠義之士,矢丹心,冒白刃,以身殉之,百折不回。而今而後,上自君王,下至臣庶,都聞其名而敬服之,稱嘆之不已,以為此真是有忠肝義膽的人。然要之非忠臣義士之初心也。他的本懷,原只指望君王有道,朝野無虞,明良遇合,身名俱泰,不至有捐軀殉難之事為妙。若必到時窮世亂,使人共見其忠義,又豈國家之幸哉!至國家既不幸禍患,不得已而命將出師,那大將以一身為國家安危所系,自必相度時勢,可進則進,不可進則暫止,其舉動自合機宜。閫以外,當聽將軍制之。奈何惑於權貴疑忌之言,遙度懸揣,生逼他出兵進戰,以致墮敵人之計中,喪師敗績,害他不得為忠臣義士,真可嘆息痛恨,槍天呼地而不已也!
què shuō xuán zōng tiān zǐ fù zhào qín guó mó qín guó zhēn réng yǐ yuán guān qǐ yòng, èr rén rù cháo miàn jūn. xiè ēn bì hòu, xuán zōng wēn yán fǔ wèi yī fān, jí wèn èr rén tǎo zéi zhī cè. xiōng dì èr rén yǐ cì chén yán, dà yuē yǐ yòng bīng yí shèn, rèn jiāng zhí zhuān wèi duì. zhèng yì lùn jiān, zhī bù guān qǐ zòu shuō: qián zhě suī yáng tài shǒu yuán quē, nì zéi ān lù shān chéng jiān wěi jìn qí dǎng zhāng tōng wù wèi suī yáng tài shǒu, suí bèi dān fù wèi jiǎ bì lǜ lì mín zhǎn jī zhī, jīn yí jí xuǎn xīn guān qián qù jiē rèn. tè tuī cháo chén shù yuán, gōng hòu shèng zhǐ xuǎn yòng. qín guó mó zòu dào: suī yáng wèi jiāng huái zhī bǎo zhàng, jīn dāng zéi fēn rǎo luàn zhī hòu, tài shǒu yī guān, fēi xún cháng zhī rén suǒ néng shèng rèn, yí wù jū zī gé zhuó yòng. yǐ chén suǒ zhī, qián gāo yào wèi xǔ yuǎn, jì yǒu zhì cāo, gèng ráo cái lüè, kān chōng cǐ zhí, fú qǐ shèng cái. xuán zōng tīng shuō zhǔn zòu, jí yù lì bù yǐ xǔ yuǎn wèi suī yáng tài shǒu. yòu wèn: èr qīng, yì zhī jīn rì kě chēng liáng jiāng zhě wèi shuí rén? qín guó zhēn zòu dào: zì gǔ yún: tiān xià wēi, zhù yì shuài. jīn bì xià suǒ yòng zhī jiāng, rú fēng cháng qīng gāo xiān zhī zhī bèi, suī yì xián yú jūn lǚ zhī shì, wèi bì biàn chēng liáng jiāng. xī nián hàn lín xué shì lǐ bái, céng shàng shū zòu dài zuì biān jiāng guō zi yí, zú bèi gān chéng zhī xuǎn, fù xīn zhī qí, bì xià yīn tè yuán qí suǒ fàn zhī zuì, xǔ yǐ lì gōng zì xiào. guō zi yí lǚ lì zhàn gōng, zhǔ shuài gē shū hàn biǎo jiàn, yǐ lì guān zhì shuò fāng yòu xiāng bīng mǎ shǐ jiǔ yuán tài shǒu, cǐ zhēn jiāng cái yě. lǐ bái zhī yán bù miù. xuán zōng diǎn tóu dào shì, yīn yòu wèn: gē shū hàn jiāng cái hé rú? qín guó mó zòu dào: gē shū hàn sù yǒu wēi míng, zhǐ xián yòng fǎ tài jùn, bù xù shì zú. cháo tíng ruò zhuān rèn cǐ, tīng qí pián yí xíng shì, dāng yì bù fù suǒ wěi tuō. dàn jìn wén qí bào bìng bù zhì shì. xuán zōng dào: bǐ zì néng wèi wǒ lì jí bàn shì. suì jiàng zhǐ jí shēng guō zi yí wèi shuò fāng jié dù shǐ, yòu mìng gē shū hàn wèi bīng mǎ fù yuán shuài. gē shū hàn shàng zòu gào bìng, xuán zōng bù zhǔn suǒ gào, lìng jiāng bīng shí wàn, fáng yù ān lù shān. nà shí, ān lù shān jì xiàn líng chāng jí chén liú, shēng shì yì zhāng, bìng gōng pò xíng yáng, zhí bī dōng jīng. fēng cháng qīng tún bīng wǔ láo yǐ jù zhī, wú nài bù xià xīn mù de guān jūn, dōu shì shì jǐng bái tú, bù xí zhàn zhèn, jiàn zéi bīng shì měng, xiān zì huáng jù. ān lù shān tè yǐ tiě qí chōng lái, guān jūn bù néng dǐ dāng, dà bài ér zǒu. zhèng shì:
卻說玄宗天子復召秦國模、秦國楨仍以原官起用,二人入朝面君。謝恩畢後,玄宗溫言撫慰一番,即問二人討賊之策。兄弟二人以次陳言,大約以用兵宜慎,任將直專為對。正議論間,支部官啟奏說:「前者睢陽太守員缺,逆賊安祿山乘間偽進其黨張通悟為睢陽太守,隨被單父尉賈賁率吏民斬擊之,今宜即選新官前去接任。特推朝臣數員,恭候聖旨選用。」秦國模奏道:「睢陽為江淮之保障,今當賊氛擾亂之後,太守一官,非尋常之人所能勝任,宜勿拘資格擢用。以臣所知,前高要尉許遠,既有志操,更饒才略,堪充此職,伏乞聖裁。」玄宗聽說准奏,即諭吏部以許遠為睢陽太守。又問:「二卿,亦知今日可稱良將者為誰人?」秦國楨奏道:「自古云:天下危,注意帥。今陛下所用之將,如封常清、高仙芝之輩,雖亦嫻於軍旅之事,未必便稱良將。昔年翰林學士李白,曾上疏奏待罪邊將郭子儀,足備干城之選,腹心之奇,陛下因特原其所犯之罪,許以立功自效。郭子儀屢立戰功,主帥哥舒翰表薦,已歷官至朔方右廂兵馬使九原太守,此真將才也。李白之言不謬。」玄宗點頭道是,因又問:「哥舒翰將才何如?」秦國模奏道:「哥舒翰素有威名,只嫌用法太峻,不恤士卒。朝廷若專任此,聽其便宜行事,當亦不負所委託。但近聞其抱病不治事。」玄宗道:「彼自能為我力疾辦事。」遂降旨即升郭子儀為朔方節度使,又命哥舒翰為兵馬副元帥。哥舒翰上奏告病,玄宗不准所告,令將兵十萬,防禦安祿山。那時,安祿山既陷靈昌及陳留,聲勢益張,並攻破滎陽,直逼東京。封常清屯兵武牢以拒之,無奈部下新募的官軍,都是市井白徒,不習戰陣,見賊兵勢猛,先自惶懼。安祿山特以鐵騎衝來,官軍不能抵當,大敗而走。正是:
zǎo zhī jīn rì qǔ shèng nán, zhuī huǐ dāng chū chū dà yán.
