yī
一
dài yù ràng yǒu jù yún: yè qì yā shān dī yī chǐ. zhōu róng yī yǒu jù yún: shān yǐng yā chuán chūn mèng zhòng. jiē miào zài kě jiě bù kě jiě zhī jiān.
戴喻讓有句云:「夜氣壓山低一尺。」周蓉衣有句云:「山影壓船春夢重。」皆妙在可解不可解之間。
èr
二
rén rén gòng yǒu zhī yì, gòng jiàn zhī jǐng, yī jīng shuō chū, biàn miào. shèng fù chū dú mèi yún: dēng jǐn jiàn chuāng yǐng, jiǔ xǐng wén dí shēng. fú zhī héng hú shàng yún: lòu rì sōng yīn báo, yáo fēng huā yǐng yí. nǚ zǐ zhāng yáo yīng ǒu chéng yún: duǎn yuán yán yuè zǎo, bìng yè dé qiū xiān. zhèng jī chǐ xuě hòu yóu wú shān yún: rén lái jī niǎo sàn, rì chū dòng yún shēng. gù wén wěi lì xià yún: bìng gǔ xiān chóu shǔ, cán huā shàng liàn chūn. nǚ zǐ sūn yún fèng wū xiá dào zhōng yún: yān zhàng hán yún qǐ, tān shēng zhòu yǔ lái. shěn dà chéng dēng jìng cí sì yún: huā qì suí shuāng jī, hú guāng nà yī chuāng. jiāng xī míng yě xíng yún: qiáo yī mián zhé wěi, kǎn dào zuò shuāng fú.
人人共有之意,共見之景,一經說出,便妙。盛復初《獨寐》云:「燈盡見窗影,酒醒聞笛聲。」符之恆《湖上》云:「漏日松陰薄,搖風花影移。」女子張瑤英《偶成》云:「短垣延月早,病葉得秋先。」鄭璣尺《雪後游吳山》云:「人來飢鳥散,日出凍雲升。」顧文煒《立夏》云:「病骨先愁暑,殘花尚戀春。」女子孫雲鳳《巫峽道中》云:「煙瘴寒雲起,灘聲驟雨來。」沈大成《登淨慈寺》云:「花氣隨雙屐,湖光納一窗。」姜西溟《野行》云:「橋欹眠折葦,檻倒坐雙鳧。」
sān
三
yǒu quán shǒu zài rén yì zhōng zhě: mén shēng cài jiā zhāng zhōu zhōng yún: gū kè xīn qíng jí qù jīng, bǎng rén dài yuè chèn xiāo zhēng. qù zhōu shí gòng lái zhōu yǔ, cán mèng yī xī tīng bù míng. wāng zhōu cì tián jiān yún: xiǎo fù fú lí dà fù gēng, lǒng tóu yī shù yǒu tí yīng. ér tóng bù jiě chūn hé zài, zhǐ xiàng yóu rén duō chù xíng. cǐ zhǒng shī, ér tóng lǎo yù, dōu néng lǐng lüè. ér jìng yǒu xué fù wǔ chē zhě, zhōng shēn bù néng dào zhī zì yě. tā rú: tāng kuò zǔ zhī shì dāng shī lù gōng chéng zhuō, yán dào guāi shí shì yì fēi fāng zǐ yún zhī yōu mèng dé shí jiē guì kè, yīng xióng jiàn guàn yì cháng rén jiǔ cháng zhī jié kuáng yán shǎo, xīn bù néng qīng luàn mèng duō wú xī lín zhī pín shì chū mén fēi yì shì, háo mén tóu cì qǐ chū xīn: jiē shǐ wén zhě rén rén diǎn tóu.
有全首在人意中者:門生蔡家璋《舟中》云:「孤客心情急去旌,榜人帶月趁宵征。去舟時共來舟語,殘夢依稀聽不明。」汪舟次《田間》云:「小婦扶犁大婦耕,隴頭一樹有啼鶯。兒童不解春何在,只向遊人多處行。」此種詩,兒童老嫗,都能領略。而竟有學富五車者,終身不能道隻字也。他如:湯擴祖之「事當失路工成拙,言到乖時是亦非」;方子云之「優孟得時皆貴客,英雄見慣亦常人」;「酒常知節狂言少,心不能清亂夢多」;吳西林之「貧士出門非易事,豪門投刺豈初心」:皆使聞者人人點頭。
sì
四
wú xiāng zhèng jī chǐ xiān shēng, míng jiāng, kāng xī wù chén hàn lín. yòu gū pín, lǐ zhōng yǒu shāng rén zhāng jìng yuǎn zhě, zhù qí dú shū. xiān shēng mào qǐn, miǎo yī mù, zhàn shēn jīng xué, ér shī dú fēng sāo. zì cháo yún zì hào xiǎo guān dù zi xià, rén chī yī rì jiāng dōng wáng. cáng huā piàn yú shū zhōng, tí yún: juǎn lǐ cuī huī zhàng zhōng lǐ, hé rú tōng tì jiàn yīn fēi?
吾鄉鄭璣尺先生,名江,康熙戊辰翰林。幼孤貧,里中有商人張靜遠者,助其讀書。.先生貌寢,眇一目,湛深經學,而詩獨風騷。《自嘲》雲;「自號小冠杜子夏,人嗤一日江東王。」藏花片於書中,題云:「卷里崔徽帳中李,何如通替見殷妃?」
wǔ
五
yǒng yún zhě: wú chǐ fú chāo yǒu jù yún: lú huā yáo xuě ài chuán guò, yún yè suí fēng zhú yàn fēi. chén xīn tián yín yǒu jù yún: yī yàn pī shuāng qiān shù lěng, piàn yún yí rì bàn shān yīn. xián fàn chí zhě: liú huǐ ān yún: lěng zǎo qiū yī báo, tiān yīn wǔ fàn chí. gù mù yún yún: yī qīng xiǎo hán bī, xīn shī wǔ chuī chí. yǒng xīn pū zhě: wāng zhōu cì yún: jiàn shì xiān rén wǎng, yīng mén dá yǔ qīng. wú yě rén yún: zhǎng zhě zūn nán jìn, xīn míng dá shàng yí. sì rén jiē wú xīn zhī léi tóng ér jù miào. yòu zhāng zhé shì yǒng lǎo pú yún: kuàng zhí shēn cháng bìng, yīng mén yǔ měi é. yì qù.
詠雲者:吳尺鳧焯有句云:「蘆花搖雪礙船過,雲葉隨風逐雁飛。」陳心田寅有句云:「一雁披霜千樹冷,片雲移日半山陰。」嫌飯遲者:劉悔庵云:「冷早秋衣薄,天陰午飯遲。」顧牧云云:「衣輕曉寒逼,薪濕午炊遲。」詠新仆者:汪舟次云:「見事先人往,應門答語輕。」吳野人云:「長者尊難近,新名答尚疑。」四人皆無心之雷同而俱妙。又張哲士詠《老僕》云:「曠職身常病,應門語每訛。」亦趣。
liù
六
liù hé péng hòu cūn, jiā zī bǎi wàn, kāng kǎi hào shī, nián liù shí, ér jiā zī qìng yǐ. bù dé yǐ, cí jiā yuǎn chū, zú yú nǎi dì xiào fēng shǔ zhōng. gé yún tíng kū yǐ shī yún: tóu yíng bái fà fān wèi kè, shǒu sàn huáng jīn kě zhú tái. yòu yuē: xiá chuán zhòng kǒu nán wèi fù, huàn zài wú qián bù rèn pín. zhēn hòu cūn xiǎo chuán. qí dì dí ān, gé dì zǐ yě. gé wǎng fǎng zhī, zèng shī yún: xiào suí tóng sǒu lái tīng zhèng, yào jiè yún shān qù fù shī. zài xī hú yè wàng yún: yuè guāng shān sè jìng chuāng fēi, yè jǐng kōng míng shuǐ sì wéi. duō shǎo yú dēng fēng bù dìng, mǎn hú xīn lǐ zuò yíng fēi. gé shī bǐ jué jiā, bàn shēng wèi shí wén suǒ lèi rán gāo dá fū wǔ shí yín shī, gù wèi chí yě.
六合彭厚村,家資百萬,慷慨好施,年六十,而家資罄矣。不得已,辭家遠出,卒於乃弟孝豐署中。葛筠亭哭以詩云:「頭盈白髮翻為客,手散黃金可築台。」又曰:「俠傳眾口難為富,患在無錢不認貧。」真厚村小傳。其弟迪庵,葛弟子也。葛往訪之,贈詩云:「笑隨童叟來聽政,要借雲山去賦詩。」《在西湖夜望》云:「月光山色靜窗扉,夜景空明水四圍。多少漁燈風不定,滿湖心裡作螢飛。」葛詩筆絕佳,半生為時文所累;然高達夫五十吟詩,故未遲也。
qī
七
yǒu rén huà qī bā gǔ zhě, gè zhí guī bì tóng cí shū huà děng wù, zuò zhāng kǒu zhēng lùn zhuàng, hào qún máng píng gǔ tú qí qiào shì yě shēn yǐ! liú míng yù tí yún: ěr lóng piān yào féng rén guā, zú bǒ zhuǎn xǐ dēng shān huá. kě xī bù féng zhōu shī dá, yǎn zhū qiān gè jīn bì guā.
有人畫七八瞽者,各執圭、璧、銅、磁、書、畫等物,作張口爭論狀,號《群盲評古圖》;其誚世也深矣!劉鳴玉題云:「耳聾偏要逢人聒』,足跛轉喜登山滑。可惜不逢周師達,眼珠千個金篦刮。」
bā
八
yòu yǒu rén huà qiān chē tú, jiāng qī zǐ nú bì qì jù shí wù, jǐn fàng chē zhōng yī kū shòu nán zǐ, qiān zhǎng shéng bèi fù ér zǒu. kōng zhōng yī guǐ, chí biān qū zhī. yì xǐng shì yì yě. yú tí yún: rén shì jiān tóu gè yī dān, méi huā tuó guò xìng huā cán. àn zhōng hé bì zhǎng biān dǎ? jiù zuò shén xiān lǎn yì nán.
又有人畫《牽車圖》,將妻子、奴婢、器具、食物,盡放車中;一枯瘦男子,牽長繩背負而走。空中一鬼,持鞭驅之。亦醒世意也。余題云:「人世肩頭各一擔,梅花馱過杏花殘。暗中何必長鞭打?就作神仙懶亦難。」
jiǔ
九
bǎo yì xiān shēng yǒu nǚ yuē kě, zì zhǎng bái, yǒu cái ér yāo. yǒng tái yún: zuó xiāo yí yǒu yǔ, shēn yuàn jiǔ wú rén. tí huà yún: huáng xuě gǎo fú diǎn cuì huán, qiū guāng yī mǒ shàng fáng shān. cǎi yún fēi jǐn bì tiān yuǎn, bàn yè yuè míng xiǎng gǒng huán. bǎo yì biān qí shī, hào tán huā yī xiàn jí.
寶意先生有女曰可,字長白,有才而夭。詠《苔》云:「昨宵疑有雨,深院久無人。」《題畫》云:「黃雪稿袱點翠環,秋光一抹上房山。彩雲飛盡碧天遠,半夜月明響鞏環。」寶意編其詩,號《曇花一現集》。
shí
十
zhāng lín pǔ jì xié rù dōu, yǔ mǒu tóng yù. mèng zhì dà hǎi, sì wàng jiē wǔ sè mǔ dān, luán lín xiáng yuè yǒu nǚ láng róng mào jué shì, xiù zhōng chū bì yù bǎn, rú tóng guī, yuē: cǐ nǚ wā jiān yě, qiú láng tí shī. zhāng tí yī jué. nǚ yuē: láng shī gù jiā, wèi qiàn qiè yì. xū qiàn mǒu láng wèi zhī. suǒ yún mǒu zhě, jí qí tóng yù yǒu yě. cì zǎo qǐ xíng, shù suǒ mèng xiāng tóng. shì kē zhāng jìng luò dì, ér mǒu jié nán gōng yǐ. mǒu suǒ tí jǐn jì èr jù yún: lèi huā dòu yǔ jiāo zhū sǐ, huà píng jǐ dié fú sāng zǐ.
張麟圃計偕入都,與某同寓。夢至大海,四望皆五色牡丹,鸞麟翔躍;有女郎容貌絕世,袖中出碧玉版,如桐圭,曰:「此『女媧箋』也,求郎題詩。」張題一絕。女曰:「郎詩固佳,未慊妾意。須倩某郎為之。」所云某者,即其同寓友也。次早起行,述所夢相同。是科張竟落第,而某捷南宮矣。某所題僅記二句云:「淚花逗雨鮫珠死,畫屏幾疊扶桑紫。」
yī shí yī
一十一
shān yīn nǚ zǐ chén shū qí wǎn sī yún: ruò zhì qiè chūn hán, míng huā dài yuè kàn. xī huā jiān xī yǐng, bù rěn yǐ lán gàn.
山陰女子陳淑臍《晚思》云:「弱質怯春寒,名花帶月看。惜花兼惜影,不忍倚闌干。」
yī shí èr
一十二
yú yǐ mǎo kē shì, kǎo liè qián máo. qí shí zài shuài xué shǐ mù zhōng yuè juǎn zhě, shào jūn áng xiāo yě. xiāng yù hú shàng, yǒu suǒ zèng yún: yùn dào méi huā qīng yǒu gǔ, ruǎn yú yáng liǔ qiè dāng fēng. yú yǒu zhī jǐ zhī gǎn, gù zhì jīn sòng zhī.
余乙卯科試,考列前茅。其時在帥學使幕中閱卷者,邵君昂霄也。相遇湖上,有所贈云:「韻到梅花清有骨,軟於楊柳怯當風。」余有知己之感,故至今誦之。
yī shí sān
一十三
shān yīn shěn bīng hú, zì qīng yù, yǒu gǔ diào dú dàn jí. yǐ xīn lè fǔ lùn gǔ shì, jí yǒu jiàn jiě. rú: biàn yǒng wáng lín zhī fēi fǎn, lǐ bái zhī shòu wū, zuò yè láng xíng xuě lǐ zàn huáng zhī fēi dǎng, zuò yá zhōu xíng xiào suí zhǔ zhū yǔ wén, shēn sǐ yú yǔ wén, zuò nán shì yuàn. yǐ hé píng shū zhī bù fù cáo mán wèi xiào, bù cóng sī mǎ wèi zhōng, qí fěn bái bù lí shǒu zhī shuō, jí liáng jì wū lǐ gù zhī hú fěn shì mào yě. rén yán cuī hào huǐ fú zāo huò, nǎi yǒng cuī hào yún: xiān bù néng jiù, fú qǐ néng è? yóu wèi chāo tuō.
山陰沈冰壺,字清玉,有《古調獨彈集》。以新樂府論古事,極有見解。如:辨永王磷之非反,李白之受誣,作《夜郎行》;雪李贊皇之非黨,作《崖州行》;笑隋主誅宇文,身死於宇文,作《南氏怨》。以何平叔之不父曹瞞為孝,不從司馬為忠,其粉白不離手之說,即梁冀誣李固之胡粉飾貌也。人言崔浩毀佛遭禍,乃詠《崔浩》云:「仙不能救,佛豈能厄?」尤為超脫。
yī shí sì
一十四
tāng zhōng chéng shēn lái pìn hú shàng, yún: xiǎo qiáo gé àn shí tōng mǎ, xì liǔ rú yān bù ài yīng. jiāng xī yáng zi zài ǒu chéng yún: yú dēng yù miè jiàn yú huǒ, xì yǔ wú shēng tiān luò huā.
湯中丞莘來聘湖上,云:「小橋隔岸時通馬,細柳如煙不礙鶯。」江西楊子載《偶成》云:「漁燈欲滅見漁火,細雨無聲添落花。」
yī shí wǔ
一十五
hú wěi rán diào tái yún: zài xī pī qiú kè, fú míng zhuó yì táo. jiāng liú rì qū xià, yì jiàn diào tái gāo. qián xiāng rén fāng bó diào tái yún: tú huà gōng míng ān zài zāi? gāo fēng qiān gǔ yī yú tái. cǐ qíng wéi yǒu jiāng cháo jiě, liú dào tān qián biàn jí huí. yú guò diào tái, jiàn shí kè lín lì dú ài cǐ èr shǒu.
胡偉然《釣台》云:「在昔披裘客,浮名着意逃。江流日趨下,益見釣台高。」錢相人方伯《釣台》云:「圖畫功名安在哉?高風千古一漁台。此情惟有江潮解,流到灘前便急回。」余過釣台,見石刻林立;獨愛此二首。
yī shí liù
一十六
tí huà shī zuì miào zhě: xú wén zhǎng huà mǔ dān yún: háo duān qǐng kè bǎi huā kāi, wàn shì wéi píng jiǔ yī bēi. máo wū bàn jiān wú zhù chù, mǔ dān yóu zì qǐ lóu tái. táng liù rú huà shān shuǐ yún: lǐng jiě huáng dōu dì yī míng, chāng pī guī wò jiù máo héng. lì zhuī mò xiào wú yú dì, wàn lǐ jiāng shān bǐ xià shēng. yú zhī sǎo mù háng zhōu yě, sū zhōu lù shēng dǐng huà shàn zèng yún: yī zhī lán jiǎng yā tóu bō, liǎng gè yú wēng zài jiǔ guò. hǎo kàn jiù shān shì xīn fù, yíng mén xiān wèi sǎo shuāng é.