早知今日取勝難,追悔當初出大言。
dāng xià fēng cháng qīng shōu hé yú zhòng, zài yǔ sī shā, yòu fù dà bài, zéi bīng chéng shì fèn jī, suì xiàn dōng jīng. hé nán yǐn dá xī xún, chū chéng tóu xiáng. dú liú shǒu lǐ xin dēng zhōng chéng lú yì cǎi fǎng pàn guān jiǎng qīng, bù kěn tóu xiáng. chéng pò zhī rì, chuān cháo fú zuò yú táng shàng, ān lù shān shǐ rén qín zhì jūn qián, sān rén tóng shēng mà zéi, yī shí sān rén dōu bèi shā. fēng cháng qīng shōu jù bài cán bīng mǎ, xī zǒu shǎn zhōu. shí gāo xiān zhī tún bīng yú shǎn, fēng cháng qīng wǎng jiàn zhī, tì qì ér yán dào: zài xià lián rì xuè zhàn, zéi fēng ruì bù kě dāng. qiè jì tóng guān bīng shǎo, tǎng zéi chōng tū rù guān, zé zhǎng ān wēi yǐ! bù rú yǐn tún shǎn zhī bīng, xiān jù tóng guān yǐ jù zéi. gāo xiān zhī cóng qí yán, jí yǔ fēng cháng qīng yǐn bīng tuì shǒu tóng guān, xiū wán shǒu bèi. zéi bīng guǒ rán fù zhì, bù dé rù ér tuì, zhè yě suàn shì èr rén shǒu yù zhī gōng le. shuí zhī nà jiān jūn huàn guān biān lìng chéng, cháng yǒu suǒ gàn qiú yú xiān zhī, bù suí qí yù, xīn zhōng huái hèn. yòu guài fēng cháng qīng shí shí wú suǒ kuì xiàn, suì mì liú hé zòu fēng cháng qīng, yǐ zéi yáo zhòng, wèi jiàn xiān bēn gāo xiān zhī qīng qì shǎn dì shù qiān lǐ, yòu sī jiǎn jūn liáng, yǐ rù jǐ náng, dà fù cháo tíng wěi rèn zhī yì. xuán zōng tīng xìn qí yán, bó rán zhèn nù, jí cì lìng chéng mì chì, shǐ jí jūn zhōng zhǎn cǐ èr rén. lìng chéng nǎi yáng tuō tā shì, qǐng èr rén miàn yì èr rén jì zhì, wèi jí xù lǐ, biān lìng chéng jǔ shǒu dào: yǒu shèng zhǐ chì cì èr wèi dài fū sǐ. suì hē zuǒ yòu: dài wǒ ná xià! xuān chì shì zhī. cháng qīng dào: bài jūn zhī jiāng, sǐ zuì xī táo. dàn cháo yì jù yǐ lù shān zhī zhòng wèi bù nán zhēn lù, fēi què lùn yě. chén sǐ zhī hòu, yuàn wù qīng shì cǐ zéi, yí zhuān rèn liáng jiāng, duō liàn jīng bīng yǐ tú zhī. xiān zhī dào: wú yù zéi ér tuì, zuì gù dāng sǐ bù cí, wèi wǒ sī qīn jūn liáng, qǐ bù yuān zāi! èr rén jiù xíng zhī shí, bù xià shì zú, jiē dà hū chēng yuān wǎng, qí shēng zhèn dòng tiān dì. hòu rén yǒu shī tàn yún:
當下封常清收合餘眾,再與廝殺,又復大敗,賊兵乘勢奮擊,遂陷東京。河南尹達奚珣,出城投降。獨留守李忄登、中丞盧奕、採訪判官蔣清,不肯投降。城破之日,穿朝服坐於堂上,安祿山使人擒至軍前,三人同聲罵賊,一時三人都被殺。封常清收聚敗殘兵馬,西走陝州。時高仙芝屯兵於陝,封常清往見之,涕泣而言道:「在下連日血戰,賊鋒銳不可當。竊計潼關兵少,倘賊衝突入關,則長安危矣!不如引屯陝之兵,先據潼關以拒賊。」高仙芝從其言,即與封常清引兵退守潼關,修完守備。賊兵果然復至,不得入而退,這也算是二人守御之功了。誰知那監軍宦官邊令誠,常有所干求於仙芝,不遂其欲,心中懷恨。又怪封常清時時無所饋獻,遂密硫劾奏封常清,以賊搖眾,未見先奔;高仙芝輕棄陝地數千里,又私減軍糧,以入己囊,大負朝廷委任之意。玄宗聽信其言,勃然震怒,即賜令誠密敕,使即軍中斬此二人。令誠乃佯托他事,請二人面議;二人既至,未及敘禮,邊令誠舉手道:「有聖旨敕賜二位大夫死。」遂喝左右:「代我拿下!」宣敕示之。常清道:「敗軍之將,死罪奚逃。但朝議俱以祿山之眾為不難珍戮,非確論也。臣死之後,願勿輕視此賊,宜專任良將,多練精兵以圖之。」仙芝道:「吾遇賊而退,罪固當死不辭,謂我私侵軍糧,豈不冤哉!」二人就刑之時,部下士卒,皆大呼稱冤枉,其聲震動天地。後人有詩嘆云:
huàn zhě jiān jūn jūn qì jǔ, hé dāng qīng shā ér jiāng jūn.
宦者監軍軍氣沮,何當輕殺而將軍。
cǐ shí piān tīng yóu rú cǐ, nà de rén xīn kěn xiàng jūn?
此時偏聽猶如此,那得人心肯向君?
èr rén jì sǐ, mìng gē shū hàn tǒng qí zhòng, bìng fān jiāng huǒ bá guī rén bù zú, yì shǔ tǒng xiá, hào chēng èr shí wàn, zhèn shǒu tóng guān.
二人既死,命哥舒翰統其眾,並番將火拔歸仁部卒,亦屬統轄,號稱二十萬,鎮守潼關。
qiě shuō ān lù shān jì xiàn hé nán, qiǎn qí dǎng duàn zǐ guāng jī lǐ xin dēng lú yì jiǎng qīng zhī shǒu, chuán shì hé běi, lìng sù nà kuǎn, chuán zhì píng yuán jùn. píng yuán jùn de tài shǒu, nǎi lín yí rén, xìng yán míng zhēn qīng, zì qīng chén, fù shèng yán zi zhī hòu yì, shì gè zhōng jūn ài guó de rén. tā yú lù shān wèi fǎn zhī xiān, yù zǎo zhī qí bì fǎn, shí zhí jiǔ yǔ zhī shí, jí cǐ wèi yóu, zhú chéng jùn háo, jiǎn liàn dīng zhuàng, jī zhù cāng lǐn, àn zuò zhǔn bèi. lù shān yǐ shū shēng mù zhēn qīng, bù bǎ fàng zài xīn zhōng. jí dào fǎn pàn zhī shí, hé běi jùn xiàn jù pī mǐ, zhī dào píng yuán yì bì jiàng shùn, nǎi xí lìng zhēn qīng, wèi běn jùn bīng fáng shǒu hé jīn. zhēn qīng yáng shòu qí chè, mì qiǎn xīn fù, huái dié chí fù zhū jùn, àn yuē qí jǔ bīng tǎo zéi, yī miàn zhào mù yǒng shì dé wàn yú rén, tì qì yù yǐ dà yì, zhòng jiē gǎn fèn, yuàn xiào sǐ lì. nà zéi dǎng duàn zǐ guāng, mào mào shī shī de jiāng nà sān gè zhōng chén de tóu lái chuán shì, bèi zhēn qīng ná zhù fù yú chéng shàng, yāo zhǎn shì zhòng. qǔ sān gè tóu xù yǐ pú shēn, guān liàn zàng zhī, jì kū shòu diào. yú shì qīng chí wèi jiǎ zài yán shān wèi mù níng, wén zhēn qīng jǔ yì, nǎi gòng shā wěi jǐng chéng tài shǒu liú dào yuán, huò qí jiǎ zhàng wǔ shí yú chuán bìng qí shǒu jí, sòng zhì zhǎng shǐ lǐ wěi chù. wěi yǐ lù shān pàn dǎng yán zhuāng shì jǐng chéng rén, suì shōu qí zōng zú shù shí rén kǒu, jǐn xíng shā lù. jiāng liú dào yuán de shǒu jí yǔ jiǎ zhàng děng wù, zhuǎn sòng píng yuán tài shǒu yán zhēn qīng chù. ráo yáng tài shǒu lú quán chéng hé jiān sī fǎ lǐ huàn jì yáng tài shǒu lǐ suí, dōu jiāng lù shān suǒ shǔ de wěi tài shǒu zhǎng shǐ děng guān, duō jiē shā le, gè yǒu bīng shù qiān, tuī yán zhēn qīng wèi méng zhǔ. zhēn qīng jí qiǎn běn zhōu sī fǎ bīng mǎ shǐ lǐ píng jī biǎo wén, bìng wěi xí, cóng jiān dào zhí rù jīng shī, zòu wén xuán zōng.
且說安祿山既陷河南,遣其黨段子光齎李忄登、盧奕、蔣清之首,傳示河北,令速納款,傳至平原郡。平原郡的太守,乃臨沂人,姓顏名真卿,字清臣,復聖顏子之後裔,是個忠君愛國的人。他於祿山未反之先,預早知其必反,時值久雨之時,藉此為由,築城浚濠,簡練丁壯,積貯倉凜,暗作準備。祿山以書生目真卿,不把放在心中。及到反叛之時,河北郡縣俱披靡,只道平原亦必降順,乃檄令真卿,為本郡兵防守河津。真卿佯受其撤,密遣心腹,懷牒馳赴諸郡,暗約其舉兵討賊,一面召募勇士得萬餘人,涕泣諭以大義,眾皆感憤,願效死力。那賊黨段子光,冒冒失失的將那三個忠臣的頭來傳示,被真卿拿住縛於城上,腰斬示眾。取三個頭續以蒲身,棺殮葬之,祭哭受吊。於是清池尉賈載、鹽山尉穆寧,聞真卿舉義,乃共殺偽景城太守劉道元,獲其甲仗五十餘船並其首級,送至長史李暐處。暐以祿山叛黨嚴莊是景城人,遂收其宗族數十人口,盡行殺戮。將劉道元的首級與甲仗等物,轉送平原太守顏真卿處。饒陽太守盧全誠、河間司法李奐、濟陽太守李隨,都將祿山所署的偽太守長史等官,多皆殺了,各有兵數千,推顏真卿為盟主。真卿即遣本州司法兵馬使李平齎表文,並偽檄,從間道直入京師,奏聞玄宗。
chū lù shān zuò luàn shí, hé běi zhèn kǒng, wú yī néng yǔ zhī kàng zhě. xuán zōng wén zhī, jiē tàn shuō dào: èr shí sì jùn céng wú yī yì shì yé! jí lǐ píng jī biǎo zhāng zhì, nǎi dà xǐ dào: zhèn bù shí yán zhēn qīng zuò hé zhuàng, nǎi néng rú cǐ! suì jí jiàng dào yù zhǐ, zhào jiā yán zhēn qīng hé běi cǎi fǎng shǐ, zài rèn jí shēng, réng lǐng píng yuán děng chù shì wù, miǎn qí lái jīng bì jiàn. hòu lái sòng cháo zhōng chén wén tiān xiáng, guò píng yuán yǒu shī yún:
初祿山作亂時,河北震恐,無一能與之抗者。玄宗聞之,嗟嘆說道:「二十四郡曾無一義士耶!」及李平齎表章至,乃大喜道:「朕不識顏真卿作何狀,乃能如此!」遂即降道御旨,詔加顏真卿河北採訪使,在任即升,仍領平原等處事務,免其來京陛見。後來宋朝忠臣文天祥,過平原有詩云:
píng yuán tài shǒu yán zhēn qīng, zhǎng ān tiān zǐ bù zhī míng. yī zhāo yú yáng dòng pí gǔ. dà hé
平原太守顏真卿,長安天子不知名。一朝漁陽動鼙鼓。大河
yǐ běi wú jiān chéng. jūn jiā xiōng dì fèn gē qǐ, èr shí qī jùn tóng lián méng. zéi wén shī sè fēn jūn
以北無堅城。君家兄弟奮戈起,二十七郡同連盟。賊聞失色分軍
hái, bù gǎn zhǎng qū rù liǎng jīng. míng huáng fù zǐ dé xī shòu, yóu shì líng wǔ qǐ yì bīng. táng jiā zài
還,不敢長驅入兩京。明皇父子得西狩,由是靈武起義兵。唐家再
zào lǐ guō lì, nì zéi qiān zhì gōng wēi líng. āi zāi cháng shān zéi gōu shé, gōng guī cháo tíng qì bù zhé.