題畫詩最妙者:徐文長《畫牡丹》云:「毫端頃刻百花開,萬事惟憑酒一杯。茅屋半間無住處,牡丹猶自起樓台。」唐六如《畫山水》云:「領解皇都第一名,猖披歸臥舊茅衡。立錐莫笑無餘地,萬里江山筆下生。」余之掃墓杭州也,蘇州陸生鼎畫扇贈云:「一枝蘭槳鴨頭波,兩個漁翁載酒過。好看舊山似新婦,迎門先為掃雙蛾。」
yī shí qī
一十七
shī zhōng yòng hǔ diǎn zhuì zhě zuì shǎo. wú zūn lái yǒu jù yún: qiáo shēng mì yún gé, hǔ jī luò huā fēng. xuě jiào dà shī yǒu jù yún: cán xuě zhī tóu xuě wèi xiāo, shú mián lǎo hǔ shǐ shēn yāo. táng rén jù yún: yè shēn tóng zǐ huàn bù qǐ, měng hǔ yī shēng shān yuè gāo.
詩中用虎點綴者最少。吳尊萊有句云:「樵聲密雲隔,虎跡落花封。」雪嶠大師有句云:「殘雪枝頭雪未消,熟眠老虎始伸腰。」唐人句云:「夜深童子喚不起,猛虎一聲山月高。」
shí bā
—十八
cuī shàng shū yīng jiē dū zhè mǐn, zì chēng yán lù lǎo rén shū shàn zèng gē zhě yīng táo yún: liǔ chán huā jiāo yǐ duàn hún, chūn fēng kōng zì yǔ wēn cún. gē yán yī qǔ dāng nián shì, yóu shí jīn huán jiù zhǐ hén.
崔尚書應階督浙、閩,自稱研露老人;書扇贈歌者櫻桃云:「柳禪花嬌已斷魂,春風空自與溫存。歌筵一曲當年事,猶識金環舊指痕。」
yī shí jiǔ
一十九
sōng jiāng hé xiào kè yǒu xī hú shī sì shí shǒu. huò sòng èr shǒu yún: qín tíng shān tóu nuǎn qì yún, qín tíng shān xià zǎo méi xīn. jià láng yuàn jià qín tíng zhù, zhàn dé méi huā dì yī chūn. zhǎng duǎn lán ráo fú zhǔ tīng, shēng shēng xiāo gǔ jí xī líng. wèi shuí chàng chū táo huā qū? jǐn zhe xiāo láng lián wài tīng.
松江何嘯客有《西湖詩》四十首。或誦二首云:「秦亭山頭暖氣勻,秦亭山下早梅新。嫁郎願嫁秦亭住,占得梅花第一春。」「長短蘭橈拂渚汀,聲聲簫鼓集西泠。為誰唱出《桃花曲》?盡着蕭郎簾外聽。」
èr shí
二十
shī gǎi yī zì, jiè pàn rén tiān, fēi gè zhōng rén bù jiě. qí jǐ zǎo méi yún: qián cūn shēn xuě lǐ, zuó yè jǐ zhī kāi. zhèng gǔ yuē: gǎi jǐ zì wèi yī zì, fāng shì zǎo méi. qí nǎi xià bài. mǒu zuò yù gōu shī yuē: cǐ bō hán dì zé, wú chù zhuó chén yīng. yǐ shì jiǎo rán. jiǎo rán yuē: bō zì bù jiā. mǒu nù ér qù. jiǎo rán àn shū yī zhōng zì zài shǒu xīn dài zhī. xū yú, qí rén kuáng bēn ér lái, yuē: yǐ gǎi bō zì wèi zhōng zì yǐ. jiǎo rán chū shǒu xīn shì zhī, xiāng yǔ dà xiào.
詩改一字,界判人天,非個中人不解。齊己《早梅》云:「前村深雪裡,昨夜幾枝開。」鄭谷曰:「改『幾』字為『一』字,方是早梅。」齊乃下拜。某作《御溝》詩曰:「此波涵帝澤,無處濯塵纓。」以示皎然。皎然曰:「『波』字不佳。」某怒而去。皎然暗書一「中」字在手心待之。須臾,其人狂奔而來,曰:「已改『波』字為『中』字矣。」皎然出手心示之,相與大笑。
èr shí yī
二十一
shěn cún zhōng yún: shī tú píng zhèng, ruò bù chū sè, pì rú sān guǎn kǎi shū, bù kě wèi bù duān zhěng qiú qí jiā chù, dào sǐ wú yī bǐ. cǐ yán shì yě. rán qiú jiā jù, shī biàn nán zuò. dài diàn zhuàn yǒu qí jù yún: dàn dé xián shēn hé bì yǐn? bù dān jiā jù yì chéng shī.
沈存中云:「詩徒平正,若不出色,譬如三館楷書,不可謂不端整;求其佳處,到死無一筆。」此言是也。然求佳句,詩便難作。戴殿撰有祺句云:「但得閒身何必隱?不耽佳句易成詩。」
èr shí èr
二十二
sòng rén yǒng wǔ yuè jú yún: wèi xián táo lìng zuì, lái jiù qū yuán xǐng. yǒng shí yuè táo yún: liú láng zài lái suì yún mù, wáng mǔ yī xiào tiān wèi chūn. liǎng yòng shì, jù qīng qiē. jìn rì jiāng shào qú yǒng zhū gé cài yún: zhì wèi yú jīn sī dàn bó, jūn xíng dào chù yù nóng sāng.
宋人詠《五月菊》云:「為嫌陶令醉,來就屈原醒。」詠《十月桃》云:「劉郎再來歲雲暮,王母一笑天為春。」兩用事,俱清切。近日姜紹渠詠《諸葛菜》云:「至味於今思淡泊,軍行到處寓農桑。」
èr shí sān
二十三
jǐ mǎo qiū, chén zhú xiāng cóng dōu mén lái, tì yú zhǎng nǚ chéng gū yì hūn. suǒ yì zhě cáo lái yīn shè rén yě. sòng qí jù yún: shuǐ lián tiě wèng wú biān bái, shān dào jīn líng bù duàn qīng. yú jí shǎng zhī. chén yǐ shū jì cáo. cáo xīn rán yǔn nuò. liǎng jiā yǐ yǒu chéng shuō yǐ, shì sū zhōu gù rén jiǎng sòng xiān tī niǎo bù yǐ, suì dìng jiǎng ér cí cáo. jià wèi bàn nián, nǚ yǔ xù jù wáng. shù zhī bù kě wǎn yě rú shì! cáo xuán rù cí lín.
己卯秋,陳竹香從都門來,替余長女成姑議婚。所議者曹來殷舍人也。誦其句云:「水連鐵瓮無邊白,山到金陵不斷青。」余極賞之。陳以書寄曹。曹欣然允諾。兩家已有成說矣,適蘇州故人蔣誦先剔嬲不已,遂定蔣而辭曹。嫁未半年,女與婿俱亡。數之不可挽也如是!曹旋入詞林。
èr shí sì
二十四
shèng rén chēng shī kě yǐ xìng, yǐ qí zuì yì gǎn rén yě. wáng mèng duān yǒu mǒu zài dōu qǔ qiè, ér wàng qí qī. wáng jì shī yún: xīn huā zhī shèng jiù huā zhī, cóng cǐ wú xīn niàn bié lí. zhī fǒu qín huái jīn yè yuè, yǒu rén xiāng duì shù guī qī? qí rén qì xià, jí xié qiè ér guī.
聖人稱詩「可以興」,以其最易感人也。王孟端友某在都娶妾,而忘其妻。王寄詩云:「新花枝勝舊花枝,從此無心念別離。知否秦淮今夜月,有人相對數歸期?」其人泣下,即挾妾而歸。
èr shí wǔ
二十五
háng zhōu wāng qiū yù fū rén chéng wèi liáng, yǒng yāng zhēn yún: mò páng liǔ xiàn chuān nán dìng, shuǐ miàn luó wén cì bù jīn. kě wèi qiǎo ér bù xiān. yòu yǒu jù yún: shì cóng wù hòu yán jiē wù, shī dào gōng shí xīn gèng xū. zhēn xué zhě zhī yán. yǒu èr nǚ, jiē néng shī. zhǎng nǚ shěn, hé mǔ jù yún: sōng liú shí xià qiān nián yào, yǔ yǐn chí zhōng èr cùn yú. cì nǚ zhǒng yún: hào rì chuān chuāng fēi yě mǎ, píng chí zhù shuǐ shù fú yú.
杭州汪秋御夫人程慰良,詠《秧針》云:「陌旁柳線穿難定,水面羅紋刺不禁。」可謂巧而不纖。又有句云:「事從悟後言皆物,詩到工時心更虛。」真學者之言。有二女,皆能詩。長女嬸,和母句云:「松留石下千年藥,雨引池中二寸魚。」次女腫云:「皓日穿窗飛野馬,平池貯水數浮魚。」
èr shí liù
二十六
wáng shēng tóng tài shǒu mǔ fū rén yáng shì, jiāng dū rén, wèi zhāo wǔ jiāng jūn huì jié zhě zhī nǚ sūn. yǒng qín yún: yóu yú fú shuǐ tīng, dà xiè chū shā xíng. nián shí jiǔ, shēng shēng tóng, shí sì rì ér wáng. gù shēng tóng yǒu shí sì rì ér pǔ xíng shì.
王生同太守母夫人楊氏,江都人,為昭武將軍諱捷者之女孫。詠《琴》云:「游魚浮水聽,大蟹出沙行。」年十九,生生同,十四日而亡。故生同有《十四日兒譜》行世。
èr shí qī
二十七
yú rù xué, nián cái shí èr. gōng lì fū míng mù zhě, yì tiáo nián tóng fù shì shí, lì fū zhe xiù lǐng hóng kù, wèi xué shǐ wáng jiāo hé xiān shēng suǒ ā. jīn wǔ shí yú nián yǐ, lǎo ér bù yù. yǒu rén chuán qí kàn tíng guì yī shǒu, yún: mǔ lì qiáng yīn bì xiǎn fēng, lián quán gǔ gàn yǐng chóng chóng. xiǎo fēng chuī guò yè wēi dòng, yè yǔ zì lái xiāng gèng nóng. hǎo jiù qū lán fū zuò jù, shí cóng yōu jìng cè yín qióng. tiān xiāng mǎn yuàn yú qīng zhòu, yī rèn ní shēn duàn kè zōng.
余入學,年才十二。龔立夫名木者,亦髫年;同複試時,立夫着繡領紅褲,為學使王交河先生所呵。今五十餘年矣,老而不遇。有人傳其《看庭桂》一首,云:「牡蠣牆陰碧蘚封,連蜷古干影重重。曉風吹過葉微動,夜雨漬來香更濃。好就曲欄敷坐具,時從幽境策吟筇。天香滿院娛清晝,一任泥深斷客蹤。」
èr shí bā
二十八
yú pō gāo yóu, yì zhōng shī rén sūn fāng hú shěn shǎo cén wú luó fēng zhāo yóu wén yóu tái shì dōng pō shēn lǎo shào yóu dìng guó sì rén yí jī. xí jiān shěn zì sòng qí chūn cǎo yún: shān jīng shāo hòu hén yóu qiǎn, xuě dào xiāo shí sè yǐ nóng. yú shén shǎng zhī. píng shàng yǒu wáng lóu cūn shī, yún: luò rì dào xuán shuāng tǎ yǐng, wǎn fēng chuī sàn wàn jiā yān. zhēn tái shàng guāng jǐng. luó fēng yún: lóu cūn yǐ qī lǜ yī lián, shòu zhī yú sòng shāng qiū zhōng chéng suì pìn zài mén qiáng, liè jiāng zuǒ shí wǔ zǐ zhōng, dà kuí tiān xià. shī yún: zūn zhōng là jiǔ fān huā shú, àn shàng chūn lián dài cǎo shū. bù guò duì zhàng qiǎo ěr. qián bèi zhī ài cái rú cǐ. shí wǔ zǐ zhōng, zǎi xiàng shàng shū, bù yī ér zú wéi lǐ bǎi yào yī rén yǐ zhū shēng zhōng. ér shī yóu chāo jué.
余泊高郵,邑中詩人孫芳湖、沈少岑、吳螺峰招游文游台;是東坡、莘老、少游、定國四人遺蹟。席間沈自誦其《春草》云:「山經燒後痕猶淺,雪到消時色已濃。」余甚賞之。屏上有王樓村詩,云:「落日倒懸雙塔影,晚風吹散萬家煙。」真台上光景。螺峰云:「樓村以七律一聯,受知於宋商丘中丞;遂聘在門牆,列江左十五子中,大魁天下。詩云:『尊中臘酒翻花熟,案上春聯帶草書。』不過對仗巧耳。前輩之愛才如此。」十五子中,宰相、尚書,不一而足;惟李百藥一人以諸生終。而詩尤超絕。
èr shí jiǔ
二十九
xióng guān chá xué jì, zì zhè quán, zì chǔ zhōng guī, liǎng mù máng yǐ. qí jìn jiē zhōu xuán, jiào shèng yǒu mù zhě. jū qín huái shuǐ gé, yǔ yú chén xī guò cóng, sǐ qián bàn yuè, fù qín huái zá yǒng, yún: qín huái sān yuè huà lián kāi, biàn yǒu yóu rén dǎ jiǎng lái. yàn zi bù guī chūn yòu mù, jǐ jiā xián shā hǎo lóu tái. xiào yǔ gōu liú huà fǎng tíng, hóng zhuāng lǜ bìn yǐng pīng tíng. lián qián dēng yìng lóu tóu yuè, shí lǐ rén jiā yī huà píng. wáng hòu, yú kū zhī āi, zuò wǎn lián yún: shēng jì yǒu cí, chǔ guó zhì jīn gē shàn zhèng fēng sāo wú zhǔ, qín huái nà kě sàng sī rén!
熊觀察學驥,字蔗泉,自楚中歸,兩目盲矣。其晉接周旋,較勝有目者。居秦淮水閣,與余晨夕過從,死前半月,賦《秦淮雜詠》,云:「秦淮三月畫簾開,便有遊人打槳來。燕子不歸春又暮,幾家閒煞好樓台。」「笑語勾留畫舫停,紅妝綠鬢影娉婷。簾前燈映樓頭月,十里人家一畫屏。」亡後,余哭之哀,作輓聯云:「生祭有祠,楚國至今歌善政;風騷無主,秦淮那可喪斯人!」
sān shí
三十
liù hé xiào lián zhāng tíng sōng, qīng cái bù shòu shī bù duō, ér ráo yǒu táng yīn. gǔ yì yún: hé yè fēng xiāng gé shuǐ yá, wú jī dàng jiǎng shī qún shā. wǎn lái mǎn zài xīn lián zi, yuè shàng héng táng zhèng dào jiā.
六合孝廉張廷松,清才不壽;詩不多,而饒有唐音。《古意》云:「荷葉風香隔水涯,吳姬盪槳濕裙紗。晚來滿載新蓮子,月上橫塘正到家。」
sān shí yī
三十一
jīn tán yú guǎng wén jǐng xīng, kāng xī rén chén jìn shì nián bā shí yú, yǔ yú xiāng yù sū zhōu. shī cái qīng miào, dōu wèi fù zǐ. ǒu chéng yún: pín bù mài shū liú zi dú, lǎo yóu zāi zhú yǔ rén kàn. jiāng xuě lùn jiāo rén shàng nuǎn, yǔ méi xiāng duì wǒ yóu féi. jiě zǔ yún: rén qíng yàn zì xiū guān hòu, wǒ yì hún rú chū mèng shí. xùn ér yún: ǒu rán wèi rǔ fù, wèi miǎn ài wú ér.
金壇虞廣文景星,康熙壬辰進士;年八十餘,與余相遇蘇州。詩才清妙,都未付梓。《偶成》云:「貧不賣書留子讀,老猶栽竹與人看。」「將雪論交人尚暖,與梅相對我猶肥。」《解組》云:「人情驗自休官後,我意渾如出夢時。」《訓兒》云:「偶然為汝父,未免愛吾兒。」
sān shí èr
三十二
rén xū, yú yǔ táo xī pǔ yōng, jù yǐ hàn lín gǎi guān. táo xiān qǐ bìng. gēng wǔ, yú yì jiě zǔ suí yuán. táo yǔ yú tóng tà yuè, yún: tōu dé xián shēn shì cǐ xiāo, bái mén hé chù bù qióng yáo? máng xié zuì tà sān gēng yuè, yóu rèn shuāng huá gòng zǎo cháo. rén shēn, yú cóng shǎn xī guī. táo fāng qǐ bìng fù dōu, jiàn zèng yún: cǎo cǎo xiāo hún guò bái mén, gù rén zhāo wǒ zhù suí yuán. tóng kàn zuó suì cǐ shí xuě, réng dào kōng shān lèi xī zūn. zhú yā qiān gān qīng shī yǐng, fēng pù sì miàn bái wú hén. jūn xíng wàn lǐ shī qí jué, hé yì chóng féng yī kuài lùn! yú zhì jiǔ, chū lù shàng shī xiāng shì. táo dú zhì biǎn què mù yún: yī huài shàng qǐ gāo huāng jí, jiǔ sǐ nán yī jí dù xīn. bù jué lèi xià. xún qí gù, wèi yī ài jī bèi fū rén jiàn zhú gù yě. yú yù ān qí yì, shì jiā bì zhāo ér, nián jiāng jī yǐ, wèn: kěn shì táo guān rén fǒu? xiào yuē: nuò. suì yǐ zèng zhī. zhēng yuè qī rì, fāng yù chuān zhǎng kē wáng mèng tíng tài shǒu zhū cǎo yī bù yī lǚ xīng yuán jìn shì, tiān xiāng zèng zhěn, gè fù cuī zhuāng. táo yǒu shī yún: tuō zèng lín qí gǎn gù rén, xiāng xié fēng xuě bù xián pín. dāng tā yì chù wú duō shǎo, wèi lǎo nián huá yù shì shēn. yú hé yún: gù rén lín bié zuì xiāo hún, wàn lǐ xié náng fú bèi shēn. yù zhé zhǎng tiáo wú bié wù, zì jiā shān lǐ yī zhī chūn. shí yú nián hòu, táo cóng shān yòu qiān chǔ zhōng sī mǎ, qiè zhāo ér zài guò suí yuán, zé zǐ nǚ chéng háng yǐ. zi shí xíng, xiǎo míng fú bǎo, yì néng shī. tīng yǔ yún: lián cháo sān rì bì tái shēng, shū guǎn xiāo tiáo yè qì qīng. hóng zhú dāng yán huā fú mào, ài tīng chūn yǔ dào tiān míng. yǔ chuāng yún: zhào yǎn huā zhī yà duǎn qiáng, xiǎo kàn fēng yǔ tài diān kuáng. shēng zēng lián juǎn wēi yán jìn, diǎn diǎn piāo lái jiàn bǐ chuáng. fú bǎo rù pàn hòu, nián èr shí, yǐ zhài jí wáng.
壬戌,余與陶西圃鏞,俱以翰林改官。陶先乞病。庚午,余亦解組隨園。陶與余同踏月,云:「偷得閒身是此宵,白門何處不瓊瑤?芒鞋醉踏三更月,猶認霜華共早朝。」壬申,余從陝西歸。陶方起病赴都,見贈云:「草草銷魂過白門,故人招我住隨園。同看昨歲此時雪,仍倒空山累夕尊。竹壓千竿青失影,峰鋪四面白無痕。君行萬里詩奇絕,何意重逢一快論!」余置酒,出路上詩相示。陶讀至《扁鵲墓》云:「一壞尚起膏肓疾,九死難醫嫉妒心。」不覺淚下。詢其故,為一愛姬被夫人見逐故也。余欲安其意,適家婢招兒,年將笄矣,問:「肯事陶官人否?」笑曰:「諾。」遂以贈之。正月七日,方毓川掌科、王孟亭太守、朱草衣布衣、呂星垣進士,添箱贈枕,各賦《催妝》。陶有詩云:「脫贈臨歧感故人,相攜風雪不嫌貧。當他意處無多少,未老年華欲仕身。」余和云:「故人臨別最銷魂,萬里攜囊袱被身。欲折長條無別物,自家山里一枝春。」十餘年後,陶從山右遷楚中司馬,挈招兒再過隨園,則子女成行矣。子時行,小名佛保,亦能詩。《聽雨》云:「連朝三日碧苔生,疏館蕭條夜氣清。紅燭當筵花拂帽,愛聽春雨到天明。」《雨窗》云:「照眼花枝亞短牆,曉看風雨太顛狂。生憎簾卷危檐近,點點飄來濺筆床。」佛保入泮後,年二十,以瘵疾亡。
sān shí sān
三十三
shān dōng céng nán cūn shàng zēng, fēng mào wěi rán, yǐ shù cháng gǎi zhī wú hú. cháng shī xì xī pǔ yún: jǐ zài chái sāng wèi cì shǐ, dāng nián yuán liàng shì zhōu mín. yīn xī pǔ jū wú hú gù yě. tóng zhōu fǎng yú bái xià, yí lù chàng hè, yún: cháo tōng yàn zi qū jīng kǒu, fān dài é méi rèn xiǎo gū. fēng wēi yú huǒ zhòng shēng yàn, sì pì zhōng shēng bàn dài gèng. jiē jiā jù yě. hòu cì chēn zhōu, shǔ zhōng bù jiè yú huǒ, nǚ yǐ jiù mǔ gù, yǔ mǔ jù fén. chēn rén wèi lì xiào nǚ cí, nán cūn yì yǐ jì zú.
山東曾南村尚增,風貌偉然,以庶常改知蕪湖。嘗詩戲西圃云:「幾載柴桑為刺史,當年元亮是州民。」因西圃居蕪湖故也。同舟訪余白下,一路唱和,云:「潮通燕子趨京口,帆帶蛾眉認小姑。」「風微漁火重生焰,寺僻鐘聲半代更。」皆佳句也。後刺郴州,署中不戒於火,女以救母故,與母俱焚。郴人為立孝女祠,南村亦以悸卒。
sān shí sì
三十四
cáo shuài yáng qīng kè gōng xī fú, dé wàng guān shí, ér shī cái qīng miào. yè xíng yún: hǎo fēng qián rù yè, míng yuè zhèng dāng tóu. yǔ bì jiān kōng kuò, zhōu qīng zú yǒng yóu. wēi liáng shuāng xiù báo, xiǎo zhào yī yíng liú. cǐ yì píng shuí shí? qián jī yǒu diào gōu. yáng cūn yún: wēi yún bù chéng yǔ, piàn yuè fù xiāo míng. liǔ wài yān wú jì, hé biān shì yǒu shēng. fēi liú yuán zhǎng jí, qì sù wèi qiū qīng. zhǐ chǐ yáng cūn jìn, wú zōng yǒu sòng yíng. pō běi xià kǒu yún: zhōu wéi liáng yǔ hòu, rén zuò wǎn dēng chū. yè shī quán dī liǔ, bō hán bù shàng yú. lǎn yī xián gé xì, dé jiǔ ài gèng yú. yì yǒu dān yín kè, yáo piān shú qǐ yǔ? xī yáng yún: yī zhào qiū fēng lǐ, xíng xíng yòu xī yáng. fēi hái yā yǐng luàn, wǔ bà liǔ sī huáng. kè yì xián shān jí, fān yīn wò shuǐ liáng. hé rén fāng dú lì? mì jù xiàng cāng máng.
漕帥楊清恪公錫紱,德望冠時,而詩才清妙。《夜行》云:「好風潛入夜,明月正當頭。宇碧兼空闊,舟輕足泳游。微涼雙袖薄,小照一螢流。此意憑誰識?前磯有釣鈎。」《楊村》云:「微雲不成雨,片月復宵明。柳外煙無際,河邊市有聲。飛流緣漲急,氣肅為秋清。咫尺楊村近,吾宗有送迎。」《泊北夏口》云:「舟維涼雨後,人坐晚燈初。葉濕全低柳,波寒不上魚。攬衣嫌葛細,得酒愛更余。亦有耽吟客,瑤篇孰起予?」《夕陽》云:「一棹秋風裡,行行又夕陽。飛還鴉影亂,舞罷柳絲黃。客意銜山急,帆陰臥水涼。何人方獨立?覓句向蒼茫。」
sān shí wǔ
三十五
qiú wén dá gōng yuē xiū, yǔ yú tóng chū jiǎng wén kè gōng mén xià. jǐ wèi rù dōu, guò fù chéng, yuè nǚ xiào shū cǎi yù, yì shū quán quán. hòu qǐ jiǎ guī jìn, yú sòng xíng shī xì yún: fù yáng nǚ ér míng cǎi yù, dāng yán yī qǔ gē yáng liǔ. jīn rì lín qióng fù nǔ yíng, kě hái dù mù xún chūn fǒu? yòu shí nián, yú rù dōu bǔ guān, qiú diǎn shì jiāng nán, xiāng féng chí píng dào shàng. jiàn zèng yún: chē zhōng yáo zhǐ yǐng piān piān, hū yà xiāng féng gǔ dào biān. cū wèn xíng cáng zhī dà gài, dì guān yán sè shèng cóng qián. nán lái wǒ kuì shān tāo jiàn, běi qù jūn kuā zǔ tì biān. hòu huì fēn míng réng yǒu yuē, guī chéng qī zài mù chūn tiān. shì yè sù lǚ diàn, jiàn yú bì shàng yǒu shī, hé qí hòu yún: màn kōng fēi xù lǎn chūn qíng, shí rì dōu wú yī rì qíng. shuǐ duàn hóng qiáo mí gǔ dù, yún mái zhì dié yǐn gū chéng. gù rén yǐ bié xīn yóu xī, jiù bì lái kàn yǎn hū míng. wǒ zhèng sǒng jiān xián mì jù, bù láo jīn lì yuǎn xiāng yíng. jǐ mǎo qiū, qiú yòu diǎn shì jiāng nán, dào shān zhōng wèi yú sòng zhī.
裘文達公曰修,與余同出蔣文恪公門下。己未入都,過阜城,悅女校書采玉,意殊拳拳。後乞假歸覲,余《送行》詩戲云:「阜陽女兒名采玉,當筵一曲歌《楊柳》。今日臨邛負弩迎,可還杜牧尋春否?」又十年,余入都補官,裘典試江南,相逢茌平道上。見贈云:「車中遙指影翩翩,忽訝相逢古道邊。粗問行藏知大概,諦觀顏色勝從前。南來我愧山濤鑒,北去君夸祖逖鞭。後會分明仍有約,歸程期在暮春天。」是夜宿旅店,見余壁上有詩,和其後云:「漫空飛絮攬春情,十日都無一日晴。水斷虹橋迷古渡,雲埋雉堞隱孤城。故人已別心猶惜,舊壁來看眼忽明。我正聳肩閒覓句,不勞津吏遠相迎。」己卯秋,裘又典試江南,到山中為余誦之。
gōng chū shǐ yī lí, xiāng zàn jūn shì zài huáng zhì fǔ xíng tái jí xí yǒu zuò yún: shǐ xiāng jūn héng dà jiāng qí, xī lái bīn gé xǐ zhuī suí. tán shēn xí shàng bēi xíng shù, zuò jiǔ chuāng jiān rì guò chí. rèn shì jiān wú páng xiè chù, ān biān gōng shì yǐ chéng shí. tiān bīng tǎo pàn fēi qín yuǎn, cǐ yì xū jiào wàn xìng zhī. yòu yuán dàn shì bǐ yún: nián nián rǎn hàn huī háo shǒu, zhà xǐ jīn biān kòng tiě cōng. wū hū! yǐ yī shū shēng, ér néng zǒu wàn lǐ, zàn jūn jī, yǔ shěn wén què gōng yǐ shī rén ér shòu dì chǒng zhě, jiē jìn jīn suǒ wèi yǒu. kě chēng wú bǎng zhōng de rén zuì duō, zhāng guāi yá bù dé shàn měi yú qián.
公出使伊犁,襄贊軍事;《在黃制府行台即席有作》云:「使相鈞衡大將旗,西來賓閣喜追隨。談深席上杯行數,坐久窗間日過遲。任事肩無旁卸處,安邊功是已成時。天兵討叛非勤遠,此意須教萬姓知。」又《元旦試筆》云:「年年染翰揮毫手,乍喜金鞭控鐵驄。」嗚呼!以一書生,而能走萬里,贊軍機,與沈文愨公以詩人而受帝寵者,皆近今所未有。可稱吾榜中得人最多,張乖崖不得擅美於前。
sān shí liù
三十六
lú yǎ yǔ xiān shēng zhuǎn yùn yáng zhōu, yǐ yú yáng shān rén zì mìng, cháng fù hóng qiáo xiū xì sì zhāng yī shí hé zhě qiān yú rén. yú jù wèi jiàn. ér xiān shēng yuán chàng, yú yì bù shèn ài sòng yě. jí qí zhì shì, liú bié yáng zhōu shī, jìng chéng jué diào: zhēn suǒ wèi huān yú zhī cí nán gōng, gǎn chuàng zhī yán duō miào yé? qí cí yuē: tuō què yín huáng gǎn zì lián? bù cái jiǔ rèn shòu ēn piān. chǐ jiā sūn miǎn yú sān suì, guī hòu ōu gōng yòu jiǔ nián. quǎn mǎ yǒu qíng réng liàn zhǔ, cān líng wú xiào yě píng tiān. yǎng kē dé qǐng xuán chē rì, wǔ fú shuí yún shàng wèi quán? píng shān huí wàng gèng guān chóu, biāo shèng jiā jiā zuì mò liú. shí lǐ tíng tái tōng huà fǎng, yī nián xiāo gǔ dào shēn qiū. měi kàn jiàng xuě yíng zhū pèi, zhuǎn shì qīng shān liàn bái tóu. wèi bào xiān chóu mù tián zài, rén shēng wèi hé sǐ yáng zhōu. zhǎng hé yī qǔ rào chái mén, huāng jìng yáo lián sōng jú cún. cóng cǐ fēng bō xiāo huàn hǎi, shǐ zhī yān yuè zú jiā yuán. suì shí shè jí niú gē hǎo, xiāng lǐ yán kāi hè fà zūn. chī yuàn wú duō yīng yì suì, zhàng cháo hái yǒu yǐn nián ēn. wū hū! hòu gōng guǒ jiāng zhàng cháo yǐ, nǎi jìng bù dé kǎo zhōng. yú diào zhī yuē: pān yuè xián jū jìng bù zhōng, chǔ yuān gāo shòu zhēn fēi fú. liè zǐ yún: dāng shēng ér shēng, fú yě dāng sǐ ér sǐ, fú yě. qí xìn rán yú!
盧雅雨先生轉運揚州,以漁洋山人自命,嘗賦《紅橋修禊》四章;一時和者千餘人。余俱未見。而先生原唱,余亦不甚愛誦也。及其致仕,《留別揚州》詩,竟成絕調:真所謂歡愉之詞難工,感愴之言多妙耶?其詞曰:「脫卻銀黃敢自憐?不才久任受恩偏。齒加孫冕餘三歲,歸後歐公又九年。犬馬有情仍戀主,參苓無效也憑天。養疴得請懸車日,五福誰雲尚未全?」「平山回望更關愁,標勝家家醉墨留。十里亭台通畫舫,一年簫鼓到深秋。每看絳雪迎朱旆,轉似青山戀白頭。為報先疇墓田在,人生未合死揚州。」「長河一曲繞柴門,荒徑遙憐松菊存。從此風波消宦海,始知煙月足家園。歲時社集牛歌好,鄉里筵開鶴髮尊。痴願無多應易遂,杖朝還有引年恩。」嗚呼!後公果將杖朝矣,乃竟不得考終。余吊之曰:「潘岳閒居竟不終,褚淵高壽真非福。」《列子》云:「當生而生,福也;當死而死,福也。」其信然歟!
sān shí qī
三十七
yú tiáo nián rù pàn, rén lái xiāng hè, ér yú bù zhī qí hé yǐ hè yě. dú sòng rén lǐ fáng zèng jiǎ huáng zhōng tóng zǐ yún: jiàn bǎng bù zhī míng zì guì, dēng yán wèi shí guǎn xián huān. fāng zhī gǔ rén cuò cí zhī qiè.
余髫年入泮,人來相賀,而余不知其何以賀也。讀宋人李防《贈賈黃中童子》云:「見榜不知名字貴,登筵未識管弦歡。」方知古人措詞之切。
sān shí bā
三十八
shēng yīn bù tóng, bù dàn gé zhōu jùn, bìng gé gǔ jīn. gǔ liáng yún: wú wèi shàn yī wèi dào huǎn. huái nán rén hū mǔ wèi shè. shì shuō: wáng chéng xiàng zuò wú yǔ yuē: hé nǎi táo? táng yùn: jiāng huái yǐ hán wèi hé. jīn jiē wú cǐ yīn.