造李郭力,逆賊牽制公威靈。哀哉常山賊鈎舌,公歸朝廷氣不折。
qí qū kǎn kě bù dé qù, chū rù sì cháo lǎo zhōng jié. dāng nián xìng tuō ān lù shān, yóu shǒu jìng xiàn lǐ
崎嶇坎坷不得去,出入四朝老忠節。當年幸脫安祿山,由首竟陷李
xī liè. xī liè ān néng jù shā gōng, zǎi xiàng lú qǐ qī rì yuè. luàn chén zéi zi guī hé suǒ? máng
希烈。希烈安能遽殺公,宰相盧杞欺日月。亂臣賊子歸何所?茫
máng yān cǎo zhōng yuán tǔ. gōng shì yú jīn liù bǎi nián, zhōng jīng hè hè léi xíng tiān!
茫煙草中原土。公視於今六百年,忠精赫赫雷行天!
nà shī zhōng suǒ yún bái shǒu jìng xiàn lǐ xī liè, shì shuō yán zhēn qīng zhì dé zōng shí, jiān xiāng lú qǐ jì qí zhōng zhí, shǐ wǎng xuān wèi nì zéi lǐ xī liè, qí shí jìng wèi qí suǒ hài, shí nián yǐ qī shí yǒu qī yǐ. cǐ shì hòu huà. suǒ yún cháng shān gōu shé zhī shì, nǎi yán zhēn qīng de zú xiōng yán gǎo qīng, qí rén zhī zhōng yì, yǔ zhēn qīng wú yì. dāng lù shān pàn luàn zhī shí, tā wèi cháng shān tài shǒu, lù shān bīng zhì gǎo chéng, cháng shān wēi jí, gǎo qīng zì dù cháng shān bīng lì bù zú, yī shí nán yǐ jù shǒu nǎi yǐ zhǎng shǐ yuán lǚ qiān jì yì, gū xiān wǎng yǐ yíng zhī, yǐ huǎn qí fēng. lù shān xǐ qí lái yíng, cì yǐ zǐ páo jīn dài, shǐ réng jiù shǒu cháng shān. gǎo qīng suì yǔ lǚ qiān mì móu qǐ yì, qià hǎo zhēn qīng qiǎn shēng lú guàng zhì cháng shān, yǔ gǎo qīng xiàng yuē, yù lián bīng duàn lù shān de guī lù. nà shí ān lù shān fāng jiàn hào chēng dà yàn huáng dì, gǎi yuán shèng wǔ, gǎo qīng nǎi jiǎ chuán lù shān de ēn mìng, zhào wěi jǐng xíng shǒu jiāng lǐ qīn còu lǜ zhòng qián lái, shòu nà dēng jí de kào shǎng. qí qí lái zhì, yǔ zhī tòng yǐn zhì zuì, fù ér zhǎn zhī, xuān yù jiě sàn qí zhòng. zéi jiāng gāo miǎo hé qiān nián, shì fèng lù shān zhī mìng, wǎng běi fāng zhēng bīng, lù guò cháng shān, yì wèi gǎo qīng suǒ shā. shí bù jiāng zài lù shān shǒu xià míng zhāng xiàn chéng, zhèng tǒng bīng wéi kùn ráo yáng, gǎo qīng xiān shēng yán, shuò fāng jié dù shǐ guō zi yí lìng bīng mǎ shǐ lǐ guāng bì yǔ wǔ fēng shǐ pú gù huái ēn, tǒng zhòng bīng zú chū jǐng xíng lái le. xiàn chéng wén zhī dà jù, gǎo qīng nǎi qiǎn rén wǎng shuō zhī, shǐ jiě xiǎo yáng zhī wéi, xiàn chéng suì yǐn bīng dùn qù. gǎo qīng lìng yuán lǚ qiān rù ráo yáng, wèi láo jiāng shì, chuán xí zhū jùn, yú shì hé běi xiǎng yīng. gǎo qīng yǐ lǐ qīn còu de shǒu jí yǔ gāo miǎo hé qiān nián èr rén, xiàn yú jīng shī, shǐ qí zi yán quán míng yǔ nèi qiū chéng zhāng tōng yōu, jī biǎo wén fù jīng shī zòu bào. nà zhāng tōng yōu jí zhāng tōng wù zhī dì, tā kǒng yīn qí xiōng jiàng zéi, huò jí jiā mén, sī wèi bǎo quán zhī jì, zhī tài yuán yǐn wáng chéng yè, yǔ yáng guó zhōng yǒu jiāo, yù jiè yǐ wèi yuán. nǎi lì quàn wáng chéng yè liú zhù yán quán míng, biǎo qí zòu wén, rǎng qí gōng wèi jǐ gōng. gǎo qīng qǐ yì cái shù rì, zéi jiāng shǐ sī míng yǐn bīng tū zhì chéng xià, gǎo qīng shǐ rén wǎng tài yuán gào jí, wáng chéng yè jì rǎng qí gōng, zhèng lì yú gǎo qīng zhī sǐ, yōng bīng bù jiù. gǎo qīng xī lì jù zhàn, liáng jǐn bīng pí, chéng suì xiàn, wèi zéi suǒ zhí, jiè sòng lù shān jūn qián. ān lù shān dà hē yī shēng dào: nǐ hé bèi wǒ ér fǎn! gǎo qīng chēn mù dà mà, lù shān nù shén, lìng rén gē qí shé, bìng yuán lǚ qiān yī tóng yù hài. èr rén zhì sǐ, mà bù jué kǒu. zhèng shì:
那詩中所云「白首竟陷李希烈」,是說顏真卿至德宗時,奸相盧杞忌其忠直,使往宣慰逆賊李希烈,其時竟為其所害,時年已七十有七矣。此是後話。所云「常山鈎舌」之事,乃顏真卿的族兄顏杲卿,其人之忠義,與真卿無異。當祿山叛亂之時,他為常山太守,祿山兵至藁城,常山危急,杲卿自度常山兵力不足,一時難以拒守;乃以長史袁履謙計議,姑先往以迎之,以緩其鋒。祿山喜其來迎,賜以紫袍金帶,使仍舊守常山。杲卿遂與履謙密謀起義,恰好真卿遣甥盧逛至常山,與杲卿相約,欲連兵斷祿山的歸路。那時安祿山方僭號稱大燕皇帝,改元聖武,杲卿乃假傳祿山的恩命,召偽井陘守將李欽湊率眾前來,受那登極的犒賞。俟其來至,與之痛飲至醉,縛而斬之,宣諭解散其眾。賊將高邈、何千年,適奉祿山之命,往北方徵兵,路過常山,亦為杲卿所殺。時部將在祿山手下名張獻誠,正統兵圍困饒陽,杲卿先聲言,朔方節度使郭子儀令兵馬使李光弼與武鋒使僕固懷恩,統眾兵卒出井陘來了。獻誠聞之大懼,杲卿乃遣人往說之,使解曉陽之圍,獻誠遂引兵遁去。杲卿令袁履謙入饒陽,慰勞將士,傳檄諸郡,於是河北響應。杲卿以李欽湊的首級與高邈、何千年二人,獻於京師,使其子顏泉明與內邱丞張通幽,齎表文赴京師奏報。那張通幽即張通誤之弟,他恐因其兄降賊,禍及家門,思為保全之計,知太原尹王承業,與楊國忠有交,欲藉以為援。乃力勸王承業留住顏泉明,表其奏文,攘其功為己功。杲卿起義才數日,賊將史思明引兵突至城下,杲卿使人往太原告急,王承業既攘其功,正利於杲卿之死,擁兵不救。杲卿悉力拒戰,糧盡兵疲,城遂陷,為賊所執,解送祿山軍前。安祿山大喝一聲道:「你何背我而反!」杲卿瞋目大罵,祿山怒甚,令人割其舌,並袁履謙一同遇害。二人至死,罵不絕口。正是:
tōng yōu gù jiā bù gù guó, chéng yè mào gōng gèng jì gōng.