聲音不同,不但隔州郡,並隔古今。《穀梁》云:吳謂「善伊」為「稻緩」。淮南人呼「母」為「社」。《世說》:王丞相作吳語曰:「何乃淘?」《唐韻》:「江淮以『韓』為『何』。」今皆無此音。
sān shí jiǔ
三十九
ǒu jiàn fāng jiān sú yùn, yǒu yǐ zhēn yuán tōng gēng qīng zhě, yì pō fēi zhī. jí dú sān bǎi piān, shuǎng rán ruò shī. shān zhēn xí líng shí zhēng àn: yuán zuò zhēn, jù mín guó běn gǎi., tōng jiǔ qīng. yǒu niǎo gāo fēi, yì fù yú tiān. bǐ rén zhī xīn, yú hé qí zhēn. hé yǔ jìng zhī, jū yǐ xiōng jīn. shì yī xiān shí yī zhēn shí zhēng jù tōng yě. chǔ cí: zhào xī yú yǐ jiā míng, zì yú yuē líng jūn bā gēng tōng shí zhēng àn: tóng shàng. yě. qí tā jiǔ gē jiǔ biàn, jù jiǔ qīng tōng wén yuán. wú guài lǎo dù yǔ mǒu cáo zhǎng shī, mò zì yùn páng tōng zhě liù dōng pō yǔ jì zhǎng shī, zhī zì yùn páng tōng zhě qī.
偶見坊間俗韻,有以「真元」通「庚青」者,意頗非之。及讀《三百篇》,爽然若失。「山榛」、「隰苓」、「十蒸(按:原作「真」,據民國本改。)」,通「九青」。「有鳥高飛,亦傅於天。彼人之心,於何其臻。曷予靖之,居以凶矜。」是「一先」、「十一真」、「十蒸」俱通也。《楚辭》:「肇錫余以佳名」,「字余曰靈均」;「八庚」通「十蒸(按:同上。)」也。其他《九歌》、《九辨》,俱「九青」通「文元」。無怪老杜與某曹長詩,「末」字韻旁通者六;東坡與季長詩,「汁」字韻旁通者七。
sì shí
四十
yú zhù péng shàng shū shòu shī, qī yú nèi wù yòng yú zì, yì yù gǎi zhī. hòu kǎo táng rén lǜ shī, tōng yùn jí duō, yīn ér zhōng zhǐ. liú zhǎng qīng dēng sī chán sì wǔ lǜ, dōng yùn yě, ér yòng sōng zì. dù shǎo líng cuī shì dōng shān cǎo táng qī lǜ, zhēn yùn yě, ér yòng qín zì. sū bīn chū sài wǔ lǜ, wēi yùn yě, ér yòng huī zì. míng huáng jiàn wáng fù xún biān zhǎng lǜ, yú yùn yě, ér yòng fú zì. lǐ yì shān shǔ duì zuì gōng, ér yā yùn pō kuān, rú dōng dōng xiāo yáo zhī lèi, lǜ shī zhōng jìng shí shí tōng yòng. táng rén bù yǐ wèi xián yě.
余祝彭尚書壽詩,「七虞」內誤用「余」字,意欲改之。後考唐人律詩,通韻極多,因而中止。劉長卿《登思禪寺》五律,「東」韻也,而用「松」字。杜少陵《崔氏東山草堂》七律,「真」韻也,而用「芹」字。蘇瀕《出塞》五律,「微」韻也,而用「麾」字。明皇《餞王腹巡邊》長律,「魚」韻也,而用「符」字。李義山屬對最工,而押韻頗寬,如「東、冬」、「蕭、餚」之類,律詩中竟時時通用。唐人不以為嫌也。
sì shí yī
四十一
shěn zǒng xiàn jìn sī, zài dōu wú juàn shǔ. xiàng shuāng quán cháo zhī, yún: sān jiān wú fó diàn, yī gè yǒu máo sēng. lǔ guān chá zhī yù, xìng cū háo ér wū xiǎo, shǔ mén yuē: liǎng jiān dōng dào xī wāi wū yī gè nán qiāng běi diào rén. xuē zhēng shì xuě shàn yī ér xìng ào, shǔ mén yuē: qiě xǐ wú rén wèi gǒu jiān bù fáng huàn wǒ zuò niú yī.
沈總憲近思,在都無眷屬。項霜泉嘲之,云:「三間無佛殿,一個有毛僧。」魯觀察之裕,性粗豪而屋小,署門曰:「兩間東倒西歪屋;一個南腔北調人。」薛徵士雪善醫而性傲,署門曰:「且喜無人為狗監;不妨喚我作牛醫。」
sì shí èr
四十二
tóng nián chéng wèi zōng, zǎi nán ān. xiǎo bì chūn guì yú hòu yuán huò shí yìn, wén yuē zhōng xiào chuán jiā, chéng tí yún: kǒng guī zhāng què nán zhòng gòu, cǐ shí mā sā yì pō yí. kuì wǒ gàn shēng qī xǔ zài, jǐn jiào shì shǒu zuò liáng guī. yú zǎi jiāng níng shí, pìn shǐ sháo méi wèi jì shì, chéng shí zhī yú shǔ zhōng hòu wèi tái wān sī mǎ. shǐ guǎn féng guān chá jiā, xiāng jiàn shén huān. zhì mǎn jiāng xī dù, liú bié shǐ yún: sà nián jiù yǔ gè xī dōng, hū màn xiāng féng dà hǎi zhōng. zì shì zhuàng huái tóng zuò kè, bù kān shuāi bìn yǐ chéng wēng. shì qíng zhuǎn zhú pín jiāo jiǔ, wù tài fú yún lǎo yǎn kōng. tā rì gù yuán yīng jù shǒu, yī zūn xiāng duì huà sōng fēng.
同年成衛宗,宰南安。小婢春桂於後園獲石印,文曰「忠孝傳家」,成題云:「孔龜張鵲難重覯,此石摩挲亦頗宜。愧我干生期許在,盡教世守作良規。」余宰江寧時,聘史苕湄為記室,成識之於署中;後為台灣司馬。史館馮觀察家,相見甚歡。秩滿將西渡,留別史云:「卅年舊雨各西東,忽漫相逢大海中。自是壯懷同作客,不堪衰鬢已成翁。世情轉燭貧交久,物態浮雲老眼空。他日故園應聚首,一樽相對話松風。」
sì shí sān
四十三
kòu lái gōng mèng zhōng shī yún: dù hǎi zhǐ shí lǐ, guò shān yǐ wàn zhòng. hòu biǎn léi zhōu dù hǎi, fāng wù qián shī chéng chèn. fàn wén zhèng gōng yǒng yuè yún: yǐ zhī qiān lǐ gòng, yóu yà yī fēn kuī. hòu zhōng yú cān zhī zhèng shì.
寇萊公夢中詩云:「渡海只十里,過山已萬重。」後貶雷州渡海,方悟前詩成讖。范文正公詠《月》云:「已知千里共,猶訝一分虧。」後終於參知政事。
sì shí sì
四十四
gū mǔ jià shěn shì, nián sān shí ér guǎ, shǒu zhì mǔ jiā. yú yòu shí, jí méng fǔ yǎng. fán huàn yī guàn miàn, shì jiē yī lài yú gū. gū tōng wén shǐ. yú dú pán gēng dà gào, kǔ áo yá, gū wèi tóng dú, yǐ zhù qí shēng. cháng lùn gǔ rén, bù xǐ guō jù, yǒu shī zé zhī yún: xiào zǐ xū chuán guō jù míng, chéng huān bù biàn zhòng hé qīng. wú duān wǎng shā jiāo ér mìng, yǒu shí tú shāng lǎo mǔ qíng. bó dào chén zōng yīn fù shù, lè yáng bà xiāng wèi cháng gēng. rěn xīn zì gǔ zāo yán qiǎn, tiān cì huáng jīn shì bù píng. yú jí zhōng yǒu guō jù mái ér lùn, nián shí sì shí suǒ zuò bǐng gū xùn yě.
姑母嫁沈氏,年三十而寡,守志母家。余幼時,即蒙撫養。凡浣衣盥面,事皆依賴於姑。姑通文史。余讀《盤庚》、《大誥》,苦聱牙,姑為同瀆,以助其聲。嘗論古人,不喜郭巨,有詩責之云:「孝子虛傳郭巨名,承歡不辨重和輕。無端枉殺嬌兒命,有食徒傷老母情。伯道沉宗因縛樹,樂羊罷相為嘗羹。忍心自古遭嚴譴,天賜黃金事不平。」余集中有《郭巨埋兒論》,年十四時所作;秉姑訓也。
sì shí wǔ
四十五
jiāng xī shuài lán gāo xiān shēng, míng niàn zǔ, dū xué zhè jiāng, yī shí míng sù, dōu rù wǎng luó bàn jiē sū gēng yú guǎng wén wèi zhī xiān róng. sū gù guǐ sì jìn shì, zhǎng yú yuè dàn: wú xiāng míng shì, duō chū qí mén. wéi yú nián yòu wèi wǎng. shuài gōng lái shí, yú nián shí jiǔ, kǎo gǔ xué, fù qiū shuǐ yún: yìng hé hàn ér wàn xiàng jiē xū, wàng yuǎn shān ér hán yān bù qǐ. gōng jiā tàn shǎng. yòu wèn: guó mǎ gōng mǎ, hé jiě? yú duì yún: chū zì guó yǔ, zhù zì wéi zhāo. zhì zuò hé jiě, méi shí bù zhī. jiǎo juǎn shí, gōng yuè zhī, yuē: rǔ qīng nián, néng zhī èr mǎ chū chù zú yǐ hé bì zài jiě shuō hū? yuē: guó mǎ gōng mǎ zhī wài, shàng yǒu fù mǎ rǔ zhī zhī hū? yuē: chū shǐ jì píng zhǔn shū. yuē: rǔ néng duì hū? yuē: kě duì mǔ niú. chū yì jīng shuō guà chuán. gōng dà xǐ, bá zhì gāo děng. sū xiān shēng wén zhī, zhāo wǎng jīn chǒng, yǐ bù zǎo shí miàn wèi hèn. xiān bèi zhī ài cái rú cǐ. hòu shuài gōng wèi shǎn xī bù zhèng shǐ, cuàn sǐ tái shàng. yú fù wǔ gǔ kū zhī, mò sì jù yuē: qīng yíng huàn hǎi fēi, bái gǔ shā chǎng pāo. hé dāng bào gū qín, sài wài jiāng hún zhāo?
江西帥蘭皋先生,名念祖,督學浙江,一時名宿,都入網羅;半皆蘇耕余廣文為之先容。蘇故癸巳進士,長於月旦:吾鄉名士,多出其門。惟餘年幼未往。帥公來時,餘年十九,考古學,賦《秋水》云:「映河漢而萬象皆虛,望遠山而寒煙不起。」公加嘆賞。又問:「『國馬』、『公馬』,何解?」余對云:「出自《國語》,注自韋昭。至作何解,枚實不知。」繳卷時,公閱之,曰:「汝輕年,能知二馬出處足矣;何必再解說乎?」曰:「『國馬』、『公馬』之外,尚有『父馬』;汝知之乎?」曰:「出《史記·平準書》。」曰:「汝能對乎?」曰:「可對『母牛』。出《易經·說卦傳》。」公大喜,拔置高等。蘇先生聞之,招往矜寵,以不早識面為恨。先輩之愛才如此。後帥公為陝西布政使,竄死台上。余賦五古哭之,末四句曰:「青蠅宦海飛,白骨沙場拋。何當抱孤琴,塞外將魂招?」
sì shí liù
四十六
shī yǒu zhèng yù jiā xiě, sì shì ér fēi zhī yǔ, zuì miào. wáng jiè zhǐ yǒng tiě mǎ yún: yī rén yán yǔ xià, dǐ zuò bù píng míng? xiāng tíng zǔ fēng yún: xiǎng tōng tiān shàng yín hé yì, lì wǎn rén jiān fēng qì nán. zhōu zhī guì yǒng qiū shǔ yún: bàng xiǎo dēng piān guāng yàn dà, bà guān rén gèng rè zhōng duō. dǒng qǔ jiāng tài shǐ guò shí bā tān yún: màn kuā lì shè chéng fēng biàn, shǐ xìn zhōng liú lì jiǎo nán. zhōu shī chéng shí, shì yǒu bà guān zhě mào kù shǔ rù dōu, dú zhě yù jué qí jiā.
詩有正喻夾寫,似是而非之語,最妙。王介祉詠《鐵馬》云:「依人檐宇下,底作不平鳴?」香亭《阻風》云:「想通天上銀河易,力挽人間風氣難。」周之桂詠《秋暑》云:「傍曉燈偏光焰大,罷官人更熱中多。」董曲江太史《過十八灘》云:「漫夸利涉乘風便,始信中流立腳難。」周詩成時,適有罷官者冒酷暑入都,讀者愈覺其佳。
sì shí qī
四十七
yú shǎo shí qì shèng tiào dàng, wèi wú xiāng míng sù suǒ pái. wéi chái xiù cái míng zhì yuǎn hào gēng nán zhě, yī jiàn qīng xīn. yǐ mǎo chūn, chái dú shū gū shān, yú jì zhá yún: qiū jiāng zhì yǐ, pō yù yǎn wéi chūn shí jiā zāi, wèi néng duān zuò. yú shù xíng, fàn lùn yǒu péng. chái dá yún: chì wěi wèi lái, qīng chūn kě ài. zú xià duān zuò wèi néng, pū qiě lǎn suǒ xiāng xūn yǐ. lái shū juàn juàn rén wù, cǐ jiān sú zǐ rú chūn píng, hé cóng mì jiā kè? zuó wú liáo, xián bù dēng gū shān zhī diān, zhé méi shuí zèng? kě lián kě lián! mǒu mǒu bèi, pū bù néng dìng qí wèi rén. bǐ yì: yǐ zhòng xiáng zhēn jiè zhī yán qiú zhī jǐ, yǐ jūn zǐ quán jiāo zhī dào dài fàn jiāo: rú shì ér yǐ. qíng rì zǎo lái, dāng yǐ cǐ lùn, zhì zhī bū lǎo. yú ài qí cuò cí juàn yǎ, yǒu gǔ zi yún bǐ zhá zhī miào, cáng qiè zhōng wǔ shí yú nián. gēng nán yè yóu gū shān yǒu jù yún: yuè xíng yí tà shuǐ, huā zuò dāng xūn yī. hòu kè sǐ guǎng xī. jǐ hài nián, yú zhì qí jiā fū rén chū jiàn, bái fà xiāo rán: yǒu lù lǔ wàng zhòng guò zhāng chù shì gù jū guāng jǐng.
余少時氣盛跳蕩,為吾鄉名宿所排。惟柴秀才名致遠、號耕南者,一見傾心。乙卯春,柴讀書孤山,余寄札云:「秋將至矣,頗欲掩帷;春實佳哉,未能端坐。」餘數行,泛論友朋。柴答云:「赤煒未來,青春可愛。足下端坐未能,仆且懶索香熏矣。來書倦倦人物,此間俗子如春萍,何從覓佳客?昨無聊,閒步登孤山之巔,折梅誰贈?可憐可憐!某某輩,仆不能定其為人。鄙意:以仲翔針芥之言求知己,以君子全交之道待泛交:如是而已。晴日早來,當以此論,質之逋老。」余愛其措詞雋雅,有穀子雲筆札之妙,藏篋中五十餘年。耕南《夜遊孤山》有句云:「月行疑踏水,花坐當熏衣。」後客死廣西。己亥年,余至其家;夫人出見,白髮蕭然:有陸魯望重過張處士故居光景。
bǐng chén chūn, yú yù xī xíng, kǔ wú lù zī. shì gēng nán zhī xiōng dōng shēng jiù guǎn gāo ān, qiè yú tóng zhì shǔ zhōng, zèng jīn yī hù, cái dé guǒ liáng zhì yuè. yí lù zhōu zhōng lián jù. guò pó yáng hú, yě yǒu shù, dà kě bì niú, yǐ xiǔ zhé wěi dì yǐ páng yī xiǎo zhī, chuān gēn ér chū, gāo shí zhàng yú. xiāng chuán, míng tài zǔ yǔ chén yǒu liàng zhàn shí, cǐ shù dài shòu pào, gù fēng wèi jiāng jūn. zhì jīn shàng yǒu shāo zhuó hén. chái shǒu chàng yún: dà shù bīng huǒ yú, kū gēn shàng wěi dì. yú xù yún: céng bào jì xìn zhōng, yī sǐ dài hàn dì. chái yún: lún kùn gēn pán cún, jiāo kū zhī yè qì. yú yún: cóng cóng méi tái hén, yù yù shuāng lù qì. chái yún: zǔ gàn fú sāng qīng, sūn zhī xiǎo lóng jì. yú xù yún: chuān chū pán gǔ fén, yóu zuò qiè yún bì. dōng shēng tàn yuē: èr yǔ xiǎn jué, kě bù bì xù chéng yǐ. bǐ cǐ yī xiào ér bà. dōng shēng zèng yú wǔ gǔ, jǐn jì èr jù yún: hào qì pán jiǔ yí, qíng jīn huō wàn gǔ. wū hū! dāng rì wú chái jūn, zé yú hé yóu de jiàn jīn gōng? yòu hé yóu de cóng yuè xī zhì dū xià zāi? hòu wù xū nián, yú wǎng háng zhōu fǎng chái. lín rén yún: quán jiā dōu zài guǎng dōng. dōng shēng wáng hòu, wèi zēng guī zàng. yú kū yǐ shī, zài jí zhōng.
丙辰春,余欲西行,苦無路資。適耕南之兄東升就館高安,挈余同至署中,贈金一笏,裁得裹糧至粵。一路舟中聯句。過鄱陽湖,野有樹,大可蔽牛,已朽折委地矣;旁一小枝,穿根而出,高十丈余。相傳,明太祖與陳友諒戰時,此樹代受炮,故封為「將軍」。至今尚有燒灼痕。柴首唱云:「大樹兵火余,枯根尚委地。」余續云:「曾抱紀信忠,一死代漢帝。」柴云:「輪困根盤存,焦枯枝葉棄。」余云:「叢叢莓苔痕,鬱郁霜露氣。」柴云:「祖干扶桑傾,孫枝小龍繼。」余續云:「穿出盤古墳,猶作挈雲臂。」東升嘆曰:「二語險絕,可不必續成矣。」彼此一笑而罷。東升贈餘五古,僅記二句云:「浩氣盤九疑,晴襟豁萬谷。」嗚呼!當日無柴君,則余何由得見金公?又何由得從粵西至都下哉?後戊戌年,余往杭州訪柴。鄰人云:「全家都在廣東。」東升亡後,未曾歸葬。余哭以詩,載集中。
sì shí bā
四十八
yú ruò guàn shí, yǔ wáng fù dàn qīng huá wèi zhì jiāo. qí fù xīng wàng gōng guān yù shǐ. bǐng chén chūn, yú cóng guǎng xī rù dōu. qīng huá jǔ zhè jiāng xiāng shì. lòu jǐn, zuò jiā xìn, bào qí zūn rén, yóu zài sān dào yú bù zhì. yǐ ér tóng dào jīng shī, bǐ cǐ shī yì, wǎng lái gèng mì. qí dà fù zǐ jiān xiān shēng, yì yǐ guó shì xiāng dài. cì nián bā yuè, qīng huá guī qǔ, tóng qí mǎ zhì zhāng yí mén wài, liǎng rén qì bié. wù wǔ qiū, xīng wàng gōng bìng dǔ, yóu dú yú wéi mò, xǔ wèi dì yī. chū shí rì, bǎng fā, yú huò juàn, ér xiān shēng jí yú shì rì wěi huà. yú gǎn shēng píng zhī jǐ zhī ēn, wǎng shì hán liàn, yán sè cǎn qī. qí qī táng mǒu yí yú luò dì, zài sān dào qū, zuò kè wú bù yǎn kǒu ér xiào. qīng huá zèng yú gǎi guān yún: cháo shì jǐn jiāng hán yù xī, dōu rén zhēng zuò lǐ yōng kàn. yòu shù nián, wén qí zài luò dì, yì sǐ zhǎng ān. yú kū yǐ qī gǔ yī zhāng, zài jí zhōng. jǐ hài chūn, yú guī háng zhōu, fǎng qí mù, zé sì zhì shān dào, bèi shì jiā qīn zhàn wèi gào zhī guān, ér duàn hái qí hòu rén.
余弱冠時,與王復旦卿華為至交。其父星望公官御史。丙辰春,余從廣西入都。卿華舉浙江鄉試。漏盡,作家信,報其尊人,猶再三道余不置。已而同到京師,彼此失意,往來更密。其大父子堅先生,亦以國士相待。次年八月,卿華歸娶,同騎馬至彰儀門外,兩人泣別。戊午秋,星望公病篤,猶讀余闈墨,許為第一。初十日,榜發,余獲雋,而先生即於是日委化。余感生平知己之恩,往視含殮,顏色慘淒。其戚唐某疑余落第,再三道屈,坐客無不掩口而笑。卿華贈余改官云:「朝士盡將韓愈惜,都人爭作李邕看。」又數年,聞其再落第,縊死長安。余哭以七古一章,載集中。己亥春,余歸杭州,訪其墓,則四至埏道,被勢家侵占;為告之官,而斷還其後人。
sì shí jiǔ
四十九
yú liù shí sān suì, fāng shēng ā chí. shí jiā dì chūn pǔ guān chá zài sū zhōu, gōu dāng gōng shì jiē jiāng níng fāng bó táo gōng fēi xí wén shū, yì pō jīng hài, chāi zhī, dàn yǒu hóng jiān shí zì yún: lìng xiōng suí yuán xiān shēng yǐ dé zi yǐ. cháng zhōu zhào yìng chuān shè rén shī yún: jiā wèn yǒu rén chí yì bào, hè shī jīng yuè bǎ bēi tīng.
餘六十三歲,方生阿遲。時家弟春圃觀察在蘇州,勾當公事;接江寧方伯陶公飛檄文書,意頗驚駭,拆之,但有紅箋十字云:「令兄隨園先生已得子矣。」常州趙映川舍人詩云:「佳問有人馳驛報,賀詩經月把杯聽。」
wǔ shí
五十
yú ruò guàn zài dōu, jí wén wú jiāng bù yī xú líng tāi yǒu quán qí tì tǎng zhī míng, zhōng bù dé yī jiàn. gēng yín qī yuè, huàn bì tòng, nǎi mǎi zhōu fǎng zhī, yī jiàn huān rán. nián jiāng bā shí yǐ, yóu tán lùn shēng fēng, liú yú xiǎo yǐn, zèng yǐ liáng yào. mén lín tài hú, qī shí èr fēng, zhāo zhī kě dào. yǒu jiā jù yún: yī shēng nà yǒu zhēn xián rì? bǎi suì réng duō wèi liǎo yuán. zì tí mù mén yún: mǎn shān líng cǎo xiān rén yào, yī jìng sōng fēng chù shì fén. líng tāi yǒu jiè dǔ jiè jiǔ quàn shì dào qíng, yǔ suī lǐ, qià yǒu yì yì. cì shí wén yún: dú shū rén, zuì bù qí làn shí wén, làn rú ní. guó jiā běn wèi qiú cái jì, shuí zhī dào, biàn zuò le qī rén jì. sān jù chéng tí, liǎng jù pò tí, bǎi wěi yáo tóu, biàn dào shì shèng mén gāo dì. kě zhī dào sān tòng sì shǐ, shì hé děng wén zhāng? hàn zǔ táng zōng, shì nà yī zhāo huáng dì? àn tóu fàng gāo tóu jiǎng zhāng, diàn lǐ mǎi xīn kē lì qì: dú dé lái jiān bèi gāo dī, kǒu jué xū xī, gān zhè zhā ér jué le yòu jué, yǒu hé zī wèi? gū fù guāng yīn, bái bái hūn mí yī shì. jiù jiào tā piàn dé gāo guān, yě shì bǎi xìng cháo tíng de huì qì!
余弱冠在都,即聞吳江布衣徐靈胎有權奇倜儻之名,終不得一見。庚寅七月,患臂痛,乃買舟訪之,一見歡然。年將八十矣,猶談論生風,留余小飲,贈以良藥。門鄰太湖,七十二峰,招之可到。有佳句云:「一生那有真閒日?百歲仍多未了緣。」《自題墓門》云:「滿山靈草仙人藥,一徑松風處士墳。」靈胎有《戒賭》、《戒酒》、《勸世道情》,語雖俚,恰有意義。《刺時文》云:「讀書人,最不齊;爛時文,爛如泥。國家本為求才計,誰知道,變做了欺人技。三句承題,兩句破題,擺尾搖頭,便道是聖門高弟。可知道『三通』、『四史』,是何等文章?漢祖、唐宗,是那一朝皇帝?案頭放高頭講章,店裡買新科利器:讀得來肩背高低,口角噓唏,甘蔗渣兒嚼了又嚼,有何滋味?孤負光陰,白白昏迷一世。就教他騙得高官,也是百姓朝廷的晦氣!」
wǔ shí yī
五十一
táng dāng zhì píng shí, huò yǒng suǒ jiàn, yuē: kě xī shù zhī hóng yàn hǎo, bù zhī jīn yè luò shuí jiā. jí shì luàn yǐ, huò yǒng suǒ jiàn, yuē: wú qióng hóng yàn yān chén lǐ, zhòu mǎ fēn xiāng sàn rù yíng.
唐當治平時,或詠所見,曰:「可惜數枝紅艷好,不知今夜落誰家。」及世亂矣,或詠所見,曰:「無窮紅艷煙塵里,驟馬分香散入營。」
wǔ shí èr
五十二
guǎng dōng chēng jì wèi lǎo jǔ, rén bù zhī qí yì. wèn tǔ rén, yì wú zhī zhě. ǒu yuè táng rén běi lǐ zhì, fāng zhī táng rén yǐ lǎo jì wèi dōu zhī, fēn guǎn zhū jī, shǐ zhào jiàn zhū kè yī xí sì huán, zhú shàng jiā bèi, xīn láng jūn gèng jiā bèi yān. yǒu zhèng jǔ jǔ zhě, wèi dōu zhī zhuàng yuán sūn xīng pō huò zhī. lú sì yè zèng shī yún: wèi shí dōu zhī miàn, xiān shū jù fá qián. guǎng dōng zhì jīn yǒu lǎo jǔ zhī míng, dài cóng cǐ shǐ.
廣東稱妓為「老舉」,人不知其義。問土人,亦無知者。偶閱唐人《北里志》,方知唐人以老妓為都知,分管諸姬,使召見諸客;一席四環,燭上加倍,新郎君更加倍焉。有鄭舉舉者,為都知;狀元孫惺頗惑之。盧嗣業贈詩云:「未識都知面,先輸劇罰錢。」廣東至今有 「老舉」之名,殆從此始。
wǔ shí sān
五十三
xiè shēn fǔ yún: shī zhī wèi dào, biāo jǔ xìng líng, fā shū huái bào, shǐ rén yì yú jīn fá. cǐ yán shì yě. rán rú dù shěn yán lín zhōng wèi sòng zhī wèn yuē: bù jiàn tì rén, jiǔ yā gōng děng. yuán gǔ zì chēng jǐ suǒ zuò shī, xū yǐ dà cái zé zhī: bù ěr, fēi qù. yán suī kuā, shàng yǒu fēng qù. hàn huán dì shí, mǎ zi hóu zì wèi zhī yīn, dàn mò shàng sāng, zuǒ yòu jǐn xiào, ér zi hóu yóu yáo tóu zì dé. zé chī níng tài guò yǐ. jīn zhī wèi xié jìng bìng ér shī kuáng yù shàng tiān zhě, wú nǎi lèi shì?
謝深甫云:「詩之為道,標舉性靈,發舒懷抱,使人易於矜伐。」此言是也。然如杜審言臨終謂宋之問曰:「不見替人,久壓公等。」袁嘏自稱己所作詩,「須以大材迮之:不爾,飛去。」言雖夸,尚有風趣。漢桓帝時,馬子侯自謂知音,彈《陌上桑》,左右盡笑,而子侯猶搖頭自得。則蚩獰太過矣。今之未偕競病而詩狂欲上天者,毋乃類是?
wǔ shí sì
五十四
sūn xìng gōng shuō cáo àn yuán wèi gāo, jù mín guó běn gǎi. fǔ zuǒ rú bái dì guāng míng jǐn, cái wèi fù bǎn kù. suī biān fú pō kuò, ér quán fá jiǎn cái. sòng shī huà yún: guō gōng fǔ rú èr shí sì wèi dà pái yán xí, fēi bù huá chǐ, ér qiú qí shì kǒu zhě shǎo yǐ. yī yǐ yī yù wén, yī yǐ shí yù shī: zuò zhě jù dāng lù zhī zuò yòu.
孫興公說曹(按原為「高」,據民國本改。)輔佐「如白地光明錦,裁為負版褲。雖邊幅頗闊,而全乏剪裁」。宋詩話云:「郭功甫如二十四味大排筵席,非不華侈,而求其適口者少矣。」一以衣喻文,一以食喻詩:作者俱當錄之座右。
wǔ shí wǔ
五十五
huái nán chéng shì suī yè yú jiá shén fù, ér qián hòu yǒu sì shī rén: yī fēng yī, míng sì lì yī kuí zhōu, míng dào yī wǔ qiáo, míng mèng xīng yī yú mén, míng jìn fāng. sì rén jù yǔ yú jiāo, ér fēng yī kuí zhōu, qiú qí shī bù dé. yú mén suī hū wǔ qiáo wèi bó fù, yì pō qīng zhī. yú yuē: wǔ qiáo xiān shēng gǔ fēng lì ruò, jìn tǐ fēng huá, bù kě méi yě. rú kàn huā bù guǒ yún: là jī yě sī xīn cǎo sè, bìng chéng piān fù xiǎo yīng shēng. zèng sēng yún: lóu qián cháng shè liú bīn tà, yán xià duō zāi xiàn fú huā. tóng lú yún: bǎi lǐ yān shēn yīn jìn shuǐ, yī nián qiū zǎo wèi duō shān. jiē jiā jù yě.
淮南程氏雖業禺莢甚富,而前後有四詩人:一風衣,名嗣立;一夔州,名盜;一午橋,名夢星;一魚門,名晉芳。四人俱與余交,而風衣、夔州,求其詩不得。魚門雖呼午橋為伯父,意頗輕之。余曰:「午橋先生古風力弱,近體風華,不可沒也。」如《看花不果》云:「蠟屐也思新草色,病酲偏負曉鶯聲。」《贈僧》云:「樓前常設留賓榻,岩下多栽獻佛花。」《桐廬》云:「百里煙深因近水,一年秋早為多山。」皆佳句也。
wǔ shí liù
五十六
qí wǔ dì yú xìng guāng lóu shàng shī qīng qī, wèi zhī qīng lóu shì qīng lóu nǎi dì wáng zhī jū. gù cáo zhí shī qīng lóu lín dà lù luò bīn wáng shī dà dào qīng lóu shí èr chóng: yán qí huá yě. jīn yǐ jì wèi qīng lóu, wù yǐ. liáng liú miǎo shī yuē: chàng nǚ bù shèng chóu, jié shù xià qīng lóu. dài chēng jì jū zhī shǐ.
齊武帝於興光樓上施青漆,謂之「青樓」;是青樓乃帝王之居。故曹植詩「青樓臨大路」;駱賓王詩「大道青樓十二重」:言其華也。今以妓為青樓,誤矣。梁劉邈詩曰:「倡女不勝愁,結束下青樓。」殆稱妓居之始。
wǔ shí qī
五十七
xiǎo yǎ: wéi sāng yǔ zǐ, bì gōng jìng zhǐ. kǎo shàng xià wén, bìng wú xiāng lǐ zhī shuō. zhāng héng nán dōu fù: yǒng shì kè xiào, huái sāng zǐ yān. zhēn rén nán xún, dǔ jiù lǐ yān. hòu rén yīn zhī, suì yǐ sāng zǐ wèi xiāng lǐ.
《小雅》:「惟桑與梓,必恭敬止。」考上下文,並無鄉里之說。張衡《南都賦》:「永世克孝,懷桑梓焉。真人南巡,睹舊里焉。」後人因之,遂以桑梓為鄉里。
wǔ shí bā
五十八
sòng qián xī yuē: rén jiē yún: táo yuān míng bù kěn yòng liú sòng nián hào, gù biān shī dàn shū jiǎ zǐ. cǐ wù yě. táo shī zhōng fán shí tí jiǎ zǐ, jiē shì jìn wèi wáng shí, zuì hòu bǐng chén, ān dì shàng cún, láng yá wáng wèi lì ān dé qì jìn jiā nián hào hū? qí zì tí jiǎ zǐ zhě, yóu zhī jīn rén biān nián zuǎn shī, chū wú yì jiàn.
宋潛溪曰:「人皆云:『陶淵明不肯用劉宋年號,故編詩但書甲子。』此誤也。陶詩中凡十題甲子,皆是晉未亡時,最後丙辰,安帝尚存,琅琊王未立;安得棄晉家年號乎?其自題甲子者,猶之今人編年纂詩,初無意見。」
wǔ shí jiǔ
五十九
huáng lǔ zhí shī yuè hēi hǔ kuí fān, yòng shǎo líng kè fá mù shī xù, yún: yǒu hǔ zhī jìn, bì hūn hēi zhuàng tū kuí rén wū bì. kuí zhě, kuí zhōu rén yě. lǔ zhí yǐ kuí zì dāng kuī zì jiě, wèi yì gōng tí bá suǒ jī.