通幽顧家不顧國,承業冒功更忌功。
zuò shǐ zhōng liáng bèi bīng rèn, kōng jiāng xuè lèi sǎ xī fèng.
坐使忠良被兵刃,空將血淚灑西鳳。
gǎo qīng jǐn jié ér sǐ, què yīn wáng chéng yè yǎn mào qí gōng, zhāng tōng yōu guǐ dàn qí shuō, yáng guó zhōng méng bì qí shuō, cháo tíng jìng wú xù zèng zhī diǎn. zhí zhì sù zōng qián yuán nián jiān, yán zhēn qīng qì tì sù yú sù zōng, zhuǎn dá shàng huáng. nà shí wáng chéng yè yǐ wèi bié shì, bèi zuì ér sǐ. zhāng tōng yōu shàng zài, shàng huáng mìng zhàng shā zhī. zhuī zèng gǎo qīng wèi tài zǐ tài bǎo, shì yuē zhōng jié. qí zi quán míng, wèi zéi suǒ lüè, hòu yú zéi zhōng táo tuō, qiú dé qí fù shī, bìng qiú dé yuán lǚ qiān zhī shī, yī tǐ guān liàn yǐ guī. fán yán shì zú rén jí qí fù zhī jiù jiāng lì qī zǐ liú luò zhě, dōu chū zī shú huí wǔ shí yú jiā, gòng sān bǎi yú kǒu, rén jiē chēng qí gāo yì. cǐ yì shì hòu huà.
杲卿盡節而死,卻因王承業掩冒其功,張通幽詭誕其說,楊國忠蒙蔽其說,朝廷竟無恤贈之典。直至肅宗乾元年間,顏真卿泣涕訴於肅宗,轉達上皇。那時王承業已為別事,被罪而死。張通幽尚在,上皇命杖殺之。追贈杲卿為太子太保,諡曰忠節。其子泉明,為賊所掠,後於賊中逃脫,求得其父屍,並求得袁履謙之屍,一體棺殮以歸。凡顏氏族人及其父之舊將吏妻子流落者,都出資贖回五十餘家,共三百餘口,人皆稱其高義。此亦是後話。
qiě shuō zhēn qīng yī rì wén gǎo qīng zhī sǐ, dà kū dà jīng, kū shì kū qí xiōng, jīng de shì cháng shān shī shǒu, zéi jù yào chōng, shēn wèi kě lǜ. hū tàn mǎ lái bào, shuō guō zi yí fèng zhào jìn qǔ dōng jīng, tè jiàn lǐ guāng bì wèi hé dōng jié dù shǐ, fēn bīng wàn yú, cóng jǐng xíng ér lái, yí lù jìn qǔ. yán zhēn qīng xǐ dào: rú cǐ zé cháng shān kě fù yǐ! shí qīng hé xiàn lì mín, shǐ qí yì rén lǐ è zhì píng yuán, fèng sù bó qì xiè, yǐ zī jūn yòng, qiě qǐ jiè bīng yǐ wèi zhàn shǒu zhī zhù. nà lǐ è nián fāng ruò guàn, qì yǔ xuān áng, yán tóng míng kuài. zhēn qīng qí qí rén, yǐ bīng wǔ qiān jiè zhī. lǐ è yīn jìn yán shuō dào: cháo tíng yǐ qiǎn bīng chū guō kǒu, zéi jù xiǎn xiāng jù, guān jūn bù dé qián. gōng jīn yǐn bīng xiān jī wèi jùn, gōng bīng kāi guō kǒu yǐ yǐn chū guān jūn, tuán tǎo píng jí yè yǐ běi zhū jùn xiàn, rán hòu hé zhū zhèn bīng, nán lín mèng jīn, jù shǒu yào hài, zhì qí běi zǒu zhī lù. dàn xū biǎo zòu cháo tíng, jiān bì wù zhàn, bù guò yuè yú, zéi bì yǒu nèi kuì xiāng tú zhī shì yǐ! zhēn qīng rán qí shuō, mìng cān jūn lǐ zé jiāo děng, jiāng bīng huì qīng hé bó píng, bīng tún yú táng yì. wěi wèi jùn tài shǒu yuán zhī tài lǜ zhòng lái zhàn, guān jūn fèn lì jī zhī, zéi zhòng kuì bài, suì bá wèi jùn, jūn shēng dà zhèn. běi hǎi tài shǒu hè lán jìn míng bīng lái huì tún yú píng yuán chéng zhī nán, zhēn qīng dài zhī shén hòu, qiě yǐ táng yì zhī gōng ràng zhī. jìn míng jū zhī bù yí, jìng zì jù biǎo shàng zòu, zhēn qīng yì bù yǐ wèi guài. yòu wén lǐ guāng bì yǐ huī fù cháng shān, guō zi yí yǔ lǐ guāng bì hé bīng yī chù. zéi jiāng shǐ sī míng lái zhàn, zi yí yòng jì, sī míng lù jì xiǎn zú, chí zhé qiāng bù xíng, sī zì táo qù, hé běi shí yú jùn jiē xià. yòu wén yōng qiū fáng yù shǐ zhāng xún yǔ zéi lián zhàn, lǚ bài zéi zhòng. zhèng huān xǐ jiān, hū wén cháo tíng shàng yǒu zhào, cuī cù fù yuán shuài gē shū hàn chū zhàn.
且說真卿一日聞杲卿之死,大哭大驚,哭是哭其兄,驚的是常山失守,賊據要衝,深為可慮。忽探馬來報,說郭子儀奉詔進取東京,特薦李光弼為河東節度使,分兵萬餘,從井陘而來,一路進取。顏真卿喜道:「如此則常山可復矣!」時清河縣吏民,使其邑人李萼至平原,奉粟帛器械,以資軍用,且乞借兵以為戰守之助。那李萼年方弱冠,器宇軒昂,言同明快。真卿奇其人,以兵五千借之。李萼因進言說道:「朝廷已遣兵出崞口,賊據險相拒,官軍不得前。公今引兵先擊魏郡,公兵開崞口以引出官軍,團討平汲鄴以北諸郡縣,然後合諸鎮兵,南臨孟津,據守要害,制其北走之路。但須表奏朝廷,堅壁勿戰,不過月余,賊必有內潰相圖之事矣!」真卿然其說,命參軍李擇交等,將兵會清河、博平,兵屯於堂邑。偽魏郡太守袁知泰率眾來戰,官軍奮力擊之,賊眾潰敗,遂拔魏郡,軍聲大振。北海太守賀蘭進明兵來會屯於平原城之南,真卿待之甚厚,且以堂邑之功讓之。進明居之不疑,竟自具表上奏,真卿亦不以為怪。又聞李光弼已恢復常山,郭子儀與李光弼合兵一處。賊將史思明來戰,子儀用計,思明露髻跣足,持折槍步行,私自逃去,河北十餘郡皆下。又聞雍邱防禦使張巡與賊連戰,屢敗賊眾。正歡喜間,忽聞朝廷上有詔,催促副元帥哥舒翰出戰。
yuán lái gē shū hàn tún jūn tóng guān, wèi zhǎng ān píng zhàng zhī jì, àn bīng bù dòng, dài shí ér jìn. hé yuán jūn fù shǐ wáng sī lǐ chéng jiān jìn yán yuē: jīn tiān xià yǐ yáng guó zhōng zhào luàn, mò bù qiè chǐ, gōng dāng shàng biǎo, qǐng zhǎn yáng guó zhōng zhī tóu, yǐ xiè tiān xià, zé rén xīn jiē kuài, gè xiào sǐ lì yǐ! gē shū hàn yáo tóu bù yīng. wáng sī lǐ yòu dào: ruò shì shàng biǎo, wèi bì biàn rú suǒ qǐng, pū yuàn yǐ sān shí qí, jié qǔ yáng guó zhōng zhì tóng guān zhǎn zhī. gē shū hàn è rán dào: ruò rú cǐ, zhēn shì gē shū hàn fǎn, bú shì ān lù shān fǎn le. cǐ yán hé kě chū zhū jūn kǒu? sī lǐ nǎi bù gǎn fù yán. nà biān yáng guó zhōng yě yǒu rén duì tā shuō: cháo tíng zhòng bīng, jǐn zài gē shū hàn zhǎng wò zhī zhōng tǎng jiǎ rén yán wèi kǒu shí, rú bá qí xī zhǐ, wèi bù lì yú gōng, jiāng ruò zhī hé? guó zhōng tīng shuō nǎi dà jù, fāng xún sī wú jì, hū rén bào zéi jiāng cuī gān qíng zài shǎn, bīng bù mǎn sì qiān, léi ruò bù kān, shén shǔ wú bèi. guó zhōng jí zòu qǐ xuán zōng, qiǎn shǐ cuī gē shū hàn jìn bīng huī fù shǎn luò. gē shū hàn fēi zhāng zòu yán dào: ān lù shān xí yú yòng bīng, qǐ zhēn wú bèi. jīn tè shì ruò zhě, yòu wǒ chū bīng ěr! wǒ bīng ruò qīng chū dí, zhèng duò tā de guǐ jì. qiě zéi yuǎn lái, lì zài sù zhàn, wǒ bīng jù xiǎn, lì yú jiān shǒu. kuàng zéi cán nüè, shī zhòng mín xīn, shì yǐ rì bié, jiāng yǒu nèi biàn, yīn ér chéng zhī, kě bù zhàn ér zì jí. yào zài chéng gōng, hé bì wù sù? jīn zhū dào zhēng bīng, shàng duō wèi jí, qǐng gū dài zhī. guō zi yí lǐ guāng bì yì shàng yán: qǐng yǐn bīng běi gōng fàn yáng, fù qí cháo xué, qín zéi dǎng zhī qī nú wèi zhì, yǐ zhāo zhī, zéi bì nèi kuì. tóng guān dà bīng, wéi yí gù shǒu, bù kě qīng chū. yán zhēn qīng yì shàng yán: tóng guān xiǎn yào zhī dì, píng zhàng zhǎng ān, gù shǒu wèi shàng. zéi léi shī yǐ yòu wǒ, xìng wù wèi xián yán suǒ huò. zòu zhāng fēn fēn ér shàng, wú nài guó zhōng yí jì tè shēn, zhǐ lì chí jìn zhàn zhī shuō. xuán zōng xìn qí yán, lián qiǎn zhōng shǐ, wǎng lái bù jué de cuī chū zhàn, qiě jiàng shǒu chì qiè zé yún:
原來哥舒翰屯軍潼關,為長安屏障之計,按兵不動,待時而進。河源軍副使王思禮乘間進言曰:「今天下以楊國忠召亂,莫不切齒,公當上表,請斬楊國忠之頭,以謝天下,則人心皆快,各效死力矣!」哥舒翰搖頭不應。王思禮又道:「若是上表,未必便如所請,仆願以三十騎,劫取楊國忠至潼關斬之。」哥舒翰愕然道:「若如此,真是哥舒翰反,不是安祿山反了。此言何可出諸君口?」思禮乃不敢復言。那邊楊國忠也有人對他說:「朝廷重兵,盡在哥舒翰掌握之中;倘假人言為口實,如拔旗西指,為不利於公,將若之何?」國忠聽說乃大懼,方尋思無計,忽人報賊將崔乾情在陝,兵不滿四千,羸弱不堪,甚屬無備。國忠即奏啟玄宗,遣使催哥舒翰進兵恢復陝洛。哥舒翰飛章奏言道:「安祿山習於用兵,豈真無備。今特示弱者,誘我出兵耳!我兵若輕出敵,正墮他的詭計。且賊遠來,利在速戰,我兵據險,利于堅守。況賊殘虐,失眾民心,勢已日蹩,將有內變,因而乘之,可不戰而自戢。要在成功,何必務速?今諸道徵兵,尚多未集,請姑待之。」郭子儀、李光弼亦上言:「請引兵北攻范陽,覆其巢穴,擒賊黨之妻孥為質,以招之,賊必內潰。潼關大兵,惟宜固守,不可輕出。」顏真卿亦上言:「潼關險要之地,屏障長安,固守為尚。賊羸師以誘我,幸勿為閒言所惑。」奏章紛紛而上,無奈國忠疑忌特深,只力持進戰之說。玄宗信其言,連遣中使,往來不絕的催出戰,且降手敕切責云:
qīng yōng zhòng bīng, bù chéng zéi wú bèi, jí tú huī fù yào dì, ér yù dài zéi zì kuì, àn bīng bù zhàn, zuò shī shì jī, qīng zhī xīn jì, zhèn suǒ wèi jiě. tǎng kuàng rì chí jiǔ, shǐ wú bèi zhě zhuǎn wèi yǒu bèi, wǒ jūn qiān yán, huò wú chéng gōng zhī jī, guó fǎ jù zài, zhèn zì bù gǎn xùn yě.