黃魯直詩「月黑虎夔藩」,用少陵《課伐木》詩序,云:「有虎知禁」,「必昏黑撞突夔人屋壁」。夔者,夔州人也。魯直以「夔」字當「窺」字解,為益公《題跋》所譏。
liù shí
六十
guō zhù ěr yǎ: è féng shè tí gé, wèi xiáng. sī mǎ zhēn suǒ yǐn yǐ ěr yǎ wèi jìn jīn suǒ zuò, suǒ jì nián míng bù fú gǔ. zhōng dǐng cóng wèi yǒu yǐ è féng shè tí jì nián zhě. zhèng jiā yíng yuē: jīn rén biān nián, hǎo yòng ěr yǎ, míng jiǎ wèi è féng, yǐ wèi zhān méng: shì yǐ yī yuán dà wǔ wèi niú yě. fū yǐn yǔ wèi yuān jǐng táo nán zhī yán, qǐ kě shī yú jiǎn biān hū? gù níng rén yǒu gǔ rén bù yǐ jiǎ zǐ jì suì zhī shuō. yòu yún: gǔ rén bù yǐ wáng fù zì wèi zì. àn tōng zhì lì jǔ chūn qiū shí yǐ wáng fù zì wèi zì zhě bā shí yú tiáo. gù zuì bó yǎ, jìng bù céng jiàn guò tōng zhì, hé yé?
郭注《爾雅》:「閼逢攝提格,未詳。」司馬貞《索隱》以《爾雅》為近今所作,所記年名不符古。鐘鼎從未有以閼逢攝提紀年者。鄭夾瀠曰:「今人編年,好用《爾雅》,名甲為閼逢,乙為旃蒙:是以一元大武為牛也。夫隱語為眢井逃難之言,豈可施於簡編乎?」顧寧人有古人不以甲子紀歲之說。又云:「古人不以王父字為字。」按《通志》歷舉春秋時以王父字為字者八十餘條。顧最博雅,竟不曾見過《通志》,何耶?
liù shí yī
六十一
wú guān shān xiān shēng yán: sàn tǐ wén rú wéi qí, yì xué ér nán gōng pián tǐ wén rú xiàng qí, nán xué ér yì gōng. yú wèi gǔ shī rú xiàng qí, jìn tǐ rú wéi qí.
吳冠山先生言:「散體文如圍棋,易學而難工;駢體文如象棋,難學而易工。」余謂古詩如象棋,近體如圍棋。
liù shí èr
六十二
hé nán yuán yǒng yě jú yún: jué wú rén chù piān féng wǒ, bù jì lí biān dú xiàn jūn. xiě yě zì miào. lǐ qín fū yǒng píng jú yún: wèi xǔ yuán lín zhōng wǎn jié, bù fáng fēng yǔ dào zhòng yáng. xiě píng zì miào. lǐ yòu yǒu fēng dìng yǔ sī zhí, wǔ zì yì jiā.
何南園詠《野菊》云:「絕無人處偏逢我,不寄籬邊獨羨君。」寫「野」字妙。李琴夫詠《瓶菊》云:「未許園林終晚節,不妨風雨到重陽。」寫「瓶」字妙。李又有「風定雨絲直」,五字亦佳。
liù shí sān
六十三
yú mén tài shǐ yún: gǔ wén yǒu kě dú zhě, yǒu kě guān zhě. yú wèi shī yì rán: yǒu kě dú zhě, yǒu kě guān zhě kě guān yì, kě dú nán.
魚門太史云:「古文有可讀者,有可觀者。」余謂詩亦然:有可讀者,有可觀者;可觀易,可讀難。
liù shí sì
六十四
bào yǎ táng zhī mèi, shī rén bù jiāng nǚ yě, míng jì sì, gōng yín shī. jīn zōng tíng zèng yún: xù shǐ zhèng kān xiōng zuò bàn, gōng yín qià hǎo fù wèi shī.
鮑雅堂之妹,詩人步江女也,名季姒,工吟詩。金棕亭贈云:「續史正堪兄作伴,工吟恰好父為師。」
liù shí wǔ
六十五
jǐ mǎo dōng, yú zài yáng zhōu, jiàn mén shēng liú yī yǒu yóu píng shān shī cè zuò zhě shí yú rén, jù yā zhī yùn. yú dú shǎng rú gāo gù xiù cái jū qīng xiǎng hū chuán lóu wài dí, yán hán zhēng bì shǒu zhōng zhī zhī jù. hòu guān hú běi guī, bo zhú yú rú gāo bǎi bù. yú guò qí jū, zhǔ rén gǎn èr shí nián qián zhī jǐ, xīn rán kuǎn jiē, yàn yǐn shuǐ chuāng, chū xīn shī xiāng shì. xī hú yún: bái shā dī wài dàng zhōu xíng, yān yǔ kōng yíng huà bù chéng. hū jiàn xié yáng zhào xī lǐng, bàn fēng yīn jiān bàn fēng qíng. huā wù xié lián huā gǎng yáo, jiā dī shuǐ sè dàn qīng xiāo. wài hú tǐng zi lǐ hú qù, chuān guò hú xī shí èr qiáo. hǔ qiū yún: piàn shí shàng liú jīn hǔ jī, qiān huā dū shì yù rén hún.
己卯冬,余在揚州,見門生劉伊有《游平山詩冊》;作者十餘人,俱押「卮」韻。余獨賞如皋顧秀才駒「清響忽傳樓外笛,嚴寒爭避手中卮」之句。後官湖北歸,卜築於如皋百步。余過其居,主人感二十年前知己,欣然款接,宴飲水窗,出新詩相示。《西湖》云:「白沙堤外蕩舟行,煙雨空瀠畫不成。忽見斜陽照西嶺,半峰陰間半峰晴。」「花塢斜連花港遙,夾堤水色淡輕綃。外湖艇子裡湖去,穿過湖西十二橋。」《虎丘》云:「片石尚留金虎跡,千花都是玉人魂。」
liù shí liù
六十六
yú guò rú gāo, fǎng mào pì jiāng shuǐ huì yuán. huāng cǎo fèi chí, yī wú chén jī wéi bài bì shàng yǒu duàn jù yún: yuè yīn liàn kè cháng xíng huǎn, fēng wèi chuī huā bù rěn kuáng. liú xiá shang yǒu jù yún: yī piàn luàn hóng chuī mǎn dì, kàn lái zuì rěn shì dōng fēng. zhèng yǔ cǐ yì xiāng fǎn.
余過如皋,訪冒辟疆水繪園。荒草廢池,一無陳跡;惟敗壁上有斷句云:「月因戀客常行緩,風為吹花不忍狂。」劉霞裳有句云:「一片亂紅吹滿地,看來最忍是東風。」正與此意相反。
liù shí qī
六十七
háng zhōu hé chūn cháo nián shào ěr lóng, ér fēng qíng dú jué. yǒu qín huái zhú zhī yún, xīng hóng yī diǎn zhe yīng chún, dàn mǒ chūn shān dài sè yún. yā bìn sù xīn sān bǎi duǒ, fēng lái xiāng pū gé hé rén. yuǎn jìn tīng lái xiào yǔ shēng, bǎn qiáo xī pàn fàn zhōu xíng. xún cháng yī bǐng bā jiāo shàn, yáo dòng chūn cōng biàn yǒu qíng. lán ráo zuì shì wǎn lái duō, wàn diǎn hóng dēng yìng bì bō. wǒ yǐ sān gēng yuān mèng xǐng, yóu wén lián wài yǒu shēng gē. xī yáng liǎng àn huà lóu tái, hóng ǒu xiāng zhōng yī zhào huí. bié yǒu fāng xīn qīng bù jiě, piān zhōu qǐ wèi nà liáng lái?
杭州何春巢年少耳聾,而風情獨絕。有《秦淮竹枝》雲,「猩紅一點着櫻唇,淡抹春山黛色勻。壓鬢素馨三百朵,風來香撲隔河人。」「遠近聽來笑語聲,板橋西畔泛舟行。尋常一柄芭蕉扇,搖動春蔥便有情。」「蘭橈最是晚來多,萬點紅燈映碧波。我已三更鴛夢醒,猶聞簾外有笙歌。」「夕陽兩岸畫樓台,紅藕香中一棹回。別有芳心卿不解,扁舟豈為納涼來?」
liù shí bā
六十八
wú xiāng wáng bǎi péng xiān shēng guò lǐ bái miào yún: qì tūn gāo lì shì, yǎn shí guō fén yáng. zhī cǐ shí zì, kě yǐ gài tài bái shēng píng.
吾鄉王百朋先生《過李白廟》云:「氣吞高力士,眼識郭汾陽。」只此十字,可以概太白生平。
liù shí jiǔ
六十九
guō míng fǔ qǐ yuán, zì fù táng, mǐn zhōng xiào lián, shòu yè yú cài wén zhī zōng bó. cài wèi lǐ xué míng rú, ér guō yǐ rèn xiá wén. cài yǒu jiā nán, guō wèi zhèng zuǒ, zhì shòu guān xíng jiāo bì lì zhǐ, kǒu wú èr cí. hòu zǎi xū yí, yǔ yú tóng guān. yǒu kè zhōng qiū sī yī jué yún: xiāo hún hé chù pàn xiān chá? kè bìn féng qiū bái gèng jiā. yáo zhǐ duàn qiáo chuí liǔ àn, qián nián céng sù nà rén jiā. zèng fāng nán táng yún: yī piáo zì kě qīng qiān shèng, sān jìng hái kān dǐ shí zhōu. bǐ shě yún: xūn yī xiāng chū hóng chuāng wài, dòu cǎo shēng xuān lǜ shù biān. qí mǔ fū rén chén yù yīng, zì chēng zuǒ fēn shì shǐ. jiā jù yún: yù bié nán wèi bié, tūn shēng gǔ dù tóu. qiè xīn rú cǐ shuǐ, xiāng sòng xià yú zhōu.
郭明府起元,字復堂,閩中孝廉,受業於蔡聞之宗伯。蔡為理學名儒,而郭以任俠聞。蔡有家難,郭為證佐,至受官刑;交臂歷指,口無二辭。後宰盱眙,與余同官。有《客中秋思》一絕云:「銷魂何處盼仙槎?客鬢逢秋白更加。遙指斷橋垂柳岸,前年曾宿那人家。」《贈方南堂》云:「一瓢自可輕千乘,三徑還堪抵十洲。」《比舍》云:「熏衣香出紅窗外,鬥草聲喧綠樹邊。」其母夫人陳玉瑛,自稱左芬侍史。佳句云:「欲別難為別,吞聲古渡頭。妾心如此水,相送下渝州。」
qī shí
七十
liú huǐ ān yǒu jù yún: shí jiāo wéi jiù yàn, huǒ bàn shì hán lú. chén gǔ yú diào liù cháo sōng yún: jù lián ér bèi bù jí jiàn, zhēn sì gǔ rén nán zài shēng. jù yǒu dōng pō fēng wèi.
劉悔庵有句云:「石交惟舊硯,火伴是寒爐。」陳古漁《吊六朝松》云:「劇憐兒輩不及見,真似古人難再生。」俱有東坡風味。
qī shí yī
七十一
xiá shang yǔ qí fù yì yú cí hú, zhōu fù jiāng zhōng. shí dāng là yuè, liǎng rén lài yī qiú, gù fú shuǐ bù chén. yǒu jiù chuán zhì, fù yuē: wǒ lǎo yǐ, sù jiù wǒ ér! ér yuē: bù jiù wú fù, wǒ bù shòu jiù! fù zǐ tuī ràng, shì yòu yǒu chuán lái, suì dé liǎng quán. táo jǐng shān míng fǔ zèng yǐ shī yuē: běn shì lóng mén kè, lóng gōng jīn dào lái. xiào cí yīng mò yòu, fēng làng bù wèi zāi. qí sūn huàn yuè yì zèng yún: cóng jīn xī jǐn xī jiāng shuǐ, tǔ shǔ wén zhāng gèng bù tóng.
霞裳與其父役於慈湖,舟覆江中。時當臘月,兩人賴衣裘,故浮水不沉。有救船至,父曰:「我老矣,速救我兒!」兒曰:「不救吾父,我不受救!」父子推讓,適又有船來,遂得兩全。陶景山明府贈以詩曰:「本是龍門客,龍宮今到來。孝慈應默佑,風浪不為災。」其孫渙悅亦贈云:「從今吸盡西江水,吐屬文章更不同。」
qī shí èr
七十二
chéng yú mén fù zhōu shī yuán gǎo, xiě yǎn qián jīng jì qíng jǐng zuì zhēn. hòu gǎi běn yǒu yì xiū shì, zhuǎn bù rú qián. jīn tè lù qí yuán zuò yún: yáng zhōu xī qù yī xiāo chéng, xiǎo tǐng wú duān yè hū qīng. zhì mìng bù fán cāng hǎi rùn, zǎo shēn xiān shì mù liú qīng. shī shū shī hòu wú yú běn, qī yǒu lái shí huà zài shēng. mò tàn zāo féng mó xiē zhòng, shì jiān fēng làng jǐ céng píng? kè zhōu měng jí shì rú fēng, nán běi xiāng chí lì bù tóng. jué jiào yǐ jīng shēn zài shuǐ, jǔ tóu yóu jiàn yuè rú gōng. cí háng shū zhì guān tiān xìng, zhǐ lǚ piāo rán wù dà kōng. shí shī qù yī lǚ. lǎn zhǐ qiān shang píng rì yuàn, xiǎn suí sāo pò zàng zhū gōng. yú fù shī diào zhī yún: shuǐ jīng zhù shū hé qú kǎo, cǐ hòu shū jūn yuè lì shēn.
程魚門《覆舟》詩原稿,寫眼前驚悸情景最真。後改本有意修飾,轉不如前。今特錄其原作云:「揚州西去一宵程,小艇無端夜忽傾。制命不煩滄海潤,澡身先試暮流清。詩書失後無餘本,戚友來時話再生。莫嘆遭逢磨蝎重,世間風浪幾曾平?」「客舟猛疾勢如風,南北相持力不同。絕叫已驚身在水,舉頭猶見月如弓。慈航倏至關天幸,只履飄然悟大空。時失去一履。攬芷搴裳平日願,險隨騷魄葬珠宮。」余賦詩調之云:「《水經》註疏河渠考,此後輸君閱歷深。」
qī shí sān
七十三
shàn xiě fēng shuǐ zhī xiǎn zhě, wú xiāng liáng dào chéng gōng guāng jù yǒu huá yáng xíng yún: tāo tāo gǔ gǔ zhǎng jiāng shuǐ, piān zhōu yī yè tiān yá zi. chuán tóu chuán wěi bái làng gāo, piàn yún hēi chù kuáng fēng qǐ. zhōu zǐ xuān hū yǔ wèi zhōng, bù fān bàn yè làng jiāo péng. wéi gān bǎi chǐ héng xié lì, yù wò bù wò bēn tāo zhōng. tāo yǒng rú shān gāo mò bǐ, qīng shān tóu luò jiāng xīn lǐ. yī qīng yī zè qiáng chēng fēng, yù shàng chuán xián jiàn chuán dǐ. xiǎo ér wú zhī xiàng mǔ tí, dà ér jiě shì yù dēng dī. miàn miàn xiāng kàn xīn dǎn zhé, nán hào nǚ kū yī qí xiē. fān shēn zhēng lì huàn lín zhōu, lín zhōu zǎo xiàng cháo tóu méi. xū yú àn huí fēng shì shùn, huí shǒu jīng hún cái yī shùn. diàn chè léi hōng wàn mǎ qū, jǔ tóu yǐ dào huá yáng zhèn. huá yáng yǐ dào jīng wèi píng, lǎo qī shàng yǒu niàn fó shēng.
善寫風水之險者,吾鄉糧道程公光鉅有《華陽行》云:「滔滔汩汩長江水,扁舟一葉天涯子。船頭船尾白浪高,片雲黑處狂風起。舟子喧呼語未終,布帆半曳浪澆篷。桅竿百尺橫斜立,欲臥不臥奔濤中。濤涌如山高莫比,青山頭落江心裡。一傾一仄強撐風,欲上船舷見船底。小兒無知向母啼,大兒解事欲登堤。面面相看心膽折,男號女哭一齊歇。翻身掙立喚鄰舟,鄰舟早向潮頭沒。須臾岸迴風勢順,回首驚魂才一瞬。電掣雷轟萬馬驅,舉頭已到華陽鎮。華陽已到驚未平,老妻尚有念佛聲。」
qī shí sì
七十四
jīn líng zhāng xiù cái péi, ráo yǒu fēng mào. zhēng yuè jiān, yǔ huà shī zōu ruò quán lái. yú xīn shí zhī. wáng hé, yòu yǔ cháng jūn dé lù lái. yú zhuǎn wèn: kě rèn zhāng mǒu hū? yǐ ér zhī jí qián rén, zì cán lǎo yǎn zhī hūn. nǎi sòng liú huǐ ān shī yuē: xián xíng nà kě wàng xié zhàng, yù yī hái chóu cuò rèn rén.