卿擁重兵,不乘賊無備,急圖恢復要地,而欲待賊自潰,按兵不戰,坐失事機,卿之心計,朕所未解。倘曠日持久,使無備者轉為有備,我軍遷延,或無成功之績,國法具在,朕自不敢徇也。
gē shū hàn jiàn shèng zhǐ jiàng xià, yán lì qiè zé, shì bù néng zhǐ, fǔ yīng tòng kū yī huí, suì zhěng chì duì wǔ, yǐn bīng chū guān. yǔ cuī gān qíng zhī bīng, yù yú líng bǎo xī yuán. zéi bīng jù xiǎn yǐ dài, nán xiàng zǔ shān, běi xiàng zǔ hé, zhōng xiàng ài dào, qī shí yú lǐ. wáng sī lǐ děng jiāng bīng wǔ wàn jù qián, fù jiāng páng zhōng děng yǐn bīng shí wàn jì jìn. gē shū hàn zì yǐn bīng sān wàn, dēng hé nán gāo fù, yáng qí léi gǔ, yǐ zhù qí shì. cuī gān qíng suǒ lǜ bù guò wàn rén, bù wǔ bù zhěng, guān jūn wàng jiàn, dōu jiē xiào zhī. shuí zhī tā yǐ xiān fú jīng bīng yú xiǎn yào zhī chù, wèi jí jiāo bīng, yáng wèi yǎn qí yè gē, hǎo xiàng yào táo dùn de yì bān. guān jūn xiè bù wèi bèi, fāng guān wàng jiān, zhǐ tīng lián shēng pào xiǎng, yī qí fú bīng duō qǐ. zéi zhòng chéng gāo pāo xià mù shí, guān jūn bèi jī sǐ zhě shén duō. ài dào zhī zhōng, rén mǎ shòu shù, qiāng gǎn jù bù shī yòng. gē shū hàn yǐ zhān chē shù shí chéng wèi qián qū, yù jiè yǐ wèi chōng tū. cuī gān yòu què yǐ cǎo chē shù shí chéng, sāi yú zhān chē zhī qián, zòng yán shāo fén. qià zhí nà shí dōng fēng bào fā, huǒ chèn fēng wēi, fēng yīn huǒ shì, yān yàn fèi téng, guān jūn bù néng kāi mù, wàng zì xiāng shā. zhī dào zéi bīng zài yān yàn zhōng, yī qí bǎ jiàn shè jiāng qù, jí zhī jiàn jǐn, fāng zhī wú zéi. gān yòu qiǎn jiāng, lǜ jīng qí shù wàn, cóng shān nán zhuǎn chū guān jūn zhī hòu, shǒu wěi jiā gōng, guān jūn hài luàn, dà bài ér bēn, huò qì jiǎ shǔ nì, ér táo rù shān gǔ huò pāo qiāng bēn zǒu, huò wù rù hé zhōng, nì sǐ zhě bù jì qí shù. hòu jūn jiàn qián jūn rú cǐ bài zǒu, yì jiē zì kuì, hé běi jūn wàng jiàn, yě dōu táo bèn, yī shí liǎng àn guān jūn jù kōng. zhè yī chǎng hǎo sī shā, dàn jiàn:
哥舒翰見聖旨降下,嚴厲切責,勢不能止,撫膺慟哭一回,遂整飭隊伍,引兵出關。與崔乾情之兵,遇於靈寶西原。賊兵據險以待,南向阻山,北向阻河,中向隘道,七十餘里。王思禮等將兵五萬俱前,副將龐忠等引兵十萬繼進。哥舒翰自引兵三萬,登河南高阜,楊旗擂鼓,以助其勢。崔乾情所率不過萬人,部伍不整,官軍望見,都皆笑之。誰知他已先伏精兵於險要之處,未及交兵,佯為偃旗曳戈,好像要逃遁的一般。官軍懈不為備,方觀望間,只聽連聲炮響,一齊伏兵多起。賊眾乘高拋下木石,官軍被擊死者甚多。隘道之中,人馬受束,槍桿俱不施用。哥舒翰以氈車數十乘為前驅,欲藉以為衝突。崔乾佑卻以草車數十乘,塞於氈車之前,縱炎燒焚。恰值那時東風暴發,火趁風威,風因火勢,煙焰沸騰,官軍不能開目,妄自相殺。只道賊兵在煙焰中,一齊把箭射將去,及知箭盡,方知無賊。乾佑遣將,率精騎數萬,從山南轉出官軍之後,首尾夾攻,官軍駭亂,大敗而奔,或棄甲鼠匿,而逃入山谷;或拋槍奔走,或誤入河中,溺死者不計其數。後軍見前軍如此敗走,亦皆自潰,河北軍望見,也都逃奔,一時兩岸官軍俱空。這一場好廝殺,但見:
chū yān yòu dí, zuò wèi sàn sàn shū shū zhà ěr jiāo fēng, gù zuò huāng huāng suō suō. yī shà shí hòu bīng yōng zhì, zhuǎn shùn jiān fú bīng qí qǐ. pào xiǎng lián tiān, gǔ shēng dòng dì. xiāng féng xiá lù, yòng bù zháo dà dào zhǎng qiāng dú zhàn gāo gāng, luàn pāo xià mù tóu shí kuài. fēng néng zhù huǒ, dùn jiào shuāng mù bèi yān mí jiàn wèi shāng rén, què xiào yī shí dōu shè jǐn. yǎn jiàn quán jūn jì fù, zú lìng dà jiāng huò qín.
初焉誘敵,作為散散疏疏;乍爾交鋒,故作荒荒縮縮。一霎時後兵擁至,轉瞬間伏兵齊起。炮響連天,鼓聲動地。相逢狹路,用不着大到長槍;獨占高岡,亂拋下木頭石塊。風能助火,頓教雙目被煙迷;箭未傷人,卻笑一時都射盡。眼見全軍既覆,足令大將獲擒。
guān jūn jì bài, gē shū hàn dú yǔ huī xià bǎi yú qí, zì shǒu yáng shān dù hé, xiàng xī rù guān, yú zhòng bēn zhì guān wài. shí yǐ hūn yè, guān qián yuán yǒu sān gè jí kuò jí shēn de dà kēng qiàn, yǐ fáng zéi rén chōng tū de. nà shí bài bīng táo guī, zhēng xiān rù guān, huāng luàn lǐ hēi àn zhōng, bù jué lián rén dài mǎ, duō bèi diē rù kēng qiàn nèi. xū yú zhī jiān, kēng qiàn tián mǎn, hòu lái zhě jiàn zhī ér guò, rú lǚ píng dì. èr shí wàn rén mǎ chū zhàn, bài hòu dé guī zhě, bā qiān yú rén. cuī gān shāng chéng shèng, gōng pò tóng guān. gē shū hàn tuì zhì guān xī yì zhōng, jiē bǎng shōu hé bài zú, yù tú zài zhàn. bù xià fān jiāng rén bá guī rén xīn yù jiàng zéi, jí shēng yán zéi bīng jiāng zhì, cù gē shū hàn chū yì shàng mǎ. rén bá guī rén yán dào: zhǔ shuài yǐ èr shí wàn zhòng, yī zhàn ér jǐn, yǒu hé yán fù jiàn tiān zǐ kuàng yòu quán xiāng suǒ yí jì, dú bù jiàn gāo xiān zhī fēng cháng qīng zhī shì hū? jí qǐng dōng xíng, yǐ tú zì quán zhī cè. gē shū hàn dào: wú shēn wèi dà jiāng, qǐ kěn jiàng zéi. biàn yù xià mǎ. guī rén chì bù zú, xì gē shū hàn liǎng zú yú mǎ fù, bù yóu fēn shuō, jiā biān ér xíng, zhū jiāng yǒu bù cóng zhě, dōu bèi chán fù. yù zéi jiāng tián gān zhēn, yǐn bīng lái jiē yīng, suì jiāng gē shū hàn děng zhí sòng lù shān jūn qián. lù shān běn yǔ gē shū hàn bù mù de, nà shí què bù jì jiù yuàn, yòng yán quàn tā jiàng shùn. gē shū hàn zhǐ de jiàng le, huǒ bá guī rén zì kuā qí gōng, dà yán yú zhòng, yǐ wèi gē shū hàn zhī jiàng, wǒ zhī lì yě. lù shān jiān zhī dà nù dào: guī rén bèi cháo tíng, bī zhǔ shuài, bù zhōng bù yì! mìng jí zhǎn qí shǒu yǐ shì zhòng. dāng nián ān lù shān zòu qǐng yòng fān jiāng shǒu biān, hòu lái fǎn pàn, duō de fān jiāng zhī lì huǒ bá guī rén zì kuā shì fān jiāng, gù gǎn dà yán kuā gōng, yì bù xiǎng jìng wèi lù shān suǒ shā. zhèng shì:
官軍既敗,哥舒翰獨與麾下百餘騎,自首陽山渡河,向西入關,餘眾奔至關外。時已昏夜,關前原有三個極闊極深的大坑塹,以防賊人衝突的。那時敗兵逃歸,爭先入關,慌亂里黑暗中,不覺連人帶馬,多被跌入坑塹內。須臾之間,坑塹填滿,後來者踐之而過,如履平地。二十萬人馬出戰,敗後得歸者,八千餘人。崔乾傷乘勝,攻破潼關。哥舒翰退至關西驛中,揭榜收合敗卒,欲圖再戰。部下番將人拔歸仁心欲降賊,及聲言賊兵將至,促哥舒翰出驛上馬。人拔歸仁言道:「主帥以二十萬眾,一戰而盡,有何顏復見天子;況又權相所疑忌,獨不見高仙芝、封常清之事乎?即請東行,以圖自全之策。」哥舒翰道:「吾身為大將,豈肯降賊。」便欲下馬。歸仁叱部卒,系哥舒翰兩足於馬腹,不由分說,加鞭而行,諸將有不從者,都被纏縛。遇賊將田乾真,引兵來接應,遂將哥舒翰等執送祿山軍前。祿山本與哥舒翰不睦的,那時卻不記舊怨,用言勸他降順。哥舒翰只得降了,火拔歸仁自誇其功,大言於眾,以為哥舒翰之降,我之力也。祿山間之大怒道:「歸仁背朝廷,逼主帥,不忠不義!」命即斬其首以示眾。當年安祿山奏請用番將守邊,後來反叛,多得番將之力;火拔歸仁自誇是番將,故敢大言誇功,亦不想竟為祿山所殺。正是:
fǎn zéi yì nán róng fǎn zéi, xiǎo rén wǎng zì wèi xiǎo rén.
反賊亦難容反賊,小人枉自為小人。
gē shū hàn jì jiàng zéi, lù shān mìng wèi sī kōng, bī lìng zuò shū, zhāo lǐ guāng bì děng lái jiàng. guāng bì děng jiē fù shū qiè zé zhī. lù shān zhī qí wú xiào, nǎi qiú zhī yú hòu yuàn zhōng. hòu rén yǒu shī tàn yún:
哥舒翰既降賊,祿山命為司空,逼令作書,招李光弼等來降。光弼等皆復書切責之。祿山知其無效,乃囚之於後院中。後人有詩嘆云:
gē shū běn míng jiāng, sàng shī fēi qí zuì. quán jiān néng zhì mìng, dà shuài rú kuǐ lěi.
哥舒本名將,喪師非其罪。權奸能制命,大帥如傀儡。
zhàn suǒ bù yí zhàn, wǒ xīn xiān zì něi. rǔ shēn gèng rǔ guó, qiān zài yǒu yú huǐ.
戰所不宜戰,我心先自餒。辱身更辱國,千載有餘悔。
zhè yī chǎng sàng shī, fēi tóng xiǎo kě. cǐ xìn bào dào jīng shī, chī jīng bù xiǎo. zhèng shì:
這一場喪師,非同小可。此信報到京師,吃驚不小。正是:
jiāng jūn shī lì biān jiāng shàng, tiān zǐ jīng xīn gōng jìn zhōng.
將軍失利邊疆上,天子驚心宮禁中。
wèi zhī hòu shì rú hé, qiě tīng xià huí fēn jiě.
未知後事如何,且聽下回分解。