金陵張秀才培,饒有風貌。正月間,與畫師鄒若泉來。余心識之。亡何,又與常君得祿來。余轉問:「可認張某乎?」已而知即前人,自慚老眼之昏。乃誦劉悔庵詩曰:「閒行那可忘攜杖,欲揖還愁錯認人。」
qī shí wǔ
七十五
háng zhōu sūn zhōng hàn chuán céng, yǔ yú sān shì tōng jiā shī cái qīng yì. chūn zhāo yún: yīng tí yíng xiǎo jì, dié mèng qiè huā hán. shàng sì yún: rén lín qǔ shuǐ piān chóu yǔ, tiān xī táo huā hū fàng qíng.
杭州孫中翰傳曾,與餘三世通家;詩才清逸。《春朝》云:「鶯啼迎曉霽,蝶夢怯花寒。」《上巳》云:「人臨曲水偏愁雨,天惜桃花忽放晴。」
qī shí liù
七十六
jìn rén qǐ jù zhī miào zhě: xīn ān zhāng jié yè zuò yún: yǔ jì yuè hū mǎn, qiáng yīn shù yǐng yáo. chén yuè quán zhōu zhōng yún: dú qǐ duì jiāng yuè, mǎn chuán wén shuì shēng. mǒu chūn zǎo yún: bù dài qīng míng jìn, yīng huā yǐ zì máng. sān qǐ jù chāo. jié jù zhī miào zhě: yuè zhōng wú shì lì, cǎo shàng yī yíng fēi. yīn qín yǔ jiāng lǐng, guī mèng mò xiāng fáng. yuǎn shān shēn shù lǐ, zhōng duàn yǒu yú shēng. sān jié jù chāo. xī wàng tí mù jí zuò zhě xìng míng.
近人起句之妙者:新安張節《夜坐》云:「雨霽月忽滿,牆陰樹影搖。」陳月泉《舟中》云:「獨起對江月,滿船聞睡聲。」某《春早》云: 「不待清明近,鶯花已自忙。」三起俱超。結句之妙者:「月中無事立,草上一螢飛。」「殷勤語江嶺,歸夢莫相妨。」「遠山深樹里,鍾斷有餘聲。」三結俱超。惜忘題目及作者姓名。
qī shí qī
七十七
dīng wèi, yú yóu wǔ yí, yè pō jiāng shān, wén lín zhōu yǒu kè shuō guǐ, kǒu háng yīn. yú xǐ yǔ guài, nǎi yī ér jìn zhī. qí rén xìng lù, míng mèng xióng, zì yíng ruò, nǎi wú xiāng shī rén yě. bié hòu méng jì wǎn xiāng táng shī èr shí yú juǎn. xiǎo qǐ jiàn xuě yún: yè jìng wú fēng lěng mò zhī, yán qián dòng què zǎo yīng zhī. guān xīn xǐ jiàn tóu fān xuě, sǎo jìng xiān fú zhú shù zhī. hóng yǒu yǒu qíng hái ài wǒ, lǜ méi wú mèng yì xiāng sī. duàn qiáo jiǔ fèi chōng ní jī, yù tà qióng yáo fǎng mò chí. é hú sì yún: dì hán huā wèi fàng, sēng pǔ yǔ wú duō. jiē miào.
丁未,余游武夷,夜泊江山,聞鄰舟有客說鬼,口杭音。余喜語怪,乃揖而進之。其人姓陸,名夢熊,字瑩若,乃吾鄉詩人也。別後蒙寄《晚香堂詩》二十餘卷。《曉起見雪》云:「夜靜無風冷莫支,檐前凍雀早應知。關心喜見頭番雪,掃徑先扶竹樹枝。紅友有情還愛我,綠梅無夢亦相思。斷橋久廢沖泥屐,欲踏瓊瑤訪莫遲。」《鵝湖寺》云:「地寒花未放,僧朴語無多。」皆妙。
qī shí bā
七十八
dú shī bù dú shǐ, biàn bù zhī zuò zhě shì hé suǒ zhǐ. lǐ dào zhǎng biān zài: sòng zhēn zōng wèi lǐ hàng hái zhài sān shí wàn. gù sòng rén shī yún: xīn cí mín jì sì, jiù zhài dì cháng hái. táng shū zài: wáng máo zhòng zòu míng huáng: yuàn dé sòng háo wèi kè. dì xǔ zhī. gù xú qí shěng zèng chén shì láng huā zhú yún: zuò kè yì cóng tiān zǐ cì, gèng chóu xū wèi zhǔ rén liú.
讀詩不讀史,便不知作者事何所指。李燾《長編》載:宋真宗為李沆還債三十萬。故宋人詩云:「新祠民祭祀,舊債帝償還。」《唐書》載:王毛仲奏明皇:願得宋壕為客。帝許之。故徐騎省《贈陳侍郎花燭》云:「坐客亦從天子賜,更籌須為主人留。」
qī shí jiǔ
七十九
gāo wén duān gōng zhī fù sōng zhān dōu tǒng, zèng dì bīn yún: yǔ jūn yī shì wèi xiōng dì, jīn rì xiāng féng dì èr chǎng. xiǎng jiàn xūn guì jiā guó ěr wàng jiā zhī yì. yǒu jī cuì xuān shī jí. wén duān gōng shǔ yú wèi zhù shì, biān shàng xià liǎng juǎn.
高文端公之父嵩瞻都統,《贈弟斌》云:「與君一世為兄弟,今日相逢第二場。」想見勛貴家國爾忘家之義。有《積翠軒詩集》。文端公屬余為注釋,編上、下兩卷。
bā shí
八十
yǎ xuè zì jiā. huò yǐ shī shì zhòng xiǎo hǎi. zhòng yuē: shī jiā yǐ, kě xī tài tián. qí rén è rán wèn gù. yuē: yǒu táng qì, yān dé bù tián? cài zhǐ shān hǎo zì chēng cài zi, yǐ shī shì wāng yòng fū. wāng yuē: dǎ yóu shī yě. cài nù yuē: cǐ wén xuǎn zhèng tǐ, hé míng dǎ yóu? yuē: cài zǐ bù dǎ yóu, hé wù dǎ yóu?
雅謔自佳。或以詩示仲小海。仲曰:「詩佳矣,可惜太甜。」其人愕然問故。曰:「有唐氣,焉得不甜?」蔡芷衫好自稱「蔡子」,以詩示汪用敷。汪曰:「打油詩也。」蔡怒曰:「此《文選》正體,何名打油?」曰:「菜子不打油,何物打油?」
bā shí
八十—
qián cháo shuō bù, yǒu lǐ yǔ kě cún zhě. rú: xiǎo xué xiān zhě yún: fú yào qiú zhǎng shēng, mò rú gū zhú zi. yī shí xī shān wēi, wàn gǔ zhǎng bù sǐ. jiè huō kè zhě yún: xìng mén rú shǔ xué, yě xū liú yī gè. ruò jiē dǔ sè zhī, hǎo chù dōu chuān pò. cì bào guì zhě, yǒng chī wěn yún: ér jīn tái zài qīng yún shàng, wàng què dāng nián yáo nèi shí. cháo guān hūn zhě, yǒng sǎn yún: cháng shí chēng xiàng mǎ qián qù, zhēn gè yǒu tiān méi rì tóu. cì hǎo zèn rén zhě, yǒng chán yún: mò yǐ gāo zhī zòng fán xiǎng, yě yīng huí shǒu gù táng láng. cì dài rén hé yǒu zhě, yǒng jīn yún huáng jīn zì yǒu shuāng nán guì, mò yǔ yóu rén zuò dàn wán.
前朝說部,有俚語可存者。如:《曉學仙者》云:「服藥求長生,莫如孤竹子。一食西山薇,萬古長不死。」戒豁刻者云:「幸門如鼠穴,也須留一個。若皆堵塞之,好處都穿破。」刺暴貴者,詠《鴟吻》云: 「而今抬在青雲上,忘卻當年窯內時。」嘲官昏者,《詠傘》云:「常時撐向馬前去,真箇有天沒日頭。」刺好譖人者,《詠蟬》云:「莫倚高枝縱繁響,也應回首顧螳螂。」刺代人劾友者,《詠金》雲;「黃金自有雙南貴,莫與遊人作彈丸。」
bā shí èr
八十二
yuán rén diào tuō tuō chéng xiàng yún: bǎi qiān wàn guàn yóu xián shǎo, duī jī huáng jīn běi dǒu biān. kě xī tài shī wú jiǎo fèi, bù néng bān yùn dào huáng quán.
元人《吊脫脫丞相》云:「百千萬貫猶嫌少,堆積黃金北斗邊。可惜太師無腳費,不能搬運到黃泉。」
bā shí sān
八十三
yáng zi zài màn xìng yún: kè zhōng huǎng guò céng yóu jìng, mèng lǐ cháng féng wèi jiàn shū. guō mó xiù cái jiàn zèng yún: yuán yí nǎng xī céng kuī chù, rén shì shēng píng wèi jiàn shū.
楊子載《漫興》云:「客中恍過曾游境,夢裡常逢未見書。」郭磨秀才見贈云:「園疑曩昔曾窺處,人似生平未見書。」
bā shí sì
八十四
gěng shàng shě xiāng mén tí sù zhāi fǎng bì yún: bèi guō lín hé jìng bù huā, yī xuān shēn zhú dǐ shān jiā. chá yān chū hù cháng méng shù, chí shuǐ guò lí yù piào huā. xiǎo shuì shǒu zhōng shū yù duò, bàn hān chuāng xià zì wēi xié. cóng lán bù hé liú xiāng jiǔ, gōu yǐn yóu fēng rù mù shā.
耿上舍湘門《題素齋舫壁》云:「背郭臨河靜不嘩,一軒深築抵山家。茶煙出戶常蒙樹,池水過籬欲漂花。小睡手中書欲墮,半酣窗下字微斜。叢蘭不合留香久,勾引游蜂入幕紗。」
bā shí wǔ
八十五
hǎi níng chén xīn tián yín, yǔ zhū yǒu yǐ jìn tǐ yǒng méi yún: yǐ kàn wú bù yì, wèi jiàn bì xiān tàn. wāng qiū bái yún: yī zhī huái gù zhái, jǐ dù yì qián shēng. chén gǔ hú yún: jiāo zhī xiāng bù duàn, yī bái shù nán fēn. gù zhú pō yǒng lǜ méi yún: kuī chūn zì qiè hé yī báo, yǐ zhú shuí lián cuì xiù hán? jù miào. yòu yǒu méi huā yí chēng zhū yǒng: xī yáng yún: cán xiāng mò mò shān jiā míng, yóu zuò gōng rén bàn é huáng. shū lí yún: yǒu kè lái tàn mén wèi qǐ, xiān cóng jǐ yǎn rèn qióng zhī. wēi xuě yún: liào qiào hán níng tiān bàn huáng, fēi yān mò mò jí chí táng. shì méi shì xuě liǎng sān diǎn, fēi xù yīn fēng xiǎng xiè niáng. píng xià yún: huā dǐ xiāo xián duì yì shí, léng léng shí jiǎo yōng hán zhī. wēi fēng chuī duò liǎng sān duǒ, jué shì shān rén lào zǐ shí.
海寧陳心田寅,與諸友以禁體詠《梅》云:「已看無不憶,未見必先探。」汪秋白云:「一枝懷故宅,幾度憶前生。」陳谷湖云:「交枝香不斷,一白樹難分。」顧竹坡詠《綠梅》云:「窺春自怯荷衣薄,倚竹誰憐翠袖寒?」俱妙。又有梅花宜稱諸詠:《夕陽》云:「殘香漠漠山家暝,猶作宮人半額黃。」《疏籬》云:「有客來探門未啟,先從麂眼認瓊枝。」《微雪》云:「料峭寒凝天半黃,霏煙漠漠集池塘。是梅是雪兩三點,飛絮因風想謝娘。」《枰下》云:「花底消閒對弈時,稜稜石角擁寒枝。微風吹墮兩三朵,絕似山人落子時。」
bā shí liù
八十六
wù yín èr yuè, guò sēng sì, jiàn bì shàng xiǎo fú shī yún: huā xià rén guī xuān nǚ ér, lǎo qī mǎi jiǔ suǒ tí shī. wèi yán zuó rì huā cái fàng, yòu bǐ qù nián duō jǐ zhī. yè lǐ xiāng guāng rú gèng hǎo, xiǎo lái fēng yǔ kě néng zhī? jīn chē guī ruò xiān sān rì, bǎo kàn hái cóng yù tǔ shí. shī wěi dàn shū yǔ nèi zi kàn mǔ dān bù shū míng xìng. huò xiào qí qiǎn lǜ. yú yuē: yī piàn xìng líng, kǒng shì míng shǒu. nǎi lù gǎo wèn rén wú zhī zhě. hòu èr nián, wáng mèng tíng tài shǒu lái kàn mǔ dān, tán jí cǐ shī, fāng zhī shì guó chū yì lǎo gù yǔ zhì suǒ zuò. yú zì fù shǎng shí zhī bù wù. wáng yīn yún: guó chū qián bèi, bù dēng shì tú, yǔ lǎo qī xiāng duì, wǎng wǎng yǒu cǐ qīng miào zhī zuò. yīn sòng wú yě rén shòu nèi yún: liáo dǎo qiū yuán èr shí qiū, qīn chuī kuí huò wèi yú chóu. jué wú xiá rì lín qīng jìng, pín guò huāng nián dào bái tóu. hǎi qì huāng liáng mén yǒu yàn, xī guāng yáo dàng wū rú zhōu. bù néng gū jiǔ chí xiāng zhù, yī jiù guī lái xiàng ěr móu. jué fēng qù gèng chū gù shī zhī shàng.
戊寅二月,過僧寺,見壁上小幅詩云:「花下人歸喧女兒,老妻買酒索題詩。為言昨日花才放,又比去年多幾枝。夜裡香光如更好,曉來風雨可能支?巾車歸若先三日,飽看還從欲吐時。」詩尾但書「與內子看牡丹」;不書名姓。或笑其淺率。余曰:「一片性靈,恐是名手』。」乃錄稿問人;無知者。後二年,王孟亭太守來看牡丹,談及此詩,方知是國初逸老顧與治所作。余自負賞識之不誤。王因云:「國初前輩,不登仕途,與老妻相對,往往有此清妙之作。」因誦吳野人《壽內》云:「潦倒丘園二十秋,親炊葵藿慰余愁。絕無暇日臨青鏡,頻過荒年到白頭。海氣荒涼門有燕,溪光搖盪屋如舟。不能沽酒持相祝,依舊歸來向爾謀。」覺風趣更出顧詩之上。
bā shí qī
八十七
yǐn wén duān gōng yuē: yán zhě, xīn zhī shēng yě. gǔ jīn lái wèi yǒu xīn bù shàn ér shī néng jiā zhě. sān bǎi piān, dà bàn xián rén jūn zǐ zhī zuò. sù zì xī hàn sū lǐ wǔ yán, xià zhì wèi jìn liù cháo táng sòng yuán míng, suǒ wèi dà jiā míng jiā zhě, bù yī ér zú. hé yī fēi yǒu xīn xiōng yǒu xìng qíng zhī jūn zǐ zāi? jí qí rén shāo shè guǐ jī, yì bù guò bù jīn xì xíng, zì sǔn míng wèi ér yǐ. cóng wèi yǒu yīn zéi xiǎn hěn, fáng mín bìng guó zhī rén. zhì ruò táng zhī sū huàn zuò zéi, liú chā jué jīn, luó qiú shā jì: xū zhī cǐ zhǒng wú lài, shī běn bù jiā, bù guò fù tā rén yǐ chuán ěr. shèng rén jiào rén xué shī, qí xiào kě dǔ yǐ. yú xiào wèn: cáo cāo hé rú? gōng yuē: shǐ cāo shēng zhì shì, yuán shì néng chén. guān qí jì qiáo tài wèi, shú wén jī, pō yǒu xìng qíng: yí qí shī zhī jiā yě.
尹文端公曰:「言者,心之聲也。古今來未有心不善而詩能佳者。《三百篇》,大半賢人君子之作。溯自西漢蘇、李五言,下至魏、晉、六朝、唐、宋、元、明,所謂大家、名家者,不一而足。何一非有心胸、有性情之君子哉?即其人稍涉詭激,亦不過不矜細行,自損名位而已。從未有陰賊險狠,妨民病國之人。至若唐之蘇渙作賊,劉叉攫金,羅虬殺妓:須知此種無賴,詩本不佳,不過附他人以傳耳。聖人教人學詩,其效可睹矣。」余笑問:「曹操何如?」公曰:「使操生治世,原是能臣。觀其祭喬太尉,贖文姬,頗有性情:宜其詩之佳也。」
bā shí bā
八十八
yú yǐ yōng zhèng dīng wèi nián rù pàn. jīn yòu dīng wèi yǐ, xì fǎng zhòng fù lù míng gù shì, zuò zhòng fù pàn gōng shī, yún: jì dé chuí tiáo pàn shuǐ yóu, yī shí jiā huà biàn háng zhōu. qīng jīn zhà zhe xīn suī xǐ, hóng fěn zhēng kàn liǎn shàng xiū. mèng lǐ róng huá rú qǐng kè, rén jiān huā jiǎ yǐ zhòng zhōu. zhū gōng kě dāng tóng nián kàn, tì cǎi qín xiāng chā bái tóu. háng zhōu tóng rù xué zhě, zhǐ qián yú shā fāng bó yī rén. hé yún: suì suì hóng mén wén yùn kāi, liú láng lǎo qù yòu zhòng lái. hú zhōng rì zhuǎn qián dīng wèi, cè shàng míng cún jiù xiù cái. liǎng lǐng qīng shān zhēn fǎ wù, yī tóu bái fà xiào yú yì. píng shēng jǐ zhěn hán dān mèng, qū zhǐ huáng liáng dì yī huí. cǐ wài, hé zhě bǎi yú rén. rú máo qí yuán guǎng wén yún: jiǔ yú guǎn gé tuī qián bèi, yòu xiàng gōng qiáng lǐng hòu shēng. méi zhōng yuán yún: jǐn páo xiào fù qīng jīn huì, shì bǎ líng guāng zhào pàn gōng. lú yuán háng yún: zǐ jīn yī fù nián zhōu jiǎ, shèng què zhòng lái suì yòu dīng.
余以雍正丁未年入泮。今又丁未矣,戲仿重赴鹿鳴故事,作《重赴泮宮詩》,云:「記得垂髫泮水游,一時佳話遍杭州。青衿乍着心雖喜,紅粉爭看臉尚羞。夢裡榮華如頃刻,人間花甲已重周。諸公可當同年看,替采芹香插白頭。」杭州同入學者,只錢璵沙方伯一人。和云:「歲歲黌門文運開,劉郎老去又重來。壺中日轉前丁未,冊上名存舊秀才。兩領青衫真法物,一頭白髮笑於意。平生幾枕邯鄲夢,屈指黃粱第一回。」此外,和者百餘人。如毛俟園廣文云:「久於館閣推前輩,又向宮牆領後生。」梅衷源云:「錦袍笑赴青衿會,似把靈光照泮宮。」盧元珩云:「子衿一賦年周甲,聖闕重來歲又丁。」
bā shí jiǔ
八十九
yú bù xǐ shí wén, ér píng shēng pō dé qí lì. rén yín yóu tiān tāi, dù qián táng jiāng, dào kè diàn, wú zhōu kě gù yù chá guǎng wén gēng jīng yǒu fù rèn chuán, yòng míng zhǐ jiè zhī, xīn rán lái jiàn, yuē: xiàng dú xiān shēng wén dēng dì, ràng chuán suǒ yǐ bào yě. yú zèng shī yún: zhǐ xiào lián chuán kěn ràng, qī jūn hái zuò hòu lái rén. dào xīn chāng, yì lìng sū gōng yào, sù bù xiāng shí, qiǎn chē yuǎn yíng, gōng zhāng shén shì. yú hài rán, xún qí gù, rú chá suǒ yǔ. yú zèng shī yún: jī lǚ hū féng qīng gài kè, wén zhāng céng shì shòu zhī rén. sū xuān huà xiào lián, zuò guān yǒu huì zhèng, jiě xiǎng rù dōu, hòu rèn fǎn qí suǒ wèi, mín kǔ zhī. yú dào shí, shì sū huí rèn, yì rén zhēng yíng, shàng biǎn yún hái wǒ shǐ jūn, duì lián yún: sān chūn huā yǔ zhòng xié hè bǎi lǐ shēng gē zǎo rù yún. bù liào xīn chāng pì xiàn, jìng yǒu wén rén sòng yáng shén yǎ.
余不喜時文,而平生頗得其力。壬寅游天台,渡錢塘江,到客店,無舟可雇;遇查廣文耕經有赴任船,用名紙借之,欣然來見,曰:「向讀先生文登第,讓船所以報也。」余贈詩云:「—只孝廉船肯讓,期君還作後來人。」到新昌,邑令蘇公曜,素不相識,遣車遠迎,供張甚飾。余駭然,詢其故,如查所語。余贈詩云:「羈旅忽逢傾蓋客,文章曾是受知人。」蘇宣化孝廉,作官有惠政,解餉入都,後任反其所為,民苦之。余到時,適蘇回任,邑人爭迎,上匾雲「還我使君」,對聯云:「三春花雨重攜鶴;百里笙歌早入雲。」不料新昌僻縣,竟有文人頌揚甚雅。
jiǔ shí
九十
yú guò chù zhōu, xiǎng yóu xiān dōu fēng, yǐ lù yuǎn zhōng zhǐ. chū xiàn chéng, dào huáng bì táng, jiāng zhǐ sù yǐ wàng qián cūn wǎ wū shèng rú, suí huǎn bù yān. yǔ zhǔ rén yú xìng zhě, lüè tōng shù yǔ, jí hái yù jiāng chí yī mián, wén hù wài rén shēng áo áo xún zhī, zé yú shì jiàn yú míng zhǐ, xiōng dì liù qī rén lái wèn: xiān shēng kě jí yuán tài shǐ yé? yuē: rán. nǎi shǒu zhú shàng xià zhào, chà yuē: wǒ bèi dú tài shǐ gǎo, yǐ wèi guó chū rén. jīn nián jǐn huā jiǎ, shì gǔ rén fù shēng yǐ, qǐ róng jù qù? yuàn zuò dì zhǔ, péi yóu xiān dōu. yú shì shǎo zhě jiě zhàng, zhǎng zhě juǎn xí, zhū nú jiān xíng lǐ, xiāng yǔ yú zhì qí jiā. yú liú shī xiè yún: wǒ shì yú láng wú jiè shào, gōng rán sān yè sù táo yuán.
余過處州,想遊仙都峰,以路遠中止。出縣城,到黃碧塘,將止宿矣;望前村瓦屋聖如,隨緩步焉。與主人虞姓者,略通數語,即還寓;將弛衣眠,聞戶外人聲嗷嗷;詢之,則虞氏見余名紙,兄弟六七人來問:「先生可即袁太史耶?」曰:「然。」乃手燭上下照,詫曰:「我輩讀《太史稿》,以為國初人。今年僅花甲,是古人復生矣,豈容遽去?願作地主,陪遊仙都。」於是少者解帳,長者卷席,諸奴肩行李,相與舁至其家。餘留詩謝云:「我是漁郎無介紹,公然三夜宿桃源。」
jiǔ shí yī
九十一
yóu xiān zhī mèng, bān zhú zuì jiā. lí tiān tāi wǔ shí lǐ, sì miàn gāo shān luàn tān, qīng lóu èr shí yú jiā, yā shān ér jiàn. zhōng duō nǚ láng, zān shān huā, huàn yī xī kǒu, zuò xī shí shàng. yǔ yǔ, le wú jīng cāi, yì bù zuò tài, chǔ chǔ kě rén chāi chuàn zhī sè, yào rù yān yún, yǎ yǒu xiān yì. xiá shang yuè jiǎng xiào shū, wèi liú yī xiǔ. cì rì, tiān wèi míng, pī yī ér zhì, yún: bèi sì miàn tān shēng jīng xǐng. yú fù shī yún: máo wū bèi shān qǐ, shān fēng zhěn shàng kàn. fàn xiāng rén chí dān, mèng xǐng kè wén lán. huā yě dé zhēn yì, zhú duō shēng mù hán. qīng xī jiǎng jiā mèi, huān xǐ yù liú ān.
遊仙之夢,斑竹最佳。離天台五十里,四面高山亂灘,青樓二十餘家,壓山而建。中多女郎,簪山花,浣衣溪口,坐溪石上。與語,了無驚猜,亦不作態,楚楚可人;釵釧之色,耀入煙雲,雅有仙意。霞裳悅蔣校書,為留一宿。次日,天未明,披衣而至,云:「被四面灘聲驚醒。」余賦詩云:「茅屋背山起,山峰枕上看。飯香人弛擔,夢醒客聞瀾。花野得真意,竹多生暮寒。青溪蔣家妹,歡喜遇劉安。」
jiǔ shí èr
九十二
wēn zhōu suī duō jiā lì, ér yán yǔ bù tōng. yǒu zhī téng pán zhě, shén míng mèi bǐ cǐ hán xuān, liǎo bù tōng xiǎo. yú xì zèng yún: ān dé wū shān zhì zhòng yì, tì láng tōng mèng dào yáng tái?
溫州雖多佳麗,而言語不通。有織藤盤者,甚明媚;彼此寒暄,了不通曉。余戲贈云:「安得巫山置重譯,替郎通夢到陽台?」
jiǔ shí sān
九十三
wēn zhōu fēng sú: xīn hūn yǒu zuò yán zhī lǐ. yú jiǔ wén qí shuō. rén yín sì yuè, dào yǒng jiā. cì rì, yǒu wáng shì qǔ fù, yú wǎng guān yān. xīn fù nán miàn zuò, páng shè sì xí, zhū cuì zhào yào, fēn yǐ jià wèi jià wèi dōng xī bān. zhòng mén dòng kāi, suī sù bù shí miàn zhě, tīng rén píng shì, le wú xián cāi. xīn xiàn qí měi, zé zhí qián quàn jiǔ. nǚ yì dá lǐ. yǐn bì, huí jìng lái kè. qí shí xiàng xī zuò dì sān wèi zhě, mào zuì jiā. yú bù néng yǐn, bù gǎn qián. xiá shang xīn rán yī ér xǔ yān. nǚ qǐ lì xiá bài, yǐn bì, zhēn jiǔ huí jìng xiá shang yī shí wàng què, jiāng jiǔ zì yǐn. bīn xiāng hū yuē: cǐ jìng kè jiǔ yě shī nǚ dà cán, yān rán ér xiào, jí shǒu shòu xiá shang. xiá shang dé zhān měi rén yú lì yǐ wèi róng. dà dǐ suǒ yán, jiē xiāng chéng càn zhě, bù měi bù qǐng qǐng yì bù kěn lái yě. tài shǒu zhèng gōng yǐ wèi fēi lǐ, jiāng chū shì jìn zhī. yú yuē: lǐ cóng yí, shì cóng sú: cǐ yì wáng yú lǐ zhě zhī lǐ yě. nǎi fù zhú zhī cí liù zhāng, yǒu jù yún: bú shì yuè gōng wú jiè xiàn, cháng é yuán xǔ wàn rén kàn. tài shǒu xiào yuē: qiě liú cǐ lòu sú, zuò xiān shēng shī liào kě yě. shī zài jí zhōng.
溫州風俗:新婚有坐筵之禮。余久聞其說。壬寅四月,到永嘉。次日,有王氏娶婦,余往觀焉。新婦南面坐,旁設四席,珠翠照耀,分已嫁、未嫁為東西班。重門洞開,雖素不識面者,聽人平視,了無嫌猜。心羨其美,則直前勸酒。女亦答禮。飲畢,回敬來客。其時向西坐第三位者,貌最佳。余不能飲,不敢前。霞裳欣然揖而醑焉。女起立俠拜,飲畢,斟酒回敬霞裳;一時忘卻,將酒自飲。儐相呼曰: 「此敬客酒也屍女大慚,嫣然而笑,即手授霞裳。霞裳得沾美人餘瀝以為榮。大抵所延,皆鄉城粲者,不美不請;請亦不肯來也。太守鄭公以為非禮,將出示禁之。余曰:「禮從宜,事從俗:此亦亡於禮者之禮也。」乃賦《竹枝詞》六章,有句云:「不是月宮無界限,嫦娥原許萬人看。」太守笑曰:「且留此陋俗,作先生詩料可也。」詩載集中。
jiǔ shí sì
九十四
yàn dàng guān yīn dòng zuì gāo chǎng, kě róng qiān rén shí pō gòng sān bǎi qī shí qī jí, yú jiǎ yǒng dēng yān. xiāng chuán: jiā jìng èr shí nián, àn chá shǐ liú yǔn shēng xié èr nǚ, chéng xiān yú cǐ. sù xiàng shén měi. yú dī huí jiǔ zhī, xià pō liú liàn, kǒu hào yún: chuí lǎo chū xiān dòng, yī bù yī chóu chú. zì zhī qù lù yǒu, duàn rán lái shí wú.
雁宕觀音洞最高敞,可容千人;石坡共三百七十七級,余賈勇登焉。相傳:嘉靖二十年,按察使劉允升偕二女,成仙於此。塑像甚美。余低徊久之,下坡留戀,《口號》云:「垂老出仙洞,一步一躊躇。自知去路有,斷然來時無。」
jiǔ shí wǔ
九十五
yú yóu lǎn jiǔ, dé rén jiā jù, bì shǒu lù zhī. guò ān qìng, jiàn sī yù xǔ jiàn ān shàn shàng zì tí yún: quán zhī báo fèng chū chéng gé, zì ài xián cáo hǎo zhǒng huā. dào huáng gōng lú xìng huā cūn, jiàn chén shěng zhāi tài shǒu yǒu duì yún: zhì jīn cūn niàng huáng gōng jiǔ, yī jiù huā kāi dù mù shī. lú shān kāi xiān sì jiàn chéng jù shān yǒu duì yún: shù lǐ yuè guāng cái lù yǐng, shān zhōng yún qì bù fēn céng. xiǎo gū shān yǒu yú chǔ jiāng duì jù yún: rù sì huǎng yí yǔ, zhōng xiāo zhǐ jué hán. jù shān xìng chéng míng yán, yú jǐ sì tóng nián, guān zhì shǎo zǎi.
余遊覽久,得人佳句,必手錄之。過安慶,見司獄許健庵扇上自題云:「權支薄俸初成閣,自愛閒曹好種花。」到黃公壚杏花村,見陳省齋太守有對云:「至今村釀黃公酒,依舊花開杜牧詩。」廬山開先寺見程巨山有對云:「樹里月光才露影,山中雲氣不分層。」小姑山有俞楚江對句云:「入寺恍疑雨,終宵只覺寒。」巨山姓程名岩,余己巳同年,官至少宰。
jiǔ shí liù
九十六
luó fú zhǐ huá shǒu tái wǔ lóng tán shù chù, jǐng shàng yōu miǎo qí yú rú méi huā cūn chōng xū guān, píng yǎn sǎn màn, pō wú zú guān. bù zhī hé yǐ dòng tiān fú dì, fù cǐ shèng míng. jié xiāng lǐ shì yáo lè shí yún: huáng tǔ wò hēi shí, cǐ wài yī wú yǒu. zhǐ kě yī huí lái, bù kān zài huí shǒu.
羅浮只華首台、五龍潭數處,景尚幽渺;其餘如梅花村、沖虛觀,平衍散漫,頗無足觀。不知何以洞天福地,負此盛名。節相李侍堯勒石云:「黃土臥黑石,此外一無有。只可一回來,不堪再回首。」
jiǔ shí qī
九十七
yóu wǔ yí, lù guò sū lǐng, jiàn guān miào zhōng gōng qīng tí jù shén duō. zhuāng péi yīn tài shǐ yún: zhú lín chū guò yǔ, sēng sì zhà shēng liáng. zhū shí jūn shì láng jǐ hài guò yún: shān sēng tán jiù yǔ, shǐ zhě yuè liú xīng. guǐ mǎo zài guò yún: zì jī jīng fēn yàn, cān jū jìng gé xīng. gài dì yī cì yǔ qí xiōng zhú jūn zuò xué shǐ jiāo dài, dì èr cì shāng zhú jūn zhī yǐ wáng yě. qín dà shì xué shì tí yún: yōu jìng ài dān chán yuè yǒng, lǎo sēng yuè jǐn shǐ xīng máng.
游武夷,路過蘇嶺,見關廟中公卿題句甚多。莊培因太史云: 「竹林初過雨,僧寺乍生涼。」朱石君侍郎《己亥過》云:「山僧談舊雨,使者閱流星。」《癸卯再過》云:「字跡驚分雁,參居竟隔星。」蓋第一次與其兄竹君作學使交代,第二次傷竹君之已亡也。秦大士學士題云:「幽境愛耽禪悅永,老僧閱盡使星忙。」
jiǔ shí bā
九十八
wǔ yí shèng chù, yǐ dì qī qū tiān yóu yī lǎn tíng wèi zuì. sì zhōng jiē liàn shī zì zi wén zhě, pō néng shī, liú sù yī xiāo. sòng qí zì shòu yún: bìng néng zì yào róng shēn jiàn, dào bù rén tán miǎn sú jī. tíng zhù yǒu duì yún: shì jiān yǒu shí jiē nú pú tiān xià wú shān kě dì xiōng. mò shǔ máo dà zhōu tí.
武夷勝處,以第七曲天游一覽亭為最。寺中揭鍊師字子文者,頗能詩,留宿一宵。誦其《自壽》云:「病能自藥容身健,道不人談免俗譏。」庭柱有對云:「世間有石皆奴僕;天下無山可弟兄。」末署「毛大周題」。